Kalwinizm
jedna z głównych doktryn religijnych protestantyzmu, stworzona i wyłożona w dziełach J. Kalwina, która stała się podstawą ruchu wyznaniowego, ujmowanego w rozmaite systemy i "wyznania" różniące się między sobą w szczegółach dogmatycznych. W ramach ruchu można wymienić: Wyznanie węgierskie (1559), francuskie (1559), szkockie (1560), belgijskie (1561), Drugie wyznanie helweckie (1566).
Podstawą doktryny kalwinizmu jest rozwinięcie nauki św. Augustyna o predestynacji, głoszącej, że Bóg jednych ludzi przeznaczył na zbawienie, a innych na potępienie, stąd dla kalwinizmu moralność nie polega na zdobywaniu zasług wobec Boga i "kupowaniu nieba", lecz na spełnianiu dobrych uczynków, które są dowodem przynależności do grona wybranych.
Kalwinizm ze względu na surowość obyczaju i kultu stał się źródłem purytanizmu, potępiał on bowiem zabawy, tańce, gry hazardowe, nakazywał aktywną służbę Bogu. Ograniczył święta religijne wyłącznie do niedzieli. Spośród sakramentów uznał tylko chrzest i komunię, postulując stały trud we wszystkich dziedzinach. Wytworzył system poglądów społeczno-ekonomicznych sprzyjający rozwojowi mieszczaństwa i wczesnego kapitalizmu. W systemie organizacyjnym przyjmuje ustrój synodalny, ze znacznym udziałem świeckich i stanowi podstawę doktrynalną wszystkich kościołów ewangelicko-reformowanych.
Główne elementy doktryny Jana Kalwina
teza o predestynacji - los jest nadany człowiekowi od Boga. Człowiek nie ma wpływu na zmianę losu. Bóg decyduje, kto z ludzi ma być zbawiony lub potępiony jeszcze przed narodzinami człowieka, który powinien wykonywać obowiązki wyznaczone mu przez Boga,
jedynie Biblia jest źródłem wiary,
uznawał dwa sakramenty - chrzest i komunię,
odrzucał kult świętych, obrazów i relikwii, odpusty,
nie uznawał zakonów, celibatu, hierarchii kościelnej,
wprowadził język narodowy do liturgii,
propagował nietolerancję religijną wobec przeciwników religijnych,
wprowadzał bardzo surowe zasady moralne,
uważał, że życie i praca ludzi powinny być podporządkowane państwu i Kościołowi.
ZNACZENIE JANA KALWINA DLA ROZWOJU REFORMACJI
Wybitną cechą osobowości Jana Kalwina była jego niezwykle żywa i głęboka wiara w mądrość i miłość Bożą, posłuszeństwo i podporządkowanie się woli Stwórcy. Inną nie mniej ważną cechą jego osobowości była niezwykle żywa inteligencja połączona z rozległą wiedzą. Ta wiara i wypływające z niej przekonanie, że celem człowieka jest oddawanie czci i służenie Bogu, stanowiły podstawę całej wszechstronnej działalności życiowej Kalwina, dawały siłę do walki o zachowanie i utrwalenie prawdy Bożej. Mimo dolegliwości fizycznych, a niejednokrotnie także chwil goryczy i osamotnienia, mobilizowały go do wytężonej pracy teologicznej i kaznodziejskiej.