Konspekt analizy wiersza T. Różewicza „Ocalony”

I. Rozpoznanie:

• Wiersz ten pochodzi z debiutanckiego tomu „Niepokój” 1945 r.

• Ten tom nawiązuje do II Wojny i czasu okupacji

• Autor urodzony w 1920/21 należał do pokolenia Kolumbów

• Wspólna cecha literatury Różewicza i Borowskiego- trudno po zbrodniach przejść do normalnego życia

II. Podmiot liryczny/ bohaterowie:

• Podmiot to 1 os. l. poj., ma 24 lata (1945-24=1921), miał 18 lat kiedy zaczęła się wojna, został urodzony w wolnej Polsce (pokolenie Kolumbów), udało mu się przeżyć wojnę, jest młody ale doświadczony, przeżył to wszystko o czym pisze

• Wniosek: podmiot mówi z perspektywy uczestnika, Kolumbowie rocznik 20, sceptyk (wątpiący, niedowierzający)

III. Temat/ refleksje:

• Treścią wiersza są refleksje kogoś komu udało się szczęśliwie przeżyć, ocaleć (to była kwestia przypadku)

• Zestawienie antonimów- z dziedziny biologii (człowiek i zwierzę), z etyki (miłość i nienawiść), z Biblii (dobro i zło, uniwersalna moralność), z estetyki (piękno i brzydota)

• Do 1939 r. tymi pojęciami opisywano świat

• Po 1939 r. pojęcia te straciły wartość, nie są w stanie opisać świata ponieważ zyskały różne znaczenia. Wszystko stało się względne, relatywne, wieloznaczne, trudne do określenia.

• Przyczyna refleksji jest wojna

• Wniosek: autor nie opisuje tego co działo się w czasie wojny, interesują go konsekwencje jakie w świadomości ludzi pozostawiła wojna, pokazuje spustoszenie moralne, człowiek staje się cyniczny (neguje i lekceważy wszelkie zasady i wartości) bez tych pojęć, autor wzoruje się na Adornie (według niego sztuka i etyka przestała istnieć po Oświęcimiu), dla autora wojna nie kończy się w 1945 r. bo ludzie dopiero wtedy zaczynają odczuwać konsekwencje moralne

IV. Kompozycja:

• Wiersz ma budowę klamrową -dotyczy ona początkowych i ostatnich 3 wersów, początek jest końcem, a koniec początkiem

• Koniec wojny- początek moralnego niepokoju (obsesja zarażonych wojną), świadomość człowieka, który przeżył nie może być już normalna

• Wiersz jest symetrycznie zbudowany

• 1 i ostatnia zwrotka -klamra, refren

• 2 i 4 zwrotka- enumeracja (wyliczenie), antynomia (przeciwstawne, sprzeczność, pary sprzeczności)

• 3 i 5 zwrotka- paralelizm (tożsamość lub podobieństwo treściowe (znaczeniowe) lub kompozycyjne kilku analogicznych segmentów utworu literackiego (zdań, wersów, strof, scen, wydarzeń, wątków itp.)), mają po 4 wersy, przykłady z doświadczenia, empiria-rzeczywistość

• Zwrotka 6- przypadek, świat powinien być na nowo stworzony, nazwany na nowo

• Wniosek: autor nie krytykując świata zawarł w wierszu jego krytykę (6), jeszcze wierzy że da się to wszystko odbudować

V. Styl/ poetyka:

• Autor podporządkowuje wszystko tematowi

• Styl reporterski, trochę urzędowy, 4 wersowe zwrotki

• Brak rymów-wiersz jest niepoetycki, tzw. „biały wiersz”

• Refleksyjny

• Wiersz ten jest antymetaforyczny, brak metafor i symboli

• Wiersz ten został napisany prostym i komunikatywnym językiem

• Zostały w nim ograniczone do minimum środki stylistyczne

• Surowy, obojętny język (nastawiony tylko na funkcje komunikatywną)

• Brak emocji

• Niekiedy wręcz cyniczny, cynizm- utrata wiary w jakiekolwiek wartości i autorytety

• Nihilizm- niewiara w nic

VI. Podsumowanie:

Autor świadomie uprawia antypoezję, eliminuje z poezji funkcję ekspresywną, wprowadza do poezji język prozy, brak rymów, wzoruje się na Adornie (ktoś kto widział wojnę może być tylko zarażony nią), wiersz posiada funkcje komunikatywną, dużo kolokwializmów (stosowane w języku potocznym).

Opracowała Daria Kaniewska III a