Wspomagające i alternatywne sposoby porozumiewania się

Znajduje zastosowanie, gdy osoba porozumiewa się bezpośrednio, twarzą w twarz, inaczej niż za pomocą mowy, np.: w oparciu o znaki manualne, znaki graficzne, pismo.

Wyróżnia się trzy grupy użytkowników AAC:

1. Osoby z zaburzeniami ekspresji językowej - do tej grupy należą osoby, które rozumieją mowę innych, ale same nie mogą mówić

2.Osoby wymagające języka alternatywnego - w tej grupie znajdują się takie osoby, które mają poważne problemy z rozumieniem mowy; tutaj komunikacja alternatywna jest podstawowym sposobem porozumiewania się

3. Osoby wymagające wsparcia językowego -do tej grupy należą osoby, które posługują się mową werbalną, ale wyrazistość ich wypowiedzi jest mocno ograniczona

RODZAJE ZNAKÓW STOSOWANYCH W AAC

1. Piktogramy

2.     System komunikacji symbolicznej Bliss

3.     Fonogesty

4.     Język migowy

5.     Tadoma- metoda wibracyjna

6.     Alfabet punktowy do dłoni

7.     Makaton

8.     System gestów wspomagających SIS

9.     Metoda gestów naturalnych

Piktogram to biała figura, znak na czarnym tle.

Wprowadzając metodę rozpoczynamy od piktogramów tak -nie, najbliższe otoczenie - klasa, dom, najbliższe osoby, aktywności, które dziecko lubi i te, które pomogą usystematyzować dzień, pory roku itd. W początkowym etapie pracy lub w pracy z uczniami upośledzonymi w głębszym stopniu warto zastosować fotografie.

Język Blissa

Symbole Blissa to nazwa systemu porozumiewania się, w którym słowa przedstawione są w postaci rysunku. Te rysunki (symbole) są graficzną ilustracją znaczenia (treści, sensu) danego słowa. Podstawowy słownik Blissa zawiera ok. 3000 symboli, które reprezentują ponad 6000 słów. Symbol Blissa umożliwia nazwanie konkretnego przedmiotu, ale również pojęcia abstrakcyjnego np. uczucia. Można więc wskazywać pojedyncze symbole lub też budować z nich całe wypowiedzi zgodnie ze składnią języka ojczystego. Specyfika i wyjątkowość systemu polega na możliwości budowania pełnych zdań, prowadzenia rozmowy, wyrażania opinii i ocen, opisywania zdarzeń i przeżyć, a poprzez to rozwijania w pełni własnej osobowości. Prostota symboli (mimo, iż niektóre symbole wyglądają dość abstrakcyjnie) i logiczna rozbudowa systemu pozwalają na szybkie uczenie się tej metody.

Symbole Blissa występują w czterech kategoriach : piktogramy ideogramy symbole arbitralne symbole międzynarodowe

1.     piktogramy (Piktogram - przedstawienie wyrazu za pomocą obrazka w oderwaniu od zapisu. Piktogramami są np. znaki drogowe)

2.     ideogramy - litera, pismo) - umowny znak graficzny lub pisemny wyrażający określoną treść bez użycia liter .Ideogramami posługuje się współcześnie język chiński..

3.     symbole arbitralne Aby wiedzieć co one znaczą trzeba znać konwencję, czyli sposób w jaki przypisuje się im znaczenie.

Np. alfabet Morsea, sygnalizacja świetlna, dystynkcje na mundurach itp.

4.     symbole międzynarodowe

Wiersz językiem Blissa

Język Blissa

Fonogesty

Fonogesty są to specjalne ruchy jednej ręki (prawej lub lewej), które towarzyszą głośnemu i wyraźnemu mówieniu.

Tadoma Ten sposób odbioru informacji polega na odróżnianiu układu i ruchów ust, krtani oraz mięśni żuchwy i policzka, występujących przy wymawianiu poszczególnych liter oraz słów za pomocą palców, a więc zmysłu dotyku.
Osoba głuchoniewidoma kładzie kciuk na wargi osoby mówiącej, a pozostałymi palcami (lekko rozwartymi) obejmuje część twarzy - od łuku jarzmowego do szyi.

Makaton jest wspomagającym i alternatywnym sposobem porozumiewania się. Wykorzystuje elementy komunikacji totalnej: słuchowe, migowe (gesty), wzrokowe (symbol) i ustne (mowa). Posługiwania się metodą zwiększa rozumienie, przygotowuje do czytania i pisania i rozwija te umiejętności poprzez łączone wykorzystywanie znaków i symboli wraz ze specjalnymi programami komputerowymi.

Alfabet Lorma - ALFABET PUNKTOWY DŁONI

alfabet osób głuchoniewidomych. Stworzony przez Hieronymusa Lorma w XIX wieku. Polega na kreśleniu linii lub punktów na dłoni drugiej osoby. Jest bardzo prosty i można się go bardzo szybko nauczyć. Propagowany jest w Polsce przez Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym

Przykładowo:

• literom A, E, I, O, U odpowiadają punkty na opuszkach palców. Chcąc "wymówić" daną literę po prostu dotykamy osoby głuchoniewidomej w danym punkcie dłoni.

• litera Y to linia pozioma przecinająca palce

• litera S to narysowanie kółka we wnętrzu dłoni.

System językowo-migowy (SJM) wywodzi się bezpośrednio z polskiego języka fonicznego. Istotą systemu jest wspomaganie wyraźnej wypowiedzi dźwiękowo-artykulacyjnej znakami migowymi. Mimo że system jest uważany także za odmianę języka migowego, jego podstawę stanowi polszczyzna foniczna. Oznacza to, że w wypowiedzi systemem językowo-migowym wiodąca jest mowa dźwiękowa, a znaki migowe jedynie wspierają i uzupełniają wypowiedź słowną, ułatwiając jej zrozumienie. Dzięki podwójnemu kanałowi przekazu - mowie dźwiękowej i równolegle przekazywanym znakom języka migowego - niesłyszący odbiorca łatwiej odczytuje treść wypowiedzi z ust. Głusi rodzice w kontaktach ze swoimi głuchymi dziećmi nie posługują się SJ System Językowo-Migowy został stworzony przez słyszących surdopedagogów jako narzędzie - w intencji twórców - pomocne w nauce języka polskiego. Istnieją na ten temat spore kontrowersje. Jest to kolejna metoda komunikacji wykorzystująca gest, bardzo podobna do prezentowanej w poprzednich podrozdziałach. Tym razem jednak jest to zestaw bardzo prostych gestów, zwykle opisujących nazywaną czynność lub przedmiot. Czasem są to ruchy rąk, innym razem całego ciała. Znaki te mogą opanować nawet dzieci z bardzo poważnymi dysfunkcjami, np. głębiej upośledzone umysłowo, głuchoniewidome.

Komplet wykorzystywanych gestów ( a także wygląd poszczególnych znaków ) zależy od potrzeb i możliwości ucznia i powinien być indywidualnie modelowany. Zestaw prezentowany przez V.H. Cardinaux i A. Lowe w książce pt. „Przygarnij mnie. Wychowanie dzieci głuchoniewidomych” ( 1993 ) zawiera 49 znaków, oznaczających podstawowe wyrazy umożliwiające komunikowanie się ( rys. ).

 

Gesty naturalne - przykłady. ( V. H. Cardinaux, A. Lowe, 1993 )

 

---