Proste do
ś
wiadczenia z fizyki
Opracowała Małgorzata Romanowska
na podstawie materiałów Wyd. Szkolnego PWN
Proste do
ś
wiadczenia z fizyki
Opracowała Małgorzata Romanowska
na podstawie materiałów Wyd. Szkolnego PWN
Do
ś
wiadczenie 1
Ruch jednostajnie
przyspieszony
Wykonanie do
ś
wiadczenia:
•
Sze
ść
nakr
ę
tek
ś
redniej wielko
ś
ci
przymocowa
ć
do cienkiego sznurka
o długo
ś
ci około 2m kolejno w odle-
gło
ś
ciach 10, 30, 50, 70 cm od
siebie (czyli jak 1:3:5:7… )
•
Na drugiej nici np. co 50 cm sze
ść
nakr
ę
tek, ale w równych odst
ę
pach.
•
Podnosimy sznurek do góry w taki
sposób, aby pierwsza nakr
ę
tka
dotykała podłogi.
•
Puszczamy sznurek z wysoko
ś
ci
i słuchamy uderze
ń
nakr
ę
tek o pod-
łog
ę
.
•
To samo powtarzamy z drugim
sznurkiem.
Do
ś
wiadczenie 2
Ruch jednostajny po okr
ę
gu
Wykonanie do
ś
wiadczenia:
• Przymocowa
ć
gumk
ą
do szyjki butelki po soku
kawałek kredy, drug
ą
gumk
ę
zało
Ŝ
y
ć
na
ś
rodek
butelki, aby zapobiec po
ś
lizgowi
• Powoli toczy
ć
butelk
ę
, aby kreda zostawiała
ś
lad na ustawionym prostopadle do podłogi
ekranie (tekturce).
• Jaki
ś
lad zostawi kreda, gdy umie
ś
ci si
ę
j
ą
w
ś
rodku otworu butelki?
Pierwsza zasada dynamiki Newtona
Wykonanie do
ś
wiadczenia:
• Na statywie powiesi
ć
ci
ęŜ
ki przedmiot (ci
ęŜ
arek z zesta-
wu do mechaniki) na niezbyt mocnym, cienkim sznurku.
• Drugi kawałek sznurka przywiesi
ć
, aby zwisał swobodnie
z drugiej strony.
• Ci
ą
gn
ą
c za sznurek powoli, a
Ŝ
do zerwania.
• Zawiesi
ć
ponownie na statywie i zdecydowanym ruchem
szarpn
ąć
.
• Mo
Ŝ
na wykona
ć
to samo do
ś
wiadczenie z dwoma
pier
ś
cieniami wykonanymi z papieru, pomi
ę
dzy którymi
umieszczamy drewnian
ą
listewk
ę
. Uderzy
ć
silnie w
ś
rodek listewki.
Do
ś
wiadczenie 3
Dynamiczna siła no
ś
na
Przyrz
ą
dy:
• Piłeczka pingpongowa
• Suszarka do włosów z dyfuzorem
lub odkurzacz starego typu;
Wykonanie:
Wł
ą
czamy suszark
ę
do włosów
i w strumieniu wylatuj
ą
cego
powietrza umieszczamy piłeczk
ę
pingpongow
ą
.
Do
ś
wiadczenie 4
Ci
ś
nienie atmosferyczne
Przyrz
ą
dy:
•
Butelka z du
Ŝ
ym otworem (np. po
soku „Kubu
ś
”)
•
Jajko kurze ugotowane na twardo
(bez skorupki)
•
Jajko ugotowane na twardo w skorup-
ce, które namoczymy w silnie st
ęŜ
o-
nym roztworze soli przez par
ę
godzin
Wykonanie:
•
Poło
Ŝ
y
ć
jajko na otworze butelki
i sprawdzi
ć
, czy jajko si
ę
mie
ś
ci
w butelce
•
Zdj
ąć
jajko i wrzuci
ć
do butelki
kawałek pal
ą
cej si
ę
gazety
•
Gdy gazeta zacznie gasn
ąć
poło
Ŝ
y
ć
na otwór butelki jajko
•
To samo wykona
ć
z jajkiem w sko-
rupce namoczonym w roztworze soli
Do
ś
wiadczenie 5
Ci
ś
nienie atmosferyczne 2
Wykonanie do
ś
wiadczenia:
• Nala
ć
do dwóch szklanek
gor
ą
cej wody i poczeka
ć
, aby
szklanki ogrzały si
ę
.
• Wyla
ć
wod
ę
i szybko przyło-
Ŝ
y
ć
szklanki otworami do
ś
red-
nio nadmuchanego balonika,
tak, by balon znajdował si
ę
mi
ę
dzy szklankami.
• Skierowa
ć
na balon ze szklan-
kami strumie
ń
zimnej wody.
• Po chwili, trzymaj
ą
c za jedn
ą
szklank
ę
, mo
Ŝ
na za po
ś
red-
nictwem balonika, unie
ść
drug
ą
szklank
ę
.
Do
ś
wiadczenie 6
Obwody pr
ą
du stałego
Wykonanie do
ś
wiadczenia:
• Zaostrzy
ć
ołówek z dwóch
stron (mo
Ŝ
na u
Ŝ
y
ć
grafitu
z ołówka automatycznego)
• Lekko naci
ąć
ołówek
w
ś
rodku uwa
Ŝ
aj
ą
c, aby
nie naruszy
ć
grafitu.
• Za pomoc
ą
Ŝ
aróweczki
podł
ą
czonej do baterii 4,5V
sprawdza
ć
jakie napi
ę
cie
panuje na ko
ń
cu ołówka,
a jakie w jego
ś
rodku.
• Do
ś
wiadczenie mo
Ŝ
na
wykona
ć
dokonuj
ą
c
pomiarów napi
ę
cia za
pomoc
ą
miernika
Do
ś
wiadczenie 7
Pole elektrostatyczne
Przyrz
ą
dy:
•
Metalowe i plastikowe okr
ą
głe sitko
•
Rura PCV lub laska ebonitowa
•
Dwie piłeczki o przewodz
ą
cej i nie przewodz
ą
cej powierzchni ( mo
Ŝ
na
pokry
ć
foli
ą
aluminiow
ą
)
•
Folia aluminiowa i przewód
Wykonanie:
1.
a) Zbli
Ŝ
y
ć
naelektryzowan
ą
rur
ę
do piłeczek o ró
Ŝ
nych powierzchniach
przewodz
ą
cych le
Ŝą
cych na stole.
b) Przykry
ć
piłeczki sitkiem raz jednym, potem drugim – czynno
ść
powtórzy
ć
.
2.
a) Poło
Ŝ
y
ć
piłeczk
ę
o powierzchni przewodz
ą
cej na uziemionej tacce
metalowej.
b) zbli
Ŝ
a
ć
naelektryzowan
ą
rur
ę
do przykrytej piłeczki sitkami metalowym
i plastikowym
Do
ś
wiadczenie 8
Indukcja elektromagnetyczna
Wykonanie do
ś
wiadczenia:
A) Na kawałku paska aluminiowego mocujemy po przeciwnych
stronach dwa pier
ś
cienie; jeden cały , drugi przeci
ę
ty (z tran-
sformatora).
•
Przyrz
ą
d umieszczamy na podstawce od igły magnetycznej.
•
Szybkim ruchem zbli
Ŝ
amy magnes sztabkowy do pier
ś
cienia
zamkni
ę
tego, a nast
ę
pnie cofamy magnes.
•
Powtarzamy do
ś
wiadczenie wkładaj
ą
c magnes do przeci
ę
tego
pier
ś
cienia.
B) Poło
Ŝ
y
ć
aluminiow
ą
tack
ę
na powierzchni wody w wi
ę
kszym
naczyniu.
•
Skr
ę
ci
ć
mocno sznurek, na ko
ń
cu którego zawiesi
ć
silny magnes.
•
Pozwoli
ć
mu si
ę
rozkr
ę
ca
ć
tu
Ŝ
nad tack
ą
.
Do
ś
wiadczenie 9
Prawa odbicia i złamania
ś
wiatła
Wykonanie do
ś
wiadczenia:
•
A) Do przezroczystego naczynia z wod
ą
wsypa
ć
du
Ŝ
o soli i odstawi
ć
na
pól godziny.
•
Przez rozpylenie roztworu wody z sol
ą
obserwowa
ć
strumie
ń
ś
wiatła
laserowego.
•
Przepu
ś
ci
ć
ś
wiatło laserowe przez naczynie z roztworem soli tu
Ŝ
nad jego
powierzchni
ą
.
•
B) W butelce plastikowej zrobi
ć
otwór, nala
ć
wody , skierowa
ć
z drugiej
strony butelki
ś
wiatło laserowe prosto na otwór
z wypływaj
ą
c
ą
wod
ą
.
Do
ś
wiadczenie 10
Wielki Wybuch – ucieczka Galaktyk
Wykonanie do
ś
wiadczenia:
• Na szerokiej
gumie narysowa
ć
kształt kilku
Galaktyk np. 3 i
zaznaczy
ć
wyra
ź
nie
ich
ś
rodek
• Rozci
ą
gn
ąć
gum
ę
troszeczk
ę
np.
o 1 cm i zmie-
rzy
ć
odległo
ś
ci mi
ę
dzy
ich
ś
rodkami
• Powtórzy
ć
do
ś
wiadczenie; rozci
ą
gn
ąć
o kolejny
centymetr i zmierzy
ć
.
• Powtórzy
ć
do
ś
wiadczenie.
Do
ś
wiadczenie 11