_{Cukry-zaliczane są do związków wielofunkcyjnych, zawierają w swojej budowie dwie grupy funkcyjne: aldehydową (ketonową) i grupy hydroksylowe zbudowane są z węgla wodoru i tlenu.}

_Węglowodany

_{monosacharydy oligosacharydy}

_{(1 cząst) (2-10 cząst)}

_{polisacharydy}

_{(więcej niz10 czast. )}

_{Podział i budowa cukrów prostych zależnie od położenia w cząsteczce grupy O karbonylowej -C-}

_{*aldozy (grupa położona na końcu łańcucha)}

_{*ketozy (grupa położona w środku łańcucha)}

_{W zależności od długości łańcucha węglowego dzielimy na:}

_{*triozy (zawierają 3 at węgla w cząst.)}

_{*tetrozy (zawierają 4 at węgla w cząst)}

_{*pentozy (zaworają 5 at węgla w cząst)}

_{*heksozy( zawirają 6 at węgla w cząst)}

_{Najbardziej rozpowszechnione cukry w pzyrodzie to:}

_{*ryboza (aldopentoza)}

_{*glukoza (aldoheksoza)}

_{*fruktoza (ketoheksoza)}

_{Atomy węgla w cząsteczkach cukru mogą mieć różne ułożenia przestrzenne i tworzyć łańcuchy lub zamknięte pierścienie. Formy łańcuchowe przedstawia się za pomocą tzw. wzorów Fishera a formy pierścieniowe za pomocą tzw. wzorów Hawortha.}

_{Ryboza Glukoza}

_{H-C=O H-C=O}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H H-C-OH}

_H

_Fruktoza

_H

_H-C-OH

_C=O

_HO-C-H

_H-C-OH

_H-C-OH

_H-C-OH

_H

_{W cząsteczkach cukrów prostych może wytwarzać się tzw. wiązanie hemiacetalowe (półacetalowe). W glukozie wiązanie to wytwarza się między grupą-OH , przy przedostatnim atomie węgla a grupą karboksylową. Tworzy się wówczas postać cykliczna (pierścieniowa) glukozy.}

_{Wzór Hawortha dla glukozy (forma pierścieniowa)}

_{Wzory Fishera i hawortha dla fruktozy:}

_{Wzory Fishera i Hawortha dla rybozy}

_{Najważniejsze cukry proste}

_{a) triozy}

_{H-C=O H}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H-C-OH C=O}

_{H H-C-OH}

_H

_{Aldehyd glicerynowy ponieważ jest on pochodny gliceryny dihydroksyaceton}

_{b) pentozy}

_{H-C=O H-C=O}

_{H-C-OH H-C-H}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H H}

_{ryboza 2-deoksyryboza}

_{Kwasy są składnikami kwasów nukleinowych ryboza buduje RNA, 2-deoksyryboza DNA. DNA- przechowuje informacje na temat kolejności łączenia się aminokwasów w białka, RNA bierze udział w tworzeniu danego białka.}

_{c) heksozy}

_{Glukoza-cukier najbardziej rozpowszechniony w przyrodzie, składnik wielu dwucukrów i wielocukrów, bierze udział w metabolizmie węglowodanowych organizmów żywych.}

_{Fruktoza-jest jednym z najsłodszych cukrów, występuje w miodzie i słodkich owocach, wchodzi w skład sacharozy}

_{Właściwości chemiczne cukrów prostych a)utlenianie(próba Tromere i Talensa)}

_Tallensa

_{H-C=O C-COOH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{HO-C-H + Ag2O-> HO-C-H +2Ag}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H H}

_{glukoza kwas glukonowy}

_Trommera

_{H-C=O H-COOH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{HO-C-H +2Cl(OH)2->HO-C-H +Cu2O+}

_{H-C-OH niebieski H-C-OH +2H2O}

_{H-C-OH galaretowaty H-C-OH}

_{H-C-OH osad H-C-OH}

_{H H}

_{Glukoza kwas glukonowy}

_b)redukcja

_{Glukoza H}

_{H-C=O H-C-OH}

_{H-C-OH [H] H-C-OH}

_{HO-C-H ----> OH-C-H}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H-C-OH H-C-OH}

_{H H}

_{glukoza sorbitol}

_{e) estryfikacja}

_{d)tworzenie wiązań glikozydowych}

_{Właściwośći fizyczne cukrów prostych}

_{ciała stałe, barwa biała, dobrze rozpuszczalne w wodzie, słodki smak}

_{Dwucukry-(disacharydy)-związki, których cząsteczki zbudowane są z dwóch reszt monosacharydowych}

_{Najważniejsze dwucukry:}

_{a) maltoza}

_{powstaje podczas enzymatycznej hydrolizy skrobi, jest zbudowana z 2 cząst. glukozy połączonych wiązaniem L 1,4 glikozydowym. Wiązanie L glikozydowe oznacza, że grupa OH przy pierwszym atomie węgla w momencie tworzenia wiązania były w położeniu. Cząsteczka maltozy jest cukrem redukującym gdyż 2 z pierścieni dwucukru ma możliwości otworzenia się.}

_{b) sacharoza}

_{Zbudowana jest z L-glukozy iB-fruktozy połączonych wiązaniem 1,2 glikozydowym}

_{Polisacharydy-wielkocząsteczkowe związki zbudowane z cząsteczek cukrów prostych powiązanych wiązaniami glikozydowymi.}

_{*skrobia-występuje w tzrech odmianach:amylazy, amylopektyny, glikogenu. Dwie pierwsze formy występują u roślin a glikogen jest cukrem zapasowym u zwierząt. Skrobie możemy wykryć tzw. próbą jodoskrobiową polega ona na dodaniu do skrobi paru kropel jodyny uzyskujemy wówczas granatowo-niebieskie zabarwienie. Skrobia w reakcji z wodą ulega hydrolizie. Na rozkłada się jednak na glukozę od razu lecz w pierwszym etapie powstają dekstryny.}

_{Amylaza- nie rozgałęziona postać skrobi, słada się z cząsteczek glukozy połączonych wiązaniami L1,4 glikozydowymi}

_{Amylopeptyna- rozgałęziona odmiana skrobi, występują w niej wiązania L-1,4 glikozydowe i L 1,6 glikozydowe}

_{Glikogen-ma podobną strukturę do amylopeptyny lecz więcej rozgałęzień}

_{Celuloza-jest to forma nie rozgałęziona zbudowana jest z reszt glukozy, połączonych w długie nie rozgałęzione łańcuchy połączone wiązaniami B-1,4 glikozydowymi . Na skalę przemysłową celulozę otrzymujemy z drewna wiązania glikozydowe w celulozie nie ulegają rozerwaniu pod wpływem enzymów obecnych w organizmach ludzi}

---