Wyjaśnij pojęcie i zakres kryminologii.
Kryminologia jest nauką o przestępcy i przestępstwie, o objawach i przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznej oraz metodach ich eliminacji.
Nadrzędnym zadaniem kryminologii jest :
zapobieganie przestępczości,
zwalczanie i eliminacja przyczyn tego zjawiska,
poznanie i ograniczenie objawów przestępczości,
badania nad funkcjonowaniem prawa w życiu społecznym,
jak też nad działalnością organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości,
badania nad stosowaniem kary i innych środków kontroli społecznej w odniesieniu do zjawiska przestępczości
Przedmiotem kryminologii jest :
Przestępca (narkoman, prostytutka, itp.) - ogólnie człowiek naruszający przepisy prawa, zagrożony demoralizacją i niedostosowany społecznie.
Czyn przez niego popełniony.
Ofiara przestępstwa.
Dokonaj podziału kryminologii na działy i określ przedmiot ich badań.
Kryminologii podzielona jest na sześć działów :
I Kryterium przedmiotowe (z uwagi na przedmiot badań kryminologicznych)
Etiologię kryminalną,
Symptomatologię kryminalną (kryminografia lub fenomanologia kryminalna),
Wiktymologia kryminalna,
II Kryterium metodyczne (z uwagi na metody gromadzenia i wykorzystania danych)
Diagnoza kryminologiczna,
Prognoza kryminologiczna,
Profilaktyka kryminologiczna,
Problematyka wchodząca w zakres działów kryminologii stara się odpowiedzieć na pytania :
Dlaczego człowiek staje się przestępcą ?
Dlaczego popadł w alkoholizm, prostytucję, narkomanię ?
Dlaczego podejmuje działania niezgodne z prawem i ogólnie przyjętymi normami społecznymi ?
Co wpływa na to, że przestępczość oraz inne towarzyszące jej zjawiska patologii społecznej, istnieją jako zjawiska masowe ?
Jaki jest udział ofiar przestępstw w popełnionych na ich szkodę przestępstwach ?
Jakie są objawy towarzyszące poszczególnym objawom przestępstw oraz zjawiskom patologii społecznej (struktura, dynamika, geografia tych zjawisk, formy i sposoby popełniania przestępstw, organizacja świata przestępczego) ?
ETIOLOGIA KRYMINALANA - bada przyczyny przestępczości, uwarunkowania biologiczne, psychiczne i społeczne przestępczych i dewiacyjnych zachowań poszczególnych osób. Dąży tym samym do ustalenia indywidualnych czynników, które doprowadziły do niezgodnego z przepisami lub normami społecznymi zachowania konkretnego człowieka.
Etiologia kryminalna stara się odpowiedzieć na pytania :
Dlaczego ten człowiek stał się przestępcą, narkomanem, prostytutką, alkoholikiem?
Dlaczego przestępczość oraz inne zjawiska patologii społecznej jak alkoholizm, prostytucja, itd. istnieją jako zjawiska masowe ?
Jakie są tego przyczyny ?
Od czego to zależy ?
Jakie zachodzą między przyczynami, uwarunkowaniami i czynnikami wzajemne powiązania i zależności ?
SYMPTOMATOLOGIA KRYMINALNA - zajmuje się objawami, cechami które towarzyszą przestępczości oraz przestępczym i dewiacyjnym zachowaniem osób.
W odniesieniu do przestępczości i do przestępczych zachowań konkretnych osób oraz zjawisk patologii społecznej stara się odpowiedzieć na pytania :
Co, jak, kiedy i gdzie zaistniało ?
Jaka jest struktura, dynamika i geografia tych zjawisk ?
W jaki sposób popełniane są przestępstwa ?
Jakimi narzędziami posługują się sprawcy czynów przestępczych ?
Bada elementy świata przestępczego (np. gwarę przestępczą, symbolikę tatuaży).
Bada i analizuje ucieczki osadzonych zmierzając do ustalenia gdzie, jak i kiedy, w jakich okolicznościach doszło do tego przestępstwa.
Wskazuje wnioski co trzeba zmienić, ulepszyć w systemie ochrony, aby zapobiec kolejnym takim zdarzeniom.
WIKTYMOLOGIA KRYMINALNA - zajmuje się ofiarami przestępstw, odkrywa i formułuje prawidłowości dotyczące różnych typów ofiar, ich więzi ze sprawcami przestępstwa oraz rolę ofiary w genezie przestępstwa.
Polega ona na :
Ujawnianiu i charakterystyce osób najbardziej narażonych na stanie się ofiarą przestępstwa.
Analizie związków łączących sprawcę i ofiarę.
Określeniu roli ofiary w genezie przestępstwa.
Rola ofiary w postępowaniu procesowym.
Możliwością zrekompensowania ofiarom przestępstwa poniesionych strat.
Stosunkiem społeczeństwa do ofiar przestępstwa.
KRYMINOLOGICZNA DIAGNOZA - polega na rozpoznaniu przeszłej i aktualnej sytuacji w dziedzinie zagrożenia przestępczością i aspołecznymi zachowaniami osób. Jest to rozpoznanie jakiegoś stanu i jego tendencji rozwojowych na podstawie zespołu objawów w oparciu o znajomość ogólnych prawidłowości.
KRYMINOLOGICZNA PROGNOZA - przewidywanie objawów i przyczyn przestępczych zachowań jednostki i przestępczości, jak również zachowań przyszłych ofiar przestępstw i wiktymizacji społeczeństwa lub określonych środowisk bądź grup społecznych.
Kryminologiczna diagnoza i prognoza jest to działalność zapobiegawcza. Jedna ogranicza przez doskonalenie metod, form i środków walki z przestępczością, druga ogranicza objawy i skutki zaistniałych już przestępstw. Diagnoza musi być ściśle powiązana z prognozą, stanowiącą podstawę programowania antykryminalnych przedsięwzięć profilaktycznych czyli zapobieganie przestępstwom i przestępczości w przyszłości.
KRYMINOLOGICZNA PROFILAKTYKA - to działania wyprzedzające, wybiegające w przyszłość, obejmują problematykę etiologii czynu przestępczego zmierzające do nadania pozytywnego kierunku aktywności ludzkiej oraz wywarcia wpływu na zmianę ujemnych postaw i tendencji. Są to działania prowadzone przez wymiar sprawiedliwości jak i inne instytucje państwowe, a także społeczeństwo. Jest to wybitnie praktyczna dziedzina kryminologii, ściśle współpracująca z pozostałymi działami kryminologii.
Profilaktyka kryminologiczna stanowi ważną część polityki kryminalnej, którą dzieli się na :
Profilaktykę kryminalną - zespół metod i środków mających na celu uniemożliwienie lub utrudnienie dokonania przestępstwa (zabezpieczenie obiektów przed włamaniem, alarmy, itp.)
Politykę karną - działania polegające na dostosowaniu kary do rodzaju i okoliczności przestępstwa oraz osobowości sprawcy, a także zagadnienia o efektywności ścigania (nieuchronność kary)
Profilaktykę penitencjarną - wykonanie kary i zadania resocjalizacyjne
Podaj czym zajmuje się symptomatologia kryminalna.
SYMPTOMATOLOGIA KRYMINALANA - zajmuje się objawami, cechami, które towarzyszą przestępczości i dewiacyjnym zachowaniem osób.
W odniesieniu do przestępczości i do przestępczych zachowań konkretnych osób oraz zjawisk patologii społecznej symptomatologia kryminalna stara się odpowiedzieć na pytania:
Co, jak, kiedy i gdzie zaistniało ?
Jaka jest struktura, dynamika i geografia tych zjawisk ?
W jaki sposób popełniane są przestępstwa ?
Jakimi narzędziami posługują się sprawcy czynów przestępczych ?
Bada elementy świata przestępczego (np. gwarę przestępczą, symbolikę tatuaży)
Bada i analizuje ucieczki osadzonych zmierzając do ustalenia gdzie, jak i kiedy, w jakich okolicznościach doszło do tego przestępstwa.
Wskazuje wnioski co trzeba zmienić, ulepszyć w systemie ochrony, aby zapobiec kolejnym takim zdarzeniom.
Wymień rodzaje kryminologii i określ zakres ich zainteresowań.
Kryminologię dzielimy również na :
Kryminologia kliniczna - przedmiotem działań jest konkretna osoba, jednostka niedostosowana społecznie zagrożona demoralizacją. Zadaniem jest rozpoznanie czynników i objawów przestępczych i dewiacyjnych zachowań konkretnej osoby. W zakres wchodzi np. praca komisji penitencjarnych, która w indywidualny sposób dobiera metody i środki oddziaływań penitencjarnych.
Kryminologia szczególna - przedmiotem jej zainteresowań są poszczególne grupy przestępstw i ich sprawców (np. zabójstwa, kradzieże, włamania)
Kryminologia ogólna - mieści w swoim obrębie całość zjawisk kryminalnych wszystkie rodzaje przestępstw i wszystkich przestępców. Ujmuje całokształt osiągnięć badawczych, ich systematyzowanie i uogólnienie.
Kryminologia teoretyczna - tworzy teorie, podstawy wyjaśniające zjawisko przestępczości i innych towarzyszących mu zjawisk patologii społecznej i wymaga sprawdzenia w rzeczywistości (pochodzenia tych zjawisk, występowania, rozmiarów, dynamiki, itd.)
Kryminologia praktyczna - czyli stosowana, jest to wdrażanie teorii do praktyki. Jako nauka społeczna zajmuje się wykrywaniem sposobów, środków i metod wykorzystania w praktyce poznanych prawd w dziedzinie przestępczości i innych zjawisk patologicznych.
Omów płaszczyzny wykorzystania kryminologii do walki z przestępczością.
Kryminologia jest nauką interdyscyplinarną, wykorzystującą osiągnięcia wielu nauk :
prawnicze
psychologia
psychiatria
nauki medyczne
socjologia
pedagogika
statystyka
Jest nauką społeczno-przyrodniczą z przewagą elementów społecznych, służącą walce z przestępczością.
Wskazuje na cztery płaszczyzny jej wykorzystania :
Pomaga w pracach ustawodawczych, ustalania granic penalizacji tj. definiowanie czynów zabronionych pod groźbą kary i pomaga w ustalaniu systemów prawnokarnych oraz walki z przestępczością i ich zasad stosowania.
Badania korelacji (współzależność, wzajemne powiązanie) między wymiarem kary a nasileniem przestępczości określonego typu, powrotowi do przestępstwa w zależności od rodzaju przestępstwa i stosowania środków karnych.
Pomoc w załatwianiu indywidualnych spraw karnych.
Ustala bazę poznawczą dla profilaktyki przeciw przestępczości.
Wyjaśnij związki łączące kryminologię z penitencjarystyką.
Obie te dziedziny mają za zadanie szukanie sposobów zapobiegania przestępczości, zaś środkiem do jego realizacji jest badanie przestępcy i przestępstwa (zbieżność celów i metod badawczych).
W ujęciu historycznym, jak i współcześnie można wyróżnić następujące związki kryminologii z dziedziną wykonania kary :
Rozwój teorii kryminologicznej i badań empirycznych (doświadczeń, eksperymentów) za pomocą głównie takich nauk jak antropologia, socjologia, psychiatria, psychologia.
Rozwój działalności wydawniczej związanej z publikowaniem różnych opracowań, raportów, sprawozdań, statystyk i innych materiałów.
Organizacja i współudział w kongresach, międzynarodowych sympozjach.
Organizacja placówek i ośrodków naukowych.
Zatrudnienie w zakładach penitencjarnych m.in. antropologów, psychiatrów, psychologów, pedagogów oraz dokonywanie różnych eksperymentów badawczych.
Wiele związków łączących kryminologię z penitencjarystyką, to przede wszystkim możliwość wykorzystania wiedzy kryminologicznej w praktyce penitencjarnej, mających na celu unowocześnienie systemów karnych i penitencjarnych.
Co rozumiemy przez pojęcie czynniki kryminogenne.
CZYNNIKI KRYMINOGENNE - sytuacja i okoliczności, między którymi a faktem przestępstwa zachodzą statystycznie istotne związki, udokumentowane codziennym doświadczeniem lub badaniem indywidualnych przypadków. Mają one wartość prognostyczną jako że wskazują prawdopodobieństwo dojścia przestępstwa do skutku.
1. Czynniki wewnętrzne (biopsychiczne, biologiczne)
a) somatyczne - dziedziczność
- zaburzenia w strukturze chromosomów
- stan zdrowia fizycznego
- system nerwowy
- system hormonalny
- wygląd zewnętrzny
b) psychiczne
- poziom rozwoju umysłowego
- choroby psychiczne
- psychopatie
- stan psychiczny
2. Czynniki zewnętrzne
a) środowiskowe
- społeczne
- naturalne
- makrospołeczne
- regionalne
- mikrospołeczne
b) sytuacyjne np. okazja czyni złodzieja lub silne wzburzenie - w afekcie
3. Czynniki złożone (trochę biologiczne, trochę środowiskowe)
wiek (młodzi ludzie są najczęściej przestępcami ale też i ofiarami)
płeć (większość przestępstw popełniają mężczyźni)
status sprawców (najwięcej przestępstw dokonują ludzie o niższym statusie społecznym
Podaj i scharakteryzuj dwie zasadnicze orientacje teoretyczne w kryminologii.
Istnieją dwie zasadnicze orientacje teoretyczne w kryminologii :
KIERUNEK BIOPSYCHOLOGICZNY - prekursorem jest Włoch Jan Baptysta della Porta (1536-1615)
KIERUNEK SOCJOLOGICZNY - prekursorem jest Anglik Tomasz Morus (1478-1535)
Wśród ludzi nauki przeważa pogląd, że jednostka jest istotą bio-psycho-społeczną a elementy biologiczne, psychologiczne i społeczne splatają się w niej tworząc dynamiczną całość. Stąd też niemożliwym jest rozgraniczenie czynników biologicznych od psychologicznych i społecznych.
1. W XIX wieku, aż do połowy XX wieku dominował kierunek biopsychologiczny, czyli decydującymi czynnikami były:
czynniki biologiczne, takie jak wygląd zewnętrzny, dziedziczność, zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego, hormonalnego oraz
czynniki psychiczne, takie jak zaburzenia w rozwoju umysłowym człowieka, psychopatia, choroby psychiczne, psychonerwice.
Kryminologia występowała pod nazwą - „biologia kryminalna”.
2. Kierunek socjologiczny - teoria ta szukała źródeł przestępczości w szeroko pojętych układach społecznych. Czynniki kryminogenne poszukiwano w zjawiskach i procesach społecznych.
Kierunek socjologiczny - uzasadnia przestępcze zachowania człowieka czynnikami społecznymi, a genezę przestępstwa odnajduje w różnych układach i kontekstach życia społecznego a zatem w zespołach czynników społecznych, politycznych i ekonomicznych kształtujących się w obrębie wielkich grup ludzkich, jak również w funkcjonowaniu układów mikrospołecznych, formalnych i nieformalnych.
Wśród tych zespołów czynników do najważniejszych należą czynniki środowiskowe, związane ze środowiskiem naturalnym oraz społecznym (makroregionalnym i mikroregionalnym) i czynniki społeczne. Czynniki kryminogenne środowiskowe i sytuacyjne określane są także jako czynniki egzogenne (zewnętrzne) lub endogenne (wewnętrzne).
Przedstaw poglądy przedstawicieli kierunku biologicznego w kryminologii na przestępczość.
Pierwsi naukowcy, którzy przeprowadzili badania biopsychiczne i psychopatologiczne (szkoły pozytywnej) stworzyli współczesną kryminologię : Cesare Lombroso (ojciec współczesnej kryminologii), Enrico Ferri i Raffael Garofalo.
Cesare Lombroso - twierdził iż współczesny zbrodniarz stanowi antropologicznie odrębny typ człowieka, który dzięki nieprawidłowości dziedzicznej, prezentuje cechy zarówno fizyczne jak i psychiczne człowieka pierwotnego.
Prowadząc badania na 6 tyś. osób stwierdził, iż budowa ciała „przestępców” wykazuje poważne i rozliczne anomalia, defekty i zniekształcenia w porównaniu z konstrukcją fizyczną „nie przestępców”. Anomalia dotyczą budowy głowy i czaszki, wyglądu twarzy, itp. Wygłaszał pogląd „przestępcy urodzonego”.
Zwrócił uwagę na przestępcę jako konkretnego człowieka, którego należy badać chcąc wyjaśnić przestępstwo.
Zastosował metody badawcze polegające na badaniu przestępców z uwzględnieniem grup porównawczych.
Wprowadził nową metodologię do pracy badawczej.
Omów teorię zróżnicowanych powiązań.
TEORIA ZRÓŻNICOWANYCH POWIĄZAŃ - teoria amerykańskiego socjologa Edwina H. Sutherlanda, która przyjmuje że naczelną tezą teorii jako główny czynnik etiologiczny przestępczości to uczenie się wzorców zachowania przestępnego
1. Zachowanie przestępne jest zachowaniem wyuczonym.
Uczenie się zachowania przestępnego następuje w toku interakcji z innymi osobami w procesie komunikacji.
Zasadnicza część procesu uczenia się zachowania przestępnego zachodzi w obrębie grup pierwotnych (rodzina, szkoła, zakład pracy).
Uczenie się zachowania przestępnego, obejmuje zarówno techniki popełniania przestępstw, jak i konkretne kierunki motywacji dążeń, racjonalizacji i postaw.
Uczenie się konkretnych kierunków motywacji i dążeń następuje przez określenie norm prawa jako sprzyjających bądź niesprzyjających.
Jednostka staje się przestępcą wskutek nadwyżki określeń sprzyjającymi naruszeniu prawa nad określeniami nie sprzyjającymi naruszenia prawa.
Zróżnicowane powiązania mogą różnić się częstotliwością, czasem trwania, uprzedniością i intensywnością.
Proces uczenia się zachowania przestępnego i antyprzestępnego obejmuje te wszystkie mechanizmy, co każde inne uczenie się.
W związku z powyższym, jeśli człowiek w ten sam sposób przyswaja postawy pozytywne i negatywne, to ten proces przyswajania sobie przez jednostkę rozbieżnych, przeciwstawnych ocen nazywamy powiązaniem zróżnicowanym (Podkultura przestępcza jest równie rzeczywista jak kultura prawna, zaś przestępczość jest wynikiem konfliktu tych kultur).
11. Omów teorię anomii.
TEORIA ANOMII - twórcą jest Durkheim, objaśnia ona genezę przestępczości w kategoriach społecznych i z punktu widzenia świadomości społecznej, są to obiektywne fakty społeczne towarzyszące społeczeństwu od najdawniejszych lat. Trudno więc odróżnić zjawiska patologiczne od normalnych, a przestępczość zmienia jedynie swoje objawy i normy, Czyny kiedyś uznawane za przestępne, mogą obecnie nie być przestępstwem, jak np. alkoholizm, prostytucja, żebractwo, włóczęgostwo.
Przestępczość w pewnych wypadkach jest nawet korzystna, spełnia bowiem dwie funkcje :
Odchylenie od świadomości indywidualnej lub zbiorowej jest warunkiem zmiany i postępu, przełamanie stagnacji i bezruchu.
Czynnik integrujący społeczeństwo, umacniającym więzi społeczne, umacnia świadomość zbiorową.
Uczony Durkheim, upatrywał genezę przestępczości w strukturze społecznej. Zdaniem uczonego jednostka nigdy nie jest zaspokojona w swoich dążeniach, a granice potrzeb stymuluje samo społeczeństwo. Stąd jednostka pod presją i kontrolą społeczną uświadamia sobie swoje możliwości i potrzeby oraz reguluje poziom aspiracji. W okresie dużych zmian, równowaga ta zostaje zachwiana, co prowadzi do zachowań dewiacyjnych, jak np. anomii czyli braku praw i norm społecznych.
Anomia - czyli lekceważenie i naruszanie norm, regół postępowania, a ze społecznego punktu widzenia patologiczne zachowanie jednostki. Stan anomii może dotyczyć większych lub mniejszych grup społecznych, lecz zawsze związany jest z gwałtownymi zmianami społecznymi. Charakteryzuje się :
Rozpadem więzi społecznych
Dezorientacją ludzi, co do obowiązujących norm społecznych
Ujawnieniem egoistycznych cech ludzi
Co prowadzi do dewiacyjnych zachowań, a dalej do czynów przestępczych.
Z kolei Merton - określa stan anomii, jako załamanie się struktury kulturowej, która zachodzi szczególnie w sytuacji ostrego rozdźwięku między normami i celami kulturowymi a społecznie stworzonymi możliwościami postępowania.
Wyodrębnił on pięć typów indywidualnej adaptacji do sytuacji dysfunkcji zachodzącej między strukturą kulturalną a społeczną :
Konformizm - polega na działaniu skierowanym na osiągnięcie kulturowo usankcjonowanych celów za pomocą legalnych środków.
Rytualizm - rezygnacja lub obniżenie poziomu aspiracji (celów) do osiągnięcia wyższych pozycji na tyle, że nie powoduje on już frustracji z powodu nie zrealizowanych zamiarów.
Innowacja - osiąganie celów wyznaczonych przez kulturę środkami niezgodnymi z zinstytucjonalizowanymi normami.
Wycofanie się - oznacza jednoczesne odrzucenie celów i środków wyznaczonych przez kulturę i normy.
Bunt - polega na odrzuceniu celów i środków wyznaczonych przez kulturę i normy z jednoczesnym zastąpieniem ich nowymi celami i środkami.
Konformizm i rytualizm nie mają charakteru dewiacyjnego, natomiast trzy pozostałe sposoby adaptacji maja dewiacyjny charakter, różna jest jego szkodliwość społeczna.
Omów teorię naznaczania (stygmatyzacji).
TEORIA NAZNACZANIA - twórcą teorii jest Lemeret, usiłuje ona odpowiedzieć na pytanie - Jak dochodzi do przestępstwa ?
Teoria stygmatyzacji (naznaczania) wyjaśnia, dlaczego człowiek trwa w przestępczości i w wyniku takiego procesu dochodzi do uznania pewnych zachowań za przestępcze. Zachowania dotąd legalne, stały się niezgodne z prawem i odwrotnie.
Proces stygmatyzacji to wchodzenie człowieka w przypisaną mu rolę przez społeczeństwo (np. chłopiec, który przez przypadek naruszył prawo przez fakt stygmatyzacji zaczyna zachowywać się jak przestępca; człowiek nadużywający alkoholu określony publicznie jako alkoholik, będzie zachowywał się jak alkoholik).
Podział zachowań dewiacyjnych na:
Dewiację pierwotną - uwarunkowana jest wieloma czynnikami, tj. czynniki społeczne, kulturowe, psychiczne, fizjologiczne. Sama rodzi marginesowe konsekwencje, nie tyle samo przestępstwo czyni z człowieka dewianta co proces stygmatyzacji.
Dewiację wtórną - na podstawie dewiacji pierwotnej, powstaje z chwilą reakcji społecznej na zachowanie dewianta, z chwilą wszczęcia postępowania dotyczącego sprawcy, forma naznaczenia przez społeczeństwo.
Człowiek naznaczony przez społeczeństwo, alkoholik, homoseksualista, chory psychicznie, itd. zostaje odrzucony przez społeczeństwo. W wyniku czego rodzi się w nim reakcja (w związku z potrzebą akceptacji i przynależności) i wstępuje do zorganizowanej grupy przestępczej. W grupie przestępczej, dewiacyjnej - dewiant uczy się określonych wzorców zachowań, korzysta z doświadczeń pozostałych członków grupy.
Jakie czynniki kryminogenne społeczne mogą mieć wpływ na przestępczość.
Są to czynniki środowiskowe związane ze środowiskiem społecznym, a także naturalnym, które trudno oddzielić jednoznacznie od środowiska społecznego.
1. Czynniki makrospołeczne - rozpatrywane przez czynniki pośredniczące (rozbicie rodziny, alkoholizm) kryją się za nimi zjawiska o szerszych wymiarach.
2. Czynniki regionalne - czynniki kryminogenne środowiska regionalnego, sytuacyjne inne na wsi inne w mieście, ściśle związane ze specyfikacją środowiska regionalnego.
Czynniki mikrospołeczne - tzn. czynniki związane z małą grupą społeczną, która uczestniczy w procesie socjalizacji jednostki
Rodzina, szkoła, grupa rówieśnicza - nieprawidłowe funkcjonowanie czyli dysfunkcja małych grup odbija się negatywnie na jednostce, która stopniowo wchodzi w życie społeczne i przez te grupy ma być do życia przygotowana,
Czynniki naturalne - które trudno oddzielić od środowiska społecznego, mają pośredni wpływ, wpływają jedynie na ukształtowanie organizmu człowieka na jego osobowość (wpływ klimatu na proces dojrzewania, a klimat np. na wzrost wypadków drogowych, itp.)
Omów czynniki kryminogenne makrośrodowiskowe.
Są to czynniki na tle procesów makrospołecznych, związanych z takimi dziedzinami życia jak: technika, nauka, oświata, życie gospodarcze. Postrzegane jako czynniki pośredniczące:
- dezintegracja społeczna spowodowana ruchem ludności, związanym z kolei z procesami industrializacji,
- czynniki zawiązane z elementami tego środowiska,
ŚRODOWISKO MAKROSPOŁECZNE - to środowisko utworzone przez duże zbiorowości. Do elementów tego środowiska zaliczyć należy :
Ustrój polityczny
Ustrój społeczno-gospodarczy
Warunki ekonomiczne
Czynniki kulturowe
Konflikty społeczne
Nie są to czynniki, których bezpośrednia obserwacja może wskazać rodzaj przestępstwa, w tym przypadku rozpatruje się czynniki pośrednie np. alkoholizm - to nie tylko rozbicie rodziny to zjawiska społeczne o szerszym zasięgu.
Omów czynniki kryminogenne regionalne.
Są to czynniki uzależnione od danego rejonu, terenu, ściśle związane z jego specyfiką.
ŚRODOWISKO REGIONALNE - to środowisko związane z określonym terenem, różniące się wyraźnie od pozostałego terenu
Miejsce przestępstwa - inne w mieście, inne na wsi,
Miejsce zamieszkania sprawcy przestępstwa - nie jest już tak wyraźnie podzielone na miasto i na wieś,
Struktura przestępstwa - wieś (bójki pobicia) , miasto (przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu publicznemu i w komunikacji),
Specyfikacja środowiska np. wiejskie, miejskie,
Czynniki sytuacyjne - szczególnie uwidocznione w mieście (okazja)
Intensywny rozwój przemysłu jest ważnym czynnikiem kryminogennym,
Wymień najistotniejsze czynniki kryminogenne tkwiące w środowisku rodzinnym.
Są to czynniki ściśle związane ze środowiskiem mikrospołecznym
ŚRODOWISKO MIKROSPOŁECZNE - środowisko to tworzą małe grupy, w których rozgrywa się życie człowieka należą do nich rodzina, szkoła (klasa szkolna wraz z personelem nauczającym, grupa rówieśnicza, grupa towarzyska, organizacja społeczna, klub sportowy, itp.
W grupach tych dziecko podlega socjalizacji czyli przystosowuje się do życia w społeczeństwie, przyjmując za swoje własne czyli intermalizując wartości, normy i wzory.
Nieprawidłowe funkcjonowanie czyli dysfunkcja odbija się negatywnie na jednostce, która stopniowo wchodzi w życie społeczne i przez te grupy ma być do życia społecznego przystosowana.
R O D Z I N A - najistotniejsza grupa w życiu młodego człowieka, w jego socjalizacji.
Biorąc pod uwagę różne jej zakłócenia i właściwości, wymienić należy:
Kompletność rodziny (harmonia między rodzicami, brak jednego z rodziców),
Charakterystyka rodziców (alkoholizm, przestępczość w rodzinie, choroba rodziców, niedojrzałość),
Liczebność rodziny i miejsce dziecka w rodzeństwie (brak należytej opieki, zainteresowania),
Więź łącząca rodziców i dzieci (czynnik etiologiczny - dziecko jest ofiarą rodziców)
Opieka i wychowanie (atmosfera w rodzinie, brak zainteresowania dziećmi, samowola dzieci, zaniedbanie psychiczne i fizyczne, brak jakichkolwiek funkcji wychowawczych),
Sytuacja mieszkaniowa i materialna rodziców (poziom życia, wykształcenie rodziców i ich status społeczny)