2/9. Program szkolenia okresowego pracowników
administracyjno-biurowych i innych, których praca
wi¹¿e siê z nara¿aniem na czynniki szkodliwe dla
zdrowia, uci¹¿liwe lub niebezpieczne albo
z odpowiedzialnoœci¹ w zakresie BHP

Stanis³aw Wójcik

Rozdzia³ 2/9.

2. Szkolenia

2/9. Program szkolenia okresowego pracowników administracyjno-biurowych i innych...

lipiec 2005

Spis treœci

1. Uczestnicy szkolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

2. Cel szkolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

3. Forma szkolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

4. Program szkolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

5. TreϾ szkolenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

5.1. Wybrane regulacje prawne z zakresu bhp. . . .

4

5.2. Ocena zagro¿eñ czynnikami wystêpuj¹cymi

w procesach pracy oraz metody ochrony
przed zagro¿eniami dla zdrowia i ¿ycia
pracowników. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

5.3. Organizacja stanowisk pracy biurowej,

z uwzglêdnieniem zasad ergonomii, w tym
stanowisk wyposa¿onych w monitory
ekranowe i inne urz¹dzenia biurowe . . . . . . .

7

5.4. Postêpowanie w razie wypadków i w sytuacjach

zagro¿eñ, w tym zasady udzielania pierwszej
pomocy w razie wypadku . . . . . . . . . . . . . . . .

9

1. Uczestnicy szkolenia

Szkolenie to jest przeznaczone dla pracowników:

l

administracyjno-biurowych w np.:

o

urzêdach,

o

instytucjach,

o

bankach,

o

przedsiêbiorstwach;

l

szkó³ i innych placówek oœwiatowych;

l

placówek kulturalnych;

l

radia i telewizji;

l

redakcji, agencji itp.;

l

jednostek naukowo-badawczych i

l

wszystkich innych, których charakter pracy wi¹¿e siê z nara¿aniem na czynniki
szkodliwe dla zdrowia, uci¹¿liwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnoœci¹
w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy.

lipiec 2005

1

OPINIE

Rozdział 2/9.

2. Cel szkolenia

Celem pierwszego szkolenia okresowego jest rozszerzenie oraz pog³êbienie wie-
dzy i umiejêtnoœci nabytych podczas szkolenia wstêpnego ogólnego (ewentualnie
szkolenia okresowego w zwi¹zku z zatrudnieniem na nowym stanowisku), g³ów-
nie w zakresie:

l

oceny zagro¿eñ zwi¹zanych z wykonywan¹ prac¹,

l

metod ochrony przed zagro¿eniami dla zdrowia i bezpieczeñstwa pracowni-
ków,

l

kszta³towania warunków pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp,

l

postêpowania w razie wypadków i w sytuacjach awaryjnych.

Podczas kolejnych szkoleñ okresowych nale¿y aktualizowaæ i uzupe³niaæ wiedzê
i umiejêtnoœci nabyte uprzednio.

3. Forma szkolenia

Dopuszczalne przez prawo formy szkolenia to: seminarium, kurs lub samo-
kszta³cenie kierowane.

Wymaga siê, aby prowadz¹cy szkolenie stosowa³ odpowiednie œrodki dydaktycz-
ne. Œrodkami dydaktycznymi zalecanymi w rozporz¹dzeniu Ministra Gospodarki
i Pracy z 27.7.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny
pracy (Dz.U. Nr 180, poz. 1860) mog¹ byæ:

l

filmy instrukta¿owe,

l

tablice pogl¹dowe,

l

folie do prezentacji itp.

Wskazane jest tak¿e wykorzystywanie technik komputerowych (ró¿nego rodzaju
prezentacje, w tym multimedialne) i Internetu.

Materiały
szkoleniowe

Je¿eli szkolenie ma formê samokszta³cenia kierowanego, to jego uczestnicy powin-
ni otrzymaæ materia³y pozwalaj¹ce im przyswoiæ wiedzê w optymalny sposób i na-
byæ umiejêtnoœci objête programem szkolenia. Zalecane materia³y, na które wska-
zuje siê w ww. rozporz¹dzeniu to:

l

skrypty,

l

wyci¹gi z przepisów,

l

listy pytañ kontrolnych,

l

zadania æwiczebne.

Szkolenie, które nale¿y przeprowadziæ na podstawie szczegó³owego programu
opracowanego przez organizatora szkolenia, powinno trwaæ minimum 8 godzin
lekcyjnych. Wymagany czas trwania tego szkolenia, jak widaæ, umo¿liwia jego
przeprowadzenie w trakcie jednego dnia. Jednak¿e dopuszczalne jest roz³o¿enie
zajêæ na poszczególne etapy i prowadzenie szkolenia w d³u¿szym okresie. W okre-
œlonych przypadkach wynikaj¹cych z organizacji, b¹dŸ charakteru pracy uczestni-
ków szkolenia, a tak¿e formy, w jakiej realizowane jest samo szkolenie, takie
roz³o¿enie zajêæ w czasie mo¿e byæ nawet konieczne.

2

lipiec 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/9.

Środki
dydaktyczne

PRZYKŁAD

Specyfika pracy w redakcji, gdzie poszczególnych redaktorów z racji czêstych spotkañ z autorami b¹dŸ
czytelnikami trudno jest zgromadziæ w jednym miejscu o tej samej godzinie wymusza niejako,
aby szkolenie odbywa³o siê w formie samokszta³cenia kierowanego. Ten sposób szkolenia wymaga
od uczestników pobrania materia³ów, ukierunkowania szkolenia przez prowadz¹cego, a nastêpnie
sprawdzenia, na ile niezbêdna wiedza zakres i umiejêtnoœci zosta³y opanowane. Jak widaæ, wieloetapo-
wy sposób szkolenia i organizacja pracy jego uczestników wymuszaj¹ w tym przypadku roz³o¿enie
na kilka dni ca³ego cyklu szkolenia.

4. Program szkolenia

Podstaw¹ opracowania programu szkolenia okresowego dla pracowników admi-
nistracyjno-biurowych i innych zatrudnionych na stanowiskach, na których pra-
ca wi¹¿e siê z nara¿eniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uci¹¿liwe lub nie-
bezpieczne, b¹dŸ z odpowiedzialnoœci¹ w zakresie bhp, powinien byæ ramowy
program szkolenia, jaki okreœlono w Rozdziale VIII Za³¹cznika 1 do wymienionego
wczeœniej rozporz¹dzenia MGiP z 27.7.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie
bezpieczeñstwa i higieny pracy.

Lp.

Temat szkolenia

Liczba

godzin

lekcyjnych

1.

Wybrane regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotycz¹ce bezpie-
czeñstwa i higieny pracy, z uwzglêdnieniem:

l

praw i obowi¹zków pracowników i pracodawców w zakresie bhp
oraz odpowiedzialnoœci za naruszenie przepisów i zasad bhp,

l

ochrony pracy kobiet i m³odocianych,

l

wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz œwiadczeñ z ni-
mi zwi¹zanych,

l

profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników.

2

2.

Postêp w zakresie oceny zagro¿eñ czynnikami wystêpuj¹cymi w pro-
cesach pracy oraz w zakresie metod ochrony przed zagro¿eniami dla
zdrowia i ¿ycia pracowników.

2

3.

Problemy zwi¹zane z organizacj¹ stanowisk pracy biurowej, z uwzglêd-
nieniem zasad ergonomii, w tym stanowisk wyposa¿onych w monitory
ekranowe i inne urz¹dzenia biurowe.

2

4.

Postêpowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagro¿eñ (np. po-
¿aru, awarii), w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie
wypadku.

2

Razem:

minimum 8

1 godzina lekcyjna = 45 minut

Program opracowa³:

Po konsultacji z pracownikami zatwierdzi³:

...........................................

..........................................................................

(imiê i nazwisko)

(data, imiê i nazwisko, funkcja, podpis)

lipiec 2005

3

2/9. Program szkolenia okresowego pracowników administracyjno-biurowych i innych...

OPINIE

Rozdział 2/9.

5. TreϾ szkolenia

5.1. Wybrane regulacje prawne z zakresu bhp

Realizuj¹c ten etap programu szkolenia nale¿y przypomnieæ uczestnikom zakres
podstawowych obowi¹zków i uprawnieñ pracodawcy oraz pracowników. Za-
równo obowi¹zki, jak i prawa wynikaj¹ z Kodeksu pracy (tj. Dz.U z 1998 r. Nr 21,
poz. 94, ze zm.) oraz innych ustaw, odpowiednich dla bran¿y, w której pracuj¹
uczestnicy szkolenia.

PRZYKŁAD

Przygotowuj¹c program szkolenia dla pracowników szkó³ i innych placówek oœwiatowych nale¿y siê-
gn¹æ do ustawy z 7.9.1991 r. o systemie oœwiaty (tj. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm.) oraz
ustawy – Karta Nauczyciela z 26.1.1982 r. (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112, ze zm.), gdzie uregu-
lowano szczegó³owo (a czasem diametralnie odmiennie ni¿ innych zatrudnionych) prawa i obowi¹zki
pracowników oœwiaty. Trzeba tu podkreœliæ, ¿e w³aœciwie w ka¿dej dziedzinie dzia³alnoœci wystêpuj¹
mniejsze b¹dŸ wiêksze odstêpstwa od regulacji zawartych w Kodeksie pracy.

Warto pamiêtaæ, ¿e podstawowe prawa i obowi¹zki zarówno pracowników, jak
i pracodawców omawiane by³y ju¿ wczeœniej w ramach szkolenia wstêpnego
ogólnego (instrukta¿u ogólnego). Najproœciej jest zatem siêgn¹æ po program tamte-
go szkolenia, zaktualizowaæ je i uzupe³niæ. Podkreœliæ trzeba, ¿e uzupe³niaj¹c pro-
gram instrukta¿u ogólnego nale¿y po³o¿yæ nacisk na szczegó³owe omówienie za-
gadnieñ zwi¹zanych z czasem pracy oraz na sprawy dotycz¹ce bezpieczeñstwa
i higieny pracy. Zwracamy te¿ Pañstwa uwagê na omówienie dziedziny czêsto
pomijanej, lub nies³usznie traktowanej pobie¿nie, a mianowicie o szczegó³owe za-
poznanie uczestników szkolenia z formami prawnymi odpowiedzialnoœci pra-
codawców i pracowników za naruszanie przepisów i zasad bezpieczeñstwa i hi-
gieny pracy. Jest to tym istotniejsze, ¿e przestrzeganie przepisów i zasad bhp jest
coraz czêstszym tematem kontroli inspektorów pracy, a odpowiedzialnoœæ za naru-
szenie przepisów bywa kosztowna. Warto te¿ podkreœliæ, ¿e wymagania zawarte
w przepisach bhp by³y ostatnio czêsto zmieniane, dlatego tak wa¿na jest aktualiza-
cja treœci zawartych w programie instrukta¿u ogólnego.

Kolejnym etapem po omówieniu podstawowych obowi¹zków i uprawnieñ jest
przedstawienie zagadnieñ dotycz¹cych:

l

szczególnej ochrony pracy kobiet na podstawie:

o

art. 176–189

1

Dzia³u VIII Kodeksu pracy – uprawnienia zwi¹zane z rodzi-

cielstwem, w tym: zakaz zatrudniania przy pracach szczególnie uci¹¿li-
wych lub szkodliwych, szczególna ochrona zatrudnienia pracownic ciê-
¿arnych, zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych i porze nocnej,
zasady zmiany warunków pracy ciê¿arnych, urlop macierzyñski i wycho-
wawczy, zasi³ki i badania lekarskie, przerwy na karmienie i zwolnienie od
pracy na opiekê,

o

rozporz¹dzenia Rady Ministrów z 10.9.1996 r. w sprawie wykazu prac
szczególnie uci¹¿liwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114,
poz. 545, ze zm.) – dopuszczalne normy i ograniczenia w zatrudnianiu
kobiet przy wykonywaniu niektórych rodzajów prac;

4

lipiec 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/9.

Odpowiedzial-
ność za naru-
szenie przepi-
sów bhp

l

szczególnej ochrony pracy m³odocianych na podstawie:

o

art. 190 – 206 Dzia³u IX Kodeksu pracy – warunki i sposób zatrudniania,
w tym: czas pracy i nauki (zwolnienie na wype³nianie obowi¹zku nauki),
zatrudnianie przy pracach lekkich, badania lekarskie, zakaz zatrudniania
w godzinach nadliczbowych i porze nocnej, urlopy wypoczynkowe,

o

rozporz¹dzenia Rady Ministrów z 24.8.2004 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych m³odocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych
z tych prac (Dz.U. Nr 200, poz. 2047) – ograniczenia w zatrudnianiu przy
wykonywaniu niektórych rodzajów prac,

o

rozporz¹dzenia Rady Ministrów z 28.5.1996 r. w sprawie przygotowania
zawodowego m³odocianych i ich wynagradzania (Dz.U. Nr 60, poz. 278, ze
zm.) – formy przygotowania zawodowego, kwalifikacje osób prowadz¹cych
przygotowanie, obowi¹zek umowy pisemnej, zasady powiadamiania opie-
kunów prawnych, zatrudnienie w formie nauki zawodu i przyuczenia do
wykonywania okreœlonej pracy, zasady wynagradzania,

o

rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 5.12.2002 r. w sprawie
przypadków, w których wyj¹tkowo jest dopuszczalne zatrudnianie m³o-
docianych, którzy nie ukoñczyli gimnazjum oraz osób nie maj¹cych 16 lat,
które ukoñczy³y gimnazjum oraz osób nie maj¹cych 16 lat, które nie ukoñ-
czy³y gimnazjum (Dz.U. Nr 214, poz. 1808) – szczegó³owe zasady i formy
zatrudniania m³odocianych, obowi¹zki opiekunów prawnych,

o

rozporz¹dzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 1.7.2002 r. w spra-
wie praktycznej nauki zawodu (Dz.U. 113, poz. 988, ze zm.) – warunki
i tryb organizowania praktycznej nauki zawodu w warsztatach, pracow-
niach i szkolnych gospodarstwach pomocniczych, placówkach kszta³cenia
ustawicznego i praktycznego, u pracodawców i w indywidualnych gospo-
darstwach rolnych, kwalifikacje prowadz¹cych praktyczn¹ naukê zawodu;

l

spraw zwi¹zanych z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi na
podstawie:

o

art. 227, 230, 231 oraz art. 234–237

1

Dzia³u X Kp – zapobieganie chorobom

zawodowym i obowi¹zki z chwil¹ ich wyst¹pienia, w tym przeniesienie do
innej pracy, podstawowe obowi¹zki pracodawcy i pracowników w zwi¹zku
ze zdarzeniem wypadkowym w zak³adzie pracy, obowi¹zek analizowania
przyczyn wyst¹pienia wypadków i chorób zawodowych,

o

rozporz¹dzenia Rady Ministrów z 28.7.1998 r. w sprawie ustalania okolicz-
noœci i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania,
a tak¿e zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy
pracy (Dz.U. Nr 115, poz. 744, ze zm.) – obowi¹zek niezw³ocznego poin-
formowania pracodawcy o zaistnia³ym wypadku, zabezpieczenie miejsca
wypadku przez pracodawcê, powo³anie, sk³ad i zasady postêpowania ze-
spo³u powypadkowego, protokó³ powypadkowy, obowi¹zek prowadzenia
rejestru wypadków,

o

rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Spo³ecznej z 19.12.2002 r. w spra-
wie trybu uznawania zdarzenia powsta³ego w okresie ubezpieczenia wy-
padkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru
karty wypadku i terminu jej sporz¹dzenia (Dz.U. Nr 236, poz. 1992) – obo-
wi¹zek niezw³ocznego powiadomienia o wypadku, podstawa uznania zda-
rzenia za wypadek przy pracy, wzór karty wypadku,

lipiec 2005

5

2/9. Program szkolenia okresowego pracowników administracyjno-biurowych i innych...

OPINIE

Rozdział 2/9.

o

rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Spo³ecznej z 24.12.2002 r. w spra-
wie szczegó³owych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek
w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty
wypadku w drodze do lub z pracy oraz terminu jej sporz¹dzania (Dz.U.
Nr 237, poz. 2015) – podstawa uznania zdarzenia za wypadek w drodze do
pracy lub z pracy, wzór karty wypadku i zasady jej sporz¹dzania,

o

ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu spo³ecznym z tytu³u wypadków
przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673, ze zm.) – rodza-
je œwiadczeñ z tytu³u wypadków przy pracy i chorób zawodowych, prawo
do œwiadczeñ, zasady, tryb przyznawania i wysokoœæ œwiadczeñ, sposób
wyp³aty, ró¿nicowanie stopy procentowej sk³adki na ubezpieczenie spo-
³eczne z tytu³u wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zale¿noœci
od zagro¿eñ zawodowych i ich skutków,

o

rozporz¹dzenia Rady Ministrów z 30.7.2002 r. w sprawie wykazu chorób
zawodowych, szczegó³owych zasad postêpowania w sprawach zg³aszania
podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz pod-
miotów w³aœciwych w tych sprawach (Dz.U. Nr 132, poz. 1115) – wykaz
chorób zawodowych i warunki ich zg³aszania,

o

rozporz¹dzenia Rady Ministrów z 1.8.2002 r. w sprawie sposobu doku-
mentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz.U. Nr 132,
poz. 1121) – sposób dokumentowania chorób zawodowych i ich skutków,
prowadzenie rejestrów, wzory dokumentów,

o

ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeñ spo³ecznych (Dz.U. Nr 137,
poz. 887, ze zm.) – zasady podlegania ubezpieczeniom spo³ecznym, sposób
ustalania sk³adek, zg³oszenie do ubezpieczenia, uprawnienia i obowi¹zki
ubezpieczonych oraz Zak³adu Ubezpieczeñ Spo³ecznych, sposób odwo³y-
wania siê od decyzji ZUS, odpowiedzialnoœæ za naruszenie przepisów,

o

ustawy z 25.6.1999 r. o œwiadczeniach pieniê¿nych z ubezpieczenia spo³ecz-
nego w razie choroby i macierzyñstwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636, ze zm.) – za-
sady nabywania uprawnieñ, wysokoœæ i sposób wyp³aty zasi³ków: cho-
robowego, macierzyñskiego, opiekuñczego, wyrównawczego i œwiadczeñ
rehabilitacyjnych, dokumentowanie posiadanych uprawnieñ,

o

rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29.5.1996 r. w spra-
wie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy
oraz wynagrodzenia stanowi¹cego podstawê obliczania odszkodowañ, od-
praw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych nale¿no-
œci przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289, ze zm.),

o

rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27.7.1999 r. w spra-
wie okreœlenia dowodów stanowi¹cych podstawê przyznania i wyp³aty
zasi³ków z ubezpieczenia spo³ecznego w razie choroby i macierzyñstwa
(Dz.U. Nr 65, poz. 742, ze zm.) – wyszczególnienie wszystkich niezbêdnych
dokumentów potrzebnych do wyp³aty œwiadczeñ z ubezpieczenia spo³ecz-
nego wraz z ich wzorami;

l

profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników na podstawie:

o

art. 226–233 Kp – ryzyko zawodowe, urz¹dzenia ograniczaj¹ce lub elimi-
nuj¹ce szkodliwe dla zdrowia czynniki œrodowiska pracy, badania i pomia-
ry tych czynników, œrodki do udzielania pierwszej pomocy w razie wypad-
ku, badania lekarskie, zapewnienie posi³ków i napojów,

6

lipiec 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/9.

o

237

6

–237

10

Kp – stosowanie odzie¿y i obuwia roboczego oraz œrodków

ochrony indywidualnej,

o

rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy (tj. Dz.U. z 2003 r.
Nr 169, poz. 1650) – wymagania dla pomieszczeñ i stanowisk pracy, zaple-
cze higieniczno-sanitarne,

o

rozporz¹dzenia Ministra Zdrowia i Opieki Spo³ecznej z 30.5.1996 r. w spra-
wie przeprowadzania badañ lekarskich pracowników, zakresu profilak-
tycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeñ lekarskich
wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 69,
poz. 332, ze zm.) – wymagania dla sposobu przeprowadzania badañ le-
karskich, ich czêstotliwoœæ, zasady odp³atnoœci,

o

rozporz¹dzenia Ministra Rady Ministrów z 28.5.1996 r. w sprawie profilak-
tycznych posi³ków i napojów (Dz.U. Nr 60, poz. 279) – kiedy i jakie posi³ki
i napoje przys³uguj¹, na jakich zasadach pracodawca powinien realizowaæ
ten obowi¹zek.

Aktualne teksty przywo³anych wy¿ej ustaw i rozporz¹dzeñ znajd¹ Pañstwo na
do³¹czonej do TECZKI p³ycie CD.

5.2. Ocena zagro¿eñ czynnikami wystêpuj¹cymi w procesach
pracy oraz metody ochrony przed zagro¿eniami dla zdrowia
i ¿ycia pracowników

Uczestnicy szkolenia powinni byæ zapoznani ze wszystkimi rodzajami zagro¿eñ,
jakie mog¹ wyst¹piæ na ich stanowiskach pracy (choæby nawet prawdopodo-
bieñstwo wyst¹pienia danego zagro¿enia by³o niewielkie). Wa¿ne jest, aby w trak-
cie szkolenia uczestnicy posiedli umiejêtnoœæ w³aœciwej oceny pojawiaj¹cych siê
zagro¿eñ i w konsekwencji potrafili zastosowaæ odpowiednie œrodki ochronne.

Kolejne tego typu szkolenia okresowe nale¿y poœwiêciæ w zasadniczej czêœci na
omówienie zmian, jakie nast¹pi³y w efekcie postêpu techniczno-organizacyjnego
od ostatniego szkolenia.

5.3. Organizacja stanowisk pracy biurowej, z uwzglêdnieniem
zasad ergonomii, w tym stanowisk wyposa¿onych w monitory
ekranowe i inne urz¹dzenia biurowe

Zagrożenia przy
pracy z kompu-
terem

Wiêkszoœæ uczestników tego typu szkolenia pracuje w pomieszczeniach biurowych
i korzysta codziennie przez kilka godzin z komputera. Wbrew obiegowym opi-
niom, nie jest to praca lekka, ³atwa i przyjemna. Przypomnijmy, ¿e pozycja, w której
pracuj¹ osoby wykorzystuj¹ce komputer jest statyczna (obci¹¿enie statyczne),
a wzrok musi byæ skupiony na doœæ kontrastowym, jaskrawo œwiec¹cym i lekko mi-
goc¹cym ekranie monitora. U osób pracuj¹cych z komputerem stwierdzono czêst-
sze i znacznie wiêksze dolegliwoœci miêœniowo-szkieletowe oraz uk³adu kr¹¿e-
nia, bóle g³owy i zaburzenia wzroku w porównaniu do innych pracowników
biurowych. Jest to powód, dla którego na tym etapie szkolenia warto poœwiêciæ
wiêcej czasu w celu omówienia wymagañ bhp i ergonomii dla prac zwi¹zanych
z obs³ug¹ komputera. Wskazane by³oby zaprezentowanie uczestnikom szkolenia

lipiec 2005

7

2/9. Program szkolenia okresowego pracowników administracyjno-biurowych i innych...

OPINIE

Rozdział 2/9.

w³aœciwych postaw cia³a, wszelkich udogodnieñ, a nastêpnie praktyczne „przeæwi-
czenie” tego ze s³uchaczami.

Podstawowym aktem prawnym reguluj¹cym omawiane zagadnienia jest rozpo-
rz¹dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1.12.1998 r. w sprawie bezpieczeñ-
stwa i higieny pracy na stanowiskach wyposa¿onych w monitory ekranowe (Dz.U.
Nr 148, poz. 973). Zapisano tam m.in., ¿e pracownikiem zatrudnionym przy kom-
puterze jest ka¿da zatrudniona osoba (tak¿e praktykant i sta¿ysta), u¿ytkuj¹ca mo-
nitor ekranowy przez minimum po³owê dobowego wymiaru czasu pracy.

PRZYKŁAD

Osoba pe³nosprawna, zatrudniona na pó³ etatu bêdzie uznana za pracownika zatrudnionego przy
komputerze, jeœli przez ca³y czas swojej pracy (4 godziny dziennie) bêdzie pracowa³a przy kompu-
terze.

Podczas szkolenia nale¿y omówiæ obowi¹zki pracodawcy, który powinien:

l

odpowiednio wyposa¿yæ stanowiska pracy,

l

przeprowadzaæ ocenê warunków pracy,

l

usuwaæ zauwa¿one zagro¿enia i uci¹¿liwoœci,

l

zapewniaæ po ka¿dej godzinie nieprzerwanej pracy przy monitorze zmianê
pracy na mniej obci¹¿aj¹c¹ wzrok, lub 5 minutow¹ przerwê (wliczan¹ do czasu
pracy),

l

zapewniæ szkolenia bhp i profilaktyczn¹ opiekê zdrowotn¹,

l

zapewniæ okulary koryguj¹ce wzrok, jeœli taka potrzeba zostanie stwierdzona
podczas profilaktycznych badañ lekarskich,

l

zapewniæ, by stosowane programy odpowiada³y przewidzianym zadaniom.

Wymagania
dla stanowiska
pracy

Nale¿y podkreœliæ, ¿e stanowisko pracy z komputerem powinno odpowiadaæ
wymaganiom ww. rozporz¹dzenia bez wzglêdu na to, jak d³ugo i czy codziennie
jest wykorzystywane.
Najwa¿niejsze parametry dla stanowiska pracy:

l

wszystkie elementy obs³ugiwane rêcznie powinny byæ w zasiêgu rêki,

l

odleg³oœæ oczu od ekranu monitora to 40–75 cm,

l

monitor i klawiatura – na ró¿nej wysokoœci,

l

stó³ stabilny (nawet po oparciu siê u¿ytkownika), a blat na tyle du¿y, aby kla-
wiatura by³a nie bli¿ej krawêdzi sto³u ni¿ 10 cm,

l

powierzchnia blatu matowa,

l

wysokoœæ sto³u i krzes³a powinna zapewniaæ naturalne po³o¿enie r¹k na kla-
wiaturze,

l

k¹t obserwacji ekranu to 20°–50° w dó³ od wysokoœci oczu (górna krawêdŸ
monitora nie powinna byæ powy¿ej oczu pracownika),

l

odleg³oœæ pomiêdzy s¹siednimi monitorami minimum 60 cm, a pomiêdzy pra-
cownikiem a ty³em s¹siedniego monitora 80 cm,

l

krzes³o obrotowe, stabilne z podstaw¹ minimum 5-podporow¹ z kó³kami jezd-
nymi i regulacj¹ wysokoœci siedziska w zakresie 40–50 cm od pod³o¿a,

l

oparcie o regulowanej wysokoœci i pochyleniu (powinno zapewniæ podparcie
pleców we wszystkich pozycjach), pod³okietniki,

l

podnó¿ek o regulowanym pochyleniu, jeœli pracownik nie mo¿e p³asko ustawiæ
stóp na pod³odze,

8

lipiec 2005

OPINIE

2. Szkolenia

Rozdział 2/9.

Obowiązki
pracodawcy

l

monitor o regulowanej jaskrawoœci, kontraœcie i pochyleniu, ekran pokryty
warstw¹ antyrefleksyjn¹,

l

obraz stabilny bez têtnienia,

l

oœwietlenie równomierne o natê¿eniu minimum 500 lx, ograniczone olœnienie
od opraw, okien itp. (nie powinno stosowaæ siê oœwietlenia miejscowego gdy¿
z regu³y powoduje olœnienia),

l

wilgotnoœæ wzglêdna powietrza 40–80%,

l

temperatura 20–26°C,

l

ha³as poni¿ej 55dB.

Pole elektroma-
gnetyczne

Dodajmy na koniec, ¿e promieniowanie i pole elektromagnetyczne, jakie wystêpuj¹
w otoczeniu wspó³czesnych komputerów s¹ znacznie mniejsze od poziomów uzna-
wanych jeszcze za bezpieczne i nie stanowi¹ zagro¿enia dla ¿ycia i zdrowia pra-
cowników.

5.4. Postêpowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagro¿eñ,
w tym zasady udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku

Zagadnienia te omawiane s¹ podczas szkolenia wstêpnego. Nale¿y je zatem teraz
tylko przypomnieæ i rozszerzyæ. Je¿eli szkolenie prowadzone jest w formie kursu
lub seminarium, to oprócz wiedzy w tym zakresie, uczestnik szkolenia powinien
nabyæ umiejêtnoœæ praktycznego udzielania pierwszej pomocy poszkodowane-
mu w wypadku.

Wielu pracowników administracyjno-biurowych pracuje w wielopiêtrowych bu-
dynkach, w których g³ównym zagro¿eniem dla zdrowia lub ¿ycia jest po¿ar (nie
mo¿na wykluczyæ te¿ zamachu terrorystycznego). W trakcie szkolenia nale¿y wiêc
omówiæ metody postêpowania (nale¿y te sposoby æwiczyæ co pewien czas) na
wypadek pojawienia siê tego typu zagro¿eñ. Trzeba zwróciæ uczestnikom uwagê na
zasady:

l

wykrywania zagro¿enia i powiadamiania o nim w³aœciwych s³u¿b,

l

ewakuacji z miejsc zagro¿onych,

l

udzielania pierwszej pomocy.

lipiec 2005

9

2/9. Program szkolenia okresowego pracowników administracyjno-biurowych i innych...

OPINIE

Rozdział 2/9.