1. Określenie systemu społ., struktur, ich aspektów makrostruktury i makrosocjologii. Podstawowe założenia.

2. Teorie makrosocjologiczne interpretujące zjawiska społ. (funkcjonalizm, neofunkcjonalizm, strukturalizm, teorie konfliktu społ.). Równowaga a napięcie w systemach społ.

Ad. 1

organizm - Comte, Spencer posługiwali się -> zastąpione system społ.

elementy

podsystemu funkcje

• strukturyzacja (jednostka jest widoczna; kreacje rzeczywistości społ.; kreatorem jest aktywna jednostka)

system - to całość, jedność, niepodzielna, którą możemy wyodrębnić z otaczającej nas rzeczywistości.

Całość możemy podzielić na:

• systemy rzeczywiste:

• system społ.;

• system techniczny;

• system polityczny;

• system ekonomiczny;

• system biologiczny.

• systemy pojęciowe - to język nauki; tym językiem opisuje te systemy.

Relacje, związki jakie łączą podsystemy to struktura społ.

Struktura społ.:

• Stanisław Ossowski,

• Paweł Rybicki,

• Piotr Sztompka.

Paweł Rybicki

struktura społ. - to naturalnie wyodrębniające się obszary rzeczywistości społ. charakteryzujące się wewnętrznym ładem.

Podstawowe elementy każdej struktury społ. to:

• ludzie - nie w znaczeniu zatomizowanych jednostek, ale w znaczeniu zbiorowości (cechy biologiczne);

• kultura - co jest wartościujące w kulturze, jaką cenimy, jak odnosimy się do innych ludzi;

• interakcje, zachowania - jakiego rodzaju zachowania występują w zbiorowościach, czy są nacechowane przyjaźnią czy konkurencją i rywalizacją.

Piotr Sztompka

struktura społ. - ukryta sieć trwałych i regularnych powiązań między składnikami jakiejś dziedziny rzeczywistości, która istotnie wpływa na przebieg obserwowalnych zjawisk w tej dziedzinie.

Wyróżnia 4 aspekty struktur:

1. wymiar normatywny - związany z wartościami, normami; mówi jak powinno być, jak ma być; charakter powinnościowy;

2. wymiar idealny - związany z przekonaniami, sądami; odnosi się jak jest; ma charakter orzekający;

3. wymiar interakcji - wzajemne oddziaływania między jednostkami, grupami społ.;

4. wymiar interesów, szans życiowych - jedne struktury dają swoim członkom lepsze szanse, większe możliwości.

Stanisław Ossowski

struktura społ. - to system stosunków społ.

3 rodzaje stosunków:

1. charakter funkcjonalny - w każdej strukturze muszą być określone instytucje, które pełnią funkcje; to zależności dwustronne o charakterze funkcjonalnym;

2. władze - charakter jednostronny; w każdej sytuacji jesteśmy uzależnieni od władzy, są wyżej od nas w strukturze społ.;

3. dystanse (więzi społ.) - pewne struktury charakteryzują się bliższą współpracą; można obserwować dystans - antagonizm.

Wszyscy ww. autorzy

Struktury powinniśmy badać w ujęciu:

1. diachronicznym - ujęcie w przekroju historii, uwzględniające element czasu;

2. synchronicznym - w tym samym momencie czasowym.

Wyróżniamy:

• 
  jednostka społ.;

• mikrostruktura;

• 
  mezostruktura; to cały system

• makrostruktura;

• megastruktura.

Argumenty na rzecz wyższości makrostruktury nad mikrostrukturą (Rybicki):

• makrostruktura zawiera w sobie ogólną zasadę życia zbiorowego, która stanowi o stosunkach między ludźmi, o klimacie jaki panuje w tym społeczeństwie;

• makrostruktura stwarza, określa jakość życia członków społeczeństwa;

• funkcje kształtowania, regulowania norm prawnych i obyczajowych;

• funkcja kontrolna makrostruktury - makrostr. sprawuje kontrolę nad jednostkami, nad grupami czy zbiorowościami społ.

Przykłady makrostruktur:

• państwo;

• naród;

• klasy społ.;

• wielkie miasta;

• wielkie firmy.

Subdyscyplina zajmująca się makrostr. to makrosocjologia.

Pełni ona podstawowe funkcje:

• poznawczą - poznaje się wielkie grupy społ., klasy, naród, analizuje się państwo;

• eksplanacyjną (eksplikacyjna) - inaczej funkcja wyjaśniająca, np. dlaczego Polacy nie lubią swojego państwa?

• socjotechniczną - inaczej funkcja praktyczna, są tworzone zalecenia praktyczne, np. co zrobić, by Polacy zaczęli doceniać władzę.

Podstawowe założenia makrosocjologii:

• ontologiczne - odwołanie się do bytu, rzeczywistości; są to duże grupy społ.;

• epistemologiczne - musi udzielić odp. czy duże grupy społ. są poznawalne; udzielamy tu odpowiedzi twierdzącej; formułujemy teorie (pomagają wyjaśnić co dzieje się w gr. społ.);

• metodologiczne - jakimi metodami dochodzimy, wykorzystuje się tu:

• ankiety,

• wywiad,

• sondaże,

• analizy dokumentów.

• aksjonormatywne - czy wszystko możemy badać, czy socjolog ma prawo pytać o wszystko.

Ad. 2

Podstawowe teorie makrosocjologiczne:

(współczesna nazwa)

• t. ewolucjonizmu -> neoewolucjonizm - zakładały, że społeczeństwo rozwija się nieustannie, podnosi się poziom, jakość, przechodzi się w stadia, kolejne są na wyższym poziomie i charakteryzują się wyższą jakością; charakter optymizmu;

• t. strukturalno - funkcjonalna -> neofunkcjonalizm - to odniesienie do systemu społ., do struktury z naciskiem na funkcje jakie pełnią strukt. w systemie społ.:

• strukt. reprodukcji,

• s. ekonomiczna,

• s. polityczna,

• s. edukacyjna,

• ochrona zdrowia i życia jednostki (system medyczny);

• t. konfliktu społ. -> neomarksizm - społeczeństwo porównywane do ringu, areny; wszyscy z wszystkimi walczą; ludzie walczą o tzw. cenne atrybuty społ.

Cenne atrybuty społeczne to:

• bogactwo (inaczej zamożność, majątek, pieniądze),

• władza - daje możliwości,

• prestiż - podstawy w cechach charakteru, duży prestiż - gdy występuje połączenie bogactwa i władzy,

• wykształcenie - ceni się wyższe.

Socjologia makrostruktury społeczne wykład 2

(12.10.2007)

- 1 -

---