Kamieniarz_711[04]_Z2.02

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Wacław Chrząszczewski

Obróbka mechaniczna kamienia 711[04].Z2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

dr inż. Władysława Maria Francuz

mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:

mgr Halina Zwolska

Konsultacja:

dr inż. Janusz Figurski

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[04].Z2.02
Obróbka mechaniczna kamienia zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
711[04] kamieniarz.

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Mechaniczna obróbka kamienia

5.1.1. Ćwiczenia

10
10

5.2. Obróbka trakowa – traki wahadłowe

5.2.1. Ćwiczenia

11
11

5.3. Traki diamentowe (prostoliniowe)

5.3.1. Ćwiczenia

13
13

5.4. Piły wielkotarczowe

5.4.1. Ćwiczenia

16
16

5.5. Traki cięgnowe: linowe i łańcuchowe

5.5.1. Ćwiczenia

18
18

5.6. Obróbka wymiarowo-kształtowa
5.6.1. Ćwiczenia

19
19

5.7. Specjalne rodzaje obróbki kamienia
5.7.1. Ćwiczenia

21
21

5.8. Obróbka fakturalna (szlifowanie, polerowanie i inne)
5.8.1. Ćwiczenia

24
24

5.9. Kalkulacja kosztów i kosztorysowanie
5.9.1. Ćwiczenia

26
26

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny przy

prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie kamieniarz.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne,

–

wykaz umiejętności, jakie uczeń winien opanować podczas zajęć,

–

przykładowe scenariusze zajęć kameralnych i warsztatowych,

–

propozycje ćwiczeń ,które winny doprowadzić do opanowania przez ucznia,

–

umiejętności praktycznych,

– wykaz literatury i informacji branżowych z jakich uczniowie winni korzystać podczas

nauki.

Wskazane jest aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:
–

pokazu z objaśnieniem,

–

ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów winny być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej, winny być dostosowane do możliwości
szkoły a zwłaszcza jej zaplecza warsztatowego.

Możliwości finansowe i techniczne większości szkół kształcących w obróbce kamienia

umożliwiają zainstalowanie i wykorzystanie do celów dydaktycznych jedynie podstawowych,
małych obrabiarek (piły tarczowe, szlifierki przegubowe, szlifierki ręczne, wiertarki). Z tego
względu  praktyczna  nauka  obsługi  większych  obrabiarek  (traków  piłowych  i  linowych,  pił
mostowych,  szlifierek    automatycznych)  musi  mieć  miejsce  w  zakładach  obróbki  kamienia.
Przygotowanie  do  obsługi  tych  urządzeń  w  warunkach  szkolnych  musi  polegać  na
teoretycznym  zapoznaniu  z  konstrukcją  i  sposobem  pracy  podstawowych  obrabiarek  ,które
aktualnie są stosowane nie tylko w Polsce.

Uczeń musi być przygotowany na zetknięcie z zupełnie nowymi problemami

technicznymi,  które  musi  rozwiązać  wykorzystując  omawiane  w  szkole  konstrukcje
obrabiarek.  i  ich  sposoby  działania.  Wobec  braku  na  rynku  podręczników  zawierających
nowości  z  zakresu  technologii  obróbki  kamienia  należy  zachęcać  uczniów  do  własnych
poszukiwań w krajowych i zagranicznych periodykach oraz Internecie.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności praktycznych ucznia,

nauczyciel może wykorzystać zamieszczony w rozdziale 6 zestaw zadań testowych.

W rozdziale tym podano również:

–

plan testu w formie tabelarycznej,

–

punktacje zadań i uczenia się,

–

propozycje wysokości wymagań,

–

instrukcje dla nauczyciela,

–

instrukcje dla ucznia,

–

kartę odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

rozpoznawać

podstawowe

rodzaje

kamienia

(skały

magmowe,

osadowe

i metamorficzne),

–

charakteryzować

własności

fizyko-chemiczne

technologiczne

podstawowych

materiałów kamiennych,

–

rozpoznawać podstawowe rodzaje kamienia na podstawie półfabrykatów, wyrobów lub
brył kamienia,

–

rozpoznawać wady skał w blokach, formakach i płytach

–

dobierać materiał kamienny stosownie do warunków ich zamontowania,

–

rozróżniać sposoby składowania bloków, płyt i wyrobów gotowych,

–

dobierać właściwe środki transportowe i wyposażenie magazynowe do składowania płyt
i wyrobów gotowych,

–

posługiwać się ręcznymi środkami transportu (wózki paletowe, uchwyty),

–

posługiwać się podstawowymi przyrządami pomiarowymi do określania wymiarów
bloków, formaków i elementów płytowych,

–

odczytywać rysunki techniczne zwłaszcza dotyczące wymiarów, stanu powierzchni oraz
sposobu mocowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń uczeń powinien umieć:

−

odczytać dokumentację techniczną (rysunki warsztatowe) w zakresie niezbędnym do
wykonania mechanicznej obróbki kamienia,

– odczytać i posłużyć się instrukcjami obsługi maszyn i urządzeń stosowanych przy obróbce

kamienia naturalnego i sztucznego,

–  posłużyć się sprzętem pomiarowym w celu dokonania pomiarów,
–  zorganizować i eksploatować stanowisko obróbki mechanicznej kamienia,
–  przygotować surowiec kamienny do obróbki mechanicznej,
–  przetrzeć blok kamienny z płyty,
–  zabezpieczyć blok skalny przed samoczynnym rozsypaniem się podczas przecierania,
–  przenieść linie obróbkowe na kamień,
–  zamocować płytę do stołu roboczego obrabiarki przed obróbką,
–  przeciąć  wzdłuż  linii  prostej  płyty  kamienne  o  różnym  stopniu  twardości  na  elementy

budowlane za pomocą piły tarczowej,

–  przeciąć płyty kamienne w celu otrzymania profilu krzywoliniowego,
–  wykonać frezowanie elementu z kamienia na wymaganą głębokość,
–  wykonać  szlifowanie  licowych  i  bocznych  powierzchni  elementów  z  kamienia  o  różnej

twardości, za pomocą szlifierki przegubowej i środków szlifierskich,

– wykonać szlifowanie licowych i bocznych powierzchni elementów lastrykowych,
– wygładzić oraz wykonać polerowanie wyszlifowanej powierzchni za pomocą różnych

środków polerskich,

–  nawiercić otwory w kamieniu,
–  sporządzić rozliczenie materiałowe wykonanej pracy,
–  obliczyć wynagrodzenie za pracę,
–  posłużyć się sprzętem ochrony osobistej przy  wykonywaniu pracy w celu zabezpieczenia

się przed niekorzystnymi czynnikami towarzyszącymi mechanicznej obróbce kamienia
(pył, hałas),

– wykonać pracę z zachowaniem zasad bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca: .....................................................................................................................
Modułowy program nauczania: Kamieniarz 711[04].
Moduł: Technologia przygotowania, obróbki, naprawy i konserwacji kamienia 711[04].Z2.
Jednostka modułowa: Obróbka mechaniczna kamienia 711[04].Z2.02.

Temat: Mechaniczna obróbka kamienia.

          Cel  ogólny:  ustalenie  i  utrwalenie    podstawowych  pojęć,  nazw  operacji,
nazewnictwa  elementów  kamiennych  oraz  zasad  planowania  składników  procesów  obróbki
(wydajność, trwałość narzędzi) do wykorzystania w dalszych etapach nauczania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

–  nazwać  podstawowe  operacje  obróbki  mechanicznej:  obróbka  trakowa,  obróbka
     wymiarowo-kształtowa oraz obróbka fakturalna,
–  nazwać metody obróbki (ścierna, ostrzowa, cięcie wodą i inne),
–  nazwać surowiec(bloki) i półfabrykaty (płyty, paski),
–  nazwać  elementy  płytowe  o  obrysie  prostokątnym  i  krzywoliniowym  oraz  ich
     powierzchnie (licowa i boczna),
–  obliczyć wydajność obróbki i wielkość produkcji kamieniarskiej,
–  obliczyć trwałość narzędzia,
–  obliczyć masę elementu kamiennego,
–  określić zagrożenia występujące podczas mechanicznej obróbki kamienia.

Metody nauczania – uczenia się:
– pogadanka połączona z pokazem filmów video i/lub DVD z zakładów obróbki

kamienia

– ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
– grupowa,
– indywidualna.

Środki dydaktyczne:
–  bloki, formaki i płyty kamienne z co najmniej pięciu gatunków kamienia,
–  środki  audiowizualne  (CD),  slajdy,  zdjęcia  ciekawych  elementów  i  budowli
      z elewacjami i wystrojem kamiennym,
–  plansze  pokazujące  elementy  kamienne  w  różnych  fazach  produkcji  (od  bloku  do
      wyrobu gotowego),
–  plansze pokazujące podstawowe obrabiarki do kamienia,
–  plansze pokazujące podstawowe narzędzia do obróbki kamienia,
–  plansze pokazujące podstawowe obrabiarki do kamienia ,
–  plansze pokazujące podstawowe narzędzia do obróbki kamienia,
–  podstawowe  przyrządy  pomiarowe:  taśma  zwijana  2  m,  suwmiarka,  czujnik
      zegarowy,
–  fachowa

prasa

branżowa

(dwumiesięczniki:

„Świat

Kamienia”,

„Nowy

Kamieniarz”).

Czas: 90 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Temat : Cięcie i obcinanie płyt kamiennych.

Cel ogólny: uzyskanie umiejętności obcinania płyty kamiennej dla nadania jej
wymiarów i kształtu według rysunku wykonawczego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

–  przygotować piłę tarczową do pracy,
–  dobrać diamentową tarczę tnącą do rozcinanego materiału,
–  obliczyć zalecaną ilość obrotów tarczy dla ciętego materiału,
–  sprawdzić dokładność wrzeciona i prawidłowość ustawienia narzędzia na wrzecionie,
–  sprawdzić dokładność tarcz dociskowych,
–  sprawdzić  prawidłowość  ustawienia  płaszczyzny  cięcia  do  kierunku  przesuwania
     wózka z płytą,
–  dostarczyć i założyć płytę na wózek lub stół obrabiarki,
–  ustalić linie cięcia i punkty mocowania płyty,
–  wykonać pierwsze i kolejne cięcia z dokładnym ustawieniem rozstawu i kierunku cięć,
–  wykonanie pomiaru obciętej płyty (wymiary liniowe i kątowe),
–  określić  zagrożenia  występujące  podczas  cięcia  i  zmniejszyć  możliwość  ich
     wystąpienia  przez  zastosowanie  osłon  na  tarczy  tnących  i  przestrzeganie  zasad
     bezpiecznej pracy.

Metody nauczania – uczenia się:

– praktyczna próba cięcia pełnego płyty wapieniowej, granitowej i piaskowcowej.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
– ćwiczenia w grupach pod nadzorem instruktora prowadzone w taki sposób, aby każdy

z uczniów mógł samodzielnie wykonać co najmniej jedno cięcie na każdym rodzaju
materiału.

Środki dydaktyczne:
–  dokumentacja techniczno-ruchowa obrabiarki z instrukcją obsługi,
–  piła tarczowa Ø300–400mm lub obrabiarka wielofunkcyjna (piła + szlifierka),
–  diamentowa tarcza tnąca Ø300–400mm,
–  klucz do mocowania tarczy tnącej,
–  płyta wapieniowa grubości 2cm i powierzchni minimalnej 0,5–0,8 m

–  plansze pokazujące podstawowe obrabiarki do kamienia,
–  plansze pokazujące podstawowe narzędzia do obróbki kamienia,
–  podstawowe przyrządy pomiarowe : taśma zwijana 2 m, suwmiarka,
–  czujnik zegarowy o dokładności 0,01 mm z podstawą magnetyczną.

Czas: 90 min.

Przebieg zajęć:

1.  Sprawy organizacyjne.
2.  Wprowadzenie do tematu, omówienie celu zajęć.
3.  Realizacja tematu:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3.1. Zapoznanie ucznia z konstrukcją piły tarczowej na podstawie dokumentacji

techniczno-ruchowej urządzenia, ze szczególnym uwzględnieniem napędu (silnik,
przekładnia, zespół wrzeciona),mechanizmu jazdy mostu, suportu lub wózka.

3.2. Wskazanie miejsc niebezpiecznych – płaszczyzna cięcia (osłony), ruchomy most lub

wózek, kierunek wyrzutu wody spod tarczy tnącej, wyłącznik główny.

3.3. Sprawdzenie bicia promieniowego wrzeciona (dR) i poosiowego (dD) tarczy

dociskowej.

Rys. 1.Ustawianie tarczy tnącej na obrabiarce tarczowej [2]

3.4. Obliczenie prędkości obwodowej tarczy przy ustalonych obrotach tarczy (obroty z

dokumentacji obrabiarki) i sprawdzenie czy mieści się w zakresie zalecanym dla
ciętego materiału.

[ ]

gdzie D(m)-średnica tarczy n(obr/min)-obroty tarczy

3.5. Założenie tarczy tnącej, tarczy dociskowej i nakrętki, zwrócić uwagę na dokładne

oczyszczenie powierzchni stykowych tarcz dociskowych oraz zgodność otworu w
tarczy ze średnicą wrzeciona.

3.5. Sprawdzenie zgodności płaszczyzny cięcia tarczy z kierunkiem ruchu wózka (dK).
3.6. Ustalenie linii cięcia i mocowanie płyty na stole obrabiarki,
3.7. Ustalenie sposobu cięcia (wapienie, marmury – cięcie pełne, granity, twarde

piaskowce cięcie skokowe).

3.8. Wykonanie dwóch części równoległych.
3.9. Pomiar odchyłek równoległości linii cięcia.

3.10. Oczyszczenie i uporządkowanie stanowiska roboczego.
3.11.Przygotowanie notatki zawierającej sprawozdanie z wykonanych prac:

–  wyniki pomiaru półfabrykatu,
–  obliczone dane tarczy tnącej,
–  uzasadnienie wyboru technologii cięcia,
–  wyniki pomiaru dokładności cięcia.

4. Zakończenie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Mechaniczna obróbka kamienia

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z przedstawionego przez nauczyciela zestawu płyt kamiennych wybierz płytę granitową

marmurową, wapieniową lub piaskowcową i opisz sposób jej wykonania. Zmierz wymiary
płyty i oblicz jej masę.

Wskazówki do realizacji:

Ćwiczenia mające na celu utrwalenie zasad rozpoznawania rodzajów kamienia. Przy

okazji uczniowie muszą przypomnieć sobie zasady obliczania powierzchni, objętości figur
geometrycznych oraz ich masy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  uzasadnić wybór płyty granitowej z zestawu płyt,
2)  opisać sposób uzyskania płyty z bloku i fakturę powierzchni licowej,
3)  zmierzyć  płytę  (długość,  szerokość,  grubość)  i  obliczyć  jej  masę  przyjmując  gęstość

objętościową 2650 kg/m

4) sporządzić notatkę z zapisem obliczeń.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne (pomiarowe i obliczeniowe).

Środki dydaktyczne:

–

płytowe elementy kamienne (różne kształty, wymiary, materiały),

–

środki audiowizualne (CD), slajdy, zdjęcia ukazujące kamienne elewacje, elementy
architektoniczne i realizacje w kamieniu,

–

literatura zgodna z rozdziałem 7 Poradnika dla nauczyciela,

–

zagraniczne wydawnictwa kamieniarskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Obróbka trakowa – traki wahadłowe

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na planszy przedstawiającej konstrukcję traka wahadłowego uczeń powinien:

1)  wskazać i nazwać elementy napędu traka oraz opisać ich przeznaczenie,
2)  wskazać i nazwać elementy ramy piłowej oraz  jej zawieszenia,
3)  opisać wpływ długości ramienia zawieszenia R na uniesienie ramy i pił.

Na planszy przedstawiającej automatyczny podawacz masy ściernej powinieneś:

4)  wskazać i nazwać elementy podawacza i ich przeznaczenie,
5)  oznaczyć drogę masy ściernej od rząpia na górę bloku,
6)  opisać drogę spływu masy ściernej z bloku do rząpia,
7)  wskazać miejsce dozowania piasku stalowego i wapna.

Na planszy przedstawiającej piły trakowe powinieneś:

8) wskazać i nazwać podstawowe rodzaje pił trakowych
9) opisać sposób przemieszczania się ziaren piasku stalowego po pile w drodze pod krawędź

tnącą piły.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia należy omówić zakres i sposób jego

wykonania. Przed rozpoczęciem ćwiczeń przygotować i rozwiesić plansze traków, podawaczy
automatycznych i narzędzi trakowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przypomnieć sobie materiał o konstrukcji traka wahadłowego z podawaczem masy,
2)  zapoznać się z planszą urządzenia wskazaną przez nauczyciela,
3)  odpowiedzieć na pytania związane z tematyką planszy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

plansza przedstawiająca wahadłowy trak piłowy,

–

plansza przedstawiająca automatyczny podawacz masy ściernej,

–

plansza przedstawiająca rodzaje pił trakowych,

–

literatura zgodna z rozdziałem 7 Poradnika dla nauczyciela,

–

prospekty firm produkujących traki i podawacze masy ściernej [11].

Ćwiczenie 2

Wykonaj obliczenia technologiczne związane z rozmieszczaniem i ustawianiem pił

trakowych:

−

Oblicz szerokość przekładki dystansowej SD do piłowania płyt o grubości G=4 cm,

piłami gładkimi o grubości 0,5 cm przy poszerzeniu P=1,2 cm,

−

Oblicz szerokość przekładki dystansowej do piłowania płyt o grubości G=6 cm, piłami

gładkimi o grubości 0,5 cm przy poszerzeniu P=1,2 cm,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Oblicz szerokość przekładki dystansowej do piłowania płyt o grubości G=10 cm, piłami

gładkimi o grubości 0,5 cm przy poszerzeniu P=1,2 cm,

−

Oblicz szerokość przekładki dystansowej do piłowania płyt o grubości G=4 cm, piłami

gładkimi o grubości 0,5 cm przy poszerzeniu P=0,8 cm.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić z uczniami

zakres, technikę i sposób jego realizacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować sposób ustawiania i rozmieszczania pił w ramie trakowej oraz wzory o

obliczenia grubości przekładek dystansowych,

2) wykonać zadane obliczenia,
3) sporządzić notatkę z wynikami

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Środki dydaktyczne:

–

plansza przedstawiająca rozmieszczanie pił trakowych,

–

plansza przedstawiająca piły trakowe,

–

przekładki dystansowe (różne konstrukcje jako przykłady),

–

piły trakowe gładkie i diamentowe (przykłady).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Traki diamentowe (prostoliniowe)

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na planszy przedstawiającej konstrukcję traka diamentowego powinieneś:

1) wskazać i nazwać elementy konstrukcyjne traka (konstrukcja nośna, zespół napędowy,

rama piłowa, zespół opadu ramy, wózek trakowy) oraz opisać ich przeznaczenie,

2) uzasadnić dlaczego rama piłowa musi mieć bardzo mocną i sztywna konstrukcję,
3) wskazać i opisać osłony ruchomych części traka (rama piłowa, koło zamachowe).

Na planszy przedstawiającej diamentową piłę trakową powinieneś:

4) opisać konstrukcję diamentowej piły trakowej i wyjaśnić dlaczego grubość segmentu

diamentowego jest większa od grubości brzeszczota,

5) opisać sposób mocowania piły diamentowej w uchwycie piłowym.

Na planszy przedstawiającej schemat i zdjęcie hydraulicznego napinacza pił trakowych

powinieneś:
6) wyjaśnić zasadę działania napinacza hydraulicznego,
7) wyjaśnić sposób wyrównywania napięcia w przypadku poluzowania jednej z pił

napinanych przez napinacz.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić z uczniami

zakres, technikę i sposób jego realizacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeglądnąć prospekty traków i wydawnictwa branżowe zawierające fotografie traków,

pił trakowych i napinaczy,

2) opisać podstawowe zespoły traka, piły trakowej lub napinacza hydraulicznego oraz ich

przeznaczenie, wskazane przez nauczyciela,

3) wskazać elementy zabezpieczające wymagane przy pracy traka (osłony).

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

plansza przedstawiająca trak diamentowy,

–

plansza przedstawiająca diamentową piłę trakową,

–

plansza przedstawiająca hydrauliczny napinacz pił,

–

materiały informacyjne producentów traków

[ ]

11 ,

–

periodyki i wydawnictwa branżowe.

Ćwiczenie 2

Wykonaj obmiar bloku wyznaczonego przez nauczyciela a następnie powinieneś

wykonać pełne obliczenia technologiczne do obróbki trakowej (od bloku do płyty surowej).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1) ustal rodzaj materiału i wymiary nominalne dostarczonego bloku surowego (długość,

szerokość, długość),

2) oblicz objętość (m

) i masę bloku (kg),

3) oblicz czas piłowania bloku o zmierzonej wysokości(H) przy założeniu opadu p=20 cm/h
4) oblicz ilość pił, które zmieszczą się na zmierzonej szerokości bloku (B) przy założonej

grubości płyt surowych G= 4 cm i szczelinie piłowej SP= 0,8 cm,

5) oblicz wydajność godzinową traka wykorzystując dane z punktów 3–4,
6) ustal wymiary płyty surowej i oblicz jej masę przyjmując gęstość γ = 2600 kg/m

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić z uczniami

zakres i sposób jego wykonania. Ćwiczenie wymaga zgromadzenia i ustawienia bloków
kamiennych o objętości minimum 1m

. Ćwiczenie może być wykorzystane do okresowego

sprawdzenia wiedzy z zakresu obróbki trakowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przypomnieć sobie zasady wykonania obmiaru bloku oraz obliczenia masy płyty,
2)  wykonać obmiar bloku,
3)  wykonać obliczenia technologiczne,
4)  sporządzić notatkę z wynikami obliczeń.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

praktyczne sprawdzenie wiedzy teoretycznej w warunkach warsztatowych.

Środki dydaktyczne:

–

blok kamienia o objętości min. 0,5 m

–

wózek paletowy lub żurawik ramieniowy o nośności 2,5 t,

–

pokłady drewniane do ustawienia bloku,

–

plansza przedstawiająca normowe warunki ustalania kubatury bloku kamiennego
(najkrótsze krawędzie w kierunku długości, szerokości i wysokości bloku),

–

przymiar liniowy 3m,

–

kątownik.

Ćwiczenie 3

Wykonaj obliczenia do tabeli ciężaru płyt z różnych materiałów, o różnej grubości i

wielkości, według danych otrzymanych od nauczyciela:
1) oblicz masę płyt o powierzchni 1 – 1,5 – 2 – 2,5 m

i grubości 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10 cm dla

wyznaczonego przez nauczyciela materiału:

1a. dla granitów przyjmując γ = 2650 kg/m

1b. dla sjenitów przyjmując γ = 2750 kg/m

1c. dla gabro przyjmując γ = 2900 kg/m

1d. dla marmuru przyjmując γ = 2700 kg/m

1e. dla piaskowca twardego przyjmując γ = 2650 kg/m

1f. dla wapienia lekkiego przyjmując γ = 1200 kg/m

2) wspólnie z kolegami wykonaj tabele dla każdej grupy materiałów(a-f), grubości od 1-10
cm i powierzchni 1-2,5 m

. Tabele te po sprawdzeniu i powieleniu powinieneś przekazać

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

kolegom, którzy przyczynili się do ich realizacji (tabele te przydadzą się również po
ukończeniu nauki ).

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić z uczniami

zakres i sposób jego wykonania. Zaleca się stworzenie możliwości samodzielnej koordynacji
działań uczniów dla uzyskania użytecznej i potrzebnej w warsztacie tabeli ciężaru płyt
o różnej wielkości i grubości, z różnych materiałów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uzgodnić z kolegami sposób wykonania obliczeń, w taki sposób, aby najłatwiej

wykorzystać je do wykonania tabeli zbiorczej,

2)  wykonać obliczenia,
3)  sprawdzić i zestawić wyniki w tabeli zbiorczej,
4)  powielić tabelę zbiorczą i rozdzielić pomiędzy uczniów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie pracy indywidualnej i koordynacji zespołowej.

Środki dydaktyczne:

–

puste tabele do wpisania wyników obliczeń uczniów,

–

kalkulatory lub inne urządzenia liczące,

–

periodyki i wydawnictwa branżowe

[

]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Piły wielkotarczowe

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj obliczenia technologiczne związane z cięciem kamienia za pomocą

diamentowych tarcz tnących.
1. Oblicz prędkość obwodową tarczy diamentowej o średnicy D=800 mm jeśli obroty

wrzeciona według dokumentacji piły wynoszą n=900 obr/min. Sprawdź czy prędkość ta
mieści się w granicach podanych w tab.1 dla piaskowców twardych.

2. Oblicz jakie obroty winna mieć piła tarczowa D=600 mm rozcinająca płytę twardego

marmuru o grubości 3 cm (cięcie w jednym przejściu).

3. Oblicz posuw minutowy (p) dla materiału o minutowej wydajności cięcia Z=300 cm

/min

przy grubości płyty g= 3 cm.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien zakres i sposób jego

przeprowadzenia z zaleceniem powtórzenia wzorów obliczeniowych dotyczących obróbki
tarczowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie podstawowe wzory na prędkość obwodową tarczy tnącej,
2) wykonać obliczenia i zapisać je w formie notatki.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie obliczeniowe,

Środki dydaktyczne:

–

plansze z podstawowymi wzorami obliczeniowymi,

–

plansza z diamentową tarczą tnącą,

–

kalkulatory lub inne urządzenia liczące,

–

periodyki i wydawnictwa branżowe

[

]

Ćwiczenie 2

Na planszy przedstawiającej trak wielkotarczowy powinieneś:

1) wskazać i nazwać główne zespoły traka (konstrukcja nośna, suport, wrzeciono, most,

wózek trakowy z napędem, pulpit sterowniczy),

2)  wskazać strefy niebezpieczne i sposób ich zabezpieczenia,
3)  opisać sposób mocowania bloku na wózku trakowym.

Na  planszy  przedstawiającej  trak  wielotarczowy  powinieneś  powtórzyć  czynności  według
p.1-3 oraz
4)  opisać  sposób  wycinania  cienkich  pasków  bezpośrednio  z  bloku  ze  szczególnym

uwzględnieniem systemu Scaletta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien zakres i technikę jego

wykonania. Przy omawianiu konstrukcji obrabiarek tarczowych szczególny nacisk należy
położyć na zagrożenia przy obróbce tarczowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać i przeglądnąć prospekty i materiały firm produkujących traki tarczowe

[ ]

11 ,

2) odszukać w Internecie adresy i informacje dotyczące producentów traków tarczowych,

głównie włoskich),

3) na planszy przedstawiającej traki tarczowe wskazać podstawowe zespoły traka i ich

funkcje w obrabiarce.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

plansze przedstawiające diamentowe traki wielkotarczowe,

–

plansze przedstawiające traki wielotarczowe,

–

plansze przedstawiające diamentowe tarcze tnące,

–

tablice pokazujące sposób ustawiania tarcz tnących,

–

filmy, środki audiowizualne, zdjęcia pokazujące pracę traków,

–

prospekty i materiały informacyjne producentów urządzeń,

–

fachowa literatura branżowa dostępna na rynku krajowym,

–

krajowe i zagraniczne wydawnictwa kamieniarskie plansze z podstawowymi wzorami
obliczeniowymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Traki cięgnowe: linowe i łańcuchowe

5.5.1.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na planszy przedstawiającej traki linowe klasy (y) i (xy) powinieneś:

1) wskazać i nazwać główne zespoły traka linowego,
2) opisać konstrukcję liny diamentowej, jej elementy i przeznaczenie,
3) opisać zagrożenia wynikające z pracy traka i sposoby zabezpieczenia.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien zakres i sposób

przeprowadzenia zajęć dotyczących techniki cięcia linowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać rozdział poradnika opisujący konstrukcję i sposób działania traka linowego,
2) w prasie branżowej i materiałach informacyjnych producentów odszukać materiały

dotyczące traków linowych do cięcia pionowego, poziomego i kształtowego (xy),

3) w źródłach jak w p.2 odnaleźć materiały dotyczące lin diamentowych,
4) na planszy przedstawiającej trak linowy wskazać podstawowe zespoły i sposób jego

pracy,

5) na planszy przedstawiającej diamentową linę tnącą omówić jej konstrukcję i elementy

składowe.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

plansza przedstawiająca trak linowy klasy (y) do cięcia pionowego,

–

plansza traka linowego klasy (xy),

–

próbki lin diamentowych do kamienia,

–

Bukalski A.: Lina diamentowa w wydobyciu i obróbce kamienia naturalnego [1],

–

materiały informacyjne producentów traków linowych,

–

literatura fachowa, periodyki i wydawnictwa krajowe

[

]

−

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Obróbka wymiarowo-kształtowa

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź sprawdzenie stanu piły tarczowej, zamontuj i sprawdź prawidłowość

ustawienia diamentowej tarczy tnącej według zasad podanych w rozdziale 4.4.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób jego wykonania. Należy zachęcić do powtórzenia materiału z zakresu sprawdzania
obrabiarek tarczowych, mocowania i ustawiania narzędzi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeprowadzić przegląd piły tarczowej(stan wrzeciona, tarcz dociskowych, nakrętki,

prowadnic wózka lub suportu),

2)  sprawdzić bicie wrzeciona,
3)  za pomocą czujnika sprawdzić bicie poosiowe (dD) tarczy dociskowej na jej obwodzie,
4)  założyć tarczę tnącą na wrzeciono zwracając uwagę na strzałkę kierunku obrotu,
5)  założyć zewnętrzną tarczę dociskową i dokręcić nakrętkę zaciskową,
6)  obracając ręcznie tarczę sprawdzić i zapisać bicie poosiowe tarczy (dT),
7)  obracając  tarczę  jak  wyżej  sprawdzić  bicie  poosiowe  (dO)  na  2–3  segmentach  po

przeciwnych stronach obwodu,

8) w piłach wózkowych umieścić czujnik na wózku za pomocą uchwytu magnetycznego,

ustawić go na linii przebiegającej pod tarczą dociskową i sprawdzić wielkość odchyłki
kierunku (dK), zapisać te wartość,

9) czynność 8. powtórzyć po obróceniu tarczy o 90

10) założyć i zamocować osłonę tarczy tnącej.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne z wykorzystaniem podstawowych narzędzi pomiarowych.

Środki dydaktyczne:

–

plansza z oznaczeniem odchyłek montażowych,

–

piła tarczowa Ø 200-400 mm- najkorzystniej wózkowa,

–

diamentowa tarcza tnąca o średnicy jak wyżej,

–

klucz do dokręcenia tarczy zaciskowej,

–

czujnik zegarowy 0,01 z podstawą magnetyczną,

Ćwiczenie 2

Po zainstalowaniu i sprawdzeniu tarczy tnącej (w ćwiczeniu 1) przygotuj stanowisko do

obcinania płyty kamiennej i przeprowadź cięcie po linii prostej.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przygotować uczniów

do samodzielnej obsługi piły tarczowej, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń
występujących podczas cięcia. Należy przygotować odzież i okulary ochronne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  ustalić rodzaj materiału płyty przeznaczonej do przecinania,
2)  sprawdzić jaka jest zalecana prędkość obwodowa tarczy dla tego materiału,
3)  dostosować  obroty  tarczy  do  zalecanej  prędkości  obwodowej  (jeśli  obrabiarka  posiada

możliwość regulacji obrotów),

4) ustalić linie cięcia i pomiędzy nimi rozmieścić uchwyty płyt,
5) w zależności od rodzaju rozcinanego materiału wybrać sposób cięcia (na pełną głębokość

lub cięcie skokowe),

6) ustalić wstępne warunki cięcia (głębokość i posuw minutowy) zgodnie z zalecaną

wydajnością minutową (Z),

7) przeprowadzić cięcie obserwując zachowanie się tarczy tnącej i jakość powierzchni po

cięciu,

8) zmierzyć i zapisać czas wykonania cięcia; dzieląc powierzchnię przecięcia(cm

) przez

czas (min) otrzymasz rzeczywistą wartość wydajności minutowej (Z),

9) sporządzić notatkę z danymi uzyskanymi w czasie próby.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne dla uzyskania nawyków niezbędnych przy cięciu kamienia
diamentowymi tarczami tnącymi.

Środki dydaktyczne:

–

piła tarczowa Ø 200-400 mm- najkorzystniej wózkowa,

–

diamentowa tarcza tnąca o średnicy jak wyżej,

–

rysunek elementu kamiennego z wymiarami,

–

przymiar liniowy lub taśmowy 2m,

–

stoper lub zegarek z sekundnikiem,

–

wózek transportowy do 200 kg,

–

płyty o grubości 3–4 cm o powierzchni min.1m

z 4 materiałów jak wyżej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Specjalne rodzaje obróbki

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykorzystując planszę przedstawiającą tokarkę pociągową wykonaj poniższe zadania:

1)  wskaż i nazwij podstawowe zespoły tokarki oraz opisać ich przeznaczenie,
2)  opisz suport, wskaż miejsce i sposób mocowania noża tokarskiego,
3)  opisz sposób mocowania półfabrykatu kamiennego na tokarce,
4)  wskaż miejsca stwarzające zagrożenia  dla obsługi i sposoby zapobiegania tym
     zagrożeniom.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę jego wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować katalogi i materiały producentów  maszyn do obróbki metali,
2)  przeanalizować konstrukcję tokarki kłowej,
3)  przypomnieć sobie zasady mocowania elementów kamiennych na tokarce,
4)  odpowiedzieć na pytania zawarte w ćwiczeniu,
5)  sporządzić notatkę z opisem toczenia wazy marmurowej.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

plansza przedstawiająca tokarkę kłową,

–

noże tokarskie o różnym kształcie i geometrii ostrza,

–

prospekty tokarek do kamienia,

–

materiały reklamowe producentów galanterii kamiennej,

–

gotowe wyroby kamieniarskie wykonane na tokarce,

–

prospekty wyrobów (toczone tralki, kolumny, wazony).

Ćwiczenie 2

Wykonaj toczenie elementu z wapienia pińczowskiego o kształcie walcowym

z półfabrykatu o przekroju wielobocznym.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób jego wykonania, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów bhp obowiązujących
przy obsłudze tokarki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać i nazwać podstawowe zespoły tokarki oraz opisać ich przeznaczenie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2)  opisać suport, wskazać miejsce i sposób mocowania noża tokarskiego,
3)  opisać sposób mocowania półfabrykatu kamiennego na tokarce,
4)  wskazać  miejsce  stwarzające  zagrożenia  dla  obsługi  i  sposoby  zapobiegania  tym

zagrożeniom,

5) uruchomić zespół obrotu wrzeciona i posuwu suportu na biegu jałowym, czynności te

wykonać kilkakrotnie,

6)  zamocować półfabrykat w uchwycie trój lub czteroszczękowym,
7)  ustalić kolejność operacji dla wykonania elementu według otrzymanego rysunku,
8)  dobrać noże tokarskie do wykonania elementu,
9)  dobrać obroty elementu oraz posuw suportu,
10)  przeprowadzić obróbkę dla otrzymania założonych wymiarów i kształtu,
11)  zmierzyć rzeczywiste wymiary elementu i porównać z rysunkiem.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

rysunek elementu kamiennego z wymiarami,

–

półfabrykat kamienny o przekroju kwadratowym lub 8-kątnym,

–

tokarka kłowa korzystnie z uchwytem czteroszczękowym,

–

noże tokarskie o różnych kształtach i konstrukcji,

–

prospekty tokarek do kamienia,

–

materiały reklamowe producentów galanterii kamiennej,

–

środki ochrony osobistej.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując posiadaną wiertarkę słupową lub stołową, względnie ręczną wiertarkę

elektryczną z prowadnicą przeprowadź wiercenie otworów w płytach kamiennych.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób jego wykonania, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów bhp. Każdy z uczniów
powinien samodzielnie wykonać serię otworów w powierzchni licowej i bocznej płyty.
Należy zwrócić uwagę na dokładność i pomysłowość ucznia przy trasowaniu i wierceniu
otworów. Ćwiczenia należy wykonać na płytach granitowych, marmurowych i piaskowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeprowadzić przegląd wiertarki ze szczególnym uwzględnieniem wyłącznika,

przekładni ,zespołu przesuwu wiertła oraz uchwytu.

2) dobrać diamentowe wiertło rurowe do granitu, lub wiertło spiralne ze stali narzędziowej

lub zbrojone węglikami spiekanymi – do miękkiego marmuru lub wapienia,

3) trasować osie otworów na powierzchni licowej elementu – według otrzymanego rysunku,
4) wykonać wiercenie co najmniej 5 otworów zwracając szczególną uwagę na dokładnie

prostopadłe ustawienie wiertła w stosunku do powierzchni licowej oraz dokładność
rozstawienia,

5) samodzielnie zmierzyć rozstawienie wykonanych otworów i porównać z rysunkiem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) trasować osie otworów kotwowych na bocznej powierzchni płyty i powtórzyć czynności

według p.4 i 5.

Po opanowania techniki wiercenia przeprowadzić próby kontrolne:
1. wiercenie szeregu otworów w powierzchni licowej przy założonym ich rozstawieniu
2. jak wyżej w powierzchni bocznej płyty o grubości 3-4 cm

Proponowany sposób oceny :
odchyłki w rozstawie, poniżej o,5 mm ........1 punkt
odchyłki od linii środkowej, poniżej 0,5mm 1 punkt
dobra jakość otworów(krawędzie)...............1 punkt

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

wiertarka stołowa lub korzystniej słupowa,

–

uchwyty wiertarskie,

–

diamentowe wiertła rurowe Ø 5-20 mm,

–

wiertła zbrojone węglikami spiekanymi Ø 5-20 mm,

–

wiertła spiralne ze stali narzędziowej Ø 5-20 mm do miękkich wapieni,

–

środki ochrony osobistej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Obróbka fakturalna (szlifowanie, polerowanie i inne)

5.9.1.Ćwiczenia

Ćwiczenie

Na planszach przedstawiających podstawowe rodzaje szlifierek powinieneś:

1)  wskazać i nazwać podstawowe zespoły każdej ze szlifierek,
2)  opisać funkcje jakie pełnią w szlifierce,
3)  opisać  przeznaczenie  szlifierek  w  zależności  od  wielkości  (seryjności)  produkcji

i wielkości obrabianych płyt,

Na planszach przedstawiających głowice i tarcze szlifierskie powinieneś:
4) nazwać obiekt i omówić sposób jej pracy,
5) podać sposób mocowania segmentu ściernego.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i

sposób jego wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeglądać prospekty i materiały informacyjne krajowych i zagranicznych producentów

szlifierek – drukowane i z Internetu,

2) odpowiedzieć na pytania nauczyciela podane w ćwiczeniu.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

–

plansza przedstawiająca podstawowe rodzaje szlifierek do płaszczyzn (przegubowe,
mostowe, przelotowe),

–

plansza przedstawiająca podstawowe rodzaje szlifierek do powierzchni bocznych,

–

plansza przedstawiająca głowice i tarcze szlifierskie,

–

różne rodzaje segmentów ściernych (walcowych, garnczkowych, prostopadłościennych,
nerkowych) w możliwie szerokiej gamie ziarnistości i kształtów,

–

branżowe periodyki kamieniarskie zawierające aktualne informacje produkcyjne
i handlowe

–

prospekty firm krajowych i zagranicznych produkujących narzędzia szlifierskie.

Ćwiczenie 2

Wykonaj szlifowanie powierzchni bocznej płyty kamiennej za pomocą szlifierki

przegubowej lub ręcznej z napędem elektrycznym.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę przeprowadzenia ćwiczenia, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa
i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeprowadzić przegląd szlifierki ze szczególnym uwzględnieniem elementów

sterowania napędu i chłodzenia wodnego,

2)  dobrać i zastosować właściwe środki ochrony osobistej,
3)  przygotować właściwe dla materiału kolejne segmenty ścierne (rodzaj, ziarnistość),
4)  założyć tarczę szlifierską na wrzeciono szlifierki,
5)  założyć i ewentualnie zamocować płytę na stole szlifierki,
6)  przy  szlifowaniu  szlifierką  przegubową  płytę  ustawić  pionowo  i  zamocować  przy  stole

roboczym,

7)  uruchomić napęd wrzeciona i dopływ wody chłodzącej,
8)  prowadzić ręcznie tarczę po powierzchni bocznej płyty ,
9)  zmieniać segmenty na następne o coraz drobniejszym uziarnieniu,
10)  spłukać i osuszyć płytę,
11)  ocenić jakość uzyskanej powierzchni,
12)  oczyścić szlifierkę i jej otoczenie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

Środki dydaktyczne:

–

szlifierka przegubowa lub mostowa do płaszczyzn,

–

tarcza lub głowica szlifierska,

–

płyta kamienna o powierzchni nie mniejszej od 1 m

–

zestaw segmentów szlifierskich w zależności od rodzaju kamienia,

–

materiały polerskie,

–

liniał min. 1,5 m,

–

przymiar taśmowy 2 m,

–

środki ochrony osobistej szlifierza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Kalkulacja kosztów i kosztorysowanie

5.9.1.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz wynagrodzenie szlifierza o stawce godzinowej 7 zł/h, który pracował przy

obróbce płyty w czasie 8 godzin?

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób jego wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przypomnieć sobie zasady godzinowej wyceny prac kamieniarskich,
2)  zapoznać się z przykładowymi wycenami prac,
3)  wykonać obliczenia i zapisać w notatce.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

plansza poglądowa z przykładami obliczeń kosztowych,

–

cenniki krajowych firm kamieniarskich.

Ćwiczenie 2

Ustal cenę elementu kamiennego przyjmując koszt zużytego materiału M= 400 zł,

robociznę w wysokości R= 120 zł i koszt ogólnowarsztatowy K=90% R. Przyjmując podatek
w wysokości 19%, ustal zysk i cenę wyrobu.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób jego wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przypomnieć sobie zasady godzinowej wyceny elementu kamiennego,
2)  zapoznać się z przykładami wycen elementów kamiennych,
3)  wykonać obliczenia i zapisać w formie notatki.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

plansza poglądowa z przykładami obliczeń kosztowych,

–

cenniki krajowych firm kamieniarskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Oblicz powierzchnię przecięcia 120 m

płyt o grubości 10 cm, przy rozcinaniu na płyty

o wymiarach 60x30 cm.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i sposób jego wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przypomnieć sobie zasady obliczenia powierzchni przecięcia płyt z wykorzystaniem

krotności cięcia,

2) wykonać obliczenia i zapisać w formie notatki.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

urządzenia liczące, materiały biurowe,

–

cenniki wyrobów zakładów obróbki kamienia,

–

Katalog Nakładów Rzeczowych (KNR), tom II – Konstrukcje budowlane,

–

Gazeta Kamieniarska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Obróbka mechaniczna
kamienia”

Test składa się z 22 zadań, z których:

−

7 zaliczono do poziomu podstawowego,

−

15 do poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań:

–

odpowiedź nieprawidłowa: 0 punktów,

–

odpowiedź prawidłowa z poziomu podstawowego: 1 punkt,

–

odpowiedź prawidłowa z poziomu ponadpodstawowego: 2 punkty.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:
-

dopuszczający – za uzyskanie 7–10 punktów,

dostateczny – za uzyskanie 11–14 punktów,

dobry – za uzyskanie 15–20 punktów,

bardzo dobry – za uzyskanie 21–22 punktów.

Klucz  odpowiedzi:  1.  b,  2.  b,  3.  b,  4.  b,  5.  b,  6.  c,  7.  c,  8.  c,  9.  b,  10.  b,  11.  b,
12. b,   13.  b,  14.  b,  15.  c,  16.  c,  17.  b,  18.  b,  19.  c,  20.  a  –  konstrukcja  nośna,  20  b  –
korbowód,  20  c  –    przystawka  korbowa  (dop.  wał  korbowy),  20  d  –    rama  piłowa,  20  e  –
wózek trakowy, 20 f – pulpit sterowniczy, 21 a – most, 21 b – suport (dop. tarcza), 21 c – stół
roboczy,  21  d  –  pulpit  sterowniczy,  22  a  –  most,  22  b  –  suport  szlifierski,  22  c  –  głowica
szlifierska, 22 d – stół.

Plan testu 1

zadania

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zdefiniować warunki
piłowania piaskiem stalowym

Dobrać prawidłową
technologię obróbki

Wskazać zasady doboru ruchu
piły

Dobrać prawidłowe narzędzie
trakowe

Wytypować właściwy osprzęt
trakowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazać optymalne
warunki pracy narzędzi

Dobrać wysokość bloku do
posiadanej tarczy tnącej

Ustalenie zasad kontroli
zużycia bocznego segmentów

Wskazanie przeznaczenia
osprzętu trakowego

Wskazać zasady obmiaru
bloków kamiennych

Obliczyć podstawowe dane
obróbki trakowej

Obliczyć wydajności
godzinowe traka

Obliczyć masę elementu
kamiennego

Obliczyć prędkość obwodową
tarczy diamentowej

Dobrać obrabiarki do
nietypowej obróbki trakowej

Dobrać właściwą obrabiarkę do
wykonania określonej operacji

Wskazać zasady ustawiania
uchwytów płyt przy cięciu

Dobrać właściwe narzędzie
szlifierskie

Wskazać składniki kosztu
wyrobu

20. Nazwij podstawowe zespoły traka pokazanego na fotografii, wpisz nazwy z miejscach
oznaczonych literami (a-e).

c. przystawka

korbowa

e. wózek trakowy

f. pulpit

a konstrukcja nośna

d. rama

piłowa

b korbowód

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21. Podaj nazwy podstawowych zespołów piły tarczowej pokazanej poniżej

22. Podaj nazwy podstawowych elementów szlifierki bramowej pokazanej poniżej

Uwaga. Część ilustracyjna testu (poz.20–22) oceniana jest według ilości prawidłowo
nazwanych zespołów: 2 punkty za prawidłowe nazwanie wszystkich zespołów, 1 punkt za
prawidłowe nazwanie co najmniej połowy zespołów.

a. most

c. stół

obrotowy

b. suport

d. pulpit sterowniczy

a . most

b. suport

c. głowica

d. stół

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej tygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Na kilka dni przed terminem sprawdzianu przeprowadź ćwiczenia z próbą odpowiedzi na

pytania zbliżone do pytań testowych.

3. Omów z uczniami cele przeprowadzenia pomiaru dydaktycznego.
4. Zapoznaj uczniów z układem i rodzajem zadań podanych w zestawie oraz zasadami

punktowania.

5. Rozdaj uczniom zestawy pytań testowych i karty odpowiedzi.
6. Postaraj się stworzyć miłą atmosferę i zachęć uczniów do pochwalenia się zdobytymi

umiejętnościami i wiedzą. Podaj czas przeznaczony na udzielenie odpowiedzi.

7. Na kilka minut przed końcem sprawdzianu podaj uczniom czas pozostały do zakończenia

testu.

8.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
9.  Sprawdź wyniki i sporządź arkusz zbiorczy.
10.  Przeprowadź analizę wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które sprawiły uczniom

największe trudności.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj dokładnie instrukcję.
2.  Zapoznaj się z zestawem pytań tekstowych i opisowych.
3.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5.  Test zawiera 19 zadań tekstowych i 3 zadania ilustracyjne.
6.  Każde  zadanie  tekstowe  posiada  3  możliwości  odpowiedzi,  z  których  tylko  jedna  jest

prawidłowa. Odpowiedź poprawną według ciebie oznacz znaczkiem X. W przypadku
pomyłki błędne oznaczenie zaznacz kółkiem ,obok zaznacz prawidłowe.

7. W części ilustracyjnej (punkty 20–22) wpisz nazwy zespołów obrabiarki w okienkach

oznaczonych na fotografiach.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
9. Jeśli natrafiłeś na trudne pytanie przejdź do następnego i wróć do niego gdy pozostanie

Ci wolny czas.

Życzę powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw pytań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zestaw pytań testowych

1. Podczas piłowania bloków kamiennych metodą ścierniwa luźnego w szczelinie piłowej

masę ścierną tworzą:
a) piła i piasek stalowy,
b) piła, piasek stalowy i starty kamień,
c) piasek stalowy i starty kamień,
d) tylko stary kamień.

2. Narzędzia ostrzowe stosuje się do:

a) piłowania granitu,
b) toczenia walców i waz kamiennych,

c) piłowania twardego piaskowca,
d) piłowania twardego bazaltu.

3. Piły traków wahadłowych piłujących bloki piaskiem stalowym poruszają się ruchem:

a) posuwisto-zwrotnym prostoliniowym,
b) posuwisto-zwrotnym z unoszeniem,
c) obrotowym,
d) obrotowym z unoszeniem.

4. Gładkie piły trakowe do piłowania granitu na krawędziach tnących:

a) są zbrojone segmentami diamentowymi,
b) posiadają gładkie krawędzie,
c) mają nacięte zęby,
d) mają nacięte zęby.

5. Automatyczne podawacze masy trącej są stosowane do:

a) diamentowych traków linowych,
b) piłowych traków wahadłowych,
c) piłowych traków diamentowych,
d) traków wielkotarczowych.

6. Samoostrzenie narzędzi ściernych następuje najkorzystniej gdy:

a) spoiwo ściera się szybciej niż ścierniwo,
b) ścierniwo ściera się szybciej niż spoiwo,
c) spoiwo i ścierniwo zużywają się równocześnie,
d) spoiwo i ścierniwo nie zużywają się.

7. Jakiej wysokości bloki możesz przeciąć na płyty tarczą diamentową tarczą trącą o

średnicy 3000 mm:
a) wyższe niż 200 cm,
b) wyższe niż 150 cm,

c) niższe od 120 cm,
d) wyższe niż 200 cm.

8. Grubość brzeszczota piły diamentowej jest:

a) większa od grubości segmentu diamentowego,
b) równa grubości segmentu diamentowego,
c) mniejsza od grubości segmentu,
d) niezależna od grubości segmentu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Hydrauliczny napinacz pił służy do:

a) ustawienia piły w ramie piłowej,
b) równomiernego napięcia wszystkich pił,
c) prostowania brzeszczotów,
d) prostowania ramy piłowej.

10. Wymiar nominalny bloku kamienia ustalany jest według:

a) zmierzonych wymiarów maksymalnych,
b) najkrótszych krawędzi w głównych kierunkach,
c) średnich wymiarów zewnętrznych,
d) zmierzonych przekątnych.

11. Czy pełny czas piłowania bloku można obliczyć posiadając dane:

a) wysokość i szerokość bloku,
b) wysokość bloku, opad ramy i czas wymiany bloku,
c) długość i szerokość bloku,
d) wydajność godzinową bez czasu wymiany.

12. Wydajność godzinową traka można obliczyć posiadając dane:

a) wymiary nominalne bloku, opad ramy i czas wymiany,
b) wymiary nominalne bloku, opad, ilość pił,
c) wymiary nominalne bloku, opad, ilość pił i czas wymiany,
d) wymiary bloku i czas cięcia.

13. Aby obliczyć masę elementu kamiennego należy posiadać dane:

a) długość, szerokość i wysokość,
b) rzeczywiste wymiary i gęstość (γ),
c) długość, szerokość elementu, rodzaj materiału,
d) wysokość bloku i gęstość materiału.

14. Aby obliczyć prędkość obwodową diamentowej tarczy tnącej należy wykorzystać dane:

a) średnica i ilość segmentów na obwodzie,
b) średnica i obroty tarczy,

c) ilość segmentów i ich rozstawienie, obroty,
d) obwód tarczy i ilość segmentów na obwodzie.

15. Do wycięcia kolumny o przekroju eliptycznym należy zastosować trak:

a) linowy do cięcia pionowego,
b) linowy do cięcia poziomego,
c) linowy klasy (xy),
d) łańcuchowy.

16. Za pomocą piły tarczowej o stałej osi obrotu wyposażonej w obrotowy stół roboczy

można:
a) wykonać cięcia pod kątem 45

do powierzchni licowej,

b) wyciąć krawężnik z jednostronną fazą,
c) wyciąć płytę o określonej długości i szerokości,
d) wyciąć element o trójkątnym przekroju poprzecznym.

17. Linię cięcia tarczy tnącej należy prowadzić:

a) na wysokości punktów mocowania płyty,
b) obok punktów mocowania płyty,
c) po przekątnej,
d) ponad punktami mocowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Przy szlifowaniu płyty kamiennej należy stosować kolejne segmenty szlifierskie:

a) o coraz większym ziarnie ściernym,
b) o coraz mniejszym ziarnie ściernym,
c) o takim samym ziarnie ściernym,
d) o różnorodnym ziarnie ściernym.

19. Do obliczenia kosztu wyrobu wystarczą dane:

a) koszt surowca, narzędzi i koszty ogólne,
b) koszt surowca, robocizny, koszty ogólne,
c) koszt własny wyrobu, podatek, zysk,
koszt robocizny, koszt surowca.

20. Nazwij podstawowe zespoły traka pokazanego na fotografii, wpisz nazwy z miejscach

oznaczonych literami (a-e):

21.

Podaj nazwy podstawowych zespołów piły tarczowej pokazanej poniżej:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Obróbka mechaniczna kamienia

Zakreśl poprawną odpowiedź lub uzupełnij brakujące części

zadania

Odpowiedź

Punkty

a ........................

b .................

c ..................

d ...................

e ..........................

21 a ......................... b ................... c ................... d ...................

22 a ......................... b ................... c ................... d ...................

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test praktyczny „próba pracy”

Wykonaj:

−

rozcinanie kamiennego elementu płytowego na kształt i wymiary według otrzymanego
rysunku technicznego,

– szlifowanie i polerowanie powierzchni licowej i bocznych otrzymanego elementu
kamiennego.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji zadania nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę jego wykonania z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz:
1. przygotować stanowisko robocze umożliwiające przeprowadzenie próby mechanicznej

obróbki elementu kamiennego, stanowisko to musi zapewnić możliwość obcinania i
rozcinania elementów płytowych oraz obróbkę powierzchni (szlifowanie/polerowanie
ewentualnie groszkowanie),

2. przygotować materiały kamienne niezbędne do wykonania elementów budowlanych typu

podokiennik, stopnica, stopień blokowy, płyta elewacyjna z owierceniem,

3. przygotować narzędzia i środki pomocnicze do obcinania, wiercenia i obróbki

powierzchni elementów kamiennych,

4. przygotować wyposażenie uczniów w środki bhp (okulary, maski, rękawice, fartuchy),
5. przygotować niezbędne przyrządy pomiarowe (przymiary liniowe, kątowniki, czujniki

zegarowe),

6. poinformować uczniów o rodzaju elementów kamiennych, które będą musieli wykonać

samodzielnie podczas testu,

7. ustalić z uczniami harmonogram i terminy przeprowadzenia prób praktycznych,
8. przygotować rysunki elementów kamiennych z zaznaczonymi tolerancjami wymiarów.

Sposób wykonania zadania:

Uczeń powinien:

1. zapoznać się z rysunkiem elementu otrzymanym od nauczyciela,
2. zwrócić uwagę na rodzaj materiału z jakiego ma wykonać element oraz wymaganą

dokładność jego wykonania (tolerancje),

3. na podstawie rysunku ustalić kolejność operacji obróbczych,
4. dobrać:

a) rodzaj narzędzia,
b) głębokość cięcia i posuw minutowy (przy cięciu),
c) odpowiednią ilość i kolejność stosowania segmentów szlifierskich oraz środków
polerskich,
d) intensywność chłodzenia narzędzia,
e) narzędzia pomiarowe.

5.  wykonać operacje ustalone w punkcie 3,
6.  skontrolować wymiary gotowego elementu i zgłosić nauczycielowi zakończenie pracy,
7.  usunąć ewentualne usterki,
8.  posprzątać i oczyścić stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

piła tarczowa i/lub szlifierka przegubowa (lub mostowa),

–

diamentowa tarcza tnąca Ø300-400 mm,

–

zestaw karborundowych segmentów szlifierskich,

–

przyrządy pomiarowe według potrzeb,

–

środki ochrony osobistej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czas wykonania: 5–6 godzin lekcyjnych.

Kryteria oceny realizacji zadania oraz schemat punktowania:

Przedmiot oceny

Proponowana skala ocen

Maksymalna

ilość

punktów

Uzyskana

ilość

punktów

odchyłki na długości elementu

0–10

odchyłki na szerokości elementu

0–10

odchyłki na przekątnej elementu

0–10

Dokładność wymiarowa

odchyłki na grubości elementu

0–5

powierzchni licowej

0–10

Dokładność obróbki

powierzchni bocznych

0–10

Jakość wykończenia elementu

0–10

Przestrzeganie zasad bhp podczas próby

0–10

Razem punktów możliwych do uzyskania

----

Razem punktów uzyskanych

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:
minimum 30 punktów –  dopuszczający,
31–48 punktów   –  dostateczny,
49–66 punktów   –  dobry,
67–75 punktów   –  bardzo dobry.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bukalski A.: Lina diamentowa w wydobyciu i obróbce kamienia naturalnego. MC DIAM,

Warszawa 2005

2. Chrząszczewski W.: Obróbka mechaniczna i obrabiarki do kamienia. Wydawnictwo h.g.

Braune, 2004

3.  Tyrowicz T.: Kamieniarstwo. Poradnik. Związek Izb Rzemieślniczych, 1970
4.  Tyrowicz T.: Kamieniarstwo. Obróbka maszynowa. Wydawnictwo Arkady, 1958
5.  Wilcke H. Thunig W.: Kamieniarstwo. WSiP, Warszawa, 1997
6.  Czasopisma: Świat Kamienia, Nowy Kamieniarz, Kurier Kamieniarski

Normy:

PN-EN 12670  Kamień naturalny. Terminologia
BN-84/6740-02  Obróbka kamienia. Terminologia

Wykorzystano materiały i informacje firm:

ALPE Rovereto (Włochy)
BIDESEIMPIANTI S.r.l-Fara Vicentino(Włochy
B.M.Officine Meccaniche-Quinto Valpantena (Włochy – www.bmofficine.it
B R A  Officine Meccaniche-Quinto Valpantena (Włochy)
Carl MEYER Bayreuth (RFN)
DIAMANT BOART Bruksela (Belgia)
Eisenwerk HENSEL Bayreuth (RFN)
GHINES S.r.l – Rimini (Włochy)
MARTIN KOLB – Dietenheim (RFN)
MC DIAM – Warszawa/Sandomierz
MONTRESOR Villafranca (Włochy)
PEDRINI S.p.a – Bergamo (Włochy)
PELLEGRINI-Verona (WŁochy)
PERISSINOTTO-Milano (Włochy)
SIMEC S.p.a.-Castello di Godego (Włochy)  – www.simec.it.
SPIELVOGEL-Krumbach (RFN)
THIBAUT –Vire (Francja) – www.thibaut.fr.