Rozwój procesowego prawa administracyjnego w Polsce
Rozwój postępowania administracyjnego w Polsce. Polska należała do tych nielicznych państw, które już w okresie międzywojennym skodyfikowały całą procedurę administracyjną. Na procedurę składały się:
rozporządzenie Prezydenta RP z 22.03.1928 r. o postępowaniu administracyjnym
rozporządzenie Prezydenta RP z 22.03.1928 r. o postępowaniu przymusowym w administracji
rozporządzenie Prezydenta RP z 22.03.1928 r. o postępowaniu karno administracyjnym
Te trzy rozporządzenia obowiązywały w okresie międzywojennym Zgodnie z Konstytucją Marcową powołano od 1921 r. Trybunał Administracyjny (najwyższy trybunał administracyjny - sąd administracyjny) za wzorem trybunału w Wiedniu. Po II wojnie światowej powstał problem co ma obowiązywać. W Polsce przyjęto zasadę, że obowiązują demokratyczne ustawy, czyli nadal obowiązują te trzy procedury administracyjne, gdyż uznano, że są one demokratyczne. W 1948 r. nastąpiło zjednoczenie PPR i PPS i powstała PZPR. W 1950 r. wprowadzono system rad narodowych. Zniesiono samorząd (starostwo, wojewodę) i te rozporządzenia nie były adekwatne do nowej rzeczywistości. Po II wojnie światowej zasady przyjęte w tych kodyfikacjach nie odpowiadały nowym strukturom (centralizm demokratyczny) oraz budowie ustroju „sprawiedliwości społecznej. W tym okresie przyjęto zasadę, że budowa nowego ustroju ma charakter rewolucyjny. Ustawy a szczególnie kodyfikacje hamują rozwój tego nowego ustroju, dlatego też w tym okresie w ustawodastwie można było zaobserwować tzw. dekodyfikację. Decydowała Warszawa, plany (6-letnie, później 5-letnie) oraz partia. W 1950 r. Wydano 2 podstawowe ustawy: ustawa o systemie rad narodowych, która wprowadzała centralizm demokratyczny, zniosła samorząd terytorialny. W ślad za tym w grudniu 1950 r. Rada Państwa i Rada Ministrów uchwaliła uchwałę o skargach, wnioskach obywatelskich, krytyce prasowej mas pracujących. Ta uchwała nie uchyliła rozporządzeń z 1928 r., natomiast wprowadziła uproszczone postępowanie administracyjne w sprawie skarg. Każdy na każdą czynność mógł wnieść skargę. Skarga powinna być rozpatrzona i załatwiona na szczeblu gromady w ciągu 1 miesiąca, na szczeblu powiatu - w ciągu 2 miesięcy, na szczeblu wojewódzkim - w ciągu 3 miesięcy. Po 1950 r. Powstał więc problem co obowiązuje w zakresie postępowania administracyjnego czy rozporządzenie Prezydenta z 1928 r., czy uchwała z grudnia 1950 r. Nie było wówczas sądu administracyjnego, ponieważ nie reaktywowano sądu administracyjnego. Nie było więc fachowych sędziów, którzy by autorytatywnie rozstrzygnęli co obowiązuje. W 1955 r.prof. Marian Cinerman z Poznania w podręczniku zaproponował, że uchwała obowiązuje urzędników a obywateli obowiązuje rozporządzenie Prezydenta. W praktyce jednak powszechnie stosowano tylko uchwałę. Zasadnicza zmiana nastąpiła w 1960 r. Po 2 latach dyskusji nad projektem nowego KPA Sejm uchwalił KPA. W tej ustawie wprost uchylono uchwałę z 1950 r. I rozporządzenie w zakresie postępowania z 1928 r. Natomiast w zakresie egzekucji wydano nową ustawę w 1966 r.. W 1950 r. wydano ustawę o kolegiach.
Ustawa z 1960 r. należała do jednych z lepszych kodyfikacji tego działu praca. Zawierała szereg koncepcji i konstrukcji proceduralnoprawnych oryginalnych, np.: po raz pierwszy w Polsce wyodrębniono zasady ogólne postępowania administracyjnego (12 zasad, dzisiaj jest ich 15), zsynchronizowano udział prokuratora i instytucji skarg i wniosków z ogólnym postępowaniem administracyjnym, wprowadzono nową konstrukcję podmiotów na prawach strony, przewidziano udział organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym oraz dostosowano przepisy kpa do nowych struktur administracji. Mankamenty: brak sądownictwa administracyjnego, wadliwie uregulowano w kpa koncepcję milczenia administracji oraz nieważną decyzję. Nowela z 1980 r. reaktywowała Naczelny Sąd Administracyjny, wprowadziła nowe zasady, wydawanie zaświadczeń. Nowela w 1990 r. dostosowała kpa do samorządu terytorialnego. W 1995 r. wyodrębnienie w oddzielnej ustawie NSA. W 1997 r. - wyodrębnienie ordynacji podatkowej. W grudniu 1998 r. istotne zmiany do kpa.