PROPEDEUTYKA PEDIATRII
Pytania na zaliczenie – semestr zimowy 2015/2016
Rozwój fizyczny i psychomotoryczny dziecka
1. Wymień czynniki środowiskowe mające wpływ na rozwój dziecka.
2. Zadania profilaktyczne w pediatrii.
3. Co to jest auksologia i jakie dziedziny nauki obejmuje?
4. Co to jest akceleracja rozwoju i czym jest spowodowana?
5. Wymień znane ci metody kontroli rozwoju fizycznego.
6. Do czego służą siatki centylowe. Podaj zakres normy na siatkach centylowych.
7. Do jakich granic na siatkach centylowych zbliżone są wartości
2 SD od średniej?
8. Co to są morfogramy?
9. Jakie znasz kryteria oceny wieku rozwojowego?
10. Jakie hormony wpływają na rozwój dziecka?
11. Co to jest skok pokwitaniowy?
12. Wymień główne hormony wpływające na rozwój płodu.
13. Wymień metody oceny wieku płodowego.
14. Określ granice czasowe okresu noworodkowego. Określ granice czasowe okresu przedszkolnego.
15. Określ kwartalne przyrosty długości w 1 roku życia, podaj średnią wartość długości ciała
noworodka i dziecka w 12 miesiącu życia.
16. Podaj przyrosty masy ciała, długości i obwodu głowy dziecka w pierwszym roku życia.
17. W jakim wieku następuje podwojenie i potrojenie masy ciała.
18. Kiedy następuje zarośnięcie ciemiączek?
19. Oblicz i określ wiek rozwojowy 8-miesięcznego niemowlęcia, u którego w badaniu fizykalnym
stwierdzono obecność 6 zębów mlecznych.
20. Chłopiec ma 8 lat, a jego parametry wysokości i masy ciała odpowiadają przeciętnym dla chłopca
w wieku 9 lat i 6 m-cy. Jaki jest wiek rozwojowy dziecka?
21. Chłopiec w wieku 10 lat. Wysokość ciała mieści się w przedziale 50-75 centyla, masa ciała jest
powyżej 97 centyla. Co możesz powiedzieć o rozwoju fizycznym chłopca?
22. Masz trzech chłopców w wieku 10 lat różniących się wysokością ciała. Pozycja centylowa wysokości
pierwszego chłopca = 75, drugiego = 10-25, trzeciego >90. Uszereguj dzieci rozpoczynając od
najwyższego.
23. Dziewczynka ma 5 lat i pozycję wysokości ciała = 25 centylowi, masy ciała zaś 10-25 centylowi. Co
możesz powiedzieć o rozwoju somatycznym dziecka?
24. Dziewczynka w wieku 5-lat. Wysokość ciała mieści się w przedziale 50-75 centyla, masa ciała jest
powyżej 97 centyla. Co możesz powiedzieć o rozwoju fizycznym tego dziecka?
25. Scharakteryzuj okres wczesno-szkolny
Noworodek
1. Podaj cechy morfologicznie noworodka donoszonego
2. Do czego służy skala Apgar? Jakie parametry ocenia?
3. Jakie elementy wchodzą w skład skali Apgar ?
4. Interpretacja stanu noworodka wg skali Apgar.
5. Oceń stan noworodka, którego skala Apgar wynosiła w 1 min - 2 pkt, w 5 min. - 6 pkt, w 10 min. -
7 pkt. Jakie są dla niego prognozy rozwojowe?
6. Określ średnie wartości długości, masy ciała, obwodu głowy i klatki piersiowej donoszonego
noworodka.
7. Podaj proporcje ciała noworodka. W jakim wieku niemowlęcia, wymiar obwodu głowy zrównuje
się z obwodem klatki piersiowej.
8. Co powoduje i ile wynosi fizjologiczny ubytek masy ciała u noworodków.
9. Ile wynosi obwód głowy i klatki piersiowej donoszonego noworodka?
10. Na czym polega prawidłowa adaptacja noworodka do życia pozałonowego?
11. Podaj ile wynosi obwód głowy donoszonego noworodka i dziecka rocznego.
12. Podaj odruchy występujące u noworodka. Kiedy zanikają?
13. Podaj ile wynosi obwod głowy noworodka i przyrosty kwartalne tej cechy w ciągu pierwszego
roku życia.
14. Wymień odrębności fizjologiczne okresu noworodkowego.
15. Jak klasyfikowane są noworodki w odniesieniu do wieku ciążowego.
16. Jak dzielimy noworodki w zależności od stopnia rozwoju wewnątrzmacicznego?
17. Podaj definicję wcześniactwa.
18. Co oznacza pojęcie noworodek z małą masą ciała?
19. Podaj cechy morfologiczne wcześniaka.
20. Wymień grupy noworodków, określane mianem „noworodek z małą masą ciała”.
21. Podaj definicję hipotrofii wewnątrzmacicznej.
22. Opisz charakterystyczne cechy noworodków z hipotrofią wewnątrzmaciczną.
23. Jakie czynniki wywołują hipotrofię wewnątrzmaciczną?
24. Co to są czynniki teratogenne? Podaj przykłady teratogennych czynników fizycznych,
chemicznych i biologicznych.
25. Jaki wpływ na płód ma palenie papierosów przez matkę?
26. Jaki wpływ na płód ma narkomania matki?
27. Co to są embriopatie? Podaj przykłady czynników, które mogą je powodować.
28. Co to są fetopatie i kiedy powstają ?
29. Co to są gametopatie?
30. Co to jest płodowy zespół alkoholowy? Podaj charakterystyczne cechy tego zespołu.
31. Noworodek urodzony w 38 tygodniu, z masą urodzeniową powyżej 90 centyla to
noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku
płodowego (AGA) czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA)
32. Noworodek urodzony w 34 tygodniu, z masą urodzeniową pomiędzy 10-90 centylem to
noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego (AGA)
czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA)
33. Noworodek urodzony w 36 tygodniu, z masą urodzeniową poniżej 10 centyla to noworodek duży
w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego (AGA) czy mały w
stosunku do wieku płodowego (SGA)
34. Noworodek urodzony w 43 tygodniu, z masą urodzeniową poniżej 10 centyla to noworodek duży
w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego (AGA) czy mały w
stosunku do wieku płodowego (SGA).
35. Jakie są przyczyny żółtaczki fizjologicznej okresu noworodkowego? - ROZDZIAŁ O ŻÓŁTACZCE
36. Podaj kryteria żółtaczki fizjologicznej u noworodków. - ROZDZIAŁ O ŻÓŁTACZCE
Układ moczowy
1. Opisz prawidłowy wynik analizy moczu.
2. Podaj prawidłowe wartości diurezy dobowej u niemowlęcia.
3. Wymień zasadnicze różnice anatomiczne w budowie układu moczowego niemowlęcia i
człowieka dorosłego.
4. Podaj zasadnicze różnice czynnościowe pomiędzy układem moczowym niemowlęcia i
człowieka dorosłego.
5. Czym przejawia się czynnościowa niedojrzałość nerek u noworodka?
6. Na czym polega technika prawidłowego pobierania moczu do badań diagnostycznych?
7. Opisz prawidłowy wynik posiewu moczu.
Kardiologia
1. Jaka jest średnia częstość oddechów i akcji serca u zdrowego
noworodka
, niemowlęcia i
dziecka w okresie przedszkolnym?
2. Podaj charakterystyczne cechy krążenia płodowego.
3. Podaj zmiany zachodzące w układzie krążenia noworodka.
4. Na czym polega adaptacja układu krążenia do życia pozałonowego?
5. Jakie mogą być pozostałości krążenia płodowego u niemowląt?
6. Określ prawidłowe granice serca (stłumienie względne i uderzenie koniuszkowe) u
noworodka, niemowlęcia i dziecka w okresie przedszkolnym?
7. Jakie znasz i czym są spowodowane niewinne niemiarowości rytmu serca u dzieci?
8. Przyczyny powstawania szmerów przygodnych, czym się one charakteryzują.
9. Przyczyny szmerów czynnościowych nad sercem u noworodka
10. Kiedy zarasta otwór owalny?
11. Kiedy zarasta przewód tętniczy?
12. Na czym polega badania fizykalne układu krążenia
13. Jakie powinny być spełnione warunki przy pomiarze ciśnienia krwi u dzieci?
Układ oddechowy
1. Jaka jest średnia częstość oddechów zdrowego noworodka?
2. Co to jest surfaktant i jaką spełnia rolę?
3. Jakie zaburzenia kliniczne wywołuje brak surfaktantu płucnego i u jakich noworodków się ich
spodziewamy?
4. Wymień etapy rozwoju układu oddechowego.
5. Jakie czynniki warunkują pierwszy oddech u noworodka?
6. Wymień odrębności fizjologiczne układu oddechowego u noworodka.
7. Wymień odrębności anatomiczne układu oddechowego u noworodków i niemowląt
8. Podaj definicję bezdechu
9. Jakie mogą być przyczyny bezdechów?
Układ krwiotwórczy
1. Co to jest niedokrwistość fizjologiczna, kiedy występuje i czym jest spowodowana?
2. Jak zmienia się obraz czerwonokrwinkowy w zależności od wieku dziecka?
3. Podaj prawidłowe wartości morfologii krwi u noworodka.
4. Podaj prawidłowe wartości leukocytozy i obrazu białokrwinkowego noworodka.
5. Zmiany obrazu białokrwinkowego w morfologii krwi w przebiegu rozwoju dziecka.
6. Jakie są różnice w rodzaju hemoglobiny na różnych etapach rozwoju?
7. Wymień przyczyny niedokrwistości fizjologicznej pierwszego kwartału.
8. Jakie cechy parametrów laboratoryjnych wskazują na niedokrwistość z niedoborem żelaza?
9. Jakie są przyczyny niedokrwistości u wcześniaków?
10. Na czym polega profilaktyka niedokrwistości u wcześniaków?
11. Jakie czynniki wpływają na prawidłową erytropoezę u płodu i noworodka?
12. Na czym polega istota choroby hemolitycznej noworodka?
13. Na czym polega profilaktyka konfliktu serologicznego RH?
14. U których noworodków występuje i czym się charakteryzuje konflikt serologiczny w zakresie
grup głównych?
15. Co to jest choroba krwotoczna?
16. Na czym polega profilaktyka choroby krwotocznej?
Układ nerwowy
1. Wymień odruchy fizjologiczne u dziecka w pierwszym kwartale życia.
2. Które odruchy neurologiczne utrzymują się powyżej 6 m-ca życia niemowlęcia?
3. Do którego miesiąca życia utrzymuje się odruch Moro?
4. Podaj prawidłowy skład płynu mózgowo-rdzeniowego niemowlęcia.
5. Wymień objawy oponowe u niemowląt
6. Wymień objawy oponowe u dzieci starszych.
7. Jakie znasz prawa rządzące rozwojem psychoruchowym dziecka?
8. Co rozumiesz pod pojęciem motoryka duża, motoryka mała?
11. Co to są kroki milowe w rozwoju psychomotorycznym
Krzywica, kości, skóra.
1. Na czym polega działanie parathormonu?
2. Wymień objawy kostne krzywicy.
3. Na jakiej podstawie można rozpoznać krzywicę u niemowlęcia?
4. Jakie są objawy zwiastunowe (ogólnoustrojowe) krzywicy?
5. Na czym polega profilaktyka krzywicy?
6. Wymień czynniki sprzyjające wystąpieniu krzywicy u niemowląt
7. Wymień podstawowe funkcje skóry.
8. Wymień najczęściej występujące zmiany skórne u noworodków i niemowląt.
9. Na czym polega działanie Vit. D
.
10. Podaj dawki profilaktyczne Vit. D
3
stosowane u niemowląt urodzonych o czasie
11. Podaj dawki profilaktyczne Vit. D
3
stosowane u niemowląt urodzonych
przedwcześnie (wcześniaki)
12. Co jest źródłem witaminy D dla niemowlęcia?
13. Podaj w jaki sposób noworodek może tracić ciepło.
14. Podaj definicję i rodzaje odwodnienia. - UKŁAD POKARMOWY
15. Podaj objawy kliniczne odwodnienia u niemowląt. - UKŁAD POKARMOWY
16. Co to jest szczytowa masa kostna i jakie ma znaczenie?
Żywienie dziecka
1. Wymień różnice jakościowe między mlekiem ludzkim i krowim.
2. Wymień zalety pokarmu kobiecego.
3. Wymień podstawowe zasady karmienia piersią.
4. Wymień względne i bezwzględne przeciwwskazania do karmienia piersią
5. Jakich składników mineralnych i witamin może być za mało w pokarmie kobiecym?
6. Wymień pokarmy, których należy unikać w diecie niemowlęcej
7. Co to jest mleko początkowe? Wymień preparaty.
8. Co to jest mleko modyfikowane? Wymień preparaty.
9. Co to jest mleko następne (podaj preparaty). Kiedy wprowadzamy je do żywienia niemowląt?
10. Ułóż dietę dla dziecka w wieku 6-,7-,8-,9-,10-,11-,12- miesięcy karmionego naturalnie. Podaj
objętość i ilość posiłków.
11. Ułóż dietę dla dziecka w wieku 5-, 6-,7-,8-,9-,10-,11-,12- miesięcy karmionego sztucznie,
podaj rodzaje mieszanki mlecznej, objętość i ilość posiłków.
12. Kiedy do diety dziecka wprowadzane są soki, zupa jarzynowa, mięso i jajko?
13. Kiedy do diety dziecka można wprowadzić gluten?
14. Jakie znasz wielonienasycone kwasy tłuszczowe i jaka rolę spełniają one w organizmie
dziecka?
15. Wymień choroby wynikające z nieprawidłowego żywienia w wieku dziecięcym.
16. Co jest najczęstszą przyczyną alergii pokarmowej u noworodków i niemowląt?
17. Jakich produktów żywnościowych należy unikać w diecie niemowlęcia z rodziny obciążonej
atopią?
18. Co to jest dieta bezglutenowa?
19. Wymień mieszanki lecznicze stosowane w alergii pokarmowej.
Układ pokarmowy
1. Podaj różnice pomiędzy zdolnością trawienia i wchłaniania białek u noworodka i człowieka
dorosłego.
2. Podaj różnice pomiędzy zdolnością trawienia i wchłaniania tłuszczów u noworodka i
człowieka dorosłego.
3. Podaj różnice pomiędzy zdolnością trawienia i wchłaniania węglowodanów u noworodka i
człowieka dorosłego.
4. Podaj różnice anatomiczne pomiędzy przewodem pokarmowym noworodka i człowieka
dorosłego.
5. W jakim wieku przewód pokarmowy dziecka osiąga pełną sprawność czynnościową?
Rozwój fizyczny i psychomotoryczny dziecka
1.
Wymień
czynniki
środowiskowe
mające
wpływ
na
rozwój
dziecka.
- środowisko wewnątrzmaciczne – właściwości genetyczne matki:
budowa i funkcja narządu rodnego
budowa i funkcja łożyska
jakość cytoplazmy jaja płodowego
jakość DNA mitochondrialnego komórki jajowej
właściwości metaboliczne matki
poziomy hormonów
zapasy substancji (np. Fe)
- środowisko zewnętrzne – wpływa na matkę:
wiek matki (optymalny: 23-26 lat)
stan zdrowia matki (np. zaburzenia hormonalne)
liczba przebytych ciąż (najlepiej rozwinięte dzieci z 2, 3 i 4 ciąży)
tryb życia (brak narażenia na czynniki teratogenne)
sposób odżywiania (przyjmowanie 0,4 mg kwasu foliowego na dobę, kwasów tłuszczowych
nienasyconych, probiotyków – np. jogurty)
przyjmowanie leków i używek
- modyfikatory naturalne – elementy biogeograficzne:
fauna, flora
zasoby mineralne i wodne
skład powietrza
klimat
(ukształtowanie terenu, promieniowanie, ukształtowanie podłoża i cyrkulacja atmosferyczna)
- modyfikatory kulturowe – czynniki społeczno-ekonomiczne i socjalne:
poziom wykształcenia i kultury rodziców
dochód na 1 członka rodziny
wielkość i charakter środowiska społecznego
tradycje i zwyczaje społeczne
żywienie
2.
Zadania
profilaktyczne
pediatrii.
- ocena auksologiczna wzrastania i rozwoju
- ustalanie standardów żywienia
- prowadzenie polityki szczepień ochronnych
- profilaktyka krzywicy
- prowadzenie bilansów zdrowia dzieci
- zapobieganie chorobom dziedzicznym
- zapobieganie wadom wrodzonym
- zapobieganie wypadkom
3.
Co
to
jest
auksologia
i
jakie
dziedziny
nauki
obejmuje?
Auksologia to nauka o rozwoju ontogenetycznym (osobniczym) i oddziaływaniach środowiska
zewnętrznego na rozwijający się organizm dziecka. Współcześnie zajmuje się całością rozwoju
psychofizycznego dziecka, bada odrębności rozwojowe. Jest nauką interdyscyplinarną, obejmuje:
- antropologię rozwojową
- pediatrię – medycynę wieku rozwojowego
Odrębność auksologii wynika ze swoistości stosowanych metod badawczych – mierników rozwoju
fizycznego i sprawności fizycznej, uznawanych za pozytywne wskaźniki zdrowia.
4.
Co
to
jest
akceleracja
rozwoju
i
czym
jest
spowodowana?
Akceleracja rozwoju oznacza dostrzegane od ok. 150 lat zjawisko przyspieszonego biologicznego
rozwoju człowieka i osiągania przez kolejne pokolenia ostatecznie większych wymiarów ciała. W
pojęciu akceleracji rozwoju wyróżnić można 3 procesy:
- przyspieszenie rozwoju fizycznego i dojrzewania płciowego, wyrażające się m.in. wcześniejszym
osiąganiem kolejnych etapów rozwoju
- zmiany proporcji ciała, np. w postaci wydłużania kończyn dolnych
- późniejsze występowanie procesów inwolucyjnych, czyli wydłużenie biologicznej potencji gatunku
ludzkiego
Wśród przyczyn akceleracji rozwoju wymienia się:
- postęp cywilizacji technicznej z konsekwencjami społeczno-ekonomicznymi
- proces urbanizacji przez bodźce działające na ośrodkowy układ nerwowy
- bardziej racjonalne żywienie, zwłaszcza zwiększone spożycie białka
- zwiększone nasłonecznienie i aktywizacja witaminy D
- umiarkowana heterozja, czyli mieszanie się populacji na skutek zwiększonej migracji ludności,
prowadząca do wymiany genów
5.
Wymień
znane
ci
metody
kontroli
rozwoju
fizycznego.
W ujęciu statystycznym – pozwalającym na określenie poziomu rozwoju fizycznego osiągniętego w
dniu badania (pomiary antropometryczne – określenie wielkości danej cechy morfologicznej u
dziecka):
- do 2 roku życia
masa ciała
długość ciała
obwód głowy
obwód klp
- powyżej 2 roku życia
masa ciała
wysokość ciała
W ujęciu dynamicznym – umożliwiającym śledzenie przebiegu indywidualnego rozwoju dziecka przez
zaplanowany czas, najlepiej od urodzenia do dojrzałości (ocena tempa wzrastania – określenie
przyrostów danej cechy w jednostce czasu):
- tabele norm, czyli biologiczne układy odniesienia
- siatki centylowe
- wskaźniki proporcji, np. wskaźnik Queteleta, BMI i inne
- morfogramy
- ocena wieku biologicznego (rozwojowego) – wiek morfologiczny, zębowy, cech płciowych
- wskaźniki oceny składu ciała
LBM (lean body mass) – masa ciała szczupłego
BIA – metoda impedancji bioelektrycznej
- biochemiczne wskaźniki rozwoju, np. wykorzystujące wydalanie hydroksyproliny i kreatyniny z
moczem
6.
Do czego służą siatki centylowe. Podaj zakres normy na siatkach centylowych.
- graficzne przedstawienie pozycji badanej cechy i odniesienie jej do normy
- na podstawie pomiarów wykonywanych np. w odstępach półrocznych w okresie kilku lat, można
określić tor rozwojowy badanych cech, najczęściej wysokości i masy ciała
- poprzez nanoszenie na siatce kolejno uzyskiwanych, np. w odstępach półrocznych, wartości
pomiarów wysokości ciała wykreślić można krzywą odzwierciedlającą indywidualne tempo wzrastania
Zakres normy na siatkach centylowych obejmuje 2 odchylenia standardowe (pomiędzy 3 a 97
centylem) – w tym przedziale mieści się 95,5% populacji.
7.
Do jakich granic na siatkach centylowych zbliżone są wartości2 SD od średniej?
Wartości ± 2 SD od średniej określają dolną i górną granicę normy, w której mieści się 95,5 %
populacji – odpowiadają 3 i 97 centylowi na siatkach.
8.
Co
to
są
morfogramy?
Morfogram = profil rozwoju.
Morfogramwykreślony na podstawie kilku cech morfologicznych (długościowych i szerokościowych)
pozwala na ocenę proporcji pomiędzy odcinkami ciała. Poprzeczna linia powstała z połączenia
uzyskanych wartości badanych cech wyznacza poziom ich rozwoju, czyli profil rozwoju dla płci i
danego wieku kalendarzowego. Średnie wartości mierzonych odcinków ciała u osoby dorosłej o
prawidłowym rozwoju somatycznym tworzą na siatce poziomą linię prostą. Im uzyskana krzywa
bardziej odbiega od linii poziomej, tym większe jest zaburzenie proporcji ciała.
Metoda ta może być pomocna w diagnostyce niektórych zaburzeń o etiopatogenezie genetyczno-
endokrynologicznej, np. zespołu Klinefeltera, zespołu Turnera i niektórych innych postaci
niskorosłości, zwłaszcza charakteryzujących się zaburzeniami proporcji ciała.
9.
Jakie
znasz
kryteria
oceny
wieku
rozwojowego?
Wiek biologiczny (rozwojowy) – rzeczywiste zaawansowanie w rozwojukilku cech (wyrażone w
latach), na podstawie których przeprowadza się ocenę auksologiczną:
- wiek morfologiczny (wzrostowy i wagowy)
- wiek zębowy
- wiek kostny
- wiek cech płciowych
15.
Jakie
hormony
warunkują
pokwitanie?
U dziewcząt:
- hormon folikulotropowy (FSH) – pobudza dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego i wydalanie jaja oraz
pośrednio wpływa na rozwój drugorzędowych cech płciowych
- hormon luteotropowy (LH) – pobudza rozwój ciałka żółtego, wytwarzanie w nim estrogenów i
progesteronu oraz w czasie ciąży powoduje rozrost gruczołów sutkowych
- estrogeny wytwarzane w jajnikach (w czasie ciąży także w łożysku):
pobudzają wzrost macicy, przydatków i pochwy
w okresie pokwitania pobudzają rozrost gruczołów sutkowych
kształtują drugo- i trzeciorzędowe cechy płciowe
działają anaboliczne
przyspieszają zrastanie się nasad kości długich
działają antagonistycznie do androgenów nadnerczowych (pod pewnymi względami)
złuszczają błonę śluzową macicy (miesiączkowanie)
- progesteron:
powoduje zmiany w macicy ułatwiające zagnieżdżenie jaja
ułatwia zatrzymanie jaja płodowego i zarodka w macicy
hamuje dalsze jajeczkowanie
pobudza rozwój gruczołu sutkowego
- androgeny nadnerczowe powodują:
rozrost mięśni, kości
powiększenie łechtaczki
owłosienie pach i okolicy łonowej
trądzik młodzieńczy
U chłopców:
- LH powoduje
rozrost jąder
aktywizację komórek gruczołu śródmiąższowego (Leydiga), które wytwarzają testosteron
- FSH
pobudza komórki wytwarzające plemniki
- testosteron jądrowy wraz z androgenami nadnerczowymi odpowiada za:
powiększanie się jąder i moszny, prącia, gruczołu krokowego
zmianę kształtu krtani, mutację głosową
owłosienie płciowe
rozrost mięśni i kości
16.
Co
to
jest
skok
pokwitaniowy?
Skok pokwitaniowy to gwałtowny przyrost długości i masy ciała, rozpoczyna się u dziewcząt na ok. 1
rok przed pierwszą miesiączką, a u chłopców na 1 rok przed pierwszą polucją. Jako pierwszy i
najsilniejszy zaznaczony jest przyrost długości kończyn.
U dziewcząt rozpoczyna się ok. 10 rż., ze szczytem ok.12 rż., po czym stopniowo opada – szczególnie
zaznaczony jest skok szerokości bioder i zmiany w budowie miednicy.
U chłopców – początek 12-13 rż., szczyt ok. 14 rż. – wyraźnie zaznaczony skok szerokości barków i
klatki piersiowej.
20.
Wymień
główne
hormony
wpływające
na
rozwój
płodu.
- somatomedyny płodowe (IGF-1 i IGF-2) – występują we wszystkich tkankach, pozostają pod
regulującym wpływem żywienia i oddziałują na syntezę węglowodanów i różnicowanie komórek
- płodowe hormony tarczycy (T 4 , T 3 , rT 3 ) oraz TSH i TRH
- hormony przysadki (płodowy hGH)
- nerwowy czynnik wzrostu (NGF) – jego syntezę kontrolują testosteron i tyroksyna
- epidermalny czynnik wzrostu (EGF) – ma stymulujące działanie mitogenne
- przekształcający czynnik wzrostu (TGF-α, TGF-β) – wpływają na rozwój naczyń, chrząstki i komórek
nabłonka
- czynniki wzrostu wiążące heparynę (HBGF) – wywierają wpływ na rozwój tkanek mezodermalnych
- płytkowy czynnik wzrostu (PDGF) – odgrywa rolę w stymulacji wzrostu łożyska
- neuropeptydy, regulujące wewnątrzkomórkowe stężenie Ca i Na oraz cAMP
21.
Wymień
metody
oceny
wieku
płodowego
Określa się na podstawie reguły Naegelego (reguła ta pozwala określić termin porodu):
LMP + 7 dni + 9 miesięcy
(LMP – pierwszy dzień ostatniej miesiączki)
Potwierdza się:
-
badaniami
USG:
pomiary pęcherzyka ciążowego
pomiar długości ciemieniowo-siedzeniowej płodu
od 12 tygodnia – ocena wielkości główki płodu
- wymiar dwuciemieniowy
- obwód
po 14 tygodniu ciąży
- wymiar dwuciemieniowy
- długość kości udowej
- obwód głowy i tułowia
między 16 a 18 tygodniem – ocena struktur mózgu
- ocena wieku ciążowego i stopnia dojrzałości płodu
- możliwe wykrycie wrodzonych wad OUN
dane o długości kości długich płodu
- seryjne oznaczanie estriolu w surowicy
- badanie ginekologiczne określające wielkość macicy
- pierwsze ruchy płodu (20 tydzień – połowa ciąży)
- skale neonatologiczne do oceny wieku ciążowego noworodka po urodzeniu:
skale: Dubovitze’a
Ballard
Maliny
opierają się na cechach:
- somatycznych (morfologicznych)
- neurologicznych (dojrzałość układu nerwowego i mięśniowego)
22.
Określ granice czasowe okresu noworodkowego. Określ granice czasowe okresu
przedszkolnego.
Okres
noworodkowy
–
od
porodu
do
28
dnia
życia.
Okres przedszkolny – od 3 rż. do 6-7 rż.
23.
Określ kwartalne przyrosty długości w 1 roku życia, podaj średnią wartość długości
ciałanoworodka
i
dziecka
w
12
miesiącu
życia.
Długość: 0-3 miesiąc – 10cm; 4-6 miesiąc – 6cm; 7-12 miesiąc – 8 cm
Śr. dł. ciała noworodka – 50cm (48-52)
Śr. dł. ciała w 12 miesiącu – 75cm
24.
Podaj przyrosty masy ciała, długości obwodu głowy dziecka w pierwszym roku życia
Masa ciała:
do 10 dnia życia – wyrównanie do 3500g
4-5 mies. – podwojenie
11-12
mies.
–
potrojenie
(1-6 mż. 700g/mies; 7-12 mż. 500g/mies.)
Długość:
I kwartał – 10 cm
0-3 mies. 10cm
II kwartał – 6 cm
4-7 mies. 6cm
III kwartał – 5 cm
6-12
mies.
8
cm
IV kwartał - 4 cm
Obwód głowy:
do 6 miesiąca – 1,5cm/miesiąc
7-12 miesiąc – 0,5cm/miesiąc
Obwód klp:
2-3 miesiąc = obwodowi głowy *(3-4 mies??)
0-6 miesiąc – 12cm (2 cm/mies.
7-12 miesiąc – 2cm (0,5 cm.mies)
25.
W
jakim
wiekunastępuje
podwojenie
i
potrojenie
masy
ciała.
4-5 mies. – podwojenie
11-12 mies. – potrojenie
26.
Kiedy
następuje
zarośnięcie
ciemiączek?
Ciemiączko tylne – ok. 4 miesiąca życia
Ciemiączko przednie – ok. 10-18 miesiąca życia
27.
Oblicz i określ wiek rozwojowy 8-miesięcznego niemowlęcia, u którego w badaniu fizykalnym
stwierdzono obecność 6 zębów mlecznych.
Wzór dla liczby zębów mlecznych:
Liczba zębów = wiek [mż] – 6
Liczba mż = 6 + 6 = 12mż
28.
Chłopiec ma 8 lat, a jego parametry wysokości i masy ciała odpowiadają przeciętnym dla
chłopca w wieku 9 lat i 6 m-cy. Jaki jest wiek rozwojowy dziecka?
Wiek rozwojowy tego chłopca jest prawidłowy, ponieważ w jego przypadku różnica między wiekiem
morfologicznym a metrykalnym wynosi 1,5 roku (w wieku szkolnym jako nieprawidłowość przyjmuje
się odchylenie od wieku metrykalnego powyżej 2 lat).
29.
Chłopiec w wieku 10 lat. Wysokość ciała mieści się w przedziale 50-75 centyla, masa ciała jest
powyżej 97 centyla. Co możesz powiedzieć o rozwoju fizycznym chłopca?
Rozwój nieharmonijny, wzrost mieści się w przedziale normy, a masa ciała przekracza normę i biegnie
w innym kanale centylowym. Chłopiec prawdopodobnie ma nadwagę.
30.
Masz trzech chłopców w wieku 10 lat różniących się wysokością ciała. Pozycja centylowa
wysokości pierwszego chłopca = 75, drugiego = 10-25, trzeciego >90. Uszereguj dzieci rozpoczynając
od najwyższego.
Trzeci >90 Pierwszy =75 Drugi =10-25
31.
Dziewczynka ma 5 lat i pozycję wysokości ciała = 25 centylowi, masy ciała zaś 10-25
centylowi. Co możesz powiedzieć o rozwoju somatycznym dziecka?
Rozwój harmonijny i prawidłowy, ponieważ parametry wysokości i masy ciała mieszczą się w tym
samym kanale centylowym (10-25) i w zakresie normy (między 3 a 97 centylem).
32.
Dziewczynka w wieku 5-lat. Wysokość ciała mieści się w przedziale 50-75 centyla, masa ciała
jest powyżej 97 centyla. Co możesz powiedzieć o rozwoju fizycznym tego dziecka?
Rozwój nieharmonijny, wzrost mieści się w przedziale normy, a masa ciała przekracza normę i biegnie
w innym kanale centylowym. Dziewczynka prawdopodobnie ma nadwagę.
25. Scharakteryzuj okres wczesno-szkolny
Trwa on od 7 roku życia do pierwszych objawów dojrzewania płciowego tj. u
dziewczynek do 8-9 roku życia , u chłopców do 9-10 roku życia.
jak już wspomniano, trwa od rozpoczęcia 7 roku życia do mniej więcej 10 roku życia,
po okresie przedszkolnym, który to trwa do końca 6 roku życia,
dziecko zaczyna uczęszczać do szkoły – staje się samodzielne,
dzieci szybko przybierają na wadze w tym okresie,
bardzo szybko rosną,
zaczyna się wyżynanie zębów stałych i zastępowanie tzw. Mleczaków
NOWORODEK
1.
Podaj
cechy
morfologicznie
noworodka
donoszonego
- klp
beczkowata
obwód klp 1-2 cm mniejszy od obwodu głowy
- brzuch
duży (duża wątroba, wysokie ustawienie przepony)
- kończyny
krótkie
szpotawe ( )
wzmożone napięcie zginaczy
na podeszwach obecne listewki
- proporcje ciała
¼ głowa
½ brzuch
¼ kończyny
- długość ciała 50-52 cm
- masa ciała 3,6 kg
- kręgosłup w kształcie litery C
- skóra
różowa
pokryta mazią płodową i meszkiem płodowym
ok. 7-10 dnia łuszczy się otrębiasto
zaskórniki – prosowate grudki na nosie zawierające wydzielinę gruczołów łojowych
naczyniaki płaskie – na powiekach i potylicy
rumień noworodków – zaczerwienienie skóry
- głowa
obwód 33-38 cm
mózgoczaszka > twarzoczaszki
kości pokrywy czaszki częściowo skostniałe – obecne niezarośnięte szwy czaszkowe
ciemiączka – przednie i tylne
duży język
brak zębów
przedgłowie – obrzęk poporodowy na szczycie głowy
2.
Do
czego
służy
skala
Apgar?
Jakie
parametry
ocenia?
Skala Apgar służy do obiektywnej oceny stanu noworodka. Ocenia cechy:
- kolor skóry
- puls/min
- reakcje na bodźce (np. wprowadzenie cewnika do nosa)
- napięcie mięśni
- oddychanie
3.
Jakie
elementy
wchodzą
w
skład
skali
Apgar
?
Cecha
Punkty
0
1
2
Czynność serca
brak
<100/min
>100/min
Oddech
brak
wolny, nieregularny
regularny, głośny płacz
Napięcie mięśni
brak, wiotkość ogólna
obniżone,
zgięte
kończyny
prawidłowe,
samodzielne ruchy
Odruchy
–
np.
wprowadzenie
cewnika do nosa
brak
grymas
kaszel, kichanie
Zabarwienie skóry
cała sina, blada
sinica obwodowa
różowa
4.
Interpretacja
stanu
noworodka
wg
skali
Apgar.
Za każdy badany parametr skali Apgar przyznaje się 0, 1 lub 2 punkty. Następnie podlegają one
sumowaniu i ocenie. Do zdobycia jest maksymalnie 10 punktów. Ocenę stanu noworodka należy
przeproprowadzić pod koniec 1 minuty od czasu porodu i ewentualnie powtórzyć po 2, 5, 10, 15, 30
min.
Interpretacja stanu noworodka:
- stan bardzo dobry 8-10 pkt
- stan średni 5-7 pkt
- stan ciężki 1-4 pkt
5.
Oceń stan noworodka, którego skala Apgar wynosiła w 1 min - 2 pkt, w 5 min. - 6 pkt, w 10
min.
-
7
pkt.
Jakie
są
dla
niego
prognozy
rozwojowe?
Noworodek ten jest obecnie w stanie średnim. Bezpośrednio po porodzie był w stanie ciężkim i
wymagał pomocy. Wyższa punktacja w 5 i 10 minucie wskazuje na to, że stan noworodka poprawił
się, udzielona pomoc była skuteczna. Dziecko to ma duże szanse na prawidłowy rozwój.
9.
Określ normę długości, masy ciała, obwodu głowy i klatki piersiowej donoszonego
noworodka.
Długość ciała: 50 - 52 cm
Masa ciała: 2500 - 4600 g
Obwód głowy: 33 - 38 cm
Obwód klp: o 1 - 2 cm mniejszy od obwodu głowy: 31 - 36 cm
10.
Podaj
proporcje
ciała
noworodka
¼ głowa
½ tułów
¼ kończyny
11.
Co powoduje i ile wynosi fizjologiczny ubytek masy ciała u noworodków.
- rozpoczyna się w 1 dobie życia
- najniższa masa ciała jest w 3-4 dobie życia
- nie przekracza 10% masy urodzeniowej
-
wyrównanie
do
masy
urodzeniowej
następuje
w
8
dobie
życia
1.
Przyczyny:
-utrata wody: wymioty połkniętych wód płodowych, oddawanie moczu, smółki, utrata przez
płuca
i
skórę.
-rozpad zapasów glikogenu i tłuszczu
-wysychanie kikuta pępowiny
2. Zapobieganie:
-wczesne karmienie, zapewnienie optymalnej temperatury
12.
Ile
wynosi
obwód
głowy
i
klatki
piersiowej
donoszonego
noworodka?
- obwód głowy 33-38 cm
- obwód klp 1-2 cm mniej od obwodu głowy
13.
Na czym polega prawidłowa adaptacja noworodka do życia pozałonowego?
- uruchomienie oddychania
- ustalenie krążenia pozapłodowego – zamknięcie czynnościowe:
otworu owalnego
przewodu tętniczego
przewodu żylnego
- uruchomienie wydalania kału i moczu – wzrost przepływu nerkowego i filtracji nerkowej
- uruchomienie termoregulacji – poporodowy spadek temperatury ciała
- opanowanie aktu ssania, czynności trawienia i wchłaniania
15.
Podaj ile wynosi obwód głowy donoszonego noworodka i dziecka rocznego.
- obwód głowy donoszonego noworodka 33-38 cm
- obwód głowy dziecka rocznego 45-50 cm
16.
Podaj
odruchy
występujące
u
noworodka.
(w
nawiasie
kiedy
zanikają)
- ssania i połykania (ok. 1r.ż., we śnie do 3r.ż.)
- szukania sutka = ryjkowy (ok. 3 mies. życia)
- pełzania w ułożeniu na brzuchu
- chwytny dłoni (ok. 3 mies. życia) i stóp (ok. 10 mies. życia)
- Moro (ok. 5 mies. życia)
- podeszwowy Babińskiego (pojawia się od 2 tż., zanika ok. 12 mies. życia)
- odruch skręcania tułowia (ok. 6 mies. życia)
- odruch stąpania = podparcia (ok. 4 mies. życia)
17.
Podaj wartościobwodu głowy u noworodka i przyrosty kwartalne tej cechy w ciągu
pierwszego
roku
życia.
- obwód głowy noworodka33-38 cm
- przyrosty kwartalne w ciągu 1-szego roku życia:
I kwartał – 5,5 cm
II kwartał – 3,0 cm
III kwartał – 2,0 cm
IV kwartał – 1,5 cm
18.
Wymień
objawy
fizjologiczne
okresu
noworodkowego.
- akcja serca 120-160/min
- częstość oddechów ok. 40/min
- brzuszny tor oddychania
- anuria (bezmocz) do 2 doby życia
- oddawanie smółki
- żółtaczka fizjologiczna
- fizjologiczny spadek masy ciała
- przejściowa hipoglikemia
- zaburzenia termoregulacji
- zaburzenia hormonalne związane z obecnością hormonów matki
- obniżona zdolność krzepnięcia
- policytemia, wysoka leukocytoza
- obniżona odporność
- charakterystyczne odruchy neurologiczne
19.
Klasyfikacja
noworodków
w
odniesieniu
do
wieku
ciążowego.
Wiek ciążowy to czas trwania ciąży:
280 dni (40 tyg.) – wiek miesiączkowy ciąży
266 dni (38 tyg.) – wiek owulacyjny, zapłodnieniowy ciąży
- noworodki donoszone – urodzone o czasie, między 38-42 tyg. ciąży
- wcześniaki – noworodki urodzone przedwcześnie – między 22-37 tyg. ciąży
- noworodkiprzenoszone – urodzone po 42 tyg. ciąży
20.
Jak dzielimy noworodki w zależności od stopnia rozwoju wewnątrzmacicznego?
- noworodkieutroficzne – z masą ciała właściwą dla wieku ciążowego (między 10 a 90 centylem) –
AGA
- noworodkihipertroficzne – z masą ciała za dużą do wieku ciążowego (powyżej 90 centyla) – LGA
- noworodkihipotroficzne (dystroficzne, z opóźnieniem rozwoju wewnątrzmacicznego) – z masą ciała
za małą w stosunku do wieku ciążowego (poniżej 10 centyla) – SGA
21.
Podaj
definicję
wcześniactwa.
Wcześniak – noworodek urodzony przedukończonym 37 tygodniem ciąży, o masie ciała <2500 g.
22.
Podaj
cechy
morfologiczne
wcześniaka.
- masa ciała prawidłowa dla wieku ciążowego (między 10 a 90 centylem)
- mniejsza długość ciała
- duża głowa w stosunku do reszty ciała
- kończyny stosunkowo krótkie, cienkie
- cienka skóra, pozbawiona prawie zupełnie tkanki tłuszczowej, przez którą przeświecają naczynia
krwionośne
- paznokcie nie pokrywają opuszek palców
- na podeszwach brak lub pojedyncze listewki skórne
- włosy na głowie mają wygląd puchu
- guzki sutkowe są często nieobecne
- chrząstki małżowin usznych mają tzw. przeciwobrąbek (antihelix)
-
skóra
jest
często
pomarszczona,
„za
obszerna”
- kości czaszki miękkie, szwy między nimi szerokie
- klp miękka, wiotka
- powłoki brzuszne bardzo cienkie i wiotkie, często rozstęp mięśni prostych brzucha
- u dziewczynek – wargi sromowe mniejsze znacznie wystają ponad wargi większe
- u chłopców – często brak zstąpienia jąder do moszny
- oddech bardzo słaby, powierzchowny, periodyczny, przechodzący łatwo w dłuższe okresy bezdechu
- szmer oddechowy bardzo słaby, niekiedy ledwo słyszalny
- ruchy klp nierzadko paradoksalne
- słabe napięcie mięśniowe
- ruchy bardzo rzadkie i powolne
- znajduje się prawie stale w stanie snu
23.
Wymień grupy noworodków, określane mianem „noworodek z małą masą ciała”.
- z małą masą urodzeniową (LBW) <2500g
- z bardzo małą masą urodzeniową (VLBW) <1500g
- z ekstremalnie małą masą urodzeniową (ELBW) < 1000g
- z niewiarygodnie niską masą ciała (ILBW) < 750g
25.
Podaj
definicję
hipotrofii
wewnątrzmacicznej.
Hipotrofia
(hipoplazja)
wewnątrzmaciczną
(IUGR):
- wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu
- masa płodu jest niedostateczna w stosunku do wieku płodowego (noworodek z urodzeniową masą
ciała
<10 centyla w stosunku do masy należnej wg czasu trwania ciąży)
26.
Opisz
charakterystyczne
cechy
noworodków
z
hipotrofią
wewnątrzmaciczną.
- typ symetryczny
problem zahamowania wzrastania rozpoczyna się w I trymestrze ciąży
urodzeniowa masa ciała <10 centyla
długość ciała, obwód głowy, obwód klp <10 centyla
- typ asymetryczny
problem rozpoczyna sięw II lub III trymestrze ciąży i związany jest z zaburzeniami funkcji
łożyska
urodzeniowa masa ciała <10 centyla
długość ciała, obwód głowy, obwód klp – rozwój wg norm (10-90 centyl), albo tylko obwód
głowy w normie
wychudzenie
skóra jest pomarszczona, sucha, „za obszerna”, bez mazi płodowej
hipoglikemia
niedomoga immunologiczna
słabiej rozwinięte są wątroba, płuca, nerki, grasica, mięśnie
często pępowina bywa zażółcona
27.
Jakie
czynniki
wywołują
hipotrofię
wewnatrzmaciczną?
- przyczyny hipotrofii symetrycznej:
aberracje chromosomalne
wady genetyczne
wrodzone błędy metabolizmu
zakażenia wewnątrzmaciczne (TORCH) – w I trymestrze ciąży
- przyczyny hipotrofii asymetrycznej:
rezultat niedoboru substratów żywieniowych, związany z niewydolnością łożyska:
- w II trymestrze – masa i długość ciała <10 centyla
- w III trymestrze – masa ciała <10 centyla
29.
Co
to
są
czynniki
teratogenne?
Teratogeny – czynniki znajdujące się w środowisku zewnętrznym, prowadzące do powstawania wady
- czynniki fizyczne:
promieniowanie jonizujące
promieniowanie rtg
promieniowanie elektromagnetyczne
wysoka temperatura
- czynniki chemiczne:
leki
hormony
używki – alkohol, nikotyna, narkotyki
związki chemiczne pozapokarmowe
- czynniki biologiczne:
wirusy
bakterie
pierwotniaki
25.Jaki wpływ na płód ma palenie papierosów przez matkę?
Dym papierosowy zawiera tlenek węgla, nikotynę i kadm.
Tlenek węgla łączy się z Hb krwi matki i hamuje transport tlenu do łożyska i płodu.
Nikotyna przyśpiesza akcję serca płodu i powoduje skurcz naczyń krwionośnych płodu.
Kadm jest metalem toksycznym, konkuruje z cynkiem, który jest niezbędny do prawidłowego
rozwoju dziecka.
Wszystkie te składniki mogą powodować przewlekłe niedotlenienie i niedożywienie płodu.
Ponadto dym papierosowy zwiększa ryzyko:
ciąży ekotopowej
poronienia
porodu przedwczesnego
przedwczesnego odklejenia łożyska
przedwczesnego pęknięcia błon płodowych
łożyska przodującego
ułożenia pośladkowego przy porodzie
zwiększona śmiertelność okołoporodowa
26.Jaki wpływ na płód ma narkomania matki?
Środki odurzające tj, ekstazy (pochodne amfetaminy), heroina, marihuana, kokaina przenikają
przez łożysko i wywołują toksyczne objawy u płodu.
Heroina
poronienia, porody przedwczesne, porody martwe
niska masa urodzeniowa
nie stwierdzono zwiększonej częstości wad
Marihuana
zmniejszenie płodności
niska masa urodzeniowa
niedojrzałość ukł. Nerwowego
Kokaina
poronienia, porody przedwczesne, porody martwe
niska masa urodzeniowa
przedwczesne odklejenie łożyska
nadciśnienie, krwawienia śródczaszkowe
wady OUN (jamistość mózgu)
wady przewodu pokarmowego
wady układu moczowego
SIDS
W przyszłości dzieci z opóźnieniem rozwoju, bardziej ruchliwe, z niższym IQ,
sprawiające problemy wychowawcze
30.
Co to są embriopatie? Podaj przykłady czynników, któremogą je powodować.
Embriopatie – uszkodzenia zawiązków narządów – wady wrodzone. Embriopatie powstają pod
wpływem czynnikówdziałających w I trymestrze ciąży. Przyczyny poznane: choroby wirusowe (np.
różyczka), leki (np. talidomid), promieniowanie jonizujące, choroby gruczołów dokrewnych matki.
31.
Co
to
są
fetopatie
i
kiedy
powstają
?
Fetopatie – uszkodzenia funkcji narządów. Fetopatie powstają pod wpływemczynników
działającychw II trymestrze ciąży.
32.
Co
to
są
gametopatie?
Gametopatie – uszkodzeniakomórek rozrodczych. Gametopatie mogą powstaćpod
wpływemczynników teratogennych działających na długo przed zapłodnieniem.
30.Co to jest płodowy zespół alkoholowy? Podaj charakterystyczne cechy tego zespołu.
Regularne spożywanie dużych dawek alkoholu dziennie przez kobietę ciężarną grozi
wystąpienie m pełnoobjawowego zespołu FAS.
Jest tozespół chorobowy, który jest skutkiem działania alkoholu na płód w okresie
prenatalnym. Alkoholowy zespół płodowy jest chorobą nieuleczalną, której można uniknąć
zachowując abstynencję w czasie trwania ciąży. Do dziś nie określono dawki alkoholu, która
byłaby bezpieczna dla płodu. Każda ilość niesie ryzyko wystąpienia zaburzeń w rozwoju
dziecka.
Cechy charakterystyczne:
Niska masa urodzeniowa
Dysmorfia twarzy: krótki, zadarty nos, cofnięte czoło i podbródek, krótkie szpary
powiekowe, obecne fałdy nakątne, nieprawidłowo rozwinięte małżowiny uszne,
rozszczep podniebienia, brak rynienki nosowo-wargowej, niedorozwój wargi górnej
wady układu kostno-mięśniowego i zaburzenia czucia głębokiego, problemy z
koordynacją
anomalie w budowie wątroby, serca, nerek, narządów płciowych
Wady serca (ASD, VSD)
Zaburzenia rozwoju układu nerwowego
Alkohol uszkadza gen L1, który koduje białko błonowe neuronów, niezbędne do tworzenia
obwodów neuronalnych, przez co wpływa na zmiany funkcjonalne w neuronach
zaangażowanych w procesy uczenia się i zapamiętywania.
W przyszłości u dzieci powoduje:
Problemy z nauką
Problemy z koncentracją
Niskie IQ
Zwolniony czas reakcji
31.Noworodek urodzony w 38 tygodniu, z masą urodzeniową powyżej 90 centyla to
noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego
(AGA) czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA)
32.Noworodek urodzony w 34 tygodniu, z masą urodzeniową pomiędzy 10-90 centylem to
noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego
(AGA) czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA)
33.Noworodek urodzony w 36 tygodniu, z masą urodzeniową poniżej 10 centyla to
noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego
(AGA) czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA)
34.Noworodek urodzony w 43 tygodniu, z masą urodzeniową poniżej 10 centyla to
noworodek duży w stosunku do wieku płodowego (LGA), odpowiedni do wieku płodowego
(AGA) czy mały w stosunku do wieku płodowego (SGA).
2.
Jakie są przyczyny żółtaczki fizjologicznej okresu noworodkowego?
- nadmierne wytwarzanie bilirubiny
krótszy czas przeżycia erytrocytów (HbF):
90 dni u noworodków donoszonych
70 dni u wcześniaków
120 dni u dorosłych
policytemia – następstwo głodu tlenowego w życiu płodowym
- zaburzenia transportu bilirubiny
niskie stężenie albumin
- zaburzenia metabolizmu wątrobowego (niedojrzałość fizjologiczna wątroby)
niedobór białek transportowych hepatocytów Y i Z
mniejsza aktywność enzymów wątrobowych
transferazy glukuronowej
dehydrogenazy glukuronowej
- nasilone krążenie jelitowo-wątrobowe – prowadzące do wchłaniania zwrotnego bilirubiny z jelit
obecność beta-glukuronidazy w mleku matki
niedobór endogennej flory jelitowej
upośledzona perystaltyka jelit
3.
Podaj kryteria żółtaczki fizjologicznej u noworodków.
- ujawnia się >24 godz. życia (stężenie bilirubiny w surowicy krwi <5 mg/dl)
- stężenie bilirubiny całkowitej
u noworodków donoszonych <12 mg/dl
u wcześniaków <15 mg/dl
- tempo narastania żółtaczki < 0,3 mg/godz. i 5 mg/dobę
- stężenie bilirubiny bezpośredniej < 1,5-2,0 mg/dl
- żółtaczka ustępuje bez leczenia w ciągu
10 dni u noworodków donoszonych
14 dni u wcześniaków
Układ moczowy
2.
Opisz
prawidłowy
wynik
analizy
moczu.
Właściwości fizyczne moczu:
- barwa: zabarwienie żółte o różnym odcieniu (słomkowe, jasno-żółte lub żółte)
- przejrzystość: zupełna (przejrzysty, klarowny, lekko opalizujący)
- odczyn (pH):
noworodek iniemowlę: 5,0 - 7,5
dziecko starsze: 4,8-7,8
- ciężar właściwy:
noworodek: 1008-1018 g/cm3
niemowlę: 1002-1006 g/cm3
dziecko starsze: 1018-1026 g/cm3
- bakterie: pojedyncze
posiew ze strumienia środkowego <105/ml
posiew z cewnikowania <103/ml
posiew z nakłucia nadłonowego - jałowy
- białko: nieobecne (<100 mg/dobę – ilość niewykrywalna diagnostycznie)
- cukier (glukoza): nieobecny
- ciała ketonowe (aceton): nieobecne
- bilirubina: nieobecna
- urobilinogen: obecny (0,05-4,0 mg/dobę)
- kreatynina: 7-18 mmol/24 h (800-2000 mg/24 h)
lub 124-230 µmol/kg/24 h (14-26mg/kg/24 h)
- kwas moczowy: 1,5-4,5 mmol/24 h
(250-750 mg/24 h)
- mocznik: 333-583 mmol/24 h
(20-35 g/24 h)
Badanie osadu moczu:
- nabłonki:
wielok.: pojedyncze
okrągłe: nieobecne lub pojedyncze
- krwinki białe (leukocyty, WBC) – liczba w polu widzenia (wpw) pod mikroskopem omałym
powiększeniu (x100):
dziewczęta: <10 wpw
chłopcy: <5 wpw
- krwinki czerwone (erytrocyty, RBC) – świeże i wyl.: nieobecne
- wałeczki (cylindryczne twory powstającew cewkach nerek, zbudowane zbiałek, tłuszczu oraz
elementów biologicznych): nieobecne
- składniki mineralne: niewielkie ilości kryształów kwasu moczowego, moczanów wapniai
szczawianów wapnia
3.
Podaj
prawidłowe
wartości
diurezy
dobowej
u
niemowlęcia.
- 1-2 dzień: 0-60 ml
- 3-10 dzień: 100-300 ml
- 11-30 dzień: 150-400 ml
- 2-6 m.ż.: 250-500 ml
- 7-12 m.ż.: 300-600 ml
5.
Wymień zasadnicze różnice anatomiczne w budowie układu moczowego niemowlęcia i
człowieka
dorosłego.
- nerki są niżej położone i stosunkowo większe niż u dorosłych
- dł. nerki małego dziecka odpowiada dł. odcinka L1 - L4 kręgosłupa
- nerka lewa jest nieco dłuższa niż prawa i leży nieco wyżej
- nerki noworodka sąpłatowate, bardziej okrągłe, mają węższą warstwę korową
- płatowatość nerki całkowicie zanika w ciągu 2 r.ż.
- masa nerki wynosi 13-14g i stanowi 0,75% masy ciała
- podczas gdy masa nerki człowieka dorosłego wynosi 120-150 g, co stanowi 0,45% jego masy
- nerki noworodka majądł. ok. 4,5 cm, dorosłego ok. 13,5 cm
- warstwa nabłonkowa komórek kłębuszka składa się z komórek sześciennych, a nie płaskich
- niedojrzałe anatomicznie i czynnościowo ujście pęcherzowe moczowodów
- wydajność mechanizmu zastawkowego w pewnym stopniu zależy od dł. podśluzówkowego
odcinkamoczowodu
- stosunek dł. odc. podśluzówkowego do średnicy światła moczowodu u noworodków wynosi ok.
2,5:1, u dorosłych 5:1
- u małych dziewczynek jest stosunkowo krótka cewka moczowa i z racji położenia jej ujścia
zewnętrznego stale eksponowana na zakażenie
- napletek odkleja się od żołędzi samoistnie, nie trzeba mu w tym pomagać
- 90% chłopców do 3 r.ż. ma całkowicie lub częściowo przyklejony napletek i jest to fizjologia
6.
Podaj zasadnicze różnice czynnościowe pomiędzy układem moczowym niemowlęcia i
człowieka
dorosłego.
- zmniejszona zdolność zagęszczania moczu (oszczędzania wody) – skłonność do hiperelektrolitemii
noworodek może zwiększyć osmolalność moczu w stosunku do osmolalności osocza najwyżej
2x (podczas gdy dorosły 4-5x) – izostenuria fizjologiczna (uwarunkowana słabszym wytwarzaniem ADH,
jak i mniejszą wrażliwością cewek na ADH)
- zmniejszona zdolność szybkiego wydzielania wody
przepływ krwi przez nerki u noworodka wynosi ok. 30% wartości dorosłego (po przeliczeniu na
1 m
2
powierzchni ciała)
przesączanie kłębuszkowe wynosi 30-50% wartości dorosłego
- brak równowagi między czynnością kłębuszków i kanalików (gorsza regulacja równowagi kwasowo-
zasadowej i gospodarki elektrolitowej)
klirens elektrolitów i mocznika jest znacznie niższy u noworodka
niewydolność w tworzeniu amoniaku – skłonność do kwasicy
przejściowa aminoacyduria i cukromocz są u noworodka objawem fizjologicznym
przesączanie kłębuszkowe osiąga pełną dojrzałość ok. 12 m.ż., natomiast cewek nerkowych –
pod koniec 2 r.ż.
5. Czym przejawia się czynnościowa niedojrzałość nerek u noworodka?
Czynność nerek dziecka zbliża się do czynności nerek u dorosłego dopiero po 2 r.ż.
Zmniejszona zdolność zagęszczania moczu (oszczędzania wody)
Zależy od nagromadzenia sodu i mocznika w tkance śródmiąższowej nerki, od poziomu ADH,
od wrażliwości receptorów na ADH.
Najmłodsze dzieci zużywają azot do budowy tkanek i w konsekwencji wytwarzają mniej
mocznika.
Dopiero 1,5 roczne dziecko potrafi zagęścić w stanie odwodnienia mocz jak dorosły.
Zmniejszona zdolność szybkiego wydalania nadmiaru wody (gorsza regulacja
gospodarki kwasowo-zasadowej i wodno-elektrolitowej) z powodu zmniejszonego
przesączania kłębuszkowego
Brak równowagi między czynnością kłębuszków i Kanalików
Zwiększona skłonność do kwasicy metabolicznej z powodu zmniejszonej zdolności do
zakwaszania moczu na drodze amniogenezy i kwaśności miareczkowej
Niedojrzałość nerek noworodków i niemowląt nie oznacza ich niewydolności.
Nerki nawet najmłodszych zdrowych niemowląt sprawnie regulują homeostazę ustroju.
W stanach chorobowych niedojrzałość ta powoduje łatwiejsze i szybsze zaburzenia środowiska
wewnętrznego.
25.
Jakie są zasady prawidłowego pobierania moczu na badanie bakteriologiczne.
- pobieranie moczu ze środkowego strumienia
- cewnikowanie – wskazania: niemożność współpracy z dzieckiem przy pilnej potrzebie wykonania
posiewu, stany nieprzytomności, konieczność wprowadzenia cewnika w celu wykonywania innych
badań,
np.
urocystografii
mikcyjnej
- nakłucie nadłonowe pęcherza – wiarygodny wynik badania, wyeliminowanie możliwości
zanieczyszczenia florą fizjologiczną pochodzącą spoza układu moczowego
Mocz powinien być dostarczony do pracowni w ciągu 2h. Pobrany ze środkowego strumienia do
specjalnego, jałowego pojemnika, zatkanego szczelną przykrywką.
7.Opisz prawidłowy wynik posiewu moczu.
Posiew moczu jest to badanie mikrobiologiczne służące do wykrywania obecności
drobnoustrojów, najczęściej bakterii, w moczu. O wyniku decyduje obecność oraz liczba
bakterii wyhodowanych z 1 mililitra moczu.
Wynik dodatni oznacza tzw. bakteriomocz znamienny, czyli taką liczbę bakterii, która
wskazuje na zakażenie układu moczowego.
W przypadku bakteriomoczu znamiennego zwykle określa się wrażliwość wyhodowanych
bakterii na antybiotyki i częścią dodatniego wyniku posiewu moczu jest tzw. antybiogram,
czyli lista antybiotyków z oznaczeniem, czy wyhodowane bakterie są na nie wrażliwe, czy
oporne.
Wartości dopuszczalne:
Mocz ze strumienia środkowego: u dziewczynek: ≤ 10^5koloni bakteryjnych/ml
moczu, u chłopców: ≤10^4/ml
Mocz z cewnikowania pęcherza: ≤10^3/ml
Mocz z nakłucia nadłonowego: jałowy(bakterie G(-)), ≤10^3 bakterie G(+)
KARDIOLOGIA
1.
Jaka jest średnia częstość oddechów i akcji serca u zdrowego noworodka?
- średnia częstość akcji serca – 125/min (120-160/min)
- średnia częstość oddechów – 40/min (40-60/min)
2.
Prawidłowa
częstość
akcji
serca
i
oddechu
u
noworodków
i
niemowląt.
- częstość akcji serca:
noworodki – 120-160/min (125/min)
niemowlęta – 90-140/min (120/min)
- częstość oddechów:
noworodki – 40-60/min
niemowlęta – 30-40/min
3.
Prawidłowa częstość akcji serca i oddechu u dzieci w okresie przedszkolnym.
- częstość akcji serca – 80-120/min (100/min)
- częstość oddechów – 26/min (25-28/min)
7.
Podaj
charakterystyczne
cechy
krążenia
płodowego.
- małe łożysko krążenia płucnego i stosunkowo mały przepływ przez tkankę płucną
- kilkakrotne mieszanie się krwi utlenowanej z nieutlenowaną
żyła główna dolna
lewy przedsionek
- tylko do wątroby dopływa krew w pełni utlenowana; w pozostałym układzie tętniczym krew jest w
różnym
stopniu
zmieszana
z
nieutlenowaną
krwią
żylną
-
obecność
przewodu
żylnego
- przepływ krwi z PP→LP
8.
Podaj
zmiany
zachodzące
w
układzie
krążenia
noworodka.
- przerwanie krążenia łożyskowego i mniejszy dopływ krwi (spadek ciśnienia)
- zwiększenie łożyska naczyniowego w krążeniu płucnym i spadek ciśnienia w tętnicy płucnej
(rozprężenie włośniczek przy pierwszym wdechu i rozprężeniu pęcherzyków płucnych)
- zamknięcie i zarośnięcie przewodu tętniczego (wzrost ciśnienia w tętnicy głównej i spadek ciśnienia
w tętnicy płucnej) – większy dopływ krwi do lewego przedsionka
- zamknięcie i zarośnięcie zastawki otworu owalnego (wzrost ciśnienia w lewym przedsionku)
9.
Na
czym
polega
adaptacja
układu
krążenia
do
życia
pozałonowego?
- zarośnięcie przewodu tętniczego
- zarośnięcie zastawki otworu owalnego
-
zwolnienie
częstości
tętna
- rozprężenie naczyń płucnych i wzrost przepływu płucneo
- wzrost masy mięśnia sercowego ok. 10x (zwiększenie pojemności minutowej)
- wzrost ciśnienia skurczowego
- zmniejszenie elastyczności naczyń tętniczych
- zmniejszenie oporu obwodowego
10.
Jakie
mogą
być
pozostałości
krążenia
płodowego
u
niemowląt?
- przetrwały przewód tętniczy
- przetrwały otwór owalny
11.
Granice
stłumienia
względnego
serca
u
dzieci
w
wieku
3-5
lat
-
granica
górna:
II
międzyżebrze
- granica prawa: prawa linia przyśrodkowa
- granica lewa: 1-2cm poza linią sutkową
12.
Określ prawidłowe granice serca (stłumienie względne i uderzenie koniuszkowe) u dziecka
powyżej
5
roku
życia.
-
granica
górna:
III
żebro
- granica prawa: prawa linia przyśrodkowa
- granica lewa: na linii sutkowej
- uderzenie koniuszkowe: V przestrzeń międzyżebrowa
13.
Jakie są prawidłowe granice serca (stłumienie względne i uderzenie koniuszkowe) u
niemowląt?
- górna granica: II żebro
-
granica
prawa:
prawa
linia
przyśrodkowa
- granica lewa: 2cm poza linią sutkową
- uderzenie koniuszkowe: IV przestrzeń międzyżebrowa
14.
Jakie znasz i czym są spowodowane niewinne niemiarowości rytmu serca u dzieci?
- niemiarowość oddechowa – rytmiczne przyspieszanie czynności serca we wdechu
zwiększenie pojemności klp i obniżenie ciśnienia śródpiersiowego we wdechu powoduje
spadek ciśnienia krwi w sercu, w krążeniu płucnym oraz w dużym krążeniu tętniczym i żylnym
wskutek ssącego działania ujemnego ciśnienia w klp do prawego przedsionka napływa
zwiększona ilość krwi, która rozszerzając go podrażnia zakończenia nerwów współczulnych,
wywołując kilka szybkich skurczów serca w czasie wdechu
- nadkomorowe pobudzenia dodatkowe (skurcze dodatkowe)
- okołozatokowe wędrowanie rozrusznika
- proste rozkojarzenie przedsionkowo-komorowe bez bloku
- skurcze dodatkowe na tle dystonii neurowegetatywnej
- blok prawej odnogi pęczka Hisa
15.
Przyczyny
powstawania
szmerów
przygodnych,
czymsięone
charakteryzują.
szmery niewinne=przygodne, rozwojowe
- występują w wieku rozwojowym u osób z prawidłowym układem sercowo-naczyniowym
- większość występuje w okresie dojrzewania
- przyczyny powstawania:
węższy niż u dorosłych przekrój zastawek i naczyń (szmery względnego zwężenia)
zwiększony wyrzut i szybkość przepływu krwi
odrębność napięcia mm. brodawkowatych serca i ustawienia strun ścięgnistych
- cechy charakterystyczne:
ciche
skurczowe (między I, a II tonem)
o niewielkim promieniowaniu
o zmiennym nasileniu
zależne od pozycji ciała i wysiłku
związane z gorączką, chorobą dziecka
zanikają u zdrowych dzieci
najczęściej występują:
- w początkowej fazie skurczu (szmery prosystoliczne)
- w połowie okresu między I a II tonem (szmery mezosystoliczne)
- najczęściej występują:
szmer klasyczny
- we wczesnym okresie szkolnym
- zmienny w nasileniu i czasie trwania
- najlepiej słyszalny w punkcie Erba (w IV i V lewym międzyżebrzu, w połowie odległości
między mostkiem a koniuszkiem serca, wzdłuż lewej krawędzi mostka)
szmer wyrzutu tętnicy płucnej
- u dziewcząt w okresie pokwitania
- zależny od bliskości pnia tętnicy płucnej przy ścianie klp
- słyszalny w II lewym międzyżebrzu przy mostku
- nasila się przy wydechu i zmianie pozycji ciała na leżącą
- niekiedy promieniuje wzdłuż mostka do koniuszka serca
szmer buczenia żylnego
- występuje w wieku 2-3 lat (czasem do 6 rż.)
- uwarunkowany pozasercowym zaburzeniem przepływu krwi w żyle szyjnej
- słyszalny w dołku podobojczykowym, częściej po stronie prawej
- nasila się przy odgięciu głowy do tyłu i na bok, zmniejsza się podczas przygięcia głowy do
mostka
- znacznie rzadziej spotyka się:
szmer brzęczącej struny (Stilla)
szmer wyrzutu lewej komory
szmer „piszczącej lalki”
16.
Przyczyny
szmerów
czynnościowych
nad
sercem
u
noworodka
- szmery czynnościowe powstają w sercu nie zmienionym anatomicznie, na skutek zaburzeń poza
sercem, prowadzących do zwiększenia rzutu serca
- spotykane są u dzieci z:
niedokrwistością
nadczynnością tarczycy
nadciśnieniem tętniczym
17.
Kiedy zarasta otwór owalny?
-
jest wynikiem wzrostu ciśnienia w LP wskutek zwiększenia przepływu i co za tym idzie
powrotu płucnego
-
zamykanie czynnościowe: pierwsze godziny po urodzeniu
-
powinien zarosnąć w pierwszym roku życia (zamykanie anatomiczne), lecz u 15-20% osób
zostaje
on
drożny
przez
całe
życie,
nie
dając
żadnych
objawów
18.
Kiedy zarasta przewód Botalla?
-
bodźcem jest wzrost PaO2 i spadek aktywności PGE1
-
czynnościowo - 2-4 dzień po urodzeniu
anatomicznie
-
2-3
tydzień
po
urodzeniu
12.Na czym polega badania fizykalne układu krążenia
Oglądanie i badanie palpacyjne
Zabarwienie skóry, śluzówek – bladość, sinica, żółtaczka
Oddech – liczba, tor oddychania
Okolica przedsercowa – garb, uderzenie koniuszkowe
Tętno obwodowe
Tętno żylne na żyłach szyjnych, wypełnienie żył szyjnych
Ciśnienie tętnicze
Narządy miąższowe jamy brzusznej – kształt, wielkość – wątroba, śledziona
Opukiwanie serca
Osłuchiwanie serca
Rytm – miarowość, częstość
Tony serca – głośność, akcentacja, czystość, rozdwojenie, tony dodatkowe
Szmery – lokalizacja, głośność, czas trwania, promieniowanie
Osłuchiwanie płuc
Opukiwanie płuc
13.Jakie powinny być spełnione warunki przy pomiarze ciśnienia krwi u dzieci?
Ciśnienie badamy na tętnicy ramiennej, rzadziej na kończynach dolnych (ze wskazań
chorobowych)
W czasie pierwszego badania należy dokonać pomiaru na obu kończynach górnych i
dolnych
Pomiaru dokonuje się w pozycji siedzącej lub leżącej (u małych dzieci)
U dzieci stosujemy odpowiednio mniejsze mankiety
Pomiary powtarzamy
Ciśnienie mierzymy w spokoju i spoczynku po 15min leżenia
Mankiet musi obejmować 2/3 odsłoniętego ramienia i cały jego obwód, dolny jego
brzeg nie może przykrywać dołu łokciowego
Otrzymane wyniki porównujemy z normami w zależności od wieku dziecka
UKŁAD ODDECHOWY
1.
Jaka jest średnia częstość oddechów zdrowego noworodka?
Średnia częstość oddechów 40/min (40-60/min)
2.
Co to jest surfaktant i jaką spełnia rolę?
Surfaktant (substancja napięciowa lub powierzchniowa) – substancja składająca się z fosfolipidów
(85%), glikoproteidów (8%), lipidów obojętnych (7%); syntetyzowana przez pneumocyty II typu. Jej
wytwarzanie rozpoczyna się od ok. 24 tyg. życia płodowego. Powleka cienką warstwą ścianę
pęcherzykó
- obniża napięcie powierzchniowe w pęcherzykach płucnych
- zapobiega zapadaniu się pęcherzyków w fazie wydechu (chroni przed niedodmą wydechową)
- pomaga w ich rozprężaniu
3.
Jakie zaburzenia kliniczne wywołuje brak surfaktantu płucnego i u jakich noworodków się ich
spodziewamy?
Zawartość surfaktantu jest niska u wcześniaków, zwłaszcza o niższej urodzeniowej masie ciała. Jego
wytwarzanie hamują kwasica i hipoksemia. Niedoborowi surfaktantu towarzyszą:
- niedodma
- zespół zaburzeń oddychania
- wysięki do pęcherzyków płucnych i ich włóknienie – rozwija się zespół błon szklistych (RDS)
Wystąpienie tych zaburzeń można przewidzieć, określając stosunek lecytyny do sfingomieliny w
płynie owodniowym:
lecytyna/sfingomielina 2:1 – norma
lecytyna/sfingomielina 1:1 – niedojrzałość
10. 4.Wymień etapy rozwoju układu oddechowego.
Faza gruczołowa - od ok.6 -16tyg. Powstają zawiązki głównych oskrzeli i
płuc
Faza kanalikowa - 16-24 tyg. - rozwój nabłonka oskrzelowego i gruczołów
śluzowych, pojawiają się pierwsze pęcherzyki płucne. Od ok.18 tygodnia
oskrzela posiadają już aparat rzęskowy i gruczołyśluzowe, a płuca są zdolne
do czynności oddychania, wykonują sporadyczne ruchy oddechowe
umożliwiające cyrkulację płynu owodniowego w oskrzelach i pęcherzykach
płucnych. Ruch ten pobudza tkankę płucną do tworzenia rozgałęzień i dalszego
rozwoju.
Faza pęcherzykowa- od 24 tyg. (tj.6m-ca) dalszy rozwój pęcherzyków
płucnych. Od ok.25 tygodnia płuca i sieć naczyń włosowatych osiągają
stopień histologicznego i czynnościowego rozwoju, który w razie wczesnego
porodu zapewnia utrzymanie przy życiu.
11. 5.Jakie czynniki warunkują pierwszy oddech u noworodka?
• wzrost prężności CO
2
we krwi ( ustanie krążenia łożyskowego)
• spadek prężności O
2
• zmiana pH krwi działa stymulująco na ośrodek oddechowy w rdzeniu
przedłużonym bezpośrednio i pośrednio za pomocą chemoreceptorów w
tętnicy głównej i kłębkach szyjnych
• zetknięcie skóry noworodka z chłodniejszym powietrzem otaczającym -
bodziec termiczny
• zetknięcie skóry z „ twardym” otoczeniem ( w porównaniu z płynem
owodniowym) - bodziec mechaniczny
12. 6. Wymień odrębności fizjologiczne układu oddechowego u noworodka.
• grubsze przegrody m/pęcherzykowe z obfitą siecią naczyń krwionośnych, co
sprzyja powstawaniu niedodmy i rozedmy
• u niemowląt beczkowata klatka piersiowa, co zapobiega jej odkształceniom,
powoduje częste oddechy o małej amplitudzie
• oddychanie u niemowląt - przeponą ( tor oddychania brzuszny),
• w okresie dojrzewania zmiana u dziewcząt na tor piersiowy
• brak odruchu kaszlu jako odruchu obronnego
• noworodek ma ok.15% liczby pęcherzyków płucnych dorosłego
• przez pierwsze 2-5 lat - przyrost ich liczby
• wzrost ukształtowanych pęcherzyków płucnych od 6 r.ż( średnica u
noworodka ok.50 mikr., u dorosłego 200-300mikr.)
• wzrost powierzchni oddechowej ( noworodek 1.5-2.8m
2
, dorosły 75m
2)
• u niemowląt mała objętość oddechowa (objętość powietrza w czasie jednego
normalnego wdechu w stanie spoczynku) i tendencja do wyrównywania jej
większą częstością oddechów
• wentylacja minutowa u niemowląt większa niż u dorosłych, co wynika z
większej częstotliwości, a nie z pogłębiania oddechu
• duża martwa przestrzeń u noworodków i niemowląt ( 1/2 u starszych dzieci
ok.1/3 objętości oddechowej )
• duży opór powietrza w drogach oddechowych u niemowląt
• pełna dojrzałość płuc - w okresie dojrzewania
• Liczba oddechów u noworodka 40-60/min, u niemowlęcia 30-40/min
13. 7. Wymień odrębności anatomiczne układu oddechowego u noworodków i niemowląt
• wąskie, bogato ukrwione przewody nosowe u niemowląt („sapka”), nie
rozwinięte ciała jamiste,
• słabo rozwinięte lub nierozwinięte zatoki przynosowe (zatoki sitowe i
przynosowe boczne - bardzo małe, światło u noworodka, czołowe do 2 r.ż. nie
rozwinięte), ujścia zatok wąskie (obrzęk)
• krótka, szeroka trąbka słuchowa
• krtań o kształcie lejkowatym, wąska, umieszczona wyżej, wiotkie chrząstki
krtani
• krótkie, bogato ukrwione oskrzela
• światło oskrzeli u niemowląt bezwzględnie wąskie,
• słabo rozwinięte m. gładkie oskrzeli i przewodów pęcherzykowych
• słabo wykształcony aparat rzęskowy dróg oddechowych
• mniejsza powierzchnia pęcherzykowa
14. 8. Podaj definicję bezdechu.
Bezdech (apnoe) brak czynności oddechowej przez 20 sekund z lub bez zmniejszenia
czynności serca.
U noworodków dojrzałych bezdechy występują rzadko i łączą się zwykle z poważnymi
zaburzeniami. Nigdy nie są fizjologiczne i wymagają pełnej diagnostyki dla określenia
przyczyny.
Bezdechy wcześniaków zwykle w 3-5 dniu życia, często u dzieci < 1800g
15. 9. Jakie mogą być przyczyny bezdechów?
• Bezdech z niedojrzałości u wcześniaków (niedojrzałość mechanizmów
kontrolujących oddychanie w pniu mózgu)
• Infekcje np. dróg oddechowych, moczowych,OUN
• Krwotok wewnątrzczaszkowy
• Niedrożność dróg oddechowych
• Refluks żołądkowo-przełykowy
• Drgawki
• Hipoksja, obrzęk płuc
• Zaburzenia metaboliczne np. hipogligkemia,hipokalcemia, hiponatremia
• Nieprawidłowa temperatura otoczenia (zbyt wysoka lub zbyt niska)
UKŁĄD KRWIOTWÓRCZY
1.
Co to jest niedokrwistość fizjologiczna, kiedy występuje i czym jest spowodowana?
Niedokrwistość fizjologiczna – stan, w którym dochodzi do znacznego obniżenia ogólnej zawartości
Hb (<10g% u dzieci donoszonych i <8g% u wcześniaków) i liczby erytrocytów w porównaniu z
normami przyjętymi dla określonego wieku rozwojowego.
Norma dla dzieci 3 m.ż. – 3 r.ż. wynosi 10,8 g%.
Niedokrwistość fizjologiczna występuje w końcu I kwartału, tj. w 3 m.ż.
Przyczyny:
- słabsza aktywność szpiku
- niedobór erytropoetyny
- zwiększony rozpad erytrocytów
- skrócenie czasu przeżycia erytrocytów (obecność HbF)
- dieta z ubogą zawartością żelaza
2.
Jak zmienia się obraz czerwonokrwinkowy w zależności od wieku dziecka?
Hb (g/dl)
Ht (1/l)
erytrocyty(mln/mm
3
)
retykulocyty (%)
1-7 dz.ż.
16,5-22,0
0,60-0,65
4,5-6,0
25-65 (7 doba: 5-15)
8-14 dz.ż.
15,5-19,0
0,54-0,60
4,4-5,7
7-13
do 1 m.ż.
14,5-16,5
0,54-0,49
4,5-5,5
7-13
2-3 m.ż.
9,5-13,5
0,30-0,38
3,7-4,4
7-13
6-9 m.ż.
10,0-13,0
0,33-0,39
3,8-5,3
5-15
do 1 r.ż.
11,2-13,8
0,34-0,39
4,2-5,4
5-15
- w pierwszym tygodniu po urodzeniu jest duży % retykulocytów, spowodowany intensywną
erytropoezą w wyniku rozpadu erytrocytów zawierających HbF (hemoglobinę płodową)
- w pierwszym tygodniu po urodzeniu są najwyższe parametry Hb, Ht i ilości erytrocytów
- parametry te obniżają się do najmniejszych wartości w 2-3 m.ż. – jest to okres fizjologicznej
niedokrwistości
- później parametry te wzrastają, jednak nie osiągają już tak wysokich wartości, jak w pierwszym
tygodniu życia
3.
Podaj prawidłowe wartości morfologii krwi u noworodka.
RBC 4,5-6,0 mln/μL
Ht 0,60-0,65/L
Hb 16,5-22,0 g%
retykulocyty 25-65%
MHC 29-37 pg
MCHC 28-36 gHb/dl
MCV 88-140 fL
WBC 25-30 tys./mm
3
–> 11 tys./mm
3
(pod koniec 1 m.ż.)
65% neutrofile w 7 dz.ż. ma miejsce pierwsze skrzyżowanie:
30% limfocyty limfocyty 55%
7% eozynofile neutrofile 35%
2-5% bazofile
8% monocyty
PLT 300-400 tys./mm
3
PCT 0,300 ± 0,058%
OB 0-2 mm/h
4.
Podaj prawidłowe wartości leukocytozy i obrazu białokrwinkowego noworodka.
U noworodka stwierdza się leukocytozę: 10 000-30 000/mm
3
W ciągu pierwszych dni życia następuje obniżenie odsetka neutrofilów i równocześnie wzrost odsetka
limfocytów (7 dz.ż. – pierwsze skrzyżowanie, drugie (odwrotne) – 5 r.ż.)
Wskaźniki białokrwinkowe:
WBC 25-30 tys./mm
3
– 11 tys./mm
3
(pod koniec 1 m.ż.)
65% neutrofile (potem 35%)
30% limfocyty (potem 55%)
7% eozynofile
2-5% bazofile
8% monocyty
5.
Zmiany obrazu białokrwinkowego w morfologii krwi w przebiegu rozwoju dziecka.
Krwinki białe pojawiają się we krwi płodu później niż krwinki czerwone. U noworodka stwierdza się
leukocytozę: 10 000-30 000/mm
3
, w tym granulocytów obojętnochłonnych ok.65%, a limfocytów ok.
30%. W ciągu pierwszych dni życia następuje obniżenie odsetka neutrofilów i równocześnie wzrost
odsetka limfocytów – w 7 dz.ż. występuje tzw. pierwsze skrzyżowanie – granulocytów
obojętnochłonnych jest ok. 35%, a limfocytów ok. 55%. Drugie (odwrotne) skrzyżowanie występuje w
5 r.ż. Liczba granulocytów kwaso- i zasadochłonnych nie przedstawia znaczniejszych odrębności i jest
u dzieci zbliżona do wartości u dorosłych
6. Jakie są różnice w rodzaju hemoglobiny na różnych etapach rozwoju?
We wszystkich rodzajach Hb struktura hemu jest taka sama, różnią się natomiast częścią
białkową.
Hb zarodkowe
• Hb Gower I
• Hb Gower II
• Hb Portland
Płodowe
• Hb F
Przy urodzeniu
• Hb F 70-80%
• Hb A 25-30%
• Hb A2 1-3%
Pod koniec 1r.ż. HbF stanowi 2%
U dorosłych
• Hb A 97%
• Hb A2 2%
• Hb F 1%
8.
Wymień przyczyny niedokrwistości fizjologicznej pierwszego kwartału.
- inny metabolizm w erytrocytach
potrzebują więcej energii i glukozy
mają inną zawartość enzymów
ściany komórkowe mają inną zawartość lipidów, stąd łatwiej tracą potas i zmieniają kształt
- słabsza aktywność szpiku
- niedobór erytropoetyny
- zwiększony rozpad erytrocytów
- skrócenie czasu przeżycia erytrocytów (obecność HbF)
- erytrocyty są wrażliwe na vit. K i C
- dieta z ubogą zawartością żelaza
U wcześniaków dodatkowo:
- szybszy wzrost
- częste pobieranie próbek krwi
- niskie spożycie białek i kalorii
11.
Wymień laboratoryjne wykładniki anemii z niedoboru żelaza.
- ↓stężenie Hb we krwi
- ↓Ht
- w normie lub ↓liczba erytrocytów
↓MCHC (<30-34%)
↓MCH (<27-31pg)
↓MCV (<87-92µm
3
)
- ↓liczba retykulocytów
- ↓stężenie Fe w surowicy
- ↑całkowita zdolność wiązania Fe oraz utajona zdolność wiązania Fe w surowicy
- ↓stężenie ferrytyny we krwi
9.Jakie są przyczyny niedokrwistości u wcześniaków?
• Utrata krwi (krwawienie płodowo-matczyne, zespół transfuzji międzypłodowej,
krwawienie z łozyska, krwawienie wew., pobieranie krwi częste)
• Zmniejszone wytwarzanie krwinek czerwonych (zahamowanie wytwarzania Epo od 2
doby ż.)
• Zwiększony rozpad erytrocytów
•
10.Na czym polega profilaktyka niedokrwistości u wcześniaków?
11.Jakie czynniki wpływają na prawidłową erytropoezę u płodu i noworodka?
Fe, Wit. B12, kw. Foliowy, C, E , B6, B2, B1, PP, aminokwasy, hormony: EPO, androgeny ,
tyroksyna
19.
Wymień postacie kliniczne choroby hemolitycznej noworodków.
Spowodowana konfliktem w zakresie czynnika Rh:
- przedwczesna żółtaczka
- ciężka niedokrwistość
- uogólniony obrzęk płodu
*Patomechanizm obrzęku płodu:
- masywna hemoliza (powiększenie śledziony) → obniżenie liczby erytrocytów → niedotlenienie ,
kwasica, niewydolność krążenia, obrzęki, przesięki
- powstanie ognisk hematopoezy w łożysku i narządach płodu i zwiększenie procesów
krwiotwórczych płodu → powiększenie łożyska i wątroby z równoczesnym upośledzeniem ich funkcji,
obniżenie stężenia białek we krwi płodu
Spowodowana konfliktem w zakresie grup głównych ABO:
- żółtaczka zwykle już w 1 dobie życia
- niedokrwistość (najczęściej skutecznie rekompensowana przez wzmożoną erytropoezę) może
objawiać się w wieku 8-12 tyg., jako nadmiernie wyrażona niedokrwistość fizjologiczna
21.
Na czym polega profilaktyka konfliktu w zakresie Rh?
- określanie miana p.ciał anty-Rh od 16 tyg. ciąży (co 4-6tyg.)
- podawanie matce Rh(-) globuliny anty-D po każdym porodzie płodu Rh(+) i po każdym poronieniu –
w ciągu 72h od ekspozycji na antygen Rh
24.
Co to jest choroba krwotoczna noworodków i jak należy jej zapobiegać?
Choroba krwotoczna noworodków = choroba z niedoboru witaminy K = melaena neonatorum
- postać klasyczna – objawy między 2 a 10 dniem życia (zwykle 3-5 dz.ż.)
wylewy podskórne i wybroczyny
krwawe stolce
wymioty z domieszką krwi
krwawienia z nosa, z błony śluzowej j. ustnej
krwawienia z kikuta pępowiny
krwawienia do OUN
- postać późna – 2-12 tyg.ż.
u noworodków karmionych piersią, z zespołem złego wchłaniania, leczonych antybiotykami o
szerokim spektrum działania
- trzecia postać – w 1 dobie życia
matki leczone w czasie ciąży lekami p.drgawkowymi
Diagnostyka:
- parametry ukł. krzepnięcia (↑czas protrombinowy)
- morfologia krwi
Leczenie:
- masa erytrocyt arna (przy głębokiej niedokrwistości)
- świeżo mrożone osocze w dawce 20ml/kg mc
- witamina K w dawce 3mg w dniu krwawienia, a następnie po 1mg/dzień przez 2 kolejne dni
Zapobieganie (podawanie witaminy K):
- bezpośrednio po urodzeniu, zdrowe, donoszone noworodki 0,5mg domięśniowo lub 2mg doustnie
- niemowlęta karmione naturalnie od 2tyg.ż. do ukończenia 3m.ż. 25µg/dobę
UKŁAD NERWOWY
1.
Wymień odruchy fizjologiczne u dziecka w I kwartale życia.
- ssania i połykania
- szukania sutka (ryjkowy) – do końca 3 m.ż.
- chwytny – do 4 m.ż.
- cofania – w 1 m.ż.
- Moro – do 5 m.ż.
- podeszwowy Babińskiego – między 2-3 t.ż. a 8-12 m.ż.
- odruchy postawy – zanikają do 6 m.ż.
o. skrzyżowanego wyprostu – do 3 m.ż.
o. skręcania tułowia (Galanta) – do 6 m.ż.
o. podparcia (stąpania) – do 4-6 t.ż.
o. toniczny szyjny asymetryczny (ATOS) – do 6 m.ż.
o. toniczny szyjny symetryczny (STOS) – między 3-6 m.ż.
o. toniczny błędnikowy – w 1 m.ż.
- odruch pływania
- odruch pełzania
2.
Które odruchy neurologiczne utrzymują się powyżej 6 m-ca życia niemowlecia?
- ssania i połykania
- podeszwowy Babińskiego – między 2-3 t.ż. a 8-12 m.ż.
- odruchy prostowania – od 5 m.ż. do 5 r.ż.
o. szyjny toniczny prostujący – do 6 m.ż.
o. prostujący typu śrubowego – od 7 m.ż. do 2-3 r.ż.
o. Landaua – od 7 m.ż. do 3 r.ż.
o. błędnikowy prostujący głowę – powyżej 6 m.ż.
gotowość do skoku – do 7 m.ż.
reakcja spadochronowa – 8-9 m.ż.
- odruch pływania
- odruch pełzania
3.
Do którego miesiąca życia utrzymuje się odruch Moro?
do 5 m.ż.
4.
Podaj prawidłowy skład płynu mózgowo-rdzeniowego niemowlęcia.
- barwa – wodojasny
- ilość 100-200 ml
- ciśnienie 100-200 ml H
2
O
- komórki (cytoza, pleocytoza)
noworodki 12-20 komórek w 1 mm
3
niemowlęta do 7 komórek w 1 mm
3
dzieci >1 r.ż. 0-5 komórek w 1 mm
3
- białko 15-35 mg% (u noworodków stężenie białka jest większe 60-80 mg%), w tym:
albuminy 80%
globuliny 20%
- odczyny białkowo-globulinowe:
Pandy’ego – nieujemny
Nonnego-Apelta – ujemny
(w okresie noworodkowym słabo dodatnie lub ujemne)
- cukier – 2/3 stężenia we krwi, co stanowi ok. 50-70 mg%
- chlorki 116-130 mmol/l
5.
Wymień objawy oponowe u niemowląt i dzieci starszych.
Niemowlęta:
- uwypuklone, napięte i tętniące ciemię
- objaw Lewkowicza (łóżeczkowy)
- sztywność karku – bierne i czynne utrudnienie przygięcia głowy do klatki piersiowej
Dzieci starsze:
- sztywność karku – bierne i czynne utrudnienie przygięcia głowy do klatki piersiowej
- objaw Brudzińskiego górny – zgięcie kończyn dolnych w stawach biodrowych i kolanowych w czasie
biernego zgięcia głowy do klatki piersiowej
- objaw Brudzińskiego dolny – zgięcie kończyn dolnych w stawach biodrowych i kolanowych w czasie
ucisku na spojenie łonowe
- objaw Flataua – bierne przygięcie głowy do klatki piersiowej wywołuje rozszerzenie źrenic
- objaw Kerniga – niemożność wyprostowania kończyny dolnej w stawie kolanowym przy jej zgięciu w
stawie kolanowym i biodrowym
- opisthotonus – usztywnienie kręgosłupa i wygięcie go łukowato ku tyłowi z głową odgiętą do tyłu
- objaw Amosa – w czasie próby sadzania dziecko podpiera się wyprostowanymi kończynami górnymi
rozstawionymi na boki i ku tyłowi
1.Jakie znasz prawa rządzące rozwojem psychoruchowym dziecka?
2.Co rozumiesz pod pojęciem motoryka duża, motoryka mała?
Motoryka to pojęcie określające stopień rozwoju ruchowego dziecka. Wyróżnia się 2
podstawowe typy motoryki – motorykę dużą oraz motorykę małą.
Motoryka duża stanowi wszystkie obszerne ruchy, w które jest zaangażowane całe nasze
ciało lub jego znaczna część, np. ręce i nogi. Jest to taki rodzaj aktywności ruchowej jak:
chodzenie, bieganie, skakanie, czołganie się, jazda na rowerze, czy też pływanie.
Motoryka mała natomiast znajduje swe odniesienie we wszelkich ruchach palców i dłoni,
czyli ruchach o znacznie mniejszym zakresie, ale wymagających ogromnego skupienia i
koncentracji uwagi. Motoryka mała to takie czynności, jak: rysowanie, malowanie, pisanie,
ugniatanie czegoś w dłoni, czy rzeźbienie.
Warto zauważyć, że to właśnie motoryka duża (aktywność ruchowa) najsilniej wpływa na
rozwój motoryki małej (czynność manualnych) i jest względem niej nadrzędna. To właśnie
dzięki aktywności ruchowej najefektywniej rozwija się koordynacja ruchowa i koncentracja
uwagi dziecka, co pozwala mu na wykonywanie coraz bardziej złożonych czynności, takich
jak rysowanie, czy pisanie.
3.Co to są kroki milowe w rozwoju psychomotorycznym.
Kamienie milowe to umiejętności, które dziecko nabywa w odpowiednim dla siebie czasie.
Normy czasowe, w jakich dziecko ma je posiąść, są szerokie.
• Reagowanie na bodźce 1m-c
• Głużenie 2-3 m-c
• Podnoszenie głowy i klatki piersiowej 3-4 m-c
• Chwytanie 3 m-c
• Przewrotki 6 m-c
• Gaworzenie 6 m-c
• Raczkowanie 8-9 m-c
• Siedzenie 8-9 m-c
• Podciąganie się do pozycji stojącej
• Reakcja na swoje imię 12 m-c
• Chodzenie 12-18 m-c
Krzywica, kości, skóra
1.
Na czym polega działanie parathormonu?
- kości:
zwiększenie osteolizy – uwalnianie Ca i P
zahamowanie odkładania soli mineralnych w kościach
- nerki:
pobudzenie wchłaniania zwrotnego Ca
hamowanie resorpcji zwrotnej fosforanów
- jelita:
zwiększone wchłanianie Ca w jelitach
2.
Podaj objawy krzywicy kwitnącej.
Krzywica kwitnąca (rachitis florida) – krzywica czynna z dużymi zmianami.
- kurza klp – ze spłaszczeniem po bokach i wypukleniem mostka do przodu
- wypuklenie guzów czołowych – graniasty kształt czaszki (caput quadratum)
- bransolety krzywicze – pogrubienia obwodowych nasad kości przedramion, rzadziej palców
- początkowo kifoza, potem lordoza i skolioza
- skrzywienia kończyn dolnych: ( ) lub ><
- płaskostopie
- spłaszczenie miednicy w wymiarze przednio-tylnym
- opóźnienie wzrostu
- obniżenie odporności na zakażenia
- opóźnienie wyrzynania się zębów i ich podatność na próchnicę
- zwiotczenie mięśni, zwł. mięśni gładkich
- niedokrwistość wtórna
1.Na jakiej podstawie można rozpoznać krzywicę u niemowlęcia?
Wywiad:
• czy dziecko urodzone było o czasie
• czy dziecko otrzymuje witaminę D
3
(w jakiej dawce i od kiedy)
• określić jaką objętość mieszanek spożywa dziecko dziennie
• dowiedzieć się, czy dziecko jest okresowo nasłoneczniane, czy też restrykcyjnie
przestrzegane są zasady unikania nasłonecznienia,
Badania laboratoryjne:
• stężenie wapnia całkowitego we krwi bywa zmniejszone ale najczęściej mieści się w
dolnych granicach normy (2,25 mmol/l)
• stężenie fosforanów we krwi jest zawsze zmniejszone (u niemowląt poniżej 1,8
mmol/l)
• zwiększa się wydalanie fosforanów z moczem (zwrotne wchłanianie fosforanów nie
przekracza nigdy 80% wartości przefiltrowanej)
• zwiększona aktywność fosfatazy alkalicznej (norma u niemowląt 50 - 360 IU/l)
• niski poziom 25 (OH) D3 we krwi (norma 30 - 60 ng/ml)
• zwiększony poziom PTH we krwi (norma 10 - 70 pg/ml)
3.
Jakie są objawy zwiastunowe (ogólnoustrojowe) krzywicy?
- drażliwość
- niepokój
- kręcenie głową
- pocenie się głowy podczas karmienia
- wzmożony dermografizm
- skłonność do zaparć
- zapach amoniaku w moczu
- rozmiękanie i spłaszczenie potylicy
- rozmiękanie innych kości czaszki w pobliżu szwów
- powiększenie ciemiączka przedniego i opóźnienie jego zarastania
- różaniec krzywiczy – pogrubienie połączeń chrzęstno-kostnych żeber
- duży, rozlany, tzw. żabi brzuch – jako skutek słabego napięcia mięśni
- deformacje klp w postaci
tzw. bruzdy Harrisona
dzwonowatej klp (wciągnięcie klp w m-cu przyczepu m. przepony do jej ścian i odchylenie
żeber dolnych na zewnątrz)
4.
Na czym polega profilaktyka krzywicy?
- w czasie ciąży:
racjonalne odżywianie
przebywanie na słońcu
przyjmowanie w ostatnim trymestrze 1500-2000 j.m. dziennie witaminy D
- po urodzeniu:
karmienie piersią – korzystny stosunek Ca:P, ułatwiający wchłanianie wapnia (2:1)
wczesne wprowadzenie do diety soków i jarzyn – ułatwienie wchłaniania soli mineralnych, w
tym Ca
wczesne rozpoczynanie spacerów i werandowanie dzieci
podawanie witaminy D od 2 tyg. życia, przez cały okres niemowlęctwa, a następnie corocznie
przez miesiące zimowe – 400 j.m. (dzieci otyłe 800 j.m.)
5.
Wymień czynniki sprzyjające wystąpieniu krzywicy u niemowląt
- czynniki genetyczne powodujące różną wrażliwość na witaminę D
- nieprawidłowe żywienie
niewłaściwy stosunek Ca:P
nadmierna ilość fityny, która tworzy nie wchłaniający się fitynian wapniowy
- intensywny przyrost masy ciała
- strefa klimatyczna i zwiększająca się urbanizacja – słabe nasłonecznienie
- wcześniactwo
mniejszy zapas wrodzony witaminy D
gorsze wchłanianie witaminy D
szybszy wzrost
obniżona aktywność hydroksylaz
6.
Wymień podstawowe funkcje skóry.
- mechaniczna ochrona narządów wewnętrznych i mięśni (ciśnienie, uderzenia, otarcia)
- ochrona przed szkodliwymi czynnikami fizycznymi (zimno, ciepło, promieniowanie) i chemicznymi
- ochrona przed bakteriami
- utrzymywanie prawidłowej temperatury ciała
- zapobieganie nadmiernej utracie wody
7.
Wymień najczęściej występujące zmiany skórne u noworodków i niemowląt.
- potówki
- prosówki
- pleśniawki
- naczyniaki skórne
- trądzik noworodków
- ciemieniucha (łojotokowe zapalenie skóry)
- pieluszkowe zapalenie skóry
2.Na czym polega działanie Vit. D
.
Działanie nieklasyczne niezależne od stężenia Ca
• Regulacja różnicowania i podziałów komórkowych
• Powiększanie się komórek
• regulacja syntezy i wydzielania hormonów
• Immunomodulacja odpowiedzi immunologicznej
• łagodzi stany zapalne skóry
• reguluje wydzielanie insuliny
• wspomaga funkcje obronne
• zapobiega tworzeniu się komórek nowotworowych
• ma wpływ na działanie komórek przytarczyc, jajników, komórek mózgu, mięśnia
sercowego, sutka
Działanie klasyczne zależne od stężenia Ca++:
• mineralizacja kości
• praca mięśni
• przewodnictwo nerwowe
• funkcje komórkowe wapnia i fosforu
3.Podaj dawki profilaktyczne Vit. D
3
stosowane u niemowląt urodzonych o czasie.
4.Podaj dawki profilaktyczne Vit. D
3
stosowane u niemowląt urodzonych przedwcześnie
(wcześniaki).
Wcześniaki
400-800 IU (10,0 -20 µg ) do osiągnięcia wieku skorygowanego (40 tyg.),
następnie następnie 400 IU dziennie
Noworodki donoszone, niemowlęta
do 6. mies. życia
400 IU dziennie niezależnie od sposobu żywienia
5.Co jest źródłem witaminy D dla niemowlęcia?
• W niewielkich ilościach witamina D jest syntetyzowana w skórze pod wpływem
promieniowania UVB
• Spośród produktów spożywczych bogatym źródłem witaminy D są tłuste ryby, tran,
żółtko jaj oraz wątróbka. Z uwagi na fakt dużej zawartości substancji toksycznych w
wątróbce nie należy jej podawać dzieciom do lat 3.
• Bogate źródło witaminy D dla niemowląt stanowi mleko modyfikowane. Mleko
następne dla dzieci powyżej 4 miesiąca życia zawiera 560-760 IU/l witaminy D. Jeśli
niemowlę zjada odpowiednią ilość takiego produktu, jego zapotrzebowanie na
witaminę D jest w pełni zaspokojone.
• Pokarm kobiecy również zawiera witaminę D
6.Podaj w jaki sposób noworodek może tracić ciepło.
• Parowanie
• Promieniowanie
• Przewodzenie
• Konwekcja/unoszenie
7.Co to jest szczytowa masa kostna i jakie ma znaczenie?
Szczytowa masa kostna to maksymalna masa jaką osiąga tkanka kostna. Jest to największa
masa kostna jaką osiągamy w ciągu życia. Kościec uzyskuje szczytowa masę w pierwszych
latach po przekroczeniu 20 roku życia (między 20 a 30 rokiem życia). Szczytowa masa kostna
warunkuje prawdopodobieństwo osteoporozy w późniejszych latach życia. Osteoporoza jest
bardziej prawdopodobna u osób, które nie osiągnęły optymalnej masy kostnej w okresie
wzrastania.
ŻYWIENIE
1.
Wymień różnice jakościowe między mlekiem ludzkim i krowim.
Mleko matki:
- jest zawsze jałowe, gotowe, o odpowiedniej temperaturze
- nie wymaga przygotowywania
- zawiera gatunkowo swoiste białka
- białka i enzymy zawarte w nim nie ulegają denaturacji pod wpływem ciepła
- zawiera 10x < kazeiny niż mleko krowie, ponadto jest to β-kazeina, która łatwiej ulega trawieniu niż
α-kazeina zawarta w mleku krowim
- dominują w nim α-laktoalbuminy, podczas gdy w mleku krowim β-laktoalbuminy, uznawane za
najbardziej alergizującą frakcję
- laktoferryna zawarta w mleku matki wiąże żelazo wpływając na jego lepsze wchłanianie, dzięki temu
z pokarmu matki wchłania się ok. 70% żelaza, podczas gdy z mleka krowiego 10-20% - laktoferryna
odbiera wolne żelazo, niezbędne do rozmnażania się patogennych E. coli, tym samym wpływa na
skład flory jelitowej
- lizozym zawarty w mleku matki działa jako czynnik przeciwbakteryjny w przewodzie pokarmowym
- zawiera 5x > wolnych aminokwasów niż mleko krowie, mniejsze stężenia fenyloalaniny i tyrozyny,
większe stężenia tauryny i karnityny
- nukleotydy zawarte w mleku matki wpływają na rozwój przewodu pokarmowego i regenerację
uszkodzonej błony komórkowej
- zawiera dużą ilość długołańcuchowych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych niezbędnych do
rozwoju CUN
- w mleku kobiecym laktoza i oligosacharydy stanowią 80% węglowodanów – dostarczają energii,
pobudzają rozwój Lactobacillus bifidus, ułatwiają wchłanianie wapnia
- zawarte w mleku matki glikoproteidy wiążą witaminę B
12
i kwas foliowy, ułatwiając ich wchłanianie
- zawiera 3x < pierwiastków powodujących osmotyczne obciążenie nerek
- zawiera dużą ilość enzymów ułatwiających trawienie
- zawiera hormony, czynniki wzrostowe, immunoglobuliny
- w siarze znajduje się duża ilość witaminy A, β-karotenu, witaminy E
2.
Wymień zalety pokarmu kobiecego.
- w pełni zaspokaja potrzeby energetyczne w I półroczu życia dziecka
- zaspokaja silnie rozwiniętą potrzebę ssania u niemowlęcia
- kształtuje więź emocjonalną między matką a dzieckiem
- dostarcza niezbędnych składników odpornościowych (komórkowych i humoralnych)
- sprzyja kolonizacji prawidłowej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym niemowlęcia
- kształtuje prawidłowy zgryz, wysklepienie podniebienia i fizjologiczne oddychanie przez nos
- jest wygodne, tanie, proste i szybkie
- jest zawsze jałowe, gotowe, o odpowiedniej temperaturze
- nie wymaga przygotowywania
- zawiera gatunkowo swoiste białka
- białka i enzymy zawarte w nim nie ulegają denaturacji pod wpływem ciepła
- zawiera 10x < kazeiny niż mleko krowie, ponadto jest to β-kazeina, która łatwiej ulega trawieniu niż
α-kazeina zawarta w mleku krowim
- dominują w nim α-laktoalbuminy, podczas gdy w mleku krowim β-laktoalbuminy, uznawane za
najbardziej alergizującą frakcję
- laktoferryna zawarta w mleku matki wiąże żelazo wpływając na jego lepsze wchłanianie, dzięki temu
z pokarmu matki wchłania się ok. 70% żelaza, podczas gdy z mleka krowiego 10-20% - laktoferryna
odbiera wolne żelazo, niezbędne do rozmnażania się patogennych E. coli, tym samym wpływa na
skład flory jelitowej
- lizozym zawarty w mleku matki działa jako czynnik przeciwbakteryjny w przewodzie pokarmowym
- zawiera 5x > wolnych aminokwasów niż mleko krowie, mniejsze stężenia fenyloalaniny i tyrozyny,
większe stężenia tauryny i karnityny
- nukleotydy zawarte w mleku matki wpływają na rozwój przewodu pokarmowego i regenerację
uszkodzonej błony komórkowej
- zawiera dużą ilość długołańcuchowych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych niezbędnych do
rozwoju CUN
- w mleku kobiecym laktoza i oligosacharydy stanowią 80% węglowodanów – dostarczają energii,
pobudzają rozwój Lactobacillus bifidus, ułatwiają wchłanianie wapnia
- zawarte w mleku matki glikoproteidy wiążą witaminę B
12
i kwas foliowy, ułatwiając ich wchłanianie
- zawiera 3x < pierwiastków powodujących osmotyczne obciążenie nerek
- zawiera dużą ilość enzymów ułatwiających trawienie
- zawiera hormony, czynniki wzrostowe, immunoglobuliny
- w siarze znajduje się duża ilość witaminy A, β-karotenu, witaminy E
- immunomodulujace – więcej interferonu A po kontakcie z wirusem RS
- przeciwbakteryjne - 0,5g/dobę sIgA
- przeciwzapalne - enzymy np. acetylhydrolaza degradująca czynnik aktywujący płytki, zmniejsza
ryzyko NEC, cytokiny np. nabłonkowy czynnik wzrostu, skraca czas biegunki
3.
Wymień podstawowe zasady karmienia piersią.
- optymalny czas rozpoczęcia karmienia – do 2 godzin po porodzie
- właściwa pozycja i uchwyt brodawki – głęboko, by trafiała na podniebienie miękkie
- częste karmienie, minimum 8 razy na dobę, na żądanie
- 1 karmienie to opróżniona 1 pierś i napoczęta druga, razem do 15 minut – zbyt krótkie i częste
karmienie powoduje przeładowanie laktozą i kolkę (napadowy płacz, bez wyraźnej przyczyny)
- według WHO i AAP: karmienie wyłącznie naturalne do 6 miesiąca życia, następnie mieszane przez
12 miesięcy lub dłużej
- zalecenia kanadyjskie – karmienie wyłącznie naturalne do 4 miesiąca życia, mieszane do lat 2 lub
dłużej
4.
Wymień względne i bezwzględne przeciwwskazania do karmienia piersią.
Przeciwwskazania ze strony matki:
- przeciwwskazane bezwzględnie – niewydolność krążenia, choroby układowe i nowotworowe
- przeciwwskazane względnie – zakażenia HIV, HCV, gruźlica jeśli istnieje alternatywny sposób
żywienia
- opóźnione do czasu ustabilizowania –zakażenia okołoporodowe
- z zachowanej szczególnej higieny – zakażenia jelitowe, gronkowcowe skóry, opryszczka
- pod nadzorem – cukrzyca, padaczka, niedorozwój umysłowy, psychoza połogowa
- utrudnione – po operacjach plastycznych, płaskie brodawki
- niewystarczające – zespół Sheehan, niedorozwój gruczołów piersiowych (1 :1000).
Przeciwwskazanie ze strony dziecka:
- galaktozemia
- fenyloketonuria
- choroba syropu klonowego
- rozszczep wargi i podniebienia
- wrodzona nietolerancja laktozy.
HIV – ryzyko transmisji 10-20% zakażeń/rok karmienia
Wirus HBV u matki nie jest przeciwwskazaniem – 3 godziny po porodzie podaje się immunoglobuliny
anty-HBV i potem szczepienia w terminie.
5.
Jakich składników mineralnych i witamin może być za mało w pokarmie kobiecym?
- witamina K (wymagana suplementacja)
- witamina D
3
(wymagana suplementacja)
- fluor (jeśli mało w wodzie pitnej)
- B
12
(wegetarianki)
6.
Wymień pokarmy, których należy unikać w diecie niemowlęcej.
- potrawy smażone
- grzyby leśne
- keczupy
- musztardy
- marynaty
- wyraziste przyprawy
- jedzenie typu fast food
- słodycze i słone przekąski
- gazowane napoje słodzone
- kawa (kofeina)
- alkohol
7.
Co to jest mleko początkowe? Wymień preparaty.
Mleko początkowe (1) podaje się w pierwszych 6 miesiącach życia
- wartość kaloryczna 100 ml – 67 kcal
- poszczególne preparaty różnią się między sobą stopniem modyfikacji mleka krowiego
Przykłady:
- Gerber 1
- Bebilon 1
- Humana 1
- NAN 1
- ENFAMIL 1
- Bebiko 1
- Aptamil 1
8.
Co to jest mleko modyfikowane?
Mieszanki mleczne modyfikowane – zapewniają potrzeby żywieniowe niemowląt w okresie
najbardziej intensywnego rozwoju z uwzględnieniem niedojrzałości procesu wchłaniania i trawienia.
Modyfikacja – zbliżenie składu mleka krowiego do mleka matki:
- zmniejszenie ilości elektrolitów
- zbliżenie poziomu białek do pokarmu matki
- wzbogacenie w kwasy tłuszczowe nienasycone
- wzbogacenie w taurynę i karnitynę.
Do 6 m.ż. – mleko początkowe (1)
Od 6 m.ż. – mleko następne (2)
Po 1 r.ż. – (3) lub Junior
9.
Co to jest mleko następne (podaj preparaty). Kiedy wprowadzamy je do żywienia
niemowląt?
Mleko następne (2) podaje się po 6 m.ż.
- wartość kaloryczna 100 ml – 70-76 kcal
Przykłady:
- Gerber 2
- Bebilon 2
- Humana 2
- Bebiko 2
- NAN 2
- ENFAMIL 2
10.
Ułóż dietę dla dziecka w wieku 6 miesięcy.
5 posiłków na dobę po 180 ml:
- 4x karmienie piersią
- 1x danie warzywno-mięsne (lub warzywno-rybne 1-2x w tyg.)
- sok lub przecier owocowy ok. 150 g
- stopniowo wprowadzamy gluten: dodajemy do posiłku 1x dziennie ok. 2-3 g (pół łyżeczki) kaszki
manny na 100 ml przecieru warzywnego, owocowego lub mleka
10. Ułóż dietę dla dziecka w wieku 6-,7-,8-,9-,10-,11-,12- miesięcy karmionego naturalnie.
Podaj objętość i ilość posiłków.
11. Ułóż dietę dla dziecka w wieku 5-, 6-,7-,8-,9-,10-,11-,12- miesięcy karmionego sztucznie,
podaj rodzaje mieszanki mlecznej, objętość i ilość posiłków.
objętość jednorazowa = m.ż. x 10 + 100 ml
ilość razy/ dzień = 1 m -> 7 raazy/dzień
2-4 m -> 6
>5 m -> 5
11.
Kiedy do diety dziecka wprowadzane są soki, zupa jarzynowa, mięso i jajko?
- soki – w 5 m.ż.
- zupa jarzynowa – w 10 m.ż.
- mięso – w 6 m.ż.
- jajko:
½ ugotowanego i posiekanego żółtka co drugi dzień – w 7-8 m.ż.
½ ugotowanego i posiekanego żółtka codziennie – w 9 m.ż.
całe jajko 3-4x w tygodniu – w 11-12 m.ż.
12.
Kiedy do diety dziecka można wprowadzić gluten?
W 6 m.ż. stopniowo wprowadzamy gluten: dodajemy do posiłku 1x dziennie ok. 2-3 g (pół łyżeczki)
kaszki manny na 100 ml przecieru warzywnego, owocowego lub mleka
14.
Jakie znasz wielonienasycone kwasy tłuszczowe i jaka rolę spełniają one w organizmie
dziecka?
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone:
- linolowy (omega-6)
- γ-linolenowy (gamma-linolenowy) (omega-6)
- arachidonowy (omega-6)
- α-linolenowy (alfa-linolenowy) (omega-3)
- dokozaheksaenowy (omega-3)
- eikozapentaenowy (omega-3)
Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe (NNKT):
- organizm nie potrafi ich sam wytworzyć
- istnieją dwa takie kwasy:
kwas α-linolenowy należący do rodziny kwasów omega-3 – źródłem tego kwasu w
pożywieniu są: tłoczone na zimno oleje: lniany i rzepakowy, nasiona lnu i rzepaku, siemię lniane,
orzechy włoskie, kiełki pszenicy
kwas linolowy należący do rodziny kwasów omega-6 – możemy go znaleźć w tłoczonych na
zimno oleju sojowym i kukurydzianym, nasionach słonecznika, nasionach dyni, nasionach sezamu i w
większości orzechów
- dla niemowląt i dzieci kwas dokozaheksaenowy ze względu na swoje funkcje jest Niezbędnym
Nienasyconym Kwasem Tłuszczowym (jest on zawarty w mleku ludzkim)
- prawidłowy stosunek kwasówtłuszczowychz rodziny omega-6 do kwasów z rodziny omega-3
powinien wynosić <5:1
Rola Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych:
- stanowią jeden z niezbędnych składników budulcowych komórek,
- biorą udział w metabolizmie cholesterolu (zwłaszcza kwas arachidonowy) i jego transporcie
(przeszło połowa estrów cholesterolu występuje w postaci połączeń z kwasem linolowym, co ułatwia
ich rozprowadzenie w organizmie, obniżają poziom cholesterolu we krwi),
- hamują agregację płytek krwi, powodują rozszerzanie naczyń krwionośnych, w tym i wieńcowych,
działają antyarytmicznie,
- są prekursorami do biosyntezy prostaglandyn i prostacyklin,
- biorą udział w transporcie wody i elektrolitów przez błony biologiczne,
- regulują wydalanie jonów sodu z organizmu.
Niedobór Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych powoduje:
- zahamowanie wzrostu i spadek przyrostu masy,
- zmiany skórne (parakeratosis, zapalenie skóry, zwiększona przepuszczalność skóry i zwiększenie
utraty wody)
i wypadanie włosów,
- zwiększona wrażliwość na zmiany alergiczne i zakażenia bakteryjne,
- spadek napięcia mięśnia sercowego (mniejsza siła skurczu, gorsze krążenie, obrzęki).
- zaburzenie transportu cholesterolu
- kruchość naczyń włosowatych
- zaburzenia nerkowe (martwica brodawek z krwiomoczem, nadciśnienie nerkowe, zmniejszenie
wydalania sodu z moczem)
- ograniczenie biosyntezy eikozanoidów i w następstwie zaburzenia czynności wielu tkanek i
narządów
- pogorszenie procesu gojenia się ran
Na niedobory NNKT szczególnie wrażliwe są młode organizmy, dlatego u dzieci przy niedostatecznej
podaży tych kwasów z pokarmem szybciej ujawniają się objawy ich niedoboru, aniżeli u osób
dorosłych.
15. Wymień choroby wyniające z nieprawidłowego żywienia w wieku dziecięcym.
-Żółtaczka jąder podkorowych mózgu – w wyniku hiperbilirubinemii powstałej w
wyniku zbyt małej częstości i ilości karmień
-nadwaga i otyłość
-choroby genetyczne, których objawy nasila nieprawidłowa dieta: fenyloketonuria,
galaktozemia, celiakia
15.
Co jest najczęstszą przyczyną alergii pokarmowej u noworodków i niemowląt?
U noworodków i niemowląt najczęściej dochodzi do manifestacji klinicznej alergii na białka mleka
krowiego.
16.
Jakich produktów żywnościowych należy unikać w diecie niemowlęcia z rodziny obciążonej
atopią?
U niemowląt karmionych sztucznie i dzieci starszych należy wyeliminować:
- mleko i jego przetwory, zapewniając niezbędne składniki odżywcze
- jaja
- cielęcinę
- wołowinę
- gluten
- cytrusy
17.
Co to jest dieta bezglutenowa?
Gluten to frakcja białka znajdująca się w pszenicy, życie, jęczmienu, owsie. Stopień nietolerancji
glutenu jest zróżnicowany indywidualnie i zależny od wieku. Najbardziej wrażliwe są niemowlęta i
dzieci do 3 r.ż. Z nietolerancją glutenu często współistnieje alergia na białka mleka krowiego.
Nietolerancja glutenu może być:
- stała – wrodzona glutenozależna choroba trzewna
- przejściowa – wtórna/nabyta glutenozależna enteropatia wieku niemowlęcego, alergia na gluten.
Przy wtórnej nietolerancji glutenu konieczne jest wprowadzenie diety bezglutenowej na okres 12-24
miesięcy – jest to czas niezbędny do regeneracji kosmków jelitowych i minimalny okres do podjęcia
próby wprowadzenia glutenu.
Przestrzeganie diety bezglutenowej polega głównie na wykluczeniu z jadłospisu pieczywa i innych
przetworów zbożowych, a także produktów spożywczych, na których opakowaniu znajduje się
informacja, że produkt zawiera białko roślinne, skrobię, mąkę, emulgator lub stabilizator, bez
określenia ich pochodzenia, gdyż może on mieć w swymskładzie gluten. Wskazane jest uzupełnianie
witamin, składników mineralnych i błonnika, np. przez podawanie surowych warzyw, owoców,
orzechów, kaszy jaglanej (proso), ziaren słonecznika.
18.
Wymień mieszanki lecznicze stosowane w alergii pokarmowej.
Preparaty mleko zastępcze dzielą się na:
- mieszanki elementarne
- preparaty o dużym stopniu hydrolizy
- preparaty o dużym stopniu hydrolizy z dodatkiem MCT
- preparaty słabo lub częściowo hydrolizowane
- preparaty na bazie białek soi
- preparaty pozbawione pewnych aminokwasów
Preparaty o dużym stopniu hydrolizy – białka mleka krowiego, serwatkowe lub kazeinowe poddane
hydrolizie w celu obniżenia ich właściwości alergenowych. Preparaty te dzielą się na:
- mocne hydrolizaty serwatkowe, np.:
Bebilon Pepti 1
Bebilon Pepti 2
Alfare
- mocne hydrolizaty kazeiny, np.:
Nutranigen 1
Nutranigen 2
Progestimil
POKARMOWY
1.
Scharakteryzuj odrębności fizjologiczne przewodu pokarmowego u noworodków i niemowląt.
Trawienie białek:
- wchłanianie białek niezdegradowanych lub częściowo zdegradowanych w procesie pinocytozy
- trawienie zewnątrzkomórkowe początkowo minimalne
- aktywność enzymów proteolitycznych (dipeptydaz i tripeptydaz) jest prawidłowa, ale są one
hamowane przez specjalne inhibitory
- aktywność enzymów lizosomalnych jest prawidłowa, ale białka są zabezpieczane przed trawieniem
specjalnymi receptorami
- aktywność pepsyny w soku żołądkowym noworodka wynosi 10% wartości u człowieka dorosłego
Trawienie tłuszczów:
- upośledzona sprawność lipazy żołądkowej i trzustkowej
- lipaza żołądkowa hydrolizuje 10-30% kwasów tłuszczowcyh
- słabe wydzielanie żółci
- mała zawartość kwasów żółciowych
- najlepiej wchłaniają się trójglicerydy zawierające średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (MCH)
- ok. 10% tłuszczów jest wchłanianych na drodze pinocytozy biernej
- wchłanianie tłuszczów wynosi 80-85% (u dorosłych 95%)
Trawienie węglowodanów:
- procesy trawienia kontaktowego i wchłaniania cukrów dojrzewają w ciągu I półrocza
- trawienie wielocukrów jest niewystarczające w okresie noworodkowym
- w 1-szym miesiącu życia brak trawienia skrobii
- prawidłowa aktywność w zakresie disacharydaz w okresie noworodkowym
- mniejsza aktywność laktazy – fizjologiczna nietolerancja laktozy
4. Podaj różnice anatomiczne pomiędzy przewodem pokarmowym noworodka i
człowieka dorosłego.
Dziecko
Dorosły
Jama ustna
Noworodek
Dorosły
Długość
Względnie krótki, ok. 260 cm
Czas pasażu
Krótszy pasaż pokarmu (7-10h)
karmione sztucznie powyżej 10hh
karmione naturalnie poniżej 10 h
56-63 h
Mało pojemna prawie cała wypełniona
przez język(pomaga to w odruchu
ssania)
Pod koniec 1rż dziecko może połknąć
obj ok. 1 łyżeczki =5-6ml
Bardziej pojemna, język zajmuje
mniejszą część.
Osoba dorosła może połknąć obj ok. 1
łyżki =15-17ml
Wydzielanie śliny
Bardzo skąpe wydzielanie. Odczyn śliny
zasadowy. Odczyn w jamie ustnej
kwaśny – stąd łatwy rozwój pleśniawek.
Wydzielanie obfite. pH śliny i jamy
ustnej zbliżone do obojętnego.
Przełyk
w ciągu pierwszych 2 mż na skutek
obniżonego ciśnienia w dolnym
zwieraczu przełyku- często reflux
Ciśnienie ok., reflux tylko jak na to
zasłużymy
Żołądek
Kształt workowaty
Haczykowaty
Pojemność: po urodzeniu 20-30ml
u dorosłego 3000ml
w 4 t.ż.- 120 ml,
w 3 m.ż.- 190 ml,
w 6 m.ż.-260 ml,
w 12 m.ż- 360 ml,
w 2 r.ż.- 585 ml,
w 6 r.ż.- 790 ml,
pH soku żołądkowego; bezpośrednio
po urodzeniu pH= 6, między 3-6h
życia spada do pH=2,2,
od 4-6 mż ph=3,5 -5. Od 15 lat jak u
dorosłego
pH soku żołądkowego około 1,5 pH
Aktywność pepsyny; noworodek-
10%
4 m. ż. – 50%
2 rok ż – 100%
100%
Jelito cienkie i grube
Nie wykazuje różnic pod względem anatomicznym i funkcjonalnym.
Kosmki jelitowe palczaste (nie liściaste)
Wątroba
Procent masy ciała : 4,5%
2,5%
Wystaje spod łuku żebrowego (do
2r.ż do 2cm)
Schowana pod łuk żebrowy
Małe wydzielanie kw. Żółciowych
Normalne
Większa zdolność do regeneracji
Normalna , musimy uważać
5. W jakim wieku przewód pokarmowy dziecka osiąga pełną sprawność
czynnościową?
2-4 rok życia
