Marzec 2004

marzec 2004

Opis zawartości płyt CD/DVD

Piotr Truszkowski

Aktualności

Newsy

Krzysztof Krawczyk

Jądro Linux

Maja Królikowska

Debian

Grzegorz Prokopski

Mandrake

Daniel Koć

Aurox

Robert Główczyński

GNOME

Zbigniew Chyla

KDE

Paweł Biliński

LinuxFresh

Piotr Truszkowski

Miesięcznik Linux+ (12 numerów w roku) jest wydawany przez Software-Wydawnictwo Sp. z o. o.

Redaktor naczelny: Krzysztof Krawczyk, krzysiek@linux.com.pl

Asystent redaktora: Piotr Truszkowski, piotrt@linux.com.pl

Producent: Marta Kurpiewska, marta@software.com.pl

Opracowanie CD: Krzysztof Krawczyk, Piotr Truszkowski

Dział reklamy: Tomasz Dalecki, reklama@software.com.pl, tel.: (22) 860 18 79

Prenumerata: Marzena Dmowska, pren@software.com.pl, tel.: (22) 860 17 67

Projekt graficzny okładki: Agnieszka Marchocka, agnes@software.com.pl

Projekt graficzny pisma: Marzena Turek-Gaś, marzenat@software.com.pl

Skład: Sławomir Zadrożny, slawekz@software.com.pl

Adres korespondencyjny:

Software-Wydawnictwo Sp. z o. o., 00-190 Warszawa, ul. Lewartowskiego 6
e-mail: redakcja@linux.com.pl, tel. (22) 860 18 18

Redakcja dokłada wszelkich starań, aby publikowane w piśmie i na towarzyszących mu nośnikach informacje i programy były poprawne,

jednakże nie bierze odpowiedzialności za efekty wykorzystania ich; nie gwarantuje także poprawnego działania programów shareware,

freeware i public domain. Uszkodzone podczas wysyłki płyty wymienia dział prenumeraty.

Wszystkie znaki firmowe zawarte w piśmie są własnością odpowiednich firm i zostały użyte wyłącznie w celach informacyjnych.

Redakcja używa systemu automatycznego składu

Druk: Stella Maris

Płyty CD dołączone do magazynu przetestowano programem AntiVirenKit firmy G DATA Software Sp. z o.o.

ówi się, że o gustach się nie
dyskutuje. Nic jednak nie oży-

wia tak dyskusji, jak kwestia upodo-
bań.  Ta  dystrybucja  jest  lepsza  od
tamtej,  to  środowisko  graficzne  jest
wygodniejsze  od  tego,  a  ten  pro-
gram  jest  szybszy  od  owego.  Nikt
nie jest jednak w stanie „dogodzić”
wszystkim. Gdy nie pasuje nam da-

na dystrybucja Linuksa, możemy zrobić własną. Jako bazę
warto wybrać jedno z popularnych gotowych rozwiązań
(Debian,  Slackware,  Mandrake,  Knoppix)  albo  stwo-
rzyć wszystko od podstaw (LFS – Linux From Scratch).
Wystarczy, że poświęcimy trochę czasu, aby móc wkrót-
ce  nazwać  swoje  dzieło  zupełnie  inaczej,  np.  Bebian.
W tej atmosferze chciałbym zachęcić do zapoznania się
z  artykułem  Witolda  Kierasia  o  modyfikowaniu  Knop-
piksa  –  każdy  może  mieć  własnego  Knoppiksa,  np.
specjalnie przygotowanego do wykorzystania w kafejce
internetowej.
Linux+  od  tego  numeru  będzie  pojawiać  się  w  dwóch
wersjach: z dwoma płytami CD i z dwoma płytami DVD.
Wybór jest kwestią gustu, ale mamy nadzieję, że bardziej
spodoba się Wam to drugie rozwiązanie.
Zapraszam  do  lektury  marcowego  Linux+  i  do  odwie-
dzania naszych nowych stron internetowych (http://www.
lpmagazine.org/ ).

Gusta i guściki

Sprzedaż aktualnych lub archiwalnych numerów pisma po innej cenie niż wydrukowana na okładce – bez zgody wydawcy

– jest działaniem na jego szkodę i skutkuje odpowiedzialnością sądową.

Krzysztof Krawczyk

Redaktor Naczelny Linux+

Temat miesiąca

www.linux.com.pl

Dystrybucje Linuksa

Własny Knoppix

Witold Kieraś
Knoppix  jest  bardzo  popularną  dystrybucją  Linuksa,
którą  można  uruchomić  bezpośrednio  z  płyty  CD.
Powstało wiele różnych odmian tego systemu, przezna-
czonych do konkretnych zastosowań, preferujących inny
dobór  oprogramowania  (Quantian,  Linux-EduCD,  Clu-
ster-Knoopix).  W  artykule  znajdziecie  dokładny  opis
przygotowywania własnej wersji tego systemu.

Instalacja i konfiguracja SuSE Linux 9.0

Piotr Truszkowski
Dystrybucja Linuksa firmy SuSE, chociaż jest bardzo cie-
kawym produktem, raczej nie jest popularna w Polsce,
chociażby dlatego, że nie są publicznie dostępne obrazy
ISO tego systemu. Ta sytuacja ma szansę zmienić się,
gdyż w edycji DVD naszego pisma zamieszczamy wersję
9.0 SuSE Linuksa. W artykule znajdziecie dokładny opis
instalacji i konfiguracji tego systemu.

Grafika

GIMP 2.0

Kamila Folta
Od wydania pierwszej wersji GIMP-a ze stabilnej gałęzi
1.2.x minęły już ponad trzy lata. Z niecierpliwością ocze-
kujemy nowej edycji tego słynnego programu do obrób-
ki grafiki, tym razem opartego na bibliotece GTK+ 2.x.
W artykule znajdziecie wyszczególnienie cech, które
będzie można znaleźć w finalnej wersji – zmiany w wer-
sjach pre obejmują już wyłącznie eliminowanie błędów.

Photoshop na Linuksie

Piotr Truszkowski
Wiele osób uważa, że Photoshop firmy Adobe jest najlep-
szym programem do tworzenia i edycji grafiki. Niestety,
nie istnieje jego wersja linuksowa. Ten problem można
obejść korzystając z narzędzia o nazwie Wine. W artyku-
le znajdziecie instrukcję, jak sprawić, aby udało się uru-
chomić Photoshopa 7 na Linuksie.

Linux w biznesie

Płatnik 5 na Linuksie

Krzysztof Krawczyk
W Polsce, gdy chcemy uregulować nasze zobowiązania
względem ZUS-u, jesteśmy „skazani” na program Płatnik,
przeznaczony  wyłącznie  na  systemy  firmy  Microsoft.
Powstaje  co  prawda  Janosik,  wolny  odpowiednik  tego
narzędzia, ale nie jest on jeszcze ukończony ani zatwier-
dzony  przez  odpowiednie  organa.  Rozwiązaniem  jest
uruchomienie Płatnika korzystając z Wine.

Dla początkujących

Analiza logów systemowych

Piotr  Machej
W każdym systemie linuksowym zachodzi bardzo wiele
zdarzeń. O większości z nich nie zdajemy sobie sprawy.
Te  najważniejsze  zapisywane  są  w  tzw.  dziennikach
zdarzeń  (logach).  Zadaniem  każdego  administratora
systemu  jest  przeglądanie  takich  plików.  Czytając  ten
artykuł,  zapoznacie  się  z  zagadnieniem  analizy  logów
systemowych przy użyciu kilku gotowych narzędzi (Red
Hat LogViewer, Webmin, LogWatch).

Sprzęt

Zabawy z flashdyskiem USB

Piotr Wolny
Małe urządzenia pamięci masowej, podłączane do portu
USB (tzw. flashdyski), stają się z dnia na dzień coraz
popularniejsze. Także pod Linuksem można z nich sko-
rzystać i to bez większych trudności. Jednym z ciekaw-
szych zastosowań flashdysków jest uruchamianie z nich
specjalnych wersji Linuksa. Artykuł zawiera opis podłą-
czenia i wykorzystania flashdysków USB w środowisku
linuksowym.

Dla programistów

CVS – system zarządzania wersjami

Piotr Machej
Każdy programista, wcześniej czy później, zaczyna
korzystać z jakiegoś systemu zarządzania wersjami. Naj-
bardziej znanym narzędziem do takiej pracy grupowej
jest CVS. Chociaż zasadniczo jest to narzędzie tekstowe,
to posiada wygodną nakładkę graficzną Gcvs. Z artyku-
łu dowiecie się, jak korzystać z CVS, jak założyć własny
serwer lokalny, a także serwer dostępny przez Sieć.

Dla graczy

Racer

Krzysztof Wolski
Wyścigi  samochodowe  są  takim  rodzajem  rozrywki,
który przede wszystkim wciąga mężczyzn. Nic nie pod-
nosi  tak  adrenaliny,  jak  chęć  bycia  tym  pierwszym  na
mecie. Warkot silników maszyn, delikatne drżenie karo-
serii, sygnał startu, a potem gładkie wchodzenie w zakrę-
ty,  przyspieszanie  na  prostej  i  nerwowe  oglądanie  się
w tylne lusterko. Gra Racer może zapewnić takie emocje
– szczegóły w artykule.

marzec 2004

opis CD

płyta A

GIMP 2.0 pre3

Nowa wersja najpopularniejszego
i najlepszego programu do obróbki
grafiki rastrowej dla Linuksa. Nowy
interfejs, funkcje, zwiększona szybkość
pracy i dużo poprawek w stosunku do
wersji 1.2.x czynią z nowego GIMP-a
pozycję ze wszech miar godną uwagi.
http://www.gimp.org/

Racer 0.5.0

Jeśli na Linuksie brakuje Ci gier
w stylu „Need for Speed”, zainteresuj
się Racerem. Czeka na Ciebie
rewelacyjna grafika, duża dynamika
gry i dreszczyk emocji, który przeżywa
każdy mężczyzna widzący siebie za
sterami nowego, lśniącego Ferrari F50.
Dodatkowo kilka tras i samochodów,
a dla dystrybucji opartych o pakiety
RPM pakiet binarny z grą.
http://www.racer.nl/

Wine

Najnowsza wersja API Win32 dla Linuksa.
Dzięki Wine masz szansę uruchomić
potrzebne Ci aplikacje z Windows na
swoim Linuksie. W obecnym numerze
Linux+ znajdziesz artykuły na temat
uruchomienia pod Linuksem Adobe
Photoshopa i Płatnika 5.
http://www.winehq.org/

Blassic 0.8.1

Programowanie w Basicu.
http://www.arrakis.es/~ninsesabe/blassic/

Connect Five 1.0.2

Klon klasycznej gry w kółko i krzyżyk
w grafice 3D. Różnica polega na tym, iż
gramy na dużej planszy 19x19 pól.
http://sourceforge.net/projects/connectfive/

W obronie wolności

Przez nasze niedopatrzenie wymieniona
książka nie znalazła się na płytce
dołączonej do poprzedniego numeru
Linux+. Przepraszamy naszych
czytelników i obiecaną książkę w formie
elektronicznej zamieszczamy w tym
miesiącu.
http://www.helion.pl/

Analizatory

Analizatory logów systemowych
opisywane w tym numerze Linux+.
Wśród nich: Admlogger, Fwanalog,
Fwreport, Loganalisys, Logwatch, Swatch,
Firewalllogd, Fwlogwatch, Glogwatch,
Logtool, Multitail, Webalizer.

CVS 1.11, GCVS 1.0

System kontroli wersji CVS został
szczegółowo omówiony w tym numerze
Linux+. Program GCVS jest ciekawą
nakładka graficzną, która z pewnością
uczyni pracę z CVS przyjemniejszą.
http://www.cvshome.org/
http://cvsgui.sourceforge.net/

Linux+ Live GfxPak

inux+ Live GfxPak to specjalna
wersja systemu Linux urucha-

miana z płytki CD i nie wymagająca
instalacji  na  dysku  twardym.  Linux+
Live  GfxPak  ma  na  celu  prezentację
programów  z  artykułów  obecnych
w  tym  numerze  Linux+.  Będziecie
mieli okazję wypróbować następujące
aplikacje:

• KDE 3.2.0 – najnowsza wersja

graficznego środowiska pracy
KDE wraz z wieloma aplikacjami
wchodzącymi w jego skład;

• GIMP 2.0 pre3 – najlepszy pro-

gram  do  grafiki  rastrowej  do-
stępny  dla  Linuksa  (ogromna
ilość  zmian  wprowadzona  od
czasu  wydania  ostatniej  wersji
z serii 1.2.x powoduje, że na no-
wym GIMP-ie pracuje się znacznie
lepiej, wygodniej i bardziej wydaj-
nie; poznaj jego nowe możliwości
bez potrzeby instalacji);

• Logwatch – śledzenie logów syste-

mowych;

• CVS – system kontroli wersji;
• GCVS – graficzne zarządzanie re-

pozytorium CVS;

• Wine – implementacja API sys-

temu  Windows,  która  umożliwia
uruchamianie  aplikacji  przezna-
czonych  dla  tego  systemu,  np.
Adobe Photoshopa, programu do
obróbki grafiki.

Dobrej zabawy!

KDE 3.2.0 w Linux+ Live

18 pingwinów

roponujemy Wam zapoznanie się
z małymi dystrybucjami Linuksa,

często  przeznaczonymi  do  konkret-
nych  zastosowań.  Aby  postawić  ser-
wer działający w formie rutera w sieci
osiedlowej,  nie  potrzeba  instalować
dużych  dystrybucji  Linuksa.  Często
w  zupełności  wystarczy  system,
który  mieści  się  na  zwykłej  dyskiet-
ce 1.44MB. Niemożliwe? Przekonajcie
się sami. Na płytce znajdziecie:

•  1diskx,
•  BrutalWare,
•  Freesco,
•  Monkey Linux,
•  PocketLinux,
•  Smalllinux,
•  Alfalinu,
•  Flonix,
•  Hal9,
•  Mulinux,
•  Rolinux,
•  Tomsrtbt,

•  BasicLinux,
•  Floppix,
•  L4Windows,
•  Pkmini,
•  Router Linux,
•  Tty Linux.

Zobaczcie,  jak  wiele  potrafią  po-
szczególne  dystrybucje.  Szczególnie
interesującą  pozycją  wydaje  się  być
MuLinux,  dystrybucja  mieszcząca  się
na  jednej  dyskietce  i  wyposażona
w  całkiem  przyjemny  interfejs  gra-
ficzny.

Konfiguracja Trinuksa

www.linux.com.pl

opis CD

płyta B

Mandrake Move

ystrybucja Mandrake Linux cieszy się ogromnym
powodzeniem wśród początkujących użytkowni-

ków Linuksa. Kwestią czasu było pojawienie się jej wersji
LiveCD. Co ma nam do zaoferowania Mandrake Move? Jak
się okazuje po bliższym kontakcie, całkiem dużo. Otrzy-
mujemy  system,  który  pozwala  na  sprawną  pracę  nawet
tym  użytkownikom,  którzy  nie  mieli  wcześniej  kontaktu
z systemem Linux. Duża szybkość działania, pokaźna licz-
ba dołączonych aplikacji, staranne opracowanie graficzne
i prostota obsługi czynią z Mandrake Move bardzo intere-
sującą  pozycję  dla  początkujących  adeptów  poznawania
Linuksa. Jak jednak powszechnie wiadomo, nie ma pro-
duktów doskonałych i tą regułę potwierdza także obecna
edycja  Mandrake  Move.  Największą  niedogodnością  jest
długi  czas  ładowania  systemu.  Drugim  mankamentem
jest  zbiór  niezbyt  nowych  wersji  aplikacji.  Mandrake
Move  opiera  się  na  KDE  w  wersji  3.1.3,  co  trochę  dziwi
w momencie ukazania się wersji 3.2.0 i poprzedzających
ją wersji 3.1.4 i 3.1.5. Na tym jednak wady kończą się i za-
czyna  się  czysta  przyjemność  korzystania  z  rozwiązania
sprawdzonego, o długiej tradycji i dużym uznaniu wśród
użytkowników. Na Mandrake Move składają się m.in.:

•  środowisko graficzne KDE 3.1.3;
•  klient poczty elektronicznej KMail;
•  przeglądarka WWW Konqueror;
•  klient FTP KBear;
•  komunikator Gaim;
•  rozrywka: Frozen Bubble, LBreakout2, Tux Racer;
•  pakiet biurowy: OpenOffice.org 1.1;
•  multimedia:  Acrobat  Reader,  RealPlayer,  Flash,  Java,

XMMS.

Mandrake Move dostępny jest także w Sklepie Mandra-
ke. Do pudełka z systemem dołączany jest flashdysk, na
którym możemy zachowywać swoje dane i ustawienia
systemowe.

Mandrake Move można z czystym sumieniem polecić

wszystkim tym, którzy chcą poznać Linuksa bez potrzeby
zmiany  dotychczasowej  konfiguracji  systemowej.  Przed-
stawiony  system  można  wykorzystać  do  najróżniejszych
celów.  Może  on  pełnić  rolę  systemu  demonstracyjnego,
który  można  pokazać  w  pracy/szkole,  systemu  ratunko-
wego, jak również normalnego, codziennego środowiska
pracy.  Dołączone  oprogramowanie  pozwoli  skorzystać
z dobrodziejstw Internetu oraz umożliwi poznanie pakietu
biurowego  OpenOffice.org,  alternatywnego  do  Microsoft
Office.  Dzięki  dołączonym  grom  zapewni  nam  on  dłu-
gie godziny rozrywki na najwyższym poziomie, a dzięki
takim  programom,  jak  Real  Player  i  XMMS,  obejrzymy
film  i  posłuchamy  muzyki.  Nie  bez  znaczenia  jest  także
bardzo starannie przygotowana oprawa graficzna, na którą
z pewnością zwrócą uwagę użytkownicy mający już dosyć
cukierkowego interfejsu znanego z Windows XP. Mandra-
ke Move nie brak graficznych fajerwerków, jednak w prze-
ciwieństwie  do  wymienionego  wcześniej  systemu  firmy
Microsoft,  są  one  bardzo  stonowane  i  nie  przeszkadzają
w codziennej pracy.

Życzymy dobrej zabawy w poznawaniu Linuksa!

Minimalne wymagania sprzętowe:

• procesor Intel Pentium II/III/IV, AMD K6/K6-II/K6-III,

AMD Duron, AMD Athlon/XP/MP;

• 128 MB SDRAM ( zalecane 256);
• napęd CD-ROM o prędkości minimum 32x.

Uwaga!

• do uruchomienia systemu nie jest wymagany dysk

twardy;

• system nie działa na starszych kartach graficznych

(np. S3 Trio).

Rysunek 1.

Mandrake Move w akcji

Rysunek 2.

OpenOffice.org w Mandrake Move

marzec 2004

opis DVD

płyta A

SuSE Linux 9.0

uSE Linux nie jest dystrybucją popularną w Pol-
sce. Dzieje się tak z uwagi na to, iż firma SuSE

nie udostępnia obrazów ISO swojej dystrybucji. Każdy
po-siadacz szybkiego łącza internetowego może jednak
zainstalować  ten  system  poprzez  Sieć,  chociaż  nie  jest
to najwygodniejsze, zwłaszcza, gdy dany komputer jest
jednocześnie  naszym  niezbędnym  miejscem  pracy.  Na
dołączonej  do  numeru  płytce  DVD  znajduje  się  pełna
wersja  europejskiej  dystrybucji  Linuksa,  która  w  ostat-
nich latach zyskała sobie bardzo duże grono zwolenni-
ków i wielbicieli. Mowa oczywiście o SuSE Linux. Przed
Tobą, drogi Czytelniku, ponad 3 tysiące pakietów, łatwa
instalacja  i  konfiguracja  systemu  oraz  ogromny  poten-
cjał drzemiący w tej komercyjnej dystrybucji Linuksa. Na
SuSE 9.0 składają się m.in.:

•  jądro 2.4.21;
•  Samba 2.2.8a;
•  poprawione wsparcie dla IPv6;
•  KDE 3.1.4;
•  GNOME 2.2.2;
•  GCC 3.3.1;
•  glibc 2.3.2;
•  Apache 2.0.47;
•  RPM 4.1.1.

Dzięki programowi administracyjnemu SuSE Linuksa o naz-
wie YaST, zarządzanie systemem jest łatwe i nie powinno
sprawiać problemów nawet początkującym użytkownikom
Linuksa. Szczegółowy opis instalacji systemu i jego konfi-
guracji z uwzględnieniem potrzeb polskiego użytkownika
znajduje sie w obecnym numerze Linux+. Życzymy dobrej
zabawy i czekamy na opinie i komentarze na naszym
forum, dostępnym pod adresem http://www.linux.com.pl/
forum/.

SuSE Linux 9.0 po uruchomieniu

Linux+

bok dystrybucji SuSE Linux, na krążku DVD znaj-
dziecie katalog Linux+. Są w nim zawarte wszystkie

programy omawiane w artykułach, jak i kilka innych.
Skupię się na różnicach w porównaniu z wersją CD. Oto
one:

• Adobe Photoshop 7 – pełna, 30-dniowa wersja tego

najpopularniejszego na świecie programu do obróbki
grafiki rastrowej. Możesz sprawdzić, jak działa pod
Linuksem, stosując się do wskazówek zamieszczonych
w artykule Photoshop i Linux, obecnym w tym nume-
rze Linux+;

• CVS – oprogramowanie omawiane w artykule o syste-

mie kontroli wersji CVS: cvs2html, cvsadmin, cvsgraph,
cvsspam, lincvs, tkcvs;

• Flonix CD Edition – obraz ISO dystrybucji;
• Płatnik – pełna wersja programu Płatnik 5. Wykorzy-

staj Wine stosując się do artykułu Płatnik 5 na Linuk-
sie i uruchom ten program do rozliczania się z ZUS-em
pod swoim Linuksem. Dodatkowo kilka przydatnych
skryptów i niezbędnych bibliotek;

• Linux 2.6.2 – najnowsza, stabilna wersja jądra syste-

mowego. Przekonaj się o jego nowych możliwościach
osobiście;

• W obronie wolności – przez nasze niedopatrzenie wy-

mieniona książka nie znalazła się na płytce dołączo-
nej do poprzedniego numeru Linux+. Przepraszamy
naszych czytelników i obiecaną książkę w formie
elektronicznej zamieszczamy w tym miesiącu.

Życzę Ci, drogi Czytelniku, dobrej zabawy z oprogramo-
waniem dołączonym do tej płytki DVD. Jak zwykle proszę
o przesyłanie swoich uwag, próśb i opinii na adres email:
piotrt@linux.com.pl. Dzięki Waszym listom możemy lepiej
dopasowywać się do potrzeb, jakie macie. Do zobaczenia
za miesiąc.

www.linux.com.pl

opis DVD

płyta B

Mandrake Linux 9.2.1

andrake jest dystrybucją Linuksa szczególnie ce-
nioną przez początkujących użytkowników tego

systemu.  Dzięki  ogromnej  liczbie  najróżniejszych  kre-
atorów, pomagających w konfiguracji nawet najdrobniej-
szych ustawień systemu, jest także dystrybucją, o której
można powiedzieć, iż nie wymaga ręcznej edycji plików
konfiguracyjnych.  Stali  czytelnicy  Linux+  z  pewnością
zauważą, iż Mandrake Linux 9.2 był już przez nas wyda-
ny jako Linux+ Extra. Niestety, jakiś czas po oddaniu płyt
do tłoczni w napędach CD-ROM firmy LG wykryto błąd,
który powodował, iż instalacja systemu Mandrake Linux
mogła uszkodzić niektóre z napędów wyżej wymienio-
nej firmy. Firma LG po pewnym czasie wypuściła odpo-
wiednie poprawki do swoich napędów, a MandrakeSoft
odporne na ten błąd wersje swojej dystrybucji. Właśnie
taką  wersję  chcemy  Wam  zaproponować.  Co  nowego?
Poprawiono wiele dostrzeżonych błędów i uaktualnio-
no  niektóre  z  aplikacji.  Użytkownicy,  którzy  mają  już
zainstalowaną dystrybucję Mandrake Linux w wersji 9.2,
mogą ją zaktualizować wersją 9.2.1. Na płytce znajdują
się także pakiety dodatkowe. Można wśród nich znaleźć
najnowsze  wersje  najróżniejszych  aplikacji  graficznych,

multimedialnych, gier i wielu, wielu innych. Zachęcamy
wszystkich  czytelników,  którzy  zastanawiają  się  nad
wyborem  odpowiedniej  dystrybucji,  do  instalacji  Man-
drake’a bądź SuSE, obecnego na pierwszej płycie DVD.
Życzymy  dobrej  zabawy  i  zadowolenia  z  dokonanego
wyboru!

Standardowy pulpit Mandrake Linux 9.2.1

Knoppix 2004-02-09

ystrybucje Linuksa uruchamiane z płytki CD prze-
żywają ostatnimi czasy swój renesans. Demonstra-

cja  możliwości  Linuksa,  system  ratunkowy,  codzienne
narzędzie pracy i wiele innych możliwości czynią z nich
coś  naprawdę  godnego  uwagi.  Taką  dystrybucją  jest
właśnie Knoppix. System stworzony przez Klausa Knop-
pera stał się niejako pionierskim projektem, który zyskał
ogromną  rzeszę  zwolenników  i  użytkowników.  Nie
każdemu jednak mogą odpowiadać rozwiązania zasto-
sowane w Knoppiksie. Nie każdemu może odpowiadać
dobór  oprogramowania.  Co  w  takiej  sytuacji  można
zrobić? Oczywiście przeczytać artykuł Własny Knoppix
zamieszczony w tym numerze Linux+ i samemu dopa-
sować Knoppiksa do swoich potrzeb. Zamieszczony na
płycie DVD plik ISO jest najnowszą wersją tego systemu
w momencie oddawania tego numeru do druku.

Knoppix 2004-02-09 to m.in.:

jądro 2.4.24-xfs;

KDE 3.1.5;

komplet programów multimedialnych (m.in. XMMS,

XINE);

GIMP 1.2.5;

OpenOffice.org 1.1.0;

Kdevelop 2.1.5 i inne narzędzia programistyczne;

KOffice 1.3.0.

Mając  obraz  dystrybucji,  możemy  go  także  wypalić  na
swojej nagrywarce, otrzymując w ten sposób płytę z naj-
nowszą wersją Knoppiksa. Niemniej, zachęcam do pracy
nad zmodyfikowaniem obecnego na DVD obrazu do wła-
snych potrzeb. Dzięki wymienionemu wcześniej artykuło-
wi, nawet osoby bez dobrej wiedzy o Linuksie powinny
dać sobie radę ze stworzeniem własnej wersji Knoppiksa.
To  wcale  nie  jest  takie  trudne.  W  razie  ewentualnych
problemów,  pomocy  możecie  szukać  pisząc  zapytanie
na  naszym  forum,  które  jest  dostępne  pod  adresem
http://www.linux.com.pl/forum/. Powodzenia!

Knoppix po uruchomieniu

marzec 2004

aktualności

newsy

Novell i SuSE Linux

Firma Novell poinformowała
o wprowadzeniu do swoich kanałów
sprzedaży nowych dystrybucji SuSE
Linux. Jeszcze przed oficjalnym
przejęciem firmy SuSE, które nastąpiło
w styczniu, w cenniku Novella znalazły
się dystrybucje SuSE Standard Server 8.0
i SuSE Enterprise Linux Server 8.0,
przeznaczone dla segmentu firm
średnich i klienta korporacyjnego, oraz
SuSE Linux Personal 9.0 i SuSE Linux
Professional 9.0, przeznaczone dla
segmentu klienta masowego i SOHO.
Firma Novell ogłosiła również
rozpoczęcie nowego programu
ochrony nabywców SUSE LINUX
przed ewentualnymi roszczeniami
firm trzecich, związanymi ze sprawą
wątpliwości dotyczących praw własności
intelektualnej do części kodu systemu
Linux. Program ten ma wspomóc
klientów SuSE i Novella oraz sprawić,
aby nie obawiali się możliwości utraty
środków włożonych w implementację
i tworzenie środowiska informatycznego
opartego na Linuksie, a także widma
kosztownego i jałowego postępowania
prawnego.

Cenon jako Wolne

Oprogramowanie

Osoby zainteresowane tematem DTP
powinny zwrócić swoją uwagę na
pakiet Cenon, którego źródła zostały
niedawno upublicznione przez jego
autorów. Program posiada możliwości
edycyjne i graficzne (w tym separację
kolorów), które pozwalają na tworzenie
prostych reklam. Jego mocną stroną są
liczne filtry importu i eksportu danych
wektorowych (m.in. PostScript, PDF,
DXF, Adobe Illustrator) i bitmapowych
(m.in. TIFF, JPEG, GIF). Omawiane
narzędzie wydaje się być ciekawą
konkurencją dla Scribusa.
http://www.cenon.info/
http://www.cenon.biz/

Qt 3.3

Firma Trolltech opublikowała kolejną
wersję swojej sztandarowej biblioteki
programistycznej – Qt 3.3.0. Wprowadza
ona nowe możliwości, a także wiele
ulepszeń w stosunku do wersji 3.2.x.
Najważniejsze cechy nowej wersji to
integracja z platformą .NET, wsparcie
dla protokołu IPv6, uwzględnienie 64-
bitowych architektur (Intel Itanium),
nowa klasa narzędziowa QLocale
(pozwala na zamianę wartości
numerycznych na odpowiedniki
tekstowe w wielu językach) oraz nowe
sterowniki dla baz danych (Interbase
i SQLite).
http://www.trolltech.com/

Linux+ na Komputer Expo 2004

nia 24 stycznia, podczas tar-
gów Komputer Expo 2004,

odbyła się druga edycja WIL-a, czyli
Wielkiej  Imprezy  Linuksowej.  W  sali
Mikołajskiej  Pałacu  Kultury  i  Nauki
w  Warszawie  można  było  posłu-
chać wykładów na tematy związane
z  Linuksem,  poznać  programistów
projektów Aurox Linux i PLD Linux,
posłuchać  o  dystrybucji  Mandrake,
jak również dowiedzieć się o powsta-
niu i założeniach pierwszej w Polsce
Szkoły  Linuxa.  Na  koniec  imprezy,
wśród uczestników, którzy wypełnili

ankiety magazynu Linux+, rozlosowa-
no atrakcyjne nagrody, m.in. gry dla
Linuksa, SuSE Linux 9.0 Professional,
maskotki pingwina i tura, magazyny
Linux+ i Linux+ Extra!. Liczba uczest-
ników spotkania przerosła oczeki-
wania organizatorów – w pewnym
momencie było ich ponad 200.

Ponadto, na stoisku Software-

Wydawnictwo można było nabyć pi-
sma po bardzo atrakcyjnych cenach,
a także porozmawiać z redaktorami
Linux+.

Podczas targów można było zobaczyć
na żywo Auroksa

Stoisko Software-Wydawnictwo

Cooperative Linux

od koniec stycznia zostało udo-
stępnione pierwsze binarne wy-

danie Cooperative Linuksa (w skrócie
CoLinuksa).  Celem  tego  otwartego
projektu jest umożliwienie uruchamia-
nia  Linuksa  na  systemach  Microsoft
Windows  bez  korzystania  z  takich
komercyjnych  narzędzi,  jak  VMware.
Przykładowo,  z  powodzeniem  udało
się uruchomić Knoppiksa na Windows
XP.

W przeciwieństwie do innych

rozwiązań  tego  typu,  takich  jak
UserModeLinux  czy  wspomniany
wcześniej  VMware,  specjalny  ste-
rownik  dla  systemu  macierzystego
wykonuje  jądro  CoLinuksa  w  trybie
uprzywilejowanym  (superużytkow-
nika). Poprzez stałe przełączanie się
pomiędzy  systemem  macierzystym
a  systemem  wirtualnym,  CoLinux
jest w stanie działać tak samo wydaj-
nie i posiadać taką samą funkcjonal-
ność jak typowy Linux uruchamiany

samodzielnie na danym komputerze.
Ponadto, ponieważ jest wykorzysty-
wany ten sam binarny format zapisu
programów wykonywalnych, nie ma
problemu z uruchamianiem niezmo-
dyfikowanych dystrybucji Linuksa.

Prowadzone są prace, aby móc

uruchamiać CoLinuksa na ReactOS-ie
(otwartym klonie systemu Windows).

http://www.colinux.org/
http://www.reactos.com/

Japoński Knoppix uruchomiony
pod Windows przy pomocy CoLinuksa

www.linux.com.pl

dział prowadzi: Maja Królikowska

jądro linuksa

kernel@linux.com.pl

aktualności

Zmiana planów w 2.4

Jądro serii 2.4 miało bardzo szybko
przejść w fazę utrzymaniową, jednakże
jego opiekun, Marcelo Tosatti, zmienił
zdanie. Rzeczywistość prawdopodobnie
przerosła wyobrażenia i jeszcze co
najmniej dwa jądra z serii 2.4 będą
zawierały nowości i istotne zmiany.
Można się też spodziewać, mając na
uwadze losy poprzednich stabilnych
wersji, że jeszcze przez jakiś czas 2.4
będzie najpowszechniej używaną serią
jądra Linux.
http://www.linuxnews.pl/_news/2004/01/
24/_long/2500.html

Automatyczna aktualizacja jądra

Han Boetes opublikował skrypt, który
może okazać się przydatny dla tych,
którzy często aktualizują i kompilują
jądro systemu. Dzięki install_latest_
kernel można zautomatyzować proces
pobierania łatki, jej nakładania,
budowania nowej wersji jądra oraz
aktualizację programu ładującego jądro
przy starcie. Skrypt ten nie wykona
jednak za użytkownika pierwszej
instalacji i konfiguracji, więc nie jest
polecany początkującym, czy tym,
którzy chcą sobie kompilować jądro nie
mając o tym pojęcia.
http://www.xs4all.nl/~hanb/software/
install_latest_kernel/

Małe, jeszcze mniejsze

Wśród wielu różnych odmian jądra
Linux ostatnio pojawiło się kolejne,
oznaczane przyrostkiem -tiny, które,
jak sama nazwa wskazuje, jest małe,
mniejsze od standardowego. Głównym
zamierzeniem twórcy tego zestawu
łatek jest właśnie sprawienie, aby
jądro zajmowało jak najmniej pamięci
i przestrzeni dyskowej. Podstawowym
zastosowaniem dla jąder -tiny mają
być systemy urządzeń wbudowanych,
handheldy, stare i słabe PC i tym
podobne zabawki.
http://www.selenic.com/tiny-about/

Szyfrowane systemy plików

Michael A. Halcrow zebrał listę
wymagań, jakie powinien spełniać
system plików z szyfrowaniem dla
Linuksa. W tej chwili użytkownicy mają
do wyboru następujące rozwiązania:
LUFS z modułem CryptoFS, FUSE z
modułem EncFS, CFS i TCFS (sieciowe
systemy plików), NCryptfs (modyfikujący
VFS) oraz szyfrowany system plików
stworzony przy użyciu mechanizmów
loopback i cryptoloop. Żaden z tych
mechanizmów nie jest tak wygodny, jak
chociażby EFS pochodzący z NTFS.
http://marc.theaimsgroup.com/?l=linux-
kernel&m=107513980310150&w=2

C++ a jądro Linux

d niemal zawsze regularnie
przez listę linux-kernel prze-

tacza  się  dyskusja  dotycząca  uży-
wania  C++  w  kodzie  jądra.  Aktual-
na sytuacja jest taka, że oficjalnie nie
ma miejsca dla kodu w tym języku w
Linuksie.  Pytanie  o  to,  dlaczego  tak
zdecydowano i dlaczego nikt nie chce
zmienić  tej  decyzji,  znalazło  się  już
dość dawno w FAQ listy linux-kernel,
bo  jak  się  można  domyślić,  pomysł
przepisania jądra w języku wyższego
poziomu nie jest nowością. Przeciwko
C++ w jądrze jest sam Linus Torvalds,
który nie daje się nawet przekonać, że
C++  dorosło  przez  ostatnie  dziesięć
lat i dorobiło się sprawnego kompila-
tora.  Zdaniem  Linusa  trzy  następują-
ce fakty związane z C++ w jądrze nie
uległy zmianie:

• obsługa wyjątków w C++ nie

działa prawidłowo, szczególnie
jeśli chodzi o zastosowanie jej
w jądrze systemu operacyjnego;

• żaden język, w którym ukrywa-

ne są takie operacje, jak alokacja

pamięci, nie jest najlepszy do pisa-
nia jądra systemu operacyjnego;

• można pisać obiektowo w C (przy-

daje  się  to  przykładowo  w  ko-
dzie  systemu  plików),  bez  zbęd-
nych  konstrukcji,  których  dostar-
cza C++.

Tak  naprawdę  można  podać  cały
szereg  powodów,  dla  których  jądro
nie  zostanie  przepisane  w  C++,  jak
i  powodów,  dla  których  nie  będzie
dostatecznie  dobrego  wsparcia  dla
sterowników  (modułów)  napisanych
w  C++.  Najbardziej  praktyczny  jest
taki,  że  to  bardzo  trudne  i  wymaga
więcej pracy niż się z pozoru wydaje.
Mnie  najbardziej  przekonuje  to,  że
język  wyższego  poziomu  w  pewien
sposób zwalnia dewelopera od myśle-
nia o drobiazgach, daje dużo łatwych
w  użyciu  konstrukcji  i  pozwala  nie
dbać  o  wydajność,  co  w  przypadku
takiego  zastosowania,  jak  jądro,  jest
kluczowe.
http://kerneltrap.org/node/view/2067
http://www.tux.org/lkml/#s15-3

Devfs kontra udev

akiś czas temu Greg Kroah-Hart-
man rozpoczął rozwijanie udev,

który  miał  być  rozwiązaniem  alterna-
tywnym  do  będącego  w  jądrze,  ale
słabo  rozwijanego  devfs.  Twórcom
zarówno  devfs,  jak  i  udev,  chodziło
o  to,  aby  pozbyć  się  statycznego  sys-
temu  plików  /dev,  który  był  nieela-
styczny  i  niewygodny.  Statyczne  /dev
jest zwykle za duże, bo zawiera także
urządzenia, których faktycznie nie ma
w  systemie.  Trudno  jest  nim  także
zarządzać.  Dzięki  devfs  w  systemie
było widać tylko te urządzenia, które
naprawdę tam są, jednak nie rozwiąza-
no w nim wszystkich problemów i nie
osiągnięto  porażającej  elastyczności,
pomijając już zastrzeżenia co do samej
jakości implementacji. Devfs znalazł się
w jądrze i dostarcza demona działają-
cego w przestrzeni użytkownika, który
informuje aplikacje o tym, co dzieje się

z urządzeniami. Wielu użytkowni-
ków Linuksa z powodzeniem używa
i chwali sobie ten system plików.

Jak już wyżej wspomniałam, alter-

natywą dla devfs jest ciągle aktywnie
rozwijany udev, którego twórca twier-
dzi, że jego rozwiązanie pozwala unik-
nąć wszystkich kłopotów z devfs. Udev
działa  w  przestrzeni  użytkownika
i jest to jednym z głównych zarzutów
kierowanych  przez  wielbicieli  devfs
w  stronę  Grega.  Argumentują,  że  już
dawno  ustalono,  że  to  złe  podejście.
Mają  też  za  złe  twórcy  udev,  że  tak
poważnie  broni  swojego  dzieła,  choć
na samym początku traktował je raczej
jak zabawkę, próbę stworzenia takiego
rozwiązania.  Wątpliwe  też  wydaje  się
niektórym to, że udev tak szybko trafił
do oficjalnego jądra.
http://www.kernel.org/pub/linux/
utils/kernel/hotplug/udev_vs_devfs

marzec 2004

aktualności

debian

Nowe APT w experimental

Matt Zimmerman ogłosił umieszczenie
nowej, eksperymentalnej wersji Apt
w sekcji experimental. Przyczyną
było włączenie zmian dokonanych
w Apt-secure, pozwalających na lepszą
weryfikację źródła pochodzenia
pakietów. Samo użycie nowego Apt
nie wymaga praktycznie żadnych
zmian w konfiguracji. Inny deweloper
poważnie zastanawia się nad
przepisaniem dokumentacji do Apt,
aby była ona bardziej użyteczna dla
użytkowników dystrybucji stable, a nie,
jak w tej chwili, przede wszystkim
unstable. Ponadto, chciałby on
podkreślić możliwość użycia bardziej
przyjaznego Aptitude zamiast Apt-get.
[Experim] http://lists.debian.org/debian-
devel-0312/msg01986.html
[Doc] http://lists.debian.org/debian-doc-
0312/msg00024.html

Deweloper Debiana nagrodzony

przez firmę Sun

The Sydney Morning Herald doniósł, iż
Matthew Palmer, deweloper Debiana,
wygrał narodowy konkurs Regional
Delegates Program Award 2004
w Australii. Nagroda została przyznana
za opiekę i rozwijanie ośmiu
pakietów w ramach projektu Debian.
Według firmy Sun Microsystems,
Matthew wniósł duży wkład do
projektu NSW ComputerBank, który
ukierunkowany jest na uzupełnienie
wolnych systemów GNU/Linux o inne
programy, w szczególności przydatne
dla niezamożnych osób prywatnych
i instytucji.
[Herald] http://theage.com.au/articles/
2004/01/14/1073877881076.html
[NSWCB] http://www.cbnsw.org.au/

Automatyzacja pakietowania

modułów Perla oraz Debian Perl

Group

Powstało narzędzie perl2deb, które
automatyzuje proces tworzenia pakietów
Debiana z istniejących modułów Perla.
Spełnia ono podobną funkcję jak
dh-make-perl. Niestety, bywa podobnie
nieskuteczne z powodu założeń
czynionych przez autorów modułów
o procesie instalacji modułów Perla.
Natychmiast zaproponowano lepsze
rozwiązanie, tzn. założenie organizacji
Debian Perl Group, która kolektywnie
zajmowałaby się pakietowaniem
potrzebnych, wybranych modułów. Dwa
tygodnie później ogłoszono oficjalne
powstanie grupy.
[perl2deb] http://lists.debian.org/debian-
perl-0311/msg00023.html
[Ogłoszenie] http://lists.debian.org/debian-
devel-announce-0401/msg00002.html
[DPG] http://pkg-perl.alioth.debian.org/

Usunięcie sekcji non-free

raz z trwającymi od paru mie-
sięcy dyskusjami o stosunku

Debiana  do  Licencji  GNU  (nie  cał-
kiem)  Wolnej  Dokumentacji  (GNU
FDL), poruszana była również kwestia
ewentualnego  usunięcia  z  Debiana
sekcji non-free, zawierającej oprogra-
mowanie, które nie spełnia wymagań
stawianych  przez  Wytyczne  Debiana
Dotyczące Wolnego Oprogramowania
(DFSG).

Dyskusja ta przybiera często

formę  mniej  lub  bardziej  formalnych
propozycji  zmierzających  do  usunię-
cia  tej  sekcji.  Andrew  Suffield,  jeden
z  najzagorzalszych  zwolenników  ta-
kich  zmian,  zaproponował  przyjęcie
uchwały  wyłączającej  oprogramowa-
nie  z  sekcji  non-free  z  następnego
i  wszystkich  kolejnych  wydań.  Jego
zdaniem  powinno  się  także  odebrać
możliwość  umieszczania  w  tej  sekcji
nowych pakietów, a sam projekt De-
bian powinien zdecydowanie przestać
wspierać  to  oprogramowanie.  Antho-
ny  Towns  w  odpowiedzi  zauważył,
że  ta  propozycja  narusza  Umowę
Społeczną. Znajduje się tam klauzula,
która mówi, że Debian uznaje, iż część
użytkowników  używa  niewolnego
oprogramowania  –  z  tego  powodu
stworzył sekcje contrib i non-free.

Za usunięciem sekcji non-free

przemawia:

• niewolne oprogramowanie jest

moralnie złe – wystarczy poczy-
tać, co RMS pisze na jego temat;

• Debian otrzymuje za darmo

wsparcie od wielu organizacji, ale
nie po to, aby wspierać niewolne
oprogramowanie;

• Fundacja Wolnego Oprogramowa-

nia prawdopodobnie zaczęłaby
publicznie popierać Debiana jako
całkowicie wolną dystrybucję;

• istnieje wystarczająca ilość i róż-

norodność  Wolnego  Oprogramo-
wania,  więc  nie  ma  już  potrzeby
używania  oprogramowania  nie-
wolnego.

Przeciw usunięciu non-free można
wskazać:

• konieczna jest zmiana Umowy

Społecznej Debiana (potrzebne
jest 3/4 głosów), inaczej nie jest to
możliwe;

• Umowa Społeczna słusznie i zgod-

nie  z  rzeczywistością  uznaje,  że
użytkownicy Debiana używają nie-
wolnego  oprogramowania,  a  dla
wielu  nieocenioną  pomocą  jest
możliwość  skorzystania  z  goto-
wych pakietów;

• objętość całej sekcji non-free dla

wszystkich  architektur  jest  mniej-
sza  niż  objętość  nowych  wersji
pakietów  wchodzących  do  unsta-
ble w ciągu jednego dnia (obciąże-
nie  serwerów  z  powodu  non-free
jest niemal żadne);

• nikt nie zmusza nikogo ani do

używania, ani rozwijania, ani pa-
kietowania tego oprogramowania;

• wiele z wolnego oprogramowania

w sekcji contrib zależy od pakie-
tów w non-free i byłoby znacznie
trudniej opiekować się sekcją con-
trib, gdyby ich zależności nie były
spakietowane;

• źródła do ogromnej większości

pakietów  w  sekcji  non-free  są
dostępne, często jednak mają różne
klauzule  czyniące  je  niezgodnymi
z  DFSG  lub  np.  niedystrybuowal-
nymi w formie binarnej;

• na podstawie popularity-contest

ustalono, że kilka pakietów z sek-
cji non-free jest rzeczywiście po-
pularnych;

• non-free służy też jako poczekal-

nia dla pakietów, które są przeli-
cencjonowywane po dyskusjach
z autorami;

• sekcja non-free zawiera też wiele

dokumentacji istotnej dla dewelo-
perów wolnego oprogramowania,
a także pliki danych np. do gier.

[Dyskusja] http://lists.debian.org/
debian-vote/2003/debian-vote-
200312/msg00013.html

www.linux.com.pl

dział prowadzi: Grzegorz Prokopski

debian@linux.com.pl

Planet Debian

Jeden z deweloperów Debiana,
na wzór Planet GNOME, stworzył
Planet Debian, który jest systemem
kolekcjonującym najnowsze wpisy
z blogów deweloperów Debiana.
Odczytuje on zdalnie dostępne
RSS-y, a wynik przedstawia w ładnej
graficznej formie na własnej stronie.
W chwili obecnej w systemie
zarejestrowało się około 50 osób, ale
można spodziewać się znacznego
wzrostu tej liczby.
http://planet.debian.net/

Nowy BugWatcher

Mark Howard ogłosił wydanie nowej
wersji graficznego narzędzia do
przeglądania i edycji zgłoszeń błędów,
znanego jako BugWatcher. Przy okazji
odświeżono też interfejs do Systemu
Śledzenia Błędów. Jest to z pewnością
narzędzie warte polecenia wszystkim,
którzy nie chcą korzystać z BTS-
u przez strony WWW i pocztę.
Program, mimo iż napisany w Javie,
działa też bez użycia niewolnego
oprogramowania.
[BugWatcher] http://
packages.debian.org/debbuggtk

Schłodzenie GNOME w Debianie

Jeden z głównych koordynatorów prac
nad GNOME w Debianie poprosił
opiekunów, aby powstrzymali się
od zmian w pakietach powiązanych
z meta-gnome2. Ponadto, naprawy
wymaga 13 pakietów, które trzymają
meta-gnome2 poza dystrybucją testing.
Obecność tego pakietu jest wymagana
do poprawnego instalowania się
GNOME2 w Sarge.
http://lists.debian.org/debian-gtk-
gnome-0401/msg00017.html

Debianizacja świata

Opublikowano ciekawe narzędzie,
które w czasie pracy systemu jest
w stanie przekonwertować dowolną
dystrybucję na Debiana. Niestety, nie
jest ono jeszcze na tyle sprytne, aby
automatycznie podmienić poprzednio
zainstalowane pakiety na debianowe
odpowiedniki, ale wykonuje
najcięższą pracę, czyli instaluje
podstawowy system i czyści ślady po
poprzedniej dystrybucji.
Na liście użytkowników Debiana
opisano natomiast doświadczenie
ręcznej, zdalnej zmiany systemu
z Red Hata na Debiana. Dostępne
notatki powinny znacząco ułatwić
podobne operacje wszystkim, którzy
będą chcieli przesiąść się zdalnie na
Debiana.
[Narzędzie] http://www.hadrons.org/
~guillem/debian/debtakeover/

Pięć głównych braków Debiana

a liście debian-devel pojawiło
się pytanie o technologie i istot-

ne  pakiety  oprogramowania,  które
powinny  być  w  Debianie,  a  nie  są.
Pozycje  najczęściej  wymieniane  to:
MPlayer, Mono, wielowątkowe i ulep-
szone  skrypty  startowe  oraz  dobre
wsparcie dla Javy w sekcji main dys-
trybucji.

MPlayer jest dostępny na licencji

GPL, ale zawiera kod, którego prawdzi-
wie wolne rozpowszechnianie i użyt-
kowanie nie jest możliwe ze względu
na nielegalne użycie opatentowanych
technologii. Jakiś czas temu rozpoczę-
to operację usuwania tych fragmen-
tów kodu z wersji przeznaczonej do
spakietowania w Debianie, jednak jak
dotąd pakiet ten nie został umieszczo-
ny w archiwum Debiana. Prawdopo-
dobnie czyszczenie nie zostało jeszcze
skończone. Natomiast, jak zwykle w ta-
kich przypadkach, dostępne jest nie-
oficjalne archiwum z pakietami.

Mono, czyli projekt wolnej imple-

mentacji microsoftowego rozwiązania
.NET,  ma  stać  się,  wedle  zapowiedzi
hakerów z GNOME, istotną, jeśli nie
podstawową  platformą  programów
dla GNOME. Pakiety Debiana z Mono
są dostępne od dłuższego czasu z nie-
oficjalnego  archiwum.  Są  one  często
uaktualniane  (prace  nad  Mono  idą
pełną parą). Można przypuszczać, że
gdy  Mono  ustabilizuje  się,  pakiety
te  znajdą  się  w  samej  dystrybucji
Debiana.

Wielowątkowe, ulepszone skryp-

ty  startowe  to  temat  dość  popularny
w  ostatnich  tygodniach  na  liście
deweloperów  Debiana.  Istnieją  trzy
życzenia:

• niektóre z uruchamianych usług

mogłyby właściwie startować rów-
nolegle,  a  przez  to  cały  system
mógłby  uruchamiać  się  szybciej
– prawdopodobnie będzie to moż-
liwe  po  zaimplementowaniu  sys-
temu zależności między usługami,
który jest wymagany przez LSB;

• dobrze byłoby mieć możliwość

wglądu w zapis wszystkiego, co
pokazuje się na ekranie w trakcie
startu systemu – w tej chwili został
już wdrożony zajmujący się tym
bootlogd;

• wyświetlanie informacji o pra-

widłowym  czy  nieprawidłowym
starcie  usług  powinno  być  “ład-
niejsze”,  jak  ma  to  miejsce  np.
w Auroksie – jest już kilka pomy-
słów  jak  to  zaimplementować,
więc  prawdopodobnie  wkrótce
i to życzenie zostanie spełnione.

Większość  programów  pisanych
w Javie wymaga bardzo nieprzyjem-
nie licencjonowanej Javy z firmy Sun.
W ciągu ostatnich miesięcy w ramach
projektów wolnych maszyn wirtual-
nych  Javy  (GCJ,  Kaffe,  Kissme  czy
SableVM) i projektu GNU Classpath,
tworzącego biblioteki Javy, udało się
osiągnąć  stopień  kompatybilności
z komercyjną Javą, który pozwala na
uruchamianie  całkiem  poważnych
programów,  takich  jak  np.  Eclipse,
Tomcat czy JBoss. Nie wszystkie one
działają już w pełni, ale ważny krok
został uczyniony.

[MPlayerDeb] http://marillat.free.fr/
[Mono] http://www.go-mono.com/
[FreeJava] http://java.debian.net/
index.php/MovingJavaToMain
[FOSDEM] http://www.fosdem.org/

MPlayer dla Debiana

marzec 2004

aktualności

Zmiany w produkcji

Nauczony zapewne przykrym
incydentem z niestandardowymi
napędami LG w wersji 9.2, MandrakeSoft
opracował nowe zasady wydawania
swoich kolejnych dystrybucji, które
zaczną być stosowane już w najbliższym
wydaniu 10.0. Zmiana polega na tym,
że po publikacji w lutym lub marcu
standardowego Mandrake Linux 10.0
Community, w kwietniu lub maju
powstanie Mandrake Linux 10.0
Official – w pełni stabilna wersja,
zawierająca wszystkie poprawki, które
pojawią się przez ten czas. O ile wersja
Community ma być dostępna od razu
po jej ukończeniu, to na Official trzeba
będzie chwilę poczekać, oczywiście
o ile nie jest się członkiem klubu lub
współtwórcą dystrybucji.
http://www.mandrakelinux.com/en/
pr-releaseprocess.php3

WineX i Ogle w jednym stały

domku

Zdecydowana większość gier na rynku
nie posiada wersji pod Linuksa, dlatego
wciąż nie da się zrezygnować z emulacji
Windows. Jeśli standardowe Wine
nie daje sobie rady, warto spróbować
pakietów WineX. Wprawdzie pełne
wydanie wymaga płatnej rejestracji
w Transgaming, jednak wersja
pozbawiona kilku mechanizmów (m.in.
ochrony płyt przed kopiowaniem, która
czasami uniemożliwia uruchomienie
gry w trybie emulacji) jest dostępna
z CVS firmy. Na jej podstawie zostały
skompilowane pakiety dla Mandrake,
które można bezpłatnie pobrać
z niżej podanej strony. Znajdują się
tam także pakiety odtwarzacza Ogle,
zawierające od razu mechanizm odczytu
kodowanych płyt DVD.
http://www003.portalis.it/115/
http://www.transgaming.com/

TestZilla

Bardzo ciekawym projektem
zapoczątkowanym przy okazji
przygotowywania nowej wersji
Mandrake Linux jest TestZilla. Jest
to zbliżony do realnych warunków
korzystania z dystrybucji proces
masowego testowania na rozmaitych
konfiguracjach sprzętowych. Zapowiada
to nowy rozdział w dziedzinie kontroli
jakości Mandrake: wraz z dodatkowym
cyklem wydania Official, TestZilla
pozwoli unikać na przyszłość
problemów z niestandardowym (lub nie
w pełni standardowym) sprzętem.
http://qa.mandrakesoft.com/twiki/bin/
view/Main/TestZilla

Mandrake 10.0 Beta1

ozpoczął się cykl oficjalnych tes-
tów dystrybucji Mandrake Linux

przed  wydaniem  wersji  10.0.  Chętni
mogą  juz  ściągać  obrazy  Beta1.  Co
w  niej  nowego?  Przede  wszystkim
zadomowiła  się  w  niej  na  dobre
nowa  seria  jąder  2.6,  stąd  obecność
Linuksa  2.6.1  (oraz  2.4.25pre6  dla
tradycjonalistów). Obecne są również
przedwydania XFree86 4.4 i KDE 3.2
oraz  świeża  Mozilla  1.6.  Warto  zau-
ważyć  przejście  na  bibliotekę  Glibc
z obsługą NPTL (Native POSIX Threads
Library),  czyli  znacznie  wydajniejszej
implementacji  wątkowania.  Powin-
no  to  poprawić  płynność  działania
systemu,  tak  jak  w  Red  Hat/Fedora
Core,  które  jako  pierwsze  wdrożyło
ten  mechanizm  w  swojej  dystrybucji
ponad  rok  temu.  Z  punktu  widze-
nia  użytkownika  ważne  są  zmiany
w kwestiach administracyjnych: poza

przerobieniem  Centrum  Sterowania
Mandrake  pojawiło  się  także  zupeł-
nie  nowe  narzędzie  MDKwebmin,
które  pozwala  na  lokalną  konfigu-
rację  systemu  przez  interfejs  WWW.
Zmieniła się struktura menu – przy jej
obecnym  układzie  zostały  uwzględ-
nione uwagi użytkowników. Niestety,
w  wersji  Beta1  nie  działa  USB  (pod-
czas instalacji) oraz akceleracja 3D. To
cena,  którą  płaci  się  za  korzystanie
z nieukończonego systemu, ale jeszcze
w fazie Preview serwis OSNews opu-
blikował  bardzo  przychylną  recenzję
tej przygotowywanej właśnie wersji.

http://www.mandrakelinux.com/pl/
100beta.php3
http://linuxnews.pl/_news/2002/09/
23/_long/1484.html
http://www.osnews.com/story.php?
news_id=5577

PCLinuxOS 2k4 Preview5

exstar, niegdyś najbardziej znany
samodzielny autor pakietów do

Mandrake,  obecnie  zajmuje  się  głów-
nie przygotowywaniem swojej własnej
dystrybucji  bazującej  na  Mandrake
Linux.  PCLinuxOS  2k4  nie  jest  jesz-
cze  ukończony,  ale  do  pobrania  jest
kolejne  wydanie  migawkowe  (Pre-
view  5,  czyli  1.20.04).  Najważniejszą
nowością  jest  rezygnacja  z  URPMI,
systemu  zarządzania  repozytoriami
pakietów,  stworzonego  i  rozwijanego
przez  Mandrake,  oraz  przejście  na
tradycyjny  debianowy  apt-get  z  gra-
ficzną nakładką Synaptic. Sam format
pakietów nie ulegnie zmianie – nadal
będzie  to  RPM,  jednak  konieczne
będzie  przejście  do  nowego  opisu
repozytoriów, co oczywiście przyspo-
rzy  nieco  kłopotów,  gdy  ktoś  zechce
korzystać z dotychczasowych zbiorów.
Poprawiono spory błąd w instalatorze
dyskowym (PCLinuxOS jest dystrybu-
cją działającą wprost z płytki CD-ROM,
instalacja jest opcjonalna), a w najbliż-
szym  czasie  ma  on  stać  się  znacznie
bogatszy w możliwości. W Preview 5
zaktualizowane zostało wiele aplikacji,

pojawiły  się  również  nowe  sterow-
niki  do  wielofunkcyjnych  drukarek
i  tzw.  winmodemów.  Użytkownicy
laptopów  mogą  sprawdzić  wstępnie
dodane wykrywanie kart PCMCIA, na-
tomiast  posiadacze  popularnych  kart
graficznych  nVidii  oraz  ATI  doczekali
się ich automatycznej konfiguracji. Od
poprzedniego  wydania  strona  dystry-
bucji  wyszła  ze  stadium  prowizorki
i  zawiera  wszystkie  niezbędne  infor-
macje.  Obecnie  Texstar  skupia  się  na
poprawie  funkcjonalności  i  dystrybu-
cja jest tylko w wersji anglojęzycznej.

http://www.pclinuxonline.com/pclos/

W kolejnych wersjach instalator dyskowy
PCLinuxOS jest coraz lepszy

mandrake

dział prowadzi: Daniel Koć

rpm@linux.com.pl

dział prowadzi: Robert Główczyński

www.linux.com.pl

aurox@linux.com.pl

aktualności

Gdzie znajdziecie Auroksa?

W poprzednim numerze magazynu
Linux+ został zamieszczony apel
o zgłaszanie miejsc (szkół, firm,
instytucji), w których wykorzystywany
jest Aurox. Dotychczas informacje
o korzystaniu z naszego systemu
nadesłały m. in.:

•  Centrum Studiów Bałtyckich, Ełk;
•  FHU Megabajt;
•  Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych
nr 1, Piła;
•  Gimnazjum nr 56, Poznań;
•  Zespół Szkół Prywatnych, Wrocław;
•  Biuro Platformy Obywatelskiej,
Zawiercie;
•  LO, Drohiczyn;
•  Katedra Zoologii i Ekologii KUL,
Lublin;
•  Kawiarenka internetowa, Bydgoszcz;
Dariusz Pokorski (linx@neostrada.pl);
•  Gminne Centrum Informacji, Nowe
Skalmierzyce.

Autorzy systemu proszą o zgłaszanie
swoich firm, szkół i instytucji publicznych
oraz o nadsyłanie informacji, w których
kawiarenkach internetowych wykorzy-
stywany jest Aurox. Informacje można
przesyłać na adres: jgorny@aurox.org.
Warto zaznaczyć w nich, w jaki sposób
jest wykorzystywany Aurox. Załączo-
ne adresy stron internetowych zostaną
umieszczone na stronie Auroksa.

Aurox na Komputer Expo

Podczas targów Komputer Expo 2004
(21-24 stycznia) na stoisku Aurox Sp.
z o.o. prezentowana była wersja 9.2
dystrybucji Aurox. Komputer wraz
z monitorem ciekłokrystalicznym 20"
do prezentacji został przekazany
przez firmę MAXDATA Sp. z o.o. Na
stoisku można było wypróbować
programy z dystrybucji, zobaczyć
różne środowiska graficzne (GNOME,
KDE, Fluxbox), pograć w Pingusa,
zobaczyć grę przeznaczoną dla
Windows, a uruchamianą przy pomocy
Wine'a, oraz porozmawiać z osobami
tworzącymi dystrybucję.
Na zakończenie targów, w sobotę 24
stycznia, odbyła się kolejna edycja WIL
– Wielkiej Imprezy Linuksowej. Na
WIL-u wystąpił szef dystrybucji, Jarosław
Górny, w przystępny sposób opisując
zalety Auroksa i możliwości systemu
Linux.

Licznik Auroksa: 7000

Na początku lutego liczba
zarejestrowanych użytkowników
systemu przekroczyła 7000.

Aurox dla Edukacji

ierwsze szkolenie dla instrukto-
rów Auroksa odbyło się 31 stycz-

nia w siedzibie spółki Aurox. Głów-
nym patronem, a zarazem sponsorem
imprezy, jest firma AMD. Celem tego
cyklu szkoleń jest dostarczenie mate-
riałów dydaktycznych oraz przygoto-
wanie osób, które będą mogły prowa-
dzić szkolenia dla nauczycieli i admi-
nistratorów szkolnych sieci kompute-
rowych.

W czasie trwających ponad sześć

godzin  warsztatów  uczestnicy  mogli
w  praktyce  przećwiczyć  zagadnienia
związane  z  instalacją  systemu,  kon-
figuracją  i  zarządzaniem  usługami
sieciowymi. Tematyka szkolenia obej-
mowała  między  innymi:  konfigura-
cję  firewalla,  wykorzystanie  serwera
Samba,  konfigurację  serwera  WWW
Apache, dzielenie pasma, serwer po-
czty  elektronicznej  Sendmail  i  wiele
innych.

W warsztatach wzięło udział 16

osób, pracowników szkół i placówek
oświatowych z całej Polski. Uczestni-

cy otrzymali dyplomy „Instruktor Au-
roksa” oraz komplet materiałów.

Kolejne szkolenia odbywają się

co dwa tygodnie, w soboty. Udział w
kursach jest bezpłatny, a uczestnika-
mi są pracownicy oświaty. Planujemy,
że dzięki pomocy sponsorów uda się
przeprowadzić 10-15 takich warszta-
tów. Jeśli Wasza szkoła jest zaintereso-
wana udziałem w naszej akcji, infor-
macje znajdziecie na stronie Auroksa.
http://www.aurox.org/

Szkolenia instruktorów Auroksa
to praktyczne poznawanie tajników
konfiguracji systemu

Aurox z Yumem

epozytorium pakietów testowych
Auroksa 9.3 zostało uzupełnione

o pliki potrzebne do korzystania z na-
rzędzia do zdalnej instalacji Yum.

6 lutego repozytorium uzyskało

status wersji Beta (Aurox 9.2.92) – za-
wiera  już  kompletny  zestaw  aplikacji
znajdujących  się  w  dystrybucji.  Pod-
stawą  systemu  są  pakiety  z  Fedora
Core 1 z jądrem 2.4.22-1.2149.nptl z 7
stycznia 2004.

Aby pobierać programy z repo-

zytorium, należy zainstalować pakiet
yum z posiadanej wersji Auroksa (9.1
lub 9.2) i zmodyfikować plik konfigu-
racyjny, wpisując ścieżkę do jednego
z serwerów lustrzanych:

[main]
cachedir=/var/cache/yum
debuglevel=2
logfile=/var/log/yum.log
pkgpolicy=newest
distroverpkg=aurox-release

tolerant=1
exactarch=1
[base]
name=Aurox Linux Beta PL
baseurl=ftp://ftp.tuwien.ac.at/pub/
linux/aurox/9.2.92/PL/packages/
base/RPMS

Aby zainstalować wybrany pakiet
(pakiety) z dystrybucji, aktualizujemy
najpierw samego yuma:

yum update yum

a  następnie  instalujemy  pakiet  (zo-
staną  zainstalowane  również  pakiety
wymagane;  program  przed  samą
instalacją  wyświetli  listę  pakietów
do  instalacji  lub  aktualizacji  i  zapyta
o  potwierdzenie).  Aktualizowanie
całej  dystrybucji  przy  pomocy  yuma
(polecenie

yum upgrade

) nie jest za-

lecane.

marzec 2004

aktualności

gnome

Multimedia jak na jabłuszku

Najprawdopodobniej w GNOME 2.6
po raz pierwszy zobaczymy oficjalnie
program Rhythmbox (za jego
obecnością wśród standardowych
pakietów GNOME głosowała między
innymi większość użytkowników
witryny gnomedesktop.org). Jest to
aplikacja służąca do odtwarzania
muzyki w oparciu o rozmaite źródła
danych, jakimi mogą być rozbudowane
kolekcje płyt i utworów zapisanych
w plikach MP3 czy OGG, jak również
radia internetowe. Jak przyznają sami
autorzy, inspirację dla nich stanowił
program iTunes firmy Apple i okazuje
się, że na inspiracji się nie skończyło:
Rhythmbox został właśnie rozszerzony
o obsługę urządzeń iPod – przenośnych
odtwarzaczy muzyki sprzedawanych
przez Apple’a. Sposób dostępu do
utworów, które przechowuje iPod,
nie różni się dla użytkownika niczym
w stosunku do przechowywanych
na twardym dysku, co niewątpliwe
przekona niejedną osobę, że system
Linux również nadaje się do zastosowań
multimedialnych.
http://www.rhythmbox.org/

Kolejny kandydat do biura

Przed kilkoma miesiącami
informowaliśmy o utracie wsparcia
komercyjnego dla aplikacji MrProject,
służącej do planowania i śledzenia
postępów projektów. Od tego
czasu w projekcie zaszły zasadnicze
zmiany: zmieniono jego nazwę
na Planner, przeniesiono witrynę
domową, umieszczono kod programu
w oficjalnym repozytorium GNOME
CVS. Jednocześnie koordynator projektu
(Richard Hult) ustalił precyzyjną listę
zadań, jakie muszą zostać wykonane
przed wydaniem wersji 1.0 programu,
przy czym najważniejszym z nich
jest zapamiętywanie historii operacji
i możliwość ich wycofywania.
Oceniając obecne postępy prac można
przewidywać, że za kilka miesięcy
Planner zostanie oficjalnie wydany jako
składnik GNOME Office 1.2.
http://planner.imendio.org/

Gdy jedna rybka to za mało

Nie od dziś wiadomo, że właściciele
komputerów uwielbiają zmuszać swoje
maszyny do robienia rzeczy zupełnie
bezużytecznych. Coraz bardziej
wymyślne wygaszacze ekranu są
tego najlepszym przykładem, bowiem
wygaszanie czegokolwiek jest chyba
ostatnią rzeczą, jakiej się od nich
oczekuje. Ponieważ wygaszacze zajmują
niestety całą powierzchnię ekranu,
podczas normalnej pracy zadowalać się
musimy uruchamianiem ich mniejszych

Co to za plik?

iejeden z użytkowników GNO-
ME intensywnie korzystający

z  Nautilusa  zastanawiał  się  zapewne,
dlaczego nie można w prosty sposób
(analogiczny  np.  do  stosowanego
w systemie Windows) powiązać plików
o  pewnym  rozszerzeniu  z  wybranym
programem.  Zamiast  tego  konieczne
jest zdefiniowanie nowego typu MIME,
jego opisanie i dopiero przypisanie mu
aplikacji.  Wynika  to  z  faktu,  że  typy
MIME stanowią w GNOME podstawę
opisywania  typów  plików,  a  co  naj-
ważniejsze,  podstawą  do  określenia
typu  pliku  jest  nie  rozszerzenie  jego
nazwy,  ale  sama  zawartość.  Dzięki
temu, jeśli zmienimy nazwę pliku MP3
z track1.mp3 na track1.xyz, to Nautilus
nadal będzie poprawnie rozpoznawał
typ pliku i przy jego otwieraniu uru-
chomi odtwarzacz muzyczny.

Niestety, podejście takie rodzi

szereg  problemów,  o  czym  przekonał
się Fabio Gomes. Po utworzeniu pliku
tekstowego  (o  nazwie  example.txt)
przekonał  się,  że  Nautilus  rozpoznaje
go  jako  plik  w  formacie  HTML  i  nie
umożliwia  jego  otwarcia  przy  użyciu
żadnego  edytora  tekstu,  oferując  do
wyboru jedynie Mozillę oraz OpenOf-
fice.org.  Problem  wynikał  z  faktu,  że
pierwszy  wiersz  pliku  zawierał  napis
„<header>”. Po zgłoszeniu problemu (w
ostrych słowach) na liście dyskusyjnej
Nautilusa, okazało się, że również inne
osoby spotykały się z podobnymi pro-
blemami, np. jako pliki MP3 były roz-
poznawane pliki zupełnie niezwiązane
z muzyką. Fabio domagał się rezygna-
cji  z  analizowania  treści  plików  przy
rozpoznawaniu ich typów i oparcie się
wyłącznie na rozszerzeniach ich nazw.
Jednocześnie przeprowadził prosty test
wydajnościowy:  zmienił  kod  bibliote-
ki  GNOME-VFS  tak,  aby  typ  pliku
ustalany  był  wyłącznie  na  podstawie
rozszerzenia, a następnie zmierzył czas
odczytywania przez Nautilusa folderu
zawierającego ok. 250 plików. Okaza-
ło  się,  że  o  ile  po  modyfikacji  folder
wyświetlany  był  praktycznie  natych-
miast (w czasie krótszym od sekundy),

to przy niezmienionym kodzie biblio-
teki,  operacja  ta  trwała  21  sekund!
Ogromne opóźnienie wynika z faktu,
że  odczytanie  początkowych  bajtów
każdego pliku w folderze (w celu usta-
lenia  typu  zawartości)  wymaga  wielu
przemieszczeń  głowicy  po  twardym
dysku, co łatwo kumuluje się do wielu
sekund i nie sposób tego przyspieszyć
modyfikacjami w kodzie aplikacji.

Choć wiele osób nadal upierało

się przy rozpoznawaniu na podstawie
treści  plików,  argumentując,  że  pliki
pobierane  z  Internetu  mają  często
niepoprawne  nazwy,  to  głos  decydu-
jący miał Alexander Larsson – opiekun
projektu. Kierując się głównie danymi
na  temat  wydajności  obu  rozwiązań,
zdecydował on, że w typowych przy-
padkach  użycia,  takich  jak  wyświe-
tlanie  zawartości  folderu,  zawartość
pliku  będzie  odczytywana  dopiero
wówczas,  gdy  nie  jest  możliwe  usta-
lenie  jego  typu  na  podstawie  nazwy.
Wyjątek stanowić będą operacje, przy
wykonywaniu  których  typ  pliku  jest
szczególnie  ważny,  np.  otwieranie
pliku  lub  wyświetlanie  jego  właści-
wości.  Dodatkowo  w  tych  sytuacjach
będzie  możliwe  samodzielne  określe-
nie typu pliku. Odpowiednie popraw-
ki zostały już wprowadzone do kodu
programu
http://lists.gnome.org/archives/
nautilus-list/2003-December/
msg00255.html
http://lists.gnome.org/archives/
nautilus-list/2004-January/
msg00080.html

Zmiana rozszerzenia pliku nie wpływa
obecnie na rozpoznanie jego typu
– wkrótce się to zmieni

dział prowadzi: Zbigniew Chyla

www.linux.com.pl

gnome@linux.com.pl

odpowiedników. W przypadku
standardowej dystrybucji GNOME,
możemy na panelu umieścić aplet
z rybką Wandą, która regularnie
będzie nas odciągać od śmiertelnie
poważnej pracy delikatnym ruchami
swego rybiego ciałka. Osoby, którym
jedna rybka nie wystarcza, muszą
jednak koniecznie zainstalować
Akwarium Shermana (Sherman's
aquarium). Jest to program, który
może być uruchamiany zarówno
w roli apletu panelu GNOME, jak
i pełnowartościowego wygaszacza
ekranu. Nadchodząca wersja 3.0
(wydane już zostały dwie wersje
„pre”) potrafi wyświetlać akwarium,
w którym żyją rozmaite rybki i inne
żyjątka. Możliwe jest też umieszczenie
w jego wnętrzu dodatkowych
elementów, np. termometru
ukazującego aktualne obciążenie
procesora.
http://aquariumapplet.sourceforge.net/

Ratunek przed windowsową
pomocą

Zmorą niejednego użytkownika
Linuksa jest występująca czasem
konieczność wymiany danych
z osobami, które korzystają z systemu
operacyjnego oraz narzędzi firmy
Microsoft. Jednym z formatów, które
sprawiały dotychczas problemy, był
CHM – zapisany w pojedynczym
pliku zestaw dokumentacji w języku
HTML. Na szczęście sytuacja uległa
właśnie znaczącej poprawie – została
wydana wersja 0.7 napisanego w
Pythonie programu GnoCHM, który
skutecznie potrafi nie tylko wyświetlić
zawartość pliku CHM, ale pozwala
także na tworzenie pozycji Ulubionych
z odwołaniami do wybranych
miejsc w dokumencie oraz pełne
przeszukiwanie jego treści.
http://gnochm.sourceforge.net/

Kofiguracja PLD
po gnomowemu

Na początku lutego została wydana
wersja 0.32 znanego już programu
GNOME System Tools. Oprócz
szeregu poprawionych błędów,
oferuje ona interesującą nowość, która
zainteresować może sporą grupę
użytkowników Linuksa w Polsce:
do obsługiwanych przez aplikację
systemów operacyjnych dołączył
PLD Linux (w wersjach 1.1 i 1.99).
Zawdzięczamy to Grzegorzowi
Goławskiemu, który przygotował
odpowiednie poprawki.
ftp://ftp.gnome.org/pub/GNOME/
sources/gnome-system-tools/0.32/

Moda na nagrody

akończyła się pierwsza edycja kon-
kursu, ogłoszonego przed dwoma

miesiącami  przez  Fundację  GNOME,
polegającego  na  integrowaniu  ze
sobą  rozmaitych  składników  środo-
wiska  GNOME  –  kilkunastu  autorów
zostało już wynagrodzonych za swoją
pracę nagrodami pieniężnymi, a kolej-
na  grupa  ma  czas  na  przedstawienie
efektów  do  19  kwietnia.  Okazało  się
jednocześnie,  że  pomysł  polegający
na  oferowaniu  kwot  pieniężnych  za
wykonanie  pewnych  prac  w  projek-
tach  Free  Software  został  podchwy-
cony  przez  innych.  Mark  Shuttlewort
(znany głównie jako uczestnik lotu na
Międzynarodową Stację Kosmiczną w
2002  roku)  w  ramach  działań  swojej
fundacji  zaoferował  łącznie  100.000
dolarów za wykonanie szeregu zadań
obejmujących  m.in.  pełną  obsłu-
gę  skryptów  tworzonych  w  Pythonie
przez takie aplikacje, jak GIMP, Gnu-
meric,  AbiWord  czy  OpenOffice.org.
Niewielkie  projekty  też  mają  coś
do  zaoferowania  –  auorzy  programu
Gramps,  służącego  do  tworzenia
i analizy drzew genealogicznych osób,
zaoferowali 100 dolarów w zamian za
rozszerzenie  go  o  obsługę  wydruku
za pomocą podsystemu gnome-print.
Warto przy tej okazji przypomnieć, że
w  ramach  projektu  AbiWord,  już  od
dłuższego  czasu,  okresowo  przydzie-

lane są drobne nagrody pieniężne dla
autorów najbardziej wartościowych
poprawek, choć w tym przypadku
nie są z góry wyznaczane zadania do
wykonania.

Oferowanie nagród za wykonanie

zadań wydaje się być ze wszech miar
korzystne  dla  wszystkich  osób  zwią-
zanych z Wolnym Oprogramowaniem:
użytkownicy  mogą  uzyskać  pożąda-
ne  cechy  programów  oferując  za  nie
zazwyczaj  niewielkie  kwoty  pienięż-
ne, do projektów przyłączają się nowe
osoby zachęcone nagrodami, dotych-
czasowi  programiści  są  silniej  moty-
wowani  do  wykonania  nieco  mniej
pasjonujących zadań.
http://www.gnome.org/bounties/
http://www.markshuttleworth.com/
bounty.html
http://gramps.sourceforge.net/phpwiki/
index.php/GnomePrintBounty

Integracja Evolution i Gaima została już
zakończona

Kopiuj śmiało

edną z bolączek trapiących od
wielu lat użytkowników systemu

X  Window  jest  dość  nieoczekiwane
zachowanie programów przy kopio-
waniu,  a  następnie  wklejaniu  frag-
mentów tekstu lub innych zasobów.
Rozwiązanie tego problemu stanowi
niezwykle prosty (około 300 wierszy
kodu w języku C) i działający niepo-
strzeżenie  w  tle  program  o  niezbyt
oryginalnej  nazwie  „Demon  schow-
ka  GNOME”  (GNOME  Clipboard
Daemon). Po uruchomieniu pełni on
funkcje prawdziwego schowka – śle-
dzi  wszystkie  zmiany  źródła  kopio-
wanych danych, a następnie tworzy

ich  prywatne  kopie.  Ewentualne
zakończenie działania programu, któ-
ry  posłużył  za  źródło  danych,  nie
ma  w  tym  przypadku  znaczenia,
gdyż  udostępniać  je  będzie  demon
schowka. Niestety, wygląda na to, że
program nie znajdzie się w standar-
dowej  dystrybucji  GNOME  –  może
powodować  sporą  zajętość  pamięci
oraz spowolnienie działania progra-
mów, które oferują kopiowane dane
w wielu formatach (np. Gnumeric).

http://members.chello.nl/~h.lai/
gnome-clipboard-daemon/
index.htmlv

marzec 2004

aktualności

kde

KDE mistrzem

KDE jest brane pod uwagę w wielu
konkursach jako jedno z najlepszych
środowisk graficznych. Jednak to od
głosujących najczęściej zależy, czy
wygra w swojej kategorii, czy nie.
KDE wygrało plebiscyt na najlepsze
środowisko graficzne roku 2003 w
serwisie LinuxQuestions.org. Projekt
uzyskał 55% głosów, natomiast edytor
Quanta zwyciężył w swojej konkurencji
zdobywając aż 49% poparcia.
W konkursie serwisu LinuxWorld
Magazine – 2003 Readers' Choice
Awards nagrodzono KDE za wygraną
w kategorii Best Linux Desktop Manager,
natomiast KDevelop zwyciężył
w kategorii Best Development Tool.
http://www.linuxworld.com/story/
39231.htm
http://www.linuxquestions.org/questions/
forumdisplay.php?forumid=37

Kolejne stabilne KDE – 3.2

Po długich oczekiwaniach
użytkowników, po wydaniu dwóch
wersji Beta i jednego Release Candidate,
z zaledwie jednodniowym opóźnieniem
zostało wydane kolejne stabilne KDE
– wersja oznaczona numerkiem 3.2.
W poprzednim numerze opisałem
ważniejsze zmiany w stosunku do
wersji 3.1 – recenzując wydanie Beta2.
Dla przypomnienia jednak, pokrótce:
nowe KDE jest przede wszystkim
szybsze i bardziej stabilne (głównie
dzięki szybkiemu rozwojowi biblioteki
Qt), posiada wiele nowych programów
w standardowym wydaniu (długo
oczekiwany multikomunikator Kopete,
KWallet do zarządzania hasłami, Kontact
– kombajn do pracy grupowej – klon
Evolution, KSVG – do przeglądania
grafiki w formacie SVG oraz wiele
innych) , uporządkowano interfejs
całości środowiska (np. Centrum
Sterowania), zmieniono domyślne
tematy (zarówno styl, jak i dekoracje
okien to temat o nazwie Plastik), przez
co środowisko sprawia wrażenie
(i takie jest!) o wiele lżejszego od wersji
poprzednich, poprawiono tysiące
błędów, które zostały wykryte głównie
przez użytkowników. Nowe KDE
– można by rzec – rozpoczyna nową
erę desktopów linuksowych – szybkich,
funkcjonalnych i łatwych w obsłudze.
Pozostaje nam czekać na kolejne
wydanie, które na pewno zaskoczy nas
wieloma nowinkami i usprawnieniami.
http://www.kde.org/announcements/
announce-3.2.php

Kexi 0.1beta2

Po kilku miesiącach i po wielu zmianach
planów rozwoju, ekipa deweloperów
programu o tajemniczej nazwie Kexi

GTK-Qt, QtGTK – ciąg dalszy integracji

statnie tygodnie w temacie
rozwoju poszczególnych gałęzi

graficznych  środowisk  dla  systemów
uniksowych należą do programistów,
którzy  bardzo  chcą  ujednolicenia
interfejsów  GTK  i  Qt.  Miesiąc  temu
pisałem o specjalnych łatach dla Open-
Office.org,  które  upodabniają  ten
zestaw biurowy do interfejsu aplikacji
dla  KDE.  Tym  razem  sprawy  zaszły
o wiele dalej. Już wiele miesięcy temu
użytkownicy KDE marzyli o możliwo-
ści ujednolicenia wyglądu wszystkich
programów,  których  używali  na  co
dzień. Dość długo kazano nam czekać
na spełnienie tych „marzeń”.

GTK-Qt to temat dla GTK+ (1.2 i

2.X), który za pomocą odpowiednich
mechanizmów pobiera styl widgetów
z  aktualnie  używanego  tematu  Qt.
Można zatem twierdzić, że gdyby pro-
jekt ten powstał wcześniej, nie mieli-
byśmy  takich  tematów  dla  GTK,  jak
Plastig  (upodabniający  do  Plastika,
domyślnego w KDE-3.2) czy Geramik
(upodabniał aplikacje do tych rodem
z  KDE  3.1,  gdzie  domyślnym  stylem
był Keramik). Stworzone zostały one
jako  zupełnie  osobne  projekty,  na
które sporo trzeba było czekać. Teraz
natomiast  otworzyła  się  przed  użyt-
kownikami  możliwość  upodobnie-
nia każdego stylu w GTK do stylu Qt
– właśnie za pomocą GTK-Qt. Projekt
ten jest w bardzo wczesnym stadium
rozwoju  i  niektóre  programy  mogą

nadal nie działać, ale jeśli tempo roz-
woju zostanie utrzymane, to za kilka
miesięcy uruchomione obok siebie
programy dla GTK+ i Qt nie będą się
niczym różniły.

Drugim projektem integrującym

oba interfejsy jest biblioteka QtGTK,
która  łączy  obsługę  zdarzeń  Qt
w  obsłudze  zdarzeń  glib  („sercu”
GTK). Umożliwia to używanie okien
dialogowych,  DCOP,  KDE  IO  i  in-
nych  elementów  typowych  dla  KDE
w  aplikacjach  GTK+,  tak  jakby  było
to robione natywnie. Od teraz każda
aplikacja  GTK+  może  bez  problemu
„wtopić” się technicznie w KDE.

http://www.kde-look.org/content/
show.php?content=9714
http://developer.kde.org/
documentation/tutorials/qtgtk/
main.html

Okno wyboru pliku z KDE zagnieżdżone
w BMP (Beep Media Player)

KDE PIM a Kontact

DE PIM to rozbudowany pakiet
programów, które służą do or-

ganizacji  informacji  osobistej  (PIM
–  Personal Information Management)
i pracy grupowej. W jego skład wcho-
dzą między innymi aplikacje do obsłu-
gi  poczty  elektronicznej  (zna-ny  nam
KMail),  książki  adresowej  (KAddress-
book), planowania zajęć (KOrganizer)
oraz  synchronizacji  z  komputerkami
PDA  (KPilot)  czy  zarządzania  „żółty-
mi karteczkami” (KNotes). W KDE 3.2
zostanie  dołączony  Kontact  –  apli-
kacja-kombajn  do  pracy  grupowej,

łącząca w sobie funkcje innych apli-
kacji KDE PIM.
http://www.kontact.org/

Kontact – centrum pracy grupowej

dział prowadzi: Paweł Biliński

www.linux.com.pl

kde@linux.com.pl

wypuściła wersję 0.1 Beta 2 swojego
projektu, zintegrowanego środowiska
zarządzania bazami danych dla
KDE. Jest to wczesna wersja dla
zainteresowanych deweloperów
i użytkowników rządnych przygód.
Wśród zmian można wyróżnić
między innymi zintegrowany silnik
kexisql i poprawiony interfejs. W tym
roku planowane jest wypuszczenie
pełnej wersji Kexi. Od momentu
wydania KOffice 1.3 jest on oficjalnym
składnikiem tego zestawu biurowego.
http://www.kexi-project.org/

KOffice 1.3

Po kilkukrotnym przekładaniu
dnia premiery wersji 1.3, w końcu
została wydana stabilna wersja
sztandarowego pakietu biurowego
dla KDE – KOffice. Z szeregu nowych
usprawnień, z pewnością warto
wymienić przede wszystkim o filtrach
importu i eksportu plików. Pakiet
w pełni obsługuje format plików
OpenOffice.org, a także lepiej niż
w poprzedniej wersji radzi sobie
z formatem MS Office. Sam KWord
potrafi już importować PDF-y.
Z dziesięciu programów składających
się na KOffice warto zwrócić uwagę
na dwa programy, nie mające
odpowiedników w innych znanych
mi pakietach, dostępnych na platformy
uniksowe: Kugar (program do
generowania raportów,
z wyraźnym naciskiem na
użytkownika korporacyjnego) oraz
Kivio (Visio-podobna aplikacja do
tworzenia schematów blokowych).
Należy również dodać, że Kexi,
program do zarządzania bazami
danych, jest od tego wydania
standardowym składnikiem KOffice.
http://www.koffice.org/

Jabber Support System

Kilka tygodni temu serwis KDE.pl
uruchomił nową usługę związaną ze
wsparciem dla użytkownika. Nazywa
się ona „Jabber Support System” i jej
głównym założeniem jest pomoc
użytkownikom KDE, którzy posiadają
własne konta w systemie Jabber.
Wystarczy podać swój JID oraz wpisać
w formularzu jasno sformułowane
pytanie, aby wkrótce otrzymać
odpowiedź. Jest to tzw. system
pomocy natychmiastowej, tak więc
istnieje duże prawdopodobieństwo,
że na odpowiedź nie trzeba będzie
czekać tak długo jak np. na forum
dyskusyjnym czy listach dyskusyjnych.
http://www.kde.pl/?page=about&section
=jabbersupport

Digikam – zdjęcia, zdjęcia

KDE od dawna brakowało
programu do zarządzania

fotografiami  z  prawdziwego  zdarze-
nia. Oprócz oferujących standardowe
funkcje:  Konquerora  w  roli  przeglą-
darki  zdjęć,  czy  KView,  do  tej  pory
nie  było  nic  lepszego  dostępnego
dla  użytkowników  KDE.  Zmienia
się  to  jednak  z  powodu  stworzenia
programu o nazwie Digikam. Jeszcze
miesiąc temu, gdy była dostępna jedy-
nie wersja 0.5, program nie charakte-
ryzował  się  specjalnie  wyszukanymi
funkcjami  –  był  wręcz  niewygodny
dla zwykłego użytkownika, ale osta-
tecznie spełniał wszystkie swoje pod-
stawowe zadania. Kilka tygodni temu,
przeglądając  serwis  KDE-apps.org,
natknąłem  się  na  nową  wersję  Digi-
kama,  oznaczoną  numerkiem  0.6RC.
Odwiedziwszy  stronę  domową  na-
tychmiast  pobrałem  źródła  progra-
miku i po kompilacji przystąpiłem do
testowania.  Byłem  naprawdę  bardzo
pozytywnie  zaskoczony.  Co  nowego
w stosunku do wersji 0.5 i czym cha-
rakteryzuje się najlepszy program do
zarządzania albumami zdjęć dla KDE?
Oto  kilka  z  najważniejszych  właści-
wości programu:

• tworzenie albumów, których naz-

wy są odzwierciedleniem nazwy
katalogu ze zdjęciami na dysku;

• możliwość ustalenia daty powsta-

nia albumu oraz przydzielenia do
określonych  wcześniej  kategorii
–  dzięki  temu  mamy  do  wyboru
dwa  sposoby  sortowania  albu-
mów;

• każde otwierane zdjęcie może być

obrobione  z  poziomu  Digikam
w  zakresie:  obracania,  zmiany
jasności  i  kontrasu  czy  gammy,
oraz konwersji do czerni i bieli;

• możliwość dodawania komenta-

rzy do zdjęć;

• obsługa informacji na temat

plików JPEG z wykorzystaniem
biblioteki libexif ;

• obsługa wtyczek – do tej pory

powstały: archiwizacja albumów

na  płytach  (z  wykorzystaniem
K3b),  tworzenie  galerii  zdjęć
w  HTML-u,  tworzenie  animacji
z albumu, którą możemy następ-
nie  zapisać  w  postaci  pliku
MPEG, kreator wydruków zdjęć,
konwerter,  obsługa  skanowania
obrazów z wykorzystaniem sane,
slideshow;

• wysyłanie zdjęć e-mailem za po-

mocą programu KMail;

• możliwość ustawienia danego

zdjęcia jako tapety;

• komunikacja z aparatem cyfro-

wym za pomocą Libgphoto2
i GPhoto2.

Program  charakteryzuje  się  również
całkiem  niezłą  stabilnością  i  szybko-
ścią  działania.  W  momencie  pisania
tego  artykułu,  dostępna  była  wersja
0.6RC2  –  miejmy  nadzieję,  że  pro-
gram szybko osiągnie status stabilne-
go,  a  wtyczek  do  niego  będzie  cały
czas  przybywać  –  otrzymamy  wów-
czas jedną z najlepszych tego rodzaju
aplikacji dla Linuksa, a na pewno naj-
lepszą dla samego KDE.

Uwaga: aby móc skompilować naj-

nowszą  wersję  wersję  programu  (nie
ma  dostępnych  oficjalnych  pakietów
binarnych  dla  poszczególnych  dys-
trybucji),  musimy  mieć  zainstalowa-
ne  dodatkowo  w  systemie:  GPhoto2,
Libgphoto2, Libexif, natomiast wtyczki
wymagają biblioteki Imlib.

http:/digikam.sourceforge.net/
http://kde-apps.org/content/
show.php?content=9957

Przykładowe okno Digikam w akcji

marzec 2004

linuxfresh

KDE 3.2.0

emat  „Linux  na  desktopie”  od  bardzo  długiego
czasu wywołuje dyskusje zwolenników takiego
rozwiązania  i  jego  przeciwników.  Stabilność
i  bezpieczeństwo  Linuksa  na  stacji  roboczej?

Czemu  nie.  Wszakże  nie  każdy  z  nas  jest  posiadaczem
serwera, na którym Linux czuje się jak ryba w wodzie. Ku
uciesze zwolenników Linuksa na komputerach klasy desk-
top,  ukazała  się  nowa  wersja  bodajże  najpopularniejszego
graficznego środowiska pracy dla systemów Linux i UNIX.
Mowa oczywiście o KDE 3.2. Poprzednie edycje tego środo-
wiska graficznego przyzwyczaiły nas do bardzo wygodnej
obsługi, cieszącej oko dopracowanej grafiki i dużej wygody
w przystosowywaniu do własnych potrzeb i upodobań. Co
nowego  ma  nam  do  zaoferowania  nowa  wersja?  Bardzo
wiele. Efekt ponad roku pracy programistów z całego świata
widać już przy pierwszym uruchomieniu środowiska. Znacz-
nie wzrosła jego szybkość, bardzo dobre wrażenie sprawia
nowe  menu.  Pojawiło  się  bardzo  wiele  nowych  aplikacji
(m.in. rewelacyjny KWallet, o którym później), a wszystkie
obecne wcześniej pozbyły się wielu dostrzeżonych błędów.
Szczególnej uwagi wymagają następujące zmiany:

•  znacznie poprawiona szybkość działania;
•  nowe Centrum Sterowania;
•  ulepszenia w Konsole;
•  Krandtray – szybka zmiana rozdzielczości i odświeża-

nia;

• nowa wersja K3B, najlepszego programu do nagrywa-

nia płyt pod Linuksem;

• Kopete – flagowy komunikator w KDE 3.2, obsługujący

m.in. Sieci Jabber, ICQ, AIM;

•  wsparcie dla Xineramy;
•  Quanta+ z zaczątkami WYSIWYG;
•  lepsze  wsparcie  dla  standardów  FreeDesktop.org

i W3C;

• nowe wersje dotychczasowych aplikacji i wiele nowych

(JuK, Kopete, KWallet, Kontact, KGPG, KIG, KSVG,
KMag, KMouseTool, KMouth, KGoldRunner);

•  znacznie poprawiona przeglądarka WWW Konqueror;
•  bardziej przejrzyste, nowe menu;
•  nowy temat graficzny – Plastik;
•  przeglądarka plików PDF bazująca na XPDF (KPDF);
•  moduł do korekcji gamma (KGamma);
•  program do konfiguracji i monitoringu WiFi (KWiFiMa-

nager);

• analizator mowy (KMouth).

Ciekawą aplikacją jest wspomniany wcześniej KWallet. Jest
to oprogramowanie, które zarządza hasłami, wprowadza-

nymi  przez  nas  w  różnej  formie.  Wyobraźmy  sobie  taką
sytuację.  Mamy  konto  w  banku  internetowym.  Logując
się,  wybieramy  zapamiętanie  wpisanego  identyfikatora/
hasła.  Jeśli  z  naszego  komputera  skorzysta  inna  osoba,
to  po  wpisaniu  adresu  serwisu  bankowego  będzie  ona
mogła bez większych problemów zalogować się na nasze
konto, ponieważ potrzebne ku temu dane zostaną od razu
wprowadzone. A tego przecież nie chcemy. KWallet oferuje
dodatkową  ochronę  zapamiętywanych  przez  oprogramo-
wanie haseł. Najpierw je szyfruje, a następnie przy wejściu
na  stronę,  na  której  zapamiętaliśmy  identyfikator/hasło,
wyświetli  się  nam  okienko  z  pytaniem  o  hasło  do  bazy
haseł  zapamiętanych  w  programie  KWallet.  Takie  hasło
znamy tylko my.

Jak zaopatrzyć się w najnowszą edycję KDE? Na serwe-

rach FTP projektu dostępne są zarówno pakiety źródłowe,
jak i binarne dla najpopularniejszych dystrybucji, m.in.
Debiana, Fedory, Red Hata, PLD, Slackware i SuSE.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że Linux+ Live, który

znajduje  się  na  płycie  CD  dołączonej  do  tego  magazynu
Linux+,  jest  oparty  właśnie  na  KDE  3.2.0,  więc  można
zobaczyć  możliwości  nowego  środowiska  bez  potrzeby
jego instalacji. Edycja KDE obecna na Linux+ Live różni się
nieco od tej, które możemy pobrać ze strony projektu KDE.
Różnice wynikają głównie z ułożenia menu i identycznych
ikon oznaczających w nim dane kategorie.

Dzięki spójnej budowie, ogromnej ilości dodatkowych

aplikacji i prostemu API, KDE rośnie w siłę. W obecnej fazie
rozwoju można z czystym sumieniem polecić to środowisko
graficzne każdemu obecnemu/przyszłemu użytkownikowi
Linuksa. Polecamy.

http://www.kde.org/

KDE 3.2.0 w pełnej krasie

www.linux.com.pl

fresh@linux.com.pl

inux  w  charakterze  środowiska  pracy  w  biurze?
Jak  najbardziej.  Pakietów  biurowych  na  Linuk-
sie  jest  naprawdę  bardzo  wiele.  Wspomnieć
w tym miejscu należy chociażby o OpenOffice.org,

Hancom Office czy omawianym tutaj KOffice. Niedawno
swoją premierę miała wersja 1.3 tego ostatniego pakietu
biurowego. Autorzy zapowiadali rewolucyjne zmiany, więk-
szą prędkość działania, usunięcie wielu błędów. Już w tej
chwili mogę powiedzieć, że rewolucji co prawda nie ma,
ale dokonano co najmniej przewrotu pałacowego. KOffice
składa się z następujących komponentów:

•  KWord – edytor tekstu;
•  KSpread – arkusz kalkulacyjny;
•  KPresenter – tworzenie prezentacji;
•  Kivio – tworzenie wykresów;
•  Karbon14 – grafika wektorowa;
•  Krita – program graficzny;
•  Kugar – tworzenie raportów;
•  KChart – tworzenie wykresów;
•  KFormula – edytor formuł;
•  Kexi – praca z bazą danych.

Jak możemy zauważyć, otrzymujemy do ręki ogromny zbiór
aplikacji biurowych. KOffice 1.3 testowałem na dystrybucji
Gentoo Linux z zainstalowanym środowiskiem graficznym
KDE 3.2. Komputerem testowym był AMD Athlon XP 2600+
z 512 MB pamięci RAM.

Co ciekawego ma nam do zaoferowania KOffice 1.3?

Skupię się w tym miejscu na wymienieniu kilku najważ-
niejszych moim zdaniem zmian, istotnych dla przeciętnego
użytkownika:

• poprawiono szybkość działania pakietu;
• dodano odczyt/zapis dokumentów w formacie Open-

Office.org Writer;

•  lepsza integracja ze środowiskiem KDE;
•  możliwa edycja dokumentów PDF;
•  poprawione  filtry  importu/eksportu  dokumentów

z Microsoft Word, zwłaszcza edycji 95/97;’

• możliwy eksport dokumentów do formatów LaTeX

i RTF.

Jedną z ciekawszych z wymienionych funkcji jest odczyt/
zapis  dokumentów  w  formacie  OpenOffice.org.  Filtr
importu/eksportu  działa  nad  wyraz  dobrze.  Nie  napotka-
łem trudności przy próbie otwarcie/zapisania pliku do for-
matu  OpenOffice.org  Writer.  Za  poprawne  działanie  tego
filtru autorom pakietu należy się ogromny plus.

Bardzo ciekawą aplikacją, która wyróżnia KOffice 1.3

z grona innych pakietów biurowych, jest Kugar, czyli narzę-
dzie do tworzenia raportów. Takiej aplikacji wciąż brakuje
najpopularniejszemu pakietowi biurowemu Open Source,
czyli OpenOffice.org, i to właśnie dzięki niej KOffice może
zawalczyć na polu aplikacji biurowych.

KOffice to pakiet biurowy, którym z całą pewnością

warto się zainteresować. Nie bez znaczenia będzie jego pręd-
kość działania i ilość zajmowanych zasobów (uruchomiony
KWord zabiera w systemie ponad 5 razy mniej zasobów niż
OpenOffice.org Writer!). Osoby używające środowiska gra-
ficznego KDE z pewnością docenią fakt naprawdę bardzo
dobrej integracji całego środowiska z ich nowym pakietem
biurowym. Z czystym sercem mogę polecić KOffice wszyst-
kim zainteresowanym.
http://koffice.kde.org/

KOffice w pełnej krasie

KSpread podczas pracy

KOffice 1.3

marzec 2004

dystrybucje Linuksa

Własny Knoppix

Witold Kieraś

noppix to dystrybucja Linuksa, która
w ostatnim czasie zrobiła błyskotliwą karierę
i zapoczątkowała prawdziwy boom na systemy
uruchamiane bezpośrednio z płyty CD. Różne

wersje  Knoppiksa  służą  obecnie  m.in.  jako  podstawa  do
budowania klastrów (ClusterLinux), platforma dla oprogra-
mowania  medycznego  (Knoppix-Med)  czy  narzędzie  dla
naukowców  zajmujących  się  analizą  danych  (Quantian).
W  ślad  Knoppiksa  poszli  m.in.  twórcy  dystrybucji  Man-
drake, Aurox i PLD, a nawet programiści FreeBSD (projekt
FreeSBIE).  Główne  atuty  Knoppiksa  to  moduł  wykrywa-
nia sprzętu (oparty na Kudzu z dystrybucji Red Hat) oraz
ogromny zasób programów, który można było zgromadzić
na  jednej  płycie  dzięki  systemowi  dekompresji  danych
w locie, opartemu na module cloop.

Knoppix powstał jako dzieło jednego człowieka, Klausa

Knoppera, i siłą rzeczy skonfigurowany jest tak, aby przede
wszystkim zaspokoić potrzeby i cieszyć oko swojego autora.
Jak wiadomo, o gustach się nie dyskutuje, a potrzeby każdy
z nas ma inne. Już dziś Knoppix wykorzystywany jest m.in.
jako  narzędzie  do  zaawansowanych  prezentacji  multime-
dialnych, a wyobraźnia ludzka jest przecież nieograniczona
i  możemy  sobie  wymyślić  zastosowania,  które  autorowi
nigdy nie przyszłyby do głowy. Zbudujmy zatem swojego
własnego  Knoppiksa  w  oparciu  o  istniejącą  wersję  orygi-
nalną. W niniejszym artykule postaram się przeprowadzić
nawet  mało  doświadczonego  użytkownika  Linuksa  przez
proces przekształcania Knoppiksa we własną, samodzielną
i w pełni spersonalizowaną dystrybucję uruchamianą bez-
pośrednio z płyty CD.

Przygotowania

Stworzenie własnej wersji Knoppiksa jest prostsze niż może
się to z pozoru wydawać, jednak nie znaczy to, że nie
będzie wymagało pewnego wkładu pracy – wszak nie od
razu Kraków zbudowano. Do pracy będą nam niezbędne:

• płyta z dystrybucją Knoppiksa (np. dołączona do stycz-

niowego numeru Linux+) lub obraz takiej płyty;

Jeśli mamy taką możliwość, to warto ściągnąć z Inter-

netu najnowszą wersję dystrybucji (na oficjalnej pol-
skiej stronie Knoppiksa – http://knoppix.7thguard.net/
– dowiemy się, na jakich serwerach znajdują się obrazy
płyt z tą dystrybucją).

• oddzielna pusta partycja na dysku wielkości ok. 5 GB;

Ostatecznie można wykorzystać do tego istniejącą już

partycję, np. /home, ale nie jest to zalecane – dużo
wygodniej i bezpieczniej będzie nam się pracowało na
oddzielnej pustej partycji.

• 1 GB pamięci RAM – oczywiście kości RAM nie rosną

na drzewach i większość z nas nie byłaby w stanie speł-
nić takiego wymagania, dlatego ewentualne niedobory
będziemy mogli z powodzeniem uzupełnić dodatkową
partycją swap (zajmiemy się tym pod koniec artykułu
– patrz ramka „Obszar wymiany swap”);

• (opcjonalnie) moduł jądra cloop (patrz ramka „Moduł

cloop”).

Od tej pory zakładam, że partycja, na której pracujemy, to
/mnt/robocza/ i będę się do niej odwoływał jako do par-
tycji roboczej, a jeśli Czytelnik zdecyduje się zamontować
swoją  partycję  w  innym  miejscu,  to  przy  wykonywaniu
większości  poleceń  powinien  pamiętać  o  odpowiednim
zmodyfikowaniu  ścieżek.  Dobrze  jest  też  zapamiętać
nazwę  partycji,  np.  pierwsza  partycja  na  drugim  dysku
w  linuksowym  systemie  plików  oznaczona  będzie  jako
/dev/hdb1/. Informacje o tym uzyskamy za pomocą pole-
cenia df. W zależności od tego, czy korzystamy z nagra-
nej płyty czy z obrazu płyty na dysku, różnić się będzie
ścieżka do katalogów oryginalnego Knoppiksa w naszym

O autorze:

Autor jest studentem Uniwersytetu Warszawskiego. Od

dwóch lat wykorzystuje Linuksa do mniej lub bardziej kon-

wencjonalnych celów.

Kontakt z autorem: autorzy@linux.com.pl.

Rysunek 1.

Oficjalna polska strona Knoppiksa

www.linux.com.pl

własny knoppix

systemie. Jeśli mamy nagraną płytę, to będzie to zapewne
katalog /mnt/cdrom/, a jeśli mamy tylko obraz iso płyty, to
prawdopodobnie zechcemy zamontować go np. w katalo-
gu /mnt/knoppix poleceniem:

# mkdir /mnt/knoppix && mount -o loop -t iso9660

/ścieżka_do_pliku/knoppix.iso /mnt/knoppix/

W  drzewie  katalogowym  płyty/obrazu  znajdziemy  m.in.
katalogi Demos/ i Talks/, które nie będą do niczego potrzeb-
ne,  pliki  autorun.bat,  autorun.inf  i  cdrom.ico  (które
służą  do  automatycznego  uruchamiania  płyty  w  systemie
Windows  –  ich  też  raczej  nie  będziemy  potrzebować),
plik index.html będący stroną startową w otwierającej się
automatycznie przeglądarce internetowej (zarówno w sys-
temie Windows, jak i w uruchomionym Knoppiksie) oraz
wreszcie katalog  KNOPPIX/, który będzie nas interesował
najbardziej. Znajdują się w nim różne pliki – głównie doku-
menty KNOPPIX-FAQ w różnych językach oraz narzędzia
windowsowe do tworzenia dyskietki startowej. Najważniej-
sze są dwa: boot.img, odpowiedzialny za bootowanie płyty
z Knoppiksem (nim zajmiemy się trochę później) oraz plik
KNOPPIX o wielkości prawie 700 MB, będący skompreso-
wanym obrazem z właściwym Knoppiksem.

Zaczynamy!

Większość użytkowników Linuksa uważa, że restartowanie
komputera to czynność niegodna i powinna być wykony-
wana tylko w ostateczności. Jeśli Czytelnik należy do owej
większości, to będzie musiał zainteresować się modułem
jądra cloop i zainstalować go zgodnie z instrukcjami prze-
stawionymi w ramce "Moduł cloop".

Jeśli instalacja modułu przebiegła pomyślnie, to

możemy teraz na partycji roboczej stworzyć dwa katalogi:
spakowany/ i zrodla/:

$ mkdir /mnt/robocza/spakowany /mnt/robocza/zrodla

Najlepiej, gdy przekopiujemy cały plik KNOPPIX (znajdują-
cy się na płycie/obrazie w katalogu KNOPPIX) np. na naszą
partycję roboczą:

$ cp /mnt/cdrom/KNOPPIX/KNOPPIX /mnt/robocza

a następnie zamontujemy ów plik w katalogu /mnt/robocza/
spakowany/ w następujący sposób:

# insmod cloop file=/mnt/KNOPPIX
# mount -o ro /dev/cloop /mnt/robocza/spakowany/

Teraz pozostaje nam już tylko przekopiować całą zawar-
tość skompresowanego obrazu do katalogu /mnt/robocza/
zrodla/ wraz z zachowaniem wszelkich uprawnień:

# cp -Rupv /mnt/robocza/spakowany/* /mnt/robocza/zrodla

Po przekopiowaniu całości, odmontowywujemy obraz po-
leceniem:

# umount /dev/cloop

Jeśli  z  jakichś  powodów  nie  udało  nam  się  zainstalować
modułu  cloop  lub  po  prostu  mamy  mniej  ortodoksyjny
stosunek do restartowania komputera, możemy uruchomić
komputer z płyty z Knoppiksem, otworzyć wirtualny ter-
minal, zalogować się jako root (wystarczy wydać polecenie
su) i przekopiować zawartość całego drzewa katalogowego
do  katalogu  zrodla/  na  partycji  roboczej  (musimy  jednak
pamiętać, jak została ona oznaczona):

# cp -Rupv /* /mnt/hdXY/zrodla

gdzie X to oznaczenie dysku (a lub b), a Y to numer partycji.
Kopiowanie zajmie ok. 10 minut (zależy to oczywiście od
parametrów sprzętu).

Środowisko chroot

Jeśli  rozpakowana  zawartość  Knoppiksa  znajdzie  się  już
na  naszej  partycji  roboczej,  to  jest  to  znak,  że  przyszedł
czas  na  właściwy  Knoppix  remastering.  Wykorzystamy
polecenie  chroot  (dostępne  standardowo  tylko  z  upraw-
nieniami administratora), którego argumentem jest ścieżka
do katalogu. Polecenie to otworzy powłokę w specjalnym
(podanym jako argument) katalogu, tak jakby był to korzeń
całego drzewa katalogowego (czyli katalog / ). Wykonajmy
polecenie:

# chroot /mnt/robocza/zrodla/

Przenieśliśmy się tym samym do drzewa katalogowego
Knoppiksa na naszej partycji roboczej. Musimy jeszcze
zamontować system plików proc:

# mount -t proc /proc proc

Rysunek 2.

Doom w Knoppiksie

marzec 2004

dystrybucje Linuksa

Zakończenie  sesji  w  środowisku  chroot  następuje  po
wydaniu  polecenia  exit  lub  wciśnięciu  kombinacji  kla-
wiszy [Ctrl]+[D ]. Przed wylogowaniem się ze środowiska
chroot  należy  pamiętać  o  odmontowaniu  /proc  polece-
niem:

# umount /proc

Praca  w  środowisku  chroot  właściwie  nie  odbiega  od
pracy  w  normalnej  linii  komend.  Jeśli  jednak  chcieliby-
śmy pracować w trybie graficznym, to najpierw musimy
skonfigurować  serwer  X.  Jeśli  konfigurowaliśmy  serwer
X na naszym komputerze samodzielnie (np. poleceniem
xf86cfg),  to  prawdopodobnie  wystarczy  gdy  przekopiu-
jemy  (będąc  poza  środowiskiem  chroot)  plik  /etc/X11/
XF86Config-4  z  naszej  dystrybucji  Linuksa  do  katalogu
/mnt/robocza/zrodla/etc/X11/.  Jeśli  jednak  serwer  X  był
konfigurowany automatycznie przez instalator (tak dzieje
się  np.  w  dystrybucji  Mandrake  i  prawdopodobnie  we
wszystkich  tzw.  "przyjaznych"  dystrybucjach),  to  mogą
pojawić  się  problemy.  Wtedy  trzeba  uruchomić  kompu-
ter z płyty z Knoppiksem i skopiować na dyskietkę lub
bezpośrednio  na  partycję  roboczą  do  odpowiedniego
katalogu  plik  /etc/X11/XF86Config-4,  a  będziemy  mieli
skonfigurowany serwer X dokładnie tak, jak zrobiłby to
Knoppix (bo w zasadzie tak się stało). Należy pamiętać,
aby skasować ten plik po zakończeniu procesu dopaso-
wania Knoppiksa do własnych potrzeb, a przed kompre-
sją,  gdyż  w  przeciwnym  razie  nasz  Knoppix  nie  będzie
w stanie skonfigurować środowiska graficznego na kom-
puterach innych niż nasz własny.

Przed zalogowaniem się w środowisku graficznym

wewnątrz środowiska chroot należy najpierw zamknąć
(jeśli tego wcześniej nie zrobiliśmy) sesję X w naszym "nor-
malnym" systemie.

Jeśli nasz macierzysty system ma aktualnie zestawione

połączenie z Internetem, to w środowisku chroot również
możemy korzystać z tego połączenia. Jedyny problem, który
może się pojawić, to adres serwera DNS – jeśli w pliku
/etc/resolv.conf mamy wpisany numer IP takiego serwera,
to musimy go również przepisać do odpowiadającego mu
pliku resolv.conf w źródłach z Knoppiksem.

Praca z pakietami

Jak  już  wspomniałem,  praca  w  środowisku  chroot  nie
różni się od pracy w normalnej konsoli tekstowej. Doty-
czy to także pracy z pakietami – użytkownicy Debiana
będą się tutaj czuć jak u siebie w domu, wszak Knoppix
oparty  jest  na  tej  dystrybucji.  Jednak  osoby,  które  nie
miały  dotąd  doświadczeń  z  Debianem,  mogą  czuć  się
trochę  zagubione,  dlatego  należą  im  się  podstawowe
informacje na temat narzędzi do pracy z pakietami deb.
Pierwszą rzeczą, którą powinni zrobić posiadacze stałego
łącza, jest aktualizacja pakietów Knoppiksa. W Debianie
jest to bardzo proste – wystarczy (w środowisku chroot)
wydać polecenie:

# apt-get update

W  ten  sposób  zostaną  zaktualizowane  wszystkie  zain-
stalowane  w  systemie  (czyli  w  Knoppiksie)  pakiety.  Do
zainstalowania  nowego  pakietu  służy  polecenie

apt-get

install <nazwa_pakietu>

. Pakiety można odinstalować

poleceniem

apt-get remove <nazwa_pakietu>

. Jeśli dyspo-

nujemy gotową listą pakietów do usunięcia, np. w pliku

Moduł cloop

Moduł  jądra  Linuksa  o  nazwie  cloop  został  stworzony  ory-
ginalnie  przez  Paula  Russela,  natomiast  rozbudował  go
Klaus  Knopper  -  twórca  Knoppiksa.  Moduł  cloop  obsługu-
je  skompresowane  urządzenia  blokowe  tylko-do-odczytu.
Najnowszą  wersję  modułu  można  ściągnąć  ze  strony  http:
//www.knopper.net/knoppix/sources/.

Do skompilowania modułu będą nam potrzebne źródła

jądra Linuksa w wersji używanej aktualnie przez nasz system.
Należy więc zainstalować pakiet kernel-source, dostęp-
ny w większości popularnych dystrybucji. Ściągnięte źródła
modułu rozpakowujemy poleceniem:

$ tar xzvf cloop_<wersja_modulu>.tar.gz

a następnie w katalogu ze źródłami wykonujemy polecenie:

$ make KERNEL_DIR=/ścieżka_do_źródeł_jądra/

Zwykle źródła jądra znajdują się w katalogu /usr/src/linux-
<wersja_jądra>. Po chwili moduł będzie skompilowany. Teraz
jako root wykonujemy kolejno polecenia:

# mkdir -p /lib/modules/misc && cp cloop.o /lib/modules/
<wersja_jądra>/misc/
# depmod -a
# mknod /dev/cloop b 240 0

Teraz możemy montować obrazy skompresowane przy
pomocy cloop jako urządzenia do odczytu. Aby to zrobić,
należy jako root wykonać następujące polecenia:

# insmod cloop file=/ścieżka_do_skompresowanego_pliku/
# mount -o ro /dev/cloop /punkt_montowania/

Po zakończeniu pracy odmontowywujemy plik poleceniem:

# umount /dev/cloop

W wyniku kompilacji uzyskaliśmy również program create_
compressed_fs, którego będziemy mogli użyć do kompre-
sji naszego Knoppiksa. Można go skopiować do katalogu
/usr/bin/ (jeśli tego nie zrobimy teraz, to i tak trzeba będzie
użyć wersji znajdującej się w źródłach Knoppiksa). W ogólnym
przypadku skompresowany obraz tworzymy poleceniem:

$ create_compressed_fs rozmiar_bloku_obrazu > skom-
presowany_obraz

gdzie wartość rozmiaru bloku jest wielokrotnością liczby 512.

www.linux.com.pl

własny knoppix

niechciane.txt, to wystarczy wydać polecenie

apt-get

remove 'cat niechciane.txt'

, a zostaną usunięte wszyst-

kie pakiety wymienione w pliku, wraz z zależnościami.
Wywołanie

apt-get remove

z opcją

--purge

spowoduje

usunięcie  pakietu  wraz  ze  wszystkimi  plikami  konfigu-
racyjnymi. Więcej informacji na temat możliwości mene-
dżera pakietów apt-get można znaleźć na odpowiednich
stronach podręcznika man. Jeśli nie mamy stałego dostę-
pu do Internetu, a chcemy pracować z archiwum pakie-
tów  deb  dostępnych  offline  (np.  na  płycie  CD),  to  być
może  wygodniej  będzie  nam  korzystać  z  innego  mene-
dżera pakietów o nazwie dpkg. Wywoływany odpowied-
nio z opcjami –install, –remove czy –purge daje podobne
efekty co apt-get, za wyjątkiem usuwania pakietów zależ-
nych. Do wyszukiwania "osieroconych"pakietów możemy
użyć programu deborphan. Jeszcze innym sposobem na
usuwanie pakietów jest program orphaner, który posiada
bardzo intuicyjny interfejs konsolowy.

Mimo tego, że repozytoria pakietów Debiana wydają

się nie mieć dna, to czasem pojawia się potrzeba zainsta-
lowania jakiegoś programu ze źródeł. Knoppix jest wypo-
sażony m.in. w kompilator GCC. W środowisku chroot
należy stosować się do zaleceń autorów poszczególnych
programów (zwykle ogranicza się to do wydawania
poleceń

./configure

make

make install

z odpowiedni-

mi opcjami), które kompilujemy. Należy także pamiętać,
że w większości przypadków w Knoppiksie nie ma tzw.
pakietów devel i może zdarzyć się, że będziemy musieli
je doinstalować. Z tego powodu lepiej unikać instalacji ze
źródeł i w miarę możliwości szukać gotowych pakietów.

Jednym z pierwszych pomysłów na wzbogacenie

Knoopiksa, który przyszedł mi do głowy, była instalacja
Dooma. Odkąd producent uwolnił kod tej gry, powstało
kilka jej wersji dla Linuksa, m.in. LxDoom, PrBoom czy
Dumb. Wybrałem wersję LxDoom – do jej zainstalowania
potrzebne mi były pakiety zawierające silnik sterujący grą,
grafiką (w konsoli i w trybie graficznym) oraz dźwiękiem:
lxdoom-sndserv_1.4.4-7_i386.deb,

lxdoom-svga_1.4.4-

7_i386.deb, lxdoom_1.4.4-7_i386.deb, lxdoom-x11_1.4.4-
7_i386.deb, doom-wad-shareware_1.9-1.deb.

Ostatni z wymienionych pakietów nie należy do

projektu  LxDoom  –  jest  to  pakiet  zawierający  oryginalną
grafikę i dźwięk z Dooma (nie zostały one udostępnione
społeczności),  czyli  plik  doom.wad  z  darmowej  wersji
demonstracyjnej  gry.  Jeśli  mamy  oryginalną  pełną  wersję
Dooma, możemy użyć pliku doom.wad z tej wersji zamiast
pakietu doom-wad-shareware (wystarczy przekopiować go
np. do katalogu /usr/share/games/doom/ w źródłach Knop-
piksa i przy pierwszym uruchomieniu wskazać ścieżkę do
tego  pliku  poprzez  opcję  -iwad)  –  będziemy  wówczas
mogli cieszyć się pełną wersją gry w naszym Knoppiksie.
Alternatywą jest wykorzystanie dotychczasowych osiągnięć
programistów  projektu  FreeDoom,  tworzących  wolny
zamiennik dla oryginalnych plików *.wad.

Ponieważ nie mam stałego dostępu do Internetu, to

pakiety ściągnąłem w kawiarence i po przeniesieniu ich

na płycie CD do domu przekopiowałem do katalogu root/
Knoppiksa  (u  nas  jest  to  katalog  /mnt/robocza/zrodla/
root/ ).  Wersja  pakietów  nie  jest  tutaj  ważna  (choć  im
nowsze,  tym  oczywiście  lepiej),  ale  ważne,  aby  wszyst-
kie pakiety posiadały ten sam numer wersji (z wyjątkiem
pakietu  doom-wad-shareware,  który  nie  jest  częścią
LxDooma). Ponieważ pakiety sterujące są od siebie wza-
jemnie zależne i instalowane pojedynczo w nieodpowied-
niej kolejności mogłyby zwracać błędy o niespełnionych
zależnościach, to zainstalujemy je wszystkie naraz. W śro-
dowisku chroot wykonujemy polecenie:

# dpkg –install /root/lxdoom*

a następnie:

# dpkg –install /root/doom-wad-shareware_1.9-1.deb

Teraz  już  możemy  grać.  Polecenie  lsdoom  uruchamia  grę
w trybie tekstowym, a lxdoom w środowisku graficznym.
W razie komunikatu o braku pliku *.wad należy wskazać
ścieżkę  do  tego  pliku  poprzez  opcję  -iwad <sciezka>.  W
środowisku  graficznym  możemy  zmieniać  wielkość  okna,
w  którym  uruchamia  się  gra  poprzez  opcje  -width  i  -
height.

Ustawienia użytkownika

Gdy zajrzymy do rozpakowanego pliku KNOPPIX (czyli
do katalogu zrodla/ na naszej partycji roboczej), zauwa-
żymy, że katalog /home jest pusty. A jednak po urucho-
mieniu  komputera  z  płyty  z  Knoppiksem,  domyślny
użytkownik  będzie  miał  swój  katalog  domowy  w  zwy-
czajowym miejscu i będą się w nim znajdować różne pliki
konfiguracyjne. Dzieje się tak dlatego, że Knoppix tworzy
wirtualny  katalog  domowy  domyślnego  użytkownika
w  pamięci  RAM  i  kopiuje  do  niego  zawartość  katalogu
/etc/skel/, w którym znajdują się takie ustawienia wybra-
nych programów, jakie wybrał Klaus Knopper. Przykłado-
wo w zakładkach Mozilli znajduje się m.in. adres strony
domowej  Knoppiksa  (http://www.knopper.net/knoppix/ ),

Rysunek 3.

Xnest: KDE w KDE

marzec 2004

dystrybucje Linuksa

a  wygaszacz  ekranu  uruchamia  się  po  10  minutach.
Możemy zmienić te ustawienia, a także dodać nowe usta-
wienie dla innych programów. W tym celu, po uprzednim
zamknięciu serwera X w naszym macierzystym systemie,
logujemy się w środowisku chroot, montujemy /proc i uru-
chamiamy  środowisko  graficzne  standardowym  polece-
niem  startx.  Naszym  oczom  ukaże  się  takie  KDE,  jak
skonfigurował je Klaus Knopper. Możemy teraz przystąpić
do pracy. Każdy uruchomiony przez nas program albo ma
już swój plik konfiguracyjny (zwykle są to pliki lub kata-
logi ukryte, czyli takie, których nazwy rozpoczynają się
od kropki) przekopiowany automatycznie z /etc/skel/, albo
tworzy  nowy.  Istniejące  pliki  konfiguracyjne  możemy
modyfikować używając programów, którymi one sterują
i zmieniając ich ustawienia, np. zakładki Mozilli możemy
zmienić  w  samej  Mozilli  poprzez  Menedżera  zakładek.
Modyfikacje  dotyczą  również  samego  KDE  –  możemy
zmieniać tematy, style okien, ikony czy menu korzystając
z  Centrum  Sterowania  KDE.  Gdy  uznamy,  że  wszyst-
kie  programy  mają  już  takie  ustawienia,  jakie  chcemy,
możemy  wylogować  się  z  KDE.  Ponieważ  przez  cały
czas  byliśmy  zalogowani  jako  root,  to  stworzone  przez
nas  pliki  konfiguracyjne  znajdują  się  w  katalogu  /root/.
Teraz wystarczy nadpisać zawartość /etc/skel/ zawartością
katalogu /root/:

# cp -rf /root/* /etc/skel/

Xnest, czyli 'Iksy' w 'Iksach'

Zdarza  się  czasem,  że  pracujemy  w  środowisku  chroot
poprzez  wirtualny  terminal  (np.  xterm).  Możemy  wtedy
korzystać  wyłącznie  z  trybu  tekstowego.  Gdy  chcemy
sprawdzić efekt naszej pracy, np. wygląd interfejsu graficz-
nego jakiegoś programu, który właśnie konfigurowaliśmy,
to  musimy  najpierw  zamknąć  serwer  X,  otworzyć  środo-
wisko  chroot  i  dopiero  ponownie  uruchomić  środowisko
graficzne Knoppiksa. To bardzo kłopotliwe, ale jest na to
rada. Użyjemy programu Xnest, znajdującego się w pakie-
cie  XFree86-Xnest.  Służy  on  do  zagnieżdżania  serwerów
X – dla "prawdziwego" serwera X jest klientem, ale przez
aplikacje klienckie jest traktowany jak serwer. Jeśli nie zro-
biliśmy  tego  wcześniej,  to  należy  zainstalować  ten  pakiet
w naszej macierzystej dystrybucji, otworzyć wirtualny ter-
minal i wydać polecenie

Xnest -ac :1

. Pojawi się wówczas

na ekranie puste niebieskie okno. Następnie otwieramy
drugi wirtualny terminal, uruchamiamy środowisko chroot
w katalogu ze źródłami Knoppiksa, montujemy /proc
i wydajemy dwa polecenia:

# export DISPLAY=localhost:1
# startkde

W  niebieskim  oknie  Xnest  powinna  otworzyć  się  sesja
KDE.  Jeśli  wolimy  inne  menedżery  okien,  to  zamiast
startkde  wystarczy  użyć  poleceń  wmaker  lub  fluxbox,
które  otworzą  odpowiednio  Window  Makera  lub  Flux-

boksa. Praca z Xnest na dłuższą metę jest jednak uciążli-
wa, a przede wszystkim obciąża procesor. Jeśli planujemy
przez kilka godzin pracować wyłącznie nad dostosowa-
niem Knoppiksa do własnych potrzeb, to lepiej otworzyć
tylko jedną sesję X w środowisku chroot.

Jak zmienić powitalną grafikę

(tzw. boot image)?

Zaraz po uruchomieniu komputera z płyty z Knoppiksem
pojawia się ekran z firmową grafiką tej dystrybucji, a system
oczekuje  na  podanie  dodatkowych  opcji  (np.  języka  lub
menedżera  okien).  Aby  zmienić  tę  grafikę,  musimy  sko-
piować plik boot.img z płyty (znajduje się on w katalogu
KNOPPIX)  na  naszą  partycję  roboczą  oraz  zamontować
go  w  dowolnym  pustym  katalogu  np.  /mnt/boot_image/
poleceniem:

# mount -o loop /mnt/robocza/boot.img /mnt/boot_image/

Teraz w katalogu  /mnt/boot_image/ znajdziemy kilka cie-
kawych plików, m.in. logo.16 – jest to właśnie interesujący
nas  obrazek,  ale  w  specyficznym  formacie.  Możemy  go
wymienić, ale tylko na inny plik w rozdzielczości 640*400
pikseli  i  tylko  16-kolorowy.  Jeśli  już  znajdziemy  plik  (na-
zwijmy  go  umownie  logo.png)  spełniający  takie  warunki,
który chcielibyśmy ustawić jako logo, to musimy go jeszcze
przekonwertować  do  odpowiedniego  formatu.  Służą  do
tego następujące polecenia:

# pngtopnm logo.png > logo.pnm
# ppmtolss16 < logo.pnm > logo.16

Jeśli nie mamy programów pngtopnm i/lub ppmtolss16, to
musimy  doinstalować  w  naszym  systemie  odpowiednio
pakiet netpbm i/lub syslinux. Teraz wystarczy przekopio-
wać  wyjściowy  plik  logo.16  (dobrze,  aby  nie  miał  więcej
niż  50  kB)  w  miejsce  oryginalnego,  odmontować  plik
boot.img poleceniem

umount /mnt/boot_image/

i w dalszej

części tego przewodnika używać zmodyfikowanej wersji
tego pliku.

Rysunek 4.

Window Maker w KDE

www.linux.com.pl

własny knoppix

Jak zmienić domyślny język

Knoppiksa?

Musimy  wyedytować  plik  knoppix-autoconfig  znajdują-
cy  się  w  katalogu  /etc/init.d/  Knoppiksa,  czyli  w  naszym
przypadku  musimy  po  prostu  zmodyfikować  plik  /mnt/
robocza/zrodla/etc/init.d/knoppix-autoconfig.  Otwieramy
go  w  naszym  ulubionym  edytorze  (np.  jed)  i  szukamy
następującego fragmentu (w okolicach linii 101 i 102):

LANGUAGE="$(getbootparam lang 2>/dev/null)"
[ -n "$LANGUAGE" ] || LANGUAGE="de"

Wystarczy zmienić wartość zmiennej

LANGUAGE

“de”

“pl”

, aby domyślnym językiem Knoppiksa był język polski.

Poniżej tych linii są m.in. deklaracje kodowania znaków
i układu klawiatury dla poszczególnych języków, które
również możemy zmieniać wedle naszych upodobań.

Jak zmienić domyślne środowisko

graficzne?

Tu również będziemy edytować plik knoppix-autocon-
fig, ale tym razem należy znaleźć fragment (w okolicach
linii 383-386):

# Also read desired desktop, if any
DESKTOP="$(getbootparam desktop 2>/dev/null)"
# Allow only supported windowmanagers
case "$DESKTOP" in gnome|enlightenment|kde|

fluxbox|twm) ;; *) DESKTOP="kde"; ;; esac

Wystarczy zmienić wartość zmiennej

DESKTOP

”kde”

“gnome”

“icewm”

czy

“fluxbox”

, aby te programy stały się

domyślnymi menedżerami okien w naszym Knoppiksie.

Gdzie KDE przechowuje elementy

grafiki zawierające nazwę „Knoppix”?

W Knoppiksie standardową tapetą jest plik /usr/local/
lib/knoppix.jpg – jego podmiana w naszych źródłach na
inny spowoduje zmianę domyślnej tapety.

Obrazek wraz z paskiem postępu pojawiający się przy

starcie  KDE,  nazywany  po  angielsku  screensplash,  znaj-
duje  się  zwyczajowo  w  katalogu  /usr/share/apps/ksplash/
–  w  Knoppiksie  przechowywany  jest  w  tym  właśnie
miejscu.  Podobnie  jest  z  tzw.  kickerem,  czyli  paskiem  na
lewym  boku  menu  KDE  –  w  Knoppiksie  znajduje  się  on
w  zwyczajowym  miejscu,  czyli  w  pliku  /usr/share/apps/
kicker/pics/kside.png.

W serwisie http://www.kde-look.org/ można znaleźć

ogromny wybór tapet, splashscreenów, ikon i innych wodo-
trysków dla KDE. Zachęcam więc do upiększania swojego
knoppiksowego biurka.

Zanim wypalisz...

Jeśli uznamy, że nasz Knoppix ma już wszystko, czego
moglibyśmy od niego wymagać, i przekopiowaliśmy nasze

indywidualne  ustawienia  z  katalogu  /root/  do  /etc/skel/,  to
przyszedł czas na decydującą fazę pracy, czyli przygotowa-
nie obrazu płyty. Najpierw należy wyczyścić katalog /root/ ze
wszystkich znajdujących się w nim plików, a także skasować
wszystkie  pakiety  *.deb  w  katalogu  /mnt/robocza/zrodla/
var/cache/apt/archives/  (jeśli  znajdują  się  tam  takowe).
Należy  także  skasować  plik  /mnt/robocza/zrodla/etc/X11/
XF86Config-4,  który  wcześniej  tam  przekopiowaliśmy
(trzeba uważać, aby nie pomylić go z plikiem /mnt/robocza/
zrodla/etc/X11/XF86Config-4.ini). Nie da się niestety przed
kompresją ściśle określić, czy nasz Knoppix zmieści się na
płycie CD, ale jeśli nie odinstalowaliśmy żadnego pakietu,
a  doinstalowaliśmy  kilka  nowych,  to  istnieje  spore  praw-
dopodobieństwo,  że  gotowy  obraz  płyty  będzie  większy
niż  700MB.  Metodą  „na  oko”  możemy  jednak  wykluczyć
przypadek skrajny – jeśli katalog /mnt/robocza/zrodla/ ma

Obszar wymiany swap

W  czasie  kompresji  przy  użyciu  modułu  cloop  skompreso-
wany  obraz  przechowywany  jest  w  pamięci  roboczej.  Jeśli
mamy  dużo  RAM-u  (np.  1GB),  to  nie  musimy  się  tym  mar-
twić, gdyż gotowy obraz będzie miał „zaledwie” ok. 700MB
(tak, aby mógł zmieścić się na płycie CD). Większość z nas
będzie jednak musiała uzupełnić braki pamięcią swap. Jeśli
suma  pamięci  RAM  w  naszym  komputerze  i  wielkości  par-
tycji wymiany (czyli partycji swap) w systemie jest mniejsza
niż 700MB (lub tylko nieznacznie tę wartość przekracza), to
należy na czas kompresji stworzyć dodatkową partycję swap
– najlepiej tak dużą, aby suma pamięci RAM i całego dostęp-
nego swap-u wynosiła ok. 1GB. Pokażę teraz, jak stworzyć
dodatkową  partycję  wymiany  o  wielkości  500MB,  Czytelnik
powinien dopasować jej wielkość do własnych potrzeb.

Na partycji, na której mamy odpowiednio dużo wolnego

miejsca, wykonujemy następujące polecenia:

# dd id=/dev/zero of=swapfile bs=1024 count=500k
# mkswap swapfile

Mamy już stworzony dodatkowy obszar wymiany w postaci
pliku swapfile, więc trzeba go jeszcze aktywować:

# swapon swapfile

Możemy teraz sprawdzić, czy wszystko poszło zgodnie z
planem. Polecenie

cat /proc/swaps

wypisze nam wszyst-

kie aktywne obszary wymiany. Powinna się tam znaleźć mniej
więcej taka linia:

/mnt/robocza/swapfile file 511992 0 -3

Po zakończeniu kompresji Knoppiksa dodatkowy swap nie
będzie nam już potrzebny. Najpierw wyłączamy go polece-
niem:

# swapoff swapfile

a następnie zwyczajnie usuwany przy pomocy polecenia

swapfile

marzec 2004

dystrybucje Linuksa

wielkość wyraźnie większą niż 2,2 GB, to istnieją jedynie
nikłe szanse, że zmieści się na standardowej płycie CD.

Teraz przyda nam się duża partycja swap. Jeśli suma

naszej  pamięci  RAM  i  wielkości  partycji  swap  jest  mniej-
sza  niż  1GB,  to  warto,  postępując  zgodnie  z  instrukcjami
zawartymi w ramce „Partycja swap”, stworzyć dodatkową
partycję  wymiany,  inaczej  proces  kompresji  zwróci  błąd
i  –  co  może  być  jeszcze  bardziej  irytujące  –  stanie  się  to
prawdopodobnie  na  końcu,  a  nie  na  początku  tej  czaso-
chłonnej operacji.

Jeśli nie instalowaliśmy modułu cloop, to będziemy

musieli albo zainstalować w naszym systemie pakiet
cloop-utils, albo przekopiować z Knoppiksa narzędzie
create_compressed_fs, którym stworzymy skompresowany
plik KNOPPIX. Wykonajmy więc polecenie:

# cp /mnt/robocza/zrodla/usr/bin/create_compressed_fs

/usr/bin/

Teraz musimt już tylko stworzyć na partycji roboczej kata-
log KNOPPIX/, a jeśli już taki mamy, to wykasować z niego
plik KNOPPIX, oraz wykonać polecenie:

# mkisofs -R /mnt/robocza/zrodla/|create_compressed_fs

– 65536 > /mnt/robocza/KNOPPIX/KNOPPIX

Najbliższe pół godziny (lub więcej) możemy poświęcić na
sprawy zupełnie nie związane z Knoppiksem, ponieważ
tyle właśnie potrwa proces kompresji, podczas którego
procesor naszego komputera będzie niemal w 100%
zajęty.

Jeśli mieliśmy odpowiednio dużo pamięci RAM i/lub

swap,  to  proces  powinien  zakończyć  się  bez  problemów,
a  jego  efektem  będzie  plik  /mnt/robocza/KNOPPIX/
KNOPPIX. Teraz możemy przetestować naszego Knoppiksa.
Jeśli modyfikowaliśmy pliki w obrazie boot.img, to mamy
już ten plik na naszej partycji roboczej. Jeśli nie, to należy
go  przekopiować  z  płyty  (z  katalogu  KNOPPIX).  Teraz
wystarczy włożyć do stacji dyskietek czystą, sformatowaną
dyskietkę i wykonać polecenie:

# dd if=/mnt/robocza/boot.img of=/dev/fd0

Zostanie stworzona dyskietka startowa, która w „normal-
nej” wersji Knoppiksa znajduje się na płycie (w postaci
pliku boot.img). Skrypt startowy na dyskietce poszukuje
na wszystkich dostępnych napędach i partycjach katalogu
KNOPPIX/, a w nim pliku KNOPPIX. Jeśli takowy plik
zostanie znaleziony, to rozpoczyna dekompresję w locie

i uruchamianie Knoppiksa. Dlatego ważne było to, aby od
samego początku pracować na oddzielnej partycji.

Teraz wystarczy uruchomić komputer ze stworzonej

przed  chwilą  dyskietki  startowej  i  cieszyć  się  własnym
dziełem. Jeśli efekt nie jest zadowalający, to cały proces
przerabiania Knoppiksa trzeba będzie niestety powtarzać
od początku. Jeżeli chcemy już stworzyć gotowy obraz do
wypalenia na płycie, to należy jeszcze skopiować z płyty
z  oryginalnym  Knoppiksem  plik  boot.cat  na  partycję
roboczą. Można też przekopiować inne pliki, znajdujące
się  w  katalogu  KNOPPIX/  na  płycie,  ale  nie  będą  one
potrzebne  do  działania.  Teraz  trzeba  jeszcze  przekopio-
wać pliki boot.img i boot.cat do katalogu KNOPPIX:

# cp -f /mnt/robocza/boot.* /mnt/robocza/KNOPPIX/

stworzyć katalog np. /mnt/robocza/moj_knoppix/ i prze-
nieść do niego cały katalog KNOPPIX/:

# mv /mnt/robocza/KNOPPIX/ /mnt/robocza/moj_knoppix/

i wreszcie wydać polecenie:

# mkisofs -pad -f -l -r -J -v -V "Mój własny KNOPPIX"

-b KNOPPIX/boot.img -c KNOPPIX/boot.cat -hide-rr-moved

-o .mnt/robocza/knoppix.iso ./mnt/robocza/moj_knoppix/

a po kilku minutach na partycji roboczej będziemy mieli
obraz płyty o nazwie knoppix.iso, gotowy do wypalenia
na płycie CD.

Zakończenie

Niniejszy artykuł jest przewodnikiem dla osób zaintere-
sowanych tym, aby Knoppix stał się tak wygodny, jak ich
własna, zainstalowana na dysku dystrybucja. Początkują-
cym  użytkownikom  polecam  przede  wszystkim  lekturę
podręczników man poleceń, których używaliśmy w trak-
cie pracy – pozwoli to lepiej zrozumieć, co tak naprawdę
działo  się  w  trakcie  całego  procesu,  który  opisywałem.
Bardziej  zaawansowanych  i  wymagających  użytkowni-
ków  być  może  zainteresuje  artykuł  „Knoppix  Custom
Kernel Howto” (dostępny niestety tylko w języku angiel-
skim w serwisie www.knoppix.net). Ponadto, wszystkich
zachęcam gorąco do zajrzenia do archiwum forum dysku-
syjnego serwisu http://www.knoppix.net/ – jest to niewy-
czerpane źródło informacji.

W Sieci:

• Strona domowa projektu Knoppix:

http://www.knopper.net/knoppix/

• Nieoficjalna strona Knoppiksa:

http://www.knoppix.net/

• Oficjalna polska strona Knoppiksa:

http://knoppix.7thGuard.net/

Na DVD

Na pierwszej płycie DVD został zamieszczony obraz ISO dys-
trybucji Knoppix 20040209, który można wykorzystać jako
bazę do stworzenia własnego Knoppiksa.

10 11 12

2000
2001
2002
2003
2004

Numery archiwalne

Prosimy o przesłanie kuponu pocztą lub faksem.

Prosimy w odpowiednim polu zakreślić numery, które Państwo chcą zamówić.

białe pola – 15 zł za egzemplarz żółte pola – 24 zł za egzemplarz

– rocznik 2000 (12 numerów) – 120 zł
– rocznik 2001 (12 numerów) – 120 zł
– rocznik 2002 (12 numerów) – 150 zł
– rocznik 2003 (12 numerów) – 150 zł

Imię i nazwisko, nazwa firmy ......................................................................
Dokładny adres: ........................................................................................
..................................................................................................................

Wypełnia płatnik VAT.

Oświadczam(y), że jestem(śmy) płatnikiem VAT i upo-

ważniam(y) Software-Wydawnictwo Sp. z o.o. do wystawienia faktury VAT bez

podpisu odbiorcy.

pieczątka i podpis

Software-Wydawnictwo Sp. z o.o.

ul. Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa, Tel.: (22) 860 17 67

L+

Linux+ 03/2003

Linux+ 04/2003

Linux+ 05/2003

Linux+ 06/2003

Linux+ 09/2003

Linux+ 07/2003

Linux+ 08/2003

Linux+ 10/2003

Linux+ 11/2003

Linux+ 01/2004

Linux+ 12/2003

Linux+ 02/2004

marzec 2004

dystrybucje linuksa

Instalacja i konfiguracja

SuSE Linux 9.0

Piotr Truszkowski

ybór odpowiedniej dystrybucji Linuk-
sa spędza nowym użytkownikom sen
z oczu. Ogrom wyboru, jaki oferują nam
producenci, stawia pytanie – czy akurat ta

dystrybucja będzie dla mnie odpowiednia? Ci z Was, którzy
wybiorą  SuSE  Linux,  z  pewnością  się  nie  zawiodą.  Opi-
sywana  dystrybucja  oferuje  wiele  udogodnień  dla  każdej
grupy  użytkowników.  Warto  w  tym  miejscu  wspomnieć
o  SuSE  System  Doctor  (rewelacyjny  program  do  naprawy
systemu  po  jego  uszkodzeniu)  i  programie  YaST  (narzę-
dzie administracyjne systemu SuSE Linux, dzięki któremu
możemy m.in. w bardzo prosty sposób instalować/usuwać
aplikacje,  skonfigurować  kartę  telewizyjną,  skaner  bądź
firewall).  Zainteresowanych  ogólnym  spojrzeniem  na
system  i  jego  oceną,  zapraszam  do  przeczytania  recenzji
obecnej w styczniowym numerze Linux+. Poniżej znajduje
się opis instalacji systemu z myślą o polskim użytkowniku.

Przygotowanie do instalacji

Instalacja systemu SuSE Linux jest łatwa. Uruchamiamy
komputer z płytki DVD. Pojawi się ekran powitalny.
Poprzez wciśnięcie klawisza [F2] możemy wybrać, w jakiej
rozdzielczości będzie przeprowadzana instalacja. W menu
instalacyjnym obecnych jest kilka pozycji:

• Boot from Harddisk – uruchomienie już zainstalowane-

go systemu z dysku twardego;

• Installation – uruchomienie instalatora ze standardowy-

mi opcjami (polecane głównie na notebookach);

• Installation – ACPI disabled – uruchomienie instalatora

z wyłączoną obsługą ACPI (polecane na domowych
komputerach);

• Installation – Safe Settings – uruchomienie instalatora

z bezpiecznymi opcjami (uruchom, jeśli nie zadziałają
poprzednie opcje instalacyjne);

•  Manual Instalation – instalacja w trybie tekstowym;
•  Rescue System – tryb naprawy systemu;
•  Memory Test – test pamięci RAM obecnej w kompute-

rze (jeśli instalator zawiesza się bądź system pracuje
niestabilnie, wybierz tą opcję – w zależności od ilości
posiadanej pamięci, proces ten – z uwagi na swoją
dokładność – może potrwać nawet kilka godzin).

Po wybraniu metody instalacji, uruchomi się instalator
systemu SuSE Linux. W pierwszej kolejności będziemy

musieli wybrać język, w jakim instalator będzie się z nami
porozumiewał. Niestety, brak jest języka polskiego, więc
wybierzmy język angielski (English US). Po dokonaniu
wyboru, klikamy na przycisk Accept. Uruchomi sie okienko
z różnymi opcjami konfiguracyjnymi:

• Mode – tryb instalacji;
• Mamy tutaj do wyboru: New installation – nowa insta-

lacja, Update an existing system – aktualizacja już zain-
stalowanego systemu, Repair Installed System – naprawa
już zainstalowanej wersji SuSE 9.0, Boot installed system
– uruchomienie zainstalowanego systemu;

• Keyboard layout – wybór ustawień klawiatury;
• Możemy zaakceptować domyślne ustawienia bądź

zmienić je na polskie;

• Mouse – wybór myszki;
• Instalator powinien poprawnie wykryć model myszki.

Jeśli tak się stało, zaakceptujmy ustawienia domyślne.
Jeśli nie, należy wybrać odpowiadający nam model
myszki.

• Partitioning – bardzo ważna część, ponieważ dokonu-

jemy w niej podziału dysku na partycje;

•  Software – wybór oprogramowania do instalacji;
•  Booting – ustawienia bootloadera;
•  Time  Zone  –  wybór  strefy  czasowej  i  ustawienia

zegara;

• Language – wybór języka po instalacji.

Rysunek 1.

Ekran powitalny instalatora SuSE

www.linux.com.pl

suse linux 9.0

Podział dysku na partycje

SuSE  Linux  oferuje  nam  zaawansowany  program  do
podziału  dysku  na  partycje.  Możemy  zmniejszać  partycje
z Windows w celu otrzymania dostatecznej przestrzeni dys-
kowej do zainstalowania naszego systemu bądź utworzyć
partycje  na  czystym  dysku.  W  okienku,  które  pojawi  się
po  wybraniu  opcji  Partitioning,  wybieramy  opcję  Create
custom  partition  setup,  a  następnie  Custom  partitioning.
Przyjmijmy,  że  posiadamy  dysk  40GB  –  20GB  to  partycja
z Windows, więc pozostałe 20GB możemy wykorzystać do
instalacji naszego SuSE Linuksa. Dla typowego komputera
domowego dobry jest następujący schemat:

•  obszar wymiany – swap – 300MB;
•  partycja główna – / – 6GB;
•  partycja domowa – /home – 13,7GB.

Przy tworzeniu partycji / i /home będziemy musieli wybrać
dla nich system plików. SuSE Linux oferuje nam m.in.: Ext2,
Ext3, ReiserFS, JFS i XFS. Polecam JFS z uwagi na jego małą
awaryjność, zadowalającą szybkość i solidne podstawy (JFS
został stworzony przez firmę IBM). Po utworzeniu partycji,
przejdźmy do procesu wyboru oprogramowania.

Wybór oprogramowania

SuSE oferuje nam trzy – w pełni konfigurowalne – stopnie
instalacji oprogramowania:

• Minimum system – zainstalowana zostanie sama pod-

stawa, bez graficznego środowiska pracy (319,3MB);

• Minimum graphical system – podstawa z zainstalo-

wanym środowiskiem graficznym Window Maker
(516,8MB);

• Default system – zainstalowane zostanie środowi-

sko graficzne KDE, pakiet biurowy OpenOffice.org,
przeglądarki internetowe, pakiety graficzne i wiele
innego przydatnego w codziennej pracy oprogramo-
wania – opcja zalecana dla większości użytkowników
(1,46GB).

Nic nie stoi na przeszkodzie, abyśmy własnoręcznie wybrali
potrzebne nam pakiety do zainstalowania – wybieramy
jedną z trzech opcji instalacyjnych i dostosowujemy ją do
swoich preferencji poprzez wybór opcji Detailed selection.

Konfiguracja bootloadera

Aby  móc  uruchomić  nasz  system,  potrzebny  nam  będzie
program zwany bootloaderem. Pozwoli on na wybór syste-
mu operacyjnego, który chcemy uruchomić podczas startu
naszego komputera. Domyślny bootloaderem w SuSE Linux
jest GRUB, który stał się już standardem i wyparł starego
bootloadera  o  nazwie  LILO  (jest  on  również  dostępny
w SuSE). Za wybór bootloadera odpowiada w menu insta-
lacyjnym  opcja  Booting.  Jeśli  na  dysku  twardym  posiada-
my  system  Windows,  instalator  powinien  poprawnie  go
wykryć i dodać do opcji konfiguracyjnych GRUB-a opcję
„Windows”,  po  wybraniu  której,  podczas  uruchomienia
komputera,  uruchomi  się  nam  ten  system  operacyjny.
Domyślne  ustawienia  zaproponowane  przez  instalator
powinny być odpowiednie.

Warto zwrócić uwagę na kilka rzeczy. Pierwszą z nich jest

zmienna Default selection. Określa ona, który system opera-
cyjny ustawiony jest jako domyślny. Jeśli posiadamy system
Windows, zmienna go określająca będzie wymieniona jako
DOS. Jeśli chcemy, aby domyślnym systemem był Windows,
wybieramy opcję Default selection i klikamy na przycisk Edit.
Pojawi się nam okienko z dostępnymi opcjami. Klikamy na
opcję DOS i wybieramy Set as Default. Jeśli nie odpowiada
nam opcja DOS, możemy zmienić ją na Windows. Klikamy
w tym momencie na DOS i wybieramy Edit. W dziale Sec-
tion Name klikamy na Edit i wpisujemy nazwę, która będzie
nam pasowała. Zatwierdzamy wybór przyciskiem OK. Jeśli
domyślnym  systemem  ma  być  Linux,  możemy  zostawić
domyślne  wartości  zaproponowane  przez  instalator.  Drugą
ważną  zmienną  jest  Available  Sections.  Zawarte  są  w  niej
wszystkie opcje pojawiające się przy starcie komputera. Jeśli
na  drugiej  partycji  posiadamy  system  Windows,  zwróćmy
uwagę, czy znajduje się tam opcja DOS, która pozwoli uru-
chomić Windows podczas startu komputera.

Rysunek 2.

Podział dysku na partycje

Rysunek 3.

YaST – narzędzie administracyjne SuSE

marzec 2004

dystrybucje linuksa

Strefa czasowa

Za  wybór  strefy  czasowej  i  ustawienia  czasu  odpowia-
da  opcja  Time  Zone.  W  pierwszej  kolumnie  wybieramy
Europe,  a  następnie  w  drugiej  Poland  (miejsce  naszego
zamieszkania).  Jeśli  chcemy,  aby  nasz  czas  był  zgodny
z tym, który ustawiony jest w BIOS-ie naszego komputera,
wybieramy local time przy opcji Hardware clock set to. Jeśli
przy  zmianie  czas  podany  na  dole  zgadza  się  z  naszymi
oczekiwaniami, klikamy na przycisk Accept i przechodzimy
do następnego punktu. Jeśli czas się nie zgadza, możemy
go zmienić wybierając opcję Change Time or Date.

Wybór języka

Niestety w instalatorze SuSE Linux nie ma obsługi języka
polskiego, ale będziemy mogli ustawić nasz ojczysty język
później – zostanie to omówione w dalszej części tego prze-
wodnika. Zostawmy język angielski.

Instalacja pakietów

Po zakończeniu wszystkich opcji konfiguracyjnych, klikamy
na przycisk Accept. Instalator zapyta się nas, czy jesteśmy
pewni, że wszystko wykonaliśmy poprawnie. Jeśli odpowie-
my twierdząco – Yes, install, rozpocznie się proces tworze-
nia partycji i instalacji systemu na dysku twardym. Jeśli nie
jesteśmy pewni wprowadzonych zmian bądź przypomniało
się nam, że coś zrobiliśmy źle, możemy odpowiedzieć No
i poprawić źle wprowadzone dane. W zależności od wybra-
nych opcji instalacyjnych, procesora i pamięci RAM, instala-
cja może potrwać od 10 minut do kilku godzin.

Po zainstalowaniu pakietów, przyjdzie czas na podanie

hasła  root-a,  utworzenie  użytkowników  (warto  zwrócić
uwagę  na  opcję  autologin  –  umożliwia  ona  zalogowanie
użytkownika bez podawania hasła) i konfigurację urządzeń
podłączonych  do  komputera,  takich  jak  karta  graficzna,
dźwiękowa,  sieciowa  czy  skaner.  Jeśli  mamy  dostęp  do
Internetu, instalator po jego konfiguracji zaproponuje nam
sprawdzenie  poprawności  ustawień.  Po  jej  pomyślnym
przejściu,  pojawi  się  kolejna  propozycja  –  sprawdzenia,
czy  na  serwerach  producenta  pojawiły  się  jakieś  łatki

dotyczące błędów w oprogramowaniu. Jeśli tak, zostanie
nam zaproponowana możliwość ich pobrania. Warto z niej
skorzystać.

YaST

Narzędziem administracyjnym w systemie SuSE Linux jest
program  YaST,  dostępny  w  dwóch  wersjach  –  tekstowej
(YaST) i graficznej (YaST2). Jest to bardzo wygodny i bogaty
w  możliwości  program,  który  pomoże  nam  w  zadbaniu
o porządek w systemie. YaST ma modularną budowę, co
oznacza,  że  nie  musimy  instalować  narzędzi  do  konfigu-
racji  np.  skanera,  jeśli  takiego  urządzenia  nie  posiadamy.
Możemy wybrać i zainstalować tylko te moduły, które będą
nam  naprawdę  niezbędne.  Dzięki  oprogramowaniu  YaST
możemy m.in.:

• skonfigurować nasze środowisko graficzne;
• skonfigurować kartę dźwiękową, graficzną, sieciową,

skaner i inne;

•  instalować/usuwać oprogramowanie;
•  uaktualniać nasz system;
•  skonfigurować serwery WWW, poczty, plików i druka-

rek, nazw;

• i wiele, wiele więcej...

Program  jest  wywoływany  na  dwa  sposoby  –  możemy
wybrać  go  w  menu  bądź  wpisać  jego  nazwę  w  konsoli
systemowej.  Aby  uruchomić  YaST-a  w  trybie  tekstowym,
wpisujemy polecenie

yast

, natomiast jeśli chcemy poznać

jego możliwości w trybie graficznym –

yast2

. Wszystkie

wymienione komendy wykonujemy na koncie użytkowni-
ka root. Jeśli jesteśmy zalogowani jako zwykły użytkownik,
możemy uruchomić konsolę systemową i wpisać:

su -

System zapyta się nas o hasło. Po jego podaniu, otrzymamy
na danej konsoli prawa root-a, co umożliwi nam urucho-
mienie YaST-a bez potrzeby graficznego przełączania się na
konto administracyjne.

Język polski w SuSE Linux

Pomimo tego, iż podczas instalacji dystrybucji SuSE Linux
nie możemy wybrać języka polskiego, bardzo łatwo dosto-
sować do niego nasz nowo zainstalowany system. Posłuży
nam do tego omówione wcześniej narzędzie – YaST. Logu-
jemy się na użytkownika root, otwieramy konsolę syste-
mową i wpisujemy komendę

yast2

. Następnie wybieramy:

System -> Editor for /etc/sysconfig Files. Uruchomi się nam
centrum zarządzania konfiguracją systemu. Wprowadzamy
następujące zmiany:

• Hardware:

• Console -> Console_font: lat2-16.psf
• Console

Console_screenmap:

8859-2_to_

uni.trans

•  Keyboard -> Keytable: pl
•  Keyboard -> Composetable: clear
•  Keyboard -> Yast_keyboard: polish,pc104

Rysunek 4.

Instalacja oprogramowania

www.linux.com.pl

suse linux 9.0

• System:

• Environment -> Language -> Rc_lang: pl_PL.ISO-8859-2
• Environment -> Language -> rc_lc_all: pl_PL.ISO-8859-2

Po wprowadzeniu zmian klikamy na finish i akceptujemy zmiany. Jeśli
używamy środowiska KDE, musimy zainstalować pakiet z językiem pol-
skim o nazwie kde3-i18n-pl. Dokonujemy tego wydając polecenie:

yast2

-i kde3-i18n-pl

. Dla absolutnej pewności możemy także uruchomić pro-

gram SaX2 (wpisując polecenie:

sax2

), będący narzędziem do konfigura-

cji środowiska X Window i sprawdzić, czy jako układ klawiatury mamy
zaznaczony polski. I to wszystko. Zrestartujmy nasz system. Po restarcie
środowisko graficzne powinno przywitać się z nami po polsku, a konso-
la systemowa nie powinna mieć problemów z polskimi ogonkami.

Oprogramowanie

Na płycie DVD z systemem SuSE Linux otrzymujemy ponad 4000 róż-
nych aplikacji. Do ich instalacji i usuwania służy moduł Install/Remove
Software obecny w programie YaST. Przypuśćmy, że chcemy zainstalo-
wać popularny program do obróbki grafiki – GIMP. Uruchamiamy więc
YaST-a, wybieramy z menu opcję Software, a następnie Install/Remove
Software.  W  lewym  górnym  rogu  mamy  rozwijaną  listę.  Wybieramy
z niej Search i wpisujemy hasło gimp. Po krótkiej chwili instalator poda
nam listę aplikacji zawierających w swojej nazwie hasło gimp. Zazna-
czamy  GIMP-a  i  klikamy  na  przycisk  OK.  Instalator  pokaże  nam,  że
GIMP jest zależny od innego oprogramowania i zapyta się, czy chcemy
je  doinstalować.  Na  koniec  zostaniemy  poproszeni  o  włożenie  płytki.
Załóżmy, ze GIMP znudził się nam i chcemy go usunąć. Postępujemy
w  podobny  sposób  jak  podczas  jego  instalacji.  Klikamy  na  otrzyma-
ną  nazwę  prawym  przyciskiem  myszki  i  wybieramy  Remove.  Jeśli
z  GIMP-em  połączone  są  jakieś  inne  programy,  instalator  wypisze  je
i zapyta się, co chcemy zrobić.

Jeśli chcemy zaktualizować nasz system, posłużymy sie modułem

Update System. Mamy tutaj do wyboru serwer, z którego będą pobierane
pakiety, jak i sposób ich pobierania: automatyczny bądź manualny. Jeśli
nasz SuSE pracuje w charakterze serwera, warto zainteresować się opcją
automatycznego pobierania poprawek o określonej przez nas porze.

Jeśli pobraliśmy z sieci jakiś pakiet RPM przygotowany dla dystrybu-

cji SuSE Linux, możemy zainstalować go na dwa sposoby:

• za pomocą polecenia

rpm -ihv nazwa_pakietu.rpm

;

• za pomocą YaST-a poleceniem:

yast2 -i nazwa_pkaietu.rpm

(bądź

yast -i nazwa pakietu.rpm

w trybie tekstowym).

• Ten sposób instalacji jest o tyle ciekawy, iż jeśli dany pakiet wymaga

bibliotek, których nie mamy zainstalowanych w systemie, zakomuni-
kuje to nam i poprosi o włożenie płytki, na której wymagany pakiet
jest dostępny.

Podsumowanie

SuSE Linux jest dystrybucją Linuksa, której z pewnością warto poświęcić
swoją uwagę. Określenie „niemiecka precyzja” nabiera w przypadku
SuSE realnych kształtów. Co by nie mówić na temat komercyjności tego
produktu (w Sieci nie są dostępne obrazy ISO), to trzeba przyznać, że
Niemcy stworzyli system, którym mogą pochwalić się na całym świecie.
Dobrej zabawy!

marzec 2004

grafika

GIMP 2.0

Kamila Folta

o  ponad  trzech  latach  od  wydania  GIMP-a
1.2,  najpopularniejszego  programu  graficznego
dostępnego dla systemu Linux oraz rodziny BSD,
odpowiednika  Photoshopa  w  Windows,  dużo

zmieniło się w projekcie. Świadczą o tym opisy modyfikacji
dokonanych  w  kolejno  wydawanych  wersjach  (gałąź  roz-
wojowa – 1.3.x), które można prześledzić na witrynie http://
mmmaybe.gimp.org/.  W  tej  chwili  możemy  zapoznać  się
z wydaną na początku lutego wersją 2.0 pre3. Prace nada-
jące  ostateczny  kształt  aplikacji  w  dalszym  ciągu  trwają,
jednak koncentrują się przede wszystkim na poprawianiu
błędów,  usuwaniu  drobnych  usterek  oraz  optymalizacji
niektórych  funkcji;  nie  należy  się  zatem  spodziewać  żad-
nych  widocznych  gołym  okiem  różnic  między  najnowszą
wersją rozwojową a mającą niedługo nadejść wersją stabil-
ną.  W  tym  artykule  przedstawię  najciekawsze  innowacje
w GIMP-ie 2.0.

Nowy GIMP

Na pytanie, dla kogo przeznaczony jest nowy GIMP, można
śmiało  odpowiedzieć:  dla  wszystkich.  Szczególnie  będą
nim zainteresowani graficy komputerowi, osoby trudniące
się obróbką cyfrowych zdjęć, twórcy stron internetowych,
ilustratorzy  książek  czy  twórcy  animacji  komputerowych.
Wszyscy  ci,  którzy  chcą  zajmować  się  tworzeniem  cyfro-
wych obrazów oraz – być może – ich późniejszą publika-
cją, powinni zapoznać się z jego możliwościami w nowo
wydanej  wersji  2.0,  znacznie  w  stosunku  do  poprzedniej
rozbudowanymi.

Program jest bardzo intuicyjny w użyciu, co w praktyce

oznacza, że opanowanie „warsztatu technicznego” zajmuje
stosunkowo niewiele czasu.

Ponadto, GIMP jest produktem w pełni darmowym,

rozwijanym jako Wolne Oprogramowanie na licencji GPL.
Wobec istniejących na ryku komercyjnych programów do
obróbki obrazów, dla wielu osób stanowi on wyjątkowo
ciekawą i doskonale sprawdzającą się w praktyce alterna-
tywę.

Z punktu widzenia użytkownika korzystającego

z wcześniejszych wersji GIMP-a, wersja 2.0 przyniosła

wiele  istotnych  zmian:  spójny  interfejs  graficzny  oparty
na bibliotece GTK+ 2.0, ogromne możliwości konfiguracji
środowiska pracy, udoskonalone narzędzie ścieżek, menu
widoczne  w  oknie  obrazu,  skróty  klawiszowe  do  wszyst-
kich  opcji  menu  oraz  możliwość  ich  przedefiniowania,
obsługę  modelu  kolorów  CMYK,  obsługę  formatu  SVG
i wiele innych.

Z punktu widzenia programisty ważną zmianą jest

udostępnienie znacznie udoskonalonego API do biblioteki
wtyczek libgimp w języku Python (rozszerzenie Gimp-
Python). Dzięki niemu można uzyskać bezpośredni dostęp
do takich obiektów, jak obraz, warstwa czy kanał, bez
konieczności manipulowania ich numerami ID, jak ma to
miejsce w języku skryptowym Script-Fu. Dodatkową zaletą

O autorce:

Autorka jest programistką. Zainteresowania: rysunek, gra-

fika komputerowa, algorytmika, kryptografia, literatura s-f.

W wolnych chwilach trenuje Aikido oraz zajmuje się tłuma-

czeniem dokumentacji języka Python.

Kontakt z autorką: autorzy@linux.com.pl.

Cechy GIMP-a 2.0:

•  obsługa modelu kolorów CMYK;
•  obsługa formatu SVG w ścieżkach;
•  obsługa wszystkich fontów dostępnych w systemie;
•  nowy interfejs użytkownika w oparciu o GTK+ 2.0;
•  rozszerzone wsparcie dla formatu .PSD (Adobe Photo-

shop) i .XCF (GIMP);

• nowe i ulepszone narzędzia do tworzenia selekcji i ście-

żek oraz wykonywania operacji na nich;

• wiele nowych skryptów (głównie filtrów);
• możliwość współistnienia z GIMP-em 1.2 w tym samym

systemie;

• wydzielenie zestawu wtyczek Video do oddzielnego

modułu GAP.

Rysunek 1.

Zastosowanie filtru rozkładającego obraz na

składowe kolorów

www.linux.com.pl

gimp 2.0

użycia rozszerzenia jest fakt, że nie narzuca ono konieczno-
ści korzystania wyłącznie z bazy procedur PDB (Procedural
Database), gdyż pozwala na użycie całej biblioteki libgimp
i zapewnia dostęp do wielu funkcji niższego poziomu.

Obsługa modelu kolorów CMYK

Jedną z istotnych nowości w GIMP-ie, szczególnie dla osób
mających zamiar drukować swoją pracę, jest możliwość
używania modelu kolorów CMYK oraz przekształcanie do
tego modelu obrazu utworzonego wcześniej przykładowo
w modelu RGB. Odpowiedni filtr można znaleźć w menu
Filtry->Kolory->Rozłożenie.

Jego działanie polega na przekształceniu „źródłowego”

modelu kolorów obrazu (np. RGB) do modelu „docelowe-
go” (np. CMYK). Po przekształceniu nowy obraz jest zło-
żony z ciągu warstw reprezentujących składowe w modelu
docelowym. Co ciekawe, filtr ten oferuje konwersję do
innych modeli kolorów; na liście znajdziemy m.in.: RGB,
RGBA, CMY, CMYK, HSV, Alfa, LAB, YCbCr_ITU_R470.

Operacja rozkładania na składowe modelu jest opera-

cją odwracalną – do połączenia warstw służy filtr w menu
Filtry->Kolory->Złożenie.

Biorąc pod uwagę ogromne zainteresowanie użytkow-

ników GIMP-a tą właśnie funkcją, można przewidywać, że
jej włączenie do wersji 2.0 zostanie uznane za jedną z naj-
ważniejszych zmian.

Należy przy tym podkreślić, że GIMP 2.0 nadal nie

obsługuje modelu CMYK w taki sposób, jak np. słynny
Photoshop, czyli jako jednego z trybów pracy z obrazem. To
chyba najpoważniejszy z mankamentów GIMP-a z punktu
widzenia osób chcących go wykorzystać w poligrafii.

Obsługa formatu SVG

Istniejące w GIMP-ie narzędzie służące do tworzenia ście-
żek (opisanych wektorowo przy użyciu krzywych Beziera)
uzyskało w wersji 2.0 niezwykle wartościowe rozszerzenie
– każdą ze ścieżek można obecnie zapisać w formacie SVG.
Dostępne jest również utworzenie nowej ścieżki poprzez

import pliku SVG (Scallable Vector Graphics). SVG jest
zaproponowanym przez W3C i opartym na języku XML
formatem do zapisu grafiki wektorowej, który powoli staje
się nowym standardem graficznym. Główną zaletą formatu
SVG jest jego powszechna obsługa przez istniejące aplika-
cje, m.in. przez programy graficzne firmy Adobe.

W ramach projektu GNOME powstał doskonały program

do tworzenia grafiki wektorowej, oparty na SVG – Sodipo-
di. Połączenie dwóch znakomitych programów graficznych,
GIMP-a i Sodipodi, otwiera przed artystami zupełnie nowe
możliwości. Sodipodi oferuje szeroką paletę wygodnych
i efektywnych narzędzi do tworzenia grafiki wektorowej,
którą w ostatecznym kształcie możemy następnie przenieść
do GIMP-a i wkomponować w obraz rastrowy.

Fonty w GIMP-e

Pobieranie  informacji  o  czcionkach  odbywa  się  w  GIMP-
ie  2.0,  podobnie  jak  w  większości  nowoczesnych  progra-
mów działających pod X11, w oparciu o program o nazwie
Font-config.  W  pliku  konfiguracyjnym  /etc/fonts/font.conf
znajdują się informacje dotyczące zainstalowanych w syste-
mie czcionek (zapisane w formacie XML), w szczególności
zaś ścieżki zawierających je katalogów. Jednym z nich jest
~/.fonts,  czyli  podkatalog  katalogu  domowego  bieżącego
użytkownika.

W przypadku, gdy chcemy dodać potrzebną czcion-

kę do istniejącego zestawu, wystarczy umieścić ją w tym

Historia GIMP-a

W  grudniu  2000  roku  rozpoczęła  się  nowa  era  w  dziejach
jednego  z  najpopularniejszych  programów  do  obróbki  grafiki
o  nazwie  GIMP  (GNU  Image  Manipulation  Program).  Wtedy
to, po wydaniu GIMP-a 1.2,  Sven Neumann i Michael Natte-
rer  wysłali  na  listę  dyskusyjną  gimp-developer  dokument  pt.
„The future of The GIMP” („Przyszłość GIMP-a”). Stanowił on
swoistą deklarację twórców programu dotyczącą jego dalszego
rozwoju.

GIMP 1.2.x

Linia wydań GIMP-a 1.2.x była uznawana powszechnie za
linię stabilną (ang. Maintanance Branch) i stanowiła pierwszą
z opisanych przez autorów dokumentu gałęzi GIMP-a. Dalszy jej
rozwój miał być ograniczony do drobnych poprawek istniejące-
go kodu, a nowe wydania (wersje 1.2.x) mogłyby pojawiać się
wyłącznie w przypadku znalezienia poważnych błędów.

GIMP 1.3.x

Linia wydań GIMP-a 1.3.x miała być linią „roboczą”. Jednym
z podstawowych celów tego wydania GIMP-a było oparcie kodu
na bibliotece GTK+ w wersji 2.0 oraz oczyszczenie wewnętrz-
nych struktur danych. Zarówno zestaw realizowanych zadań,
jak i wygląd programu, miały pozostać bez większych zmian.

GIMP 2.0.x

Wizja GIMP-a 2.0 w oczach jej twórców odsunięta była dość
daleko w przyszłość, dlatego plany jej dotyczące nie zostały
zbyt wyraźnie określone. Najistotniejsze wydawało się użycie
bibliotek GEGL (do przetwarzania obrazu) oraz GCim (rozsze-
rzenie XML-a dla GTK).

Rysunek 2.

Połączenie warstw daje w wyniku obraz wejściowy

marzec 2004

grafika

właśnie katalogu. Ponieważ GIMP korzysta z font-configa,
dodana czcionka będzie w nim natychmiast widoczna (ze
względu na fakt zapisywania dostępnych czcionek w pliku
cache, może okazać się konieczne ponowne zbudowanie
pliku informacji o czcionkach; należy w tym celu urucho-
mić program fc-cache z parametrem będącym nazwą kata-
logu, w którym znajduje się plik z czcionką).

W GIMP-ie 2.0 dużą uwagę poświęcono wykorzysty-

waniu czcionek True Type z lokalnym kodowaniem. Wpro-
wadzono obsługę m.in. tak odległych od naszego systemu
kodowania jak Indonezyjski czy Koreański. Najważniejsze
dla nas jest jednak to, że bardzo powiększyła się liczba
dostępnych czcionek z polskimi znaczkami, których zasto-
sowanie nie sprawia żadnego problemu.

Interfejs

Spójrzmy na wspomnianą wersję rozwojową i prześledźmy
ważniejsze zmiany w odnowionym interfejsie użytkownika,
a także nowości i ciekawostki, o których po prostu warto
wiedzieć, np. dodanie trybu pełnoekranowego (standardo-
wo opcja ta dostępna jest pod klawiszem [F11]).

Ikonki

Już pierwszy rzut oka na główne okno programu, zawie-
rające zestaw ikon narzędziowych, wystarczy, aby docenić
estetyczny aspekt przejścia na GTK+ 2.x. Nowe, kolorowe
ikonki  narzędzi  to  tylko  początek  listy  niespodzianek.
Rozbudowane  menu  główne,  okna  dialogowe  narzędzi
do obróbki kolorów czy też menu udostępniające operacje
na obrazie lub warstwie, zostały ożywione dzięki umiesz-
czeniu  przy  nich  reprezentujących  je  ikon,  wykonanych
z niemal artystycznym kunsztem.

Dostęp do opcji menu, realizowany od zawsze poprzez
kliknięcie prawym przyciskiem w obszarze okna z obra-
zem, doczekał się nowego wcielenia. Będą nim szczególnie
zainteresowani ci użytkownicy GIMP-a, którzy dotychcza-
sowe menu uważali za niewygodne w obsłudze. Można je

teraz  zobaczyć  na  pasku  menu  znajdującym  się  w  oknie
z  obrazem.  Menu  kontekstowe  będzie  w  dalszym  ciągu
dostępne  pod  prawym  przyciskiem  myszy,  dzięki  czemu
zmiana ta nie będzie kłóciła się z dotychczasowymi przy-
zwyczajeniami  zaawansowanych  użytkowników.  Pełne
entuzjazmu  wypowiedzi  osób  korzystających  z  wersji  1.3
świadczą o tym, że zmiana ta została przyjęta z radością,
a  w  niektórych  przypadkach  również  z  głębokim  odde-
chem ulgi.

Zakładki

Rewolucyjną zmianę, pozwalającą na dostosowanie środo-
wiska GIMP do własnych, indywidualnych potrzeb, stano-
wią zakładki, dzięki którym możliwe jest skonfigurowanie
zawartości okien dialogowych.

Najważniejszą cechą zakładek, decydującą o ich

przydatności,  jest  mobilność  –  zakładki  można  przenosić
między  oknami  dialogowymi,  co  daje  niezwykłe  wprost
możliwości  konfiguracji  „miejsca  pracy”  w  sposób,  który
odpowiada  użytkownikowi  najbardziej.  Każda  z  zakła-
dek znajdujących się w oknach dialogowych może zostać
dodana  lub  usunięta  przy  pomocy  menu  kontekstowego
zakładki. Inne opcje, zawarte w tym menu, pozwalają na
zmianę sposobu etykietowania zakładek. Widocznym ele-
mentem  identyfikującym  zakładkę  może  być  tekst,  ikona
lub  ikona  wraz  z  tekstem.  Ikony  występują  w  dziewięciu
różnych  rozmiarach;  elementy,  które  prezentuje  zakładka
(np.  Gradienty,  Pędzle  czy  Czcionki)  można  wyświetlić
w postaci listy lub siatki (tabeli).

Skróty klawiszowe

Skróty  klawiszowe  zdefiniowane  w  programie  pozostaną
prawdopodobnie takie same, przy czym do listy znanych
skrótów  dodano  kilka  nowych  (np.  możliwość  obcięcia
obrazu lub warstwy do granicy zaznaczenia). Przyzwycza-
jenia, które zdążyliśmy nabyć podczas pracy z poprzednią
wersją programu, a które być może stały się naszą drugą
naturą,  będą  wobec  tego  w  dalszym  ciągu  pomocne.
W  Internecie  pojawiła  się  ostateczna  wersja  listy  skrótów
klawiszowych  dla  poleceń  występujących  w  GIMP-ie  2.0,

Rysunek 3.

Używając Nautilusa można szybko przejrzeć

zainstalowane w systemie czcionki

Rysunek 4.

Stare (po lewej) i nowe (po prawej) okno narzędziowe

programu GIMP

www.linux.com.pl

gimp 2.0

dostępna pod adresem http://www.webone.com.au/~oc/
gimp/keybindings.pdf.

GIMP umożliwia dynamiczne przypisanie skrótów klawi-

szowych do poleceń znajdujących się w menu, co pozwala
na łatwą zmianę domyślnych wartości skrótów. Inaczej niż
w wersji 1.2, możliwość taka jest domyślnie wyłączona. Aby
móc z niej korzystać, należy ją włączyć w oknie „Preferencje”
(Preferencje -> Interfejs -> Dynamiczne Skróty klawiszowe).
Istnieje  również  możliwość  przywrócenia  standardowych
skrótów  klawiszowych  bez  konieczności  ponownego  uru-
chomienia  GIMP-a,  a  także  automatycznego  zapisywania
skrótów przy zakończeniu programu oraz ich automatyczne-
go ładowania przy jego uruchamianiu.

Preferencje

Dostosowanie środowiska pracy w GIMP-ie do indywidu-
alnych upodobań nie byłoby możliwe bez pomocy rozbu-
dowanego okna „Preferencje”. Podział opcji na kategorie
został zmieniony w taki sposób, aby korzystanie z nich
stało się w nowej wersji jeszcze łatwiejsze i bardziej intuicyj-
ne. Zmieniono położenie opcji znajdujących się w kategorii
„Session” (sesja) (zapisanie położenia okien lub stanu urzą-
dzenia przed zakończeniem programu) – opcje te zostały
przeniesione do kategorii „Interfejs”.

Do istniejącej wcześniej możliwości wyboru informacji

pojawiających się na pasku tytułowym okna z obrazem,
została dodana możliwość konfiguracji informacji poja-
wiających się na pasku stanu. Do zapisania tych informacji
używany jest prosty format tekstowy. Duża liczba udostęp-
nionych wzorców może służyć jako podstawa do definio-
wania oraz zapisywania własnych wzorców.

Dodano również możliwość określenia koloru otacza-

jącego widoczną część płótna do rysowania. Kolor ten
może być pobierany z bieżącego, stosowanego w systemie
motywu, może być taki sam, jak kolor jasnego lub ciemne-
go zaznaczenia, lub ustalony dowolnie przez użytkownika.
Ustawienie to dotyczy zarówno widoku obrazu w trybie

okienkowym, jak i widoku pełnoekranowego. Dla każdego
z tych widoków można ponadto określić widoczność takich
elementów, jak paski menu, stanu i przewijania oraz piono-
we i poziome linijki.

Do opcji regulujących stopień użycia zasobów została

dodana  opcja  „Maksymalna  pamięć  dla  historii  operacji”.
Pozwala  ona  na  określenie  wielkości  pamięci,  jaka  może
zostać  użyta  do  przechowania  informacji  o  operacjach
wykonanych  podczas  pracy.  Jeżeli  pamięć  ta  zostanie  cał-
kowicie  wykorzystana,  informacje  o  części  z  wykonanych
w przeszłości operacji zostaną utracone i nie będzie możliwe
ich cofnięcie.

Nowością jest również możliwość wybrania dowolnego

spośród  motywów  zdefiniowanych  w  kategorii  „Interfejs”.
W chwili obecnej oprócz motywu domyślnego znajduje się
tam  jeszcze  motyw  „Small”,  pozwalający  na  zmniejszenie
wielkości  elementów  graficznych  GTK,  dzięki  czemu  na
pulpicie  pozostaje  więcej  miejsca  na  rozmieszczenie  np.
okien z grafiką. W oknie preferencji można także skonfigu-
rować domyślną siatkę obrazu. Konfigurację siatki można
poza  tym  ustalać  dla  każdego  obrazu  korzystając  z  opcji
menu Obraz -> Skonfiguruj siatkę.

Prawie wszystkie zmiany dokonane w oknie „Preferen-

cje” są widoczne natychmiast, bez konieczności ponowne-
go uruchamiania programu.

Narzędzia

Wśród nowych opcji narzędzi można znaleźć prawdziwe
„perełki”. Docenią je wszyscy użytkownicy, którzy z GIMP-
em pracują na co dzień i dla których nawet drobne popraw-
ki wprowadzone w nowej wersji znacznie ułatwiają pracę.

Przesuwanie

Na  ciekawe  nowości  można  natknąć  się  wśród  narzędzi,
które pozornie nic nowego nie mogą zaoferować. Do takich
narzędzi  należy  na  przykład  narzędzie  „Move”  (Przesunię-
cie  –  klawisz  [M]).  Można  je  wykorzystać  do  przesuwania

Rysunek 5.

Efekt przejścia na bibliotekę GTK+ 2.x na przykładzie

okna dialogowego służącego do modyfikacji poziomów kolorów
obrazu (stare – po lewej, nowe – po prawej stronie)

Rysunek 6.

Zakładki pozwalają na dowolną konfigurację narzędzi

i widoków, dostosowując środowisko pracy do aktualnych potrzeb
(przykładowa konfiguracja zakładek w GIMP-ie używana przez
autorkę)

marzec 2004

grafika

trzech rodzajów obiektów: warstw, zaznaczeń oraz ścieżek.
Przesunięcie  dotyczy  obiektów  takiego  typu,  jaki  został
wybrany w opcjach narzędzia – otrzymujemy je po kliknię-
ciu lewym klawiszem na ikonce narzędzia (typy obiektów
reprezentowane są przez trzy ikony). Możliwa jest również
zmiana  typu  przesuwanych  obiektów  w  trakcie  używania
tego narzędzia: domyślnie wybranym typem jest „warstwa”;
wciśnięcie i przytrzymanie klawisza [Alt] zmienia typ obiek-
tu  na  „zaznaczenie”,  natomiast  wciśnięcie  i  przytrzymanie
klawisza [Ctrl] powoduje, że przesuwane będą obiekty typu
„ścieżka”. Działanie narzędzia może być dodatkowo modyfi-
kowane poprzez przyciśnięcie klawisza [Shift], które powo-
duje  zmianę  sposobu  wybierania  obiektu  do  przesunięcia
–  możemy  wybrać  obiekt  (ścieżkę,  warstwę)  aktywny  (tj.
wybrany na liście warstw / ścieżek) lub obiekt, nad którym
w  danym  momencie  znajduje  się  wskaźnik  myszy  (czy
innego używanego narzędzia). „Przesunięcie” może ponadto
zostać uaktywnione w czasie, gdy inne narzędzie jest narzę-
dziem bieżącym – zachowanie takie można uzyskać poprzez
naciśnięcie  i  przytrzymanie  spacji.  Liczba  wszystkich  moż-
liwych  kombinacji  trybów  działania  tego  narzędzia  może
przyprawić  o  ból  głowy.  Niewątpliwie  jednak  opanowanie
ich wszystkich daje ogromną swobodę działania i pozwala
na zwiększenie efektywności pracy.

Dla przykładu, otwórzmy dowolny rysunek, klawiszem

[R] uaktywnijmy zaznaczanie prostokątnych obszarów,
wykonajmy zaznaczenie, a następnie, po wciśnięciu klawi-
sza [M] i wybraniu odpowiedniego typu obiektu, przesuńmy
to zaznaczenie.

Zaznaczanie

Trudno  wyobrazić  sobie  pracę  z  programem  graficznym
bez  możliwości  zaznaczania  pewnych  obszarów  obrazu
i  wykonywania  na  nich  operacji  graficznych.  W  GIMP-ie

do zaznaczania obszarów służy kilka narzędzi: zaznaczenie
obszarów  prostokątnych,  zaznaczenie  obszarów  eliptycz-
nych,  odręczne  zaznaczanie  obszarów,  zaznaczanie  sąsia-
dujących  obszarów,  zaznaczanie  przy  użyciu  krzywych
Beziera  oraz  zaznaczanie  kształtów  w  obrazie.  Do  okna
dialogowego  prezentującego  opcje  aktualnie  wybranego
narzędzia do wyboru fragmentu obrazu dodano elementy
udostępniające jeden z czterech dostępnych trybów narzę-
dzia: zastępowanie, dodawanie, odejmowanie bądź przeci-
nanie zaznaczenia.

Jako ciekawostkę służącą każdemu, kto regularnie

posługuje  się  zaznaczeniami,  warto  wskazać  na  Edytor
zaznaczenia  (Okna  dialogowe  ->  Edytor  zaznacze-
nia),  będący  nowym  okienkiem  dialogowym,  łączącym
w jednym miejscu zestaw operacji związanych z zaznacza-
niem: zaznaczanie całego obrazu, rezygnacja z zaznaczenia,
odwrócenie zaznaczenia, zapisanie zaznaczenia do kanału,
zapisanie  zaznaczenia  do  ścieżki  oraz  obcięcie  zaznacze-
nia.

Dla przykładu, otwórzmy dowolny obrazek, wybierzmy

myszką z narzędzi zaznaczanie obszarów według kolorów,
a następnie kliknijmy w dowolny fragment obrazka – zosta-
nie zaznaczony obszar o tym samym kolorze.

Przekształcenia

Narzędzie,  dzięki  któremu  możliwe  było  przeskalowanie,
obrócenie, ścięcie oraz nadanie perspektywy (w zależności
od wyboru odpowiedniej opcji narzędzia) zostało w GIMP-
ie 2.0 zastąpione serią czterech narzędzi, przy czym każde
z  nich  odpowiada  za  wykonanie  jednego  z  wymienio-
nych  przekształceń.  Dzięki  tej  zmianie  możliwe  stało  się
umieszczenie w oknie dialogowym „Opcje narzędzia” opcji
właściwych  dla  określonego  przekształcenia.  Właściwości
przekształceń mogą być teraz niezależnie zapamiętywane.

Rysunek 7.

Zakładki można swobodnie zagnieżdżać wewnątrz

i przemieszczać pomiędzy oknami, zwanymi „dokami”

Rysunek 8.

Możliwość aktualizowania większości ustawień

programu bez konieczności jego ponownego uruchamiania
stanowi cenną zaletę GIMP-a – okno preferencji oferuje wiele
nowych i ciekawych opcji, z którymi warto się zapoznać

www.linux.com.pl

Nowością wśród opcji narzędzi jest możliwość wyboru

algorytmu interpolacji (brak interpolacji, interpolacja linio-
wa  oraz  sześcienna),  wykorzystywanego  do  renderowa-
nia  przekształconego  obrazu  oraz  wyboru  widoku  siatki
przekształcenia  (brak  siatki,  określenie  liczby  linii  siatki,
określenie  odległości  między  liniami  siatki),  dostępnych
w postaci list rozwijanych.

Kolejnym ważnym udoskonaleniem jest możliwość

zastosowania przekształcenia nie tylko do bieżącej warstwy,
jak miało to miejsce w GIMP-ie 1.2, lecz także do bieżącego
zaznaczenia oraz do bieżącej ścieżki. Ta ostatnia cecha staje
się szczególnie istotna dla twórców intensywnie korzystają-
cych z narzędzia służącego do tworzenia ścieżek.

Dla przykładu, otwórzmy dowolny rysunek, klawiszem

[E] uaktywnijmy zaznaczanie eliptycznych obszarów, wyko-
najmy zaznaczenie, a następnie, po wciśnięciu klawisza
[Shift]+[R] i wybraniu odpowiedniego typu obiektu, obróć-
my to zaznaczenie.

Narzędzie ścieżek

Nowa  wersja  tego  narzędzia  już  na  pierwszy  rzut  oka
wydaje się być łatwiejsza w obsłudze niż ta, do której zdą-
żyliśmy się już przyzwyczaić. Odświeżony interfejs pozwala
na manipulację poszczególnymi węzłami w sposób, który
nie wymaga już przełączania trybu pracy w oknie z opcja-
mi  narzędzia.  Wszystkie  operacje:  dodawanie,  usuwanie
oraz przemieszczanie węzłów, dodawanie nowych ścieżek
i  modyfikacja  kształtu  krzywych  tworzących  ścieżkę,  są
dostępne przy pomocy klawiszy [Alt], [Shift] i [Ctrl]. Ścież-
ki,  traktowane  w  sposób  zbliżony  do  sposobu  traktowa-
nia  warstw,  można  wyświetlać  lub  ukrywać  w  głównym
widoku  obrazu,  włączając  lub  wyłączając  dobrze  znaną
ikonę widoczności obiektu (przedstawiającą oko) na liście
zdefiniowanych  ścieżek.  Ponadto,  każdą  taką  ścieżkę
można narysować, stosując pociągnięcie po ścieżce, które-
go szczegóły należy określić przy pomocy okna dialogowe-
go „Wybór stylu pociągnięcia”.

Wtyczki

Wszystkim tym, którzy poszukują nowych wrażeń, polecam
stronę http://registry.gimp.org/, zawierającą zestaw wtyczek
tworzonych przez ludzi, którzy uznali, że z możliwości roz-

Rysunek 9.

Edytor zaznaczenia pozwala na jego podgląd oraz na

wykonywanie operacji na zaznaczeniu

marzec 2004

grafika

nywane na obrazie operacje mogą być automatyczne
propagowane do wszystkich ramek z wybranego zakresu.

Ramki wideo mogą być utworzone na kilka sposobów:

na  podstawie  pojedynczego  pliku  (.xcf )  (tworzona  jest
określona liczba kopii), na podstawie obrazu zawierające-
go wiele warstw (wówczas każda z warstw staje się klatką
animacji) oraz na podstawie zbioru istniejących w systemie
plików  obrazów,  pod  warunkiem  zachowania  określonej
konwencji nazw (taki sam przedrostek, po którym znajduje
się numer klatki, np. anim_001.xcf, anim_002.xcf itd.). Do
przydatnych  podczas  tworzenia  animacji  narzędzi  należy
bez wątpienia MovePath, służący do określania ścieżek, po
których będą poruszały się animowane obiekty.

Przejścia między ramkami opisane są przy pomocy

szeregu  parametrów,  określających  skalowanie,  obrót  czy
przekształcenie  perspektywy,  która  mają  się  dokonać  na
animowanym obiekcie. Wtyczki oferują również możliwość
konwersji ramek do obrazu wielowarstwowego, możliwość
zastosowania operacji typowych dla pojedynczej warstwy
do  wszystkich  warstw  ramek  z  pewnego  zakresu  (ustale-
nie  widoczności,  łączenie,  zmiana  kolejności,  dodawanie
masek warstwy) czy użycia efektu bluebox, który pozwala
na uczynienie wybranego koloru przezroczystym.

Utworzoną animację można wyświetlić przy użyciu

wtyczki Playback, ustalając takie parametry, jak np. roz-
miar, szybkość odtwarzania, zakres animowanych ramek
czy zapętlenie.

Rysunek 11.

Narzędzie służące do definiowania ścieżek,

po których poruszają się animowane obiekty i zestaw wtyczek
w pakiecie GIMP GAP

W Sieci:

• Strona domowa GIMP-a:

http://www.gimp.org/

• Dokument „Przyszłość GIMP-a”:

http://kt.zork.net/gimp/gd20010522_43.html

• Nauka GIMP-a:

http://www.gimp.signs.pl/gimpowanie.shtml

http://www.artgabi.com.pl/gimp_tutoriale.html

szerzenia GIMP-a warto skorzystać. Wtyczki, które można
tam  znaleźć,  podzielone  są  według  kategorii  (renderowa-
nie,  szumy,  mapy  kolorów,  opcje  kanałów,  transformacje,
rozmywanie,  artystyczne)  oraz  typu  (dotyczące  różnych
wersji  GIMP-a  oraz  utworzone  przy  użyciu  różnych  języ-
ków: Pythona, Perla czy Script-Fu). Przykładowo, w kate-
gorii wtyczek „artystycznych” można znaleźć takie, dzięki
którym nasz obraz zostanie otoczony ramką albo szeregiem
„rozmytych” punktów, czy też takie, które dodają do obrazu
efekty świetlne (światło punktowe oraz kierunkowe) oraz
refrakcyjne;  z  kategorii  „obraz”  można  ściągnąć  wtyczkę
oferującą  trójkątne  zaznaczenie  czy  też  tworzącą  obrazy
stereoskopowe, albo taką, która dzieli obraz na n równych,
prostokątnych części (

n = col * row

, col – liczba kolumn,

row – liczba wierszy).

GIMP Animation Package

Niedawno  pojawiła  się  informacja  o  wydaniu  pierwszej
wersji  pakietu  do  animacji  w  GIMP-ie  –  GIMP  Animation
Package  dla  GIMP-a-2.0  (ftp://ftp.gimp.org/pub/gimp/plug-
ins/v2.0/gap/testing/ ).  Pakiet  ten  znacznie  rozszerza  możli-
wości GIMP-a w obszarze tworzenia animacji, które powstają
w oparciu o zestaw ramek (w wersji 1.2 był integralną częścią
GIMP-a). Niestety, nie jest jeszcze dostępna strona poświę-
cona  temu  pakietowi,  która  zawierałaby  jego  pełną  doku-
mentację wraz z przykładami użycia. Ponieważ jest to jedna
z pierwszych wtyczek napisanych dla GIMP-a 2.0, przyjrzy-
my się jej dokładniej.

Główną ideą GIMP-GAP-a, będącego w rzeczywistości

nie jedną, lecz zbiorem wielu wtyczek, stanowi możliwość
dokonywania operacji na zbiorze obrazów, podobnie jak
operacji na obrazie pojedynczym. Każda ramka animacji
może posiadać wiele warstw; między ramkami można prze-
mieszczać się przy pomocy skrótu klawiszowego, a wyko-

Rysunek 10.

Okno dialogowe „Wybór stylu pociągnięcia”

umożliwia zdefiniowanie szczegółów rysowania pociągnięcia dla
wybranej ścieżki

marzec 2004

grafika

Adobe Photoshop i Linux

Piotr Truszkowski

dobe Photoshop to profesjonalny pakiet gra-
ficzny, znany na całym świecie. Pomimo tego,
iż na Linuksie mamy inne programy tego ty-
pu (np. omawiany w tym numerze GIMP), to

Photoshop stał się standardem w studiach graficznych.
Czemu nie pokusić się o uruchomienie tego pakietu gra-
ficznego na naszym Linuksie?

Wine

Aby  rozpocząć  naszą  przygodę  z  Photoshopem,  musimy
zaopatrzyć się w pakiet Wine, który jest próbą przeniesie-
nia  API  Windows  na  systemy  uniksowe,  w  tym  Linuksa.
Wykorzystajmy w tym celu wersję Wine-20031212, ponie-
waż  w  nowszych  edycjach  napotkano  trochę  problemów.
Rozpoczynamy od udania się na stronę projektu, dostępną
pod  adresem  http://www.winehq.org/.  Z  menu  Downlo-
ad  wybieramy  Source  i  jeden  z  dostępnych  serwerów
lustrzanych, z którego pobierzemy wymienioną wcześniej
wersję  Wine.  Po  ściągnięciu  pliku  (znajduje  się  również
na płycie CD i DVD), wydajemy komendę

tar -xzvf Wine-

20031212.tar.gz

, dzięki której archiwum zostanie rozpako-

wane. Udajemy się do katalogu wine-20031212:

cd wine-20031212

Czeka nas teraz kompilacja Wine'a. Potrzebne nam będą:

•  jądro w wersji co najmniej 2.2.x;
•  pakiet X11 development;
•  GCC w wersji co najmniej 2.7.2;
•  opcjonalnie,  jeśli  chcemy  korzystać  z  drukowania:

CUPS i CUPS-devel.

Wymienione powyżej pakiety są dostępne w większości
popularnych dystrybucji Linuksa. Po instalacji wymienio-

nych narzędzi, w katalogu z naszymi źródłami Wine (wine-
20031212) wydajemy następujące polecenia:

•

./configure –prefix=/usr

– konfiguracja programu

(zmienna –prefix=/usr określa miejsce jego instalacji);

•

make depend

– utworzenie odpowiednich zależności;

•

make

– właściwa kompilacja;

•

make install

– instalacja programu do miejsca, które

podaliśmy przy zmiennej –prefix.

Jeśli wszystko przebiegło pomyślnie (nie otrzymaliśmy żad-
nych błędów podczas kompilacji, a program wine znajdu-
je się w katalogu /usr/bin/ ), to nasz emulator jest prawie
gotowy do pracy.

Konfiguracja Wine

Co nam po programie, jeśli nie mamy do niego plików kon-
figuracyjnych? Zajmiemy się teraz nimi. W katalogu z naszy-
mi źródłami znajdziemy katalog documentation, a w nim
podkatalog  samples.  Znajdują  się  tam  przykładowe  pliki
konfiguracyjne  dla  naszego  Wine'a.  Zacznijmy  od  stwo-
rzenia  w  naszym  katalogu  domowym  ukrytego  katalogu
o nazwie wine:

cd /home/nazwa_użytkownika
mkdir .wine

Skopiujmy przykładowe pliki konfiguracyjne do naszego
ukrytego katalogu wine:

Rysunek 1.

Uruchomienie Adobe Photoshopa

Listing 1.

Określenie wersji Windows

[Version]
; Windows version to imitate

(win95,win98,winme,nt351,

nt40,win2k,winxp,win2k3,win20,win30,win31)
;"Windows" = "win98"
; DOS version to imitate
;"DOS" = "6.22"

www.linux.com.pl

Adobe Photoshop i Linux

cp wine-20031212/documentation/samples/*.* /home/nazwa_

użytkownika/.wine/

Musimy jeszcze stworzyć odpowiednie podkatalogi:

mkdir /home/nazwa_użytkownika/.wine/c
mkdir /home/nazwa_użytkownika/.wine/c/windows
mkdir /home/nazwa_użytkownika/.wine/c/windows/Fonts
mkdir /home/nazwa_użytkownika/.wine/c/windows/system

Zajmijmy się teraz edycją pliku config, znajdującego się
w ukrytym katalogu .wine, aby dopasować go do potrzeb
naszego Photoshopa. Interesuje nas tak naprawdę tylko
jedna zmienna:

;"Windows" = "wersja_windows"

. W miejsce

wersja_windows wpiszmy win98, aby wyglądało to tak, jak
na Listingu 1. Zapisujemy zmiany.

Pozostaje nam już tylko skopiowanie czcionek z Win-

dows do naszego ukrytego katalogu wine, aby nasz Photo-
shop wyświetlał wszystko poprawnie:

cp /miejsce_zamontowania_windowsa/windows/Fonts/*.*

/home/nazwa_użytkownika/.wine/c/windows/Fonts/

Nasz Wine został skonfigurowany. Czas zmusić naszego
Photoshopa do współpracy.

Adobe Photoshop

Skoncentrujemy się na wersji 30-dniowej tego popularnego
programu graficznego (została ona załączona do pierwsze-
go numeru nowego dwumiesięcznika .PSD oraz na płycie
DVD z Linux+). Aby uruchomić instalator, uruchamiamy
konsolę systemową, przechodzimy do miejsca z instalato-
rem i wydajemy komendę:

wine ADOBE_PHOTOSHOP_7_TRYOUT.EXE

Uruchomi się instalator, który poprowadzi nas przez cały
proces instalacji. Jako ścieżkę instalacyjną warto wybrać C:
/Photoshop, dzięki czemu zaoszczędzimy sobie wpisywania
długiej ścieżki aby uruchomić sam program. Po zainstalo-
waniu, aby uruchomić Photoshopa, wpisujemy:

wine /home/nazwa_użytkownika/.wine/c/Photoshop/Photoshop.exe

Po kilku chwilach powinniśmy ujrzeć ekran powitalny
naszego nowo zainstalowanego programu.

Podsumowanie

Adobe Photoshop to tylko jeden z wielu programów przygo-
towanych dla systemu Windows, który bez większych pro-
blemów daje się uruchomić na Linuksie za pomocą Wine.
Komfort pracy jest wystarczający, a całość pracuje bardzo
stabilnie nawet pod dużym obciążeniem. Jakość pracy nie
odbiega  od  tej,  jaką  uzyskamy  uruchamiając  Adobe  Pho-
toshop  na  dedykowanej  mu  platformie  systemowej,  czyli
Microsoft  Windows.  Bez  problemu  uruchomiliśmy  także
Adobe InDesign, Płatnika i wiele innych. Polecam ekspe-
rymentować i życzę dobrej zabawy podczas pracy z Adobe
Photoshopem pod Linuksem.

Rysunek 2.

Czcionki dostępne w Photoshopie zostały

przekopiowane z Windows

Rysunek 4.

Praca z wieloma grafikami nie sprawia problemów

Rysunek 3.

Pełna obsługa formatu TIFF jest z pewnością

ogromną zaletą

marzec 2004

linux w biznesie

Płatnik 5 na Linuksie

Krzysztof Krawczyk

rogram Płatnik, wymagany do przygotowywania
dokumentów dla ZUS-u, nie jest dostępny na
Linuksa – został stworzony tylko na platformę
Windows. Taka sytuacja jest przykładem nierów-

nego  traktowania  różnych  systemów  operacyjnych  przez
administrację  rządową.  Z  tego  powodu  zostały  rozpoczęte
prace nad Janosikiem, darmowym i otwartym odpowiedni-
kiem programu Płatnik, którego będzie można wykorzystać
na  Linuksie,  Windowsie,  FreeBSD  oraz  Mac  OS.  Zanim
jednak  prace  nad  nim  zostaną  zakończone,  minie  jeszcze
trochę czasu. Z tego powodu warto zainteresować się możli-
wością uruchomienia programu Płatnik na Linuksie pod kon-
trolą narzędzia o nazwie Wine. W tym artykule przedstawię
instrukcję, jak skorzystać z Płatnika 5 pod Linuksem.

Wine

Podstawowym elementem układanki, kluczowym dla suk-
cesu, jest pakiet Wine. Jego źródła można znaleźć na stro-
nie  domowej  projektu  (http://www.winehq.com/ ).  Pakiety
binarne (w różnych wersjach) dostępne są we wszystkich
popularnych  dystrybucjach  Linuksa.  My  skorzystamy
z  wersji  Wine 20030916  (sprzed  pół  roku)  –  nie  sprawia
ona  problemów,  w  przeciwieństwie  do  niektórych  now-
szych.

Opis instalacji Wine można znaleźć w artykule dotyczą-

cym wykorzystania Photoshopa na Linuksie – znajduje się
również w tym numerze (str. 42).

Wymagane narzędzia

Wykorzystamy gotowy skrypt platnik5_set.sh (znajduje się
na płycie CD i DVD), który zajmuje się przygotowaniem
odpowiedniego środowiska do uruchomienia instalacji
Płatnika.

Aby skorzystać z tego pliku, musimy posiadać w sys-

temie  narzędzie  uudecode.  Można  je  znaleźć  w  pakiecie
sharutils,  więc  wystarczy  odnaleźć  pakiet  binarny  o  tej
nazwie  (rpm,  deb)  na  płytach  instalacyjnych  dystrybucji
i zainstalować go.

Innym narzędziem, które będzie potrzebne, jest

Cabextract (www.kyz.uklinux.net/cabextract.php). Umoż-
liwia ono rozpakowywanie windowsowych archiwów
cab. Instalacja tego programu ze źródeł jest bardzo prosta
(

./configure; make; make install

wykonane w katalogu

utworzonym po rozpakowaniu archiwum), ale można także
skorzystać z gotowych pakietów binarnych.

Pozostałe narzędzia, takie jak Wget, Bzip2, Tar czy

Sha1sum, powinny być już dostępne w systemie.

Instalacja Płatnika

Na początku musimy stworzyć nowego użytkownika, np.
o nazwie platnik, nadać mu hasło i przelogować się na
niego:

adduser platnik ; passwd platnik ; su – platnik

Konieczne jest także pozwolenie na uruchamianie aplikacji
graficznych użytkownikowi platnik (zakładam, że pracuje-
my w środowisku graficznym, a wszystkie czynności wyko-
nujemy w graficznym terminalu). Aby tego dokonać, należy
w innym okienku terminala wykonać komendę

xhost +

Kolejnym krokiem jest uruchomienie pobranego wcze-

śniej skryptu platnik5_set.sh:

sh ./platnik5_set.sh

Utworzy on katalog platnik5_set, do którego musimy wejść
i w którym uruchamiamy skrypt setup_all:

cd platnik_set ; ./setup_all

Rysunek 1.

Płatnik na Linuksie

Płatnik 6 na Linuksie

Istnieje także możliwość uruchomienia programu Płatnik 6.
Zasada jest taka sama jak w przypadku Płatnika 5 (określa-
nego również jako II) – trzeba zainstalować Wine 20031212,
pobrać przygotowany skrypt platnik_set.sh, uruchomić go,
a po rozpakowaniu danych skorzystać ze skryptu setup_all.

www.linux.com.pl

płatnik na linuksie

Jeśli w katalogu platnik_set nie zostanie znalezione opro-
gramowanie  potrzebne  do  przeprowadzenia  instalacji,
skrypt  setup_all  pobierze  je  z  Sieci.  Niezbędne  składniki
to: biblioteka libeay32.dll, program WordViewer97 (posiada
potrzebną  bibliotekę  riched20.dll),  komponenty  dcom98,
instalator  przeglądarki  Internet  Explorer  6SP1,  instalator
MDAC  w  wersji  2.1  oraz  oczywiście  instalator  programu
Płatnik (pełna wersja – jeden plik).

Gdy będziemy już posiadali wszystkie elementy opro-

gramowania, rozpocznie się ich instalacja.

Instalator Internet Explorera będzie wymagał od nas

zaakceptowanie licencji oraz wybrania rodzaju instalacji
(należy wybrać minimalną). Podczas jego instalacji mogą
zostać zgłoszone różne błędy – trzeba je zignorować i kon-
tynuować wciskając przycisk OK.

Instalator Płatnika będzie od nas wymagał określenia

miejsca instalacji – trzeba wskazać katalog c:\platnik. Jeżeli
podczas ustalania konfiguracji konta administratora nie
będziemy mogli wprowadzać danych, należy najpierw klik-
nąć w pole Hasło, a potem wrócić do pierwszego pola.

Uruchamianie Płatnika

Aby uruchomić zainstalowanego właśnie Płatnika, należy
przejść do katalogu wine/c/platnik i wykonać komendę:

wine p2.exe

W otworzonym oknie będziemy musieli określić nowego
płatnika bądź skorzystać z wcześniej wprowadzonych
danych pod Windowsem.

Napotkane problemy

Aby korzystać z wbudowanego pobierania/wysyłania
dokumentów oraz pobierania certyfikatów, musimy ręcznie
podmienić plik anim.dat na pustą animację – został przy-
gotowany odpowiednik plik.

Gdy chcemy wprowadzać polskie znaki, musimy sko-

rzystać z Notatnika (

wine notepad

) i mechanizmu skopiuj/

wklej – w przeciwnym przypadku, zamiast polskich
znaków, otrzymamy dziwne “krzaczki”.

Podsumowanie

Program Wine jest stale rozszerzany o nowe możliwości
i można spodziewać się, że z jego pomocą będziemy mogli
uruchamiać coraz więcej programów przeznaczonych
dla Windowsa. Program Płatnik jest dobrym tego przykła-
dem.

W Sieci:

• Strona domowa Płatnika:

http://www.platnik.info.pl/

• Strona domowa Wine:

http://www.winehq.org/

• Strona domowa Janosika:

http://www.janosik.net/

marzec 2004

dla początkujących

Analiza logów systemowych

Piotr Machej

trakcie używania komputera (obojętnie,
czy do pracy, czy do rozrywki) używamy
wielu różnych programów. Wiele z nich
działa w tle, bez naszego udziału. Nie do

pomyślenia byłoby, gdyby wszystkie te programy wyrzuca-
ły na ekran wyniki swoich działań lub komunikaty błędów.
W takim systemie nie dałoby się pracować. Z tego powodu
większość tych informacji zapisywana jest w dziennikach
systemowych (plik dziennika systemowego nazywamy też
logiem lub dziennikiem zdarzeń).

Kontrolowanie wpisów w logach daje możliwość

wykrycia nieprawidłowości w konfiguracji i funkcjonowa-
niu  naszego  systemu.  Oprócz  tego,  jest  to  jedno  ze  źró-
deł  informacji  o  wszelkich  próbach  włamań,  więc  należy
regularnie  przeglądać  logi  systemowe  w  poszukiwaniu
wszelkich  odchyleń  od  normy.  Oczywiście,  w  przypad-
ku  systemów  produkcyjnych  zainstalowanych  w  firmach,
zwykle zatrudniony jest w tym celu administrator bezpie-
czeństwa. Nie należy jednak sądzić, że komputery domowe
są  bezpieczne,  bo  „komu  by  się  chciało  włamywać  do
mojego komputera”. Nasz system może być wykorzystany
przez „czarne kapelusze”, choćby do przygotowania rozpro-
szonego ataku odmowy usługi (DDOS), czy po prostu jako
„przystanek”  podczas  dokonywania  włamania  do  innego
systemu.

Nie ulega wątpliwości, że analizowanie logów w syste-

mie wielozadaniowym (jakim jest Linux) może być bardzo
czasochłonne. Stworzono szereg programów mających
na celu ułatwienie pracy administratorom – pomagają od
razu zwrócić uwagę na najistotniejsze dla bezpieczeństwa
wpisy. Oprócz tego, takie programy pozwalają na tworzenie
rozbudowanych statystyk, co szczególnie przydaje się przy
analizie logów serwerów WWW lub proxy.

Przykład użycia

Gdy rano sprawdziłem pocztę, znalazłem codzienny raport
z logów. Znów jakiś wirus rozsyłał po sieci stosy listów. Na
szczęście program antywirusowy w połączeniu z odsiewa-
niem spamu odrzucił większość przesyłek. Przynajmniej
użytkownicy nie będą zbytnio narzekać. Logi zapory

ogniowej  informowały  tylko  o  kilkudziesięciu  skanowa-
niach  portów.  Uśmiechnąłem  się  widząc,  że  ktoś  próbo-
wał włamać się na serwer wykorzystując starą lukę w IIS
Microsoftu. Chyba nawet nie potrafił sprawdzić, jaki serwer
WWW  jest  zainstalowany.  No  cóż,  script-kiddies  przydają
się przynajmniej do poprawiania humoru, o ile ma się uak-
tualniony system.

Przed wyjściem do miasta sprawdziłem jeszcze logi

dzielenia  łącza.  Od  aktualizacji  oprogramowania  i  jądra
tydzień  temu,  w  końcu  zdawało  się  działać  poprawnie.
Z  zadowoleniem  wyłączyłem  konsolę  administratora,
rozegrałem partyjkę w Go (znów przegrałem o 1,5 moku)
i  zgasiwszy  monitor  wyszedłem  na  spacer.  Jeśli  coś  się
będzie działo złego, to system i tak powiadomi mnie o tym
SMS-em.

Podstawowe pliki logów

Nie da się skutecznie śledzić dzienników systemowych bez
wiedzy  na  temat  ich  lokalizacji  i  zastosowania.  W  więk-
szości  przypadków  pliki  logów  znajdują  się  w  katalogu
/var/log/ i jego podkatalogach. Za zapis do odpowiednich
plików  poszczególnych  informacji  dotyczących  działania
systemu  odpowiada  demon  Syslogd.  Oprócz  tego  istnieje
demon Klogd, odpowiedzialny za przechwytywanie komu-
nikatów jądra systemu.

Plikiem konfiguracyjnym demona Syslogd jest plik /etc/

syslogd.conf. Z niego możemy dowiedzieć się, jakie infor-
macje są kierowane do poszczególnych plików. Każda jego
linia ma postać:

urządzenie.priorytet plik_logu

O autorze:

Autor zakończył studia zaoczne na V roku Informatyki na

Politechnice Opolskiej. Z Linuksem (i ogólnie systemami

uniksowymi) ma styczność od wielu lat. Obecnie admi-

nistruje siecią blokową złożoną z dziesięciu komputerów.

Kontakt z autorem: autorzy@linux.com.pl.

Rysunek 1.

Oto skutek zerwanego kabla – dwa dni bez sieci

Zobacz w:

www.linux.com.pl

analiza logów systemowych

Pole urządzenie określa, skąd pochodzą informacje. Może
przyjmować takie wartości, jak:

• authpriv – informacje dotyczące bezpieczeństwa i auto-

ryzacji;

• cron – demony Cron i At;
• daemon – demony systemowe bez osobnej wartości

urządzenie;

•  ftp – demon FTP;
•  kern – wiadomości jądra;
•  lpr – system drukowania;
•  mail – system pocztowy;
•  news – system wiadomości news (USENET );
•  syslog – wewnętrzne komunikaty demona Syslogd;
•  user – wiadomości programów użytkownika;
•  uucp – system UUCP;
•  local0  do  local7  –  zarezerwowane  do  lokalnego

użytku.

W  polu  priorytet  określamy,  jakie  informacje  chcemy
logować. Do dziennika systemowego określonego w polu
plik_logu  trafią  te  informacje,  które  mają  priorytet  równy
lub  wyższy  od  podanego  w  polu  priorytet.  Pole  to  może
przyjmować następujące wartości (poczynając od najniższe-
go priorytetu): debug, info, notice, warning, err, crit, alert
oraz emerg. Możemy również zabronić zapisywania infor-
macji z wybranego urządzenia w pliku – wystarczy w polu
priorytet  użyć  wartości  none.  Zarówno  pole  urządzenie,
jak  i  priorytet,  może  przyjmować  wartość  *,  oznaczającą
wszystkie dostępne urządzenia i priorytety (odpowiednio).

Przykładowa linia z pliku /etc/syslog.conf może wyglą-

dać tak:

*.info;mail.none;news.none;authpriv.none;cron.none

/var/log/messages

Powoduje ona, że do pliku /var/log/messages zostaną
zapisane wszystkie wiadomości o priorytecie info lub wyż-
szym, ze wszystkich urządzeń z wyjątkiem wiadomości
z systemów poczty, news, Crona i informacji dotyczących
bezpieczeństwa.

Jeśli chcemy te same informacje wysyłać na niewy-

korzystywaną konsolę (np. na dziesiątą), możemy wpisać
w pliku /etc/syslog.conf linię podobną do poniższej:

*.info;mail.none;news.none;authpriv.none;cron.none

/dev/tty10

Dzięki temu po zrestartowaniu demona Syslogd (np. pole-
ceniem

/etc/rc.d/init.d/syslog restart

) i przełączeniu

się na dziesiątą konsolę (klawiszami [Alt]-[F10 ]), będziemy
mogli na bieżąco czytać informacje dopisywane do pliku
/var/log/messages.

Analizując plik syslog.conf, możemy zorientować się

w przeznaczeniu części plików dziennika systemowego.
W domyślnie zainstalowanym systemie najczęściej wyko-

rzystywane są następujące pliki znajdujące się w katalogu
/var/log/:

• messages – plik ogólnego przeznaczenia; są tu logowa-

ne zarówno komunikaty jądra podczas startu systemu,
jak i informacje wysyłane przez różne programy uru-
chomione w systemie;

• secure – plik zawierający informacje dotyczące bezpie-

czeństwa oraz dane o autoryzacji użytkowników w sys-
temie;

• maillog – tu logowane są wszystkie informacje wysyła-

ne przez system pocztowy;

• cron – komunikaty o uruchamianiu zadań przez

demony Cron, Anacron oraz At;

• spooler – informacje krytyczne z działania systemów

UUCP i news;

• boot.log – komunikaty wyświetlane podczas startu sys-

temu.

Oprócz powyższych plików, w katalogu /var/log/ mogą
znaleźć się inne pliki i podkatalogi tworzone przez zainsta-
lowane oprogramowanie. Przykładowo często znajdziemy
tam podkatalogi cups/ (systemu drukowania), httpd/ (logi
serwera WWW), samba/ (komunikaty z działania Samby)
czy squid/ (informacje o serwerze pośredniczącym).

Nie należy dziwić się, jeśli oprócz pliku messages

w katalogu /var/log/ znajdą się pliki messages.1, messages.2
itd. Może to również dotyczyć innych plików. Jest to wynik
działania demona LogRotate, odpowiedzialnego za rotację
logów. Rotacja ma na celu uniknięcie przepełnienia dysku.
Plik z logiem co pewien czas ma zmienianą nazwę (doda-
wana jest cyfra). W ten sposób przechowywanych jest kilka
archiwalnych kopii pliku, z których najstarsza jest usuwana
przy kolejnej rotacji.

Analiza logów w trybie tekstowym

Jeśli szukamy w logach konkretnej informacji, najszyb-
ciej znajdziemy ją wykorzystując podstawowe narzędzia
dostępne z konsoli. Najprostszym z tych poleceń jest
grep.

Rysunek 2.

Możemy określić, które słowa są dla nas alarmujące

marzec 2004

dla początkujących

Przypuśćmy,  że  chcemy  sprawdzić,  czy  ktoś  odwiedza
naszą  stronę.  Wiemy  już,  że  logi  serwera  WWW  prze-
chowywane  są  w  katalogu  /var/log/httpd/.  Informacje
o odwiedzinach zawarte są w pliku access_log. Jeśli więc
stworzyliśmy stronę i opublikowaliśmy ją pod adresem http://
nasz.serwer/~uzytkownik/strona/,  to  możemy  poszukać
informacji o niej:

grep uzytkownik/strona /var/log/httpd/access_log*

Jeśli w plikach access_log* znajdują się jakieś linie zawiera-
jące tekst uzytkownik/strona, to zostaną one wyświetlone
na ekranie. Przykładowo może to wyglądać tak:

access_log.1:127.0.0.1 - - [28/Jan/2004:13:17:41 +0100]

"GET /~uzytkownik/strona/ HTTP/1.1" 200 1603 "-"

"Mozilla/5.0 (X11; U; Linux i686; pl-PL; rv:1.4)

Gecko/20030704"
access_log.1:127.0.0.1 - - [28/Jan/2004:13:17:41 +0100]

"GET /~uzytkownik/strona/style.css HTTP/1.1" 200 648

"http://localhost/~uzytkownik/strona/" "Mozilla/5.0

(X11; U; Linux i686; pl-PL; rv:1.4) Gecko/20030704"

Z  powyższych  linii  możemy  dowiedzieć  się,  że  dnia  28
stycznia 2004 roku o godzinie 13:17 jeden z użytkowników
naszego komputera (localhost – 127.0.0.1) wszedł na stronę
o  adresie  http://localhost/~uzytkownik/strona/.  Strona  ta
została wysłana do niego bez problemu (kod 200) i miała
rozmiar  1603  bajty.  Oprócz  tego,  strona  ta  korzystała
z arkusza stylów umieszczonego w pliku style.css o rozmia-
rze 648 bajtów. Użytkownik wchodzący na stronę korzystał
z przeglądarki przedstawiającej się jako Mozilla. Informacje
te znajdują się w pliku archiwalnym access_log.1.

Możemy także sprawdzić adres MAC naszej karty sie-

ciowej:

dmesg | grep eth

Polecenie to w moim systemie drukuje następujące infor-
macje:

divert: allocating divert_blk for eth0
eth0: RealTek RTL8139 Fast Ethernet at 0xd17ea000,

00:01:29:24:0d:2f, IRQ 10
eth0: Identified 8139 chip type 'RTL-8139B'

Interesujący nas adres MAC to 00:01:29:24:0d:2f. Przy
okazji dowiadujemy się, że jest to karta oparta na chipie
RealTek RTL8139B.

Oprócz użycia grepa, możemy wykorzystać również

inne polecenia. Poniższe polecenie powoduje zliczenie
listów wysłanych 11 i 12 stycznia (serwerem poczty jest
Postfix):

grep sent /var/log/maillog* | grep "Jan 1[12]" | wc -l

W moim przypadku listów takich było niewiele, więc pole-
cenie to zwróciło jednocyfrowy wynik:

Bardzo przydatne może okazać się polecenie Awk. Jest to
właściwie cały język wyszukiwania i przetwarzania wzor-
ców. Zobaczmy przykładowo, jak z plików secure wyłuskać
informację o tym, kto i z jakiego komputera logował się do
naszego systemu:

awk '/Accepted/ {print $9 "\t" $7 "\t" $11}'

/var/log/secure* | sort | uniq

Przykładowy wynik może wyglądać tak:

gerard password 192.168.100.200
gerard publickey 192.168.100.200
ktosik publickey 215.13.57.4

W  zestawieniu  tym  mamy  podane  nazwy  użytkowników
logujących  się  do  naszego  komputera  za  pomocą  SSH,
wykorzystaną metodę autoryzacji (hasło lub klucz publicz-
ny) oraz adres komputera, z którego nawiązano połączenie.
Nie mamy tu informacji na temat ilości połączeń – dzięki
kombinacji poleceń sort i uniq wyeliminowaliśmy wszyst-
kie powtórzenia. Jeśli interesują nas konkretne linie doty-
czące  pierwszego  z  wymienionych  połączeń,  to  możemy
znów skorzystać z grepa:

grep "password.*gerard.*192.168.100.200" /var/log/secure*

Przykładowo, możemy uzyskać w wyniku następujący
wydruk (zacytowano jedynie fragment):

secure:Jan 25 03:43:49 illusion sshd[6498]:

Accepted password for gerard from

192.168.100.200 port 52790 ssh2

Rysunek 3.

W Webminie możemy nie tylko przeglądać logi, ale

również dodawać nowe

www.linux.com.pl

analiza logów systemowych

secure.1:Jan 31 01:48:13 illusion sshd[28930]:

Accepted password for gerard from

192.168.100.200 port 2203

W powyższym przykładzie illusion jest nazwą komputera,
na którym znajdują się logi.

Samodzielne analizowanie logów stwarza duże pole

do popisu wszystkim programistom. To prawdziwy egza-

min  z  umiejętności  wykorzystania  wyrażeń  regularnych
oraz z wiedzy na temat działania systemu. Dla początku-
jących jest to świetna możliwość zdobycia nowej wiedzy
i  umiejętności.  Nie  zawsze  jednak  chcemy  lub  mamy
czas  samodzielnie  się  wszystkim  zajmować.  Z  pomocą
przychodzą nam inni programiści, którzy stworzyli wiele
programów i filtrów na różne sposoby przetwarzające logi
i wyłuskujące istotne informacje.

Red Hat LogViewer

W Auroksie mamy do dyspozycji bardzo przyjemne narzę-
dzie, które zwalnia nas z konieczności stosowania polece-
nia grep. Red Hat LogViewer, bo o tym programie mowa,
dostępny jest z menu Narzędzia systemowe –> System logs.
Oczywiście pod warunkiem, że zainstalowaliśmy go w sys-
temie. Jeśli nie, to możemy go znaleźć na pierwszej płycie
instalacyjnej.

Program ten jest bardzo prosty w użyciu. Po lewej stro-

nie mamy do wyboru różne pliki dziennika systemowego.
Gdy wybierzemy jeden z nich, jego zawartość pojawi się
w głównym oknie. Wpisy zasługujące na uwagę oznaczo-
ne są czerwonym wykrzyknikiem. W polu Filter for mamy
możliwość wpisania wyrażenia, które chcemy odszukać
w logu. Po wciśnięciu przycisku Filter na ekranie pozostaną
tylko linie zawierające to wyrażenie.

W menu Edit –> Preferences możemy wskazać lokali-

zacje poszczególnych plików logów, ustawić czas odświe-
żania, a także wskazać wyrażenia, które powinny być
oznaczane wykrzyknikiem.

Program ten nie jest szczególnie rozbudowany, lecz

z pewnością spełnia swoją funkcję – pozwala w wygodny
sposób przeglądać logi.

Webmin

Ten popularny program służący do administracji systemem
za pośrednictwem WWW nie mógł się obyć bez przeglądar-
ki logów. W sekcji System –> Logi systemowe mamy dostęp
do ustawień znanych nam już z pliku /etc/syslogd.conf.
Tym razem możemy skonfigurować każdy log za pomocą
interfejsu graficznego, co dla wielu osób jest łatwiejsze
i wygodniejsze.

Niestety, samo przeglądanie logów nie jest tu zbyt roz-

budowane. Jedyne, co możemy zrobić, to wybrać liczbę
linii do wyświetlenia oraz wyświetlić tylko linie zawierające
wprowadzony tekst. Pod tym względem lepszy wydaje się
Red Hat LogViewer.

LogWatch – automatyczne

wykrywanie podejrzanych wpisów

W wyłuskiwaniu nietypowych wpisów w dziennikach sys-
temowych może nam pomóc program LogWatch. Narzędzie
to codziennie przegląda wybrane pliki i przepuszcza je przez
odpowiednie filtry. Informacje sformatowane przez te filtry
wysyłane są pocztą e-mail na adres administratora. Nie
zawsze muszą one wzbudzać nasze podejrzenia – często są
to zestawienia, np. ilości połączeń z serwerem poczty.

Opcje polecenia Logwatch:

•

detail

poziom – ustawia poziom szczegółowości raportu;

można użyć wartości low (niska), med (średnia) i high
(wysoka) lub wartości liczbowych od 0 (niska) do 10
(wysoka);

•

logfile

nazwa_logu – ogranicza analizę do wskazane-

go pliku (lub plików, bo tej opcji można użyć kilkakrot-
nie) dziennika systemowego; LogWatch użyje filtrów
powiązanych ze wszystkimi usługami korzystającymi ze
wskazanego pliku;

•

service

nazwa_usługi – ogranicza analizę do wskazanej

usługi (lub usług – opcja może być użyta wielokrotnie);
LogWatch przeanalizuje wszystkie pliki dziennika sys-
temowego wykorzystywane przez tą usługę; przydatną
wartością nazwa_usługi jest All, pozwalająca wskazać
wszystkie dostępne usługi;

•

– powoduje wysłanie wyniku na standardowe

wyjście (np. na ekran);

•

mailto

adres – wysyła wynik na adres e-mail lub do

użytkownika podanego jako adres;

•

archives

– powoduje, że LogWatch oprócz właściwego

pliku logu analizuje również pliki archiwalne (np. messa-
ges.1 i następne w przypadku logu messages), oczywi-
ście z uwzględnieniem wartości opcji range;

•

range

– pozwala określić zakres analizowanych dat;

obecnie dostępne są tylko trzy wartości: Today (dzisiaj),
Yesterday (wczoraj) i All (wszystkie dni);

•

debug

poziom – opcja przydatna podczas rozwiązywa-

nia problemów oraz analizowania działania programu
LogWatch; wartość poziom może wynosić od 0 do 10
(powyżej 10 jest sens ustawiać tylko wartości większe od
100, gdyż wtedy nie jest usuwany katalog roboczy);

•

save

nazwa_pliku – zamiast drukować lub wysyłać

listem e-mail, zapisuje wynik analizy do pliku o nazwie
nazwa_pliku;

•

logdir

katalog – poleca szukać plików z logami w katalo-

gu katalog zamiast w standardowej lokalizacji;

•

hostname

nazwa_hosta – w raportach używa nazwa_

hosta zamiast nazwy zdefiniowanej dla tego systemu;
jeśli w pliku konfiguracyjnym /etc/log.d/logwatch.conf
włączyliśmy opcję

HostLimit

, to użycie opcji

hostname

w linii poleceń spowoduje analizowanie tylko wpisów
dotyczących hosta o nazwie nazwa_hosta; wyjątkiem
są pliki logów nie zawierające informacji o nazwie hosta
(pliki te będą przetwarzane niezależnie od wartości opcji

HostLimit

);

•

usage

– wypisuje informacje o dostępnych opcjach;

•

help

– to samo, co

usage

;

marzec 2004

dla początkujących

Instalacja

W  przypadku  dystrybucji  Aurox  program  LogWatch
dostarczany  jest  na  pierwszej  płycie  instalacyjnej.
Możemy  sprawdzić,  czy  jest  zainstalowany  w  systemie
poleceniem

rpm -q logwatch

. Powinniśmy uzyskać nazwę

pakietu wraz z numerem wersji. Jeśli zamiast tego otrzy-
mamy komunikat Pakiet logwatch nie jest zainstalowany,
to należy zainstalować go z płyty. W tym celu montujemy
pierwszą płytę instalacyjną w systemie (np.

mount /mnt/

cdrom

), po czym instalujemy nasz pakiet –

rpm -Uvh /mnt/

cdrom/RedHat/RPMS/logwatch*.rpm

Jeśli wolimy skorzystać z bardziej aktualnej wersji,

możemy ją pobrać z witryny domowej programu (http://
www.logwatch.org/ ).  W  chwili  pisania  artykułu  najnow-
sza  dostępna  wersja  stabilna  nosiła  numer  5.0.  Warto
ją  zainstalować  choćby  dlatego,  że  udostępnia  większą
liczbę przydatnych filtrów.

Zaraz po instalacji LogWatch jest w zasadzie gotowy

do  użycia.  Zwykle  nie  ma  potrzeby  ingerencji  w  pliki
konfiguracyjne.  Jeśli  jednak  chcemy  rzeczywiście  wie-
dzieć,  co  się  dzieje  w  naszym  systemie,  to  powinniśmy
to zrobić.

Konfiguracja

Większość  plików  znajduje  się  w  katalogu  /etc/log.d/.
Główny plik konfiguracyjny to logwatch.conf (właściwie jest
to łącze symboliczne do pliku conf/logwatch.conf ). Zawiera
on domyślne ustawienia, które są stosowane w przypadku
pominięcia  poszczególnych  opcji  w  linii  poleceń.  Przy
zmianach  posługujemy  się  naszym  ulubionym  edytorem
(np. Vim, mcedit czy pico).

Na samym początku możemy ustawić adresata listów

informacyjnych (MailTo). Domyślnie jest to użytkownik
root, ale możemy wskazać dowolnego innego lub nawet
wpisać pełny adres e-mail.

Inną ważną opcją jest Range – określa ona, które wpisy

w dziennikach systemowych będą analizowane. Opcja

ta  może  przyjąć  kilka  wartości  –  All  (wszystkie  wpisy),
Yesterday  (wczorajsze)  oraz  Today  (dzisiejsze).  Domyśl-
nie  analizowane  są  wpisy  z  poprzedniego  dnia.  Warto
zaznaczyć, że opcja ta jest jeszcze bardzo niedoskonała.
W trakcie pracy z LogWatch można zauważyć, że wyniki
zwracane  przez  program  wywoływany  z  Crona  różnią
się od tych zwracanych podczas wywoływania programu
z linii poleceń. Dzieje się tak, gdyż LogWatch pobiera daty
w formacie zależnym od wykorzystywanego w systemie
języka. Załóżmy, że dziś jest 2 luty, a w naszym systemie
zmienna środowiskowa $LANG ustawiona jest na „pl_PL”
(można to sprawdzić poleceniami

locale

lub

echo $LANG

W takim przypadku użycie opcji –range yesterday spowo-
duje wyszukiwanie linii z datą lut 1. Gdy jednak zmienna
$LANG ustawiona jest na „C”, to poszukiwane będą linie
z datą Feb 1. Jak więc widać, obecnie jedyną naprawdę
bezpieczną wartością opcji –range jest All. Dzięki niej
zostaną przeanalizowane wszystkie linie.

Oprócz tego, możemy określić, jak bardzo szczegó-

łowe raporty chcemy otrzymywać. Służy do tego opcja
Detail, która może przyjąć wartości Low (niewiele szcze-
gółów – domyślna), Med (średnia ilość szczegółów) oraz
High (dużo szczegółów). Zamiast tych trzech wartości
możemy użyć liczb od 0 (odpowiada to Low) do 10 (od-
powiednik High).

Dzięki opcji Service możemy wskazać usługi, o których

chcemy uzyskać informacje – wartość tej opcji wskazuje
nazwy  filtrów  (znajdujących  się  w  katalogu  /etc/log.d/
scripts/services/ ),  których  chcemy  użyć.  W  większości
przypadków  najlepiej  pozostawić  tę  opcję  w  ustawieniu
All,  dzięki  czemu  uruchamiane  będą  wszystkie  filtry.
Jeśli  z  jakiegoś  powodu  chcemy  jednak  któryś  wyłą-
czyć,  możemy  poniżej  umieścić  dodatkową  linię  Service
z nazwą wyłączanego filtru poprzedzoną znakiem minusa
(np.

Service = -cron

Wiemy już, że w katalogu /etc/log.d/scripts/services/

znajdują  się  filtry  dotyczące  konkretnych  usług.  Oprócz
tego, w katalogu /etc/log.d/scripts/ znajdują się jeszcze dwa
podkatalogi  zawierające  filtry.  Są  to  logfiles/  oraz  shared/,
zawierające  odpowiednio  filtry  dotyczące  konkretnych
plików logów oraz filtry wspólne dla kilku różnych usług
lub  logów.  Same  filtry  to  po  prostu  skrypty,  napisane
zwykle  w  języku  Perl  (ale  niekoniecznie).  Możemy  więc
(jeśli  znamy  ten  język  w  wystarczającym  stopniu)  samo-
dzielnie przeanalizować poszczególne filtry, a nawet napi-
sać własne.

Wspomniane wyżej filtry mają za zadanie przeszukać

pliki  dzienników  systemowych  i  wydobyć  z  nich  pewne
informacje.  W  katalogu  /etc/log.d/conf/logfiles/  znajdują
się  pliki  konfiguracyjne  określające  lokalizację  dzienni-
ków  systemowych  oraz  archiwów.  W  katalogu  /etc/log.d/
conf/services/  znajdziemy  pliki  konfiguracyjne  dotyczące
poszczególnych usług. Wskazują one między innymi, które
pliki logów lub które fragmenty tych plików dotyczą kon-
kretnej usługi.

Rysunek 4.

Wiele programów wspomagających analizę logów

z powodzeniem działa pod konsolą

www.linux.com.pl

analiza logów systemowych

Uruchamianie

Wraz z instalacją pakietu w katalogu /etc/cron-daily/ zosta-
je  umieszczony  plik  o  nazwie  00-logwatch.  Właściwie
jest  to  łącze  symboliczne  prowadzące  do  pliku  /etc/log.d/
scripts/logwatch.pl.  Dzięki  temu,  demon  Cron  będzie  dbał
o codzienne uruchamianie programu LogWatch. Listy e-mail
z wynikami działania filtrów będą wysyłane na konto okre-
ślone w pliku /etc/log.d/logwatch.conf w zmiennej MailTo.

Nie jest to jedyna metoda uruchomienia programu. Jeśli

potrzebujemy w danej chwili wyniku działania konkret-
nego filtru, możemy uruchomić LogWatch z linii poleceń.
Wywołanie polecenia

logwatch

bez parametrów spowoduje

użycie  domyślnych  opcji  ustawionych  w  pliku  konfigura-
cyjnym.  Zależnie  od  tego,  co  chcemy  osiągnąć,  możemy
jednak  wykorzystać  różne  parametry.  Przykładowo,  jeśli
chcemy sprawdzić komunikaty demona init (np. o zmianie
poziomu runlevel), możemy użyć polecenia:

logwatch --detail high --archives --service init

--range all --print

Poniżej  nagłówka  informującego  o  dacie  i  warunkach
wykonywania  raportu,  w  sekcji  zamkniętej  liniami  Init
Begin  i  Init End  znajdziemy  wynik  działania  filtru.  Może
mieć on postać:

Entered or switched to runlevel 0: 2 Time(s)
Entered or switched to runlevel 6: 34 Time(s)

Jak widać, zestawienie to informuje nas, że dwukrotnie
system przechodził do poziomu runlevel 0, natomiast to
poziomu runlevel 6 przechodził 34 razy. Informacje te uzy-
skamy tylko korzystając z opcji –detail high, gdyż nie są one
na tyle istotne, aby umieszczać je przy niższych poziomach
szczegółowości.

W rozdziale Analiza logów w trybie tekstowym wydo-

bywaliśmy z logu secure informacje o tym, kto logował się
do naszego komputera z pomocą ssh. LogWatch również
pozwala nam uzyskać te informacje. Wystarczy, że użyjemy
polecenia:

logwatch --detail high --service sshd –range=all

--archives --print

Może ono zwrócić dosyć obszerny wynik, jednak nas w tej
chwili interesują linie umieszczone w bloku Users logging in
through sshd. We wspomnianym przykładzie linie te mogą
wyglądać na przykład tak:

gerard:
192.168.100.200: 21 times
ktosik:
215.13.57.4: 7 times

Przy okazji filtru sshd chciałbym zwrócić uwagę, że high
niekoniecznie jest najwyższym poziomem szczegółowości

informacji. Autor filtru sshd przewidział możliwość wyświe-
tlenia dodatkowych informacji w przypadku użycia opcji
–detail 20 lub wyższej. W takim przypadku powyższe
informacje mogłyby wyglądać tak:

gerard:
192.168.100.200:
publickey: 20 times
password: 1 time
ktosik:
215.13.57.4:
publickey: 7 times

Daje nam to znacznie bardziej szczegółowy raport niż nasze
krótkie polecenie awk. A to tylko mały wycinek informacji,
jakie udostępnia nam filtr sshd.

Jeśli chcemy zapoznać się z raportami na temat kilku

wybranych usług, możemy tego dokonać jednym polece-
niem, np.:

marzec 2004

dla początkujących

logwatch --detail high --service arpwatch

--service cron --range today --print

Jak  widać,  opcji  –service  możemy  użyć  kilkakrotnie,
wskazując kolejne interesujące nas usługi. Powyższe pole-
cenie wydrukuje nam wyniki działania filtrów arpwatch
i  cron  umieszczone  odpowiednio  w  sekcjach  Arpwatch
Begin/End  oraz  Cron  Begin/End.  Program  Arpwatch
służy  do  śledzenia  zmian  przypisania  numerów  IP  do
poszczególnych  kart  sieciowych.  Informacje  zwracane
przez  ten  filtr  mogą  dotyczyć  pojawienia  się  nowego
komputera w sieci, jak również wymiany karty sieciowej
w jednym z komputerów.

LogWatch pozwala nam na nie wskazywanie konkret-

nych  usług.  Zamiast  tego,  możemy  wskazać  plik  logu,
który  chcemy  przeanalizować.  LogWatch  wykorzysta
wtedy  filtry  wszystkich  usług  powiązanych  z  tym  pli-
kiem. Przykładowo, możemy sprawdzić wczorajsze infor-
macje dotyczące pliku /var/log/messages i przesłać je do
skrzynki  pocztowej  użytkownika  gerard  (jeśli  mamy  go
w systemie):

logwatch --detail low --logfile messages

--range yesterday --mailto gerard

Użytkownik ten otrzyma list zawierający informacje takie,
jak  komunikaty  błędów  zwracane  przez  jądro  (w  sekcji
Kernel),  informacje  o  problemach  z  ładowaniem  modu-
łów (ModProbe), komunikaty demona Identd i inne. Warto
zwrócić uwagę, że w sekcjach niektórych filtrów może poja-
wić  się  linia  o  treści  **Unmatched  Entries**.  Umieszczone
po niej linie nie pasowały do żadnej z reguł filtru (chociaż
dotyczyły tej konkretnej usługi).

Inne narzędzia

Programów wspomagających przeglądanie i analizę logów
systemowych jest wiele. Dobór odpowiedniego zależy od
naszych potrzeb, umiejętności i przyzwyczajeń. Warto

odwiedzić  serwis  FreshMeat  (http://freshmeat.net/ ),  gdzie
między innymi w sekcji Browse –> System –> Logging znaj-
dziemy  co  najmniej  kilkadziesiąt  tego  typu  programów.
Zachęcam  do  samodzielnych  poszukiwań,  a  w  ramce
W Sieci zamieszczam odnośniki do kilku wybranych pro-
jektów.

Zakończenie

Przeglądanie i analizowanie logów systemowych ma sens.
Pozwala nam na wykrycie błędów w konfiguracji systemu,
„doszlifowanie” go i dopasowanie do naszych potrzeb. Ana-
lizując logi rutera możemy dostosowywać podział łącza tak,
aby korzystanie z niego było jak najbardziej komfortowe
dla użytkowników. Logi serwera WWW mogą nam wska-
zać błędy w konstrukcji naszych serwisów. Mogą nas też
powiadomić o próbach włamań (oby nieudanych).

Jeśli chodzi o włamania, trzeba zdawać sobie sprawę

z pewnej rzeczy. Analiza logów w tym konkretnym przy-
padku jest często spóźniona. Będzie to już jedynie czyta-
nie historii o tym, jak ktoś dostał się do naszego systemu
i zrobił z nim, co chciał. Może być też tak, że włamywacz
usunie z logów wpisy świadczące o jego obecności. Uchro-
nić nas przed takimi sytuacjami mogą systemy wykrywania
włamań (IDS – Intrusion Detection System).

W Sieci:

• ADMLogger:

http://aaron.marasco.com/linux.html

• AJMS:

http://www.argray.org/ams/

• Analog:

http://www.analog.cx/

• Firewall Log Daemon:

http://rouxdoo.freeshell.org/dmn/

• FWAnalog:

http://tud.at/programm/fwanalog/

• FWLogWatch:

http://www.kyb.uni-stuttgart.de/boris/software.shtml

• FWReport:

http://sourceforge.net/projects/fwreport/

• GLogWatch:

http://www.uberh4x0r.org/download/gkrellm/

• Log_analysis:

http://linux.umbc.edu/~mabzug1/log_analysis.html

• Log Tool:

http://xjack.org/logtool/

• LogWatch:

http://www.logwatch.org/

• MultiTail:

http://www.vanheusden.com/multitail/

• Swatch:

http://swatch.sourceforge.net/

• Webalizer:

http://www.mrunix.net/webalizer/

• Webmin:

http://www.webmin.com/

Rysunek 5.

Na witrynie programu LogWatch znajdziemy dokładne

wskazówki, jak stworzyć własne filtry

sprzęt

www.linux.com.pl

Zabawy z flash dyskiem USB

Piotr Wolny

lash dyski, nazywane często – z racji swoich nie-
wielkich rozmiarów – pen drive, to stosunkowo
nowe urządzenia. Na tyle nowe, że nazywa się je
wciąż bardzo różnie – flash disk, flash drive, key-

drive, USB key, USB flash drive, keychain drive, pen drive,
memory stick to chyba nawet nie wszystkie ich angielskie
określenia. Rozpowszechnienie flash dysków było możliwe
dzięki opracowaniu tanich pamięci typu eeprom, odpor-
nych na wielokrotny zapis. Niektórzy producenci zapewnia-
ją, iż flash dysk można zapisywać nawet milion razy, a dane
na nim zawarte wytrzymują 10 lat.

Ogólnie flash dyski to niewielkie urządzenia pamięci

masowej, podpinane do portu USB. Najczęściej wystę-
pują w pojemnościach od 32 MB do kilku GB. Model
o pojemności 128 MB można nabyć za około 200 złotych.
W praktyce flash dysk jest więc bardziej pojemny i szybszy
niż dyskietka i choć jest na ogół mniej pojemny niż dysk
CD-R(W), znacznie wygodniej się go nagrywa i transpor-
tuje (podobno jest na tyle lekki, że może go przenieść 14
mrówek). Wszystkie flash dyski korzystają z protokołu USB-
storage, dzięki czemu łatwo jest ich używać – nie wymagają
sterowników na komputerach z różnymi nowymi systema-
mi operacyjnymi, nawet na MS Windows XP.

Flash dyski USB działają oczywiście również bez żad-

nych dodatkowych sterowników w Linuksie, są dobrze
obsługiwane przez w miarę nowe dystrybucje. Nie zetkną-
łem się z żadnym modelem, który nie zadziałałby w naszym
systemie operacyjnym (dobrze współpracują nawet tanie
jednostki no-name).

Flash dysk w Linuksie

W  niektórych  dystrybucjach  Linuksa  podłączenie  flash
dysku  jest  natychmiast  wykrywalne,  np.  w  Mandrake
Linux 9.2 taki dysk jest automatycznie montowany w /mnt/
removable,  a  na  pulpicie  KDE  pojawia  się  odpowiednia
ikona.  Inne  nowe  dystrybucje  wymagają  kilku  minut  na
konfigurację, w zależności od osobistych preferencji.

Flash dysk USB pracuje w Linuksie jako urządzenie

SCSI, więc jest oznaczony jako /dev/sda (gdy mamy jakiś
kontroler SCSI, wtedy oznaczenie może przesunąć się na
/dev/sdb). Jego pierwszą partycją (urządzenia te sprzedawa-

ne są z założoną i sformatowaną partycją FAT16 ) jest więc
/dev/sda1. Możemy utworzyć odpowiedni katalog w /mnt
(

mkdir -m 666 /mnt/flash

) i po podłączeniu zamontować

urządzenie komendą

mount /dev/sda1 /mnt/flash

. W nie-

których przypadkach może być potrzebne wcześniejsze
wykonanie komendy

modprobe usb-storage; modprobe

sg; modprobe sd_mod

(w takim przypadku warto od razu

dopisać ją do któregoś ze skryptów startowych). Aby mon-
towanie było prostsze i można było je wykonywać z konta
zwykłego użytkownika, możemy wpisać odpowiednią linię
do /etc/fstab, np.:

/dev/sda1 /mnt/flash vfat noauto,users 0 0

Po dopisaniu odpowiedniej linijki w pliku fstab, do zamon-
towania podłączonego flash dysku wystarczy komenda

mount /mnt/flash

. Wygodniejsze może okazać się stwo-

rzenie na pulpicie KDE/GNOME ikony urządzenia CDROM

O autorze:

Autor jest politologiem i pracuje dla www.wzz.org.pl.

Linuksem zajmuje się mniej więcej od czasów jądra 2.0.20.

Kontakt z autorem: autorzy@linux.com.pl.

Tworzenie kopii flash dysku

Jeśli  nagraliśmy  na  flash  dysku  jakąś  dystrybucję  Linuksa
i chcemy spróbować innej, zawsze możemy łatwo zachować
obraz  starej  dystrybucji  na  flash  dysku  w  pliku.  Wystarczy
w  tym  celu  polecenie:

if=/dev/sda of=/jakas/nazwa/

pliku.img

. Oryginalny stan flash dysku przywracamy polece-

niem:

dd if=/jakas/nazwa/pliku.img of=/dev/sda

. Oczy-

wiście, przed tymi operacjami należy koniecznie odmontować
flash dysk.

Rysunek 1.

Flash dysk nie wygląda na coś, co kosztuje ponad

200 PLN, ale jest wart tych pieniędzy

Zobacz w:

marzec 2004

sprzęt

(nazwę możemy zmienić na np. FLASH), gdzie w zakładce
„urządzenie”  podamy  /dev/sda1.  Po  tej  operacji  możemy
zamontować  urządzenie  klikając  na  odpowiadającą  mu
ikonkę  oraz  odmontować  komendą  dostępną  w  menu
wywołanym  prawym  klawiszem  myszy.  Pamiętajmy  przy
okazji, że Linux buforuje dane zapisywane na flash dysku
i przed jego wyciągnięciem należy go koniecznie odmon-
tować,  aby  mieć  pewność,  że  wszystko  na  nim  zostało
zapisane. Bardzo ważne jest to, że flash dysków nie można
odłączać,  gdy  trwa  na  nich  zapis,  gdyż  kończy  się  to
powstawaniem nienaprawialnych bad block-ów.

Flash dysk może być również montowany automatycz-

nie po włożeniu lub gdy jakaś aplikacja chce odczytać
z niego dane. W takim przypadku możemy skorzystać
chociażby z autofs. Przykładowo, w pliku /etc/auto.master
umieszczamy linię:

/misc /etc/auto.misc --timeout=60

a w pliku /etc/auto.miscs linię:

flash -fstype=auto,noauto,owner,kudzu :/dev/sda1

Następnie restartujemy autofs (

/etc/init.d/autofs restart

)

i nasz flash dysk będzie montowany automatycznie, gdy
jakaś aplikacja będzie chciała odczytać katalog /misc/flash.

Jeśli chcemy uzyskać bardziej „efektowną” konfigurację,

np. uruchamiać jakieś aplikacje po podłączeniu flash dysku,
możemy skorzystać z mechanizmu hotplug. Więcej na temat
hotplug można było przeczytać w artykule „Cyfrowy aparat
fotograficzny  w  Linuksie”  w  Linux+  z  listopada  2003.
Szybki przykład? Jeśli nasze urządzenie ma identyfikatory
USB 126f/2168/200 (można je sprawdzić w /var/log/syslog
lub  /var/log/messagess,  gdzie  pojawiają  się  po  jego  pod-
łączeniu),  tworzymy  plik  /etc/hotplug/usb/flash.usermap  i
wpisujemy w nim jedną linię:

flash 0x000f 0x126f 0x2168 0x0000 0x0200 0x00 0x00 0x00

0x00 0x00 0x00 0x00000000

Najlepiej skopiować ją z jakiegoś innego pliku *usermap
i pozmieniać odpowiednie cyfry – w ten sposób trudniej się
pomylić. W pierwszej kolumnie jest identyfikator urządzeń

USB-storage (może to być również 0x0003, jeśli to pierwsze
nie zadziała), a pozostałe dane otrzymujemy z logów syste-
mowych. Trzecią cyfrę – u mnie 200 – możemy wpisać do
piątej i/lub szóstej kolumny. Następnie piszemy skrypt /etc/
hotplug/usb/flash. Na początek wystarczy w nim linia:

#!/bin/sh
logger "uruchamia sie $0"

Nadajemy skryptowi prawa do wykonywania oraz podłą-
czamy  nasze  urządzenie,  patrząc,  czy  w  logach  systemo-
wych znajdujemy powyższy wpis „uruchamia sie...”. Jeśli go
nie ma, musimy poprawić cyfrowe identyfikatory urządze-
nia.  Jeśli  wpis  pojawia  się,  dobrze  jest  jeszcze  sprawdzić,
czy  nie  będzie  się  pojawiał,  gdy  podłączymy  jakieś  inne
posiadane  w  domu  urządzenie  USB  –  chcemy,  aby  nasz
skrypt uruchamiał się tylko przy podłączeniu flash dysku.

Bardzo prosty przykład, który przy każdym podłącze-

niu  flash  dysku  automatycznie  uaktualnia  ważne  dane,
kopiując  je  na  flash  dysk,  można  znaleźć  na  Listingu  1.
Skrypt, który jedynie automatycznie montuje urządzenie po
podłączeniu i odmontowuje po wyciągnięciu, jest na Listin-
gu 2. Skrypty te zadziałają, jeśli umieściliśmy odpowiednie
wpisy  w  /etc/fstab  oraz  stworzyliśmy  właściwie  plik  /etc/
hotplug/usb/flash.usermap.

Przy pisaniu skryptów hotplug trzeba jedynie pamiętać,

że wykonywane są one z prawami użytkownika root, więc
czasem możemy potrzebować w skrypcie komendy

. Ponadto, jeśli używamy jakiejś starszej

dystrybucji, zawierającej wersję hotplug sprzed 8 sierp-
nia 2003 roku, nie możemy tworzyć własnych plików /etc/
hotplug/usb/*.usermap – ich zawartość należy dopisywać
do /etc/hotplug/usb.usermap.

Instalacja Linuksa na flash dysku

Flash dyski są na tyle duże, że można na nich zmieścić
wiele  małych  dystrybucji  Linuksa.  Nie  tylko  wszystkie
„jednodyskietkowe”,  ale  –  zwłaszcza  jeśli  posiadamy
urządzenie  o  pojemności  64  MB  i  więcej  –  możemy
wykorzystać  mniejsze  dystrybucje  typu  LiveCD.  Flash

Instalacja „normalnej” dystrybucji

Być  może  niektórzy  z  Czytelników  mają  na  tyle  duże  flash
dyski, że chcieliby zainstalować na nich normalne dystrybu-
cje  Linuksa.  Nie  ma  problemu!  Jako  dysk  docelowy  należy
wybrać  /dev/sda  (bądź  sdb,  gdy  mamy  jakieś  urządzenia
SCSI)  i  przeprowadzić  normalnie  instalację.  W  niektórych
dystrybucjach  może  być  konieczne  załadowanie  modułów
usb-uhc/usb-ohci, usb-storage, sg, sd_mod przed podziałem
dysku na partycje. Robi się to zazwyczaj przełączając się na
drugą  (bądź  kolejną)  wirtualną  konsolę  (klawiszami  [Ctrl]+
[Alt]+[F2...]) i wydając polecenie

modprobe ...

Moduły jądra

Jeśli samodzielnie kompilujemy jądro Linuksa lub nasz sprzęt
nie chce zadziałać, potrzebujemy moduły jądra do obsługi
flash dysku:

• w dziale USB: Preliminary USB device filesystem, sterow-

nik hosta (ehci/uhci/usb-uhci/ohci) oraz USB Mass Stora-
ge support (usb-storage.o);

• w dziale SCSI: SCSI disk support (sd_mod.o) oraz SCSI

generic support (sg.o).

Flash dysk możemy oczywiście samodzielnie sformatować na
dowolny system plików, ale domyślnie jest to vfat, więc warto
mieć w jądrze wsparcie również dla niego.

www.linux.com.pl

flashdysk USB

dyski robią się na tyle popularne, że twórcy niektórych
małych dystrybucji Linuksa dostosowują swoje dzieła do
używania właśnie na takich urządzeniach bądź publikują
dla nich specjalną wersję.

Często dużym problemem jest uruchomienie komputera

z urządzenia USB. Nie jest to uzależnione od typu posia-
danego  flash  dysku.  W  tym  przypadku  ważna  jest  płyta
główna naszego komputera. W BIOS-ie musimy mieć opcję
startu  z  USB-ZIP  bądź  innych  urządzeń  USB  (USB-HDD,
USB-FDD,  USB-CDROM  itp.).  To  nie  gwarantuje  jednak
sukcesu.  Wiele  płyt  głównych  nie  potrafi  uruchomić  sys-
temu z flash dysku, mimo posiadania odpowiedniej opcji
w BIOS-ie. Jeśli mamy dostęp do DOS-a bądź Windowsa,
zanim  poświęcimy  czas  na  ściągnięcie  i  zainstalowanie
jakiejś dystrybucji Linuksa, dobrze jest przeprowadzić prosty
test  uruchomienia  systemu  z  flash  dysku.  Przy  pomocy
narzędzi dostarczanych przez jego producenta bądź używa-
jąc programów zawartych w DOS/Windows, formatujemy
flash dysk, czyniąc go urządzeniem startowym (kopiujemy
pliki systemowe). Następnie przestawiamy BIOS komputera
na start z USB-ZIP i sprawdzamy, co się stanie. Jeśli system
ruchomi się, to mamy szczęście. Jeśli nie, to pozostaje jesz-
cze do sprawdzenia kilka rzeczy:

• możemy spróbować przestawić urządzenie startowe

w BIOS-ie na inne USB-xxx (USB-HDD, USB-FDD,
USB-CDROM itd.);

• niektóre (wadliwe) płyty główne wymagają podłącze-

nia flash dysku przy całkowicie odłączonym zasilaniu
od komputera (z wyciągniętą wtyczką), w przeciwnym
razie BIOS nie zobaczy dysku USB; konieczne jest rów-
nież wtedy włączenie w BIOS-ie obsługi klawiatury
USB – znane z takich dziwnych zachowań są niektóre
płyty z chipsetem VIA i AMI BIOS-em, np. Epia-m czy
Shuttle mv42n;

• możemy spróbować specjalnego bootloadera z projek-

tu SPBLinux (adres w ramce „W Sieci”), instalując go
komendą

dd if=spb2 of=/dev/sda

;

• dobrze sprawdzić, czy producent płyty opublikował

jakieś uaktualnienia firmware, które poprawiałoby uru-
chamianie z USB;

• czasem pomaga takie przestawienie urządzeń, aby

kontroler USB nie dzielił przerwania z innym urządze-
niem;

• mój flash dysk (TwinMos(r) Mobile Disk III – 021) uru-

chamia  się  tylko  i  wyłącznie,  gdy  sformatujemy  go
programem  pod  systemem  Windows,  dostarczonym
przez  producenta,  a  z  dwóch  dostępnych  opcji  przy
formatowaniu, w praktyce z moją płytą główną działa
tylko USB-HDD.

Powyższe porady mogą być przydatne, ale większość Czy-
telników zapewne nie napotka żadnego problemu przy
uruchamianiu komputera z USB, jeśli tylko BIOS ma taką
opcję. Spośród kilku płyt głównych, które udało mi się
przetestować, wszystkie się uruchomiły. Nie były to modele
z „górnej półki”, lecz tanie płyty główne z chipsetami VIA,
np. ECS K7VTA3 czy ECS K7VZA.

Gdy już potrafimy uruchomić komputer z naszego

flash dysku, czas rozejrzeć się za jakąś ciekawą dys-
trybucją Linuksa dla niego. Wybór jest bardzo duży.
Najpierw przyjrzałem się dystrybucjom, które przez ich
autorów zostały przystosowane do uruchamiania z flash
dysków.

Flonix

Mój  pierwszy  wybór  padł  na  Floniksa  (http://flonix.
tuxfamily.org/ ).  Jest  to  ciekawa  dystrybucja,  oparta  na
Knoppiksie,  o  ogólnych  zastosowaniach.  Znajdziemy  na
niej  narzędzia  do  multimediów  (mplayer,  xmms,  przeglą-
darki  obrazków),  nagrywania  płyt  CD,  manipulacji  plika-
mi,  przeglądania  stron  WWW  i  wiele  innych.  Wszystko
można  zamieścić  na  flash  dysku  o  pojemności  64  MB,
ale przed instalacją należy go odpowiednio przygotować.
Musi  na  nim  znajdować  się  aktywna  partycja  FAT16  (tak
jest  domyślnie  na  nowych  sprzedawanych  urządzeniach).
Jeśli  nie  zauważymy  obecności  partycji  FAT16,  możemy
ją  stworzyć  przy  pomocy  fdiska  i  następnie  sformatować
poleceniem

mkfs.vfat /dev/sda1

. Następnie po ściągnięciu

i rozpakowaniu pliku Flonix_USB_Edition_build36.zip
należy zawartość tego archiwum przegrać do głównego
katalogu flash dysku.

Po skopiowaniu plików, odmontowujemy flash dysk

(ale nie odłączamy). Potrzebne jest tylko jedno polecenie,
które umożliwi uruchamianie się Linuksa z flash dysku.
Cały czas przy założeniu, że nasz flash dysk to /dev/sda1,
musimy wydać polecenie

syslinux /dev/sda1

. Program

syslinux można znaleźć we wszystkich dystrybucjach lub
ściągnąć z http://syslinux.zytor.com/ – w jego archiwum
jest również gotowa do użycia, skompilowana wersja.

Listing 1.

Przykładowy prosty skrypt, który automatycznie

kopiuje na flash dysk dane z wybranego katalogu

#/bin/bash

logger "

: start uaktualniania danych"

# czekamy, aż moduły jądra zostaną załadowane

sleep 4

# montujemy flash disk

mount -w /mnt/flash || exit

# tworzymy katalog na flash dysku i kopiujemy dane

mkdir -p /mnt/flash/wazne
cp -Ru /home/piotr/dane/wazne/* /mnt/flash/wazne/

# odmontowujemy dysk i odtwarzamy dźwięk
# program aplay odtwarza dźwięk przez sterowniki ALSA

umount /mnt/flash && aplay /usr/share/apps/kbackgammon/

sounds/kbackgammon-lost.wav

logger "

: koniec uaktualniania danych"

marzec 2004

sprzęt

To już wszystko! Czas zrestartować komputer i podzi-

wiać  Floniksa.  Na  mnie  zrobił  naprawdę  imponujące
wrażenie.  Bardzo  wygodna  jest  szczególnie  możliwość
zapisywania  konfiguracji  i  plików  osobistych  wprost  na
flash  dysk,  z  którego  uruchamiamy  komputer.  Odpada
konieczność używania dodatkowych dyskietek lub ponow-
nego  nagrywania  płyty,  jak  ma  to  miejsce  w  przypadku
dystrybucji typu LiveCD.

Movix2

Movix2  (http://movix.sourceforge.net/ )  to  kolejna  dys-
trybucja,  która  przez  autora  została  przystosowana  do
uruchamiania  z  flash  dysku.  Tym,  którzy  jej  nie  znają,
należy przypomnieć, że dystrybucja ta służy do oglądania
filmów  przy  pomocy  programu  MPlayer.  Ta  wersja  jest
wyposażona  w  system  X  Window.  Jej  przeniesienie  na
flash dysk jest jednak nieco trudniejsze niż w przypadku
Floniksa  i  to  tym  bardziej,  że  skrypt  przeznaczony  do
automatycznego  przenoszenia  dystrybucji  na  flash  dysk
–  przynajmniej  u  mnie  –  nie  zadziałał.  Musiałem  prze-
nieść dystrybucję ręcznie.

Po rozpakowaniu pliku movix2-0.3.1pre4.tar.gz, do

katalogu  src/mplayer/codecs  dołożyłem  pliki  z  kodekami
z  Windows  (plik  win32codecs.tar.bz2  i  inne,  bez  roz-
pakowywania),  zaś  do  katalogu  src/movix/  znaleziony
w  sieci  plik  libdvdcss-1.2.6-1.i386.rpm,  który  umożliwia
odczyt zakodowanych płyt DVD. Do katalogu src/mplayer/
mplayer-fonts/ dołożyłem czcionkę verdana.ttf, a do pliku
src/movix/gui.conf  dopisałem  linię:

subfont-encodin-

g=cp1250

. Ponadto, w pliku src/movix/rc.movix zakomen-

towałem  kilka  linii  ładujących  Sambę,  która  u  mnie  nie
chciała  zadziałać.  Te  działania  nie  są  jednak  niezbędne.
Samo  przeniesienie  na  flash  dysk  należy  rozpocząć  od
jego zamontowania, np. w /mnt/flash. Następnie kopiujemy
konfigurację  bootloader-a:

cp extras/flash/syslinux.cfg

/mnt/flash/

. Tworzymy na karcie główny katalog:

mkdir

/mnt/flash/movix2

, oraz kopiujemy tam cały katalog src:

-R src/* /mnt/flash/movix2

. Następnie na karcie przenosi-

my kilka plików:

cd /mnt/flash/movix2
mv isolinux/kernel/vmlinuz ..
mv isolinux/initrd.gz ..
mv -v isolinux/*txt ..
mv -v isolinux/mov* ..

Na zakończenie odmontowujemy /mnt/flash i wydajemy
polecenie

syslinux /dev/sda1

. Teraz możemy uruchamiać

już komputer z flash dysku. Niestety, w przypadku Movik-
sa2 uruchamianie systemu – mimo flash dysku z USB 2.0
– trwa kilka minut. Po przegraniu dystrybucji możemy
oczywiście dalej ją modyfikować, zapisując bezpośrednio
na flash dysku, np. domyślnie uruchamiany tryb pracy znaj-
dziemy w pliku syslinux.cfg.

Inne dystrybucje oparte na Knoppiksie

Pod

adresem

http://www.knoppix.net/docs/index.php/

KnoppixCustomizations  znajdziemy  obszerną  listę  dystry-
bucji  Linuksa  opartych  na  Knoppiksie.  Niektóre  spośród
nich  są  na  tyle  małe,  że  mogą  zmieścić  się  na  naszym
flash dysku. Większość z nich nie została przeznaczona do
uruchamiania  z  flash  dysku,  ale  możemy  je  samodzielnie
zmodyfikować,  aby  posiadały  taką  funkcjonalność.  Oczy-
wiście, możemy również do tego celu stworzyć własnego
Knoppiksa, co opisuje artykuł ,,Własny Knoppix”.

Do odpowiedniego zmodyfikowania Knoppiksa bę-

dziemy  potrzebowali  komputera  z  Linuksem  oraz  jądrem
z obsługą cloop (Compressed LOOP). Jak można zaopatrzyć
się  w  obsługę  cloop,  opisuje  artykuł  ,,Własny  Knoppix”,
obecny  w  tym  numerze  Linux+.  Ponadto  potrzebujemy
Syslinuksa, (zmniejszonego) Knoppiksa oraz komputer, któ-
ry potrafi uruchomić się z USB.

Przede wszystkim musimy wprowadzić do Knoppiksa

trzy modyfikacje:

Listing 2.

Przykładowy prosty skrypt, który montuje włożony

flash dysk i odmontowuje go po wyciągnięciu

#/bin/bash

logger "

: Montowanie flash dysku..."

# czekamy, aż moduły jądra zostaną załadowane

sleep 4

# montujemy flash dysk i odtwarzamy jakiś dźwięk

mount -w /mnt/flash || exit
aplay /usr/share/dzwiek1.wav

# zmienna $REMOVER określa nazwę programu w katalogu
# /var//var/run/usb/
# który zostanie uruchomiony przy odłączeniu urządzenia

cat >

$REMOVER

<< EOF

#/bin/bash

logger "

: Odmontowanie flash dysku..."

umount /mnt/flash
aplay /usr/share/dzwiek2.wav
EOF
chmod 755

$REMOVER

Rysunek 2.

Na stronach internetowych dystrybucji Knoppix

znajdziemy namiary na wiele dystrybucji, które nadają się do
instalowania na flash dyskach

www.linux.com.pl

flashdysk USB

• spowodować, aby Knoppix ładował potrzebne nam

moduły jądra, obsługujące USB, przed modułami SCSI
i przed próbą odszukania nośnika, na którym znajduje
się właściwa część dystrybucji;

• ustawić urządzenie, z którego uruchamia się Knoppix,

na /dev/sda1, rezygnując ze standardowego skryptu,
który wyszukuje urządzenia CDROM z odpowiednią
płytą;

• skopiować potrzebne nam moduły jądra w odpowied-

nie miejsce, aby Knoppix mógł użyć ich do uruchomie-
nia właściwego systemu.

Na początku musimy zmodyfikować bootimage Knop-
piksa, który znajdziemy na płycie CD tej dystrybucji
w katalogu /KNOPPIX/boot.img. Montujemy go (

mount -o

loop boot.img /mnt/tmp

) i kopiujemy całą jego zawartość

do katalogu np. /tmp/bootdisk i odmontowujemy. Teraz
musimy dostać się do pliku miniroot.gz, skopiowanego
przed chwilą do /tmp/bootdisk/ –

gunzip /tmp/bootdisk/

miniroot.gz

;

mount -o loop /tmp/bootdisk/miniroot /

mnt/tmp/

. W miniroot interesuje nas plik linuxrc. Musimy

w  nim  dopisać  załadowanie  odpowiednich  modułów
USB  (przed  modułami  SCSI,  około  linii  170,  przed
komentarzem  Check  for  SCSI),  czyli  dopisujemy  nastę-
pujące linie:

#insmod -f ehci-hcd.o #(możemy spróbować USB 2.0 jeśli nasz

sprzęt to obsługuje)

insmod -f usbcore.o
insmod -f usb-uhci.o
insmod -f uhci.o
insmod -f usb-ohci.o
insmod -f usb-storage.o
ash -c "sleep 5"

Następnie wyszukujemy fragment skryptu, który odpowia-
da za wyszukiwanie napędu CD (zaczyna się od komenta-
rza Now that the right SCSI driver is (hopefully) loaded, try to
find CDROM i kończy linią done). Całą tę część komentuje-
my. Pod nią dopisujemy:

FOUND_KNOPPIX="/dev/sda1"
mount -t vfat /dev/sda1 /cdrom

Zanim  przejdziemy  do  następnego  kroku  (kopiowania
modułów  jądra),  parę  słów  wyjaśnienia.  W  Knoppiksie,
po  starcie  jądra  systemu,  najpierw  ładowany  jest  plik
KNOPPIX/boot.img i montowany plik miniroot.gz (niektó-
re dystrybucje pochodne od Knoppiksa zmieniają jedynie
nazwę  KNOPPIX  na  swoją).  Dopiero  później  następuje
odnalezienie  napędu  CD  oraz  podmontowanie  wielkiego
pliku  KNOPPIX/KNOPPIX,  zawierającego  właśnie  całe
oprogramowanie. Moduły jądra, odpowiedzialne za obsłu-
gę USB, znajdują się właśnie w pliku KNOPPIX/KNOPPIX,
a  naszym  zadaniem  jest  przekopiowanie  ich  stamtąd  do
miniroot.gz.

Do naszej pracy najlepiej jest użyć wersji cloop 1.0.2,

gdyż jest ona najpopularniesza. Niestety, poszczególne
wersje cloop nie są ze sobą kompatybilne, a my musimy
użyć dokładnie tej, którą użyto do skompresowania naszej
odmiany dystrybucji Knoppix. Czasem wersję skompreso-
wanego obrazu można zobaczyć po wykonaniu polecenia

strings KNOPPIX/KNOPPIX | less

Ładujemy więc moduł:

insmod cloop.

o, montujemy

plik KNOPPIX poleceniem:

file=sciezka_do_KNOPPIX &&

mount -t iso9660 /dev/cloop /mnt/tmp2

i kopiujemy do

katalogu /mnt/tmp pliki z katalogu /mnt/tmp2/lib/modules/
[wersja_jadra]/kernel/drivers/usb/:  ehci-hcd.o  uhci.o  usb-
ohci.o  usb-storage.o  usb-uhci.o  usbcore.o.  Jak  pamiętamy,
w  /mnt/tmp/  podmontowaliśmy  wcześniej  miniroot.  Tym
samym  zakończyliśmy  potrzebne  modyfikacje  w  pliku
miniroot. Odmontowujemy go i ponownie kompresujemy
przy użyciu gzip.

Następnie na wcześniej sformatowany (

mkfs.vfat /dev/

sda1

) i podmontowany flash dysk kopiujemy całą zawartość

/tmp/bootdisk/  i  inne  pliki  Knoppiksa,  w  tym  oczywiście
najważniejszy, czyli KNOPPIX/KNOPPIX. W efekcie zawar-
tość  bootdisk-u  ma  znaleźć  się  w  głównym  katalogu  na
flash  dysku,  a  sam  plik  bootdisk.img  możemy  skasować.
Podobnie jak przy innych dystrybucjach nagrywanych na
flash dysk, musimy jeszcze wydać komendę

syslinux /dev/

sda1

. Następnie pozostaje nam tylko zrestartowanie maszy-

ny i radość z samodzielnie dostosowanej dystrybucji.

Zakończenie

Flashdysk  może  być  świetnym  rozwiązaniem  dla  osób,
które  są  zmuszone  do  poruszania  się,  np.  między  pracą
a domem, ze swoim dyskiem twardym. Flashdysk dosko-
nale  nadaje  się  do  przechowywania  prywatnych  danych
(np. kluczy ssh) czy też posiadania swojego Linuksa zawsze
przy sercu. Wygodny rozmiar urządzenia, często mniejszy
od zapalniczki, duża prędkość działania (zwłaszcza w przy-
padku modeli USB 2.0), no i oczywiście możliwość podłą-
czania, bez konieczności wyłączania komputera, to ogrom-
ne zalety tego rozwiązania.

W Sieci:

• Samodzielne tworzenie Knoppiksa:

http://www.knoppix.net/docs/index.php/

KnoppixRemasteringHowto

• Uruchamianie Knoppiksa z flash dysku oraz bootloader

z SPBLinux:

http://rz-obrian.rz.uni-karlsruhe.de/knoppix-usb/

• Dystrybucja Flonix:

http://flonix.tuxfamily.org/

• Dystrybucja Movix:

http://movix.sourceforge.net/

• Strona domowa Hotplug:

http://linux-hotplug.sourceforge.net/

• Ogólne informacje na temat urządzeń USB w Linuksie:

http://www.linux-usb.org/

marzec 2004

dla programistów

CVS – system zarządzania

wersjami

Piotr Machej

programowanie Open Source jest często roz-
wijane  przez  wielu  różnych  programistów.
Każdy  z  nich  może  pracować  nad  innym
fragmentem  kodu.  Utrzymanie  porządku

staje się w takim przypadku bardzo trudne. W celu ułatwie-
nia pracy programistom powstał CVS (Concurrent Versions
System), czyli system zarządzania wersjami. Przydaje się on
jednak nie tylko przy tworzeniu oprogramowania – świet-
nie nadaje się również do rozwijania serwisów WWW czy
dokumentacji. Można go zastosować właściwie wszędzie,
gdzie tylko występują cyfrowe dane.

Jak to działa?

Wykorzystując  CVS  mamy  możliwość  zapoznania  się
z  historią  zmian  w  projekcie.  Oprócz  tego,  możemy
w każdej chwili uzyskać informacje o różnicach pomiędzy
poszczególnymi  wersjami  plików.  Co  więcej,  w  dowolnej
chwili możemy odtworzyć projekt w takiej postaci, w jakiej
znajdował się jakiś czas temu. Możemy nawet rozwijać pro-
jekt równocześnie w kilku kierunkach (tzw. rozgałęzieniach
– ang. branches), co pozwala nam na eksperymentowanie
bez naruszania głównej wersji projektu. Jeśli dodać do tego
możliwość  równoczesnego  dostępu  wielu  programistów,
system CVS okazuje się być bardzo przydatny.

Najważniejszym pojęciem dotyczącym CVS jest repo-

zytorium  (ang.  repository),  czyli  obszar  na  dysku  kom-
putera  (lokalnego  lub  zdalnego),  w  którym  przechowy-
wane  są  wszystkie  informacje  na  temat  poszczególnych
projektów. Każdemu projektowi możemy przyporządko-
wać osobny moduł, czyli po prostu podkatalog w repo-
zytorium.

Wiemy już, że mamy jedno repozytorium z projek-

tem, oraz wiele osób, które mogą z nim pracować. Powsta-
je pytanie, jak to działa. Otóż każdy z programistów (przyj-
mijmy, że nasz projekt jest programem) może pobrać (ang.
checkout) z repozytorium aktualną wersję projektu. Posia-
da wtedy u siebie kopię roboczą, z którą może pracować.

W dalszych etapach pracy nie będzie musiał już pobierać
całości projektu, a jedynie będzie uaktualniał (ang. update)
swoją wersję. Jeśli programista dokonał zmian w swojej
kopii roboczej, może je przesłać (ang. commit) do repozy-
torium. Może zdarzyć się, że wcześniej jakiś inny progra-
mista wysłał już swoje poprawki. O ile nie kolidują one ze
sobą, to nie będzie problemu. Jeśli jednak zmieniany był
ten sam fragment kodu, to podczas przesyłania będziemy
mieli możliwość zdecydowania, które poprawki i w jakiej
kolejności powinny być wprowadzone.

Warto wiedzieć, że CVS może działać nie tylko w trybie

sieciowym, ale również i lokalnym. Jeśli więc sami opraco-
wujemy jakiś projekt, to z powodzeniem możemy wykorzy-
stać CVS tworząc repozytorium na dysku własnego kom-
putera.

Przykład użycia

Obudziłem  się  z  potwornym  bólem  głowy.  Jeden  rzut
okiem na budzik uświadomił mi, że jest już po południu.
Szybko  wstałem  i  usiadłem  przy  komputerze  –  na  jutro
muszę mieć skończony program na zaliczenie, a tu jesz-
cze tyle do napisania. Z zadowoleniem stwierdziłem, że
przed  zaśnięciem  wysłałem  wszystkie  moje  zmiany  do
zdalnego repozytorium CVS. Sprawdziłem historię zmian
w  plikach  i  ucieszyłem  się  jeszcze  bardziej  –  koledzy  z
grupy dopisali już kilkaset istotnych linii kodu. Ściągną-
łem  na  dysk  nowsze  wersje  plików  i  zabrałem  się  dalej
do pracy.

O autorze:

Autor zakończył studia zaoczne na V roku Informatyki na

Politechnice Opolskiej. Z Linuksem (i ogólnie systemami

uniksowymi) ma styczność od wielu lat. Obecnie admi-

nistruje siecią blokową złożoną z dziesięciu komputerów.

Kontakt z autorem: autorzy@linux.com.pl.

Rysunek 1.

Wielu webmasterów wykorzystuje CVS w pracach

nad swoimi witrynami

Zobacz w:

www.linux.com.pl

cvs

Na drugiej konsoli włączyłem pobieranie z CVS uaktual-

nienia mojego ulubionego MPlayera, a gdy już wylądowało
na moim dysku, uruchomiłem kompilację.

Tymczasem przyszedł mi do głowy nowy pomysł doty-

czący programu na zaliczenie. Stworzyłem osobną gałąź
projektu, aby nie przeszkadzać kolegom, po czym zacząłem
eksperymenty z kodem. Nawet nie zauważyłem, jak nad-
szedł wieczór. Pomysł okazał się dobry, więc za zgodą reszty
grupy włączyliśmy moje eksperymentalne zmiany do głów-
nego projektu, który w tym czasie znów się rozwinął. Jesz-
cze tylko ostatnie szlify i jutro będziemy mieli piątki z zali-
czenia. Nie da się ukryć, że CVS ułatwia pracę grupową.

Instalacja

Pakiet cvs znajduje się praktycznie w każdej z popularnych
dystrybucji i w większości przypadków będzie umieszczo-
ny na dysku podczas standardowej instalacji. W przypad-
ku Auroksa 9.2 pakiet cvs-1.11.2-10.i386.rpm znajduje się
na drugiej płycie CD z dystrybucją. Jeśli przypadkiem CVS
nie jest zainstalowany, możemy doinstalować go samodziel-
nie poleceniem

rpm -Uvh cvs-1.11.2-10.i386.rpm

wydanym

w katalogu /RedHat/RPMS/ na drugiej płycie CD. W innych
dystrybucjach należy wykorzystać narzędzia właściwe dla
konkretnej dystrybucji.

Niektórych Czytelników może nie zadowolić aktu-

alność  pakietów  dostarczanych  z  dystrybucją.  W  chwili
pisania  niniejszego  artykułu  dostępna  już  była  stabilna
wersja 1.11.11. Jeśli chcemy zainstalować najaktualniejszą
wersję, warto wejść na domową witrynę projektu (http://
www.cvshome.org/ )  i  z  sekcji  CVS  Downloads  pobrać
najnowszy  plik.  Po  pobraniu  możemy  rozpakować  go
poleceniem

tar xjvf cvs-1.11.11.tar.bz2

(nazwa pliku

dotyczy wersji aktualnej w chwili pisania artykułu).
Przechodzimy do utworzonego podkatalogu polece-
niem

cd cvs-1.11.11

, po czym zapoznajemy się z doku-

mentacją  (przede  wszystkim  z  plikami  INSTALL  oraz
README).  Kompilacja  i  instalacja  nie  powinna  sprawić
problemu  –  na  ogół  wystarczy  standardowy  ciąg  pole-
ceń:

./configure

make

make install

(to ostatnie wydane

z uprawnieniami użytkownika root).

Pobieramy dane ze zdalnego serwera

CVS

Większość użytkowników Linuksa najczęściej wykorzystu-
je CVS do pobierania najnowszych wersji oprogramowania.
Jeśli tylko twórcy konkretnego programu przewidzieli moż-
liwość pobrania plików z repozytorium CVS, to opis powi-
nien znajdować się na stronie domowej projektu.

Przykładem niech będzie popularny program MPlayer.

Po wejściu na jego witrynę (http://www.mplayerhq.hu/
homepage/ ) możemy przejść do sekcji Downloads. Tam, na
samym dole strony (Rysunek 2), znajdziemy sekcję oznaczo-
ną napisem CVS. Postępując zgodnie z umieszczonymi tam
informacjami, powinniśmy wydać w konsoli polecenie:

cvs -d:pserver:anonymous@mplayerhq.hu:

/cvsroot/mplayer login

Dzięki temu powinniśmy zalogować się anonimowo do
zdalnego repozytorium CVS. Po pytaniu o hasło należy po
prostu wcisnąć klawisz [Enter]. Następnie wydajemy właści-
we polecenie pobierające aktualne pliki źródłowe:

cvs -z3 -d:pserver:anonymous@mplayerhq.hu:

/cvsroot/mplayer co -P main

Dzięki temu w podkatalogu main/ bieżącego katalogu
zostanie umieszczona najbardziej aktualna wersja źródeł
programu. Dokładne znaczenie poszczególnych opcji zosta-
nie omówione w dalszej części artykułu.

Wykorzystujemy GCvs

Jeśli wolimy korzystać z interfejsu graficznego, to musimy
wykonać nieco inne kroki. W przypadku programu GCvs
(opisanego  dokładniej  w  rozdziale  Interfejsy  graficzne)
zaczynamy  od  wybrania  opcji  Admin  –>  Preferences.
W  otwartym  okienku  w  zakładce  General  wpisujemy
w pole CVSROOT linię:

anonymous@mplayerhq.hu:/cvsroot/mplayer

Następnie w sekcji Authentication zaznaczamy pole Pas-
sword ("pserver"). Wartości te odpowiadają opcji

-d:pse-

rver:anonymous@ mplayerhq.hu:/cvsroot/mplayer

z poleceń

wpisywanych w konsoli i wskazują na lokalizację repozyto-
rium, z którego będziemy pobierać pliki. W zakładce Glo-
bals warto zaznaczyć opcję Use TCP/IP compression – jeśli
ustawimy ją na wartość 3, to będzie dokładnie odpowiadać
opcji -z3 z podanego wcześniej polecenia. Sprawia ona, że
dane podczas przesyłania są kompresowane algorytmem
gzip (dzięki temu powinny szybciej znaleźć się na naszym
dysku). Ostatnia z użytych opcji (-P) jest domyślnie usta-
wiona w zakładce Globals – Prune (remove) empty directo-
ries. Sprawia ona, że po pobraniu plików z repozytorium,

Rysunek 2.

Instrukcja pobierania programu MPlayer z CVS jest

umieszczona na witrynie domowej projektu

marzec 2004

dla programistów

kasowane są pobrane puste katalogi (oczywiście tylko na
naszym dysku – w repozytorium pozostają bez zmian).
Zmienione opcje zatwierdzamy przyciskiem OK.

Teraz możemy zalogować sie do repozytorium. Służy do

tego opcja Admin –> Login. Również w tym przypadku na
pytanie o hasło po prostu wciskamy przycisk OK. Po chwili
w oknie komunikatów, poniżej linii

cvs -z3 login

, powi-

nien pojawić się napis

*****CVS exited normally with code

0*****

. Skoro zalogowaliśmy się bez problemu, możemy

pobrać  pliki  źródłowe  MPlayera.  W  tym  celu  wybieramy
opcję  Create  –>  Checkout  module.  W  otwartym  okienku
przechodzimy do katalogu, w którym chcemy zapisać pliki
i wciskamy OK. Pozostaje nam w kolejnym okienku wpisać
nazwę  modułu  do  pobrania  (w  polu  Enter  the  module
name...).  W  naszym  przypadku  jest  to

main

. Wciskamy

jeszcze raz przycisk OK i czekamy, aż pliki znajdą się na
naszym dysku.

Jak widać, do zwykłego pobrania plików wygodniej jest

po prostu wpisać dwa polecenia w konsoli, zamiast klikać
i klikać... Na dłuższą metę interfejs graficzny okazuje się
jednak całkiem przydatny.

Rysunek 3. Po pobraniu projektu do katalogu robocze-

go mamy dostęp do informacji o wersjach poszczególnych
plików

Interfejsy graficzne

Minęły  już  chyba  bezpowrotnie  czasy,  gdy  słowa  Unix
i  Linux  kojarzyły  się  z  czarnym  ekranem  wypełnionym
białymi  literkami.  W  dobie  rozbudowanych  środowisk
graficznych coraz trudniej o program, który nie posiadał-
by interfejsu graficznego. CVS nie jest wyjątkiem. Posiada
graficzne nakładki działające nie tylko w systemach unikso-
wych, ale również w Windows czy MacOS.

Adresy witryn niektórych interfejsów graficznych

umieszczone  są  na  końcu  artykułu,  w  ramce  W  Sieci.
Oprócz  samych  interfejsów  graficznych  (również  tych
dostępnych z poziomu WWW), znajdują się tam też odno-
śniki do takich projektów, jak CVSMonitor (pozwala śledzić
aktywność  w  projekcie,  wprowadzane  zmiany  itp.)  czy
CVSspam (program powiadamiający e-mailem o zmianach
wprowadzonych  w  repozytorium). Poniżej  pozwolę  sobie
krótko opisać jeden wybrany interfejs graficzny.

GCvs

GCvs  jest  bardzo  rozbudowanym  i  wygodnym  klientem
CVS.  Jest  to  odmiana  programu  WinCvs,  przeznaczone-
go  dla  systemu  Windows.  Istnieje  również  odmiana  tego
programu dla platformy Mac OS X – MacCvsX. Niezależnie
więc, z której platformy będziemy korzystać, mamy moż-
liwość  używania  programów  o  praktycznie  identycznych
interfejsach.

Program GCvs możemy pobrać z witryny domowej

projektu (http://cvsgui.sourceforge.net/ ), z sekcji Download.
Dostępne są zarówno źródła, jak i pakiety RPM oraz DEB.
Zależnie od posiadanej przez nas dystrybucji, pobieramy
odpowiedni plik i instalujemy. W przypadku Auroksa

można pobrać plik gcvs-1.0-1.i386.rpm (i zainstalować
poleceniem

rpm -Uvh gcvs-1.0-1.i386.rpm

) lub wybrać

pakiet źródłowy gcvs-1.0-1.src.rpm (instalujemy go pole-
ceniami:

rpmbuild --rebuild gcvs-1.0-1.src.rpm

rpm -Uvh

/usr/src/redhat/RPMS/i386/gcvs-1.0-1.i386.rpm

Po instalacji możemy go uruchomić poleceniem

gcvs

Okno programu podzielone jest na trzy duże okna. Po

lewej stronie mamy listę katalogów. Możemy w niej wybrać
katalog, w którym akurat chcemy pracować. W górnym
oknie znajduje się spis plików wraz z informacjami na
temat ich aktualności. Wreszcie w trzecim, dolnym oknie,
pojawiają się komunikaty drukowane przez CVS.

Program jest przyjemny i wygodny w użyciu, a dzięki

wypisywaniu  w  oknie  komunikatów  postaci  polecenia,
świetnie  nadaje  się  do  nauki  CVS  dla  początkujących.
W  niniejszym  artykule  postaram  się  wskazać,  jak  można
w GCvs wykonać wszystkie opisywane czynności.

Wykorzystujemy CVS lokalnie

Jak już wspomnieliśmy, CVS pozwala na pracę w trybie
lokalnym. Dzięki temu możemy stworzyć repozytorium na
dysku naszego komputera i korzystać z niego bez potrzeby
łączenia się z siecią komputerową.

Tworzymy repozytorium

Tworzenie repozytorium zaczynamy od stworzenia katalo-
gu, w którym umieszczane będą wszystkie pliki. Może on
znajdować się w dowolnym, wybranym przez nas miejscu.
Należy jednak pamiętać, abyśmy mieli do niego prawa
odczytu i zapisu. No i oczywiście powinniśmy dysponować
odpowiednią ilością wolnego miejsca na dysku. Przykłado-
wo, niech będzie to katalog ~/repozytorium/ – w naszym
katalogu domowym na pewno możemy zapisywać pliki
i nie potrzebujemy do tego uprawnień użytkownika root:

mkdir ~/repozytorium

Teraz musimy zainicjować nasze repozytorium. Służy do
tego następujące polecenie:

cvs -d ~/repozytorium init

Powyższe czynności wykonujemy tylko raz. Od tego
momentu możemy już korzystać z utworzonego katalogu.

Warto zwrócić uwagę na opcję -d katalog. Wskazuje

ona lokalizację repozytorium, do którego odwołujemy
się poleceniem

cvs

. Każdorazowe jej wpisywanie może

być uciążliwe, dlatego lepiej umieścić nazwę właściwego
katalogu w zmiennej środowiskowej CVSROOT. W naszym
przykładzie dokonamy tego poleceniami:

CVSROOT=~/repozytorium
export CVSROOT

Możemy te linie dopisać do któregoś z plików wykonywa-
nych w momencie logowania, dzięki czemu nawet po prze-

www.linux.com.pl

cvs

logowaniu się zmienna środowiskowa CVSROOT będzie
ustawiona. W Auroksie takim plikiem jest ~/.bash_profile.

Od tej chwili możemy pomijać opcję -d katalog i stoso-

wać skróconą wersję poleceń (np.

cvs init

W przypadku programu GCvs pole CVSROOT ustawia-

my na

~/repozytorium

, natomiast opcję Authentication na

wartość Local.

Jeśli chcemy, aby z repozytorium w trybie lokalnym

mogli korzystać inni użytkownicy, warto przygotować je
tak, jak opisano w rozdziale Tworzymy własny serwer CVS.
Szczególnie należy zwrócić uwagę na rozdział Nieupoważ-
nionym wstęp wzbroniony.

Umieszczamy projekt w repozytorium

Jeśli rozpoczęliśmy już pracę z naszym projektem, możemy
go teraz umieścić w repozytorium. Załóżmy, że pliki pro-
jektu znajdują się w katalogu ~/projekt/. Przechodzimy do
niego poleceniem

cd ~/projekt

, po czym wydajemy pole-

cenie:

cvs import -m "Pierwszy import projektu"

projekt gerard start

Oczywiście polecenie to możemy dostosować do naszych
potrzeb – ma ono postać:

cvs import [-opcje] nazwa_modułu vendor release

W  naszym  poleceniu  użyliśmy  opcji  -m,  która  pozwala
dodać  własną  informację  do  rejestru  zmian  w  projek-
cie.  W  opcji  nazwa_modułu  podajemy  krótką  nazwę,
którą  będzie  nosił  podkatalog  utworzony  w  katalogu
~/repozytorium/,  zawierający  pliki  z  naszym  projektem.
W polu vendor możemy wpisać dowolne słowo nie zawie-
rające spacji i znaków specjalnych – np. może to być nasz
przydomek  (nick).  Ostatnia  opcja,  release,  pozwala  na
użycie  symbolicznego  określenia  numeru  wersji.  Nazwa
start odpowiada numerowi 1.1.1.1.

W GCvs wybieramy opcję Create –> Import module.

Następnie  w  otwartym  oknie  przechodzimy  do  katalogu,
w którym znajdują się pliki projektu (w naszym przypadku
~/projekt) i wciskamy OK. Jeśli pojawi się okienko z komu-
nikatem błędu, to należy je dokładnie przeczytać i odpo-
wiednio  zareagować.  Może  okazać  się  przykładowo,  że
GCvs źle odgadnie typ pliku i uzna plik tekstowy za binar-
ny (BINARY). W takim przypadku należy wskazać odpo-
wiednią  pozycję  i  wcisnąć  Edit.  Z  listy  możemy  wybrać
jedną  z  opcji:  Leave  unchanged  (nic  nie  zmieniaj),  Force
binary  (potraktuj  plik  jako  binarny),  Force text  (potraktuj
plik jako tekstowy) oraz Ignore (zignoruj).

Warto dbać, aby pliki miały przypisany właściwy typ.

Jeśli plik binarny zapiszemy jako tekstowy, to zostanie on
doszczętnie zniszczony – CVS przechowuje pliki tekstowe
wraz z historią zmian zapisaną w nich samych. Z tego
samego powodu nie ma sensu czystych plików tekstowych
przechowywać jako binarnych – wysłanie każdej popraw-
ki do repozytorium wiązałoby się z jego powiększeniem
o kolejny plik.

W kolejnym oknie możemy ustalić jeszcze nazwę

modułu, wpisać komunikat (odpowiednik opcji -m) oraz
ustawić wartości pól Vendor i Release.

Jeśli przesłanie plików do repozytorium zakończyło się

bez błędów, możemy skasować nasz katalog ~/projekt/ wraz
z zawartością. Za chwilę odzyskamy go z repozytorium, już
razem z informacjami o wersjach poszczególnych plików.

Pobieramy projekt z repozytorium

Przyszedł czas na prawdziwą pracę. Zaczynając pracę
z naszym projektem musimy pobrać go z repozytorium.
W tym celu wybieramy sobie odpowiadający nam katalog,

Podstawowe polecenia CVS:

•

checkout moduł

(skrót:

) – tworzy podkatalog z kopią

roboczą plików umieszczonych w repozytorium

•

update

(skrót:

) – uaktualnia pliki kopii roboczej do naj-

nowszej wersji obecnej w repozytorium

•

add plik

– komunikuje CVS, że plik zostaje dołączo-

ny do projektu i ma zostać przesłany przy następnym
wywołaniu commit;

• remove plik – po usunięciu pliku z kopii roboczej możemy

użyć tej funkcji, aby plik został również usunięty z repo-
zytorium (przy najbliższym wywołaniu commit);

•

commit plik

– przesyła zmiany wprowadzone w pliku do

repozytorium;

•

diff

– wypisuje różnice pomiędzy plikami z kopii robo-

czej i ich wersjami z repozytorium;

•

import

– przesyła pliki do repozytorium tworząc nowy

projekt;

• init – inicjuje repozytorium dodając w nim katalog

CVSROOT oraz domyślne pliki konfiguracyjne;

• log – wyświetla informacje o zmianach w plikach;
• status – podaje informacje o aktualnym stanie plików

(numer wersji w repozytorium i kopii roboczej, czy pliki
były edytowane itp.);

•

tag znacznik

– ustawia nazwę symboliczną znacznik

dla aktualnych wersji plików w repozytorium (można się
później do niej odwoływać z użyciem opcji -r znacznik).

Ciekawe opcje wywołania CVS:

• -d katalog_główny_CVS – pozwala pracować na innym

repozytorium niż zdefiniowane w zmiennej środowiskowej
CVSROOT;

• -e edytor – wskazuje nazwę edytora, który będzie wyko-

rzystywany do wpisywania informacji do rejestru zmian
(przydaje się, jeśli nie chcemy korzystać z domyślnego);

• -n – nie wykonuje żadnych operacji zmieniających repo-

zytorium lub kopię roboczą, a jedynie wypisuje komuni-
katy;

• -z liczba – ustawia kompresję na poziom określony war-

tością liczba.

marzec 2004

dla programistów

w którym będziemy chcieli przechowywać pliki z projek-
tem. Może to być nawet katalog domowy (~/ ), gdyż wywo-
łanie  polecenia,  które  za  chwilę  poznamy,  spowoduje
utworzenie  odpowiedniego  podkatalogu.  Podkatalog  ten
będzie  miał  taką  nazwę,  jakiej  użyliśmy  w  opcji  nazwa_
modułu polecenia

cvs import

. No dobrze, zatem stwórzmy

katalog ~/projekty1/ i wykonajmy nasze polecenie:

mkdir ~/projekty1
cd ~/projekty1
cvs checkout projekt

W programie GCvs po prostu wybieramy opcję Create –>
Checkout module. W otwartym oknie tworzymy katalog
~/projekty1/, po czym wchodzimy do niego i wciskamy OK.
W kolejnym oknie wpisujemy nazwę modułu do pobrania
(projekt) i możemy znów wcisnąć OK. Jeszcze tylko wybie-
ramy opcję Query –> Reload view, dzięki czemu zostanie
uaktualniona lista katalogów i plików.

Teraz w katalogu ~/projekty1/projekt/ mamy nasze pliki,

które wcześniej znajdowały się w katalogu ~/projekt/. Czy
coś się zmieniło? Tak – pojawiły się podkatalogi o nazwie
CVS/. Zawierają one informacje o wersjach – nie należy ich
edytować ani kasować.

Dokonywanie poprawek

Edycji plików dokonujemy w odpowiednich programach
– ta sprawa z oczywistych względów jest niezależna od CVS.
Tak więc do edycji plików tekstowych możemy użyć nasze-
go ulubionego edytora (np. Vim), do retuszowania fotografii
(również ich wersjami można zarządzać dzięki CVS) możemy
wykorzystać GIMP-a itd. Gdy dokonamy już poprawek i
jesteśmy z nich zadowoleni, należy wydać polecenie:

cvs commit

Zostaniemy poproszeni o podanie komentarza dotyczącego
tego uaktualnienia. Możemy też wskazać konkretne pliki,

które mają być wysłane do repozytorium. Wystarczy wyli-
czyć je na końcu polecenia, np.:

cvs commit plik1.c plik3.php

Możliwość ta jest bardzo przydatna, gdy chcemy już wysłać
uaktualnienie do niektórych plików, podczas gdy z innymi
zmodyfikowanymi chcemy jeszcze popracować.

W przypadku programu GCvs zaznaczamy pliki,

które  chcemy  uaktualnić  (możemy  też  zaznaczyć  kata-
log),  a  następnie  wybieramy  Modify –> Commit selection.
Podajemy  komentarz  dotyczący  uaktualnienia,  po  czym
wciskamy OK.

Jeśli nad projektem pracuje więcej osób, to może

okazać się, że ktoś inny wysłał już uaktualnienie do popra-
wianego przez nas pliku. W takim przypadku polecenie

cvs

commit

zakończy się błędem i komunikatem zbliżonym do

poniższego:

cvs commit: Up-to-date check failed for `plik1.c'

W  takim  przypadku  należy  pobrać  (update)  do  siebie
najnowszą wersję pliku, a następnie zapoznać się z róż-
nicami  (pobrany  plik  będzie  zawierał  o  nich  informa-
cje).  Po  zlikwidowaniu  konfliktów  w  pliku,  możemy
skasować  kopię  zapasową  (zapisaną  w  pliku  o  nazwie
.#nazwa_pliku),  a  następnie  ponownie  wysłać  plik  do
repozytorium.

Pobieranie poprawek z repozytorium

Gdy mamy już na dysku (pobraną przez

cvs checkout

) kopię

roboczą  projektu,  nie  musimy  jej  już  ponownie  pobierać
w całości. Jeśli nad naszym projektem pracują i inne osoby,
to  po  każdej  przerwie  w  pracy  warto  sprawdzić,  czy  nie
zostały  wprowadzone  jakieś  poprawki.  Dokonujemy  tego
poleceniem wydanym w katalogu z projektem:

cvs -n update

Rysunek 4.

Praca z CVS w linii komend również jest dosyć

wygodna – wymaga tylko lepszej znajomości poleceń

Rysunek 5.

Wybieranie odpowiednich opcji porównania plików

jest znacznie wygodniejsze w interfejsie graficznym

www.linux.com.pl

cvs

Jeśli wskaże ono jakieś zmienione pliki, możemy pobrać
poprawki poleceniem:

cvs update

Różnica pomiędzy tymi poleceniami jest taka, że dzięki
opcji  -n  nie  dokonujemy  żadnych  zmian,  a  jedynie
otrzymujemy  komunikaty.  Jeśli  chcemy  sprawdzić
dokładnie, jakie zmiany zostały wprowadzone, możemy
zapoznać  się  z  historią  zmian  dzięki  poleceniu

cvs

log nazwa_pliku

. Następnie możemy porównać nasz

plik z jego wersją w repozytorium. W tym celu wyda-
jemy polecenie

cvs diff nazwa_pliku -r nr_wersji

Wartość  pola  nr_wersji  odczytujemy  sobie  z  wyniku
wcześniejszego  polecenia.  Możemy  też  pominąć  opcję
-r,  a  wtedy  porównanie  zostanie  przeprowadzone
z  plikiem  w  wersji  takiej,  jaką  mamy  w  naszej  kopii
roboczej.  Opcję  -r  możemy  wykorzystywać  w  innych
poleceniach,  np.  użycie  jej  z  poleceniem

cvs update

spowoduje uaktualnienie kopii roboczej do konkretnej
wersji projektu z repozytorium. W ten sposób możemy
edytować starsze wersje projektu.

Podobnie jak w przypadku

cvs commit

, możemy wska-

zać konkretne pliki, które chcemy uaktualnić. Jeśli w repo-
zytorium znajdują się nowsze wersje plików, to zostaną one
przesłane do naszej kopii roboczej.

Jak już wiemy, w GCvs możemy po prostu zaznaczyć

pliki,  na  których  chcemy  pracować.  Później  wystarczy
wskazać  opcję  Query  –>  Query  update  w  celu  spraw-
dzenia  aktualności  kopii  oraz  Modify  –>  Update  selec-
tion  w  celu  pobrania  poprawek.  Odpowiednie  opisa-
ne wcześniej polecenia (

cvs log

cvs diff

) znajdują się

w opcjach Query –> Log selection oraz Query –> Diff
selection.

Tworzymy własny serwer CVS

Posiadanie repozytorium na własnym dysku jest wygod-
ne, jednak tylko do pewnego momentu. Jeśli nad pro-
jektem pracuje więcej osób, to najczęściej nie wszystkie
mają bezpośredni dostęp do naszego komputera. W takim
przypadku musimy skonfigurować własny serwer CVS.

Innym wyjściem jest umożliwienie korzystania z CVS za
pomocą SSH – o tym jednak przeczytamy w następnym
rozdziale.

Konfiguracja serwera

Wszystkie czynności wykonujemy z uprawnieniami użyt-
kownika root. Zaczynamy od stworzenia katalogu dla repo-
zytorium. Ponieważ będzie to katalog przeznaczony dla
większej grupy użytkowników, więc możemy go umieścić
przykładowo w katalogach /usr/ lub /home/. Ja proponuję
utworzyć katalog /usr/cvsroot/:

mkdir /usr/cvsroot

Następnie postępujemy podobnie jak przy trybie lokalnym
– musimy zainicjować nasze repozytorium:

cvs -d /usr/cvsroot init

Ze względu na to, że tym razem w naszym katalogu będą
przechowywane hasła użytkowników, warto ograniczyć do
niego dostęp:

chmod -R o-rwx /usr/cvsroot

Dzięki temu tylko użytkownik i grupa root będą mieli
prawa do tego katalogu.

Serwer CVS uruchamiany jest przez demona xinetd,

więc musimy stworzyć specjalny plik konfiguracyjny – /
etc/xinetd.d/cvspserver. Treść, którą należy w nim umieścić,
znajduje się na Listingu 1. Wartość zmiennej server jest
zależna od tego, gdzie mamy zainstalowany CVS. Najlepiej

Listing 1.

Zawartość pliku /etc/xinetd.d/cvspserver

service cvspserver
{
port = 2401
socket_type = stream
protocol = tcp
wait = no
user = root
passenv = PATH
server = /usr/bin/cvs
server_args = -f --allow-root=/usr/cvsroot pserver
}

OFERTA PRACY DLA PROGRAMISTY

Firma o ustabilizowanej pozycji na rynku zatrudni programistów
zajmujących się tworzeniem oprogramowania dla platformy
Linux.

Wymagania:

Praktyka w programowaniu aplikacji bazodanowych SQL

– najlepiej pod SYBASE ASE;

Dobra znajomość programowania w C, C++;

Dobra znajomość semantyki języka i umiejętność jej

wykorzystania w praktyce: foxpro, clipper, dbase;

Pożądana znajomość pakietu CLIP (www.itk.ru);

Znajomość tematyki z zakresu zarządzania firmą – czyli

systemów ERP/CRM/MRP na poziomie podstawowym.

Oferty  (CV,  list  motywacyjny,  oczekiwania  finansowe,  termin  podjęcia
pracy)  z  dołączoną  klauzula:  Wyrażam  zgodę  na  przetwarzanie  danych
osobowych  zawartych  w  mojej  ofercie  pracy  w  celach  rekrutacyjnych,
zgodnie  z  ustawa  z  dn.  29.08.1997r.  „O  ochronie  danych  osobowych”,
Dz.U. nr 133, poz. 833.

Kontakt: info@softwork.com.pl
WWW: www.softwork.com.pl

marzec 2004

dla programistów

sprawdzić to poleceniem

which cvs

. Ścieżka umieszczona

w zmiennej server_args to oczywiście ścieżka do naszego
katalogu z repozytorium.

Pozostaje nam uruchomić ponownie demona xinetd

poleceniem

/etc/rc.d/init.d/xinetd restart

Konfiguracja klienta

Z punktu widzenia użytkownika korzystającego z CVS,
jedyną różnicą w porównaniu z trybem lokalnym jest inna
wartość zmiennej środowiskowej CVSROOT. Chcąc połączyć
się z serwerem CVS będziemy ustawiać ją następująco:

CVSROOT=:pserver:gerard@192.168.0.1:/usr/cvsroot
export CVSROOT

Oczywiście zamiast gerard i 192.168.0.1 wpisujemy naszą
nazwę użytkownika na zdalnym serwerze oraz adres tego ser-
wera. Opcja pserver określa sposób autoryzacji użytkownika.
W przypadku korzystania z GCvs, ustawiamy w polu
CVSROOT wartość

gerard@192.168.0.1:/usr/cvsroot

, nato-

miast w sekcji Authentication zaznaczamy pole Password
(proszę porównać opis w rozdziale Pobieramy dane ze
zdalnego serwera CVS).

Poza tym obsługa nie różni się niczym od obsługi CVS

w trybie lokalnym.

Hasła użytkowników

CVS w domyślnej konfiguracji pozwala na autoryzowanie
użytkowników  na  podstawie  systemowego  pliku  z  hasła-
mi.  Niesie  to  ze  sobą  duże  zagrożenie,  gdyż  CVS  stosuje
bardzo  proste  kodowanie  przesyłanych  haseł.  Jeśli  więc
użytkownicy będą korzystać ze swoich haseł systemowych,
potencjalnemu  włamywaczowi  będzie  bardzo  łatwo  je
odszyfrować (zakładając, że uda mu się je podsłuchać – co
wcale nie musi być trudne).

Z tego powodu warto poświęcić trochę czasu na

edycję pliku /usr/cvsroot/CVSROOT/passwd. Plik ten ma
bardzo prostą konstrukcję. Każda linia może składać się

z trzech pól oddzielonych dwukropkiem. Kolejne pola
to:

• nazwa użytkownika CVS (a więc nazwa wykorzystywa-

na przy logowaniu się);

• hasło oraz nazwa użytkownika, z którego prawami ma

działać CVS, jeśli autoryzacja przebiegnie pomyślnie.

Tylko pierwsze pole jest obowiązkowe – dwa ostatnie
pola są opcjonalne i można je pominąć. Jak jednak wspo-
mnieliśmy przed chwilą, należałoby podać co najmniej
hasło. Zobaczmy na przykładowe dwie linie naszego pliku
z hasłami:

gerard:$1$61pntEz1$my4xVjdiPpLXj8Zgm23i8.
ktos:$1$RrFGfpK2$/54OCXueq4SpQ4a/SOBSC0:gerard

Mamy tu użytkownika gerard (który musi istnieć w syste-
mie) z zakodowanym hasłem cvspass. Oprócz tego mamy
użytkownika  ktos  z  zakodowanym  hasłem  ProsteHaslo,
który  po  poprawnej  autoryzacji  będzie  pracował  w  CVS
jako gerard. Dzięki temu użytkownik o nazwie ktos nawet
nie musi istnieć w systemie, ale i tak będzie miał możliwość
korzystania  z  CVS.  Hasła  są  kodowane  tą  samą  metodą
co w pliku /etc/shadow, więc można je stamtąd po prostu
przekleić.

Prawa do pliku /usr/cvsroot/CVSROOT/passwd może

mieć tylko root, więc wydajemy polecenie

chmod 600 /usr/

cvsroot/CVSROOT/passwd

. Oprócz tego w pliku /usr/cvsroot/

CVSROOT/config wstawiamy linię o treści

SystemAuth=no

(wystarczy usunąć znak # znajdujący się na jej początku),
a wtedy z CVS będą mogli korzystać tylko użytkownicy
określeni w naszym pliku /usr/cvsroot/CVSROOT/passwd.

Nieupoważnionym wstęp wzbroniony

Jeśli  użytkownicy  mają  mieć  dostęp  do  repozytorium,
musimy  ustawić  odpowiednie  prawa  dostępu  do  plików
i  katalogów.  Katalogi  wewnątrz  repozytorium  powinny
być zapisywalne przez osoby, które mają mieć możliwość
zmieniania plików w tych katalogach. Co więcej, jeśli nawet
dana osoba ma tylko czytać pliki, to i tak musi mieć prawo
do zapisu (ze względu na tworzenie plików blokujących).
Sprowadza się to do tego, że jeśli chcemy, aby nad jakimś
projektem pracowała większa ilość osób, to musimy stwo-
rzyć w systemie grupę, do której wszystkie te osoby będą
należeć. Grupę taką należy uczynić właścicielem katalogów
i plików z projektem.

Korzystanie z CVS poprzez SSH

Wiemy już, że korzystanie z CVS za pomocą metody pser-
ver może być niebezpieczne ze względu na słabe kodowa-
nie haseł podczas przesyłania. Problem ten możemy obejść
stosując tunel SSH lub wykorzystując SSH bardziej bezpo-
średnio. CVS daje nam taką możliwość – jedną z metod
pracy zdalnej jest wykorzystanie SSH do przesyłania pole-
ceń i danych. Jeśli zdecydujemy się na tę drugą metodę,

Rysunek 6.

Informacje z CVS o wielu projektach możemy uzyskać

również za pośrednictwem WWW

www.linux.com.pl

cvs

użytkownicy będą musieli ustawić następujące zmienne
środowiskowe:

CVSROOT=:ext:gerard@192.168.100.1:/usr/cvsroot
CVS_RSH=ssh ; export CVSROOT CVS_RSH

Polecenia te można oczywiście dodać do pliku ~/.bash_pro-
file lub innego odpowiedniego dla naszej dystrybucji. Od tej
chwili wszystkie polecenia będą miały taką samą postać,
jak podczas korzystania z CVS lokalnie.

Korzystając z programu GCvs musimy ustawić pole

CVSROOT na wartość

gerard@192.168.100.1:/usr/cvsroot

a opcję Authentication na Secure shell.

Oczywiście, aby skorzystać z tej metody, musimy

spełnić  kilka  warunków.  Na  komputerze  z  repozytorium
musi  być  uruchomiony  serwer  SSH.  Oprócz  tego  każdy
z użytkowników mających mieć dostęp do CVS musi mieć
tam konto – do autoryzacji wykorzystywane jest jego hasło
systemowe. Do katalogów repozytorium stosują się wszyst-
kie  zasady  opisane  w  rozdziale  Nieupoważnionym  wstęp
wzbroniony  –  musimy  zadbać  o  odpowiednie  ustawienia
praw dostępu do plików.

Przy wykorzystaniu dostępu przez SSH nie potrzebujemy

konfigurować serwera CVS. W zamian za to nie ma możliwo-
ści jednorazowego zalogowania się do CVS i wykonywania
kolejnych czynności. Każde polecenie musi być autoryzowa-
ne hasłem. Możemy tego uniknąć wykorzystując parę kluczy
SSH (publiczny i prywatny). Można o tym przeczytać w arty-
kule Praca z OpenSSH w numerze styczniowym.

W Sieci:

• Witryna domowa CVS:

http://www.cvshome.org/

• Zalety i wady CVS:

http://www.softax.pl/prywatne/marcink/narzedzia/

narzedzia_cvs/

• The CVS Book – darmowa książka o CVS:

http://cvsbook.red-bean.com/

• GCvs:

http://cvsgui.sourceforge.net/

• CVS Monitor:

http://ali.as/devel/cvsmonitor/

• TkCVS:

http://www.twobarleycorns.net/tkcvs.html

• CVSspam:

http://www.badgers-in-foil.co.uk/projects/cvsspam/

• CVS2HTML:

http://cvs.sslug.dk/cvs2html/

• CVSadmin:

http://www.cooptel.qc.ca/~limitln/cvsadmin/

• CVSweb:

http://www.freebsd.org/projects/cvsweb.html

• LinCVS:

http://www.lincvs.org/

• CvsGraph:

http://www.akhphd.au.dk/~bertho/cvsgraph/

marzec 2004

dla graczy

Krzysztof Wolski

Racer

acer jest pierwszym trójwymiarowym symula-
torem wyścigów samochodowych stworzonym
z myślą o Linuksie. Gra posiada również wersje
na inne systemy operacyjne, np. Windows. Oma-

wiana  pozycja  udostępniona  jest  do  pobrania  za  darmo
dla  celów  niekomercyjnych.  Na  stronie  projektu  dostępny
jest również kod źródłowy. Potrzebne nam będą dwa pliki
– jeden z danymi dla gry i drugi z binariami. Binaria znaj-
dujące się na stronie są przeznaczone dla kart graficznych
opartych  na  kościach  NVIDIA.  Bardziej  zaawansowani
użytkownicy Linuksa mogą spróbować skompilować własną
wersję Racera.

Dla użytkowników dystrybucji Aurox polecam ściągnię-

cie i zainstalowanie pakietu RPM. Adres strony, na której
można znaleźć wspomniany plik, znajduje się na końcu
artykułu. W przypadku instalowania pakietu RPM postępu-
jemy w standardowy sposób, czyli posiadając uprawnienia
administratora wydajemy polecenie:

rpm -Uvh racer-0.5.0-

4pdc.i686.rpm.

Po tak przeprowadzonej instalacji uruchomienie gry jest

już prostą czynnością – wybieramy odpowiednią pozycję
w menu Gry menedżera okien.

Po pomyślnym uruchomieniu gry, na ekranie powinno

pojawić się menu główne. Najbardziej interesującymi opcja-
mi dla gracza są oczywiście te związane z wyborem trasy,
na której będzie rozgrywany wyścig (Select track) oraz opcja
związana z wyborem samochodu, którym będziemy się
ścigać (Select car).

Standardowo do gry dołączony jest tylko jeden samo-

chód oraz tylko jedna trasa, ale gra została napisana w ten
sposób, że bardzo łatwo jest do niej dodać nowe samocho-
dy czy trasy. Należy pobrać je ze strony http://www.racer-
xtreme.com/, a następnie rozpakować i skopiować pliki do
odpowiedniego katalogu. W przypadku tras odpowiednim
katalogiem (jeśli gra została zainstalowana z pakietu RPM)
jest /usr/games/racer/data/tracks, natomiast dla samocho-
dów jest to katalog /usr/games/racer/data/cars. Następnie
wystarczy ponownie uruchomić grę.

Prowadzenie samochodu odbywa się przy pomocy

myszki – na początku może to sprawiać niemałe trudności,
ale  po  przejechaniu  kilku  lub  kilkunastu  okrążeń  można
dojść  do  wprawy.  Lewym  przyciskiem  myszki  zmieniamy
bieg na wyższy, natomiast prawym dokonujemy jego reduk-
cji. Przesuwając myszkę do przodu przyspieszamy, natomiast
przesunięcie myszki do tyłu to hamowanie. Bieg wsteczny
jest uruchamiany po zredukowaniu do biegu jałowego (N)
i ponownym naciśnięciu prawego przycisku myszy (tak jak
w  przypadku  prawdziwych  samochodów,  załączony  bieg
wsteczny sygnalizuje litera R).

Grafika w grze jest dopracowana, choć zależy to bar-

dziej od autora danej trasy niż od samego autora gry. Zain-
teresowani odnajdą różne modele samochodów, które pre-
zentują się naprawdę wyśmienicie pod względem graficz-
nym – dostępna ilość samochodów może naprawdę przy-
prawić o zawrót głowy.

Ponieważ gra znajduje się w stosunkowo wczesnej

fazie  rozwoju,  nie  jest  pozbawiona  błędów.  Objawia  się
to dziwnym zachowaniem samochodu w czasie wypadku,
który koziołkuje w powietrzu kilkanaście razy i najczęściej
tego rodzaju kraksa kończy się koniecznością rozpoczęcia
wyścigu od początku (gra po prostu się „gubi”). Dźwięki
w  grze  nie  przedstawiają  się  jeszcze  najlepiej,  ale  można
mieć  nadzieję  na  poprawę  sytuacji  w  przyszłości  –  prace
wciąż trwają.

Racer na pewno jest godny uwagi. Miejmy nadzieję, że

następne wersje będą jeszcze lepsze zarówno pod wzglę-
dem dźwiękowym, jak i dopracowaniem sposobu prowa-
dzenia samochodu. Z pewnością warto czasem usiąść i dla
rozluźnienia po ciężkim dniu pościgać się na torze wyścigo-
wym. Dostępna ilość tras i samochodów na pewno nie spo-
woduje, że gra szybko się znudzi.

Wymagania sprzętowe:

• Karta grafiki ze sprzętowym wspomaganiem 3D (naj-

lepsza w tym przypadku będzie karta oparta o układy
firmy NVIDIA);

• 64 MB RAM;
• X Window.

http://www.racer.nl/
http://www.racer-xtreme.com/

Rysunek 1.

Racer w akcji

www.linux.com.pl

Dr. Dobb’s Journal jest wiodącym

magazynem dla deweloperów opro-

gramowania. Od ponad 25 lat jest on

najlepszym źródłem informacji dla pro-

fesjonalnych programistów, pisanym

i redagowanym przez programistów

dla programistów. W DDJ znajdziesz

liczne algorytmy, wskazówki przy-

datne podczas pisania programów,

opracowania dotyczące podstawo-

wych zagadnień z projektowania oprogramowania oraz

wszystkie listingi omawianych programów, co zagwa-

rantuje Ci, że staniesz się jeszcze lepszym programistą.

Dr. Dobb’s Journal is the leading magazine for softwa-

re developers. For more than 25 years it has been the

foremost source of software tools for the professional

programmer. It is written and edited by programmers for

programmers. With DDJ you’ll get algorithms, coding tips,

discussions of fundamental design issues, and program

listings guaranteed to make you a better programmer.

C/C ++ Users Journal jest maga-
zynem poświęconym praktycznym
rozwiązaniom dla programistów
C/C++, który omawia zaawanso-
wane techniki programowania w
C, C++ oraz Javie. Każde wydanie
dostarcza szczegółowych informa-
cji o wymienionych językach, stoso-
wanych standardach oraz progra-
mowaniu zorientowanym obiektowo.
Zajrzyj do CUJ, aby znaleźć najlepsze oraz najnowsze
techniczne informacje o językach C i C++, które wciąż
są najlepszym wyborem podczas rozwijania współcze-
snego oprogramowania.

C/C ++ Users Journal is the magazine devoted to practical
solutions for C/C ++ programmers, providing advanced
techniques in C, C ++ and Java. Each issue provides
how-to articles with full source code, and in-depth infor-
mation about languages, standards and object-orien-
ted programming. Look to CUJ for the best and latest
in technical information on C and CC++, the language
of choice for contemporary software development.

Wybierz swoją prenumeratę:

Drodzy Prenumeratorzy!

Wspólnie z firmą INTERNEWS, dystrybutorem i importerem
czasopism obcojęzycznych, przygotowaliśmy dla Was atrak-
cyjną ofertę zakupu prenumeraty ze zniżką wyszczególnionych
w tabeli czasopism informatycznych.

Zamówienia i szczegółowe informacje:
tel. (22) 853 60 23, 853 87 77. www.linux.com.pl.
W tym numerze polecamy:

ACCESS OFFICE & VB ADVISOR

237,70

180,70

C-C++ USERS JOURNAL

199,50

152,10

COMP.SHOPPER CD

222,50

171,20

COMPUTER ARTS CD*

366,20

277,70

COMPUTER ARTS SPECIAL CD

391,80

320,00

COMPUTER GAMING WORLD CD

354,30

268,70

COMPUTER SHOPPER USA

203,20

155,60

CRE@TE ONLINE CD

351,70

266,30

DR.DOBB`S JOURNAL

199,50

152,10

DVD REVIEW

280,10

214,30

DYNAMIC GRAPHICS

118,90

90,40

HOME ENTERTAIMENT

216,90

165,80

INTELLIGENT ENTERPRISE

355,70

270,40

INTERNET MAGAZINE CD

223,70

170,90

LAPTOP

240,30

212,80

LINUX FORMAT CD*

354,30

268,70

LINUX JOURNAL

203,80

155,90

LINUX MAGAZINE

232,30

177,30

MAC FORMAT CD*

354,30

268,70

MAC USER

440,20

339,30

MACWORLD UK CD

287,60

218,70

MACWORLD USA CD

203,20

155,60

MSDN MAGAZINE

239,70

182,80

OFFICIAL PS2 MAGAZINE*

329,20

250,00

OFFICIAL UK PLAY`STATION CD*

297,30

226,00

PC ADVISOR CD

208,50

173,50

PC FORMAT CD*

388,70

318,80

PC FORMAT DVD*

432,50

354,10

PC GAMER CD*

301,80

230,50

PC MAGAZINE UK CD

183,30

140,60

PC MAGAZINE USA

520,60

397,20

PC PLUS CD

401,60

329,30

PC PRO CD

293,80

224,50

PC UTILITIES CD

287,60

218,70

PC WORLD USA

163,30

125,60

PC ZONE CD*

252,20

192,30

PERS.COMP.WOR.CD

205,40

158,30

PLAY MAG UK DVD*

234,60

179,00

PLAYSTATION WORLD DVD*

244,80

187,80

PRACTICAL INTERNET CD*

320,60

243,50

PSM2 DVD*

240,30

183,30

SOFTWARE DEWELOPMENT

199,50

152,10

SYS ADMIN

237,10

180,30

WEB PAGES CD

167,80

145,80

WHAT PC ? CD

239,10

182,50

WIRELESS BUSINESS & TECHNOLOGY

237,70

170,70

Tytuł czasopisma

obecna cena

cena

prenumeraty promocyjna

półrocznej prenumeraty

(brutto)

półrocznej

* wraz z kosztami wysyłki zwykłej (pln)

warto przeczytać

www.linux.com.pl

dział prowadzi: Piotr Truszkowski

piotrt@linux.com.pl

warto przeczytać

W obronie wolności

<<AUTOR |

FIT=BOTTOM>>

Autor:

Sam Williams

Tłumaczenie:

Krzysztof Masłowski

ISBN:

83-7361-247-5

Tytuł oryginału:

Free as in Freedom

Format:

B5, stron: 296

Data wydania: 11/2003
Cena książki:

34.90 zł

Richard Stallman to postać bardzo dobrze znana w świecie Wolnego Oprogramowania. Książka Sama Wil-
liamsa, zatytułowana „W obronie wolności”, wydana niedawno przez wydawnictwo Helion, opowiada nam
historię kontrowersyjnego geniusza, który zmienił spojrzenie na świat oprogramowania. Znajdziemy w niej
historię Stallmana od jego lat młodzieńczych aż do czasu teraźniejszego. Z licznych wywiadów przedsta-
wionych w tym tytule, wyłania sie obraz człowieka wyobcowanego i samotnego, dla którego pasją i domem
stał się świat uniwersyteckich komputerów i oprogramowania. Poznamy czynniki, które popchnęły bohatera
książki do walki o idee ruchu Wolnego Oprogramowania.
Richard Stallman jest osobą bardzo kontrowersyjną. Z jednej strony nie sposób nie docenić jego zasług,
z drugiej zaś, podejście do świata przeplata się z religijną, niemalże fanatyczną ideologią. Czytelnik wgłę-
biając się w kolejne rozdziały dochodzi do wniosku, że ideologia Stallmana wcale nie jest taka, jaką mu
się wydawała, staje się dziwnie logiczna i warto się z nią utożsamiać.
Polecam ten tytuł absolutnie każdemu – zarówno ludziom korzystającym z oprogramowania Open Source,

jak i tym broniących oprogramowania z niedostępnym kodem źródłowym. Nie zawiodą się także Ci, którzy chcą poznać Stallmana z innego
punktu widzenia.
Obraz całości psują drobne błędy językowe, ale nie jest to zbytnim problemem – książka została również wydana w postaci elektronicznej, którą
można pobrać ze strony wydawnictwa Helion i modyfikować zgodnie z potrzebami. Jaki będzie kolejny rozdział?

FreeBSD. Księga eksperta

Autor:

Roderick W. Smith

Tłumaczenie:

Marcin Jędrysiak

ISBN:

83-7361-158-4

Tytuł oryginału:

FreeBSD: The Complete Reference

Format:

B5, stron: 824 (oprawa twarda)

Zawiera CD-ROM
Data wydania:

12/2003

Cena książki:

89.00 zł

FreeBSD uchodzi za niemalże idealny system serwerowy. Elastyczność, swoboda działania i moc, którą

wraz z systemem otrzymuje jego przyszły administrator, mogą się jednak wyrwać spod kontroli. Jak
zacząć i jak posłużyć się tym systemem, aby osiągnąć maksimum jego bezpieczeństwa i wydajności?
Odpowiedzi na te, jak i inne pytania, przedstawia nam Roderick W. Smith, autor książki o wiele mówią-
cym tytule: „FreeBSD. Księga eksperta”. Ilość omówionych tematów przytłacza. Jest ich tak wiele, że sam
spis treści zajmuje ponad 12 stron. Zaczynając od historii systemu, poprzez jego instalację, konfigurację,
omówienie serwerów plików, drukarek, www, logowania i innych, poprzez przystosowanie FreeBSD do
pracy w charakterze stacji roboczej. Książka „FreeBSD. Księga eksperta” należy do tej grupy tytułów,
które nie starzeją się przez bardzo długi okres czasu. Dzięki dokładnym omówieniom przedstawionych
problemów, ilości poruszonych zagadnień i przystępnemu językowi autora, mogę polecić ten tytuł każ-
demu, kto ma ochotę poznać FreeBSD i szuka książki, która pomoże mu w realizacji tego celu. Gorąco
polecam.

1. Zaawansowane modele finansowe z wykorzystaniem Excela i VBA (+ CD-ROM) – M. Jackson, M. Staunton, Wyd. Helion, 2003

2. Google dla praktyków – A. Szewczyk, Wyd. Mikom, 2003

3. Delphi. Tworzenie aplikacji bazodanowych w praktyce – P. Stokłosa, Wyd. Read Me, 2003

4. BIOS. Leksykon kieszonkowy – A. Pyrchla, Wyd. Helion, 2003

5. Kurs HTML. Jak stworzyć własną witrynę WWW, Wyd. Axcel Springer, 2003

6. E-Commerce – B. Gregor, M. Stawiszyński, Wyd. Branta, 2002

7. Fotografia cyfrowa – B. Long, Wyd. Helion, 2003

8. Nauka języka XML – E.T. Ray, G. Werner, Wyd. Read Me, 2001

9. Cisco. Technologie telekomunikacyjne – B. Dunsmore, T. Skandier, Wyd. Mikom, 2003

10. Hakerzy w Linuksie. Sekrety zabezpieczeń sieci komputerowych. Wydanie drugie – B. Hatch, J. Lee, G. Kurtz,

Wyd. Translator, 2003

Bestsellery Merlina

Lista najlepiej sprzedających się książek informatycznych

w sklepie internetowym www.merlin.pl, w styczniu:

PRENUMERATA TO NAJLEPSZY WYBÓR

Zainwestuj w siebie, zainwestuj w swojego pracownika

Prosimy wypełnić czytelnie i przesłać faksem na numer: (22) 860 17 71 lub listownie na adres Software-Wydawnictwo Sp. z o.o.,

Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa, e-mail: pren@software.com.pl. Przyjmujemy też zamówienia telefoniczne: (22) 860 17 67

Z A M Ó W I E N I E

Imię i Nazwisko

Stanowisko

ID kontrahenta*

* jeżeli jesteś już klientem firmy Software-Wydawnictwo Sp. z o.o. – wystarczy, że podasz swój numer

ID kontrahenta; jeżeli nie posiadasz takiego numeru, podaj swe dane w tabeli Dane teleadresowe

Upoważniam firmę Software-Wydawnictwo Sp. z o.o. do wystawienia faktury VAT bez podpisu odbiorcy

Pieczęć firmy i podpis

Dane teleadresowe

Nazwa firmy

Dokładny adres

Telefon (wraz z numerem kierunkowym)

Adres e-mail

Faks (wraz z numerem kierunkowym)

Numer NIP firmy

Liczba

kolejnych

numerów

Liczba

zamawianych

prenumerat

Od numeru

pisma

lub miesiąca

Opłata w zł

Tytuł pisma

Linux+

Miesięcznik użytkowników systemów linuksowych

Linux+ Extra!

Numery specjalne z dystrybucjami Linuksa

Oferta dla prenumeratorów Linux+ lub Software 2.0: 198 zł

Oferta standardowa: 232 zł

Linux w szkole

Kwartalnik o stosowaniu Linuksa w edukacji

99 zł

W sumie

(liczba prenumerat * cena)

* oferta promocyjna ważna do końca maja

UWAGA! Nadesłanie zamówienia jest jednocześnie zobowiązaniem do zapłaty!

SOFTWARE-WYDAWNICTWO SP. Z O.O.

ul. Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa, e-mail: pren@software.com.pl

Aurox

Numery specjalne Linux+ Extra! z dystrybucją Aurox Linux

Oferta dla szkół: 99 zł

Oferta standardowa: 119 zł

Linux+ DVD

Miesięcznik użytkowników systemów linuksowych

Oferta dla studentów i osób prywatnych: 198 zł *

Oferta dla firm: 270 zł *

Zamiana prenumeraty Linux+ na Linux+ DVD: 18 zł *

Oferta dla studentów i osób prywatnych: 180 zł

Oferta dla firm: 250 zł