TDP (5) Konkurencja we wsp�czesnej gospodarce

KONKURENCJA

WE WSPÓŁCZESNEJ

GOSPODARCE

Podstawowym elementem współczesnej

gospodarki jest

mechanizm rynkowy.

MECHANIZM RYNKOWY

• => Proces regulowania decyzji

konsumentów i producentów, dokonujący

się poprzez rynek w sposób niezależny od
woli poszczególnych podmiotów

gospodarczych;

• => Forma organizacji życia gospodarczego,

w ramach której indywidualni konsumenci i
producenci współdziałają w procesie

rozwiązywania podstawowych problemów

ekonomicznych: co produkować? Jak
produkować? Dla kogo produkować?

• => Wyraża zależność między

podstawowymi siłami rynkowymi tj. popyt i

podaż oraz cenami w krótkim i długim

okresie.

Skąd się wziął mechanizm rynkowy i

konkurencyjność?

• ADAM SMITH – uznawany za

najważniejszego prekursora współczesnej

ekonomii uważa, że

człowiek z natury

dąży do bogacenia się!

dąży do bogacenia się! Musi jednak

pamiętać, że zasoby ekonomiczne są
ograniczone (rzadkie), a potrzeby ludzkie

nieograniczone dlatego też ludzie musza

zachowywać się w sposób racjonalny
podejmując swoją działalność gospodarczą.

Cechą pożądaną u człowieka jest „homo

economicus”!

W/w cechy

wymusza działanie mechanizmu

rynkowego i jego konkurencyjność!!!

CECHY WSPÓŁCZESNEGO RYNKU

•

Konkurencyjność

•

Elastyczność

•

Otwartość

Otwartość w zakresie prezentacji
własnych potrzeb przez jednostkę i
sposobów ich zaspakajania! Prowadzi
to do poszukiwania nowych produktów
i usług, do promowania nowych potrzeb,
w tym

tzw. potrzeb sztucznych

wykreowanych we współczesnym
świecie bez uzasadnienia biologiczno-
fizjologicznego czy kulturowego.

KONKURENCJA

pojecie

KONKURENCJA

KONKURENCJA (w sensie ekonomicznym)

oznacza współzawodnictwo, rywalizacje

pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w

grze rynkowej.

Może ona przyjmować różne formy

i zachodzić na trzech płaszczyznach:

•

Rywalizacja miedzy oferentami rynkowymi

(producentami)

(producentami) – dotyczy:
a) walki o nabywcę produktów oferowanych
na rynku przez podmioty (gra o klienta) oraz
b) współzawodnictwo o dostęp do zasobów
ekonomicznych, niezbędnych w procesie
produkcji, rozgrywającego się na rynkach
czynników produkcji.

Ta forma rywalizacji znika tylko w monopolu!

•

Rywalizacja rynkowa nabywców

(konsumentów)

(konsumentów) – przejawia się we
współzawodnictwie w dostępie do dóbr
rynkowych i określaniu warunków
nabywania dóbr.

Płaszczyzna trzecia konkurencji:

•

Proces negocjacji miedzy oferentami a

nabywcami

nabywcami – proces ten związany jest z

wymianą, która polega na przeniesieniu
praw własności do danego dobra od

sprzedawcy do nabywcy, w zamian za

dobrowolnie ustalony ekwiwalent,
najczęściej w formie pieniężnej (cena).

Przedmiotem negocjacji mogą być:
• uzgodnienia przedmiotu wymiany, czyli

rodzaju produktu, jego parametrów i

własności

• określenie ilości wymienianych produktów
• cena produktu
• organizacyjno-techniczne warunki

wymiany, warunki dostawy, płatność i

gwarancja.

NARZĘDZIA I METODY KONKURENCJI

• Dają się sprowadzić do dwóch podstawowych form

tzw.

konkurencji cenowej i

pozacenowej

•

Konkurencja krótkookresowa

Konkurencja krótkookresowa => manipulowanie
(obniżanie) ceną

•

Konkurencja długookresowa

Konkurencja długookresowa => przyjmuje
najczęściej formę konkurencji pozacenowej
wykorzystując następujące narzędzia:

– Konkurencja za pomocą reklamy i promocji
– Konkurencja za pomocą usług towarzyszących

sprzedaży

– Konkurencja zmianami jakościowymi
– Konkurencja różnorodnością cech produktów
– Konkurencja znakami i marką fabryczną
– Konkurencja image firmy

KONKURENCJA ZA POMOCĄ

REKLAMY I PROMOCJI

• Część współczesnego marketingu;
• Reklama to drogie narzędzie wykorzystywane

przez podmioty gospodarcze z różną
intensywnością i na różna skale.

• Przedsiębiorstwa małe działające na rynku

lokalnym stosują środki lokalnego zasięgu

• Firmy o zasięgu ogólnokrajowym czy

międzynarodowym korzystają ze środków
masowego przekazu o największym zasięgu
oraz kampanie reklamowe i sponsoring przy
okazji imprez sportowych, kulturalnych czy
politycznych.

KONKURENCJA ZA POMOCĄ USŁUG

TOWARZYSZĄCYCH SPRZEDAśY

Wykorzystuje takie narzędzia jak:
• szybkość i forma dostaw,
• długotrwałe i dogodne kredyty,
• zakres i formy obsługi klientów i serwis,
• okres i zakres gwarancji
• świadczenia dodatkowe, tj. transport,

montaż;

• formy sprzedaży wiązanej (pakiety)
• upominki towarzyszące i konkursy dla

klientów

KONKURENCJA ZMIANAMI JAKOŚCIOWYMI

• Oznacza poszukiwanie lepszych cech

użytkowych przy jednoczesnym podnoszeniu

jakości potwierdzona różnego rodzaju

certyfikatami i znakami jakości.

KONKURENCJA RÓśNORODNOŚCIĄ CECH

PRODUKTÓW

• Pozwala na indywidualizacje produktu, stad

producenci starają się różnicować produkt pod

względem cech użytkowych (smak, zapach),

dodatkowych oznaczeń, form opakowania,

dostosowanie się do indywidualnych gustów i

upodobań czy wymogów ekologicznych w

całym cyklu przygotowania, tworzenia,

dystrybucji i użytkowania produktu.!

KONKURENCJA ZNAKAMI I MARKĄ FABRYCZNĄ

• Znak lub marka (nazwa) łączona IMAGE

produktem czy przedsiębiorstwem może być

poświadczeniem odpowiedniego poziomu

jakości produktu. Konkurencja taka ma

olbrzymi wpływ na klientów zachowujących się

nietradycyjnymi motywami np. efekt

snobizmu, prestiżowy).

KONKURENCJA IMAGE FIRMY

•

Image

Image oznacza złożony, kształtowany pod

wpływem wielu czynników obraz firmy na

rynku. Obraz ten pozwala osiągać przewagę w

stosunku do swoich konkurentów i przywiązać

grupę konsumentów, tworząc niszę

monopolistyczną w przestrzeni konsumpcji.

ROLA KONKURENCJI

• Uznawana jest za najbardziej naturalny

atrybut orientacji rynkowej i

przedsiębiorczości na rynku.

• Gwarantuje prawidłową alokacje zasobów

ekonomicznych i odpowiedni poziom

efektywności gospodarowania

• Wymusza ekonomiczną efektywność w

działaniu podmiotów gospodarczych oraz

optymalną alokacje rzadkich zasobów

gospodarczych.

• Jest podstawowym warunkiem ochrony

interesów konsumentów.

• Daje możliwość koordynacji decyzji

gospodarstw domowych i przedsiębiorstw,

stanowiąc tym samym podstawę najlepszych

wyborów w ramach posiadanych ograniczeń.

CENA A KONKURENCJA

Szczególnym elementem systemu

rynkowego jest CENA, która to stanowi
podstawę wyborów dokonywanych
na rynku przez podmioty gospodarcze
i dotyczy ona zarówno

–cen dóbr i usług konsumpcyjnych
–jak i cen czynników produkcji.

USTALANIE CEN

–

W gospodarce konkurencyjnej

ceny ustalane są jako wypadkowa

oddziaływania sił popytu i podaży.

– Jeśli zaś rynek nie spełnia warunków

swobodnej konkurencji to ceny mogą być
modyfikowane przez czynniki zewnętrzne
np. cena minimalna lub maksymalna,
dotacje dla producentów lub
konsumentów, albo tez podatek.

System cen

SYSTEM CEN

SYSTEM CEN to ogół kształtujących się na

rynku cen produktów i usług oraz relacji
miedzy cenami towarów.

FUNKCJE SYSTEMU CEN:

•

Informacyjna

Informacyjna –

––

– cena jest lub powinna

być informacją o rzadkości dóbr i
czynników produkcji;

•

Obrachunkowa

Obrachunkowa –

––

– jest podstawowym

parametrem wykorzystywanym w
mikroekonomicznym rachunku *
prowadzonym przez podmioty rynkowe;;;;

FUNKCJE SYSTEMU CEN (2):

•

Alokacyjna

mikroekonomiczna

mikroekonomiczna –

––

– cena

informuje producentów i konsumentów czy
dokonana przez nich alokacja posiadanych
zasobów ekonomicznych np. dochodów jest
optymalna;

•

Alokacyjna

makroekonomiczna

makroekonomiczna –

––

– ceny

sygnalizują podmiotom gospodarczym, jakie są
pożądane kierunki przepływu zasobów
ekonomicznych w skali rynków i gospodarki;

•

Motywacyjna

Motywacyjna –

––

– ceny stanowią bodziec do

podejmowania lub rozszerzania działalności
gospodarczej albo do zmniejszania lub
zaniechania działalności gospodarczej;

CENA JAKO NIEZBĘDNY ELEMENT

RACHUNKU EKONOMICZNEGO

• Rachunek ekonomiczny

Rachunek ekonomiczny

Rachunek ekonomiczny to zespół
metod i narzędzi oraz towarzyszących
im kryteriów, przy pomocy którego
można określić efektywność
(ekonomiczność) podejmowanych
przedsięwzięć gospodarczych,
czy szerzej gospodarowania na poziomie
mikroekonomicznym (rachunek
mikroekonomiczny) i makroekonomiczny
(rachunek makroekonomiczny).

Rachunek ekonomiczny a ceny (2)

• Cecha takiego rachunku

Cecha takiego rachunku

Cecha takiego rachunku jest rezygnacja z
wymiaru politycznego i ideologicznego na rzecz
wymiaru ekonomicznego, ale jego wykorzystanie
jest możliwe przy spełnieniu trzech warunków,
które zależą od cen i wykorzystywania pieniądza
tj.:

– efekty i nakłady musza być mierzalne
– przy pomiarze musza być wykorzystywane

porównywalne jednostki miary

– istnieje jednoznaczne kryterium wyboru.

• W/w cechy spełnione są gdy wykorzystujemy

pomiar za pomocą

pieniądza

pieniądza oraz

system cen

system cen,

zaś kryterium wyboru zapewnia oparta na
zasadzie racjonalnego gospodarowania ogólna
zasada optymalizacji.

DYSKRYMINACJA CENOWA

DYSKRYMINACJA CENOWA => zjawisko

występujące na rynkach, które nie

charakteryzują się wysokim poziomem

konkurencji, a gdzie działają podmioty

na tyle duże, by wpływać na sytuacje
rynkową.

Sytuacja to występuje na niektórych

rynkach oligopolu lub monopolu pełnego,

gdzie dokonuje się podziału rynku na
segmenty charakteryzujące się różną

reakcją nabywców na cenę. Oznacza to,

że w poszczególnych segmentach
występuje różna Edp.

Trzy rodzaje dyskryminacji cenowej:

• Dyskryminacja cenowa pierwszego stopnia

Dyskryminacja cenowa pierwszego stopnia

Dyskryminacja cenowa pierwszego stopnia
=>

=> polega na sprzedawaniu poszczególnych
jednostek produktu po najwyższej możliwej
do uzyskania cenie;

• Dyskryminacja cenowa drugiego stopnia

Dyskryminacja cenowa drugiego stopnia

Dyskryminacja cenowa drugiego stopnia
=>

=> polega na uzależnieniu ceny od ilości
nabywanych jednostek produktu (np. rabat
hurtowy);

• Dyskryminacja cenowa trzeciego stopnia

Dyskryminacja cenowa trzeciego stopnia

Dyskryminacja cenowa trzeciego stopnia
=>

=> opiera się na strategii różnicowania cen
w stosunku do określonej grupy nabywców;

Konkurencja a

współczesne gospodarki

KONIEC