Operator_maszyn_w_przemysle_wlokienniczym_826[01].Z4.05

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Gałązka

Wykończanie mechaniczne i termiczne wyrobów
włókienniczych 826[01].Z4.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

wiczenia

5.1.

Wykończanie mechaniczne i termiczne wyrobów włókienniczych

5.1.1.

wiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn w przemyśle
włókienniczym.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego, metody ćwiczeń.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc do realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Podczas realizacji materiału nauczania wskazanym jest zwrócenie uwagi na następujące

elementy:

−

materiał nauczania w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować samodzielnie.
Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej umiejętności, jaką
uczniowie powinni posiadać – czytanie tekstu technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania  sprawdzające  maja  wykazać,  na  ile  uczeń  opanował  materiał  teoretyczny  i  czy
jest  przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W  zależności  od  tematu  można  zalecić
uczniom  samodzielne  odpowiedzenie  na  pytania  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ  nauczyciel  sterując  dyskusją  może  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszystkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono propozycję ćwiczeń wraz
ze wskazówkami o sposobie ich realizacji w szkole. Prowadzący może również
zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

Sprawdzian  postępów  stanowi  podsumowanie  rozdziału,  zadaniem  uczniów  jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia
przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania.
W  tym  miejscu  jest  szczególnie  ważna  rola  nauczyciela,  gdyż  od  postawy  nauczyciela,
sposobu  prowadzenia  zajęć  zależy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności  założonych  w  jednostce  modułowej.  Należy  rozbudzić  wśród  uczniów  tak

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej  nauczyciela
realizującego  tę  jednostkę  modułową,  Każdemu  zadaniu  testu  przypisano  określoną
liczbę  możliwych  do  uzyskania  punktów.  Nauczyciel  może  zastosować  test  według
własnego  projektu  oraz  zaproponować  własną  skalę  ocen.  Należy  pamiętać,  żeby  tak
przeprowadzić  proces  oceniania  ucznia,  aby  umożliwić  mu  jak  najpełniejsze  wykazanie
swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokazu,

−

wiczeń (laboratoryjne lub inne),

−

przewodniego tekstu,

−

pokazu z objaśnieniem,

−

wykładu konwersatoryjnego.

Schemat układu jednostek modułowych w module

826[01].Z4.01

Bielenie włókien

i wyrobów

włókienniczych

826[01].Z4.02

Barwienie włókien

i wyrobów

włókienniczych

826[01].Z4.03

Drukowanie

wyrobów

włókienniczych

826[01].Z4

Technologia wykończania

włókien i wyrobów włókienniczych

826[01].Z4.05

Wykończanie mechaniczne

i termiczne wyrobów

włókienniczych

826[01].Z4.04

Nakładanie apretur

i innych wykończeń

uszlachetniających

na wyroby włókiennicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

klasyfikować  podstawowe  surowce  włókiennicze  ze  względu  na  ich  pochodzenie
i  długość  włókien,  rozpoznawać  podstawowe  grupy  surowców  na  podstawie  koloru,
chwytu  i  próby  palenia  oraz  rozróżniać  surowce  i  wyroby  na  podstawie  nazw
handlowych i oznaczeń,

−

podawać nazwy handlowe najczęściej produkowanych włókien,

−

charakteryzować właściwości mechaniczne, fizyczne, chemiczne i użytkowe różnych
surowców włókienniczych,

−

określać wpływ pochodzenia włókien i ich składu chemicznego na zastosowanie
i właściwości wyrobów,

−

charakteryzować podstawowe rodzaje wyrobów włókienniczych i określać ich
podstawowe wskaźniki technologiczne,

−

charakteryzować podstawowe parametry budowy wyrobów włókienniczych,

−

charakteryzować procesy bielenia, barwienia, drukowania i apreturowania, rodzaje
używanych środków chemicznych ich wpływ na proces,

−

definiować podstawowe wskaźniki jakościowe wyrobów włókienniczych,

−

objaśniać podstawowe metody wyznaczania wskaźników jakościowych wyrobów
włókienniczych,

−

określać zasady pobierania próbek wyrobów włókienniczych,

−

określać warunki wykonywania badań,

−

określać warunki procesu bielenia, barwienia, drukowania i apreturowania, skład kąpieli
bielących, barwiących, apreterskich i past drukujących,

−

badać wskaźniki użytkowe i strukturalne liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

−

obliczać wartość podstawowych parametrów wyrobów włókienniczych,

−

rozpoznawać elementy maszyn i mechanizmów,

−

odczytywać rysunki z uwzględnieniem wymiarowania,

−

odczytywać rysunki techniczne i uproszczenia rysunkowe,

−

odczytywać rysunki zestawieniowe zespołów i podzespołów maszyn, ustalać działanie
i określać elementy składowe,

−

wykonywać proste rysunki techniczne,

−

korzystać z dokumentacji technicznej, PN, katalogów,

−

odczytywać

dokumentację

techniczno-ruchową,

dokumentację

technologiczną

i warsztatową,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

posługiwać się sprzętem laboratoryjnym z zachowaniem zasad bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować procesy mechaniczne i termiczne wykończania wyrobów włókienniczych,

−

zaplanować procesy wykończenia wyrobów włókienniczych,

−

rozróżnić budowę i zasady działania maszyn i urządzeń stosowanych do mechanicznego
i termicznego wykończania tekstyliów,

−

dobrać środki do mechanicznego i termicznego wykończania wyrobów włókienniczych,

−

obsłużyć maszyny i urządzenia do uszlachetniania wyrobów włókienniczych,

−

wykończyć wyroby włókiennicze wykonane z różnych rodzajów włókien,

−

skontrolować przebieg wykończania wyrobów włókienniczych,

−

usunąć wady powstałe w czasie wykończania,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn w przemyśle włókienniczym 826[01]

Moduł:

Technologia

wykończania

włókien

wyrobów

włókienniczych 826[01].Z4

Jednostka modułowa:

Wykończenie mechaniczne i termiczne wyrobów
włókienniczych 826[01].Z4.05

Temat: Gładzenie tkanin bawełnianych na gładziarce uniwersalnej.

Cel ogólny: Przygotowanie uczniów do obsługi gładziarki uniwersalnej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować proces gładzenia,

−

scharakteryzować budowę i zasadę działania gładziarki uniwersalnej,

−

określić czynniki mające wpływ na efekt technologiczny procesu gładzenia,

−

przedstawić algorytm postępowania w procesie gładzenia tkanin z różnych surowców
włókienniczych,

−

wskazać elementy robocze gładziarki i określić ich zadania,

−

scharakteryzować 4 podstawowe rodzaje efektów gładzenia.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach czteroosobowych.

Czastrwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

treść zadania przygotowana przez nauczyciela,

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego,

−

gładziarka uniwersalna w przypadku braku możliwości wejścia do zakładu schematy lub
modele maszyny,

−

pytania prowadzące,

−

papier formatu A4,

−

instrukcja obsługi głsdziarki.

Zadanie dla ucznia
Dobierz czynniki gładzenia dla tkaniny bawełnianej przeznaczonej na bieliznę pościelową.
Narysuj schemat ustawienia wałków gładziarki, przebieg tkaniny między wałkami.
Przeprowadź proces gładzenia wg ustalonych czynników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Omówienie tematu zajęć.

Wyjaśnienie uczniom, szczegółowych celów kształcenia.

Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.

Podział na zespoły wykonujące zadania.

Faza właściwa – wykonywanie ćwiczenia

Praca metodą tekstu przewodniego – na podstawie tekstu źródłowego (odpowiedni

fragment tekstu materiału nauczania).

Tekst przewodni do ćwiczenia
I. Informacje
Pytania prowadzące
1.

Jak inaczej nazywamy proces gładzenia?

Do jakiego procesu uszlachetniania termiczno-mechanicznego jest podobny?

Na jakich maszynach przeprowadza się gładzenie?

Co jest elementem roboczym gładziarki?

Z jakiego rodzaju materiału wykonane są wałki gładziarki?

Od jakich czynników zależy efekt technologiczny gładzenia?

Jakie są podstawowe rodzaje efektów gładzenia?

II. Planowanie (polecenia prowadzące)
Uczniowie określają:
1.

Określ właściwości tkaniny pościelowej.

Określ czynniki procesu gładzenia w celu osiągnięcia żądanych efektów gładzenia.

Zaproponuj schemat ustawienia wałków gładziarki.

Określ przebieg tkaniny między wałkami gładziarki.

Zaproponuj kolejność czynności podczas wykonywania ćwiczenia.

Zaproponuj podział pracy w grupie.

III. Ustalanie – uzgodnienia z nauczycielem
1.

Uczniowie omawiają z nauczycielem wszystkie punkty etapu planowania.

Uczniowie odnoszą się do uwag i propozycji nauczyciela.

IV. Wykonanie
1.

Uczniowie rysują schemat ustawienia wałków gładziarki i przebiegu tkaniny.

Uczniowie ustawiają z pomocą nauczyciela lub pracownika obsługującego gładziarkę
ustalone czynniki.

Uczniowie wykonują proces gładzenia.

V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie oglądają wygładzoną tkaninę.

Uczniowie oceniają efekt technologiczny.

Uczniowie sprawdzają opracowany schemat z przebiegiem tkaniny w gładziarce.

VI. Analiza końcowa
1.

Uczniowie wraz z nauczycielem omawiają przebieg ćwiczenia, oceniają efekt gładzenia.

Uczniowie wskazują inne sposoby uzyskania takiego efektu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn w przemyśle włókienniczym 826[01]

Moduł:

Technologia

wykończania

włókien

wyrobów

włókienniczych 826[01].Z4

Jednostka modułowa:

Wykończenie mechaniczne i termiczne wyrobów
włókienniczych 826[01].Z4.05

Temat: Błędy procesu strzyżenia tkanin wełnianych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności bieżącej kontroli jakości procesu strzyżenia.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymienić najważniejsze błędy występujące w procesie strzyżenia,

−

wskazać przyczyny powstawania błędów,

−

określić sposób wyeliminowania przyczyn powstawania błędów strzyżenia,

−

dobrać w taki sposób parametry procesu, aby przeprowadzić proces strzyżenia wysokiej
jakości.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

pracy w zespole,

−

wypowiadania się na forum klasy,

−

rozwiązywania problemów,

−

wyciągania wniosków na podstawie otrzymanych informacji.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w kilkuosobowych grupach.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

schemat układu strzygącego ewentualnie model układu,

−

tkaniny, na których widoczne są najważniejsze błędy strzyżenia,

−

Polskie Normy, fotografie błędów,

−

poradnik dla ucznia.

Przebieg zajęć
1.

Nauczyciel dzieli klasę na grupy.

Nauczyciel przypomina działanie zespołu strzyżącego w postrzygarce.

Uczniowie na schemacie wskazują i nazywają elementy robocze, określając ich zadania.

Nauczyciel rozdaje grupom uczniów zestawy próbek z błędami, PN, fotografie.

Uczniowie oglądają próbki, rozpoznają na podstawie PN, poradnika i fotografii błędy.

Uczniowie podczas dyskusji w grupach określają przyczyny powstania błędów.

Uczniowie ustalenia w grupach przedstawiają nauczycielowi, nauczyciel poprawia
i koryguje błędy we wnioskowaniu.

Uczniowie opracowują proces naprawczy, proponują inne ustawienie elementów
roboczych maszyny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Wykończanie mechaniczne i termiczne wyrobów włókienniczych

5.1.1. Ćwiczenia

wiczenie 1

Oblicz skurcz tkaniny uzyskany na sanforyzarce. Przy obliczaniu zastosuj wzory podane

w poradniku dla ucznia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia należy omówić cel i zakres ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

wyszukać w tekście informacje w jaki sposób oblicza się skurcz tkaniny uzyskany na
sanforyzarce (wypisać wzór),

określić jakie dane potrzebne będą do obliczeń,

zmierzyć na maszynie potrzebne do obliczeń wielkości (ewentualnie odczytaj wielkości
z katalogu lub schematu maszyny podanego w skali),

podstawić do wzoru uzyskane wielkości i obliczyć skurcz tkaniny,

sformułować i zapisać wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

sanforyzarka lub schemat maszyny,

−

poradnik dla ucznia,

−

linijka, zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 2

Zaplanuj proces gładzenia, tak aby uzyskać duży połysk bardzo dobre wygładzenie

i twardy chwyt tkaniny. Określ nacisk, powierzchnię i średnicę wałów gładziarki. Do
wykonania ćwiczenia wykorzystaj informacje zawarte w tabeli znajdującej się w poradniku
ucznia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres ćwiczenia.

Nauczyciel przedstawia i wyjaśnia dane zawarte w tabeli.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odnaleźć tabelę zależności między podstawowymi czynnikami gładzenia a efektem
technologicznym,

skorzystać z informacji zawartych w tabeli,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dobrać czynniki gładzenia dla zadanego efektu technologicznego,

sformułować i zapisać wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 3

Ustal zależności występujące między szybkością wałków tkaniny i bębna dla uzyskania

efektu drapania przebiegającego równomiernie (wydobyty włos powinien być jednakowy pod
względem długości).

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel prowadzi wykład na temat

procesu drapania uwzględnia występujące zależności w prędkościach w/w elementów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z treścią nauczania w poradniku,

przyjrzeć się schematowi wałków w draparce,

wypisać zależności prędkości: wałka gładząco-drapiącego, tkaniny i bębna,

wypisać zależności prędkości: wałka szarpiąco-drapiącego, tkaniny i bębna,

wypisać, jak powinny przedstawiać się różnice w prędkościach, aby drapanie przebiegało
równomiernie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykład konwersatoryjny,

−

pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 4

Korzystając z informacji zawartych w poprzednim ćwiczeniu, ustaw w draparce

prędkości: tkaniny bębna i wałków dla uzyskania efektu równomiernego drapania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przedstawić cel

i zakres ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

ustalić sposób regulacji prędkości przy maszynie,

ustawić prędkości według wcześniej ustalonych kryteriów,

wykonać proces drapania tkaniny,

sprawdzić, czy ustawione prędkości były właściwe, a proces przebiegał równomiernie,

ocenić wzrokowo długość wydobytych włosów,

przeprowadzić analizę poprawności procesu,

skorygować błędy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda ćwiczeń.

rodki dydaktyczne:

−

draparka wałkowa,

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 5

Omów, w oparciu o schemat działania układu strzygącego, przebieg procesu strzyżenia

tkanin.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przedstawić cel

i zakres ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przyjrzeć się uważnie schematowi układu strzyżącego,

nazwać występujące w nim elementy,

określić zadania poszczególnych elementów,

omówić przebieg procesu strzyżenia tkanin,

opisać sposoby regulacji długości włosa.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda ćwicaeń.

rodki dydaktyczne:

−

schemat działania układu strzyżącego,

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenie 6

Oblicz zakres intensywności strzyżenia dla jednocylindrowej postrzygarki o cylindrze

zawierającym 18 piór strzyżących i 1200 obrotach na minutę, wiedząc że szybkość tkaniny
może być regulowana w granicach 4–16 m/min.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przedstawić cel

i zakres ćwiczenia. Szczegółowo omówić zasady bezpiecznej obsługi postrzygarki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z treścią materiału zawartego w poradniku dla ucznia,

wypisać wzór na obliczanie intensywności strzyżenia,

wykonać obliczenia dla zadanych wartości,

przedstawić zakres intensywności strzyżenia dla zadanych wartości.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda ćwiczeń.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 7

Omów przebieg procesu wykurczania na podstawie dołączonych schematów.

Rysunek do ćwiczenia 7 [2]

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania nauczyciel powinien przedstawić cel i zakres

wiczenia. Omówić zasady bezpiecznej obsługi urządzeń przedstawionych na schematach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przyjrzeć się uważnie przedstawionym schematom,

nazwać elementy robocze przedstawionych maszyn,

określić zadania przedstawionych elementów,

omówić przebieg procesu,

wskazać na podobieństwa i różnice metod przedstawionych na rysunkach,

dobrać rodzaj transportera w zależności od faktury tkaniny i jej przeznaczenia,

sformułować i zapisać wnioski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

schematy wykurczarek

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 8

Porównaj zasadę działania magli hydraulicznych: zwykłego i rewolwerowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przedstawić cel

i zakres ćwiczenia, z uwzględnieniem zasad bezpiecznej obsługi magli hydraulicznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przyjrzeć się schematom działania w/w magli,

nazwać elementy robocze,

wskazać elementy na schematach (ewentualnie w czasie wycieczki na maszynie),

omówić kierunek przesuwu wałków z tkaniną,

wskazać na różnice w pracy obu magli,

wnioskować o ich przydatności w procesie produkcyjnym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda pokazu z objaśnieniem.

rodki dydaktyczne:

−

schematy magli, magle w zakładzie produkcyjnym,

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 9

Omów zasadę działania nawilżarki aerosolowej i określ zakres jej zastosowania.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przedstawić cel

i zakres ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

obserwować nawilżarkę podczas pracy,

zwrócić uwagę na bezpieczeństwo w obsłudze,

wskazać i nazwać poszczególne elementy nawilżarki,

omówić przebieg tkaniny w maszynie,

określić zakres zastosowania maszyny,

sformułować i zapisać wnioski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem.

rodki dydaktyczne:

−

nawilżarka i schemat jej działania

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 10

Omów kolejne etapy prasowania tkanin w prasie nieckowej, korzystając z załączonego

schematu.

Rysunek do ćwiczenia 10 [2, s. 254]

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przedstawić cel

i zakres ćwiczenia z uwzględnieniem bezpieczeństwa przy obsłudze..

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

obserwować pracę prasy w czasie wycieczki technologicznej,

wskazać na schemacie technologicznym poszczególne elementy prasy nieckowej,

opisać elementy robocze zaznaczając kolorem elementy gorące,

w zeszycie przedmiotowym wypisać w punktach przebieg procesu prasowania,

odczytać z tablicy sterowniczej zakres temperatur powierzchni cylindra i niecki,

odczytać z tablicy sterowniczej siłę nacisku cylindra na tkaninę i nieckę,

wnioskować o zakresie zastosowania pras nieckowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

wiczeń.

rodki dydaktyczne:

−

prasa nieckowa i schemat jej działania,

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenie 11

Wykonaj proces wykurczania przez parownie dla elementów wyrobu dzianego (półgolf

dziecięcy) na stole parowym, porównaj wymiary (długość i szerokość) przed i po parowaniu.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien przedstawić cel

i zakres ćwiczenia. Omówić zasady bezpiecznej obsługi stołu parowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z instrukcją obsługi stołu parowego,

wskazać warunki bezpiecznej obsługi,

pobrać i zmierzyć elementy wyrobu dzianego (długość, szerokość),

nałożyć element na stół parowy,

prasować, parować i suszyć element zgodnie z instrukcją,

zdjąć element ze stołu,

zmierzyć długość i szerokość elementu,

porównać otrzymane wyniki,

sformułować i zapisać wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokazu z omówieniem,

−

wiczeń.

rodki dydaktyczne:

−

wyroby dziane,

−

stół parowy do obróbki wyrobów dzianych,

−

instrukcja obsługi stołu,

−

poradnik ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej Wykańczanie mechaniczne
i termiczne wyrobów włókienniczych

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 12, 13, 14, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 9, 10, 11, 15, 16, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuję następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. c, 4. d, 5. c, 6. d, 7. a, 8. a, 9. d, 10. a, 11. b,

12. b, 13. d, 14. d, 15. c, 16. b, 17. a, 18. a, 19. a, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Zdefiniować pojęcie sanforyzowania

Wykluczyć proces nie będący mechanicznym
i termicznym wykończeniem

Dokonać analizy czynników wpływających na
proces gładzenia

Wykluczyć czynnik nie mający wpływu na efekt
gładzenia

Scharakteryzować proces drapania tkaniny

Rozróżnić elementy budowy gładziarki

Określić czynniki powodujące wykurczenie
tkaniny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić kolejność wykonywania procesu
wykurczania, maglowania, gładzenia

Dokonać analizy procesu gładzenia

Dobrać parametry do procesu gładzenia

Dokonać analizy procesu gładzenia pod
względem uzyskanego efektu na tkaninie

Określić rodzaj procesu upodabniania bawełny do
jedwabiu

Zdefiniować proces kędzierzawienia

Dokonać analizy procesu kędzierzawienia pod
względem faktury powierzchni

Dokonać analizy celowości stosowania procesu
nawilżania

Dobrać parametry procesu wykurczania do
rodzaju surowca

Scharakteryzować proces dekatyzowania
kotłowego

Wskazać rodzaj procesu dającego efekt pilingu
równomiernego

Określić rodzaj surowca przydatnego do trwałego
plisowania

Dokonać analizy cyklu wykańczania dzianin
workowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości wyjaśnij.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

10 minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.

W każdym pytaniu tylko jedna odpowiedź jest prawdziwa

Pracuj samodzielnie bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadani.

Dokładnie przeczytaj pytania, odpowiedzi, których jesteś pewien zaznacz od razu do
tych, które sprawią ci trudności wrócisz później.

Nie śpiesz się masz czas na zastanowienie.

Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Sanforyzarka to urządzenie do obróbki wyrobów włókienniczych metodą
a)

cieplno-mechaniczną.

fizyko-chemiczną.

cieplno-chemiczną.

fizyko-cieplną.

Do procesów mechanicznej i termicznej obróbki wyrobów włókienniczych nie należy
proces
a)

strzyżenia.

plisowania.

wykurczania.

powlekania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawowym czynnikiem gładzenia nie jest
a)

nacisk wałka.

rednica wałka.

długość wałka.

powierzchnia wałka.

Na rodzaj chwytu uzyskanego na gładziarce nie wpływa
a)

nacisk wałka.

powierzchnia wałka.

rednica wałka.

szerokość materiału.

Tkaniny i dzianiny po procesie drapania nie posiadają
a)

włochatej powierzchni.

bardziej miękkiej powierzchni.

łysej powierzchni.

puszystej powierzchni.

But dociskowy to element składowy budowy
a)

draparki.

magla.

wykurczarki.

gładziarki.

Wykurczenie tkaniny na sanforyzarce następuje w wyniku
a)

zmiany powierzchni transportera po przejściu z stanu wypukłego w wklęsły.

dociskania metalowego buta do transportera.

wyprostowania na ogrzanym cylindrze.

zbicia ze sobą wzdłuż długości elementów materiału.

Proces wykurczania wyrobów włókienniczych prowadzi się:
a)

przed procesem maglowania.

po procesie maglowania.

po procesie gładzenia.

po nabłyszczaniu frykcyjnym.

Bardzo duży połysk w procesie gładzenia otrzymujemy tylko przy
a)

dużym nacisku wałów.

małym nacisku wałów.

dużej średnicy wałów.

stalowej powierzchni wałów.

10.

W gładziarce o małym nacisku, bawełnianej powierzchni i dużej średnicy wałków
otrzymujemy na wyrobie
a)

mały połysk.

duży połysk.

redni połysk.

bardzo duży połysk.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11.

Aby otrzymać efekt twardego chwytu, należy proces gładzenia prowadzić na
a)

dużych wałkach o papierowej powierzchni.

małych wałkach o stalowej powierzchni.

małych wałkach o bawełnianej powierzchni.

papierowych wałkach i małym docisku.

12.

Upodobnienie tkaniny bawełnianej do tkaniny z jedwabiu naturalnego lub ciągłych
włókien sztucznych nazywa się
a)

gładzeniem merceryzacyjnym.

morowaniem.

wykończenie gofrowym.

nabłyszczaniem.

13.

Ratynierowanie to proces
a)

prasowania.

wykurczania.

drapania.

kędzierzawienia.

14.

Efekt skędzierzawienia gruzełkowatego otrzymuje się w wyniku ustawienia ruchu stołu
a)

posuwisto-zwrotnego w kierunku osnowy (kolumienki).

posuwisto-zwrotnego w kierunku wątku (rządka).

posuwisto-zwrotnego pod kątem.

obrotowego.

15.

Tkaniny wełniane poddaje się nawilżaniu w celu
a)

zwiększenia masy tkaniny.

łatwiejszego prasowania.

uzyskania lepszego chwytu.

wygładzenia włosa.

16.

Energiczne parowanie zimnej tkaniny lub dzianiny, lekkie jej ogrzanie w stanie
beznaprężeniowym i chłodzenie za pomocą przepuszczania przez wyrób powietrza
stosowane jest w procesie wykurczania
a)

tkanin bawełnianych.

tkanin wełnianych.

tkanin lnianych.

tkanin jedwabnych.

17.

Dekatyzowanie kotłowe polega na
a)

przepuszczeniu pary wodnej przez nawój tkaniny w aparatach ciśnieniowych
stosując podkładkę flanelową.

przepuszczeniu pary wodnej w zwykłych dekatyzarkach z podkładką miękką.

przepuszczeniu pary wodnej w zwykłych dekatyzarkach z twardą podkładką.

parowaniu wyrobów włókienniczych w systemie ciągłym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18.

Efekt wykończenia powierzchni wyrobów włókienniczych przypominający równomierny
pilling uzyskuje się w procesie
a)

kędzierzawienia.

drapania.

strzyżenia.

gładzenia.

19.

Plisowanie trwałe bez stosowania substancji napawających uzyskuje się na tkaninach
i dzianinach otrzymanych z włókien
a)

syntetycznych.

sztucznych.

naturalnych.

mineralnych.

20.

Procesem, który odróżnia wykończenie dzianin workowych od wykończenia tkanin
metrażowych jest
a)

dekatyzacja.

rozcinanie worka.

parowanie.

strzyżenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Wykończanie mechaniczne i termiczne wyrobów włókienniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

PRÓBA PRACY

TREŚĆ ZADANIA

Przeprowadź dla 10 szt. wyrobu odpasowanego proces wykurczania na stole parowym.

Oblicz procent wykurczenia się poszczególnych sztuk na długości i szerokości wyrobu.

Obliczenia stopnia wykurczenia dokonaj wg wzoru:

100

⋅

−

gdzie : K – procent wykurczenia (kurczliwość),

l – wymiar przed procesem,

lp – wymiar po procesie.

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Przygotuj zestaw dla ucznia zawierający: zadanie, przykładowy przepis, instrukcję dla
ucznia, kartę plan działania.

Przygotuj dla nauczyciela arkusz obserwacji, instrukcję dla nauczyciela.

Przygotuj sprzęt, potrzebne odczynniki, próbki tkanin.

Sprawdź poprawność działania przyrządów.

Przed rozpoczęciem zadania przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości wyjaśnij.

Przed upływem czasu wykonania zadania uprzedź, że czas się kończy, nie przedłużaj
czasu na wykonanie zadania.

10.

Wypełnij arkusz obserwacji i wystaw ocenę.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie treść zadania, zastanów się jak je wykonać.

Na wykonanie zadania masz 180 minut.

Zapoznaj się ze stanowiskiem pracy i jego wyposażeniem, oraz instrukcją obsługi.

Napisz plan działania, kolejność czynności, jakie będziesz wykonywał.

Wypisz potrzebne przybory i przyrządy.

Zgromadź potrzebne przybory i przyrządy na stanowisku pracy.

Pobierz potrzebne wyroby, zmierz długość i szerokość każdego z nich.

Sprawdź stół parowy (stan techniczny, przyłącze elektryczne, kontrolki, pulpit
sterowniczy).

Przygotuj do pracy stół parowy (podłącz do sieci, nastaw temperaturę 120–130

C, nastaw

czas parowania 20 sekund).

10.

Nałóż wyrób na stół, zamknij pokrywę górną, włącz parę, wysusz wyrób.

11.

Zmierz długość i szerokość wyrobu po procesie wykurczania, zapisz wyniki.

12.

Uporządkuj stanowisko pracy, wyłącz stół parowy.

13.

Wpisz otrzymane wyniki w tabelę, oblicz dla każdego wyrobu kurczliwość.

14.

Oblicz średnią kurczliwość.

15.

Oceń jakość procesu i zaprezentuj wyniki ćwiczenia.

Powodzenia!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik 1

..................................................................

Imię i nazwisko ucznia wykonującego zadanie

PLAN DZIAŁANIA

Kolejność wykonywanych czynności:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Wykaz potrzebnych przyborów i przyrządów:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Tabela wyników

ró

ść

łu

ść

łu

ść

Ocena jakości:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ARKUSZ OBSERWACJI ZADANIA PRÓBA PRACY

Zadanie

Przeprowadź dla 10 szt. wyrobu odpasowanego proces wykurczania na stole parowym.

Oblicz procent wykurczenia się poszczególnych sztuk na długości i szerokości wyrobu.

Obliczenia stopnia wykurczenia dokonaj wg wzoru:

100

⋅

−

gdzie : K – procent wykurczenia (kurczliwość),

l – wymiar przed procesem

lp – wymiar po procesie

Czynność ocenianie i kryteria wykonania

Liczba

punktów

Uwagi

Czynność 1: Zapisywanie w formularzu czynności zgodnie
z kolejnością wykonania.

Kryterium wykonania:
Uczeń otrzymuje 1 pkt. – jeżeli w formularz zapisał
przynajmniej pięć z niżej wymienionych czynności: pobrać
wyroby odpasowane, przygotować stanowisko pracy, sprawdzić
stół parowy, ustawić parametry procesu, wykonać proces
wykurczania, zmierzyć i obliczyć kurczliwość, ocenić jakość
procesu

Czynność 2: Wypisywania potrzebnych przyrządów i sprzętów.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń wymienił przynajmniej 3 z niżej
wymienionych: stół parowy, miara krawiecka, stół do
pomiarów, wyroby, przybory do pisania, zeszyt.
Czynność 3: Zakładanie odzieży ochronej.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń założył przynajmniej fartuch ochronny.

Czynność 4: Pobieranie potrzebnych materiałów i przyborów
oraz organizowanie stanowiska pracy.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń pobrał potrzebne przybory i przyrządy,
pobrał wyroby, zorganizował stanowisko pracy
Czynność 5: Przygotowanie maszyny

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń sprawdził stan maszyny, przyłącze, stan
pulpitu, działanie kontrolek, sprawdził wyłączniki
i zabezpieczenia
Czynność 6: Mierzenie wyrobów.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń zmierzył długość i szerokość
poszczególnych wyrobów i zapisał w formularzu, oznakował
poszczególne sztuki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 7: Układanie wyrobów na stole.

Kryterium wykonania:
1 pkt. –jeżeli uczeń ułożył element zgodnie z zasadami (bez
załamań).
Czynność 8:Parowanie.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń zamknął pokrywę włączył parę parował
w wyznaczonym czasie.
Czynność 9: Suszenie.
.

1 pkt. – jeżeli uczeń wysuszył wyrób po parowaniu wyłączył
i odessał nadmiar pary.
Czynność 10:
Zakończenie pracy na stole parowym.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń wyłączył dopływ pary, odłączył energię
elektryczną.
Czynność 11:Wykonywanie pomiarów po wykurczaniu.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń zmierzył długość i szerokość każdego
wyrobu i zapisał w odpowiednim miejscu formularza.
Czynność 12:Obliczanie % wykurczenia dla każdego pomiaru.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń obliczył kurczliwość w szerokości
i długości
Czynność 13: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy

1 pkt. -. Jeżeli uczeń wykonywał zadanie przestrzegając
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Czynność 14:Ocenianie jakości wykurczania.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń obejrzał wyroby i ocenił jakość.
Czynność 15: Formułowanie wniosków.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń obliczył średnią kurczliwość w kierunku
rzadka i kolumienki i określił wagę tej informacji dla
planowania procesu produkcji.
Czynność 16: Prezentowanie wykonanego ćwiczenia.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń omówił etapy wykonania, zaprezentował
wyniki i wnioski.

Uczeń otrzymuje oceny szkole za następującą ilość punktów:

−

dopuszczający – za uzyskanie 7–9 punktów,

−

dostateczny – za uzyskanie 10–12 punktów,

−

dobry – za uzyskanie 13–14 punktów,

−

bardzo dobry – za uzyskanie 15–16 punktów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Balasiński T. Dziamara H. Malinowski L.: Pracownia włókiennicza. WSiP, Warszawa 1997

Bielecki J. Jędraszczyk H. Technologia chemicznej obróbki włókien. WSiP, Warszawa 1984

Dziamara H. Dziewiarstwo maszynowo-ręczne. WSiP, Warszawa 1977

Gajda J. Jędraszczyk H. Okoniewski M.: Technologia chemicznej obróbki włókien.
WSiP Warszawa 1978

Kołaciński T., Kołodziński M. (red.): Poradnik inżyniera – Włókiennictwo. WNT,
Warszawa 1988

Samek P.: Krawiectwo-Materiałoznawstwo. WSiP S.A., Warszawa 1999

Pielichowski J., Pruszyński A.: Technologia tworzyw sztucznych. WNT, 2003

Tyszka M. (red.): Materiałoznawstwo włókiennicze dla ZSZ WSiP, Warszawa

Materiały z seminarium
9.

Polski Komitet Kolorystyki: XVI Seminarium Szkoleniowe

10.

Polski Komitet Kolorystyki: XVII Seminarium Szkoleniowe

11.

Polski Komitet Kolorystyki: XVIII Seminarium Szkoleniowe

12.

Polski Komitet Kolorystyki: XIX Seminarium Szkoleniowe

13.

Polski Komitet Kolorystyki: XX Seminarium Szkoleniowe

14.

Polski Komitet Kolorystyki: XXI Seminarium Szkoleniowe

15.

Polski Komitet Kolorystyki: XXII Seminarium Szkoleniowe

16.

Polski Komitet Kolorystyki: XXIII Seminarium Szkoleniowe