Zakażenia przewodu pokarmowego
Naturalne mechanizmy obronne przewodu pokarmowego
Sok żołądkowy Sole żółci Prawidłowa flora jelit
Mechanizmy odpowiedzi immunologicznej
Motoryka przewodu pokarmowego Krążenie wrotne
Biegunka
Najczęstsza przyczyna śmierci
dzieci
2,5 min rocznie na świecie
Czynniki etiologiczne:
bakterie
wirusy pierwotniaki
grzyby
bakterie
Staphylococcus aureus
Campylobacter jejuni
Bacillus cereus Pseudomonas aeruginosa
Clostridium perfringens Aeromonas hydrophila
Clostridium botulinum Listeria monocytogenes
Clostriilium difficile Shigella spp.
E. coli - patogenne Salmonella spp.
Vibrio spp. Yersinia spp.
patogenne Escherichia coli
EPEC - enteropatogenne
ETEC - enterotoksynogenne
EIEC - enteroinwazyjne
EHEC - enterokrwotoczne
EAEC - enteroagregacyjne
ETEC - enterotoksynogenne szczepy
Ecoli pod względem patomechanizmu zakażenia przypominają Vibrio cholerae. Zakażenia przewodu pokarmowego mają kliniczną postać biegunek sekrecyjnych, najczęściej samoograniczających się, ustępujących bez leczenia. Z uwagi na często występujące zakażenia wywołane przez ETEC u osób podróżujących, biegunki o etiologii ETEC nazywane są biegunkami podróżnych (dzieci, dorośli) Zakażenie rozpoczyna się adhezją ETEC do błony śluzowej jelita cienkiego (bez cech inwazji) i syntezą enterotoksyn. Wytwarzają czynniki kolonizacji (CFA antygeny)- są to fimbrie (np.: CFA/I, CFA/II oraz enterotoksyny LT i/lub ST.
II. EPEC - Enteropatogenne szczepy E. coli
odpowiedzialne są za biegunki u niemowląt
Szczepy te, w początkowej fazie zakażenia luźno przyczepiają się do błony śluzowej jelita cienkiego za pośrednictwem fimbrii tworzących charakterystyczne wiązki tzw. BFP fimbrii. Uwarunkowane obecnością białka adhezyjnego błony zewnętrznej - intiminy, następują drastyczne zmiany w obrębie cytoszkieletu enterocytów, zaburzenia morfologii i funkcji, co jest bezpośrednią przyczyną biegunki. Wykazują zdolności inwazji enterocytów, co prowadzi do rozwoju w obrębie jelita odczynu zapalnego. Chociaż ta grupa chorobotwórczych E.coli nie syntetyzuje żadnej charakterystycznej toksyny, EPEC mogą nabywać geny kodujące LT, ST, EAST1, shiga - like toksyny i hemolizyny.
III. EHEC - enterokrwotoczne szczepy E. coli
Syntetyzują cytotoksyny, które budową i
mechanizmem działania przypominają toksynę shiga (wytwarzana przez Shigella dysenteriae typl) i stąd są nazywane shiga-like toksynami
(SLT1 i SLT2) lub verotoksynami(SLT1=VT1; SLT2=VT2) z uwagi na charakterystyczny efekt cytopatyczny jaki toksyny te wywołują na linii komórek nerki małpy zielonej - Vero hodowanej in vitro. Poza SLT toksynami EHEC mogą wytwarzać enterohemolizynę o cechach cytotoksyny. Związane są z krwawymi biegunkami i krwotocznym
zapaleniem jelita grubego, którego częstym powikłaniem jest hemolityczny zespół mocznicowy /lub małopłytkowa plamica zakrzepowa.
III. EHEC - enterokrwotoczne szczepy E. coli
Syntetyzują cytotoksyny, które budową i
mechanizmem działania przypominają toksynę shiga (wytwarzana przez Shigella dysenteriae typ1) i stąd są nazywane shiga-like toksynami
(SLT1 i SLT2) lub verotoksynami(SLT1=VT1; SLT2=VT2) z uwagi na charakterystyczny efekt cytopatyczny jaki toksyny te wywołują na linii komórek nerki małpy zielonej - Vero hodowanej in vitro. Poza SLT toksynami EHEC mogą wytwarzać enterohemolizynę o cechach cytotoksyny. Związane są z krwawymi biegunkami i krwotocznym
zapaleniem jelita grubego, którego częstym powikłaniem jest hemolityczny zespół mocznicowy /lub małopłytkowa plamica zakrzepowa.
EIEC - enteroinwazyjne szczepy E. coli
wywołują zakażenia klinicznie przypominające czerwonkę bakteryjną, aktywnie penetrują do komórek nabłonka okrężnicy, co prowadzi do powstania owrzodzenia błony śluzowej i biegunki.
V. EAEC (lub inny akronim EAggEC) -enteroagregacyjne szczepy E coli:
odpowiedzialne są za przewlekłe biegunki trwające od 2 tygodni do kilku miesięcy a dotyczące najczęściej niemowląt i dzieci.
Charakterystyczną cechą zakażeń wywołanych przez EAEC jest obecność w próbkach kału dużych Ilości śluzu a często także krwi oraz ich przewlekły charakter. Szczepy adherujace do błony śluzowej jelita cienkiego (bez cech inwazji), ich sposób przylegania jest bardzo charakterystyczny. EAEC adherują do komórek nabłonka za pośrednictwem fimbrii agregacyjnych AAF w postaci skupisk przypominających „stosy cegieł." Szczepy tej grupy mogą syntetyzować enterotóksynę ciepłostałą -EAST1, podobną do ST oraz cytotoksynę (hemolizynę) kontaktową,. Ponadto opisano wśród EAEC szczepy syntetyzujące verotoksyny, cytotoksynę CDT oraz CNF.
wirusy
Rotawirusy
Adenowirusy 40 - 41
Astrowirusy
Coronawirusy
Caliciwirusy: Norwalk
Norovirus (Nonvalk-like)
Wirusowe zakażenia
Rotawirusy RNA - zimowe biegunki: niemowlęta i małe dzieci
Noiwalk wirus - biegunki przez cały rok: starsze dzieci i dorośli, epidemie
Zakażenie - droga fekalno-oralna, z osoby na osobę, zanieczyszczona żywność, woda
Rezerwuar - zwierzęta i osoby zakażone Inkubacja: 2 - 4 dni
Intoksykacja=zatrucia pokarmowe
To nie są zakażenia
Etiologia: toksyny Stapylococcus aureus
Barillus cereus Clostridium perfringens Clostridium botulinum
Staphylococcus aureus
Enterotoksyny:
SE A, SEB, SEC, SEE, SEG, SEH, SEI, SEJ
Cechy:
-rozpuszczalne w wodzie
- białka niskocząsteczkowe
- ciepłostałe
Pobudzają ośrodek wymiotny
Objawy: 1-4 godz. po spożyciu toksyny wymioty, nudności, brak- biegunki i gorączki
Bacillus cereus
2 enterotoksyny = 2 formy zatrucia
Wymiotna - ciepłostała - ryż -mechanizm działania ?
Biegunkowa - ciepłowrażliwa - mięso -
mechanizm działania - enterotoksyna ciepłochwiejna LT
Botulizm: Clostridium botulinum
Spożycie toksyny botulinowej wraz z
pokarmem
Wyjątki:
Botulizm niemowląt - toksoinfekcja
Botulizm przyranny - toksoinfekcja
Neurotoksyna botulinowa
typu A-B toksyna:
B - wiążąca - chroni przed kwaśną treścią żołądka
pomaga dostać się do neuronów
A - metaloproteaza
Vibrio cholerae
Cholera - serotyp 01
Serotypy nie-01 - sporadyczne, łagodne formy biegunek
Endemicznie cholera występuje w:
Indiach, Bangladeszu, Zach. Bengalu, Luizjana - USA
Adhezyny - TCP (toxin - colonization -pili)
Cieplochwiejna toksyna choleryczna CT
Powikłania: wstrząs hipowolemiczny, metaboliczna kwasica, śmierć
Colitis pseudomembranaceae Clostridium difficile
5% ludzi - Clostridium difficile obecne w jelicie
Często oporne na wiele antybiotyków
Zakażenie w wyniku zniszczenia flory fizjologicznej np. u osób przyjmujących cefalosporyny i klindamycynę
Toksyny: A i B - śmierć komórek nabłonka jelita i ich odwarstwianie
Inwazyjne zakażenia
Drobnoustroje inwazyjne
Kał zawiera leukocyty, śluz, często krew Objawy: gorączka, ból brzucha
Inwazyjne zakażenia
Etiologia:
Campylobacterspp. Salmonella spp. Shigella spp.
enetroinwazyjne E. coli (EIEC)
Yersinia enterocolitica
Entamoeba histohtica - czerwonka pełza kowa
Salmonella enterica
Dury brzuszne Salmonellozy
S. typhi S. enteritidis
S. paratyphi S. typhimurium
S. agona
Człowiek ladzie i zwierzęta
Dury brzuszne
zakażenia ogólnoustrojowe
czynniki wirulencji:
LPS (endotoksyna)
otoczka Vi
Powierzchniowe białko odpowiedzialne za przyleganie i penetrację do komórek nabłonka jelita
zdolność do namnażania się
wewnątrzkomórkowe (czynniki
hamujące łączenie fagosomu z
lizosomem)
Salmonella
Źródłem i rezerwuarem bakterii jest człowiek chory lub nosiciel
Zakażenie następuje drogą pokarmową
Okres inkubacji choroby 6-15 dni
Bakterie osiedlają się w końcowym odcinku jelita cienkiego — krew (39°C, różyczka skórna, powiększenie wątroby)—-jelito cienkie
1. Tydzień choroby - Krew na posiew
2-3 tydzień choroby: kał żółć, mocz
2-3 tydzień odczyn Widala (O -1:200 H -1:50)
Shigella
dawka zakaźna dla człowieka: 10 - 200 komórek bakteryjnych
Drogi zakażenia:
fekalno-oralna, z osoby na osobę
Źródło infekcji: zakażony człowiek, nosiciel
czynniki wirulencji Shigella
białka adhezyjne
białka inwazyjne
egzotoksyny: toksyna Shiga (ShT) -cytotoksyna letalna odpowiedzialna za hamowanie biosytezy białka w komórce i jej śmierć
enterotoksyny ShET1 i ShET2
Yersinia enterocolitica
Dłuższy okres inkubacji: 3 - 5 dni
Ból brzucha - zapalenie węzłów chłonnych krezki
Częste zakażenie u dzieci - czasem z bakteriemią