NAJWAŻNIEJSZE ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE W 2 POŁ. XX w.

Nazwa	Początki	Charakterystyka działalności	Stan w 1995, probt^l
Unia Euro­pejska	1951 Europejska Wspólnota Węgla i Stali, od 1957 Euro­pejska Wspólnota Gospodarcza (RFN, Francja, Włochy, kraje Beneluksu), od 1994UE	Tworzenie wspólnego rynku europejskiego (zniesienie ceł, ujednolicenie systemów gospodarczych i socjalnych), ochrona producentów rolnych przed konkurencją, dążenie do pełnej integracji gospodarczej i politycznej	15 członków, nowe kan-dydatury (m.in. Polska), przygotowania do unii monetarnej. Problemy: biurokratyzacja, nadmiar przepisów, sprzeczne in-teresy członków, obawy o utratę suwerenności |
RWPG	Założona 1948 przez ZSRR, Bułgarię, CSRS, Polskę, Rumunię i Węgry	Koordynowanie rozwoju gospoda­rek zgodnie z potrzebami impe­rium. Przyjęte po 1948: NRD, Albania (do 1961), Kuba, Wietnam i Mongolia	Zbędna w warunkach gospodarki rynkowej, rozwiązana 1991 (po upadku ZSRR)
OECD	Założona 1961 przez państwa związane od 1945 realizacją Planu Marshalla	Skupia wysokorozwinięte kraje demokratyczne, koordynuje rozwój krajów członkowskich i pomoc dla krajów ubogich	Czechy 25. członkiem, Polska oczekuje na przyjęcie
NAFTA	Układ USA, Kanady i Meksyku (1989)	Cel - stworzenie strefy wolnego handlu w Ameryce Pn.	Kryzys finansowy w Meksyku, obawy o miejsca pracy w USA
OPEC	Założona 1960 przez 5 państw, potem zwiększenie liczby członków do 13 (w większości kraje muzułmańskie)	Regulowanie rynku paliw płyn­nych (ustalanie cen i kwot wydoby­cia ropy naftowej). Wielkie zna­czenie po 1973 (m.in. wywołanie w interesie krajów arabskich świa­towego kryzysu energetycznego)	Rola malejąca: unieza-leżnianie się krajów roz-winiętych od dostaw (oszczędniejsze technolo­gie, nowe złoża, m.in. na M. Północnym i Alasce)
NATO	Sojusz USA, Kanady, Wlk. Bryt., Francji, Włoch, Belgii, Ho-landii, Norwegii, Por-tugalii i Luksemburga zawarty w 1949	Obrona świata zachodniego przed zagrożeniem ze strony ZSRR. Rozszerzony o Grecję i Turcję (1952), RFN (1955) i Hiszpanię (1982); w 1966 ze struktur wojskowych wystąpiła Francja	Najsilniejszy pakt woj.-skowy na świecie. Dysku-sje na temat możliwości poszerzenia paktu na Wschód i stosunku do Rosji
Układ Warsza-wski	Pakt podpisany 1955 przez ZSRR, Albanię, Bułgarię, CSRS, NRD, Polskę, Rumunię i Węgry	Formalny sojusz krajów uzależnio-nych od ZSRR. Nierównoprawny: brak wpływu krajów członkow-skich na decyzje radzieckiego do-wództwa. Albania wystąpiła 1968	Rozwiązany 1991 po upadku ZSRR
ONZ	Organizacja założona 1945 przez państwa członkowskie koalicji antyhitlerowskiej	Zapewnienie pokoju i bezpieczeń­stwa światowego; liczne organiza­cje pomocnicze i wyspecjalizowa­ne agendy	Zrzesza prawie wszys­-tkie kraje świata. Problemy: biurokratyza-cja, niesprawność w sytuacjach zagrożeń, brak realnych sukcesów, stały kryzys finansowy, zarzuty marnotrawstwa (wydatki ponad 10 mld $ rocznie)

JĘZYK I KULTURA