FUNKCJE PIELĘGNIARSKIE

Samodzielna Pracownia Propedeutyki Pielęgniarstwa PUM

FUNKCJA

Jest to zespół czynności wykonywanych przez jednostkę, grupę lub instytucję w ramach określonej struktury, które przyczyniają się do funkcjonowania całości.

Szczepański J; Socjologia zawodów pod red. A. Sarapata. Warszawa: PWN, 1995

FUNKCJE ZAWODOWE PIELĘGNIARKI

To zbiór złożonych zadań i czynności zawodowych, dla których można sformułować wspólny cel działania, a zadania te wynikają z roli zawodowej pielęgniarki.

Ciechaniewicz W. Pielęgniarstwo -Ćwiczenia PZWL, 2001

CZYNNOŚCI ZAWODOWE

• Po to, aby wypełnić zadanie należy wykonać czynności.

• Są elementem zadania zawodowego, i wiążą się z koniecznością jego wykonywania.
  

ZAWÓD

To zespół czynności wyodrębnionych w ramach społecznego podziału pracy. Wykonywany jest przez jednostki stale i stanowi dla niej źródło utrzymania.

Szczepański J.: Elementarne pojęcia w socjologii. PWN, 1970

ROLA ZAWODOWA PIELĘGNIARKI

To zbiór wykonywanych przez nią (czynności zawodowych) funkcji zawodowych wraz z systemem oczekiwanych od niej zachowań i postaw w czasie ich wykonywania.

Red. T. Widomska-Czekajska, J. Górajek- Jóźwik: Przewodnik Encyklopedyczny

dla pielęgniarek; PZWL, 1996

Funkcje pielęgniarskie wg WHO

Eksperci Światowej Organizacji Zdrowia w l993 roku określili cztery funkcje pielęgniarstwa, w oparciu o które należy formułować kierunki rozwoju pielęgniarstwa w różnych obszarach i społeczeństwach, a pośrednio funkcje pielęgniarki (Salvage, 1998). Do czterech głównych funkcji pielęgniarstwa zaliczono następujące zadania:

1. Świadczenie opieki i zarządzanie opieką.

2. Uczenie pacjentów oraz personelu zajmującego się opieką zdrowotną.

3. Realizowanie roli członka zespołu opieki zdrowotnej.

4. Działania na rzecz rozwoju praktyki pielęgniarskiej.

1.Świadczenie opieki zdrowotnej i zarządzanie opieką

Może mieć charakter promocyjny, prewencyjny, leczniczy, rehabilitacyjny i udzielania wsparcia.
Pełnienie tej funkcji jest najbardziej skuteczne, jeżeli realizowane jest jako proces pielęgnowania, który wymaga:

• Oceniania potrzeb podopiecznych (jednostki, grupy, zbiorowości), niezbędnych i dostępnych zasobów do zaspokojenia tych potrzeb.

• Określenia tych potrzeb, które powinny być zaspokojone przez pielęgniarki i tych, które wymagają pomocy innych fachowców.

• Hierarchizowania potrzeb i określenia priorytetów.

• Planowania i dostarczenia opieki.

• Stworzenia warunków udziału podopiecznego (a także jego najbliższych) we wszystkich zaplanowanych formach opieki.

• Dokumentowania wszystkich etapów procesu pielęgnowania.

• Stosowania podczas wykonywania zadań zaakceptowanych i właściwych norm: kulturowych, etycznych, zawodowych.

2.Uczenie pacjentów oraz personelu zajmującego się opieką zdrowotną

Wymaga to wykonywania następujących zadań:

• Oceniania indywidualnej wiedzy i umiejętności niezbędnej do zachowania zdrowia w dobrym stanie albo do jego przywracania.

• Przygotowania i dostarczenia niezbędnych informacji.

• Organizowania i uczestniczenia w kampaniach zdrowotnych.

• Oceniania wyników programów edukacyjnych.

• Pomagania pielęgniarkom (i innym członkom personelu) w zdobywaniu niezbędnej w ich pracy wiedzy i umiejętności.

• Stosowania akceptowanych norm: kulturowych, zawodowych, etycznych.

3.Realizowanie roli członka zespołu opieki zdrowotnej

Funkcja ta wymaga podejmowania następujących zadań:

• Współpracy z podmiotem opieki, z innymi profesjonalistami, w zakresie planowania, organizowania i realizowania opieki.

• Zarządzania usługami świadczonymi przez pielęgniarki i dokonywania ich oceny.

• Działania w roli lidera zespołu opieki świadczącego usługi pielęgniarskie.

• Negocjowania z osobami korzystającymi z usług pielęgniarskich warunków realizacji opieki.

• Współpracy w interdyscyplinarnych zespołach opiekuńczych w zakresie planowania, koordynacji, rozwoju i ewaluacji świadczonych usług.

• Sporządzania raportów skierowanych do władz różnego szczebla, współpracy z mediami.

4.Działania na rzecz rozwoju praktyki pielęgniarskiej

Poprzez krytyczne myślenie i podejmowanie badań. Funkcja ta jest realizowana przez:

• Wdrażanie innowacyjnych metod pracy.

• Określanie obszarów, które powinny być przedmiotem badań w pielęgniarstwie.

• Stosowanie zaakceptowanych norm zawodowych, kulturowych, etycznych w prowadzeniu badań w obszarze pielęgniarstwa.

PODZIAŁ FUNKCJI ZAWODOWYCH /według kryterium: charakter współpracy z innymi dawcami opieki.

FUNKCJE NIEZALEŻNE:

• Opiekuńcza, wychowawcza

• Zarządzania, kształcenia, naukowo-badawcza

FUNKCJE WSPÓŁZALEŻNE:

• Promowania zdrowia, profilaktyczna, rehabilitacyjna

FUNKCJE ZALEŻNE:

• Terapeutyczna

FUNKCJA OPIEKUŃCZA

CELE FUNKCJI OPIEKUŃCZEJ

• Pomaganie, wspieranie, towarzyszenie, asystowanie, przy rozwiązywaniu problemów podopiecznego dotyczących zdrowia i życia.

• Pomaganie w rozwiązywaniu problemów powstających w wyniku indywidualnej reakcji podopiecznego na zastosowane metody diagnozowania, leczenia i rehabilitacji.

• Asystowanie w tych czynnościach życia codziennego, w których podopieczny wymaga pomocy.

ZADANIA FUNKCJI OPIEKUŃCZEJ :

• Rozpoznawanie stanu zapotrzebowania na opiekę, jej rodzaj, zakres i charakter.

• Stwarzanie optymalnych warunków do podtrzymywania biologicznych funkcji życiowych organizmu.

• Pomaganie w wykonywaniu (albo wykonywanie za podopiecznego) tych czynności życia codziennego, które gwarantują komfort w życiu codziennym (w sferze biologicznej, psychicznej, społecznej.

• Pomaganie w wejściu w rolę pacjenta w różnych instytucjach ochrony zdrowia.

• Pomaganie w rozwiązywaniu problemów wynikających z indywidualnej reakcji podopiecznego na stosowane metody diagnozowania, leczenia, rehabilitacji:

• pokonywanie lęku, strachu, wsparcie.

• Zapobieganie, minimalizowanie, likwidowanie bólu.

• Zapobieganie nudnościom, wymiotom

• Pokonywanie uczucia skrępowania.

• Ułatwienie podopiecznemu dostępu do informacji o stanie jego zdrowia i planowanych działaniach opiekuńczych.

• Ułatwienie podopiecznemu i jego rodzinie wejście do grup wsparcia.

• Wspieranie, tworzenie warunków i uczestniczenie w opiece terminalnej.

FUNKCJA WYCHOWAWCZA

CELE FUNKCJI WYCHOWAWCZEJ

• Zamierzony wpływ na podopiecznego w zakresie kształtowania prawidłowych zachowań zdrowotnych, poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i najbliższych.

• Przygotowanie podopiecznego i jego najbliższych do współpracy w procesie pielęgnowania.

• Przygotowanie podopiecznego do samoopieki i do świadczenia opieki nieprofesjonalnej.

ZADANIA FUNKCJI WYCHOWAWCZEJ

• Kształtowanie u podopiecznego poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie i podejmowanie
  działań prozdrowotnych w odniesieniu do siebie, osób najbliższych i środowiska:

• poznanie motywów postępowania

• poznanie postawy wobec zdrowia, postaw i opinii wobec ludzi i instytucji sprawujących opiekę

• poznanie systemu wartości

• kształtowanie przekonań i motywów działania

• wpływanie na emocje i uczucia.

• Przygotowanie podopiecznego i jego najbliższych do współpracy w procesie pielęgnowania:

• wyjaśnienie celów opieki lub wspólne ustalenie tych celów

• wyjaśnianie zaleceń i uczenie zachowań, których postrzeganie przez pacjenta jest istotne do osiągnięcia celów pielęgnowania.

• Przygotowanie pacjenta do samoopieki.

• Ocena przygotowania do samoopieki.

• Przekazanie wiedzy i (lub) kształtowanie umiejętności w celu:

• Oceny własnego zdrowia.

• Poprawnego reagowania w sytuacji występowania powikłań w stanie zdrowia.

• Podtrzymywania biologicznych funkcji życiowych organizmu na optymalnym poziomie.

• Kształtowanie umiejętności zapewnienia sobie komfortu w sferze biologicznej, psychicznej, społecznej

• Utrzymanie ciała w czystości

• Utrzymanie higieny i estetyki otoczenia

• Stosowanie właściwych form aktywności i wypoczynku

• Zapewnienie warunków efektywnego snu

• Przygotowanie do stosowania zalecanych metod terapii:

• farmakologicznej

• dietetycznej

• usprawniającej

• Przygotowanie osób do realizowania opieki nieprofesjonalnej:

• ocena przygotowania do świadczenia opieki nieprofesjonalnej

• wzbudzenie motywacji do świadczenia opieki

• kształtowanie umiejętności realizowania samodzielnej opieki w warunkach domowych

• uświadomienie konieczności i kształtowanie umiejętności do współpracy w procesie pielęgnowania realizowanego w instytucji ochrony zdrowia.

FUNKCJA PROMOWANIA ZDROWIA

Cel zadań funkcji promowania zdrowia

• Propagowanie zachowań prozdrowotnych i stylu życia wspierającego zdrowie.

• Doradzanie ludziom, jak wzmacniać i utrzymać zdrowie.

• Tworzenie podopiecznym warunków do realizowania stylu życia sprzyjającego utrzymaniu i wzmacnianiu zdrowia.

Zakres zadań funkcji promowania zdrowia

• Poznanie programów promocji zdrowia, czynne włączenie się w ich realizację, konstruowanie
  i ocena skuteczności.

• Współdziałanie z indywidualnymi osobami, grupami wsparcia i instytucjami pracującymi na rzecz wzmacniania zdrowia społeczeństwa.

• Tworzenie warunków podopiecznym, pracownikom instytucji ochrony zdrowia do realizowania stylu życia służącemu zdrowiu.

• Przygotowanie podopiecznego do zwiększenia kontroli nad stanem własnego zdrowia.

• Kształtowanie postaw prozdrowotnych.

• Pomaganie w kształtowaniu zachowań sprzyjających zdrowiu.

FUNKCJA PROFILAKTYCZNA

Cel zadań funkcji profilaktycznej

• Ograniczenie zagrożeń wypadkami, uszkodzeniami, katastrofami w miejscu przebywania podopiecznych.

• Działania zapobiegające lub ograniczające ryzyko wystąpienia chorób i powikłań wynikających
  z warunków środowiskowych i preferowanego stylu życia.

• Działania zapobiegające występowaniu chorób i powikłań wynikających ze stosowania metod diagnozowania i terapii.

Zakres zadań funkcji profilaktycznej

• Rozpoznanie stanu zagrożenia zdrowia indywidualnych osób, rodzin i grup społecznych.

• Planowanie i realizowanie działań profilaktycznych, w odniesieniu do indywidualnej osoby albo grupy, w ramach ustalonego programu profilaktycznego.

• Realizowanie programu działań zapobiegających lub ograniczających ryzyko wystąpienia powikłań w czasie stosowania metod diagnozowania, leczenia, i rehabilitacji.

• Prowadzenie badań w ramach planowych badań profilaktycznych, przesiewowych.

FUNKCJA TERAPEUTYCZNA

Cel zadań funkcji terapeutycznej

• Udzielanie pomocy przedlekarskiej w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia pacjenta.

• Wykonywanie badań służących ocenie stanu pacjenta, zleconych w procesie diagnozowania.

• Wykonywanie zabiegów ustalonych w planie terapii.

Zakres zadań funkcji terapeutycznej

• Wykonywanie zadań i zabiegów w ramach pierwszej pomocy przedlekarskiej.

• Współudział w procesie diagnozowania pacjenta.

• Wykonywanie zabiegów zleconych w planie terapii.

FUNKCJA REHABILITACYJNA

Cel zadań funkcji rehabilitacyjnej

• Pomaganie pacjentowi w uzyskaniu niezależności i umiejętności radzenia sobie w zmienionej sytuacji życiowej, która powstała z przyczyn rozwojowych, choroby, urazu.

Zakres zadań funkcji rehabilitacyjnej

• Pomaganie pacjentowi w zdobywaniu nowych umiejętności lub wyćwiczeniu funkcji niezbędnych do poradzenia sobie w nowej sytuacji powstałej w wyniku choroby, urazu, lub zastosowanej metody leczenia.

• Współpraca z rodziną pacjenta w zakresie przygotowania do współudziału w usprawnianiu podopiecznego w czasie pobytu w szpitalu i dalszego kontynuowania w warunkach domowych.

• Pomaganie w tworzeniu atmosfery zachęcającej pacjenta do pokonywania trudności w okresie usprawniania.

• Pomaganie w przygotowaniu środowiska domowego na przyjęcie osoby niepełnosprawnej.

FUNKCJA KSZTAŁCENIA

Cel zadań funkcji kształcenia

• Uczestniczenie w procesie kształcenia kandydatów do zawodu pielęgniarki.

• Współudział w procesie doskonalenia zawodowego pielęgniarek.

• Realizowanie własnego kształcenia i doskonalenia zawodowego.

Zakres zadań funkcji kształcenia

• Czynne uczestnictwo w zajęciach praktycznych organizowanych dla studentów pielęgniarstwa.

• Współudział w procesie adaptacji nowych pracowników.

• Prowadzenie wybranych form zajęć w doskonaleniu wewnątrzzakładowym.

• Współudział w tworzeniu planów i programów kształcenia i doskonalenia pielęgniarek.

• Inwestowanie we własny rozwój zawodowy.

FUNKCJA ZARZĄDZANIA

Cel zadań funkcji zarządzania

• Rozpoznawanie stanu służb pielęgniarskich.

• Planowanie i organizowanie zespołów pielęgniarskich na potrzeby różnych kategorii odbiorców i warunków, w jakich opieka jest realizowana.

• Planowanie i organizowanie pracy własnej.

• Kierowanie pracą zespołów pielęgniarskich.

• Podejmowanie decyzji dotyczących służb pielęgniarskich.

• Wprowadzanie modyfikacji i zmian w organizacji oraz zarządzaniu opieką pielęgniarską.

Zakres zadań funkcji zarządzania

• Planowanie pracy własnej i/lub zespołów pielęgniarskich.

• Projektowanie działań, koordynowanie ich wykonania.

• Motywowanie ludzi do osiągania celów i uczestniczenia w realizacji działań i zadań.

• Porównanie wykonania zadania/zadań z wzorcem i pożądanym stanem.

FUNKCJA NAUKOWO-BADAWCZA

Cel zadań funkcji naukowo-badawczej

• Rozpoznawanie zapotrzebowania na rodzaj, zakres i charakter badań naukowych w pielęgniarstwie i dla pielęgniarstwa.

• Organizowanie i kierowanie zespołem prowadzącym badania.

• Ocenianie wyników badań pod kątem ich wykorzystania w praktyce.

• Współpraca w zespołach prowadzących badania podstawowe i kliniczne.

• Korzystanie z informacji naukowej.

Zakres funkcji naukowo-badawczej

• Wykorzystanie wyników badań w działalności praktycznej.

• Współudział w badaniach naukowych:

• Ustalenie problemu badawczego

• Ocena problemu w świetle literatury przedmiotu

• Określenie hipotez, niezbędnych założeń, prawdopodobnych rozwiązań

• Opracowanie programu badawczego

• Prowadzenie badań właściwych

• Opracowanie zebranego materiału

• Sformułowanie wniosków

• Propagowanie wyników badań.