Pytanie X: Omów zjawisko efektów zewnętrznych i pokaż w jaki sposób państwo może wpływać na ich alokację. (A) 253-286
Efekty zewnętrzne
Efekty zewnętrzne powstają wówczas, gdy określona osoba lib przedsiębiorstwo podejmuje działania, które wywierają wpływ na sytuacje innych osób lub przedsiębiorstw, a nie są rekompensowane odpowiednią płatnością.
Prowadzi to do:
nadmiernej wielkości produkcji dóbr wywołujących negatywne efekty zewnętrzne
niedostatecznej wielkości produkcji dóbr wywołujących pozytywne efekty zewnętrzne
Tam gdzie występują efekty zewnętrzne, równowage rynku nie jest społecznie efektywna,
społeczny koszt krańcowy jest większy od prywatnego kosztu krańcowego (producenta) a co za tym idzie zmiejsza się wielkość produkcji.
Prywatne rozwiązania problemu efektów zewnętrznych
internalizacja efektów zewnętrznych - spółdzielnia mieszkaniowa
ustanowienie praw własności (twierdzenie Coase'a) -
stosowanie prawa
Wady rozwiązań prywatnych
- problemy związane z dobrami publicznymi (problem gapowicza)
- problemy związane z niepełna informacją (jaką rekompensate trzeba zapłacic określonej osobie za powstrzymanie się od wywoływania niekorzystnych efektów zewnętrznych
- koszty transakcyjne
- dodatkowe problemy związane procesami sadowymi
Publiczne rozwiązania problemu efektów zewnętrznych
Publiczne rozwiązania problemu efektów zewnętrznych można podzielić na dwie kategorie:
- bodźce ekonomiczne (oparte na mechanizmie rynkowym)
- regulacja bezpośrednia
Rozwiązania oparte na mechanizmie rynkowym
- kary i podatki,
- proporcjonalne do ilości emitowanych zanieczyszczeń
- podatki korekcyjne (Pigoń) - zrównują prywatne korzyści krańcowe ze społeczną korzyścią krańcową
- subsydiowanie redukcji zanieczyszczeń
- subsydia nie zapewniają jednak społecznie efektywnej alokacji zasobów
- zbywalne zezwolenia na emisje zanieczyszczeń
- określają limity dozwolonej emisji zanieczyszczeń
- możliwośc odsprzedawania gdy przedsiębiorstwo obniżyło emisje szkodliwych substancji
- odsprzedawanie do momentu aż uzyskiwana za zezwolenia cena nie przewyższa krańcowego kosztu redukcji zanieczyszczeń
Regulacja
- regulacja efektów - normy emisji spalin przez samochody
- regulacja nakładów - standardy technologiczne, nakaz stosowania płuczek odsiarczających węgiel, nakaz instalacji urządzeń zmniejszających emisje zanieczyszczeń. (łatwiejsze w stosowaniu)
Innowacje
- promowanie rozwiązań ekologicznych
Ocena alternatywnych metod kontroli efektów zewnętrznych
Regulacja efektów a regulacja nakładów
- regulacja efektów jest lepszym rozwiązaniem tam, gdzie efekty można zmierzyć
- monitorowanie nakładów może być mniej kosztowne
Regulacja a kary pieniężne
- kary pieniężne zależne od kosztów zanieczyszczeń stwarzają właściwe bodźce
- pozostawiają one jednak niepewność co do faktycznego poziomu skażeń środowiska
- bezpośrednie regulacje administracyjne zapewniają większą pewności co do efektów, skłaniając przedsiębiorstwa do przestrzegania ustanowionych norm, ale nie dostarczają bodźców do obniżania poziomu zanieczyszczeń poniżęj ustalonych standardów, nawet gdyby związane z tym koszty były bardzo niskie
Zbywalne zezwolenia a kary pieniężne
- obydwa rozwiązania mogą zapewnić efektywną redukcję poziomu skażeń
- zbywalne zezwolenia określające maksymalny poziom emisji dają większą pewność co do poziomu zanieczyszczeń
- mankamentem systemu zezwoleń jest jednak problem ich właściwego początkowego rozdziału
- powstają także dodatkowe problemy jeżeli społeczne koszty zanieczyszczeń zależą od miejsca emisji
Subsydiowanie redukcji zanieczyszczeń a kary pieniężne
- Obydwa rozwiązania przyczyniają się do obniżenia skali zanieczyszczeń i mogą nawet doprowadzić do osiągnięcia efektywnego ich poziomu. Ale produkcja przedsiębiorstw zatruwających środowisko będzie zbyt duża, ponieważ w swym rachunku nie uwzględniaja one pełnych kosztów, min kosztu ograniczenia zanieczyszczeń. Przedsiębiorstwa wolą oczywiście otrzymywać dotacje niż płacic podatki lub kary.