Zadania służby BHP

w pytaniach i odpowiedziach cz.1. 31.12.2008


Spis treœci


Kto może zostać rzeczoznawcą ds. bhp? 2

Cechy osobowoœci pracowników służby bhp 3

Pracownik służby bhp i społeczny inspektor pracy w jednej osobie? 4

Odpowiedzialnoœć karna służby bhp - jak jest naprawdę? 4

Szkolenia bhp pracowników wykonujących zadania służby bhp 5

Czy pracownik służby bhp może prowadzić w firmie szkolenia okresowe bhp? 6

Jakie obowiązki w zakresie szkoleń bhp ma służba bhp? 7

Czy pracownik służby bhp może szkolić także z ochrony przeciwpożarowej? 8

Jak utworzyć praktyczną instrukcję bhp? 9

Jak wybrać dobre oprogramowanie do obsługi bhp w firmie? 9

Wybór przewodniczącego komisji bhp 10

Koordynator bhp na budowie - zakres obowiązków i uprawnień 11

Obowiązki służby medycyny pracy 12

Rola służby bhp w konsultacjach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy 13

Rola służby bhp w skutecznym zapobieganiu chorobom zawodowym 14

Ocena bezpieczeństwa chemicznego - REACH 15

Substytucja zastępcza - REACH 15

Rola służby bhp a odpady niebezpieczne 16

Co kontrolować w zakresie ochrony zdrowia pracowników? 17

Przygotowanie służby bhp do kontroli warunków pracy w firmie 17

6 zasad, którymi musi się kierować inspektor pracy, przystępując do kontroli 18

Kontrola PIS - na co musisz się przygotować 19

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących dozoru technicznego - co może służba bhp? 20


Rzeczoznawca ds. bhp opiniuje projekty, biorąc pod uwagę specyfikę, charakter i przeznaczenie obiektu budowlanego lub jego częœci. Ze względu na odpowiedzialnoœć takiej pracy, rzeczoznawcą zostaje tylko osoba spełniająca wysokie wymagania kwalifikacyjne.

Uprawnienia rzeczoznawcy są nadawane kandydatowi, który spełnia okreœlone wymagania w danej grupie projektowej. Wymagania te to ukończenie wyższych studiów technicznych, udokumentowanie 5-letniej praktyki zawodowej w zakresie ukończonego kierunku studiów, ukończenie kursu przygotowującego do opiniowania projektów w zakresie bhp i ergonomii, przeprowadzonego przez podmiot upoważniony przez Głównego Inspektora Pra cy PIP, wg programu zatwierdzonego przez Głównego Inspektora Pracy oraz złożenie z wynikiem pozytywnym egzaminu przed Komisją Kwalifikacyjną do Oceny Kandydatów na Rzeczoznawców.

Wykaz grup projektowych i oznaczeń grup uprawnień rzeczoznawców ds. bhp

Rodzaje budownictwa

Grupy projektowe

Oznaczenia grup uprawnień rzeczoznawców ds. bhp

Budownictwo powszechne i komunalne

Obiekty administracyjne, socjalne, kultury i sztuki, nauki, oœwiaty, szkolnictwa, sportu oraz wypoczynku, przedszkola, domy dziecka, hotele, obiekty handlu hurtowego i detalicznego, małe zakłady produkcyjne, usługowe oraz rzemieœlnicze z przewidywanym zatrudnieniem do 20 osób, oczyszczalnie œcieków, przepompownie, stacje uzdatniania wody i budownictwo rolne

1.0

Budownictwo przemysłowe

Górnictwo

2.1

Hutnictwo

2.2

Energetyka

2.3

Przemysł materiałów budowlanych

2.4

Przemysł metalowy i elektromaszynowy

2.5

Przemysł chemiczny

2.6

Przemysł lekki

2.7

Przemysł drzewny i papierniczy

2.8

Przemysł elektroniczny i teletechniczny

2.9

Inne niż wyżej wymienione

2.10

Budownictwo rolno-spożywcze

Przemysł rolno-spożywczy i zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego

3.0

Budownictwo specjalistyczne

Łącznoœć, radio i telewizja

4.1

Komunikacja i transport (dworce kolejowe, autobusowe oraz lotnicze, bazy i stacje paliw, stacje obsługi pojazdów itp.)

4.2

Gospodarka morska i rzeczna (porty, stocznie, przystanie itp.)

4.3

Zakłady opieki zdrowotnej (szpitale, przychodnie i oœrodki zdrowia, zakłady opiekuńczo-lecznicze, pogotowie ratunkowe, sanatoria, gabinety lekarskie, stacje krwiodawstwa, laboratoria diagnostyczne, apteki, żłobki itp.)

4.4

Inne niż wyżej wymienione

4.5

Podstawa prawna

 Art. 9 ust. 2 pkt 1-4 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. nr 89, poz. 589).

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2007 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw bhp (Dz.U. nr 247, poz. 1835).

0x01 graphic

Zastanawiasz się, kto nadaje się na pracownika służby bhp,  jaką osobą trzeba być, aby sprawdzić się w tym zawodzie? Nie wiesz, co może wpłynąć na Twój sukces w zawodzie pracownika służby bhp? DowiedŸ się, jakie cechy osobowoœci są charakterystyczne dla pracowników służby bhp.

Miejcie na uwadze, że cechy psychofizyczne to cechy indywidualne (osobowoœciowe) pracowników wykonujących poszczególne zadania. Zaliczamy do nich:

Na podstawie przeprowadzonych badań i analizy ich wyników ustalono, że:

Natomiast znacznie niższe wskaŸniki procentowe uzyskały wœród badanych takie cechy, jak:

Można więc przyjąć, że najwyższe wskazania (83%-97%) odnoszą się do cech koniecznych, czyli takich, bez których niemożliwe jest wykonywanie pracy w strukturach służby bhp. Natomiast pozostałe cechy można okreœlić jako pożądane, które zwiększają szanse na to, że praca będzie wykonywana wyjątkowo dobrze.

Należy mieć na uwadze, że cechy psychofizyczne obok wiedzy mają istotne znaczenie jako kompetencje kluczowe (ang. key competencies), czyli niezwykle ważne w realizacji zadań na danym stanowisku pracy: inspektora, starszego inspektora, specjalisty, starszego specjalisty oraz głównego specjalisty ds. bhp. Kompetencje te umożliwiają podołanie obowiązkom. W tym konkretnym przypadku są to kompetencje „miękkie” związane z kluczowymi aspektami zachowania, które wyróżnia działanie skuteczne, np. odpowiedzialnoœć, samodzielnoœć, umiejętnoœci analityczne.

dr Andrzej Balasiewicz
specjalista ds. edukacji w organizacji

0x01 graphic

Służba bezpieczeństwa i higieny pracy podlega bezpoœrednio pracodawcy oraz pełni funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bhp.

Kto nie może być społecznym inspektorem pracy?
Społecznym inspektorem pracy nie może być na przykład kierownik zakładowej komórki organizacyjnej bhp z racji sprawowania funkcji kierowniczej bezpoœrednio podległej pracodawcy (ustawa z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy - Dz.U. nr 35, poz. 163 z póŸn. zm.).

Brak jest natomiast przeszkód prawnych powierzenia przez załogę firmy pełnienia funkcji zakładowego społecznego inspektora pracy osobie zatrudnionej na innym, kierowniczym bądŸ samodzielnym stanowisku, niepodlegającym bezpoœrednio kierownikowi firmy - pracodawcy (np. oddziałowemu lub wydziałowemu inspektorowi ds. bhp, niebędącemu kierownikiem komórki organizacyjnej bezpieczeństwa i higieny pracy).

Rola związków zawodowych i pracowników firmy
Ocenę czy połączenie stanowiska pracownika służby bhp z pełnieniem funkcji zakładowego społecznego inspektora pracy jest najwłaœciwsze należy pozostawić zakładowej organizacji związkowej i pracownikom firmy uprawnionym do dokonania wyboru takiego inspektora.

Jan M. Pióro
specjalista z zakresu
prawa pracy

0x01 graphic

Czy pracownicy służby bhp mogą odpowiadać karnie za narażenie pracownika na œmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu?

Pracownicy służby bhp nie ponoszą odpowiedzialnoœci za stan bhp, czyli nie mogą być ukarani za przestępstwo narażenia pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Dlaczego służba bhp nie odpowiada za narażenie pracownika?
Służba bhp pełni wyłącznie funkcje doradcze oraz kontrolne w zakresie bhp. Nadanie władczych uprawnień służbie bhp przez Radę Ministrów wykracza poza ramy delegacji ustawowej i jako takie nie powinno być uwzględniane!

Władcze uprawnienia służby bhp polegają na niezwłocznym:

Rada Ministrów przekroczyła swoje uprawnienia i mimo nadania służbie bhp praw władczych (kierowania pracownikami, np. przez odsunięcie ich od pracy) z formalnego punktu widzenia nie powinno być one stosowane.

Odpowiedzialnoœć pracownika, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp
Może się zdarzyć, że pracownik, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, będzie jednoczeœnie na przykład osobą kierującą pracownikami. Wówczas może on odpowiadać za narażenie pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, ale nie z tytułu wykonywania zadań służby bhp, lecz z powodu wykonywania obowiązków osoby kierującej pracownikami.

Odpowiedzialnoœć pracowników służby bhp
Pracownicy służby bhp odpowiadają za jakoœć swego doradztwa i kontroli na podstawie przepisów prawa pracy lub prawa cywilnego (specjaliœci ds. bhp spoza struktury danego pracodawcy). Pracownik służby bhp może ponieœć odpowiedzialnoœć karną na zasadach ogólnych, gdy swoim zachowaniem narazi jakąkolwiek inną osobę na bezpoœrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (na podstawie art. 160 kk).

Podstawa prawna
1. Art. 23711 § 1 kp.
2. § 3 pkt 5, 6 i 7 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 wrzeœnia 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z póŸn. zm.).

Robert Widzisz
prawnik, główny specjalista ds. bhp,
doktorant w Katedrze Prawa Karnego
i Kryminologii Uniwersytetu Œląskiego
w Katowicach

0x01 graphic

Co ile lat powinna uzupełniać swoje szkolenie bhp osoba zatrudniona na innym stanowisku pracy, której powierzono wykonywanie zadań służby bhp w zakładzie pracy?

Szkolenia okresowe pracownicy wykonujący zadania służby bhp powinni odbywać nie rzadziej niż raz na 5 lat (§ 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Szkolenia okresowe dla służby bhp
Pierwsze szkolenie okresowe pracownicy, którym powierzono wykonywanie zadań służby bhp, oraz pracownicy służby bhp powinni odbyć w terminie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku (§ 15 ust. 4 rozporządzenia szkoleniowego).

Kolejne szkolenia okresowe pracownicy ci powinni odbywać nie póŸniej niż w ciągu 5 lat od ostatniego szkolenia (§ 15 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Natomiast jeżeli w ciągu tych 5 lat ukończą oni:

dokształcą się, a to wszystko w związku z programem szkolenia okresowego wymaganym na stanowisku pracowników służby bhp, to ich ukończenie uważa się za równoznaczne z odbyciem szkolenia okresowego (§17 rozporządzenia szkoleniowego).

Kinga Grodzicka-Lisek
prawnik, specjalista z zakresu
prawa pracy i bhp

0x01 graphic

Uczestnictwo pracownika służby bhp w szkoleniach okresowych jest ograniczone zakazem obciążania go innymi zadaniami niż wymienione w § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 wrzeœnia 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.; dalej: rsbhp (jest to zamknięty katalog zakresu działania służby bhp). Tu wyjątek stanowi pracownik zatrudniony przy innej pracy, na którym spoczywają również obowiązki związane z owym innym stanowiskiem pracy (§ 2 ust. 2 rsbhp).

Z katalogu zadań służby bhp okreœlonych w rozporządzeniu o służbie bhp nie wynika, aby pracownik tej służby miał obowiązek prowadzenia szkoleń okresowych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. A zatem w zakres obowiązków służbowych pracowników służby bhp nie wchodzi przeprowadzanie szkoleń okresowych. Jednak mogą oni na odrębnych zasadach omawiać podczas takiego szkolenia niektóre tematy - jednak nie wszystkie.

Uwaga!
Obowiązkiem pracownika służby bhp jest jednak współpraca z odpowiednimi komórkami organizacyjnymi lub osobami w zakresie organizacji szkoleń okresowych i zapewniania ich odpowiedniego poziomu (§ 2 ust. 1 pkt 16 rsbhp).

Jak wiemy, obowiązkiem pracodawcy organizującego i prowadzącego szkolenie w dziedzinie bhp jest zapewnienie wykładowców i instruktorów posiadających:

zapewniające właœciwą realizację programów szkolenia (§ 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). A zatem, jeżeli pracodawca uzna, że pracownik służby bhp spełnia te wymagania, a więc zapewnia właœciwą realizację programu szkolenia, może zlecić mu prowadzenie zajęć z wybranych tematów. Jeœli szkolenie organizowane jest przez firmę zewnętrzną, pracodawca może zalecić zaangażowanie pracownika służby bhp do realizacji wykładów na konkretne tematy.

Z jakiego tematu szkolenie okresowe mógłby prowadzić pracownik służby bhp?
W każdym ramowym programie szkolenia okresowego jest zawarty temat dotyczący analizy okolicznoœci i przyczyn wypadków przy pracy, jakie miały i mogą mieć miejsce w zakładzie pracy. Największą wiedzę na ten temat będzie miał pracownik służby bhp. Uczestniczy on bowiem w pracach zespołu powypadkowego ustalającego okolicznoœci i przyczyny wypadku przy pracy, a także formułującego zalecenia powypadkowe. Nie jest to oczywiœcie jedyny temat, jaki można by było powierzyć do prowadzenia przedstawicielowi zakładowej służby bhp.

Pracownicy zakładowej służby bhp biorą udział w analizie zagrożeń i ocenie ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. A zatem najlepiej znają zagrożenia w realizowanym przez pracowników procesie pracy. Jest to kolejny temat, który w ramach szkolenia okresowego mógłby prowadzić pracownik zakładowej służby bhp.

W praktyce jednak trudno zgodzić się na to, aby wszystkie tematy okresowego szkolenia w dziedzinie bhp można było powierzyć pracownikowi służby bhp zakładu pracy. Niektóre zagadnienia wymagają dodatkowych kwalifikacji i umiejętnoœci do ich prowadzenia.

Przykład 1
Wykładowca prowadzący zajęcia z ochrony przeciwpożarowej podczas szkolenia okresowego powinien mieć właœciwe uprawnienia ku temu, czyli ukończone specjalistyczne szkolenie prowadzone przez szkoły Państwowej Straży Pożarnej lub oœrodki szkolenia w Komendach Wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej.

Przykład 2
Wykładowcą problematyki dotyczącej pierwszej pomocy przedmedycznej podczas szkolenia okresowego powinien być lekarz lub ratownik medyczny z przygotowaniem dydaktycznym.

Pamiętaj!
Pracownicy służby bhp lub osoby wykonujące u pracodawcy zadania tej służby są upoważnieni tylko do prowadzenia instruktażu ogólnego w zakresie bhp (§ 10 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

A zatem do zamkniętego katalogu obowiązków służby bhp nie należy prowadzenie szkoleń okresowych. W praktyce oznacza to koniecznoœć zawarcia z pracownikiem służby bhp np. osobnej umowy (np. cywilnoprawnej umowy zlecenia lub o dzieło), zgodnie z jego uprawnieniami, w zakres której wchodziło będzie przeprowadzenie szkolenia okresowego bądŸ jego częœci oczywiœcie za odrębnym wynagrodzeniem.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA S.A.

0x01 graphic

Do podstawowych obowiązków pracownika służby bhp w zakresie szkoleń bhp zaliczyć należy prowadzenie instruktażu ogólnego w ramach szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp (§ 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.).

Przepisy rozporządzenia o służbie bhp (rozporządzenie Rady Ministrów z 2 wrzeœnia 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.; dalej: rsbhp) nie nakładają na pracownika służby bhp obowiązku prowadzenia zajęć w trakcie szkolenia okresowego w dziedzinie bhp, a tym bardziej całego szkolenia okresowego.

Jednak wœród zadań należących do pracowników służby bhp jest obowiązek współpracy z właœciwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególnoœci w zakresie:

(§ 2 ust. 1 pkt 16 rsbhp).

W praktyce często bywa tak, że to osobiœcie pracownik służby bhp na zlecenie pracodawcy będzie realizował wszystkie przedsięwzięcia związane z danym szkoleniem w dziedzinie bhp, które zakład zamierza przeprowadzić.

Zakres współpracy służby bhp z okreœlonymi komórkami organizacyjnymi lub osobami w dziedzinie szkoleń bhp.
Miejcie na uwadze, że w ramach współpracy podejmowanej z osobami lub komórkami organizacjami działającymi na terenie zakładu pracy pracownik służby bhp powinien zająć stanowisko z zakresu szkoleń bhp w sprawach:

Ważne!
Pamiętajcie, że w zakładzie posiadającym komórkę organizacyjną zajmującą się szkoleniami pracowników, powyższe ustalenia powinny pozostać w gestii pracowników tej komórki.

Waldemar Krupa
główny specjalista ds. bhp
i specjalista ochrony przeciwpożarowej
w firmie SEKA S.A

0x01 graphic

Czy jako pracownik służby bhp prowadzący zajęcia w ramach szkolenia okresowego z dziedziny bhp mogę omawiać jednoczeœnie zagadnienia związane z ochroną ppoż.? W czasie kontroli strażak z prewencji zakwestionował szkolenia z uwagi na brak uprawnień do szkolenia z zakresu ppoż.

Osoby wykonujące czynnoœci z zakresu ochrony przeciwpożarowej powinny zdobyć odpowiednie kwalifikacje, aby móc należycie wypełniać swoje obowiązki (art. 4 ust. 2 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej; Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 z póŸn. zm.).

Podczas szkoleń okresowych w zakresie bhp omawiane są zagadnienia profilaktyki przeciwpożarowej, które wymagają poprawnego ich przedstawienia zatrudnionym pracownikom. Pracownik służby bhp może omawiać zagadnienia dotyczące ppoż. podczas szkolenia z zakresu bhp, pod warunkiem że legitymuje się ukończonym odpowiednim szkoleniem.

Szkolenia takie prowadzą szkoły lub oœrodki szkolenia w komendach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej (§ 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 25 paŸdziernika 2005 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych oraz szkoleń dla strażaków jednostek ochrony przeciwpożarowej i osób wykonujących czynnoœci z zakresu ochrony przeciwpożarowej; Dz.U. nr 215, poz. 1823).

A zatem osoby omawiające zagadnienia związane z ochroną ppoż. podczas szkolenia bhp w zakładach pracy powinny ukończyć odpowiednie szkolenie z tego zakresu. Szkolenie takie trwa minimum 72 godziny (1 godzina lekcyjna - 45 min). Ukończenie takiego szkolenia uprawnia do omawiania zagadnień z problematyki ochrony przeciwpożarowej.

Adam Krawczyński
specjalista ds. szkoleń
w zakresie bhp w firmie SEKA S.A.

0x01 graphic

Z czego korzystać, tworząc instrukcję bhp, i jaki powinna mieć układ?

Tworząc instrukcję bhp, warto jest korzystać przede wszystkim z:

Układ instrukcji bhp
W zależnoœci od potrzeb praktyczna instrukcja bhp składa się z następujących elementów:

Kazimierz Żurawski
główny specjalista ds. bhp,
dyrektor ds. nadzoru
w firmie SEKA S.A.

0x01 graphic

Planuję zakup oprogramowania do prowadzenia działalnoœci związanej z bhp w firmie. Jakie elementy powinien zawierać taki program, aby dopasować jego wybór do wielkoœci i charakteru danej firmy?

Duże znaczenie ma konstrukcja programu. Powinna uwzględniać wiedzę i umiejętnoœci osób użytkujących program. Dotyczy to problemu tzw. przyjaznoœci i zabezpieczeń przed możliwoœcią popełnienia błędów.

Konstrukcja programu powinna prowadzić użytkownika podczas wykonywania zadań wskazując mu odpowiednie rozwiązania. W przypadku wątpliwoœci podpowiadać zaœ, jak użytkownik powinien postąpić. Ponadto program powinien wykrywać popełniane przez użytkownika błędy, informować o nich i uniemożliwiać błędne wprowadzanie informacji.

Z jakich elementów powinien się składać program?
Na strukturę programów najczęœciej składają się 3 podstawowe elementy, mianowicie:

Oczywiœcie programy mogą zawierać również bloki dodatkowe, które pozwalają na tworzenie uzupełniających baz danych (np. baz przepisów, szablonów, wzorów dokumentów, formularzy, pism itp.).

Wybór programu
W dobrym programie powinny być uwzględnione oprócz podstawowych zagadnień działalnoœci w zakresie bhp także dodatkowe zagadnienia wynikające ze szczególnej działalnoœci (np. prowadzenia prac niebezpiecznych, stosowania niebezpiecznych materiałów w procesie pracy, stosowania pragmatyk zawodowych).

Treœci szczegółowe potrzebne do podejmowania działań w zakresie bhp mogą być uzupełniane w ramach tzw. otwartej konstrukcji programu (bloki dodatkowe). Dotyczy to również zawartoœci bazy programu, np. wprowadzonych przez producenta przepisów, formularzy, instrukcji itp.

Dobry program powinien charakteryzować się dużą elastycznoœcią, która pozwoli na opcjonalne dostosowanie go do własnych potrzeb, niezależnie od rodzaju działalnoœci czy wielkoœci firmy. Tylko w szczególnych przypadkach w takim dostosowaniu powinien brać udział producent oprogramowania.

Ponieważ program obsługi działalnoœci w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie przeznaczony jest do działalnoœci, która wynika z prawa oraz generuje dokumenty mające charakter prawny, producent programu powinien gwarantować odpowiedzialnoœć mającą związek z działaniem programu. Zakres odpowiedzialnoœci powinien być okreœlony w deklaracji producenta. Jest to szczególnie ważne dla tzw. otwartej konstrukcji programu, która daje możliwoœć użytkownikowi modyfikacji baz danych.

dr inż. Iwona Romanowska-Słomka
ekspert z zakresu
oceny ryzyka zawodowego

0x01 graphic

Kto może zostać przewodniczącym komisji bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie?

Przewodniczącym komisji bhp w firmie może być:

Pracodawca jako przewodniczący komisji bhp Sytuacja, w której pracodawca osobiœcie pełni funkcję przewodniczącego komisji bhp, jest zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem. To właœnie on ponosi pełną odpowiedzialnoœć za stan bhp w firmie .

Uwaga!
Przewodniczenie komisji bhp stwarza pracodawcy możliwoœć bezpoœredniego i zasadniczego wpływu na jej prace i posiadania bieżących oraz wiarygodnych informacji na temat występujących w firmie zagrożeń zawodowych. Konsekwencją tego powinna być œwiadomoœć podjęcia ewentualnych niezbędnych działań zmierzających do poprawy stanu technicznych warunków pracy, za który przecież odpowiada właœnie pracodawca. Ponadto bezpoœrednie przewodniczenie pracom komisji bhp przez pracodawcę powinno zdecydowanie podnieœć jej rangę w oczach pracowników, a przez to szacunek i uznanie dla jej decyzji.

Osoba upoważniona przez pracodawcę
Prawo nie stanowi, kto może być osobą upoważnioną przez pracodawcę do pełnienia funkcji przewodniczącego komisji bhp, decyzję w tej kwestii pozostawiając jedynie woli pracodawcy.

Osoba upoważniona przez pracodawcę do pełnienia funkcji przewodniczącego komisji bhp może się wywodzić zarówno z grona przedstawicieli pracodawcy, jak i pracowników.

Osoba taka powinna posiadać odpowiednie kwalifikacje i kompetencje w zakresie spraw związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy. Dlatego warto, aby w przypadkach, gdy pracodawca osobiœcie nie pełni funkcji przewodniczącego komisji bhp, upoważnił do jej pełnienia pracownika zakładowej służby bhp, najlepiej najbardziej doœwiadczonego i o najwyższych kwalifikacjach, którym z reguły będzie kierownik wieloosobowej komórki organizacyjnej służby bhp (jeżeli taka w firmie istnieje). Takie rozwiązanie powinno gwarantować, że działalnoœć komisji bhp realnie będzie zmierzać do poprawy technicznych warunków pracy w firmie. Więcej Porad BHP.

Podstawa prawna

Przemysław Ł. Siemiątkowski
prawnik, doktorant w Instytucie Pracy
i Spraw Socjalnych w Warszawie

0x01 graphic

Gdy jednoczeœnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców (podwykonawców), pracodawcy ci mają obowiązek między innymi wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu oraz ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń zdrowia lub życia pracowników.

Wspomniane zasady współdziałania pracodawcy powinni okreœlić w porozumieniu zawartym między sobą w tym celu. W porozumieniu tym powinny być także okreœlone prawa koordynatora bhp.

Prawa koordynatora bhp
Koordynator bhp może mieć na przykład prawo:

Koordynator bhp sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych na budowie, a jego prawa oraz obowiązki powinny być okreœlone w porozumieniu zawartym między podwykonawcami.

Uwaga!
Koordynator nie jest upoważniony do oceny dokumentacji w zakresie bhp podwykonawców, w tym dotyczącej oceny ryzyka zawodowego.

Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
Natomiast plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia sporządza kierownik budowy. Ma on obowiązek sporządzić go lub zapewnić jego sporządzenie przed rozpoczęciem budowy, uwzględniając specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych. Plan bioz dotyczy więc danego zadania budowlanego - budowy, czyli na jednej budowie obowiązuje jeden plan bioz.
Kierownik budowy może żądać od podwykonawcy instrukcji bezpiecznego wykonywania robót budowlanych - informacji o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych i wprowadzać na tej podstawie niezbędne zmiany w planie bioz, wynikające z postępu wykonywanych robót budowlanych, jak również egzekwować ich przestrzeganie.

Podstawa prawna

0x01 graphic

W jakim celu powołano służbę medycyny pracy i jakie są jej obowiązki wobec pracodawców?

Służbę medycyny pracy powołano, aby w jej ramach:

Obowiązki służby medycyny pracy
Do obowiązków służby medycyny pracy należy:

Podstawa prawna

Anna M. Błażejczyk
specjalista w Departamencie
Nadzoru i Kontroli
Ministerstwa Zdrowia

0x01 graphic

Rola służby bhp w procesie konsultacji z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy jest ogromna. Często stanowi o pozytywnym lub negatywnym zakończeniu prowadzonych konsultacji. Zobacz, jak dużo zależy właœnie od Ciebie!

Do prowadzenia konsultacji z zakresu działań związanych z bezpieczeństwem i higieną zobowiązany jest sam pracodawca. Służba bhp również i w tym przypadku pełni swoje statutowe funkcje, czyli związane z doradztwem i kontrolą stanu bhp w zakładzie pracy.

Konsultacje prowadzone bezpoœrednio z pracownikami lub ich przedstawicielami
Gdy konsultacje są prowadzone bezpoœrednio z pracownikami lub ich przedstawicielami, służba bhp, a więc przede wszystkim Ty, nierzadko jest pomostem porozumienia między pracodawcą a pracownikami. Posiadana przez Ciebie wiedza dotycząca stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie (niestety często jedyne Ÿródło takiej wiedzy) zobowiązuje Cię do czynnego angażowania się w proces konsultacji.

Konsultacje prowadzone w ramach komisji bhp
Natomiast w sytuacji, gdy konsultacje z zakresu działań związanych z bezpieczeństwem i higieną odbywają się w ramach komisji bhp, odgrywasz tu kapitalną rolę. Jesteœ osobą, która posiadają największą wiedzę co do stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w firmie oraz obowiązków nałożonych w tym zakresie na pracodawcę. W rzeczowy sposób powinieneœ zatem wspierać prowadzone konsultacje swoją wiedzą i znajomoœcią zagadnień bhp!

0x01 graphic

Jakie obowiązki ma służba bhp w zakresie dokonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy?

Zadania służby bhp pokrywają się z obowiązkami pracodawcy, z wyjątkiem kosztów badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w œrodowisku pracy, które ponosi pracodawca.

Rola służby bhp
Służba bezpieczeństwa i higieny pracy powinna:

Podstawa prawna

Krystyna Zakrzewska-Szczepańska
naczelnik wydziału w Departamencie
Warunków Pracy MPiPS
Małgorzata Kurowska
Departament Warunków Pracy MPiPS

0x01 graphic

Obowiązujące od 1 czerwca 2007 r. rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) - Dz.Urz. UE nr L 396 z 30 grudnia
2006 r. wprowadziło obowiązek podejmowania przez wszystkie osoby niezbędnych œrodków kontroli ryzyka zgodnie z oceną ryzyka stwarzanego przez dane substancje - oceną bezpieczeństwa chemicznego.

Przepisy prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy (m.in. Kodeks pracy oraz rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 wrzeœnia 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z póŸn. zm.), wprowadziły obowiązek oceny ryzyka zawodowego występującego na stanowiskach pracy. Nie jest to jednak to samo ryzyko co wskazane w rozporządzeniu REACH.

Rozporządzenie REACH wskazuje bowiem na obowiązek oceny ryzyka chemicznego danej substancji czy preparatu chemicznego. Jest to więc węższy zakres niż ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. Ocena ryzyka chemicznego ma być dla Was, Waszych pracodawców i pracowników Waszych firm ważnym Ÿródłem informacji, które powinno zostać wykorzystane przy - tak istotnej dla pracujących w kontakcie z chemikaliami - ocenie ryzyka zawodowego występującego na ich stanowiskach pracy.

Uwaga!
Ocena ryzyka chemicznego dostarczy Wam i Waszym pracodawcom wielu istotnych informacji dotyczących stosowanych chemikaliów w firmie, a uwzględnienie jej w ocenie ryzyka zawodowego pozwoli na bardziej dokładne okreœlenie ryzyka, podjęcie właœciwych œrodków profilaktycznych ograniczających narażenia zawodowe, a w konsekwencji - ograniczenie ryzyka zawodowego.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

0x01 graphic

W celu wyeliminowania "substancji wzbudzających szczególne obawy" od 1 czerwca 2007 r. zostały wprowadzone zasady zastępowania tych substancji bezpieczniejszymi (tzw. substytucja zastępcza).

W praktyce oznacza to, że jeżeli istnieje możliwoœć zastosowania substancji bezpiecznej lub bezpieczniejszej, to producenci i użytkownicy stosujący substancję niebezpieczną nie otrzymają zezwolenia na jej użytkowanie.

Działania takie wpływają zatem na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy osób pracujących w kontakcie z chemikaliami przez wprowadzanie bezpiecznych zastępczych substancji lub technologii.

Podstawa prawna
Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) - Dz.Urz. UE nr L 396 z 30 grudnia 2006 r.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

0x01 graphic

Pracownicy służby bhp odgrywają szczególną rolę w procesie zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom mającym kontakt z odpadami niebezpiecznymi. To właœnie Wy powinniœcie monitorować i kontrolować właœciwą organizację pracy w firmie, a przede wszystkim:

Aby zapewnić pracownikom bezpieczeństwo, wymienione wyżej czynnoœci należy okresowo powtarzać, a w przypadku zmian techniczno-organizacyjnych (np. wprowadzenia nowych technologii, zmiany maszyn czy urządzeń) przeprowadzać od nowa.

Uwaga!
Do obowiązków służby bhp należy doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy w firmie, na których występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Marta Popławska
specjalista ds. bezpieczeństwa
procesowego

0x01 graphic

Czy służba bhp powinna kontrolować przeprowadzanie badań profilaktycznych pracowników? Ewentualnie, co jeszcze należy skontrolować w zakresie ich ochrony zdrowia?

Kontrola bhp dotyczy m.in. profilaktycznych badań lekarskich. Służba bhp w tym zakresie powinna sprawdzić, czy pracownicy:

Do obowiązków pracowników służby bhp należy również sprawdzenie, czy:

Kontrola funkcjonowania systemu pierwszej pomocy
Podczas dokonywania kontroli bhp w zakładzie pracy należy również sprawdzić sprawnoœć funkcjonowania systemu pierwszej pomocy. Czy na wypadek ewentualnej awarii pracodawca zapewnił pracownikom niezbędne œrodki do udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, czyli czy firma ma:

Podstawa prawna
Art. 229-231 kp oraz § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 wrzeœnia 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z póŸn. zm.).

Ryszard Celeda
przewodniczący Stowarzyszenia
Ochrony Pracy

0x01 graphic

Kontrola warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp jest jednym z podstawowych zadań służby bhp. Jest to jednoczeœnie uprawnienie i obowiązek służby bhp, jak również osób wykonujących jej zadania. Ponieważ przeprowadzenie takiej kontroli nie jest łatwe i może przysparzać wielu trudnoœci, koniecznie zobacz, jak się do niej skutecznie przygotować!

Kontrola nie powinna być działaniem przypadkowym. Powinieneœ się do niej przygotować pod względem merytorycznym. W związku z tym musisz m.in. wiedzieć:

Pamiętaj!
Dobrym materiałem wstępnym do przeprowadzania kontroli jest karta oceny ryzyka zawodowego dotycząca kontrolowanych stanowisk pracy czy wykonywanych czynnoœci.

Obszary i zagadnienia podlegające kontroli
Kontrola powinna obejmować wszystkie zagadnienia, tematy mające wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy oraz ergonomię. Lista elementów podlegających kontroli jest doœć długa, dlatego dla ułatwienia pracy warto opracować wzorcową listę kontrolną i na niej zaznaczać kontrolowane tematy z zapisem oceny. Wówczas w protokole znajdą się jedynie te zagadnienia, które wymagają podjęcia działań naprawczych, a lista z oceną będzie załącznikiem do protokołu pokazującym, co było oceniane.

0x01 graphic

Zgodnie z jakimi zasadami musi działać inspektor pracy, gdy przystępuje do kontroli?

Inspektor pracy przystępując do kontroli, musi kierować się następującymi wytycznymi:

Ważne
Pracownicy PIP wykonujący lub nadzorujący kontrolę mają prawo bez uprzedzenia sprawdzić stan przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególnoœci stan bhp oraz przestrzegania przepisów dotyczących legalnoœci zatrudnienia - o każdej porze dnia i nocy!

Dokumenty upoważniające do przeprowadzenia kontroli
Podstawowym dokumentem uprawniającym do podjęcia kontroli jest ważna legitymacja służbowa inspektora pracy.

Wzór takiej legitymacji okreœla zarządzenie nr 18 Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 3 grudnia 2007 r. w sprawie ustalenia wzoru legitymacji służbowej pracowników Państwowej Inspekcji Pracy wykonujących lub nadzorujących czynnoœci kontrolne
(M.P. nr 92, poz. 1007)

Kontrolę przedsiębiorcy (w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalnoœci gospodarczej - Dz.U. nr 173, poz. 1807 z póŸn. zm.) przeprowadza się nie tylko po okazaniu legitymacji służbowej, ale także upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.

Podstawa prawna
Art. 23-29 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. nr 89, poz. 589).

Zygmunt Wieczorek
specjalista ds. analiz i prewencji
zagrożeń zawodowych

0x01 graphic

W trakcie kontroli bieżącego stanu sanitarnohigienicznego inspektor sanitarny ocenia zgodnoœć występujących w zakładzie warunków higieny pracy z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa zdrowotnego i œrodowiskowego.

Kontrolą PIS mogą być objęte wszystkie pomieszczenia w firmie, w których pracują lub z których korzystają pracownicy, czyli pomieszczenia:

Kontrolujący funkcjonariusz PIS ustala, czy pracodawca należycie wypełnia swoje obowiązki i organizuje pracę w sposób zabezpieczający zdrowie oraz życie pracowników przed negatywnymi skutkami jej wykonywania. W szczególnoœci inspektora sanitarnego zainteresuje:

Badania stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia
Obowiązkiem pracodawcy jest przeprowadzanie badań stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrowanie i przechowywanie wyników tych badań oraz udostępnianie ich pracownikom oraz organom państwowej kontroli nad warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy. Rodzaj takich badań ustala państwowy inspektor sanitarny w zależnoœci od:

Uwaga!
Posiadanie przez pracodawcę aktualnych wyników laboratoryjnych badań czynników szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia występujących w œrodowisku pracy oraz profilaktycznych badań lekarskich pracowników będzie szczegółowo skontrolowane przez państwowego inspektora sanitarnego lub upoważnionego pracownika powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej.

Wymogi higienicznej pracy
Podczas kontroli firmy inspektor dokonuje również oceny:

0x01 graphic

Przypominamy Wam, że służba bhp pełni w firmie funkcje kontrolne oraz doradcze w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Zadania należące do zakresu działania służby bhp wymienia rozporządzenie Rady Ministrów z 2 wrzeœnia 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z póŸn. zm.).

Występowanie do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych
W rozporządzeniu tym zostały również przedstawione uprawnienia pracowników służby bhp. Mianowicie mają oni możliwoœć występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Maszyny, urządzenia, narzędzia i sprzęt - obowiązki
Wœród obowiązków w zakresie bhp (w szczególnoœci okreœlonych w art. 211 Kodeksu pracy, dalej: kp) znajduje się wykonywanie pracy w sposób zgodny z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, a także dbałoœć o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi oraz sprzętu. Włącza się w to oczywiœcie prace przy urządzeniach technicznych objętych dozorem technicznym (np. czyszczenie sprężarki powietrznej będącej w ruchu).

Kary porządkowe
Pracodawca może stosować kary porządkowe wobec pracowników za nieprzestrzeganie przez nich przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Mogą to być kary upomnienia, nagany i pieniężne (art. 108 kp).

Niezwłoczne wstrzymanie pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego
Dodatkowo, jeżeli wystąpi bezpoœrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracownika albo innych osób (np. praca w obrębie uszkodzonego zbiornika zawierającego substancje niebezpieczne o właœciwoœciach żrących), pracownicy służby bhp mają prawo niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny bądŸ innego urządzenia technicznego albo wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, jego częœci lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy.

Œrodki perswazyjne
Jeżeli chodzi o œrodki perswazyjne, to jak najbardziej są one wskazane w relacjach z pracownikami. Mogą mieć postać:

Pamiętajcie jednak, że do każdej sytuacji należy podejœć indywidualnie, każdorazowo oceniając poziom niebezpieczeństwa.

Karolina Główczyńska-Woelke
specjalista ds. bhp i ergonomii

0x01 graphic

Cz. 2 pojawi się po uzbieraniu następnej partii materiału.

Pozdrawiam