Bezpieczeństo w uni Europejskiej, zagadnienia z BWdd, 9


9. TREVI (fr. - Terrorisme, Radicalisme, Extremisme, Violence Internationale) wewnętrzna grupa ds. bezpieczeństwa utworzona przez Radę Europejską w Luksemburgu w 1975 roku.
Stała się ona pierwszym sygnałem współpracy ministrów spraw wewnętrznych i sprawiedliwości krajów Wspólnoty Europejskiej w zakresie polityki bezpieczeństwa i podwaliny powstałego później Traktatu Amsterdamskiego (1997) trzeciego filaru Unii Europejskiej.
Stały sekretariat TREVI powstał w Rzymie w 1975 roku.
TREVI I
Grupa TREVI I została powołana w 1976 roku. Powstała zatem w okresie natężenia działalności takich grup jak ETA[1], IRA, Czarny Wrzesień, czy też RAF. Głównym zadaniem grupy miała być poprawa przepływu informacji na temat organizacji terrorystycznych oraz wspólna analiza zagrożeń. Otrzymała też za zadanie wypracowanie wspólnej strategii zwalczania międzynarodowego terroryzmu. Ponadto stała się forum wymiany doświadczeń państw członkowskich w tym zakresie.
TREVI II
Grupa TREVI II została utworzona w 1976, powołano ją w celu poprawienia współpracy nad ochroną bezpieczeństwa i porzaaądku publicznego, w tym organizacji międzynarodowych meczów piłkarskich[2]. Do jej zadań należały też prace związane ze szkoleniami policji krajów Wspólnot Europejskich.
TREVI III[
Grupa TREVI III została powołana w 1986 roku, do walki z przestępczością zorganizowaną (szczególnie kradzieżami samochodów, przemytem dzieł sztuki, praniem brudnych pieniędzy) oraz handlem narkotykami. Jej działalność doprowadziła m.in. do utworzenia krajowych jednostek antynarkotykowych.
TREVI 92
Grupę TREVI 92 utworzono w 1989 roku. Jej powstanie wiązało się z nadchodzącym zniesieniem kontroli na granicach wewnętrznych i uruchomieniem SIS.

11. Strefa Schengen jest obszarem, na którym zagwarantowano swobodę przemieszczania się osób. Państwa, które przyjęły takie rozwiązania zniosły kontrolę na granicach wewnętrznych jednocześnie ustanawiając granicę zewnętrzną strefy. Obszar ten składa się z terytoriów państw europejskich, które stosują ściśle określone zasady reżimu Schengen dotyczące m.in. ochrony granicy zewnętrznej, ochrony danych osobowych, współpracy pomiędzy służbami policyjnymi państw - sygnatariuszy (włączając np. prawo do pościgu transgranicznego), wydawania wiz cudzoziemcom, ekstradycji/wydawania osób między państwami członkowskimi, jak również działania Systemu Informacyjnego Schengen (SIS). Strefa Schengen obejmuje terytorium 25 państw: 22 Państw Członkowskich Unii Europejskiej (UE). oraz 3 państw stowarzyszonych.
System Informacyjny Schengen (SIS) jest wspólną, elektroniczną bazą danych, zapewniającą zautomatyzowane procedury wyszukiwania informacji o osobach i przedmiotach. System ten jest wykorzystywany w szczególności w celu:
weryfikacji osób i przedmiotów podczas kontroli granicznej w momencie przekraczania granicy zewnętrznej;
kontroli policyjnych i celnych prowadzonych w ramach danego kraju;
wydawania wiz oraz dokumentów pobytowych;
wykonywania przepisów prawnych o cudzoziemcach w kontekście stosowania przepisów KWS odnoszących się do przepływu osób.


12.Koniec zmusił przywódców Wspólnot Europejskich do wypracowania mechanizmu pozwalającego na aktywniejsze uczestnictwo w wydarzeniach światowej polityki. Instrumentem tym stała się wprowadzona w Traktacie z Maastricht Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa. Została ona zawarta w tzw.: II filarze Unii Europejskiej.
Postanowienia Traktatu o Unii Europejskiej weszły w życie 1 listopada 1993 roku. WPZiB zawarta została w tytule V Traktatu. W artykule 11 określone zostały zaś cele jakie ma ona realizować.
Zaliczono do nich:
• Ochronę wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych;
• Umacnianie bezpieczeństwa Unii we wszelkich formach;
• Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz Aktu Końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej, w tym dotyczącymi granic zewnętrznych;
• Popieranie współpracy międzynarodowej;
• Rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawnego a także poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności.
Art. 12 TUE mówi, że Unia osiąga cele WPZiB poprzez:
• określenie zasad i ogólnych wytycznych wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (principles and general guidelines) ;
• wspólne strategie (common strategies);
• wspólne działania (joint actions);
• wspólne stanowiska (common positions);
• umacnianie systematycznej współpracy między Państwami Członkowskimi w prowadzeniu ich polityki.

Traktat lizboński:
Traktat Lizboński reformuje w pewnym zakresie katalog środków, za pomocą których realizowana jest Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa.

Praktyczny wymiar tej reformy to uproszczenie i usystematyzowanie oraz rewizja dotychczas obowiązujących środków prawnych. Choć nie brak również głosów krytycznych, które uważają to przedsięwzięcie za zbędny lifting, który niepotrzebnie komplikuje sytuację mechanizmu decyzyjnego w ramach WPZiB poprzez nową nomenklaturę i niejasne kryteria reformy18.

Zamiast określania zasad i ogólnych wytycznych, Rada określać będzie strategiczne interesy Unii, ustalać cele oraz określać ogólne wytyczne, a także przyjmować niezbędne decyzje19. Dodatkowo, praktycznym rozwiązaniem o znacznym potencjale, wydaje się być nowy akapit art. 13 TL, w którym umocowano Przewodniczącego Rady Europejskiej do zwołania, jeśli wymaga tego sytuacja międzynarodowa, nadzwyczajnego posiedzenia Rady Europejskiej w celu określenia strategicznych kierunków polityki Unii w obliczu takiej sytuacji. Zrezygnowano z dotychczasowego instrumentu, którym były wspólne strategie. Jednocześnie wyposażono Radę w nowy środek, którym jest przyjmowanie decyzji określających zasady wykonania działań oraz stanowisk.

Zamiast „wspólnych działań” i „wspólnych stanowisk”, nowy Traktat przewiduje odpowiednio „działania” i „stanowiska, które powinny być podjęte przez Unię”
*wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa realizują Wysoki Przedstawiciel oraz państwa członkowskie, stosując środki krajowe i unijne. W praktyce nie zmienia to zbyt wiele, gdyż Wysoki Przedstawiciel będzie mógł działać tylko na podstawie decyzji podjętych przez wszystkie państwa członkowskie.

II. Zmiany we WPZiB wprowadzone Traktatem Lizbońskim

Choć Traktat Lizboński nie dokonuje radykalnej zmiany w strukturze instytucjonalnej Unii Europejskiej, zachowując trójkąt decyzyjny: Komisja, Parlament, Rada; to wprowadza on pewne modyfikacje, które także w obszarze WPZiB miały na celu - zdaniem pomysłodawców - „wzmocnić wydajność, spójność i przejrzystość funkcjonowania Unii”8.

a) Wysoki Przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa

Jedną z podstawowych zmian, jaką Traktat wprowadza jest stworzenie urzędu Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który połączy w sobie dwie funkcje, które do tej pory istniały osobno - Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB oraz Komisarza ds. Zewnętrznych Unii9..
*Traktatu stanowi, że wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa realizują Wysoki Przedstawiciel oraz państwa członkowskie, stosując środki krajowe i unijne. W praktyce nie zmienia to zbyt wiele, gdyż Wysoki Przedstawiciel będzie mógł działać tylko na podstawie decyzji podjętych przez wszystkie państwa członkowskie.

Zachowana zostaje więc struktura II filaru Unii Europejskiej, który ma bez wątpienia charakter współpracy międzyrządowej, odróżniający go chociażby od ponadnarodowego charakteru I filaru. W związku z tym, najbardziej zasadniczą różnicą w zarządzaniu tym filarem jest sposób podejmowania decyzji, a mianowicie wymóg jednomyślności krajów członkowskich, a nie większości kwalifikowanej11,

Podstawową kompetencję Wysokiego Przedstawiciela stanowi realizacja WPZiB w oparciu o działania z upoważnienia Rady. Poprzez swoje propozycje przyczynia się również do opracowania tej polityki, także w zakresie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (Art. 9e, ust. 2 TL). Wysoki Przedstawiciel przewodniczy Radzie do Spraw Zagranicznych (art. 9e, ust. 3 TL). Może wraz z Komisją przedkładać Radzie wspólne wnioski w dziedzinie WPZiB (art. 10b ust. 2 TL). Jego zadaniem jest również zapewnienie wykonania decyzji przyjmowanych przez Radę Europejską i Radę UE w ramach WPZiB (Art. 13a, ust. 1 TL). Bardzo istotnym rozwiązaniem jest wyposażenie Wysokiego Przedstawiciela w kompetencję reprezentowania Unii na arenie międzynarodowej w zakresie WPZiB, m.in. poprzez prowadzenie w imieniu Unii dialogu ze stronami trzecimi oraz prezentowanie stanowisk w organizacjach międzynarodowych i na konferencjach międzynarodowych (Art. 13a, ust. 2 TL). Jako jednocześnie Przewodniczący Rady do Spraw Zagranicznych oraz Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej (Art. 9e, ust 3 i 4 TL) odpowiadający za jej obowiązki w dziedzinie stosunków zewnętrznych oraz koordynację innych aspektów działań zewnętrznych UE, Wysoki Przedstawiciel powinien przyczyniać się do usprawnienia współpracy między tymi organami w ramach WPZiB.

W wykonywaniu swoich obowiązków w ramach Komisji, i tylko w odniesieniu do tych obowiązków, Wysoki Przedstawiciel podlega procedurom regulującym funkcjonowanie Komisji (Art. 9e, ust. 4 TL).

b) Europejska Służba Działań Zewnętrznych

Należy także z satysfakcją przyjąć powołanie Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, którą będzie kierował Wysoki Przedstawiciel.. Poprzez swoją działalność powinna zwiększyć efektywność oraz ciągłość działań zewnętrznych Unii Europejskiej. Służba Działań Zewnętrznych współpracować będzie ze służbami dyplomatycznymi Państw Członkowskich.. Rada, \ określi organizację i zasady funkcjonowania Służby. Powołania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych ma na celu zapewnienie ściślejszej współpracy i spójności działania w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz uczynienie z niej wyrazistego narzędzia prowadzenia przez UE polityki ponadregionalnej. O faktycznej roli zadecyduje jednak zakres działania jaki obejmie.


14. Rola Parlamentu Europejskiego w sprawach WPZiB jest niewielka i jest to najsłabszy kompetencyjnie organ decyzyjny Unii w ramach II filaru. Choc wsród stałych komisji Parlamentu jest powoływana także Komisja Spraw Zagranicznych, a w niej Podkomisja ds. Bezpieczenstwa i Obrony, to w zakresie WPZiB Parlament sprawuje jedynie funkcje konsultacyjne i doradcze.

Dłuższa wersja Rola Parlamentu Europejskiego w obszarze WPZiB jest dość ograniczona. Sprowadza się raczej do funkcji konsultacyjnej. Art. 21 TUE przewiduje:
• mechanizm konsultacji najważniejszych kwestii i podstawowych kierunków WPZiB miedzy Parlamentem a Prezydencją,
• regularną wymianę informacji o rozwoju wspólnej polityki zagranicznej na linii Prezydencja i Komisja a Parlament,
• możliwość wystosowania przez Parlament pytań lub zaleceń do Rady,
• coroczną debatę parlamentarną na temat postępów w realizacji WPZiB.
Realnym instrumentem oddziaływania Parlamentu na działania podejmowane w ramach wspólnej polityki zagranicznej jest kontrola budżetu. Na konferencjach międzyrządowych w Amsterdamie i Nicei dyskutowano nad zwiększeniem roli Parlamentu w ramach mechanizmu decyzyjnego WPZiB, jednak nie zdecydowano się na obdarzenie go większymi uprawnieniami wysuwając argument, że nie może on otrzymać większej roli niż parlamenty krajowe. Tym samym traktaty amsterdamski i nicejski nie rozszerzyły uprawnień Parlamentu Europejskiego

15Instytut Unii Europejskiej Studiów nad Bezpieczeństwem, którego siedziba znajduje się w Paryżu, jest agencją Unii Europejskiej ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB). Do jego głównych zadań należy promowanie wspólnej kultury bezpieczeństwa w Europie, udział w rozwijaniu i kształtowaniu WPZiB oraz w dyskusji nad kluczowymi kwestiami dotyczącymi bezpieczeństwa w Europie.
Instytut jest niezależną agencją, która korzysta z pełnej niezależności naukowej. Działając na zasadzie think tanku, EUISS zajmuje się badaniem istotnych z punktu widzenia UE zagadnień związanych z bezpieczeństwem, a także stanowi forum wymiany poglądów. Jako agencja Unii, Instytut przygotowuje również analizy dla Wysokiego Komisarza, Catherine Ashton.
Dyrektorem Instytutu Unii Europejskiej Studiów nad Bezpieczeństwem jest od 1 maja 2007 r. Portugalczyk, Alvaro de Vasconcelos. EUISS jest partnerem Europejskiego Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony.

16Europejskie Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony (The European Security and Defence College - ESDC)

Europejskie Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony zostało utworzone w 2005 r. w celu zapewnienia ciągłej edukacji w obszarze Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBO) na strategicznym poziomie. Misja ESDC obejmuje kreowanie szeroko pojętej kultury bezpieczeństwa i obrony, przygotowanie wyspecjalizowanych kadr do pracy na stanowiskach w Unii Europejskiej, związanych z obszarem polityki bezpieczeństwa.
Kolegium jest instrumentem szkolenia i edukacji aktywnie promującym europejską kulturę bezpieczeństwa. Kształcenie w ramach Kolegium obejmuje personel służby cywilnej, dyplomacji, funkcjonariuszy policji i sił zbrojnych Państw Członkowskich Unii Europejskiej oraz instytucji zaangażowanych we wspólną politykę bezpieczeństwa. Do udziału w niektórych kursach Kolegium zapraszane są także państwa partnerskie UE i organizacje międzynarodowe.
W swojej ponad pięcioletniej działalności Kolegium rozwinęło się w kluczowego organizatora strategicznych szkoleń w zakresie WSBO. Kolegium jest siecią znanych europejskich uczelni i placówek badawczych, zajmujących się problematyką bezpieczeństwa i obrony. Akademia Obrony Narodowej należy do grona założycieli Europejskiego Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony i od początku aktywnie uczestniczy w jego działalności. Posiada stałego przedstawiciela w pracach Wykonawczej Rady Naukowej ESDC (obecnie dr hab. Ryszard Szpyra, Wydział Bezpieczeństwa Narodowego AON).

17.Jest to agencja odpowiedzialna za przetwarzanie i dostarczanie informacji pochodzących z analiz obrazów satelitarnych. Centrum ma za zadanie wspieranie procesów decyzyjnych w dziedzinie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa UE.
Agenda Rady UE zajmująca się dostarczaniem i wykorzystaniem informacji z analiz przestrzeni okołoziemskiej. Siedziba: Torrejon pod Madrytem. Działa w ramach II filaru UE, Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Centrum powstało na bazie Centrum Satelitarnego Unii Zachodnioeuropejskiej na podstawie uchwały Rady UE z 2001r. Zdolność operacyjną posiada od 2002r. pod politycznym nadzorem Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa, pod operacyjnym kierownictwem Wysokiego Przedstawiciela UE ds. WPZiB. Ma osobowość prawną.

18Europejska Strategia Bezpieczeństwa została przyjęta 12 grudnia 2003 roku przez Radę Europejską w wyniku inicjatywy Prezydencji greckiej, nieformalnej Rady Ministrów Spraw Zagranicznych (Kastellorizon, maj 2003 r.) i konkluzji ze szczytu Rady Europejskiej w Salonikach (19-20 czerwca 2003 r.), w celu przeciwdziałania i zwalczania nowych zagrożeń, które są bardziej zróżnicowane, mniej widoczne i mniej przewidywalne.
1. Odpowiedź na zagrożenia
Unia Europejska aktywnie przeciwdziała głównym zagrożeniom:

2. Budowanie bezpieczeństwa w naszym sąsiedztwie
3. Porządek międzynarodowy oparty na skutecznym multilateralizmie.

19. EuropeAid wprowadza w życie instrumenty pomocy zewnętrznej Komisji Europejskiej, starając się szybko i skutecznie nieść pomoc najbardziej potrzebującym. Zanim zostaną przyznane określone fundusze, dokonujemy starannej analizy sytuacji. Surowe kontrole pozwalają zagwarantować, że pieniądze wydawane są rozsądnie, a monitorowanie działań − że spełnione są normy jakości.

21, Od połowy lat 90. XX w. podjęto działania mające na celu określenie na nowo modelu stosunków między UE a państwami Afryki Subsaharyjskiej. Krytyka konwencji z Lomé sprowadzała się do tezy, że nie zdynamizowały one rozwoju państw Afryki i nie zahamowały procesu postępującej ich marginalizacji w globalizującej się gospodarce światowej, widocznej zwłaszcza na tle szybkiego rozwoju gospodarek państw azjatyckich. Udział krajów AKP w obrotach handlowych z UE zmniejszył się z 6,7% w 1976 r. do 3% w 1998 r. Także obowiązujący w ramach konwencji z Lomé system preferencji WE/UE budził wiele kontrowersji w świetle postanowień Rundy Urugwajskiej GATT oraz zasad Światowej Organizacji Handlu (WTO) [2]. Dodatkowo, koniec rywalizacji Wschód - Zachód sprawił, iż wsparcie z powodów ideologicznych dla państw Południa ze strony Wspólnot Europejskich zdezaktualizowało się. Nie mogły one liczyć na poparcie UE tylko z uwagi na względy polityczne.

UE stosuje szerokie instrumentarium oddziaływania politycznego wobec Afryki. Wśród nich należy wyróżnić między innymi: spotkania na szczycie, dialog i konsultacje, oświadczenia, wspólne stanowiska, pomoc wyborczą, sankcje dyplomatyczne i ekonomiczne, cywilne i wojskowe operacje reagowania kryzysowego.
Wśród działań UE w Afryce należy wyróżnić misje obserwacyjne wyborów. W latach 2000-2010 wysłano ich ogółem 80, w tym do Afryki kilkanaście
UE stosuje również sankcje dyplomatyczne i ekonomiczne wobec krajów afrykańskich, w których łamane są prawa człowieka, zasady praworządności i demokracji.
UE stosuje także środki ograniczające w postaci embarga na broń
Ważnym aspektem aktywności UE w kontekście przywracania pokoju w Afryce Subsaharyjskiej jest fi nansowanie projektów rozminowania pól minowych, m.in. w Angoli i na Saharze Zachodniej oraz działanie na rzecz edukacji nieletnich partyzantów i zapobieganie wcieleniu ich do regularnych oddziałów wojskowych. Unia Europejska dąży do bycia tzw. aktorem kompleksowym, mogącym podejmować działania we wszystkich fazach kryzysów międzynarodowych w Afryce, tj.: zarzewia, rozwoju, rozwiązywania, wygaszania i budowania pokoju.

22Terroryzm - pojęcie najczęściej definiowane jako użycie siły lub przemocy przeciwko osobom lub własności z pogwałceniem prawa, mające na celu zastraszenie i wymuszenie na danej grupie ludności lub państwie ustępstw w drodze do realizacji określonych celów. Działania terrorystyczne mogą dotyczyć całej populacji, jednak najczęściej są one uderzeniem w jej niewielką część, aby pozostałych obywateli zmusić do odpowiednich zachowań.
Najczęstsze formy ataków terrorystycznych

23.

Kluczowym przesłaniem zawartym w Strategii UE jest stwierdzenie, że główna

odpowiedzialność za zwalczanie terroryzmu spoczywa na państwach członkowskich, zaś

wkład UE powinien przybierać następujące formy:

Wzmacnianie potencjału krajowego, tj. stosowanie zasad dobrej praktyki, wymiana wiedzy i

doświadczeń w celu poprawy krajowego potencjału zapobiegania, ochrony, ścigania i

reagowania na terroryzm, w tym poprzez usprawnienie gromadzenia i analizy informacji oraz

danych wywiadowczych.

Ułatwianie współpracy europejskiej, tj. współpraca w dziedzinie bezpiecznej wymiany

informacji między państwami członkowskimi a instytucjami. Tworzenie i ocena

mechanizmów ułatwiających współpracę, w tym między policją i sądownictwem, w razie

potrzeby środkami legislacyjnymi.

Budowa zbiorowego potencjału, tj. zapewnienie na szczeblu UE zdolności do rozumienia

zagrożenia terroryzmem i zapewnienia wspólnych reakcji politycznych, optymalne

wykorzystanie możliwości organów europejskich, jak Europol, Eurojust, Frontex, centrum

MIC i SitCen.

Wspieranie partnerstwa międzynarodowego, tj. współpraca z podmiotami spoza UE -

zwłaszcza z ONZ, innymi organizacjami międzynarodowymi i kluczowymi państwami

trzecimi - nad pogłębieniem międzynarodowego konsensusu, budową potencjału i

umocnieniem współpracy na rzecz walki z terroryzmem.

Zgodnie z założeniami Strategii UE walka z terroryzmem składa się z czterech filarów -

zapobieganie, ochrona, ściganie i reagowanie - stanowią one całościową i proporcjonalną

reakcję na zagrożenie międzynarodowym terroryzmem.

Strategia określa cele dotyczące zapobieganiu rekrutacji kandydatów na terrorystów; lepszej

ochrony potencjalnych celów; ścigania i śledzenia członków istniejących sieci i poprawy

zdolności do reagowania na ataki terrorystyczne i zarządzania ich skutkami.

24. V. Najważniejsze organizacje terrorystyczne

Terroryzm islamski

Terroryzm lewacki

Terroryzm etniczno-niepodległościowy

25. Traktat Lizboński wprowadza do WPZiB istotne zmiany. Integracja w tej materii nie jest jeszcze tak głęboka jak w pozostałych filarach UE, lecz zapisy Traktatu Lizbońskiego dają nadzieje na sprawniejsze działania UE w kwestiach zagranicznych. Po pierwsze język traktatu stał się bardziej zdecydowany i jednoznaczny. Wiele zapisów zmienia frazy takie jak „wspólne działania” na „decyzje”, „wspólne stanowiska” na „stanowiska Unii” i „propozycje” na „inicjatywy i wnioski”. Realna inicjatywa w WPZiB nadal pozostaje w gestii Państw Członkowskich. Rada założenia i stanowiska musi ustalać jednomyślnie. Wiadomo jednak, że polityka UE w ogromnej mierze tworzona jest w kuluarach i zależy od sprawności dyplomatów państw członkowskich. Traktat Lizboński powołuje stanowisko Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, co jest jedną z głównych, a na pewno najbardziej widoczną zmianą zawartą w Traktacie Lizbońskim. Wysoki Przedstawieciel do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa zastąpi Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB (1). Zdecydowano się na tą wysublimowaną nazwę, aby nie określić tego stanowiska Ministrem Spraw Zagranicznych UE, ponieważ nie chciano wzbudzać zbytniej niechęci osób dążących do zachowania przez państwa narodowe możliwie najszerszych kompetencji w obszarze polityki zagranicznej. Lekcja Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy pokazała, że nazewnictwo unijnych traktatów, jak ich forma, np. poprzedzenie traktatu uroczystą preambułą odwołującą się do tych czy innych wartości będzie wzbudzać opór części społeczeństwa i polityków w państwach narodowych. UE nie jest jeszcze gotowa na przeniesienie ciężaru suwerenności z państw członkowskich na UE, z akcentu międzynarodowego UE na charakter ponadnarodowy w wrażliwych kwestiach takich jak bezpieczeństwo i polityka zagraniczna.

Zmienia się jednak znacząco pozycja Wysokiego Przedstawiciela UE. Wysoki Przedstawiciel będzie zarazem wiceprzewodniczącym Komisji Europejskiej ds. Stosunków Zewnętrznych. Jest to fakt warty pokreślenia, ponieważ łączenie stanowisk jest novum Traktatu Lizbońskiego. Podwójne stanowisko umocni jego pozycję a zarazem częściowo zapobiegnie dublowaniu się kompetencji w sprawach polityki zagranicznej, które obecnie ma miejsce. Dotychczas funkcja Wysokiego Przedstawiciela miała bardzo zbliżone kompetencje do Komisarza ds. Stosunków Zewnętrznych KE. Po wejściu w życie Traktatu Lizbońskiego Komisarzem ds. Stosunków Zewnętrznych będzie wiceprzewodniczący KE, czyli ta sama osoba, która będzie piastować stanowisko Wysokiego Przedstawiciela UE. Przewiduje się, że Wysoki Przedstawiciel będzie dzięki swej działalności dyplomatycznej motorem zarówno unijnej polityki zagranicznej, jak i motorem dalszej integracji w obszarze drugiego filara. Jedna osoba o silnej pozycji w UE reprezentująca jej interesy na zewnątrz wpłynie na poprawę wizerunku i wiarygodności wspólnoty.
Wysokiego Przedstawiciela będzie wspomagać wspólna Europejska Służba Działań Zewnętrznych (EEAS), która będzie się składać z urzędników Rady i Komisji oraz pracowników służb dyplomatycznych państw członkowskich. Politykę zagraniczną i działania zewnętrzne UE usprawni też zebranie przepisów jej dotyczących w jednym rozdziale. Obecnie przepisy te rozproszone są w różnych rozdziałach dotychczasowych traktatów.
Zmianą wprowadzaną Traktatem Reformującym o podobnym charakterze, co stanowisko Wysokiego Przedstawiciela jest stanowisko przewodniczącego Rady Europejskiej. Przewodniczący Rady ma być wybierany na dwu i pół letnią kadencję i będzie wyznaczany przez samą Radę. Zapewni to większą ciągłość i stabilność pracom Rady Europejskiej.
Artykuł 46a stwierdza, że Unia ma osobowość prawną. Zapis ten znosi rozdźwięk pomiędzy stanem faktycznym a prawnym UE na arenie międzynarodowej i umożliwia UE formalnie zawieranie umów międzynarodowych lub też członkostwo w organizacjach międzynarodowych. Traktat Lizboński zobowiązuje też Państwa Członkowskie do współpracy na arenie organizacji międzynarodowych, zawłaszcza NATO i ONZ. Państwa członkowskie są zobowiązane do jednomyślności na arenie organizacji międzynarodowych, gdy Rada podejmie taką decyzje wcześniej, tzn. jeżeli działanie w ramach danej organizacji pokrywa się z przyjętymi jednomyślnie przez Radę stanowiskami i działaniami w ramach WPZiB. Gdy takie stanowisko jest podjęte, Państwa Członkowskie będące członkami Rady Bezpieczeństwa ONZ są zobowiązane do złożenia wniosku o zaproszenie Wysokiego Przedstawiciela UE ds. WPZiB do uczestnictwa w obradach.

Traktat Lizboński w kilku miejscach posiada zapisy mówiące o współpracy i solidarności członków UE w omawianej materii, a więc jednoznacznie wyraża wolę wypracowywania wspólnej polityki zagranicznej i działań mających na celu korzyści całej UE, a nie tylko poszczególnych państw członkowskich. Traktat nakazuje uzyskanie jednomyślnej zgody Rady na podjęte przez jedno z państw członkowskich zobowiązanie względem kraju trzeciego, jeśli w sposób istotny wpływa lub wiąże ono UE. Nie definiuje jednocześnie stwierdzenia „istotne interesy UE”. Zapis ten bardzo wyraźnie pokazuje supremację Rady nad narodową polityką zagraniczną i może stać się w przyszłości drogą do rozszerzania kompetencji UE względem państw członkowskich w polityce zagranicznej.
Ponadto, Traktat Lizboński zobowiązuje Radę do przeznaczenia z budżetu UE odpowiednich środków na prowadzenie polityki zagranicznej. Zapis określający finansowanie WPZiB oraz działalności Wysokiego Przedstawiciela ma istotne znaczenie. Traktat Lizboński zobowiązuje też UE do utworzenia specjalnego funduszu i określenia zasad umożliwiających szybkie skorzystanie z niego. Fundusz ten może być wykorzystany na nieprzewidziane działania WPZiB takie jak misja w celu zachowania pokoju czy interwencja humanitarna wywołana klęską polityczną czy naturalną w krajach trzecich. Polityka Bezpieczeństwa zawarta w Traktacie Lizbońskim nakazuje też współpracę wojskową i osiągnięcie przez każde państwo odpowiednio wysokiego poziomu zdolności obronnych (nieokreślonego traktatem). Nad realizacją tych celów ma czuwać istniejąca już teraz Europejska Agencja Obrony.

Podsumowując, Traktat Lizboński nie zapewnia, a jedynie umożliwia i usprawnia zgodną politykę  zagraniczną wszystkich Państw Członkowskich. Równocześnie, nie narusza zdolności państw członkowskich do prowadzenia własnej polityki zagranicznej. Nie tworzy też armii europejskiej. Wskazuje jednak bardzo jasną drogę i procedury wspólnego działania tych członków, którzy takiej współpracy chcą. Umożliwia też Unii wykorzystanie, za ich zgodą, zasobów cywilnych i militarnych Państw Członkowskich w celu realizacji WPZiB. Zmiany, które zostaną wprowadzone Traktatem Lizbońskim przenoszą WPZiB z przestrzeni szumnych deklaracji i współpracy państw, która mogłaby się odbywać także poza istniejącymi dotychczas regulacjami traktatowymi do rzeczywistości, gdzie UE i wszystkie państwa członkowskie, bądź grupy państw będą w stanie podjąć realne działania pod znakiem błękitnej flagi i złotych gwiazd. Nie jest to jeszcze tak daleko idąca integracja jak w pozostałych filarach UE, lecz Traktat Lizboński zakorzenia WPZiB w rzeczywistości politycznej UE i stwarza możliwości jej pogłębienia w przyszłości. 

26. WSPÓLNE ZAGROŻENIA: Najważniejsze wyzwania dla bezpieczeństwa wewnętrznego UE

Świat przestępczy wykorzystuje możliwości oferowane przez globalne społeczeństwo, takie jak błyskawiczna łączność, wzmożona mobilność i natychmiastowe transakcje finansowe. Analogicznie pewne zjawiska

wpływają, z uwagi na swój transgraniczny charakter, na bezpieczeństwo i ochronę w UE. Można więc wskazać szereg istotnych wspólnych zagrożeń:

- Terroryzm w każdej postaci cechuje się absolutnym lekceważeniem życia ludzkiego i wartości demokratycznych. Jego globalny zasięg, katastrofalne skutki, zdolność przyciągania adeptów dzięki radykalizacji postaw i propagandzie internetowej oraz różne źródła finansowania powodują, że jest

on istotnym i stale ewoluującym zagrożeniem naszego bezpieczeństwa.Nasila się przestępczość

poważna i zorganizowana. Objawia się ona w wielorakich formach bez względu na granice państwowe,

ilekroć może przynieść maksymalne zyski finansowe przy minimalnym ryzyku. Oto niektóre

z form, jakie przybiera w UE: nielegalny handel narkotykami, przestępczość gospodarcza, handel ludźmi, przemyt ludzi, nielegalny handel bronią, seksualne wykorzystywanie nieletnich i pornografia dziecięca,

agresywne przestępstwa, pranie pieniędzy i fałszowanie dokumentów. Ponadto w postaci korupcji zagraża fundamentom systemu demokratycznego i praworządności.

- Cyberprzestępczość stanowi globalne techniczne, transgraniczne i anonimowe zagrożenie naszych systemów informacyjnych, dlatego przysparza wiele dodatkowych problemów służbom ochrony porządku publicznego.

- Przestępczość transgraniczna - np. drobna przestępczość czy przestępstwa przeciwko mieniu, częsta domena gangów - stanowi wspólne zagrożenie, jeśli ma zasadniczy wpływ na codzienne życie Europejczyków.

- Przemoc sama w sobie - np. przemoc wśród młodzieży czy chuligaństwo podczas imprez sportowych - zwiększa szkody już wywoływane przestępczością i może dotkliwie krzywdzić nasze społeczeństwo.

- Klęski żywiołowe i antropogeniczne, takie jak pożary lasów, trzęsienia ziemi, powodzie, wichury, susze, awarie energetyczne i duże awarie systemów informacyjno-komunikacyjnych, zagrażają bezpieczeństwu

i ochronie. W naszych czasach systemy ochrony ludności są zasadniczym elementem każdego nowoczesnego, zaawansowanego systemu bezpieczeństwa. Oprócz tego istnieją jeszcze inne powszechne zjawiska, które powodują niepokój i zagrażają bezpieczeństwu i ochronie ludzi w całej Europie, np. wypadki drogowe, które co roku przynoszą dziesiątki tysięcy ofiar śmiertelnych wśród Europejczyków.

27polityka imigracyjna ue

*polityka imigracyjna UE powinna nie tylko przewidywać partnerstwo z krajami trzecimi, wzmocnienie granic zewnętrznych w celu zwalczania handlu ludźmi i sprawiedliwą politykę powrotu imigrantów, ale również otwierać drogę do legalnej imigracji i zachęcać do integracji migrantów w społeczeństwach przyjmujących, a także umożliwiać wspólny rozwój krajów pochodzenia, co będzie odpowiedzią na głębokie przyczyny migracji;

*podkreśla, że wszelkie środki zmierzające do zwalczania nielegalnej imigracji i zwiększenia kontroli na granicach zewnętrznych, nawet prowadzone we współpracy z państwami trzecimi, muszą być zgodne z gwarancjami i podstawowymi prawami zapisanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej i w Europejskiej konwencji ochrony praw człowieka i podstawowych wolności, zwłaszcza z prawem do azylu i z zasadą niewydalania (nonrefoulement
*nalega, aby państwa członkowskie wzmocniły współpracę w ramach agencji FRONTEX i lepiej określiły jej zadania;

*uważa, że masowa imigracja jest wynikiem niewydolności systemów gospodarczych, pauperyzacji ludności, łamania praw człowieka, niszczenia środowiska, powiększania się przepaści między krajami bogatymi i biednymi, wojen domowych, wojen prowadzonych w celu kontrolowania zasobów naturalnych, prześladowań politycznych, niestabilności politycznej, korupcji i dyktatur, występujących w wielu krajach pochodzenia;

*wzywa o udostępnienie większych funduszy organizacjom pozarządowym działającym w terenie i dostarczającym pomoc w krytycznych sytuacjach

*wzywa do zwiększenia roli Unii Europejskiej w zarządzaniu kryzysami humanitarnymi dotyczącymi przepływów migracyjnych i osób ubiegających się o azyl;

*wzywa do partnerskich kontaktów z krajami pochodzenia i tranzytu w celu zagwarantowania, że będą odgrywały aktywną rolę pomagając w zarządzaniu przepływami migracyjnymi, tamowaniu nielegalnej imigracji i organizowaniu skutecznych kampanii informacyjnych na temat warunków w krajach przyjmujących UE, w tym również kryteriów uzyskania azylu;

*; polityka imigracyjna UE powinna nie tylko przewidywać partnerstwo z krajami trzecimi, wzmocnienie granic zewnętrznych w celu zwalczania handlu ludźmi i sprawiedliwą politykę powrotu imigrantów, ale również otwierać drogę do legalnej imigracji i zachęcać do integracji migrantów w społeczeństwach przyjmujących, a także umożliwiać wspólny rozwój krajów pochodzenia, co będzie odpowiedzią na głębokie przyczyny migracji;

28. Imigracja nielegalna - samowolne przekraczanie granicy bądź też pozostawanie w kraju przyjazdu po upływie terminu np. wizy turystycznej. Nielegalni imigranci automatycznie stają się marginesem społecznym. Najszybciej w ostatnich dziesięcioleciach przybywało imigrantów

w takich krajach jak Hiszpania, Irlandia, Portugalia czy Luksemburg. W „tradycyjnych”

krajach imigracyjnych (Austria, Belgia, Szwecja, Niemcy) przyrost był

bardziej umiarkowany. W 2005 r. największym odsetkiem cudzoziemców w stosunku

do ogółu ludności cechowały się Luksemburg, Szwajcaria, Austria, Niemcy

i Belgia. W krajach takich jak Polska i Słowacja cudzoziemców przebywających na

stałe było nie więcej niż 50 tysięcy. Od lat 70. XX wieku na świecie można wyróżnić cztery główne regiony migracji globalnych:

1. Stany Zjednoczone i Kanada - do których obecnie napływa głównie ludność z Azji i Ameryki Łacińskiej oraz Karaibów;
2. Państwa Europy Zachodniej - do których napływała ludność z byłych kolonii (głównie w przypadku Wlk. Brytanii, Francji i Holandii) oraz z Turcji i państw Europy Środkowo-Wschodniej (głównie w przypadku Niemiec);
3. Państwa arabskie Zatoki Perskiej - wraz rozwojem wydobycia i przetwórstwa ropy naftowej w tym regionie gwałtownie wzrosło zapotrzebowanie na siłę roboczą, którą początkowo stanowiła ludność z sąsiadujących państw arabskich (Egiptu, Jordanii, Palestyny, Syrii), a w ostatnich latach większość imigrantów napłynęła spoza tego regionu (głównie: Indii, Pakistanu, Indonezji, Bangladeszu);
4. Państwa Azji Południowo-Wschodniej i Australia - wraz z rozwojem gospodarczym państw tego regionu, głównie tzw. Azjatyckich Tygrysów, oraz Australii gwałtownie zwiększył się napływ imigrantów pochodzących w większości z sąsiednich krajów (głównie: Indii, Chin, Indonezji, Wietnamu)

29. III. POLITYKA AZYLOWA.
Eurodac, prawo do łączenia rodzin, określanie państwa właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl, minimalne normy dotyczące procedur nadawania i cofania statusu uchodźcy, mechanizm wymiany informacji dotyczących azylu i imigracji, mechanizm tworzenia zespołów szybkiej interwencji na granicach, monitorowanie wdrażania przyjętych instrumentów dotyczących azylu, minimalne normy dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osoby, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony oraz zakres przyznawanej ochrony, minimalne standardy przyznawania tymczasowej ochrony na wypadek masowego napływu wysiedleńców oraz środków wspierających równowagę w związku z przyjęciem takich osób wraz z jego następstwami, minimalne normy dotyczące przyjmowania osób ubiegających się o azyl, Europejski Fundusz na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich na lata 2007-2013, Fundusz Granic Zewnętrznych na lata 2007-2013, Europejski Fundusz Powrotów Imigrantów na lata 2008-2013.

Akty prawne:
*15 czerwca 1990 w Dublinie „Konwencji wyznaczającej  państwo odpowiedzialne za rozpatrywanie wniosków o azyl złożonych w jednym z Państw Członkowskich Wspólnot Europejskich” (Devpolawar 2008: strona WWW), która weszła w życie pierwszego września 1997 (Commission of the European Communities 2000: 2). Konwencja Dublińska była kamieniem milowym w ustanawianiu efektywnych i satysfakcjonujących ogólnowspólnotowych mechanizmów radzenia sobie z napływem ludzi szukających azylu

*

30…Kryzysem nazywa się poważną, gwałtowną, niekorzystną zmianę o przełomowym znaczeniu. Sytuacja kryzysowa może powstać wskutek działania sił przyrody, żywiołów, coraz częściej jest też efektem działalności człowieka - lub jej zaniechania. W szczególności chodzi również o kryzysy gospodarcze i polityczne.

Kluczowym momentem jest wczesne rozpoznanie zaistnienia sytuacji kryzysowej. Następnie należy postawić diagnozę, polegającą na znalezieniu odpowiedzi na pytania:

Działania, jakie należy podjąć, to:

32. 1. Zadaniem Eurojust jest wspieranie oraz wzmacnianie koordynacji i współpracy między krajowymi organami śledczymi i organami ścigania w odniesieniu do poważnej przestępczości, która dotyka dwóch lub więcej Państw Członkowskich lub która wymaga wspólnego ścigania, w oparciu o operacje przeprowadzane i informacje dostarczane przez organy Państw Członkowskich i Europol.

W związku z tym Parlament Europejski i Rada, stanowiąc w drodze rozporządzeń zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, określają strukturę, funkcjonowanie oraz zakres działań i zadań Eurojust. Zadania te mogą obejmować:
a) wszczynanie śledztwa oraz występowanie z wnioskiem o wszczęcie ścigania prowadzonego przez właściwe organy krajowe, w szczególności dotyczącego przestępstw przeciwko interesom finansowym Unii;
b) koordynację śledztw i ścigania, o których mowa w literze a);
c) wzmacnianie współpracy sądowej, w tym przez rozstrzyganie sporów o właściwość i ścisłą współpracę z Europejską Siecią Sądową.

Rozporządzenia te określają także warunki uczestnictwa Parlamentu Europejskiego i parlamentów narodowych w ocenie działalności Eurojust.

Lub

Zadania Eurojust

Najważniejszym zadaniem jest współpraca organów krajowych (odpowiedników polskiej prokuratury) w przypadku śledztw, dochodzeń oraz czynności ścigania podejmowanych na etapie postępowania przygotowawczego, w które zaangażowane są minimum dwa państwa. Kolejnym jest usprawnianie i działanie na rzecz poprawy w stosunkach między właściwymi instytucjami, głównie drogą ułatwień w realizacji międzynarodowej pomocy prawnej oraz wykonywanie Europejskiego Nakazu Aresztowania (ENA). Eurojust ma również zwiększać efektywność ścigania oraz wykrywania czynów karalnych w dziedzinie przestępczości zorganizowanej i międzynarodowej.

33. Agencja FRONTEX koordynuje współpracę operacyjną między państwami członkowskimi w dziedzinie zarządzania granicami zewnętrznymi, wspomaga państwa członkowskie w szkoleniu funkcjonariuszy straży granicznej, w tym w ustanowieniu wspólnych standardów szkoleniowych, przeprowadza analizy ryzyka, śledzi rozwój badań mających znaczenie dla kontroli i ochrony granic zewnętrznych, wspomaga państwa członkowskie w sytuacjach wymagających zwiększonej pomocy technicznej i operacyjnej na granicach zewnętrznych oraz udziela państwom członkowskim niezbędnego wsparcia w organizowaniu wspólnych działań dotyczących powrotów.

Aby zapewnić spójność działań, agencja FRONTEX jest w stałym kontakcie z innymi wspólnotowymi i unijnymi organami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo granic zewnętrznych, takimi jak EUROPOL, CEPOL, OLAF, a także z organami odpowiedzialnymi za współpracę celną i współpracę w zakresie kontroli fitosanitarnych i weterynaryjnych.

Agencja ta wzmacnia bezpieczeństwo granic, koordynując działania podjęte przez państwa członkowskie w celu wdrożenia środków wspólnotowych dotyczących zarządzania granicami zewnętrznymi.

36. Od początku realizacji polityki migracyjnej UE, jednym z jej podstawowych założeń

jest rozwiązanie problemu nielegalnej imigracji obywateli państw trzecich.

19 lipca 2006 r. opublikowano komunikat Komisji w sprawie priorytetów politycznych

w walce z nielegalną migracją obywateli państw trzecich14. Dokument ten stanowi integralną

część kompleksowej i strukturalnej koncepcji działań UE zmierzających

do skutecznego zarządzania migracją15. Wśród problemów kluczowych dla skutecznego

zwalczania migracji nielegalnych wymienić należy oprócz powszechnie znanych tj. współpracy z państwami pochodzenia i ochrony granic zewnętrznych między innymi rozwiązanie kwestii uregulowania pobytu, wyeliminowanie nielegalnego zatrudnienia.

Główną metodą przeciwdziałania nielegalnej imigracji jest usuwanie zachęt

w krajach przeznaczenia. Dodatkowym elementem zachęcającym jest brak skutecznych

mechanizmów przeciwdziałania nielegalnemu zatrudnieniu obywateli

państw trzecich w krajach europejskich. Ryzyko wykrycia przez właściwe organy

państw członkowskich jest obecnie relatywnie niewielkie, przy czym w niektórych

krajach członkowskich zatrudnienie w szarej strefie jest de facto tolerowane.

W związku z tym Komisja inicjuje działania sprzyjające legalnemu zatrudnieniu

takie jak: reforma systemu ubezpieczeń społecznych, ograniczenie pozapłacowych

kosztów pracy i zmniejszenie obciążenia podatkowego z tytułu zatrudnienia

pracowników nisko wykwalifikowanych.

37.  W ramach nowego planu działań zawarto pięć głównych założeń:
1. Ograniczenie popytu na narkotyki oraz zwiększanie wiedzy obywateli-Komisja Europejska chce poświęcić więcej uwagi najbardziej narażonym na narkotyzowanie się grupom społecznym. Planuje poprawić skuteczność środków mających ograniczać zażywanie substancji psychoaktwynych, także uwrażliwiając na równoczesne przyjmowanie ich z legalnymi używkami, szczególnie z alkoholem.
 2. Mobilizowanie obywateli europejskich do odgrywania aktywnej roli-Komisja chce konsultować działania z wszystkimi państwami członkowskimi oraz społeczeństwem obywatelskim Europy. Przewidywane jest także utworzenie Europejskiego Obywatelskiego Sojuszu w sprawie Narkotyków, który obejmowałby zobowiązanie oraz pewne zgodne z przepisami i zwyczajami krajowymi wytyczne oraz wskazówki z zakresu rozwiązywania problemów związanych z nimi. By zwiększyć skuteczność działań sojuszu, Komisja pragnie włączyć w nie gwiazdy show-biznesu, mające autorytet u newralgicznej części społeczeństwa.
 3. Ograniczenie podaży narkotyków-Zauważona została potrzeba skuteczniejszego egzekwowania prawa na szczeblu unijnym, w celu lepszego zwalczania produkcji i handlu narkotyków. Komisja chce skuteczniej stosować wywiad kryminalny oraz wykorzystywać potencjał Europolu i innych struktur UE do wspierania bardziej skoordynowanych operacji regionalnych platform bezpieczeństwa.
 4. Lepsza współpraca międzynarodowa-Unia Europejska przeznacza największe kwoty na świecie na globalne zwalczanie narkotyków. Lepsza współpraca międzynarodowa, koordynacja strategii krajowych i wspólnotowych pozwoliłaby na efektywniejsze rozwiązywanie problemu narkotyków.
 5. Lepsze zrozumienie problemu-Istnieje potrzeba ciągłego pogłębiania wiedzy dotyczącej wszystkich aspektów zażywania narkotyków. W tym celu należy podejmować coraz bardziej dokładne i lepiej skoordynowane badania oraz gromadzić dane, także dotyczące przestępczości narkotykowej oraz sposobu funkcjonowania rynku dostaw narkotyków.

38. UE podejmuje także działania z zakresu standardów i procedur zwalczania handlu

ludźmi. W praktyce chodzi o lepsze zrozumienie natury tego rodzaju przestępstw

i ich wymiaru, zapobieganie handlowi ludźmi poprzez ograniczenie działalności

przestępczej grup zorganizowanych czerpiących dochody z nielegalnego zatrudniania

czy też prostytucji. Kluczowa jest poprawa skuteczności dochodzeń i metod ścigania

przestępców, ochrona i wsparcie ofiar, bezpieczny powrót i reintegracja, a także

kwestie związane z przeciwdziałaniem handlowi ludźmi w państwach trzecich


Wyszukiwarka