Wykładowca:Mgr Anna Knocińska

Zagrożenia i patologie społeczne

TEMAT: DEMORALIZACJA I PRZESTĘPCZOŚĆ NIELETNICH

Demoralizacja nieletnich- oznacza stan albo proces charakteryzujący negatywne postawy i zachowania w stosunku do obowiązujących w społeczeństwie norm i zasad postępowania. Ustawa wskazuje na najbardziej typowe i najczęściej występujące przejawy demoralizacji, które mają postać systematycznych, powtarzających się zachowań.

Przestępczość nieletnich- to w głównej mierze czyny mające bezpośredni wpływ na tzw. Poczucie bezpieczeństwa zwykłych mieszkańców. Zdarzenia przestępcze będące udziałem osób nieletnich w dużym stopniu nacechowane są elementami agresji tak fizycznej jak i psychicznej. Przestępczość nieletnich cechuje seryjność, tzn. nieletni popełniając

przestępstwo i "nie ponosząc za nie konsekwencji", bo nie zostało ono wykryte

kontynuuje przestępcze działania z reguły do czasu "sprawy na policji".

Małoletni- osoba, która nie ukończyła 18 lat i nie zawarła związku małżeńskiego przed osiągnięciem tego roku

Nieletni- osoba, która nie ukończyła lat 18

- w postępowaniu dotyczącym zapobiegania i zwalczania demoralizacji

• Ukończyła lat 13, ale nie ukończyła lat 17

- w postępowaniu dotyczącym czynu karalnego

• Nie ukończyła lat 21

- w postępowaniu dotyczącym wykonywaniu wcześniej orzeczonych środków wychowawczych lub poprawczych

Młodociany - w prawie karnym to osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie osiągnęła 21 roku życia i w chwili orzekania przed sądem pierwszej instancji nie osiągnęła 24 roku życia

Czyn zabroniony - zachowanie wypełniające ustawowe znamiona, czyli odpowiadające opisowi zachowania określonego w ustawie karnej.

Przez ujęcie nieletniego należy rozumieć:

• schwytanie go na gorącym uczynku popełnienia czynu zabronionego (ma do tego prawo każdy) lub w pościgu podjętym bezpośrednio po jego popełnieniu,

• doprowadzenie nieletniego do jednostki Policji celem wykonania czynności w trybie art. 37 § 1 u.p.n. albo do miejsca określonego w poleceniu
  uprawnionego organu.

Podstawą prawną do przesłuchania nieletniego przez Policję jest art. 39 u.p.n.

Nieletniego należy przesłuchać w obecności rodziców lub opiekunów albo obrońcy nieletniego.

Jeżeli obecność tych osób przy przesłuchaniu jest niemożliwa, należy wezwać nauczyciela, przedstawiciela organizacji społecznej, kuratora sądowego lub przedstawiciela Centrum Pomocy Rodzinie.

Nieletni, który po ukończeniu 15 roku życia dopuszcza się czynu zabronionego, tj.: zabójstwo, ciężkie uszkodzenie ciała, spowodowanie katastrofy komunikacyjnej, zgwałcenie zbiorowe lub ze szczególnym okrucieństwem, rozbój, porwanie statku, samolotu oraz przetrzymywanie zakładników; może odpowiadać za swój czyn jak osoba pełnoletnia.

Postanowienie w tej sprawie musi wydać Sąd Rodzinny i Nieletnich.

W przypadku przejawów demoralizacji tj. manifestowania negatywnych form postępowania mających charakter utrwalony i występujący systematycznie, takich jak:

• zaniedbywanie obowiązku szkolnego,

• naruszanie zasad współżycia społecznego,

• spożywanie alkoholu i środków odurzających,

• prostytucja,

• włóczęgostwo,

• ucieczki z domów, wagary,

• udział w grupach przestępczych,

• przynależność do subkultur i nieformalnych grup młodzieżowych.

Materiały dowodzą, że wśród młodzieży obu płci wskaźnik przestępczości
powoli wzrasta od wieku 8 lat, osiąga szczyt w wieku 16-17 lat, a
następnie gwałtownie opada, począwszy od 18 roku życia.
Czynniki pozwalające przewidzieć u danego delikwenta recydywę mogą mieć
charakter społeczny, ekonomiczny i behawioralny.
Należą do nich: aspołeczne zachowanie dziecka charakteryzujące się
problemami w szkole, nieuczciwością i agresywnością, wysoki poziom
impulsywności, niefrasobliwe podejmowanie ryzyka, kiepskie wyniki w
nauce, kryminogenność w rodzinie, okresy separacji rodziców, konflikty
między rodzicami, rodzeństwo stwarzające problemy wychowawcze, ubóstwo w
rodzinie, złe warunki mieszkaniowe, oraz metody wychowawcze rodziców
sprowadzające się do surowej dyscypliny, autotytaryzmu i nieumiejętnego
nadzorowania dziecka.

1. ROZMIAR I STRUKTURA PRZESTĘPCZOŚCI NIELETNICH

1. Skala zagrożenia przestępczością nieletnich na terenie działania województwa wielkopolskiego.

• W I półroczu 2009 roku, w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego,

• w województwie wielkopolskim nastąpił ogólny wzrost przestępczości. W okresie tym stwierdzono ogółem 49466 (45564) przestępstw, czyli o 8,6% więcej niż w I półroczu 2008 roku.

• W analizowanym półroczu ujawniono 2731 (2635) nieletnich sprawców czynów karalnych.

• Popełnili oni łącznie 6943 (5580) czyny karalne, co stanowiło 14,0% ogółu przestępstw stwierdzonych na terenie województwa wielkopolskiego.

• W porównaniu z I półroczem 2008 r. liczba popełnionych czynów karalnych zwiększyła się o 24,4%, tj. o 1363. Liczba nieletnich sprawców wzrosła o 96, tj. o 3,6%. Udział nieletnich sprawców czynów karalnych do ogólnej liczby osób dorosłych - podejrzanych o dokonanie przestępstwa wyniósł w województwie wielkopolskim 13,2%.

• Liczba przestępstw o charakterze kryminalnym, popełnionych z udziałem nieletnich wyniosła w I półroczu 2009 roku 6794 (5401) i była większa o 1393, tj. o 25,8%, w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku, W okresie poddanym analizie czyny karalne nieletnich stanowiły 18,2% ogółu przestępstw wykrytych na terenie województwa wielkopolskiego, natomiast wskaźnik udziału czynów kryminalnych nieletnich do ogółu wykrytych przestępstw kryminalnych na terenie podległym

• KWP w Poznaniu wyniósł 29,6%.

Przestępstwa			Sprawcy
ROK	Czyny nieletnich	Ogółem przestępstw	% udziału nieletnich	Nieletni sprawcy	Osoby podejrzane ogółem	% udziału nieletnich
I półrocze 2008r.	5580	45564	12,3	2635	20808	12,7
I półrocze 2009r.	6943	49466	14,0	2731	20722	13,2

• Należy również zwrócić uwagę na przestępstwa popełnione przez osobę dorosłą przy współudziale nieletniego. Takich czynów w I półroczu 2009 roku stwierdzono ogółem 327 (300).

• Na terenie całego kraju, w analizowanym półroczu stwierdzono 48639 (42686) czynów karalnych, czyli o 13,9% więcej niż w tym samym okresie roku ubiegłego.

• Pod względem liczby ujawnionych przestępstw z udziałem nieletnich, województwo wielkopolskie zajmuje 2 miejsce w kraju, tuż za województwem śląskim.

• Oceniając stan zagrożenia przestępczością nieletnich należy uwzględnić wszystkie zdarzenia, w których osoba nieletnia weszła w konflikt z prawem. Na terenie działania

• KWP w Poznaniu w I półroczu 2009 roku odnotowano ogółem 7949 (6770) takich czynów.

• W liczbie tej zawierają się następujące grupy czynów karalnych z udziałem osoby nieletniej:

- przestępstwa - 6943 (5580);

- przestępstwa popełnione przez nieletniego i osobę dorosłą - 327 (300);

- przestępstwa popełnione przez nieletniego do lat 13 - 72 (136);

- wykroczenia - 607 (754).

* Liczby w nawiasach odnoszą się do I półrocza 2008 roku

WYKRESY

1).Procentowy udział czynów karalnych stwierdzonych na terenie działania KPP w Gnieźnie do ogółu czynów karalnych zaistniałych w Wielkopolsce.

60,7 % Pozostałe powiaty Wielkopolski

25,3 % Powiat gnieźnieński

2) W pierwszym półroczu 2009 w Izbie Dziecka w Poznaniu zatrzymanych było

151 (169) nieletnich. W tym: 132 chłopców i 19 dziewcząt.

1. Wykres przedstawia: nieletnich umieszczonych w Policyjnej Izbie Dziecka w Poznaniu wg płci

Największą grupę umieszczonych w Policyjnej Izbie Dziecka w Poznaniu w I półroczu

2009 roku stanowiły dzieci w przedziale wiekowym do17 lat. Małoletnich w tym przedziale było

Dzieci w przedziale wiekowym 15-16 lat było 57. Najmniejszą grupę, bo tylko 29, stanowili

małoletni w wieku od 13-14 lat.

3) Tendencja wzrostowa w wybranych kategoriach czynów karalnych

Spadek liczby czynów karalnych nastąpił m.in. w takich kategoriach przestępstw jak:

- kradzież z włamaniem- 292 (503);

- przestępstwa drogowe - 48 (57);

- prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwym - 41 (45);

- zgwałcenie - 4 (7).

Z ogólnej liczby 6943 czynów popełnionych przez nieletnich na terenie województwa

w minionym półroczu 2031 (1834) skierowanych było przeciwko mieniu i stanowiły one

29,2% ogółu czynów karalnych.

Stwierdzono także 488 (391) przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu popełnionych

z udziałem nieletnich, co stanowiło 7,0% ogółu ujawnionych czynów karalnych.

Zapobieganie demoralizacji i przestępczości nieletnich

Istotą systemu profilaktyki są podejmowane w różnym stopniu interwencje zapobiegające pojawianiu się i rozwojowi procesu społecznego niedostosowania, różnych form dewiacji w zachowaniu dzieci i młodzieży, a także powstrzymywanie zaistniałego już niekorzystnego rozwoju oraz wstępna terapia zaburzeń prowadzących do niekorzystnych stanów osobowości, a zwłaszcza zachowań przestępczych.

Naczelnym celem ustawy z dnia 26 października 1982 roku jest przeciwdziałanie demoralizacji i przestępczości nieletnich, czyli ustanowienie podstawa prawnych dla szeroko pojętej profilaktyki społecznej.

Szczególną rolę w zapobieganiu demoralizacji i przestępczości nieletnich odgrywa ustawodawstwo:

- inicjuje różnorodne przedsięwzięcia

- zapobiega niedostosowaniu oraz przestępczości dzieci i młodzieży przez powołanie organów mających na celu dokonywanie ustaleń w zakresie sytuacji dziecka w rodzinie oraz tworzenie stosownych ustaw.

Alternatywny system profilaktyki i resocjalizacji, to zespół integralnych instytucji, organizacji i różnorodnych środków wolnościowych przeznaczonych dla nieletnich osób, które naruszają normy prawne.

Rozwój systemu zapobiegania przestępczości powinien zmierzać w kierunku szerszego stosowania profilaktyki kryminologicznej, która wykorzystuje metody z zakresu psychologii i pedagogiki społecznej.

W przypadku sądów profilaktyczna funkcja sądu polega na ujawnianiu przyczyn konfliktów i naruszeń prawa, odpowiednim oddziaływaniu na ich usunięcie oraz propagowanie orzecznictwa.

Zapobieganie przestępczości nieletnich stanowi integralną część zapobiegania przestępczości. Dla skutecznego zapobiegania przestępczości nieletnich niezbędny jest udział całego społeczeństwa w podejmowaniu różnorodnych działań oraz zapewnienie odpowiednich środków finansowych niezbędnych do realizowania projektów i strategii profilaktycznych.

BIBLIOGRAFIA:

Anna Nowak, Ewa Wysocka „Problemy i zagrożenia społeczne we współczesnym świecie” - Kraków 2001

E. Bielicki " Z problematyki resocjalizacyjnej" Bydgoszcz ,2005,Wyd.KPSW
St. Kawula , H. Machela “ „Młodzież a współczesne dewiacje i patologie
społeczne", Toruń 2001, Wyd.Marszałek
www.małopolska.policja.gov.pl

Informacje uzyskane ze źródeł policyjnych dzięki uprzejmości Komendy Powiatowej Policji w Gnieźnie, Młodszy Aspirant Tomasz Pawłowski

---