„Prawo administracyjne cześć II”

Rozdział VIII. Podstawowe pojęcia.

1. Realizowanie prawa administracyjnego, a jego stosowanie.

• Realizowanie prawa - administracja działając zawsze realizuje jakąś normę (nie można działać nie realizując żadnej normy) Realizowanie w szczególności dotyczy norm, zadaniowych, norm określających cele i kierunki, norm wewnętrznych, także norm prawa materialnego.

• Stosowanie prawa - dotyczy norm prawa materialnego i polega na wyprowadzeniu z normy generalnej i abstrakcyjnej normy indywidualnej i konkretnej (konkretyzacja). Stosowanie prawa jest wycinkiem szerszego pojęcia jakim jest realizowanie prawa. Stosowanie zawsze skierowane jest na zewnątrz.

2. Pojęcia używane do opisywania działań administracji publicznej.

Pojęcia narzędzia pojęcia wymyślone przez teorię prawa i doktrynę samego prawa adm. w różnych okresach rozwoju tego prawa i określane jako „pojęcia narzędzia”, to znaczy konstrukcje myślowe, modele za pomocą których systematyzuje się i interpretuje porządek prawny.

3. Stosunek administracyjno prawny.

3.1 Pojęcie

Stosunek prawny - sytuacja, w której ze względu na jakąś obowiązującą normę, dotyczącą jakichś podmiotów, istnieje obowiązek zachowania się jednego podmiotu wobec drugiego.

Def. Longchampsa - stosunek prawny powstaje wtedy, gdy prawo przedmiotowe ma dla dwóch podmiotów takie znaczenie, że w określonych warunkach (warunki te są zawsze określone przez prawo, które wiąże skutki prawne z niektórymi tylko faktami, a innym odmawiając znaczenia prawnego) sytuacja prawna jednego podmiotu jest połączona w pewien sposób z sytuacja drugiego.

Stosunek administracyjny może powstać tylko wtedy kiedy wiąże się on z jakimś, przewidzianym przez obowiązujące prawo, tłem faktycznym.

Elementy stosunku - podmiot, przedmiot, treść

3.2 Podmioty

• organ administracji publicznej (reprezentujący państwo) -> organ administrujący

• obywatel lub inny podmiot nie wchodzący w skład administracji publicznej, może też nim być inny organ adm. publicznej (stosunek wewnętrzny) - organ administrowany

W sensie ścisłym stosunkami administracyjnymi są tylko stosunki zewnętrzne.

Jako stronę stosunku uznajemy organ, a nie państwo natomiast zachowania drugiej strony stosunku będą realizowane wobec samego państwa na podstawie wydanych przez nie norm mimo, że organ wciąż jest władny określać szczegóły tego stosunku i dbać o realizację jego treści.

Każda ze stron stosunku powinna być wyposażona w podmiotowość administracyjnoprawną, która pozwala aby dana strona mogła stać się adresatem uprawnień bądź obowiązków.

Podmiotowość organu administracyjnego wyznacza jego zdolność do czynności prawnych, natomiast podmiotowość drugiej strony stosunku prawnego wyznaczona jest przez normy prawa administracyjnego i nie musi się pokrywać ze zdolnością do czynności prawnych w rozumieniu prawa cywilnego.

Stosunek zewnętrzny ma charakter pionowy ponieważ oba podmioty są sobie nierównorzędne, organ administracyjny wyposażony jest w władztwo administracyjne dzięki czemu ma zawszę przewagę w stosunku. (cecha ta nie zawsze występuje w stosunkach wewnętrznych)

Z tej nierówności wynika, że organ jednostronnie, bez udziału drugiego podmiotu, za to zawsze w granicach prawa decyduje o treści uprawnień bądź obowiązków, które będą wynikać ze stosunku chyba, że wynikają one z mocy samego prawa.

Wielość podmiotów - po stronie organu administracyjnego wyklucza się działanie wielu podmiotów, do regulacji uprawnienia bądź obowiązku upoważniony jest zawsze tylko jeden organ. Po stronie podmiotu administrowanego dopuszcza się czasem taką możliwość chodź uważane jest to za stanowisko mylne ponieważ nawet gdy dopuszcza się współuczestnictwa podmiotów to i tak każdy z nich powiązany jest z organem administracji publicznej osobnym stosunkiem administracyjnoprawnym.

Następstwo prawne

Stosunek adm. nie przechodzi na następców prawnych, ani osoby trzecie nie mogą czerpać z niego korzyści. nie jest możliwe również zastępstwo w wykonywaniu uprawnień lub obowiązków wynikających z danego stosunku chyba, że ustawodawca kładzie nacisk nie na osobę, ale na fakt spełnienia jakiegoś obowiązku. W takim wypadku zastępca nie staje się stroną tego stosunku prawnego, ale nawiązuje z ta stroną oddzielny stosunek.

3.3 Przedmiot i treść

Przedmiotem stosunku administracyjnoprawnego są wzajemne uprawnienia i obowiązki. Wynikają one zawsze z prawa materialnego, a nie są kształtowane przez same strony stosunku. Mogą polegać na działaniu znoszeniu lub zaniechaniu.

Nie są one ekwiwalentne i wprost porównywalne ze sobą (uprawnienia i obowiązki), tzn. uprawnienia jednego podmiotu nie zawsze są odpowiednikiem obowiązku podmiotu drugiego. Organ adm. nie jest odbiorcą zachowania się drugiej strony stosunku. Rola organu polega na wyznaczeniu danego zachowania i na jego kontroli ma również zapewnić jego realizacje, a gdy trzeba wymusić ją. Organ ze swoich uprawnień nie odnosi żadnej korzyści

3.4 Powstanie stosunku administracyjnoprawnego i jego ustanie

Stosunek administracyjnoprawny powstaje w dwojaki sposób, może on wynikać z samej

1) normy prawa administracyjnego bądź

2) konkretyzacji tej normy dokonanej zazwyczaj w drodze aktu administracyjnego.

Ad.1 Taki stosunek tworzy jedynie obowiązki. (są one konkretyzowane przez określone zdarzenie faktyczne i administracja bez odrębnego aktu konkretyzacyjnego może od razu przystąpić do ich egzekwowania.

Ad.2 Tworzy zarówno obowiązki jak i uprawnienia.

Stosunek trwa tak długo jak długo obowiązuje norma prawna, która jest podstawą uprawnień bądź obowiązków. (obowiązki lub uprawnienia o charakterze powtarzającym się). Na czas trwania tego stosunku nie ma wpływu fakt czy dany obowiązek jest realizowany czy nie. Jeżeli nie jest może być zastosowana egzekucja adm, która tworzy nowy stosunek - stosunek egzekucyjny.

Tam gdzie uprawnienia lub obowiązki polegają na jednorazowym działaniu stosunek wygasa w momencie ich realizacji.

3.5 Kategorie stosunków administracyjnoprawnych

3.5.1 Stosunki materialnoprawne i procesowe

• w prawie karnym stosunek materialnoprawny musi być uzupełniony stosunkiem procesowym, a stosunek procesowy jest niezbędnym instrumentem realizacji prawa materialnego.

• W prawie cywilny jest na odwrót, stosunek procesowy zachodzi dopiero wtedy jeżeli któraś ze stron sobie tego zażyczy.

• W prawie administracyjnym nie ma zasady, są sytuacje kiedy prawo materialne przewiduje przeprowadzenie postępowania sądowego, szczególnie jeśli chodzi o ochronę praw obywatela. W innych przypadkach uprawnienia i obowiązki powstają same z mocy prawa.

W prawie adm. organ jest sędzią we własnej sprawie... jego rola jest podwójna, on sam jest stroną stosunku jak i sam wyznacza jego treść. Cały czas chodzi tu jednak o jeden stosunek ponieważ stosunki materialne nie są oderwane od procesowych (jeden i drugi wiąże organ z drugą stroną stosunku natomiast w innych dyscyplinach prawa prawo materialne tworzy jeden stosunek pomiędzy stronami postępowania, a prawo procesowe tworzy kolejny stosunek między sądem, a każdą ze stron)

Definicja J.Filipka - każdy stosunek powstaje z mocy prawa z tym, że niektóre z tych stosunków będą potem konkretyzowane drogą aktu administracyjnego, rodzącego nowe, ścisłe stosunki prawne. - wniosek - stosunek procesowy jest zawsze po stosunku materialnoprawnym

Drugie stanowisko mówi jednak, że nie każda relacja między podmiotami jest stosunkiem prawnym (np. ubieganie się o pozwolenie na broń) w takim więc wypadku relacja organu i podmiotu może zacząć się od stosunku procesowego, który w efekcie da akt rodzący stosunek materialnoprawny)

3.5.2 Stosunki sporne

• W momencie zaskarżenia przez drugą stronę stosunku organu administrującego zostaje złamana zasada nierównorzędności stosunku. Sytuacja prawna obu podmiotów zrównuje się i wobec sądu maja ekwiwalentne uprawnienia i obowiązki procesowe. Obie strony są dalej związane stosunkiem materialnoprawnym, ale dodatkowo każda ze stron nawiązuje dodatkowy stosunek z sądem.

3.5.3 Stosunki potencjalne i realne

• potencjalne: gdy jakiś stan faktyczny oczekuje na konkretyzacje aktem administracyjnym

• realne: gdy zaistnieje akt stosowania prawa. Od tej pory znane są już wszystkie elementy stosunku prawnego.

3.5.4 Stosunki zewnętrzne i wewnętrzne

• zewnętrzne: między organem administrującym, a administrowanym

• wewnętrzne: pomiędzy organami administracji publicznej

3.5.5 „Tak zwane szczególne stosunki władcze”

tyczy się podmiotów poza administracja publiczną, ale mających cechy i statut zbliżony do organów wewnętrznych. Szczególność tych stosunków polega na tym, że osoby poddane takim podmiotą są podwójnie podporządkowane bo i ogólnej regulacji prawnej jak i tej szczególnej wynikającej np. z faktu przebywania w zakładzie adm. bądź na poligonie wojskowym.

3.5.6 Inne kategorie

• Stosunki ad hoc ( realizowane i konsumowane przez pojedyncze działanie lub zamknięty cykl działań.)

• Stosunki trwałe ( istnieją tak długo jak długo istnieje ich podstawa prawna)

• Stosunki egzekucyjne (zmuszenie zobowiązanego do wykonania obowiązku) (same czynności egzekucyjne są realizowane w specjalnym postępowaniu które zawiązuje stosunek egzekucyjny - procesowy)

• Stosunki nadzorcze w ramach których można również wyróżnić stosunki materialnoprawne jak i procesowe. Najważniejsze znaczenie tutaj ma stosunek nadzorczy między organami adm. rządowej, a organami zdecentralizowanymi w szczególności chodzi tu o j.s.t Jest to dla nich nadzór zewnętrzny co do którego służą środki zaskarżenia.

4. Sytuacja administracyjnoprawna.

Koncepcja przestrzeni prawnej F.Longchampsa - „ogół świadomych zachowań się ludzi wzajem wobec siebie pod względem prawa, a więc wziętych pod uwagę pod tym jednym względem”

Koncepcja sytuacji prawnej - „każda sytuacja społeczna określonego podmiotu, której elementy składowe zostały ukształtowane prawnie, w sposób bezpośredni lub pośredni, ze względu na konkretne zdarzenie faktyczne”.

Jest to swoiste i niepowtarzalne powiązanie ze sobą kilku elementów :

1. podmiotów o określonych właściwościach

2. jego zachowaniu się

3. danego systemu norm prawnych

4. kwalifikacji zachowań się tych podmiotów w określonych okolicznościach ze względu na ten system norm.

5.Interes w prawie administracyjnym

5.1 Uwagi ogólne

Pojęcie interesu - Relacja między istniejącym obiektywnie, zastanym, sprawdzalnym stanem rzeczy, a czyjąś oceną (obiektywną bądź subiektywną) czy stan też może za pośrednictwem administracji publicznej przynieść zmiany w sytuacji jednostki

Z samego pojęcia interesu nie może wynikać realny stosunek prawny, ponieważ interes jest dopiero oczekiwaniem żeby coś się stało.

5.2 Interes publiczny i interes indywidualny

- nie da się skonstruować obiektywnej definicji interesu publicznego ( to co dla jednych

może być dobre, dla drugich nie musi). Pojęcie to należy do tzw. Klauzul generalnych, które z założenia mają charakter nieostry.

Pojęcia, które ułatwiają interpretacje pojęcia interesu publicznego i pozwalają odnieść go do poszczególnych dziedzin prawa administracyjnego...

1. „cel publiczny”, pojęcie to służy konstruowaniu całych segmentów regulacji związanych np. z gospodarką nieruchomościami.

2. „ciężary publiczne”, świadczenia na rzecz celów publicznych

3. „miejsce publiczne”

4. „rzeczy publiczne”

5. „użyteczność publiczna”

6. „działalność pożytku publicznego”

7. „zadania publiczne”

Kategoria interesu publicznego ma dwojakie znaczenie:

• „interes publiczny, a dobro wspólne” (podmiot nie jest czymś zainteresowany dla siebie ale dla dobra wspólnego, chodź może coś robić dla dobra wspólnego aby również samemu odnieść daną korzyść)

• „interes publiczny, a interes indywidualny” - zachodzi tu kolizja interesów w momencie kiedy organ administracji działając w interesie publicznym, działaniem tym szkodzi interesowi indywidualnemu. Chodzi o to żeby administracja działając w interesie publicznym nie ignorowała interesu indywidualnego, działając mechaniczne na rzecz większości i żeby nie dawała pierwszeństwa temu interesowi, który uzna za publiczny.

Art.7 K.P.A podkreśla, że organy administracji publicznej mają w swojej działalności mieć na względzie interes społeczny i interes obywateli (interes indywidualny) na równi, a sąd najwyższy podkreśla, że w sytuacji kiedy interes publiczny jest na tyle znaczący i ważny, że wymaga ograniczenia swobód i uprawnień jednostki należy to udowodnić i samo wskazanie tego interesu nie wystarcza. W dawniejszym ustawodawstwie interes publiczny był nadrzędny wobec indywidualnego.

Nowym zjawiskiem jest wykształcenie się „interesu grupowego”, jest on pozornie formą pośrednią pomiędzy interesem publicznym, a interesem indywidualnym. Podciąga się go jednak pod interes indywidualny.

Podobnie jest z interesem lokalnym, jest on odmianą interesu publicznego, zawężonego jednak do danej wspólnoty samorządowej, niesięgającego poza granice jej terytorium. Zachodzą tu również kolizję pomiędzy interes lokalnym, a indywidualnym oraz lokalnym, a ogólnopaństwowym. W tym drugim przypadku spór powinien być zawsze rozstrzygnięty na korzyść ogólnopaństwowego.

5.3 Interes faktyczny (zwykły)

jest to własny subiektywny pogląd podmiotu zewnętrznego (indywidualnego obywatela) na działalność administracji publicznej, że powinna ona podjąć na jego rzecz jakieś działanie lub powstrzymać się od jakiegoś działania. Pogląd ten nie jest nigdzie uregulowany prawnie i może być jedynie impulsem dla działania administracji, może proponować lub kwestionować jakieś rozwiązania ale nigdy wymuszać.

Interes faktyczny nie jest chroniony ze względu na to, że ochronie prawnej powinny podlegać tylko te interesy, które znajdują oparcie w przepisach obowiązującego prawa, a nie są postulowane na podstawie własnych subiektywnych przekonań. wyjątki: w momencie kiedy interes faktyczny jest ściśle powiązany z interesem innych podmiotów mających zarachowanie prawne. Po drugie postulaty będące interesem faktycznym mogą być wartościowe dla administracji, a w szczególności dla interesu publicznego. Wtedy ich ochrona zdaje się być słuszna, uzasadniona i przydatna.

• Instytucja skarg i wniosków - Według art. 63 konstytucji RP, obywatelom przysługuje instytucja „skarg” i „wniosków” mająca na celu ochronę interesów faktycznych. Ochrona ta polega na tym, że organy, które otrzymały skargę są zobowiązane powiadomić skarżącego o sposobie załatwienia jego sprawy, a zawiadomienie odmowne powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne. Powinno to nastąpić bez zwłoki, nie później jednak niż w ciągu jednego miesiąca.

Przedmiotem skarg mogą być w szczególności - zaniedbania bądź nienależyte wykonywanie zadań przez organy bądź ich pracowników, naruszenie praworządności lub interesów skarżącego, przewlekłe załatwianie spraw .

Przedmiotem wniosków mogą być w szczególności - o ulepszenie organizacji, wzmocnienie praworządności, usprawnienie pracy, zapobieganie nadużyciom, ochrona własności, lepsze zaspokajanie potrzeb ludności.

Możliwość udziału osób jedynie zainteresowanych w postępowaniu administracyjnym, jeśli ich udział jest uzasadniony ze względu na przedmiot sprawy, (art.90 §3 k.p.a.)

5.4 Interes prawny (kwalifikowany)

Interes ten tak jak interes faktyczny opiera się na subiektywnym poglądzie podmiotu zewnętrznego odnośnie podjęcia jakiegoś działania itp. przez administrację lecz tym razem pogląd ten znajduje odzwierciedlenie w obowiązującym prawie i jest prawnie chroniony. Przez to powiązanie z prawem interes prawny istnieje obiektywnie. Przez to powiązanie z prawem interes prawny istnieje obiektywnie. Mając interes prawny , podmiot nie otrzymuje jeszcze uprawnienia materialnoprawnego, ale prawo do uzyskania aktu, który potwierdzi lub zaprzeczy poglądowi jednostki. Interes prawny jest więc po to aby uzyskać efekt, skutek prawny, najczęściej w postaci aktu stosowania prawa.

Pojęcie interesu prawnego jest zatem nie tylko „narzędziem” służącym do poznania prawa, ale jest terminem normatywnym, mającym konkretną treść, a jego zakres przesądza w sposób istotny o ochronie obywatela.

Cechy interesu prawnego:

1. ma charakter osobisty, własny i indywidualny. Oznacza to, że interes prawny może być przypisany tylko do zindywidualizowanego podmiotu i nie może być w żaden sposób odstępowany. Interes prawny nie może być dziedziczony oraz nie mogą się na niego powoływać osoby trzecie.

2. Interes prawny jest konkretny tzn. jest związany z daną sytuacją faktyczną podmiotu, który się nim legitymuje - taką sytuacją faktyczną, którą można powiązać z obowiązującą, konkretną normą prawną

3. Interes prawny jest aktualny, tzn. jest związany z obowiązującą normą i dotyczy bieżącej sytuacji faktycznej. ( np. nie można budować tego interesu w oparciu dopiero o planowanie czegoś np. ewentualnej chęci nabycia nieruchomości).

4. Interes prawny jest oparty na normie prawnej którą można wyodrębnić i do końca ustalić. Nie musi być to norma prawa adm. Norma ta powinna należeć do prawa materialnego. Interes prawny nie może wynikać z normy prawa ustrojowego i procesowego.

5. Wynikanie interesu prawnego z normy prawnej oznacza również, że nie jest on pochodny, tzn. że nie może wynikać z innych interesów prawnych.

Ochrona interesu prawnego Podmiot legitymujący się interesem prawnym staję się stroną postępowania. Ma on więc możliwość uzyskania decyzji adm. i to w postępowaniu, w którym przysługuje mu cały wachlarz uprawnień procesowych w tym prawo do odwołania się od wydanego aktu

Interes prawny w postępowaniu administracyjnym (jurysdykcyjnym) różni się od interesu prawnego „we wniesieniu skargi”(ochrona realizowana przez sąd adm.). Ten pierwszy dotyczy uzyskania aktu, natomiast drugi (jest to też interes prawny) jego kontroli mającej na celu unieważnienie tego aktu, stwierdzenia jego niezgodności itp. z prawem, wyeliminowania go z obrotu prawnego. Skarga ta nie może być oparta na subiektywnym mniemaniu niezgodności aktu z prawem, musi mieć oparcie prawne.

„naruszenie interesu prawnego” odnosi się do skargi do sądu administracyjnego na uchwałę ( zarządzenie) organu gminy, powiatu, woj. lub akt prawa miejscowego. Wnieść go może ten podmiot którego interes prawny został naruszony poprzez zaskarżony akt, a chodzi w nim o ochronę istniejącego interesu prawnego, który mógłby posłużyć podmiotowi do jakichś działań przez uchwałę organu sam lub terenowego organu adm. rządowej.

„rozbieżność kompetencji sądu” zdarza się ze podmiot wnosi skargę na uchwałę do sądu w związku z naruszeniem jego indywidualnego uprawnienia bądź obowiązku, a sąd rozpatruje ten wniosek pod kątem zgodności danego aktu z prawem i jeżeli ta zgodność nastąpi, oddala wniosek. Z tego wynika, że ochrona interesu prawnego działa na etapie wnoszenia skargi, a dalej to bywa już różnie

6. Publiczne prawa podmiotowe

6.1. Uwagi ogólne

PPP Z. Ziembiński prawo podmiotowe odnosi się do zespołu funkcjonalnie powiązanych wolności, uprawnień i kompetencji jakiegoś podmiotu.

PPP K. Opałek powiązanie normatywne oparte na czynniku woli zbiorowej, zdeterminowanej przez obiektywną sytuację danej zbiorowości ukierunkowanej przez jej obiektywne interesy i formułowanej przez najbardziej świadomą część tej zbiorowości.

Definicje PPP można mnożyć ale trzeba zauważyć ich wspólną cechę, a mianowicie, że wszystkie one bazują na materiale prawnym wziętym z prawa cywilnego.

PPP w prawie administracyjnym nie są równoznaczne z PPP w prawie cywilnym, pełnia inną rolę.

6.2 Pojęcie publicznych praw podmiotowych

różne punkty widzenia publicznych praw podmiotowych:

• publiczne prawa podmiotowe to sytuacja w której od zachowania się konkretnej osoby z poza władzy publicznej zależy, czy dla tej władzy powstanie obowiązek oparty na prawie.

• PPP są korzyściami, które należą się określonej jednostce i mogą być przez nią skutecznie realizowane, co jest zagwarantowane przez prawo.

• PPP jest „mocniejsze” od interesu prawnego, ponieważ interes prawny daje tylko prawo do osiągnięcia konkretyzacji normy prawa adm. natomiast PPP daje pewność pożądanej reakcji państwa, jest to nie tylko prawo do uzyskania aktu, ale prawo do uzyskania aktu o oczekiwanej treści.

PPP jest interesem prawnym wzmocnionym o kategorię roszczenia, jakie przez to prawo nabywa obywatel w stosunku do administracji publicznej. Jest to roszczenie skierowane na realizację PPP.

Interes faktyczny (tylko impuls do działania adm.) interes prawny (wiąże się z wydaniem aktu przez organ pozytywnym lub negatywnym) PPP ( wymusza wydanie odpowiedniego aktu przez organ o odpowiedniej treści)

PPP =/= normie prawa podmiotowego ponieważ to pierwsze jest wynikiem interpretacji tego drugiego ze względu na jednostkę. Przy tym założeniu dla zaistnienia PPP konieczne jest objęcie danej dziedziny życia społecznego regulacją administracyjnoprawną i że jedynym źródłem tego prawa jest norma prawna.

Istnieje też pogląd, że PPP mają swoje źródła w przyrodnich prawach człowieka, a prawo pozytywne jest jedynie instrumentem wprowadzającym te prawa w życie.

PPP dotyczą tylko stosunków zewnętrznych (w tym także stosunku państwo - j.s.t) chodź znane są koncepcje zgodnie, z którymi istnieją również PPP państwa

Prawa podmiotowe bezpośrednie są uprawnieniami w oderwaniu od obowiązków innych osób.

Prawa kształtujące działanie jednego podmiotu bez udziału drugiego może doprowadzić do powstania stosunku, jego zmiany lub ustania.

Prawa podmiotowe bezwzględne skuteczne przeciw każdej osobie

Prawa podmiotowe względne skuteczne przeciw określonej osobie

6.3 Cechy publicznych praw podmiotowych

1. mają łagodzić nierównorzędność podmiotów ( państwo - obywatel)

2. PPP pozwalają na realizowanie interesu publicznego obywatelom.

3. PPP jest wyznacznikiem obowiązku adm. publicznej, determinuje do końca zachowanie organu.

4. PPP mają charakter osobisty, nie można się powoływać na PPP os. Trzecich.

5. PPP są niezbywalne, nie ma jednak przymusu korzystania z nich. Dopóki prawa nie są wykonywane mają charakter potencjalny.

6. PPP ma charakter aktualny tzn. jest ono związane z obowiązującą normą prawną.

7. PPP jest oparte na normie prawnej, należącej do prawa adm. oznacza to ze prawo to nie jest pochodne i nie wynika z innych praw podmiotowych lub tym bardziej ze skoncentrowanych już uprawnień i obowiązków.

6.4 Rodzaje publicznych praw podmiotowych

Prawa podmiotowe : Pozytywne i negatywne

• pozytywne wskazują konkretne zachowanie się podmiotu (organu adm.) wobec którego prawa te przysługują. Można żądać tylko tego co wynika z normy prawnej i należy świadczyć dokładnie to do czego ta norma obliguje. Mogą to być :

1. roszczenia o wydanie aktu adm. oznaczonej treści.

2. Roszczenie wobec organu polegające na określonym prawem jego zachowaniu się. ( wydanie decyzji, a nie decyzji określonej treści tzw. Formalne prawa podmiotowe, nie jest to interes prawny ponieważ bazuje na normie procesowej, a nie materialnej)

3. Roszczenie polegające na domaganiu się od organu określonych świadczeń pozytywnych.

4. Roszczenie polegające na żądaniu współdziałania z administracją w rozstrzyganiu praw publicznych.

5. Roszczenie polegające na żądaniu udziału w działaniach państwa.

• negatywne polega na roszczeniu o zaniechanie ingerencji w sferę uznanej uprzednio wolności lub przyznanego stanu prawnego. ( np. roszczenie o nie ingerowanie w przebieg legalnej demonstracji)

6.5 Ochrona publicznych praw podmiotowych

przedmiotem ochrony przez sadownictwo adm. są przede wszystkim publiczne prawa podmiotowe.

PPP sądownictwo administracyjne

Interes prawny Jurysdykcyjne postępowanie administracyjne.

Zarzut naruszenia publicznego prawa podmiotowego rodzi interes prawny w uzyskaniu orzeczenia sądowego tej kwestii.

Innym sposobem ochrony PPP jest możliwość wystąpienia do TK, do rzecznika praw obywatelskich i prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.

Naruszenie PPP jest zawsze naruszeniem obiektywnego porządku prawnego.

Rozdział IX. Formy działania administracji publicznej

1.Zagadnienia ogólne

1. Pojęcie formy działania administracji

Administracja publiczna działa za pomocą bardzo różnych sposobów i instrumentów prawnych ( sądownictwo działa tylko za pomocą ujednoliconych metod, tylko wyroki i postanowienia). Dla określenia tych sposobów działania administracji publicznej używa się nazwy: forma działania administracji.

Formą działania administracji jest zatem określony przepisem prawa typ konkretnej czynności organu adm. rodzaj podejmowanego działania

Nie mylić z „prawne formy działania adm.” gdyż pojęcia to oznacza, że działania adm. publicznej powinny być oparte na podstawie prawnej, a nie istnieją działania niemieszczące się w regulacjach prawnych.

Formy działania =/= metody działania

2. Klasyfikacja form działania administracji

1.2.1. Kryterium władztwa

Działania władcze (imperium) : przyjmuje się na ogół, że są to działania adm. publicznej podejmowane jednostronnie na podstawie unormowań publiczno prawnych w celu sformułowania nakazów i zakazów jakiegoś zachowania się. (np. Akt adm.)

• działania w pełni władcze - (policja administracyjna), 1)działania reglamentacyjne, prewencyjne i represyjne skierowane na zapewnienie realizacji przepisów prawa adm. i na ochronę obywatela.

• Działania o władztwie ograniczonym - 2) działania za których pomocą administracja formułuje obowiązki (decyzja podatkowa). 3) działania, które są źródłem uprawnień (koncesja)

W pierwszej grupie Ad.1) przymus może być stosowany bezpośrednio, natomiast w drugiej Ad.2)może zostać zastosowany pod pewnymi warunkami, w grupie trzeciej Ad.3) ma on charakter potencjalny i będzie realizowany wyjątkowo.

Działania niewładcze (akty gestii) : działania podejmowane na podstawie norm prawa cywilnego, albo gdy są oparte na normach prawa publicznego jednak w momencie ich podejmowania strony stosunku ulegają pełnemu bądź częściowemu zrównaniu (umowy administracyjne, porozumienia adm.)

Wyjątek : czasami jednak prawo daje przewagę organom nad drugą stroną stosunku prawnego, szczególnie tam gdzie organ występuje w sferze regulowanej prawem cywilnym w pozycji monopolisty. W tym przypadku prawie każde działanie można określić jako władcze.

Działania władcze są jednostronne tzn. że tylko adm. publiczna decyduje o treści danego działania . Druga strona może mieć tutaj dużo uprawnień, może współdziałać jednak treść aktu w żaden sposób nie zależy od niej. Działania niewładcze mają natomiast zazwyczaj charakter dwustronny co oznacza, że obie strony maja jednakowy lub względnie jednakowy wpływ na treść podejmowanego aktu .

1.2.2 Kryterium skutku prawnego

Czynności prawne - jest to działanie zmierzające do ustanowienia, zmiany albo zniesienia stosunku prawnego.

Czynność faktyczna - każde inne działanie.

Formy działania adm. można podzielić na działania prawne i działania faktyczne.

Działania prawne zawsze wywołują skutki prawne(nawiązanie, rozwiązanie, zmiana stosunku prawnego).

działania faktyczne nie wywołują skutków prawnych, lecz czasem mogą wywoływać pośredni skutek prawny w sferze praw i obowiązków jednostki. Nie są nastawione na wywoływanie takich skutków, ale poprzez określone fakty mogą spowodować określoną zmianę stosunku prawnego. Działania faktyczne to : działania społ. Org. , działania materialno techniczne , zaświadczenia.

(powinno funkcjonować domniemanie, że są one działaniami prawnymi, jednak typowe takie działania nie muszą być ściśle określone prawem a ich podstawa prawna może zawierać się w normie kompetencyjnej albo w normie określającej zakres czynności urzędnika)

1.2.3 kryterium stosunku do obowiązującego prawa.

Przepisy administracyjne - akty powszechnie obowiązujące którym konstytucja odmawia przymiotu źródeł prawa przez co zajmują one miejsce wśród form działania administracji. Są aktami stosowania prawa, jednak stosują one prawo przez tworzenie następnych norm powszechnie obowiązujących.

1.2.4 kryterium charakteru działania prawnego

Działania prawne org. Adm. mogą być oparte na normach prawa publicznego (działania administracyjno prawne) lub cywilnego (cywilno prawne). Podział ten nie oznacza, że czynności administracyjnoprawne nie mogą wywierać skutków w dziedzinie prawa cywilnego.

1.2.5 kryterium sfery skutku prawnego.

Działania w sferę zewnętrzną (oparte na ściśle określonej normie prawnie) administracji i wewnętrzną. (mogą się opierać na normie kompetencyjnej). Nie ma „internów administracyjnych” tzn. działań wewnętrznych poza powszechnie obowiązującym prawie.

1.2.6 Kryterium adresata skutku prawnego.

Działanie indywidualne - tyczy się ściśle określonego podmiotu, bądź grupy o ile można dokładnie określić wszystkich jej członków.

Działania generalne - tyczy się grupy, której składu nie da się określić.(np. działania powszechnie obowiązujące)

Zdarzają się przypadki kiedy działania generalne mają charakter indywidualny, oraz kiedy działania generalne mają charakter konkretny i w momencie wywoływania przez nie skutków prawnych działania te są zindywidualizowane i odnoszą się tylko do danego podmiotu.

Podział ten nie jest bezwzględnie wyczerpujący ponieważ nie każde działania mają swojego adresata, bo są realizowane dla ogólnych zad. Adm.

1.2.7 Nowe rodzaje prawnych form działania.

Wyżej wspomniane formy działania są określane tzw. „klasycznymi” i są stosowane od dziesięcioleci, ale rozwój gospodarczy i wstąpienie do UE wymusił, że ustawodawca przestał mieścić się w tych formach. Dlatego warto zauważyć, że na co dzień mamy do czynienia z nowymi formami działań adm. ujawniającymi się pod różnymi postaciami. Zajęciem doktryny jest więc wychwytywanie tych nowych form i katalogowanie ich i godzenie z wzorcami klasycznymi. Formy te nie tworzą nowej grupy ale występują we wzajemnym powiązaniu często też łącząc się z klasycznymi. Różnią się od klasycznych tym, że nie ma zasady jedna forma działania jedna kompetencja jeden organ. Mogą być one „wykonywane” przez różne podmioty.

2. Akt administracyjny.

2.1 Pojęcie aktu administracyjnego.

• akt adm. jest czynnością polegającą na zastosowaniu normy prawa administracyjnego. Znaczy to że norma, abstrakcyjna i generalna zostaje przetworzona w normę konkretną i w zasadzieindywidualną. Od obowiązków wynikających z aktu adm. nie da się uchylić w drodze umowy cywilnoprawnej.

• Czynność o jakiej mowa jest dokonywana przez organ administrujący.

• Akt adm. jest oświadczeniem woli organu adm. Wola ta jest wyrażana w imieniu państwa, ale poprzez podpis urzędnika daje aktowi charakter właśnie oświadczenia woli organu.

• Akt adm. jest czynnością władczą i jednostronną. Za pomocą tego aktu organ decyduje o prawach i obowiązkach, wydobywając je ze stosownej normy prawnej w połączeniu ze stanem faktycznym.

• Akt adm. jest dwustronnie wiążący pomimo jednostronności jego formułowania. Uprawnienia i obowiązki dotyczą obu stron, ale są one nieekwiwalentne.

• Adresatem jest podmiot zew.

• Akt wywołuje zawsze skutki w dziedzinie prawa adm. ale też czasami w innych dziedzinach prawa, a szczególnie w prawie cywilnym.

Są to elementy aktu sensu stricte,

Pozostałe formy sensu largo które można zaliczyć do aktów adm. to : akty normatywne adm. akty generalne i akty wewnętrzne.

2.2 Decyzja administracyjna.

Decyzja administracyjna jest to kwalifikowany akt adm. charakteryzujący się określoną formą w szczególności pisemną z odpowiednią zawartością treściową i formalną, a także jest wydany po przeprowadzeniu sformalizowanego postępowania administracyjnego (jurysdykcyjnego). Jest aktem decydowania czyli czynnością kończącym proces decyzyjny rozumiany jako ciąg czynności zmierzający do wyboru rozstrzygnięcia.

2.2.1 problem normatywnego definiowania decyzji administracyjnej.

Pojęcie „decyzji adm.” ma tutaj najistotniejsze znaczenie gdyż właśnie z nim ustawodawca łączy ochronę jakiej doznaje obywatel przed adm. publiczną. To właśnie od decyzji można wnieść odwołanie i to ona jest przedmiotem kontroli sądowej.

Występuje zjawisko, że ustawodawca i organy administracji stosują „ucieczkę” od formy decyzji, która polega w pierwszym przypadku na omijaniu formy decyzji i zastępowania jej niewładczymi formami działania, a drugim przypadku polega na niewydawaniu decyzji tam gdzie jest ona potrzeba lub zastępowania jej innymi działaniami. Chodzi tu o ograniczenie możliwości odwoławczych.

Nie można tego zjawiska wyeliminować poprzez dokładne zdefiniowanie decyzji ponieważ straciła by ona swoją dotychczasową elastyczność i zastosowanie w wielu sprawach.

Koncepcja domniemania formy decyzji administracyjnej gdy przepis prawa nie mówi o sposobie załatwienia sprawy ma zostać wydana decyzja adm.

2.2.2 Decyzja administracyjna, a wyrok sądowy.

Jedna i druga forma stanowi akt stosowania prawa.

• Norma bezwzględnie obowiązującego prawa może przewidywać swoją konkretyzacje tylko w formie decyzji. Decyzja jednak stanowi tylko jedną z form konkretyzacji materialnego prawo i ma swoje alternatywny np. w postaci aktów dwustronnym, natomiast wyrok sądowy stanowi wyłączną formę konkretyzacji, nie ma swoich alternatyw.

• W odniesieniu do decyzji mamy do czynienia z jedną konkretyzacją normy, natomiast wyrok sądowy następuje już zazwyczaj jako wtórny, po konkretyzacji nieautorytatywnej.

• Konkretyzacja normy w drodze decyzji odnosi się do stanu faktycznego i prawnego istniejącego w momencie konkretyzacji. Natomiast wyrok sądowy dotyczy przeszłego stanu faktycznego, który istniał w momencie wszczęcia postępowania., w którym doszło do zawiązania się sporu.

• Wydanie wyroku służy rozstrzygnięciu sporu pomiędzy stronami stosunku, nie

oddziałuje na przyszłość, jest on wydany przez bezstronny i neutralny organ. Decyzja nie rozstrzyga sporu, a jej znaczenie dotyczy przyszłości. Decyzję wydaje organ zaangażowany w sprawę i będący jedną z jej stron. Organ jest zależny od układu hierarchicznego.

2.3 Klasyfikacja aktów administracyjnych (decyzji)

prawo administracyjne wprowadza bardzo wiele różnych podziałów aktów administracyjnych. Najważniejsze klasyfikacje w dalszej części.

2.3.1 kryteria podziału związane z adresatem.

Kryteria te możemy stosować o ile założymy, że z definicji aktu adm. nie wynika, że jest on zaadresowany do zindywidualizowanego podmiotu na zewnątrz.

• akty generalne

• akty indywidualne

oraz

• akty zewnętrzne

• akty wewnętrzne

przyjmujemy jednak, że akt adm. ma zawsze charakter indywidualny i zewnętrzny ( sensu stricto)

2.3.2 kryteria podziału związane z przesłankami prawnymi.

1)

• Akty konstytutywne maja twórczy charakter (tworzą, zmieniają, uchylają) obowiązują ex nunc, od teraz. Skutek prawny powstaje z mocy właśnie tego aktu, a nie mocy ustawy. ( np. Pozwolenie na budowę.)

• Akty deklaratoryjne mają charakter uzupełniający, potwierdzający skutki prawne wynikające z ustawy, obowiązują ex tunc, od wtedy, wstecz. Podciągają dany stan faktyczny pod odpowiednią normę i deklarują, że w danej zaistniałem sytuacji wynikają takie i takie prawa i obowiązki np. świadczenia emerytalne.

• akt deklaratoryjny, a zaświadczenie oba potwierdzają jakiś stan prawny ale akt dek. umożliwia korzystanie z wcześniej nabytego prawa, a zamrożonego do momentu wydania tego aktu, zaświadczenie nie wywołuje takiego skutku. W zaświadczeniu, które mówi o jakimś prawie, mogło być już wcześniej wykonywane, ale samo zaświadczenie nie wpływa na to wykonywanie.

Podział ten nie jest ostry ponieważ, akty konstytutywne zawierają w sobie elementy aktu deklaratoryjnego gdyż potwierdza on, że zaszła przesłanka do jego wydania. I wice versa akty deklaratoryjne zawierają w sobie elementy konstytutywne, ponieważ dopiero z chwilą wydania aktu deklaratoryjnego adresat może się skutecznie powoływać na swoje prawo. Akt taki stwierdza konstytutywnie, że zaszły wszystkie przesłanki do nabycia prawa. Na podstawie takiego aktu nabywa się prawo do korzystania z innego prawa wynikającego z ustawy. Przez to właśnie nie można zaliczyć ich do aktów przez, które nie nabywa się prawa. Wniosek z tego taki, że różnica pomiędzy dwoma aktami dotyczy tylko czasu od którego obowiązują i od którego można odnotować ich skuteczność prawną.

2)

• akty związane Podstawa prawna aktu adm. może być tak sformułowana, że w momencie zaistnienie jakiegoś stanu faktycznego organ adm. nie ma możliwości wyboru działania

• akty swobodne natomiast elastyczne sformułowanie podstawy prawnej pozwala na wybranie optymalnego rozwiązania w jakiejś zaistniałej sytuacji faktycznej.

Aktami związanymi są w szczególności akty deklaratoryjne, konstytutywne mają pewną możliwość swobody, która dysponuję organ je wydający. (podział ten jest dużo szerszy poza tymi dwoma, ponieważ stopień związania może być pośredni pomiędzy tymi dwoma skrajnymi)

3)

• akty zależne od adresata (gdy od niego zależy wydanie aktu lub gdy bierze udział w przygotowaniu)

• akty niezależne od adresata (nie ma żadnego wpływu, a udział w przygotowywaniu jest sprowadzony do minimum)

Nie ma to nic wspólnego z podziałem na akty jednostronne i dwustronne!!

2.3.3 Kryterium podziału związane z treścią.

Podstawowym celem aktu jest określenia obowiązku lub uprawnienia w odniesieniu do konkretnego adresata. W związku z tym podział :

1)

• akty zobowiązujące

• akty uprawniające (podział znowu nie ostry ponieważ większość aktów nakłada i obowiązki i uprawnienia)

przez to należy ten podział ten uznać tylko za kierunkowy dla określenia czy dany akt jest w przeważającej mierze zobowiązujący czy uprawniający.

2)

• akty zakazujące

• akty nakazujące

• akty kształtujące (pozwolenia lub zezwolenia) ustanawiają, zmieniają, znoszą określony stosunek prawny i mają charakter konstytutywny.

• akty ustalające sytuację prawną stwierdzają prawo i mają charakter deklaratoryjny.

3)

• akty skierowane do osób

• akty skierowane do rzeczy

2.3.4 Inne kategorie aktów

• akty pozytywne (spełnia żądanie adresata)

• akty negatywne (odmawia w całości lub częściowo)

2.4 Mechanizm powstawania aktu administracyjnego (decyzji)

jak dochodzi do konkretyzacji abstrakcyjnej i ogólnej normy prawa administracyjnego, czyli sposób zastosowania tej normy za pomocą aktu administracyjnego.

2.4.2 Fakt a prawo

Prawo materialne wyznacza obszar faktów, z którymi powiązana jest konieczność lub możliwość konkretyzacji normy. Od ich zaistnienia zależy niejednokrotnie czy akt administracyjny zostanie wydany, lub czy organ będzie mógł podjąć kroki do jego wydania.

W prawie adm. fakty służą przede wszystkim odpowiedzi na pytanie, czy w ogóle jakaś norma ma być zastosowana.

Fakt połączony z normą prawną pozwala na jej konkretyzację w formie aktu adm. tworząc tym samym „sprawę administracyjną”

Tylko w sprawach administracyjnych stosowany jest KPA!! I tylko w takich sprawach możliwa jest kodeksowa ochrona podmiotu w danej sytuacji faktycznej wiążącej się z normą prawną.

Sprawa ta ma charakter niesporny, załatwienie tej sprawy nie polega na przyznaniu racji którejś ze stron (jak w cywilnym), ale na ustanowieniu uprawnień bądź obowiązków, które wynikają z normy prawnej i muszą zostać skonkretyzowane.

Sprawa adm. nie jest niezmienna, relacja między faktami a normami prawnymi może ulegać zmianie w momencie poznawania właśnie nowych faktów i interpretacji nowych przepisów w czasie trwania rozstrzygania. Niezmienność trwa tak długo, aż jakaś sprawa nie zostanie rozstrzygnięta prawomocnym lub ostatecznym aktem adm. (rozładowanie napięcia między prawem a faktem). Relacja faktu i prawa ma od tego momentu takie znaczenie, że stanowi tylko podłoże funkcjonującego i obowiązującego aktu administracyjnego.

Nieostrość między prawem a faktem. Zdarza się, że ustawa czyni z określonej sytuacji faktycznej warunek konieczny określonego aktu.

2.4.3 Impuls do wydania aktu administracyjnego

• z kompetencji organu ( z urzędu) (od strony prawnej) kiedy wchodzi w życie nowa regulacja prawna i wymaga ona zmiany poprzednich rozstrzygnięć. (od strony faktycznej) pojawienie się jakiejś okoliczność faktycznej, która po powiązaniu z normą wymaga od organu wydania aktu adm. Może tez to być konkretna sytuacja faktyczna wymagająca wydania aktu (np. gdy jest zagrożenie budynku zawaleniem)

• na wniosek podmiotu zewnętrznego podmiot składający taki wniosek dostarcza organowi pewnych danych faktycznych które powinien zestawić z własną wiedzą o obowiązującym prawie. Jest to wiedza wstępna dla organu, który i tak potem ją weryfikuje, ale niejednokrotnie wymaga się aby wnioskodawca dostarczył od razu dowody dotyczące stanu faktycznego w celu skrócenia późniejszych czynności.

2.4.4 Wybór wstępny

W momencie kiedy nastąpił impuls do wydania aktu adm. organ gromadzi materiał faktyczny na podstawie którego wyda bądź nie wyda akt. Po otrzymaniu tego materiału faktycznego, organ musi zdecydować czy materiał ten daje w ogóle podstawę do wydania aktu i czy daje organowi kompetencje do działania. Następuje selekcja faktów. Uzyskane fakty są ciągle konfrontowane z materiałem prawnym. W efekcie selekcji faktów organ wyrabia sobie zdanie na rodzaj i zakres materiału faktycznego. Czasem to już wystarcza do sformułowania aktu.

2.4.5 Fakty

Klasyfikacja faktów - fakty mające znaczenia dla wydania lub treści akt adm. mogą być klasyfikowane na podstawie różnych kryteriów:

kryterium chronologiczne pozwala na wyodrębnienie 1) faktów wyznaczających samą możliwość wydania aktu administracyjnego. (np. istnienie budynku, który ma być przedmiotem rozbiórki) 2) faktów wyznaczających wydanie aktu pozytywnego lub negatywnego (zamieszkanie danej os w lokalu determinuje możliwość wydania decyzji o jej wymeldowaniu) 3) faktów wyznaczających samą treść aktu. wymieniona wyżej grupa tworzy sprawę adm. i od istnienia faktów, które do niej należą, zależy jej byt.

Kryterium sposobu określania faktów przez normę

• Fakty mogą być wyróżnione przez normę prawną pozytywnie (fakt zamieszkania danego podmiotu w lokalu) bądź negatywnie ( fakt niezamieszkiwania danego podmiotu w lokalu) wyróżnienie pozytywne nie musi być odwrotnością negatywnego.

• Fakty określone przez normę opisowo (do udowodnienia nie jest potrzebne wartościowanie np. „zalanie gruntu”) bądź oceniająco (do których udowodnienia trzeba przeprowadzić proces myślowy „nieruchomość stała się nieużytkiem”). Wyróżnienie mieszane gdy dany fakt jest wyróżniony opisowo ale podlega on ocenie. Np. w zalaniu gruntu nie chodzi tylko o stwierdzenie zalania ale też o to czy dana ilość wody która się pojawiła jest już zalaniem czy może jeszcze nie.

• Fakty określone stosunkowo do stwierdzenia ich istnienia konieczne jest określenie ich zgodności lub niezgodności z określonym przepisem. (np. „wykonywanie robót budowlanych bez pozwolenia”)

Kryterium merytoryczne można wyodrębnić fakty jako...

• cechy podmiotów (stan zdrowia, kwalifikacje)

• sytuacje podmiotów (bezrobocie, kombatanctwo)

• jako fakty można potraktować też istniejące już wcześniej uprawnienia lub obowiązki poszczególnych podmiotów. (posiadana już koncesja)

• fakty wykonania przez podmioty jakiś czynności lub zaniechań (samowola budowlana, niezapłacenie podatku)

• fakty dotyczące rzeczy (klasa gruntu)

• zdarzenia obiektowe (wypadek, klęska żywiołowa)

• wartości które powinny być uwzględniane przy stosowaniu prawa (ochrona życia, bezpieczeństwo publiczne)

2.4.6 Prawo

Te normy, które mają być zastosowane przez wydanie aktu adm. stanowią „podstawę prawną”,(normy prawne sensu stricto - normy prawa powszechnie obowiązującego) inne są tylko czynnikami które wpływają na jego treść i odpowiednio ją kształtują, stanowiąc podstawę prawną w szerokim znaczeniu.

Przy wydawaniu aktu adm. organ adm., bazuje w pierwszej kolejności na normach prawnych sensu stricto. Akt adm. może być oparty tylko na tych normach. Wpływ innych czynników może mieć tylko znaczenie wtedy gdy norma powszechnie obowiązująca je akceptuje.

Normy sensu stricto występują w pewnych grupach które są kolejno (chronologicznie) brane pod uwagę.

• na początku zawsze bieżę się pod uwagę normę upoważniającą organ do działania, lub nakazującą konkretyzację jakiejś normy

• dalej są normy materialne, dotyczące treści przyszłego aktu, równolegle z nimi są stosowane normy procesowe

• jednocześnie zaznaczają swój wpływ normy będące zasadami prawa lub klauzulami generalnymi,

• akty prawa miejscowego, normy planowe, a także normy wewnętrzne

• opinie, stanowiska innych organów (czasem wywierają duży wpływ na treść aktu)

• wpływ innych aktów, orzeczeń jest to sfera faktyczna, nie ma mocy prawnie wiążącej chyba, że prawo materialne daną opinię lub stanowisko określa jako wiążące wtedy należy ono do sfery prawnej, a nie faktycznej.

Zasada powagi rzeczy osądzonej mówi ona, że nieważny jest akt wydany w sprawie zakończonej już decyzją ostateczną.

Wpływ innych aktów i orzeczeń na akt administracyjny często się zdarza, że prawo materialne przewiduje jako warunek wydania aktu adm. istnienie innego aktu o określonej treści albo też uzależnia od jego istnienia treść rozstrzygnięcia. (np. pozwolenie na budowę można wydać temu kto złożył o niego wniosek)

• zagadnienie wstępne (kwestia prejudycjalna) kiedy organ adm, przygotowujący akt napotyka na kwestię której rozstrzygnięcie nie należy w jego kompetencji, a jest niezbędne do wydania aktu, kwestia ta może mieć charakter administracyjno prawny bądź cywilno prawny. W takich przypadkach organ zawiesza swoje postępowanie.

• Prowizorium administracyjne - wyjątek w którym pozwala się organowi adm. zając stanowisko w sprawie mu nie przeznaczonej. Dochodzi do złamania zasady kompetencyjności. Ustawa dopuszcza to w stanach wyższej konieczności w momencie zagrożenia życia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego. Takie rozstrzygnięcie wywołuje skutek prawny tylko „na użytek” danej sprawy adm. stan ten znika kiedy właściwy organ lub sąd podejmie inne rozstrzygnięcie w sprawie. Należy wtedy uchylić ten akt. Adm i wydać go ponownie biorąc pod uwagę rozstrzygnięcia właściwego organu.

Wpływ prawa wspólnotowego niektóre dziedziny prawa adm. są bezpośrednio normowane przez prawo wspólnotowe, najczęściej za pomocą rozporządzeń w obrębie prawa materialnego i sądowego. Normy prawa wspólnotowego mają również wpływ na wydawane akty adm. Transponowanie dyrektyw do prawa krajowego. Interpretacja prawa krajowego jest pod oczywistym wpływem prawa wspólnotowego. Organy adm. muszą uwzględniać ogólne zasady prawa wspólnotowego.

2.4.7 Dowodzenia faktów i wykładnia prawa

Dowodzenie polega na dokonaniu dwóch ustaleń : ustalenie bytu pewnych faktów i oceny prawnej ustalonych faktów. Pierwsze ustalenie zgodnie z zasadą prawny obiektywnej, a drugim ustaleniem rządzi zasada swobodnej oceny dowodów, gdzie dochodzi subiektywizm urzędnika.

Równolegle do etapu „dowodzenia” organ dokonuje „wykładni” prawo adm. jest bardzo rozbudowane i organ musi nie rzadko wyprowadzać normę z kilku przepisów prawnych znajdujących się w aktach różnego rzędu. Organ przy wykładni musi brać pod uwagę wszystkie składniki systemu prawa, niezależnie od ich hierarchii

Domniemana konkretyzacja ustawy w momencie kiedy akt wydany przez organ wyższego stopnia ma często w praktyce większy wpływ na organ niższego stopnia niż akt ustawowy.

Szczególna rola wykładni celowościowej w prawie adm. ponieważ organ adm. wydając akt nie załatwia tylko pojedynczej sprawy, ale zmierza w nim do realizacji celu ogólnego, który jest jej elementem.

Problemy wykładni jest ona dokonywana przez wiele podmiotów różnych szczebli o różnej fachowości i poglądach i wartościach. Dodatkowo jest zdeterminowana prawem wspólnotowym. Problem narasta kiedy normy prawa krajowego nie są zgodne z prawem UE. Organ powinien odmówić zastosowania normy prawa krajowego niezgodnego z prawem wspólnotowym.

2.4.8 Subsumcja

Subsumcja następuje kiedy organ zmierzający do wydania aktu zgromadził już materiał dowodowy pozwalający mu na określenie stanu faktycznego sprawy oraz przeprowadził analizę i wykładnię materiału prawnego, dającego stan prawny sprawy. Subsumcja to zestawienie ze sobą obu tych stanów.

2.5 Uznanie administracyjne

nauka tym pojęciem określa możliwość wyboru konsekwencji prawnych aktu administracyjnego przez organ adm. (zawsze po subsumcji, na samym końcu procesu decyzyjnego , przed samym podjęciem rozstrzygnięcia)

Uznanie więc polega na przyznaniu organom administracji publicznej możliwości wyboru spośród dwóch lub więcej dopuszczalnych przez ustawę lecz równowartościowych prawnie rozwiązań. Wybór ten jest ograniczony tylko w samej normie wprowadzającej uznanie.

2.5.1 Geneza uznania administracyjnego - swobodne uznanie.

Uznanie =/= swobodne uznanie (adm., jako działalność zupełnie swobodna, w żaden sposób nieograniczana ustawami, na które mogliby się powoływać administrowani, w późniejszym czasie za swobodne uznanie uznawano wszystko co nie było objęte regulacją prawną)

Teoria R. Von launa (teoria interesu publicznego) swobodne uznanie oprócz wypadków określonych przez ustawy występuje również tam gdzie ustawodawca posługuję się pojęciem interesu publicznego.

Teoria W.Jellinka (teoria pojęć nieoznaczonych) ustawodawca celowo używa pojęć nieostrych aby wyposażyć organy administracji publicznej w dodatkowe swobodne uznanie, wynikające właśnie z nieostrości pojęć i możliwości ich różnej interpretacji.

Teoria F.Teznera każde pojęcie, nawet nieostre w tym także kategoria interesu publicznego, ma treść obiektywną, która wiąże organ adm., a interpretacja tych pojęć podlega kontroli sądowej (koncepcja przeciwstawna do powyższych i jest aktualna do dziś i może stanowić podstawę do budowania uznania adm. przeciwstawiając się dawnemu pojęciu swobodnego uznania)

Zalety i wady uznania uznanie jest wynikiem niedoskonałości techniki legislacyjnej która powinna być eliminowana, nie można też dopuścić do jakiejkolwiek dominacji w państwie prawa i zbyt dużego wpływu czynników politycznych na stosowanie prawa. Z drugiej strony nie można usztywnić administracji, administracja powinna być elastyczna i sprawna> negatywne cechy uznania nie wynikają z jego samej istoty ale z jego nieprawidłowego wprowadzania do przepisów.

2.5.2 Sposoby formułowania upoważnień do uznania administracyjnego.

Uznanie administracyjne nie jest pojęciem języka prawnego i w zasadzie nie jest on ono używane przez ustawodawcę. Zastępuje go najczęściej sformułowanie „organ może” oraz wiele innych rzadziej używanych. Ważne żeby te zwroty przez ustawodawcę nie były używane przypadkowo i miały swoją systematykę tak aby było wiadomo jaki zakres uprawnień wprowadzają.

Uznanie adm. nie wiąże się już z pojęciem „pojęć nieostrych”. Luz wynikający z nieostrości zezwala na szeroką ocenę ale nie dowolną.

• luz wynikający z pojęć nieostrych (luz dotyczy wcześniejszego etapu przygotowań aktu, na etapie wykładni, szeroka interpretacja ale nie dowolna)

• luz wynikający z uznania administracyjnego (uznanie to dotyczy przyszłości, jego przedmiotem jest określenie skutku prawnego)

Luzy wykładni podlegają pełnej wykładni kontroli sądowej, podczas gdy kontrola uznania administracyjnego przez sąd adm. jest w pewnym zakresie ograniczona.

Często uznanie administracyjne wymaga zaistnienia zwrotów nieostrych i realizacja takiego aktu jest od nich uzależniona! (warunek)

2.5.3 Kontrola uznania administracyjnego.

Problem granicy uznania.

Sąd może tylko badać czy nie zostały przekroczone granice uznania i czy podjęte rozstrzygnięcie nie było dowolne, a także wszystko co nie wiąże się z luzem decyzyjnym.

Sposoby rozszerzenia kontroli aktów swobodnych :

1. wąskie konkretne definiowanie uznania. To co nie jest uznaniem podlega pełnej kontroli.

2. Przyjęcie, że nie ma aktów w całości uznaniowych stąd też każdy akt podlega w jakimś stopniu kontroli.

3. Pogląd, że uznanie jest tylko pewna formą uelastycznienia administracji, szczególną formą stosowania prawa, o charakterze wyjątkowym.

4. Oddzielanie uznania od interpretacji pojęć nieostrych

5. Każdy akt nawet uznaniowy powinien być kontrolowany z punktu widzenia zgodności z ogólnymi normami prawa.

6. Każdy akt może i powinien być kontrolowany z punktu widzenia zgodności z normami procesowymi.

7. Zakreślanie granic pomiędzy legalnością i celowością na korzyść legalności.

2.6 Inne elementy subiektywizmu w mechanizmie przygotowania aktu administracyjnego (decyzji).

Elementy subiektywizmu są widocznie w 3 etapach

• subiektywizm dochodzi do głosu na etapie działań dowodowych wtedy kiedy organ ma ocenić zebrane dowody i ustalić stan faktyczny

• subiektywizm podczas wykładni, a w szczególności jak zaistnieją pojęcia nieostre

• subiektywnie podjęcie decyzji kiedy nie ma ono mieć charakteru związanego.

Moralność administracyjna wszystko co ma wpływ na decyzję urzędnika. (nie jest ona uregulowana w polski systemie prawa adm.)

Detournement de pouvoir (nadużycie władzy) jest to istnienie fikcyjnej normy moralności administracyjnej, która służy temu iż w momencie kiedy urzędnik podejmuje decyzję, która pomimo tego, że jest zgodna z kanonem obowiązującego prawa, ale w sposób osobisty dąży do innego celu niż ten, który przewiduje ustawa pozwala postawienie takiej osoby przed sądem i zarzucenie jej działania niemoralnego, z niskich pobudek lub dla własnej korzyści. Jest to traktowane jako działanie bezprawne i może być zaskarżone do sądu adm.

2.7 Problem upływu czasu w przygotowaniu aktu administracyjnego

W prawie administracyjnym oceniając stan faktyczny i prawny i wdając na tej podstawie akty realizowania tego prawa, należy się liczyć z tym stany te szybko mogą ulegać zmianie i każda zwłoka w działaniu organu przy wydawaniu decyzji może znaleźć swoje odbicie w nieadekwatności swojego działania do obecnego stanu faktycznego bądź prawnego, z drugiej strony nadmierna szybkość w działaniu nie wpływa dobrze na dokładne zbadanie sprawy.

W prawie cywilnym spór toczy się o zaistniałe już fakty i od momentu wniesienia pozwu są one już nie zmiennie i tylko na ich podstawie sąd podejmie rozstrzygnięcie. Prawie adm., natomiast sprawa administracyjna nie jest wyznaczona przez same strony stosunku prawnego, ale wynika z relacji między prawem, a faktem zmiennej w czasie. Wniosek z tego taki, że normy prawa adm., powinny być stosowane na bieżąco zawsze na podstawie stanu faktycznego i prawnego istniejącego w momencie ich stosowania .

2.8 zawartość aktu administracyjnego

artykuł 104 k.p.a wymienia pełen katalog elementów, z których powinna składać się prawidłowa decyzja administracyjna.

1. rozstrzygnięcie (jest to zdanie formułujące uprawnienia lub obowiązki adresata)

2. uzasadnienie decyzji przez uzasadnienie realizowany jest też postulat jawności, a także postulat przekonywania, mający doprowadzić do dobrowolnego wykonania decyzji przez adresata. 107 kpa wymaga aby decyzja zawierał uzasadnienie faktyczne i prawne.

Treści merytoryczne w uzasadnieniu może się zdarzyć, że w uzasadnieniu znajdą się treści przesądzające o obowiązkach lub uprawnieniach. Jest to wadą aktu, ale obowiązuje tak samo, bo uzasadnienie jest integralną częścią całego aktu i na jego podstawie możliwe jest zaskarżenie decyzji wyłącznie z powodu uzasadnienia, a także dyskwalifikowanie jej ze względu na brak powiązania rozstrzygnięcia z uzasadnieniem.

Nie jest ważne, gdzie jest treść aktu ale co jest jego treścią. j.s langrod

Uzasadnienie może wykraczać poza rozstrzygnięcie -> dążenie do optymalnego rozwiązania.

Elementy dodatkowe decyzji :

3. warunki pod którymi decyzja zaczyna obowiązywać (warunek zawieszający) bądź przestaje (warunek rozwiązujący). Dodanie warunku zawsze musi wynikać z prawa materialnego.

4. termin może określać moment początkowy obowiązywania decyzji, albo moment ustania obowiązywania decyzji.

5. Zlecenie które nakazuje do korzystania z przyznanego prawa, jednoczesnego wykonywania danego obowiązku. Jest to rodzaj warunku rozwiązującego w momencie niewykonywania postanowień decyzji.

2.9 Obowiązywanie aktu administracyjnego

akt stanowi indywidualne i konkretne przedłużenie normy prawnej, która za jego pomocą została zastosowana, toteż swoją moc obowiązującą czerpie przede wszystkim z tej normy, a także z władztwa administracyjnego.

1. Dla obowiązywania aktu szczególne znaczenie ma upływ czasu i związana z nim potrzebna stabilności aktu.

2. Akt powinien spełniać określone przez prawo warunki merytoryczne i formalne, które decydują czy można go określić jako akt prawidłowy.

Ważna jest też strona podmiotowa aktu, tzn. akt wiąże dwustronnie. Organ wydający też jest związany decyzją od chwili jej doręczenie lub ogłoszenia. Organ nie może uchylić ani zmienić wydanego przez siebie aktu. Organ poprzez wydanie aktu nabywa konkretne uprawnienia i obowiązki.

2.10 Obowiązywanie prawidłowego aktu administracyjnego w czasie.

Potrzeba stałości i pewności stosunków prawnych, jakie są uruchamiane przez wydanie aktu.

1. Akt może utracić swoją ważność poprzez zdarzenia wynikające z samego prawa, nie zależne od organów.

2. Akt też może zostać pozbawiony mocy obowiązującej poprzez inny akt którego treścią jest uchylenie bądź zmiana poprzedniego.

2.10.1 Wygaśnięcie aktu administracyjnego

akt adm. obowiązuje i wiąże tak długo dopóki nie ulegnie istotnej modyfikacji, któryś z jego elementów decydujący o identyczności skonkretyzowanego tym aktem stosunku prawnego. Mogą to spowodować czynniki :

1. kiedy akt zostaje wykonany, a z jego treści wynika jednorazowość jego wykonania (rozbiórka budynku).

2. adresat aktu przestał istnieć, a prawo nie przewiduje sukcesji.

3. przedmiot aktu przestał istnieć

4. upłynął termin na jaki akt adm. został wydany.

5. Spełnił się warunek rozwiązujący pod jakim akt został wydany.

6. Zmienił się stan prawny, a nowe prawo przewiduje wygaśnięcie aktów wydanych na podstawie prawa dotychczasowego.

7. Zmienił się na tyle stan faktyczny, że jego zmiana prowadzi do konieczności skonkretyzowania danej normy za pomocą aktu o innej treści.

Ostateczny głos ma jednak obowiązujące prawo. Tylko ono może zadecydować czy zmiany elementów stosunku prawnego spowodują utratę mocy aktu czy też nie.

2.10.2 uchylenie aktu administracyjnego

• akty nieostateczne akty co do których istnieje możliwość ich zaskarżenia , zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.

• akty ostateczne tutaj takiej możliwości nie ma. Akt jest ostateczny kiedy -1) od danego aktu ustawodawca nie wprowadza możliwości odwołania się (wyjątek od zasady dwuinstancyjności) , 2) minął termin przewidziany na wniesienie środka prawnego, oraz kiedy 3) dany akt został wydany już drugiej instancji, na skutek wniesienia środka prawnego.

Akty nieostateczne nie podlegają wykonaniu, chyba że zachodzą okoliczności przewidziane przez prawo.(130 kpa) przeciwnie jest w aktach ostatecznych gdzie wzruszenie decyzji możliwe jest tylko w wypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczegółowych.

Decyzja wydana na podstawie aktu nieostateczny nie podlega wykonaniu do momentu upływu terminu do wniesienia odwołania, a wniesienie odwołania powoduje wstrzymanie jego wykonania chyba, że decyzja jest zgodna z żądaniami wszystkich stron, albo jej natychmiastowe wykonanie jest możliwe na podstawie szczegółowej regulacji ustawowej, bądź na skutek nadania decyzji rygoru natychmiastowego wykonania.

Wniesienie odwołania może spowodować, że taka decyzja może nie zostać nigdy wykonana z powodu zastąpienia jej decyzją organu odwoławczego, która jest od razu wykonalna.

Kryterium możliwości zaskarżenia aktu do sądu administracyjnego :

• Akty nieprawomocne możliwość zaskarżenia aktu do sądu administracyjnego

• Akty prawomocne takiej możliwości nie ma ponieważ: 1) ustawodawca nie wprowadza takiej możliwości, 2) minął termin do wniesienia zaskarżenia (te obie mają charakter formalny) 3) skarga została przez sąd oddalona wyrokiem prawomocnym. (materialny)

Ochrona praw nabytych, obywatel ma zagwarantowaną sferę praw i obowiązków, które może realizować i żądać ich nienaruszalności, ma także prawo do ochrony takiej nienaruszalności.

1) Zasada praw nabytych doznaje ograniczenia w momencie zagrożenia życia bądź interesów państwa.

2) Złamanie tej zasady jest także możliwe, kiedy wynika to z wadliwości postępowania jakie poprzedzało wydanie aktu. Postępowanie powinno zostać wznowione, a dotychczasowa decyzja uchylona . Tzw. „wady procesowe decyzji” chodzi tu o wady, które nie mają, żadnego wpływu na obowiązywanie aktu, lecz o takie, które powodują, że wydana decyzja była nieadekwatna do stanu prawnego, który konkretyzuje i do obiektywnie istniejącego stanu faktycznego. Decyzja nie jest uchylana ponieważ znaleziono wadę ale dlatego, że zastępuje się ja nową.

3) przesłanką jest też kiedy zmieniają się okoliczności faktyczne istotne dla realizacji praw nabytych na podstawie decyzji , albo w nieprawidłowym korzystaniu z praw nabytych lub zaniechaniu ich realizacji. zdarzenia które wymagają osobnego aktu uchylającego akt poprzedni.

4) W samym akcie mogą występować klauzule przewidujące jego odwołalność.

2.11 Wadliwość aktu administracyjnego.

2.11.1 Pojęcie wadliwości aktu.

Wadliwość aktu adm., jest pojęciem przeciwstawnym prawidłowości aktu i można powiedzieć, że jeżeli da się ustalić katalog cech aktu, przesądzających o jego prawidłowości, to cechy nieobjęte tym katalogiem świadczą o wadliwości decyzji.

2.12.2. Gradacja wad aktu administracyjnego

Teoria gradacji wad aktu:

• wady nieistotne (można sprostować bez konsekwencji dla obowiązywania aktu)

• wady istotne dzielą się na :

1. wzruszalne polegają na możliwości uchylenia bądź zmiany aktu więc nie mają bezpośredniego wpływu na obowiązywanie aktu, ponieważ akt uchylający jest aktem konstytutywnym i obowiązuje ex nunc.

2. Wady powodujące nieważność prowadzi do zaprzeczenia mocy obowiązującego aktu. Akt taki jest „bezwzględnie nieważny” (przestaje obowiązywać od momentu jego wydania, adresat ma nawet obowiązek niestosowania się do niego), lub powinien być on wyeliminowany z obrotu prawnego („koncepcja unieważnialności aktu”) za pomocą aktu deklaratoryjnego ex tunc( z mocą wsteczną).

domniemanie ważności - decyzja obowiązuje aż do momentu jej uchylenia poprzez decyzje stwierdzającą nieważność aktu i do tego momentu istnieje obowiązek podporządkowania się.

Nieakty (akty pozorne) odmawia się im cech aktów adm. i uważa się, że nie istnieją jako akty adm.

teoria ekwiwalencji wad mówi, że wszystkie wady powinny być tak samo traktowane jako przyczyna nieważności aktu. Nie ma wad mocniejszych i słabszych.

2.11.3. rozróżnienie wad aktu administracyjnego.

Katalog wad powodujących nieważność

1. wydanie decyzji z naruszeniem kompetencji organów adm. ( kompetencja kategorii rzeczowej, miejscowej i instancyjnej)

2. Wydanie decyzji bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa.

3. Wydanie decyzji w sprawie już rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną (res iudicata)

4. Skierowanie decyzji do osoby niebędącej stroną w sprawie.

5. Trwała niewykonalność decyzji w dniu jej wydania.

6. Zagrożenie wykonania decyzji karą.

Problem z koncepcją wyboru nieważności

Koncepcja bezwzględnej nieważności - jeżeli jakiś akt jest wadliwy to nie trzeba się mu podporządkowywać, a nawet jest to zabronione jeśli zawiera on nakaz przestępstwa. Dopiero ewentualna decyzja unieważniająca akt nieważny stwierdza wtedy nieważność w sposób autorytatywny.

Sprzeciwia się temu stanowisko

Unieważnialności aktu - które mówi, że mimo istotnych wad aktu należy się do niego stosować (bo nie ma z mocy prawa aktów nieważnych) do czasu wydania decyzji stwierdzającej jego nieważność. (domniemanie ważności)

Zalety tego stanowiska : nikt na własna rękę nie ocenia skali wadliwości aktu, a czyni to dopiero organ.

Wady: niebezpieczeństwo konieczności wykonywania aktu którego wadliwość jest oczywista.

Do dziś trwają spory w doktrynie na temat stosowania tych koncepcji ale art. 156 k.p.a przesądza o prawidłowości „unieważnialności aktu”.

Odróżnienie aktów unieważnianych od nieaktów (aktów pozornych) rozróżnienie to jest ciężkie ponieważ te drugie, które w sposób oczywisty nie mają cech aktu administracyjnego występują bardzo rzadko, dlatego każdy indywidualny przypadek wymaga osobnej analizy.

2.11.4 Zawartość aktu administracyjnego a jego wadliwość.

1. brak oznaczenia organu powoduje nieistnienie aktu, służy to temu żeby było wiadomo że decyzje wydał organ adm. publicznej i czy był to właściwy jej organ . Jeżeli był tylko źle oznaczony organ to stwierdza się tylko nieważność.

2. data wydania (ustalenie momentu od kiedy decyzja zaczyna obowiązywać, do kiedy przysługuje środek odwoławczy,) wada ta nie ma bezpośredniego wpływu na nieistnienie aktu lub jego nieważność. Może być uzupełniona.

3. Oznaczenie stron Brak wskazania adresata powoduje nieistnienie. Natomiast gdy nastąpi błąd w określeniu adresata, lub błąd zakwalifikowania danej osoby jako strony powoduje to obowiązek stwierdzenia nieważności.

4. Powołanie podstawy prawnej Decyzja jest nieważna gdy została podjęta bez podstawy prawnej, sam brak zaistnienia tej podstawy w akcie nie powoduje, aż takich doniosłych skutków.

5. Rozstrzygniecie jego brak powoduje nieistnienie. Znane są sytuacje uzupełnienia decyzji co do rozstrzygnięcia. Następuje ono drogą nowej decyzji i nie ma wpływu na trwałość już wydanej. Stosuje się gdy organ wydał decyzje częściowo, chociaż w jego ocenie załatwił sprawę całkowicie.

6. Uzasadnienie faktyczne i prawne element obligatoryjny, ale nie ma wpływu na obowiązywanie, nieuzupełnia się też tego braku.

7. Pouczenie o środkach prawnych może zostać uzupełniony przy czym nie wymaga to nowej decyzji.

8. Podpis Imię nazwisko, stanowisko osoby upoważnionej do wydania aktu. Brak podpisu jako nieistnienie aktu, pozostałe elementy mniej radykalne skutki.

9. Elementy dodatkowe jeśli stanowią o nich przepisy szczególne. Poważna wada jeśli mają charakter obligatoryjny, ale bez skutków nieistnienia czy nieważności.

4 podstawowe elementy oznaczenie organu, oznaczenie stron/strony, rozstrzygnięcie i podpis.

3. Akty i czynności egzekucyjne

etapy funkcjonowania prawa administracyjnego :

• stanowienie prawa adm.

• stosowanie prawa adm.

• wykonywanie (egzekwowanie) prawa adm.

organy administracji publicznej są też organami egzekucyjnymi.

W momencie ostatecznego skonkretyzowania obowiązku administracyjnego następuje między właściwym organem adm., publicznej a zobowiązanym zawarcie stosunku egzekucyjnego zgodnie z którym do obowiązku dołączone jest uprawnienie do przymusu.

3.2 Formy działania organy egzekucyjnego

czynności egzekucyjne są to wszelkie działania podejmowane przez organ egzekucyjny zmierzające do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego.

Kategorie czynności egzekucyjnych:

• akty egzekucyjne (różne postanowienia wydawane w trakcie postępowania, mają one charakter uniwersalny) obejmują postanowienia o samym prowadzeniu postępowania albo jego zawieszeniu, umorzeniu. Postanowienia rozstrzygające środki prawne wnoszone przez zobowiązanego

• czynności materialno - techniczne czynności związane z samym zastosowaniem środka egzekucyjnego, wyznaczonego w odrębnym postanowieniu.

4. Działania bezpośrednio zobowiązujące.

4.1 Pojęcie.

mają jednocześnie charakter generalny i konkretny.

4.2. Charakterystyka.

Czynnością bezpośrednio zobowiązującą jest pewna całość na którą składa się zarówno rozstrzygnięcie o obowiązkach (np. przesądzenie o postawieniu znaku) jak i nadanie temu rozstrzygnięciu technicznego wymiaru (np. ustawienie tego znaku).

Bezpośrednie zobowiązanie polega więc na tym, że przy konkretyzacji normy generalnej i abstrakcyjnej zostaje pominięty etap który polega na sformułowaniu aktu adm. indywidualnego i konkretnego (decyzji). Ten etap nie jest potrzebny ponieważ indywidualizacja obowiązków wynika ze zdarzeń faktycznych lub sytuacji faktycznej w jakiej znalazł się adresat. Po powstaniu tej sytuacji zaczyna obowiązywać ogólna norma, zobowiązująca do danego zachowania się, lecz konkretyzowana nie przez akt adm., ale przez czynność bezpośrednio zobowiązującą. Od razu mogą być wykonane obowiązki jak i sankcje za ich niewykonanie.

Stwierdzenie, że miała miejsce dana sytuacja faktyczna i że ktoś stał adresatem normy, nie jest odrębnym aktem adm.

Czas zachowania jest zawsze wyznaczony sytuacją faktyczną, w jakiej znalazł się adresat obowiązku.

Działania te odnoszą się do każdego adresata, który znajdzie się w konkretnej sytuacji wyznaczonej przez takie działanie. Działania te są powtarzalne.

Przeciw tym działanią nie przysługują środki prawne i obowiązują tak długo jak długo nie zostaną uchylone lub zastąpione.

Działanie te mogą być też indywidualne i konkretne np. podejmowane przez funkcjonariuszy publicznych. W tym przypadku działanie policjanta zastępuje akt adm., różnica między tym działaniem bezpośrednim obowiązującym, a aktem polega na tym, że nie ma ono ustalonej formy i nie jest podejmowane na podstawie sformalizowanej procedury.

4.3. Ochrona adresata.

jest bardzo wąska. Odpada ochrona przez k.p.a ponieważ został on stworzony w celu wydawania aktów będącymi decyzjami adm,.

Pozostaję tu tylko możliwość w drodze „skarg i wniosków” oraz wydaje się, że omawiana kategoria może być przedmiotem skargi do sądu adm,.

5. działania dwustronne administracji.

5.1 Uwagi ogólne.

Działania dwustronne przewidują udział drugiej strony w tworzeniu aktu lub działania adm., mają coraz większe znaczenia chodź zawsze pozostaną w cieniu działań jednostronnych.

Brak odpowiedniej regulacji nie pozwala podać stałej i niespornej terminologii działań dwustronnych.

Kategorie działań dwustronnych:

• umowy cywilnoprawne nie jest to działanie administracyjno prawne, ale adm,. publiczna często korzysta z tej formy.

• porozumienie adm. (dwustronne, wielostronne)

• umowa adm. (dwustronne, wielostronne)

• ugoda adm. (dwustronne, wielostronne)

• przyrzeczenie adm.

5.2 Umowa cywilnoprawna.

• Organy adm., reprezentują niekiedy państwo także jako podmiot prawa cywilnego, a organy adm., j.s.t występują w imieniu tych jednostek, posiadających osobowość prawną. Często umowy cywilnoprawne zawierane przez organy adm., powiązane są z aktami adm., których wydanie może być uzależnione od wcześniejszej umowy lun jej braku. Akt też może wyznaczać pole do zawarcia określonej umowy.

5.3 Porozumienie administracyjne.

wieloznaczność słowa porozumienie, porozumienie jako:

• wymóg zgody na wydanie decyzji adm. takie porozumienie jest jedynie wyrazem współdziałania organów przy wydawaniu decyzji i polega na wyrażeniu stanowiska innego organu.

• Organizacja stworzona na podstawie innej czynności prawnej.

• Samodzielna czynność prawna (forma działania)

5.3.1 Podstawowe cechy charakterystyczne.

• jest to forma, za pomocą której podmioty adm. publicznej podejmują współdziałania przy realizowaniu zadań adm. publicznej i wspólnie realizują całość, albo część swoich kompetencji.

• Podmioty porozumienia nie mogą wykraczać poza treść przyznanych ich kompetencji

• Mają głównie charakter wewnętrzny, a związki ze sferą zewnętrzną mają charakter pośredni i są ograniczone.

• Podmioty te mogą być bardzo zróżnicowane względem siebie, ale istota jest to, że w momencie porozumienia oba podmioty stają się równorzędne. Zanikaja stosunki nadzoru i zależności, a zastępują je wspólne działania. Nie ma sprzecznych interesów i nie prezentują wobec siebie własnych.

• Ich podstawą prawną są normy ustrojowe (pozwalają na zawarcie porozumienia), a także kompetencyjne (wyznaczają możliwość ich działania).

• Z porozumienia wynika istota niemożności zastosowania przymusu, więc do tego celu służą więc ogólne przepisy prawa, jak odpowiedzialność cywilna, organizacyjna, służbowa, środki nadzoru.

Słabo uregulowany tryb zawierania porozumień, jego forma i moc wiążąca.

Inicjatywa zawarcia powinna być swobodna i wychodzić z obu stron. Nadzór powinni sobie ustalić. Wykluczona jest kontrola przez sąd adm. może nadzorować organ nadrzędny (ciężko wyznaczyć podmiot nadrzędny dla obu).

5.3.2. Porozumienie administracyjne w obowiązującym porządku prawnym.

Jest wiele form „porozumień” w polskim prawie, lub działań, które tą formę przypominają. Dominuje jednak porozumienie polegające na powierzeniu zadań administracyjnych.

Próba klasyfikacji różnych form porozumień:

• porozumienia komunalne upoważnienie jednej gminy (powiatu) do wykonania części zadań pozostałych gmin (powiatów).

• Porozumienie o wykonania zadań z zakresu administracji rządowej gmina/powiat na podstawie tych porozumień wykonuje zadania powierzone, a nie zlecone przyznane na podstawie ustawy. Z przeniesieniem zadań następuje również przejście kompetencji adm., jest więc akt prawa miejscowego, którego treść zawiera normy powszechnie obowiązujące. Modyfikuje on treść ustaw w ten sposób, że nadaje kompetencje organom, których to wcześniej nie miały. Szczególnym rodzajem porozumienie jest powierzenia organizowania i prowadzenia działalności kulturalnej j.s.t przez organ adm. rządowej.

• Porozumienie dotyczące zadań jednostek samorządu terytorialnego innym takim jednostkom porozumienia między województwami albo miedzy woj., a mniejszymi j.s.t - tą kategorię można podciągnąć pod tą wyżej.

• Kontrakt wojewódzki porozumienie zawierane pomiędzy Radą Ministrów, a samorządem województwa, określające zakres i tryb oraz warunki realizacji działań wynikających z tak zwanych regionalnych programów operacyjnych, będących elementem przygotowania Narodowego Planu Rozwoju. Na celu współdziałanie między adm. rządową i samorządową na terenie woj. szczególnie wsparcie finansowe rządu dla woj. Kontrakt zawiera się na wniosek zarządu woj. o przyznanie środków na realizacje regionalnego programu operacyjnego. Może zostać zmieniany i zrywany na podstawie zgodnego oświadczenia stron lub na wezwanie jednej z nich. Nietypowa forma dwustronnego działania adm. publicznej ma cechy publicznoprawne jak prywatnoprawne.

• Porozumienie dotyczące powierzenia funkcji reprezentowania skarbu państwa w postępowaniach adm. sądowych reprezentuje wojewoda, a wyjątkowo ograny adm. rządowej zespolonej lub niezespolonej. J.s.t. reprezentują tylko w zakresie zadań adm. rządowej zleconych lub powierzonych tym jednostka. Może natomiast dojść do porozumienia gdzie organy adm. rządowej powierzają tą funkcję j.s.t. lub innym samorządowym os. Prawnym.

• Porozumienie adm. oparte na szczegółowych przepisach prawa materialnego np. porozumienie między Polską Akademią Nauk, a różnymi organami administracji rządowej lub samorządowej w sprawie utworzenia wspólnych instytutów ze szkołami wyższymi.

5.4. Umowa administracyjna.

5.4.1. Istota umowy administracyjnej i jej wartość.

• działanie dwustronne podejmowane z jednej strony przez organ adm. publicznej, a z drugiej strony przez podmiot zewnętrzny. Do umowy takiej zachodzi poprzez negocjacje między tymi dwoma podmiotami, podczas której podmiot zew. staje na równorzędnej pozycji z organem (bez władztwa). Umowa ta stwarza stan prawny zgodny z oczekiwaniami obu stron. Jest elastyczną formą osłabiającą rygory zasady związania adm. prawem i może w danej sytuacji zastąpić władczy akt adm. lub być dla niego alternatywą. Umowa adm. nie jest przedmiotem polskiej regulacji , a relacja na lini organ - podmiot zewnętrzny zachodzą tylko poprzez wydawania aktów albo zawieranie umów cywilno prawnych. Umowy cywilnoprawne nie mogą zastąpić umów administracyjno pranych, ale czasem ustawodawcza tak modyfikuje zawieranie umów cywilnoprawnych na potrzeby jakiejś instytucji prawa adm, że czyni z takiej umowy namiastkę umowy adm. spory wynikające z tych umów rozstrzygają specjalnie powołani arbitrzy, a w drugiej instancji sądy powszechne.

4.4.2 Umowa administracyjna w Niemczech.

Niemieckie przepisy definiują umowę adm. jako formę działania która powoduje powstanie, zmianę, lub zniesienie stosunku prawnego w dziedzinie prawa publicznego. Pojęcie to jest zawężone tylko do umów zawartych przez organy w dziedzinie prawa administracyjnego. Wyraźne odgraniczenie od umowy cywilnoprawnej. Mamy z nią do czynienia, kiedy :

• służy wykonaniu norm prawnych należących do prawa publicznego

• zobowiązuje do wydania aktu lub podjęcia innej czynności władczej, także do wydania aktu normatywnego

• określa publicznoprawne uprawnienie lub obowiązek (lub zwalnia z niego)obywatela

obie umowy mają różny przedmiot ochrony sąd powszechny, a sąd adm.

umowa adm, a akt adm ten pierwszy powstaje w drodze porozumienia organu i obywatela a nie jednostronnej czynności prawnej.

2 rodzaje umów :

koordynacyjne zawierane między podmiotami równorzędnymi prawnie w szczególności między podmiotami administrującymi, których stosunki nie mogą być regulowane aktami adm. (odpowiadają polskim porozumieniom)

subordynacyjne zawierane między podmiotami będącymi w stosunku podległości, zastępujące akt adm.

W prawie niemiecki umowy są równorzędne do aktów adm. i możliwy jest wybór jednej z form. Umowa jest zabroniona tylko wtedy gdy jakiś przepis szczegółowy wyraźnie wskazuje na akt adm.

Umowa ta wymaga formy pisemnej, zgodę osób trzecich których skutki umowy dotyczą oraz wymóg związania administracji prawem tzn. można zawierać umowy tylko wtedy jeśli służą one konkretyzacji prawa.

Ochrona : jeśli prawa na to polega strona umowy może żądać jej zmiany albo od niej jednostronnie odstąpić. Stroną służą też środki prawne przed sądami administracyjnymi.

5.4.3 Umowa administracyjna we Francji.

Umowa ta jest kontraktem zawieranym przez państwo i inne osoby prawne zawsze z podmiotem prywatnym mającym na celu uzyskanie dóbr i usług o cechach użyteczności publicznej poprzez czynność prawną. Celem tych kontraktów jest zorganizowanie służby publicznej lub zapewnienie jej funkcjonowania przez użycie dwustronnych środków prawnych. Przy zawarciu takiej umowy organ i podmiot prywatny zgodnie wyrażają swoją wolę i poddają się prawu adm. mając przy tym zapewnioną ochronę sądów adm.

5.4.4. Koncepcja partnerstwa publiczno - prawnego.

Partnerstwo to jest rozumiane jak współpraca podmiotu publicznego z prywatnym służąca realizacji zadania publicznego. Podmiotami publicznymi mogą być organy adm. rządowej, j.s.t. oraz ich związki, a także inne podmioty wymienione enumeratywnie. Partnerem prywatnym może być przedsiębiorca, organizacja pozarządowa, związek wyznaniowy, a pod pewnymi warunkami podmiot zagraniczny.

Współpraca ta nie może sięgać do tych sfer działania adm. publicznej, w których chodzi o stanowienie prawa lub wydawanie indywidualnych aktów administracyjnych.

Partnerstwo to opiera się na umowie. (cel, przedmiot, harmonogram przedsięwzięcia, środki) Umowa zawierana na czas w niej określony i sama ustala tryb rozstrzygania sporów przed sądem polubownym.

5.5. Ugoda administracyjna.

5.5.1. Pojęcie ugody administracyjnej.

Ugoda w prawie niemieckim prawo to generalizuje kategorie umów, ale niektóre z nich są nazywane wprost a jednym z nich jest ugoda.

Ugoda polega na wyeliminowaniu w drodze wzajemnych ustępstw niepewności dotyczącej rzeczywistego stanu faktycznego lub prawnego w danej sytuacji prawnej. Dla ekonomi i szybkości załatwienie sprawy, strona zawierając ugodę akceptuje uproszczone postępowanie i w pewnym sensie zrzeka się części swoich możliwości procesowych.

Ugoda w prawie polskim działanie podejmowane przez dwa podmioty zewnętrzne wobec administracji. Ugoda ta zastępuje decyzję jaka ma zostać wydana, nie jest więc dosłownie działaniem „dwustronnym”. Ugoda może być tylko zawarta pomiędzy stronami co w większości przypadków zamiast przyspieszyć proces decydowania tylko go spowalnia ponieważ zazwyczaj strony mają przeciwne interesy. Ugoda może zostać zawarta dopiero po wszczęciu postępowania, które ma na celu wydanie aktu więc ugoda będzie dla niego alternatywą. Można ją zawrzeć tylko gdy interesy stron są do pogodzenia. Ugoda jest możliwa tylko gdy nie sprzeciwia się jej przepis prawa.

5.5.3. Skutki ugody.

Ugoda ma zastąpić decyzję, a więc wywiera takie skutki jak decyzja. . Uprawnienia i obowiązki wynikają z normy prawa materialnego. Wszystkie skutki ugody równe skutkom decyzji są ważne tylko wtedy kiedy organ adm. publicznej zatwierdzi dane postępowanie adm. Ugoda nie jest więc w pełni samodzielną formą decydowania ponieważ, w końcowym efekcie musi odpowiadać takiemu wynikowi jaki byłby ustanowiony przez decyzję Przy zatwierdzeniu organ dokonuje ponownie jej weryfikacji i kontroli.

5.6 Przyrzeczenie administracyjne.

• jest oświadczeniem organu adm. publicznej, w którym zobowiązuje się on do konkretnego zachowania w przyszłości, np. do wydania aktu o określonej treści. Celem przyrzeczenia jest umożliwienie adresatowi podjęcia działań przygotowawczych do zamierzonego przedsięwzięcia. W polskim prawie nie jest generalnie uregulowana i można mówić tylko o pewnych jej przykładach. W śród nich są te które są odmianami aktów adm. jednym takim przyrzeczeniem mającym formę aktu adm. jest promesa. Za jej pomocą uzależnia się wydanie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej od spełnienia warunków wykonywania tej działalności. Sama promesa jest kategorią decyzji, rozdzielająca proces koncesyjny na 2 oddzielne etapy.

• promesa zwykła gdy podmiot ubiegający się o nią spełnia już wszystkie warunki jej przyznania.

• Promesa warunkowa gdy promesa sama będąca warunkiem, jest wydawana pod innym warunkiem spełnienia przez wnioskodawcę wymagań ustawowych.

Innym przykładem przyrzeczenia może być wydanie wizy wyjazdowej.

6. działania faktyczne administracji.

Czynności faktyczne to działania czysto fizyczne dokonywane przez organy administracji, takie jak doręczenie, ogłoszenie, zapisanie; w przeciwieństwie do czynności prawnych, gdzie organy muszą rozstrzygnąć lub uregulować określoną sprawę. Z czynnościami faktycznymi łączą się konkretne skutki prawne (np. doręczenie decyzji powoduje rozpoczęcie biegu terminu jej zaskarżenia). Kształtują stosunki prawne poprzez fakty nie poprzez normy postępowania. Przepisy k.p.a. nie maja zastosowania do czynności faktycznych, nie oznacza to jednak, że są dokonywane bez podstawy prawnej. Wyodrębniamy dwa rodzaje działań w grupie czynności faktycznych: działania społeczno-organizacyjne i czynności materialno-techniczne. Jako przykład tych pierwszych możemy podać: urządzanie prelekcji i zebrań, wywieszanie plakatów, apelowanie do obywateli lub ich grup. Są to działania niewładcze i może ich dokonywać każda organizacja społeczna. Stosowanie środków przymusu za niepodporządkowanie się działaniom społeczno-organizacyjnym jest niedopuszczalne. Czynności materialno-techniczne mają wyraźną podstawę prawną, upoważnienie mające postać aktu normatywnego albo aktu administracyjnego i wywołują konkretne skutki prawne. Obywatele muszą się im podporządkować, a prawnym obowiązkiem organów administracji jest współudział w tych czynnościach. Czynności materialno-techniczne można podzielić na wewnętrzne (sfera wewnętrzna działalności administracji, wykonywanie poleceń służbowych)i zewnętrzne (działania skierowane przez organ administracji na zewnątrz do adresatów niepodporządkowanych służbowo ani organizacyjnie danemu organowi). Podstawą prawną czynności materialno-technicznych wewnętrznych jest prawo wewnętrzne, np. przepisy dotyczące organizacji wewnętrznej urzędów, natomiast czynności materialno-technicznych zewnętrznych akty normatywne albo akty administracyjne.

6.1 działania społeczno organizatorskie.

Polegają na bieżącym reagowaniu na zmieniające się zjawiska życia społecznego i gospodarczego, nie tylko na wykonywaniu prawa, ale również na tworzeniu nowych wartości, a także na organizowaniu życia obywateli i ich aktywizowaniu. Administracja działając w ten sposób zachowuje się jak organizacja społeczna. Stosując te formy adm. nie może stosować przymusu państwowego.

Działanie te powinny ograniczać władczość administracji, powinny tworzyć pole na którym może dochodzić do zasady subsydiarności.

6.2 działania materialno techniczne

są one instrumentami, za pomocą których przygotowuje się działania prawne, a które same bezpośrednio nie wywołują skutków prawnych, (np. czynności biurowe - wewnątrz) (budowa urządzeń publicznych - zewnątrz )

Istotne są natomiast te które mogą pośrednio wywoływać skutki prawne i nie raz można je pomylić z działaniami prawnymi, wiele przykładów pochodzi tutaj z przepisów o egzekucji administracyjnej (odebranie rzeczy). Podobne znaczenie mają przepisy związane z ruchem drogowym (blokada kół, badanie trzeźwości) albo inne działania administracji w których pojawia się element przymusu (np. szczepienia, ewakuacja, rozproszenia). We wszystkich tych sytuacjach czynności wykonywane przez adm. publiczną wywołują skutki prawne drogą faktów lub zdarzeń.

(dodatkowe rejestracje np. samochodów, sama rejestracja nie wywołuje skutków, ale przez ten fakt mogą zaistnieć dalsze skutki)

7. Bezczynność i milczenie administracji.

7.1. Istota bezczynności oraz milczenia.

Bezczynność jeżeli organ nie działa w sytuacji w której stan faktyczny w połączeniu z normą prawa tego od niego wymaga, tym samym nie czyni użytku z przyznanej mu kompetencji, a więc nie realizuje nałożonego na niego obowiązku. Jeżeli żadne upoważnienie ustawowe mu na to nie zezwala to mamy do czynienia z bezczynnością.

Milczenie jeżeli ustawa w określonych sytuacjach przewiduje bierne zachowanie się organu.

Problem z wyznaczeniem sankcji związanych z bezczynnością, ponieważ ciężko jest zarzucić organowi, że ogólnie nie działa w jakiejś dziedzinie. Bezczynności jest ciężka do zarzucenia organowi ponieważ w prawie nie jest uregulowane po jakim terminie zwłoki organu można ją już nazwać bezczynnością. Czynnik czasu. Do momentu kiedy się tego nie ureguluje organowi nie można nic zarzucić.

7.2.2 Bezczynność w postępowaniu administracyjnym.

tylko w przypadku jurysdykcji adm., przepisy kodeksu wprowadzają regulację dotyczącą terminów w których są wydawane decyzje. (miesiąc lub dwa) po których przekroczeniu powstaje rzeczywiście stan bezczynności. Po ich upływie mogą być uruchomione sankcje wobec urzędnika. Powstają również uprawnienia strony do zakwestionowania takiego stanu rzeczy. Strona może wnieść skargę o bezczynność do organu wyższego stopnia, który wyznaczy nowy termin załatwienia sprawy. Jeśli w tym terminie pojawi się zwłoka można dalej wnosić skargę do sądu adm.

zasada dewolucji przekroczenie terminu sprawy oznaczało jej przekazanie organowi wyższego szczebla, przy czym działał on dalej jako organ pierwszej instancji. (okres międzywojenny)

Zasada fikcji decyzji negatywnej (Francja) niezałatwienie sprawy w terminie rozumiane jest jako decyzja o treści negatywnej, od której służą odpowiednie środki prawne, takie jak od decyzji.

7.2.3. Bezczynność poza postępowaniem administracyjnym.

Nie ma regulacji dotyczącej zjawiska bezczynności poza postępowaniem administracyjnym. Lukę tą w drobnym stopniu uzupełniają ustawy samorządowe, dzięki którym możliwe jest wniesienie skargi do sądu jeśli jednostka samorządowa nie wykonuje nałożonych na nią zadań. Skarga ta dotyczy działalności uchwałodawczej rady i zarządu lub zarządzenia wójta. Nie wiadomo jednak, w którym momencie powstaje ta bezczynność.

• obszary nieuregulowane np. przy wydawaniu przepisów wykonawczych, tych które mogą być wydane, a co gorsza tych, których wydanie jest obligatoryjne. Z tego powodu niektóre ustawy z zakresu prawa adm. nie mogą być w ogóle stosowane. Skutki takiego stanu nie są uregulowane

7.3. Milczenie administracji.

jest to forma działania adm., za pomocą której organ wyraża milcząco swoją wolę. Np. w prawie budowlanym milczenie organu w okresie 30 dni od złożenia wniosku na zgodę budowlaną powoduje skutek w uzyskaniu tej zgody.

X. Sądownictwo administracyjne.

1. zagadnienia ogólne.

1. Pojęcie sądownictwa administracyjnego.

W.L.Jaworski problem państwa praworządnego, tj. państwa, które samo siebie wiąże ustawami, jest problemem systemu środków kontroli działalności państwa.

W sądownictwie administracyjnym nie można mówić o dosłownym znaczeniu „sporu” pomiędzy organem adm. publicznej, a podmiotem zewnętrznym ponieważ, przedmiotem zaskarżenia do sądu jest decyzja która istnieje obiektywnie, która została wydane na podstawie prawa i zaistniałego stanu faktycznego i to tych elementach sąd będzie opierał swój wyrok, a argumenty obu stron mają drugorzędne znaczenie. Jedyną korzyścią strony będzie to czy dany akt okaże się zgodny czy też nie z obowiązującym prawem. Nie można się też spierać o obiektywnie istniejące prawo albo fakt, a najwyżej o jego wykładnie lub sposób zastosowania.

„Spór” ten wynika więc z potrzeby kontroli aby zabezpieczyć jednostkę przed naruszaniem jej praw przez adm. publiczną

Sądownictwo administracyjne chodzi o działalność sądów mających w sobie specjalny, administracyjny charakter, dostosowany do specyfiki prawa adm. zwraca się tu uwagę, że właśnie taki sąd wyznacza merytorycznie prawidłowy kierunek działania adm. publicznej.

Sądowa kontrola administracji to pojęcie nie zawęża się tylko do sądów specjalnych (sądowa kontrola może być też sprawowana przez trybunały, sądy specjalne) ale za to ogranicza się od strony podmiotowej tylko co do kontroli. Nie ma możliwości działań merytorycznych sądu w obrębie prawa adm.

2. Sądownictwo administracyjne, a sądownictwo powszechne i administrowanie.

Sądownictwo administracyjne, a podział władzy sądownictwo to jest ciężkie do zakwalifikowania ponieważ dysponuje ono elementami wykonawczymi (szczególnie we Francji gdzie sąd ten jest wprost zaliczany do administracji i ma kompetencje do merytorycznego orzekania) jak i typowo sądowniczymi. Sąd pomimo, że jest sądem zawsze w jakiś pośrednim stopniu administruje, może on eliminować akty a obroty prawnego, wstrzymywać ich wykonanie itp.

Sąd administracyjny poprzez swoje orzecznictwo tworzy pewną kategorię źródeł prawa adm., nazywaną „prawem sędziowskim”

Wniosek : sądownictwo adm. można określić jako dziedzinę zawieszoną pomiędzy sądownictwem powszechnym, a adm. publiczną i ustawodawstwem klasyczny podział władz jest tu zbędny.

Różnica między sądownictwem administracyjnym, a powszechnym sąd cywilny jest nastawiony na rozstrzyganie pojedynczych sporów. Sąd administracyjny rozpatrując poszczególne sprawy, realizuje jednocześnie coś więcej - włącza się w proces administrowania i stosowania norm prawa adm. Sąd cywilny wiele podmiotów, administracyjny zawsze ten sam podmiot czyli organ adm.

Cechy wspólne niezawisłość sądu, nietykalność i nieprzenaszalność sędziów, istnienie władztwa sądowego, kontradyktoryjność, równość stron, gwarancje procesowe, dla stron i prawomocność wyroków sądowych.

1. Cele sądownictwa

Bezpośrednie kontrola i rozstrzyganie, doprowadzenie do pożądanego skutku, wyeliminowanie działań wadliwych i potwierdzenie prawidłowych.

Pośrednie ochrona przyjętego katalogu wartości.

• obiektywne kryterium ochrony sąd kontroluje i ocenia adm. publiczną.

• subiektywne kryterium ochrony sąd działa zawsze na podstawie skargi czyli impulsu zewnętrznego pochodzącego od podmiotu reprezentującego subiektywny interes.

Ochrona przez sądownictwo zaczyna się więc w momencie możliwości wniesienia skargi do sądu i kończy się w momencie wydania orzeczenia sądowego, które wchodzi do obrotu prawnego. Na tym etapie także ochrona wartości obiektywnych.

1.4. Sądownictwo administracyjne, a pojęcie wymiaru sprawiedliwości.

Wymiar sprawiedliwości w RP sprawują :

• Sąd najwyższy

• Sądy powszechne

• Sądy administracyjne

• Sądy wojskowe

Wymiar sprawiedliwości w sensie :

• podmiotowym kto wymierza sprawiedliwość?

• Przedmiotowym na czym polega wymierzanie sprawiedliwości? Jest to działanie polegające na rozwiązywaniu sytuacji spornych powstających na gruncie obowiązującego prawa przez podmiot niezaangażowany w spór, który rozstrzyga te sytuację, wykorzystując środki przymusu państwowego.

Wydaje się błędne stwierdzenie, że działanie sądu adm. jest „wymiarem sprawiedliwości” w sensie przedmiotowym. Jest on tylko podmiotowo elementem wymiaru sprawiedliwości. Ponieważ : brak jest tego „sporu”, o którym było już mówione. Sąd ten jedynie akceptuje dokonaną już konkretyzację albo ją eliminuje z obrotu prawnego. Nie podejmuje też rozstrzygnięcia merytorycznego.

1.5. Systemy sądownictwa.

System angielski jednolitość sądownictwa wynikająca z fundamentalnej zasady jednolitości prawa i braku przeciwstawienia między prawem publicznym, a prywatnym. Kontrolę adm., sprawują sądy powszechne, które bardziej od odrębnych sądów bronią swobody obywatelskie. Wykształciły się trybunały adm. wąski zakres przedmiotowy. Orzeczenia trybunału nie mają mocy precedensów i są poddane kontroli sądów powszechnych czyni to dwuszczeblowość całego systemu.

System francuski sądownictwo adm., jest formalnie częścią adm. publicznej. Najwyższy organ tego sądownictwa rada stanu, organizacyjnie należy do adm. rządowej i jest kierowany przez premiera. Trudności z podziałem kompetencji sądownictwa adm. i powszechnego rodzi to potrzebę rozwijania orzecznictwa kompetencyjnego. System francuski wywodzi się z zasady precedensu, dopiero niedawno wprowadzono kodeks postępowania adm. System ten jest wszechstronny i elastyczny. Podczas sprawowania kontroli kryterium legalności jest na wszelkie sposoby rozluźniane. Szerokie kompetencje merytoryczne i mogą zastępować adm. pub. Wiąże się to z możliwością bezpośredniego zaskarżenia działania do sądu bez konieczności wyczerpywania administracyjnego toku instancji.

System niemiecki pełne uregulowanie ustawowe, przedmiotem kontroli sądów jest zwłaszcza akt administracyjny, kontrola na podstawie kryterium legalności, brak kompetencji merytorycznych, skarga poprzedzona wyczerpaniem administracyjnego toku instancyjności.

1.6. Historia polskiego systemu sądownictwa administracyjnego.

Str. 171 zimmerman pierdole nie robię tego

2. Ustrój sądów administracyjnych.

1. Sąd powszechny czy sąd specjalny.

Dawniej spór w doktrynie na ten temat rozstrzygnięty na korzyść potrzeby wyspecjalizowanych systemów sądownictwa adm.

Teraz powstaje spór na temat powiązania sądów powszechnych i administracyjnych. do niedawna kompetencja nadzoru judykacyjnego SN nad NSA. Od 2004 zniesione.

2.2 struktura sądów administracyjnych.

Od 1 stycznia 2004 r. Struktura polskiego sądownictwa administracyjnego jest dwuszczeblowa i jednocześnie dwuinstancyjna :

• W pierwszej instancji sprawy rozpoznają wojewódzkie sądy administracyjne. Sady te dzielą się na wydziały które tworzy i znosi prezes NSA

• II instancja - naczelny sąd administracyjny z siedzibą w Warszawie (sprawuje nadzór nad wojewódzkimi sądami) Dzieli się na Izby: Finansową, Gospodarczą i Ogólnoadministracyjną.

Organami obu sądów są : prezes sądu, zgromadzenie ogólne sędziów oraz kolegium.

System francuski trójszczeblowa struktura :

• I szczebel międzydepartamentalne trybunały adm. objęte domniemaniem kompetencji

• II szczebel sądy apelacyjne (właściwe tylko w sprawach, w których rozstrzygnięcie zależy od oceny faktów). W innych sprawach odwołanie od wyroku trybunałów kierowane jest do szczebla najwyższego

• Rada stanu sąd kasacyjny w stosunku do orzeczeń sądu apelacyjnego.

Poza tą strukturą działają sądy specjalne sprawy finansowe i budżetowe. (izba obrachunkowa)

System niemiecki

Trójszczeblowa struktura wynika z federalnego charakteru państwa.

• sądy adm. pierwszej instancji

• wyższe sądy administracyjne

• Federalny sąd administracyjny bada zaskarżone wyroki pod względem ich zgodności z prawem. (instancja rewizyjna)

Sądy specjalne : sady socjalne i finansowe.

Sądownictwo administracyjne jest częścią aparatu wymiaru sprawiedliwości.

2.3 Stosunek sądów administracyjnych do innych organów państwa.

• Sądy administracyjne są upoważnione do kontroli administracji publicznej, więc jest rzeczą oczywistą, że powinny być formalnie a także faktycznie od tej administracji uniezależnione.

• W Polskim prawie sądownictwo adm. jest oddzielone od aparatu rządowego. Nie wiąże się go nawet z resortem sprawiedliwości, którego minister nie ma żadnych kompetencji. Rada ministrów ma tylko prawa do pobierania opłat kancelaryjnych i kompetencje związane z określaniem opłat wpisu od skargi

Kompetencje prezydenta dotyczące sądów adm. :

dotyczące stanowisk:

• powoływanie sędziów sądów adm. na wniosek KRS

• prawo do powoływania Prezesa NSA spośród 2 kandydatów przedstawionych przez zgromadzenie ogólne sędziów tego sądu.

• Prawo do powoływania wiceprezesa NSA

• W drodze rozporządzenie prawo do ustalania liczby stanowisk sędziowskich w NSA na wniosek zgromadzenia ogólnego sędziów NSA

• W drodze rozporządzenia określa stanowiska u wymagane kwalifikacje urzędników sądowych oraz zasady ich wynagradzania

Dotyczące organizacji sądownictwa:

• tworzy i znosi wojewódzkie sądy adm. oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości

• może tworzyć, znosić poza siedziba tego sądy jego wydziały zamiejscowe, a także przekazywać wojewódzkiemu sądowi rozpoznawanie spraw należących do innego wojewódzkiego sądu jeśli wymagają tego względy celowościowe.

• W drodze rozporządzenie ustala określa szczegółowy tryb nadzoru nad działalnością wojewódzkich sądów przez organy i osoby do tego wyznaczone.

• Ustala regulamin wewnętrznego urzędowania woj. sądów.

• Prezydent jest informowany przez prezesa NSA o działalności sądów adm.

Sądy adm. przekazują informacje dotyczące problemów adm. publicznej PRM. Nie oznacza to żadnej zależności struktur sądowych od rządu, a w ręcz przeciwnie pozwala na wytykanie uchybień co stawia sądownictwo w „nadrzędnej” pozycji.

3. Przedmiot ochrony

Sądownictwo poprzez swoje działanie ma na celu chronienie pewnego katalogu wartości, wartości tą można nazwać przedmiotem ochrony i ze względu na ten przedmiot systemy sądownictwa dzieli się na zbudowane z :

• subiektywnego punktu widzenia (ochrona praw podmiotowych, liczy się jednostka) ochrona praw podmiotowych polega na tym, że sąd działa tylko na wniosek osoby która wniosła skargę z powodu naruszenia jej prawa przez akt adm. prawo to ogranicza się więc tylko do pewnego kręgu osób. Sąd jest związany granicami skargi i bada tylko sprawę w kwestii ewentualnego naruszenia prawa podmiotowego i tylko poprzez naruszenie takiego prawa może uchylić zaskarżony akt.

• obiektywnego (ochrona praw przedmiotowych, obiektywny porządek prawny) skarga do sądu jest składana przez dowolny podmiot ze względu na naruszenie prawa w ogóle, a sąd nie będąc związany granicami skargi bada zaskarżony akt w całości i uchyla go zawsze, gdy stwierdzi naruszenie prawa lub ewentualnie kwalifikowane naruszenie prawa. W tym systemie zaskarżeniu mogą podlegać akty generalne i administracyjne

3.2 przedmiot ochrony w polskich unormowaniach dotyczących sądów administracyjnych.

• w polskim sądownictwie podstawowe znaczenie ma kryterium legalności, stąd też punktem odniesienia dla sądu jest obiektywny porządek prawny.

• Sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

• Poza ochroną obiektywnego porządku prawnego, legalności również sama możliwość wniesienia skargi do sądu i uzyskania wyroku jest też już pewną ochroną podmiotu skarżącego. W tej fazie przedmiotem ochrony jest interes prawny. To samo art. 101 u.s.g skarga na uchwałę lub zarządzeni organu gminy., którą może wnieść każdy czyj interes prawny został naruszony lecz tutaj elementem koniecznym jest wykazania tego „naruszenia”. Ochrona jest tu dodatkowo rozszerzona ponieważ można się powołać na subiektywny interes prawny. Przedmiot kontroli w tej fazie jest wskazany subiektywnie, natomiast w już w fazie wyrokowania chroniony jest obiektywny porządek prawny.

W polskim sądownictwie możemy mówić o dwoistości przedmiotu ochrony. Ponieważ w fazie zaskarżenia przedmiotu jest on wskazany subiektywnie, a jest nim interes prawny natomiast w fazie wyrokowania chroniony jest obiektywny porządek prawny.

Dwoistość przedmiotu ochrony w polskim sądownictwie adm. niestety brak komplementarności (uzupełniania się)

4. podmioty

postępowanie przed sądami ma charakter kontradyktoryjny co oznacza, że obok sądu występują dwa podmioty których sytuacja procesowa jest równa. Są to podmioty czynny czyli skarżący i bierny (organ adm. publicznej który wydał zaskarżany akt)

4.1 podmioty czynne

legitymacja skargowa pojęcie to ma charakter materialnoprawny i oznacza prawo do bycia stroną w konkretnym postępowaniu sądowym ze względu na jego treść.

Odróżniać od :

Zdolność sądowa formalne prawo do bycia stroną każdego postępowania sądowego.

• różne sposoby formułowania legitymacji skargowej np. „każdy kto sądzi, że naruszono przedmiot ochrony”, „każdy czyjego podmiot ochrony naruszono”

• legitymacja skargowa na podstawie interesu prawnego we wniesieniu skargi.

• Wyjątkowo status podmiotu czynnego może być spowodowany interesem publicznym, lub potrzebą szczególnej ochrony interesu indywidualnego. prawo do wniesienia skargi przez prokuratora , RPO, organizację społeczną w zakresie jej statutowej działalności w sprawach interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział we wcześniejszym postępowaniu. (brak materialnej legitymacji)

• Status podmiotu czynnego może również wynikać z innego przepisu szczególnego

4.2 podmioty bierne

będą nimi każdorazowo organy, których działanie jest przedmiotem skargi.

4.3 inne podmioty

ustawa o postępowaniu przed sądami adm. przewiduje udział osób „uczestników” którzy nie wnieśli skargi, ale jej temat i ich interes prawny dotyczy wyniku skargi . Podmioty te są objęte taką samą ochroną jak podmioty skarżące.

Dozwolone jest również uczestnictwo w postępowaniu organizacji społecznej w sprawach innych osób jeśli sprawa dotyczy jej statutowej działalności.

5. Przedmiot i zakres kontroli sądu administracyjnego (przedmiot i zakres zaskarżenia)

podstawowym kryterium pozwalającym na ustalenie zakresu sądownictwa jest kryterium przedmiotowe. Mówiąc o tym przedmiocie i jego zakresie należy wyróżnić osobno:

• przedmiot kontroli (katalog aktów bądź czynności adm. które mogą być przedmiotem skargi)

• przedmiot rozpoznania ( zespół elementów które bada sąd w trakcie kontroli)

• przedmiot wyrokowania ( elementy treściowe orzeczenia sądu i jego zakres)

5.2 sposób określenia przedmiotu (zakresu) kontroli (zaskarżenia)

• według systemu enumeracji kontrola sądu obejmuje tylko te działania adm. pub., które zostały wyraźnie jej poddane i wymienione w ustawie.

• Według systemu klauzuli generalnej według tej koncepcji przyjmuje się, że kontroli podlegają wszystkie działania adm. pub., lub przynajmniej wszystkie akty adm. ( wszystkie działania nieobjęte definicją aktu są określone jako wyjątki od klauzuli generalnej i muszą być enumeratywnie wymienione w ustawie)

Wyjątki wyłączenie spod klauzuli generalnej ustalone metodą enumeracji negatywnej (w historii sądownictwa) :

1. na podstawie doktryny aktów urzędowych chodzi tu o akty, decyzje które są podejmowane przez organy o szczególnej randze, albo ze względu na specjalny przedmiot aktów związany ze sprawami ogólnopaństwowymi)

2. według doktryny immunitetu wyłączone niektóre organy np. głowa państwa

3. według doktryny szczególnych stosunków władczych wyłączeniu podlegają sprawy związane z zależnością zakładową lub zależnością służbową.

5.3. System francuski.

System francuski (ciągła ewolucja klauzuli generalnej) 4 sfery sądownictwa administracyjnego wobec których należy osobno rozpatrywać jego zakres. Dwie sfery mają charakter podstawowy i pozwalają mówić o dwóch odmiennych kategoriach sądownictwa adm., wyodrębnionych ze względu na jego podmiot.

1. I sfera (sporów o prawa) sąd w niej orzeka o istnieniu, treści i skutkach praw podmiotowych. Działalność merytoryczna, w której sąd reguluje treść stosunku prawnego między skarżącym, a adm.. Mimo, że podmiotem skargi jest tu akt adm., to mamy tu jednak do czynienia z procesem wytoczonym organowi, który tym aktem naruszył czyjeś prawa podmiotowe. Odpowiedzialność materialna państwa za szkody wyrządzone obywatelowi.

2. II sfera (sporów o legalność) sąd orzeka o legalności aktów. Typowa kontrola mająca na celu uchylenie aktu. Skarga o przekroczenie władzy. Proces wytoczony przeciw aktowi. Nieliczne wyłączenia aktów spod kontroli i obejmują akty rządowe. (akty mieszane)

Pozostałe dwie sfery nie mają charakteru podstawowego i obejmują postępowanie interpretacyjne i represyjnie

5.4. System niemiecki.

System niemiecki (ewolucja od systemu enumeracji do klauzuli generalnej) droga sądowoadministracyjna jest właściwa we wszystkich sporach publicznoprawnych o charakterze niekonstytucyjnym o ile nie przekazano ich innemu sądowi. Nie ma znaczenia forma zaskarżanego aktu, ale tylko fakt naruszenia praw skarżącego bądź obiektywnego porządku prawnego. Istotna forma zaskarżalnego aktu przy wyborze rodzaju skargi.

5.5. System polski.

System polski okres międzywojenny zasada klauzuli generalnej z wieloma wyjątkami, od 1980 zasada enumeracji, tyle że wyliczanie nie obejmowało kategorii działań adm., ale kategorie spraw w jakich te działania były podejmowane . Obecnie obowiązuje ustawa o postępowaniu przed sądami adm. która przyjmuje klauzulę generalną , ale wynika ona z bardzo ogólnego i pojemnego wyliczania działań adm. które podlegają skardze do sądów, oraz enumerację negatywną zawierającej wyjątki :

5.5.1 Decyzja administracyjna

w związku z tym, że pojęcie „decyzja adm.” jest pojęciem nieostrym trzeba przyjąć, że przedmiotem skargi mogą być wszystkie akty adm., charakteryzujące się indywidualnością, konkretnością, jednostronnością i zewnętrznością. Z kolei to ogólne pojęcie nie pokrywa się z definicją „decyzji zaskarżanej do sadu adm.” ponieważ decyzje można zaskarżyć dopiero kiedy jest ona ostateczna i wyczerpały się już wszystkie środki zaskarżenia w postępowaniu administracyjnym. (z wyczerpania środków zwolniony jest prokurator i Rzecznik PO)

można zaskarżyć decyzje kasacyjna, a także decyzje wydawane w ramach uznania administracyjnego. Ograniczenia też nie stanowią formalne wymogi skargi takie jak termin, zachowanie elementów treściowych, wpis (stanowią one jedynie utrudnienie wniesienia skargi z praktycznego punktu widzenia, nigdy merytorycznego)

5.5.2 Postanowienia administracyjne

są to z zasady akty administracyjne procesowe, dotyczą one tylko poszczególnych kwestii tego postępowania. Najczęściej rozstrzygają o jakimś fragmencie sprawy, np. postanowienie o zajęciu stanowiska przez inny organ. Wyjątkowo tylko rozstrzygają o istocie sprawy. Mimo tego postanowienia podlegają zaskarżeniu do sądu adm. w kategoriach :

• postanowień wydanych w postępowaniu adm. na które służy zażalenie (gdy tak stanowi wyraźnie przepis k.p.a.) albo gdy rozstrzygają one sprawę co do istoty

• postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie

5.5.3 Niebędące decyzjami ani postanowieniami akty lub czynności z zakresu administracji publicznej, dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa

chodzi tu o działania charakteryzujące się następującymi cechami :

• w związku z tym że są aktami bądź czynnościami każe nam przyjąć że forma tej kategorii działań adm. jest bardzo szeroka. Np. „Czynność” może być w formie zwykłego znaku bądź symbolu

• nie są ani decyzjami ani postanowieniami. (trzeba badać materie bo coś co nazywa się decyzją nie musi mieć jej cech)

• mają charakter publicznoprawny, gdyż tylko takie działania mogą być objęte skargą do sądu.

• Dotyczą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.

• W skład tych działań wchodzą akty generalne

Przykładami działań mogą być określone czynności materialno techniczne, akty rejestracji, odmowa przyjęcia do niektórych zakładów. Zakwalifikować tu też można działania bezpośrednio zobowiązujące.

5.5.4 Akty prawa miejscowego

możliwością zaskarżenia objęte są akty prawa miejscowego organów j.s.t. i terenowych organów adm. rządowej (również akty niezespolonej adm. (np. akty dyrektorów urzędów morskich)

• kategorię skargi na prawa miejscowego wprowadzają u.s.w i u.a.r.w. (tylko zakres administracji publicznej)

• skarga na akt prawa miejscowego wydana przez gminę/powiat jest możliwa tylko na podstawie artykułów z u.s.p. i u.s.g. dotyczących uchwał i zarządzeń wydanych przez organy tych j.s.t. (nie ma odrębnej skargi na akt p.m. w ustawach o samorządzie. Ta kategoria mieście się właśnie w zakresie uchwał i zarządzeń) przedmiotem skargi są uchwały i zarządzenia tylko z zakresu adm. publicznej chyba, że skargę wnosi organ nadzoru.

• Co do samorządu województwa skargę na uchwałę organu która nie jest aktem prawa miejscowego może wnieść tylko organ nadzoru (na odwrót) ale za to w każdej sprawie nie tylko z zakresu działań adm. publicznej.

5.5.5. Inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków.

• uchwały rady gminy lub zarządzenia wójta, burmistrza, prezydenta (samorząd gminny)

• uchwała organu powiatu - rady lub zarządu (samorząd powiatowy)

Skardze podlegają również inne akty j.s.t nie będące aktami prawa miejscowego.

5.5.7 Akty nadzoru

przedmiotem skargi mogą być także akty nadzoru nad działalnością j.s.t

akt nadzoru (każdy akt wydawany w ramach postępowania nadzorczego) =/= rozstrzygnięcie nadzorcze (akt adm. kończący procedurę nadzorczą i rozstrzygający o losach aktu poddanego nadzorowi i konkretyzujący środek nadzoru, który organ nadzorczy chce zastosować)

rozbieżność terminologiczna..

5.5.7 Bezczynność administracji

skargę można wnieść na bezczynność organu, problem jednak w tym, że nie wiadomo kiedy moment „bezczynności” zaczyna istnieć i ustawodawca nie zdefiniował samego pojęcia bezczynności. Bezczynność nie dotyczy innych działań (aktów prawa miejscowego, , uchwał zarządzeń j.s.t.) bo skarga ta jest oparta na naruszeniu interesu prawnego lub uprawnień skarżącego.

5.5.8 inne przedmioty zaskarżenia

• grupa działań organów samorządowych, które nie mieszczą się w żadnej kategorii, które wymienialiśmy. (np. zaskarżenie decyzji organu którego zatwierdzenie, zaopiniowanie jest konieczne dla ważności rozstrzygnięcia organu samorządowego )

• skarga na organ samorządowy który podejmuje czynności prawne lub faktyczne z naruszeniem prawa osób trzecich.

• Ochrona prawa mieszkańców do uzyskania informacji na temat funkcjonowania gminy.

• działania wobec których przepisy szczególne powtarzają treść rozwiązań przyjętych w prawie o postępowaniu przed sądami adm.

5.5.9 Enumeracja negatywna

Trzy rodzaje spraw należące do sfery wewnętrznej adm. publicznej które nie podlegają skardze...

• działania podejmowane w stosunkach organizacyjnych między organami adm. publicznej

• działania podejmowane w typowych stosunkach służbowych

• odmowa mianowania na stanowiska do pełnienia funkcji w organach adm.

Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach należących do innych sądów.

Akty zakładowe zewnętrzne (np. przyjęcie i odmowa przyjęcia na studia) powinny być uznawane za decyzje adm. i z tej przyczyny akty te podlegają skardze.

Akty zakładowe wewnętrzne nie podlegają.

Akty zakładowe generalne takie jak np. regulaminy zakładowe itp. też nie podlegają skardze.

5.5.10. Spory kompetencyjne.

Spór kompetencyjny obiektywnie istniejąca sytuacja prawa, w której co do zakresu działania organów państwowych zachodzi rozbieżność poglądów, która powinna być usunięta na skutek podjętych w tym kierunku środków prawnych.

• spory kompetencyjne pozytywne starcie dwóch twierdzeń o kompetencji w danej sprawie. Chodzi o niedopuszczenie do obrotu prawnego dwóch skutecznie podjętych działań w tej samej sprawie.

• spory kompetencyjne negatywne starcie dwóch twierdzeń o niekompetencji organów w danej sprawie. chodzi o zapewnienie ochrony prawnej temu kto się jej domaga, a jej nie dostał, oraz doprowadzenie do działania odpowiednich organów kiedy żaden z nich się nie poczuwa

spory kompetencyjne mogą mieć charakter konkretny (związane z konkretną sprawą) i abstrakcyjny (niezwiązany z konkretną sprawą) w polskim prawie możliwe są tylko konkretne.

Do sądów adm. należy rozstrzyganie sporów pomiędzy organami j.s.t i między SKO, oraz między organami tych jednostek, a organami adm. rządowej.

5.5.11 uchwałodawstwo sądowoadministracyjne.

są to działania wykonywane wyłącznie przez NSA działający w składzie 7 sędziów, w składzie całej izby lub pełnym składzie.

NSA ma na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżność w orzecznictwie sądów adm.

Uchwały tego rodzaju powinny mieć charakter generalny i nie tyczą się konkretnych spraw, nie mają bezpośredniej mocy wiążącej w konkretnej sprawie tylko pośrednią ponieważ skład orzekający sądu administracyjnego może zakwestionować treść takiej uchwały.

Uchwały te są podejmowane na wniosek Prezesa NSA, prokuratora generalnego, lub RPO

Nie mają one bezpośredniej mocy wiążącej w konkretnej sprawie.

Mówi się o nich jako o „precedensach faktycznych” które nie wiążą faktycznie, ale można się na nie skutecznie powołać w środku odwoławczym od orzeczenia wojewódzkiego sądu adm.

• Drugi rodzaj uchwał NSA dotyczy rozstrzygania zagadnień prawnych, budzących poważnie wątpliwości w konkretnej sprawie sądowo adm. Podejmowane na wniosek składy orzekającego sądu wyrażony w jego postępowaniu. Są bezwzględnie wiążące w danej sprawie.

6. skarga.

6.1. Jednolitość skargi.

• systemy jednoskargowe uniwersalna, mająca zastosowanie wobec każdego aktu z tego samego powodu i w tym samym celu. Skarga ta ma we wszystkich wypadkach podobne elementy składowe, podobne warunki dopuszczalności i podobna legitymacja skargowa. Wynika to stąd, że sądy w takich systemach mają również jednolite kompetencje. (skarga na decyzje adm. nie różni się w zasadzie od skargi na uchwałę czy inne działanie)

• systemy wieloskargowe gdy możliwości sądów do uchylania aktów są bardziej rozbudowane, większa liczba różnorodnych skarg zróżnicowana ze względu na przedmiot ochrony.

Skarga w systemie francuskim skarga w obrębie orzecznictwa pełnego (skargi o uchylenie aktu -> najważniejszy podział na czele ze skargą o „przekroczenie władczy”) oraz wnioski w postępowaniu interpretacyjnym i represyjnym.

Skarga w systemie niemieckim bardzo zawiły i rozbudowany system.

Najważniejsze kategorie:

1. skarga o uchylenie aktu niezgodnego z prawem

2. skarga o zobowiązanie w celu wydania aktu

3. skarga na niedziałanie

4. skarga o stwierdzenie stosunku

5. skarga o ukształtowanie stosunku prawnego

6. skarga o świadczenie (nie polega na wydaniu aktu)

6.2 skarga w systemie polskim

skarga w systemie polskim jest jednoskargowa skarga na decyzję administracyjną nie różni się od skargi na uchwałę itp.

Różnice dotyczące skarg nie dotyczą ich samych, ale legitymacji do ich wnoszenia lub warunków ich dopuszczalności.

Wspólna cecha skargi Skargę można wnieść dopiero po wyczerpaniu środków odwoławczych (szczegółowość skargi) przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub RPO. Jeśli nie ma takiego środka prawnego należy wezwać wcześniej odpowiedni organ do usunięcia naruszania prawa itp.

Każda skarga powinna zawierać wskazania zaskarżanego aktu, oznaczenie organu, którego działania skarga dotyczy i określenia naruszenia praw lub interesu prawnego.

(element formalny, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi)

do wniesienia skargi wystarcza sam fakt zakwestionowania działania administracji sporne stanowisko ponieważ z jednej strony należy jak najszerzej chronić podmioty zewnętrze, a z drugiej strony nie można dopuścić do zalewania sądów skargami z błahych powodów. W tej kwestii pewną ochronę stanowi wnoszenie skarg poprzez organy administracyjne.

7. przedmiot rozpoznania

zespół elementów, które bada sąd w trakcie swojego działania.

7.1. Sprawa sądowoadministracyjna.

Definicja formalna postępowanie sądowe w sprawach z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz w innych sprawach, do których jego przepisy stosuje się z mocy ustaw szczególnych .

Definicja formalna chodzi tu też kontrolę aktu, ale aktu który został wydany w jakiejś sprawie i jeśli tym aktem jest decyzja to ta sprawa była „sprawą indywidualną” tzn. doszło do jakiejś relacji między organem adm. publicznej i podmiotem zewnętrznym, a więc nie była to sprawa tylko o charakterze formalnym ale o treści materialnej. Wniosek z tego taki, że sąd przeprowadzając kontrolę w sprawie aktu mającego znaczenie materialne to on sam działa w tej samej sprawie, mając wobec niej tylko inny cel do spełnienia. Celem tym nie jest konkretyzacja stosunku prawnego ale kontrola tej konkretyzacji.

Granice sprawy : sąd nie powinien wypowiadać się co do innych stosunków prawnych, które nie były objęte sprawą rozstrzygniętą zaskarżonym aktem.

7.2. Szczegółowy przedmiot rozpoznania.

Sąd nie jest związany granicami skargi, ale jest związany granicami sprawy. Musi się opierać na stanie faktyczny jaki istniał w momencie jej wniesienie tzn., że jest związany wszystkim co zostało ustalone przez organ, który wydał zaskarżony akt do sądu.

• Sąd nie może kierować się przesłankami które powstały po dacie wydania zaskarżonego aktu.

• Sad może uchylić akt ale nigdy go zmienić.

Sąd bada wiele elementów, aby ustalić prawidłową relację między zaskarżonym aktem, a treścią prawa.

1. badanie wykładni normy w tym pojęć nieostrych na których bazuje zaskarżony akt i porównanie jej z wykładnią organu

2. ponowne dokonanie subsumcji

3. motywy podjętego aktu

4. dochowanie wymaganej procedury

5. sposób korzystania z luzów w ramach uznania

8. Przedmiot orzekania

przedmiotem orzekania sądów jest przede wszystkim kryterium legalności poza pewnymi systemami kiedy sądy mają zdolności merytoryczne.

Pojęcie legalności może mieć różny kształt:

• np. legalność jako zgodność z PPP, jako zgodność z prawami nabytymi lub interesami prawnymi, albo z obiektywnym porządkiem prawnym.

• Wymiar legalności może być różny w zależności od fazy działania , inny w momencie wniesienia skargi a inne w momencie orzekania.

• Legalność nie jest nigdy kryterium absolutnym. Zawsze dochodzi do naruszeń prawa i trzeba odróżnić te większej wagi i mniejszej, jedne będą determinowały orzeczenia sądu, a inne nie.

Legalność, a celowość NSA mówi o koncepcji „legalności celu” która polega na tym, że poza badanie legalności , należy brać również pod uwagę zgodność normy z celem, dla którego ta norma powstała.

Ujęcie klasyczne wyklucza to stanowisko.

8.2. Wymiary orzeczeń sądowych.

Podstawowym orzeczeniem sądu jest wyrok, który służy rozstrzygnięciu sprawy. Gdy skarga podlega odrzuceniu ze względów formalnych, sąd wydaje „postanowienia”.

8.3. Istota orzekania i jego zakres.

na wstępie sąd orzeka o zasadności wniesionej skargi, ze wszystkimi konsekwencjami zasady niezwiązania sądu jej granicami. Ocena ta determinuje dalsze losy zaskarżanego aktu lub czynności.

sąd nie może orzekać w zakresie szerszym niż mógł rozpoznać skargę. Są to maksymalne granice orzekania.

8.3.2. „szerokość” orzekania.

Rodzaje wyroków

• Wyroki oddalające skargę gdy sąd nie stwierdzi naruszenia prawa uzasadniającego potrzebę ingerencji.

• Wyroki uwzględniające skargę wydawane gdy ustawa przewiduje ingerencję sądu.

Nie każde naruszenie prawa w decyzji lub postanowieniu może spowodować ingerencję sądu.

Przesłanki uwzględniające skargi na decyzje i postanowienia :

• Naruszenie prawa materialnego, które to miało wpływ na wynik sprawy, chodzi tu głownie o błędną wykładnię lub subsumcję.

• Naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania adm. (wady procesowe decyzji adm. np. dowody na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe.

• Inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Wady powodujące stwierdzenie nieważności aktu:

• 156 k.p.a.

• sytuacje w których pomimo istnienia kwalifikowanych wad nie można stwierdzić tej nieważności 156/2 k.p.a. i 146.kp.a.

Przesłanki uwzględniające skargi na akty lub czynności :

• Jest tu bardzo wyjątkowe rozwiązanie, które pomimo uchylenia takiego aktu lub czynności przez sąd pozwala mu na uznanie uprawnienia bądź obowiązku wynikającego z przepisu prawa. Wyjątek od braku możliwości merytorycznego orzekania przez sądy. Jest to deklaratoryjne potwierdzenie praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa.

• Stwierdzenie bezskuteczności zaskarżonej czynności. Jest to nie zakwestionowanie jej samej ale tylko jej skutków.

• Uwzględnienie skargi na akty samorządowe oznacza obowiązek stwierdzenia ich nieważności. Rodzaj naruszenia prawa jest wyznaczony przez ustawy samorządowe. Wobec aktów prawa miejscowego postępowanie odbywa się na zasadzie ogólnej jeśli brak jest zgodności z prawem.

• Skarga na akt nadzoru powoduje jego uchylenie, postępowanie też na zasadzie ogólnej.

• Uwzględnienie skargi na bezczynność polega zobowiązaniu organu administracyjnego do wydania w określonym terminie aktu itp. Sąd nie mając kompetencji merytorycznych nie może sam zlikwidować tego stanu.

8.3.3. Głębokość zakresu orzekania.

momencie zaskarżenia danego aktu administracyjnego do sądu administracyjnego należy pamiętać, że zanim znalazł się on właśnie w obrębie orzekania tego sądu to przeszedł wcześniej przez proces postępowania administracyjnego (tzn. jurysdykcyjnego) czyli po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych, bo inaczej nie mógłby on być zaskarżony do sądu administracyjnego. Wniosek z tego taki, że skoro wszystkie środki odwoławcze zostały już wykorzystane to ciągnie to za sobą fakt, że na ich podstawie została wydana jakaś decyzja, więc sąd administracyjny nie może tylko badać zaskarżonego aktu, ale musi również zagłębić się w tą właśnie decyzję poprzedzającą wydaną przez pierwszą instancje gdyż ona też może być wadliwa i w momencie gdyby sąd administracyjny ją pominął skutkowało by to w tym, że odzyskała by ona swoją moc.

Dochodzi czasem do sytuacji kiedy, zostaje wznowione postępowanie w sprawie adm. lub dochodzi do kilkakrotnego wydawania decyzji. Wtedy tylko ta ostatnia może być przedmiotem wniesienia skargi. Uchylenie tylko tej ostatniej może doprowadzić do stanu niezgodnego z prawem, dlatego istnieje potrzeba działania w „głąb” przez sądy aby usunąć wadliwość wszystkich decyzji poprzedzających wydanie tej zaskarżonej. Przepis ten nakłada na sąd obowiązek wyjścia poza granice skargi.

8.3.4 Problem zakazu „reformationis in peius“.

niemożność wydania orzeczenia sądowego drugiej instancji na niekorzyść podmiotu składającego środek zaskarżenia. Ten zakaż tyczy się również orzeczeń sądu adm., chyba, że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.

• zakaz ten ogranicza zasadę niezwiązania sądu granicami skargi, a także ogranicza podstawową funkcje sadu adm., jaką jest eliminowanie z obrotu prawnego aktów niezgodnych z prawem.

• W związku z tym, że sąd nie ma możliwości merytorycznego orzekania o działaniu na niekorzyść może być tylko mowa, kiedy sąd zastosuje do zaskarżonego aktu środek ostrzejszy niż o to zabiegała osoba skarżąca. Albo gdy uchyli akt w całości, chociaż strona żądała uchylenia w części.

9. Dwuinstancyjność sądownictwa administracyjnego.

• Od wyroku woj. sądu adm. służy skarga kasacyjna, która stanowi środek uruchamiający jedynie kasacyjne kompetencje NSA. W efekcie NSA nie może zmienić wyroku sądu I instancji, ale może go jedynie uchylić i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia, co powoduje dodatkowe przedłużanie.

• Wniesienie samej skargi kasacyjnej jest równie uciążliwe skarga musi być oparta na specjalnych podstawach, przymus adwokacki, osobny wpis.

10. Zagadnienie skuteczności wyroków sądu administracyjnego.

kwestia skuteczności wyroków sądowych w systemach „nieprecedensowych” zależy przede wszystkim od autorytetu sądu i sankcji jaką może zastosować wobec organu nierealizującego wyroku sądowego.

skutki wyroku uwzględniającego skargę :

• jeśli skarga została wniesiona na wniosek innego podmiotu i zaskarżony akt został uchylony organy administracji mają obowiązek doprowadzić ponownie do rozstrzygnięcia prawidłowego. Uchylenie aktu powoduje bowiem powrót sprawy do fazy poprzedzającej jego wydanie, czyli istniejący wniosek dalej oczekuje na rozpatrzenie.

• Jeśli postępowanie wszczyna się z urzędu obowiązek ten już nie jest taki oczywisty, ale organ powinien rozważyć potrzebę ponownego powtórnego wydania aktu.

• Przy prowadzeniu ponownego postępowania organy są związane oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania, wyrażonymi w tym wyroku. Działanie niezgodne z tymi zaleceniami traktuje się jako z rażącym naruszeniem prawa i skutkuje ponownym stwierdzeniem nieważności kolejnego aktu.

instrumenty prawne mające gwarantować skuteczność wyroków w razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność, albo w razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność;

• możliwość wymierzenia organowi grzywny.

• W szczególnych wypadkach możliwość wydania orzeczenia merytorycznego

Oddzielny sposób to możliwość domagania się odszkodowania przez podmiot pokrzywdzony poprzez niewykonanie orzeczenia sądu.

6

---