POZ W SYSTEMIE OCHRONY ZDROWIA W POLSCE

AHE

mgr Anna Kocięcka

e-mail [e-mail]

HISTORIA ROZWOJU POZ

• Z końcem XIX wieku w Europie z różnorodnych organizacji i akcji charytatywnych powstawały zalążki obecnej kompleksowej ochrony zdrowia

• Zaczęto podejmować próby świadczenia zorganizowanych usług medycznych

• Później pojawiły się zorganizowane systemy ubezpieczeń, w szczególności ubezpieczenia państwowe lub wspierane przez państwo

• Opieka „pierwszej linii”, czyli POZ zaczęła się organizować w Europie i USA w I połowie XX wieku

• Wraz z rozwojem ubezpieczeń społecznych na przełomie XIX i XX w. pojawiła się instytucja lekarza domowego.

• Opieki nad najuboższymi podejmowali się lekarze społecznicy.

HISTORIA ROZWOJU POZ W POLSCE

• 19 07 rok - Towarzystwo Przeciwgruźlicze przy Szpitalu św. Ducha w Warszawie zainicjowało działania polegające na kontakcie pracowników ze środowiskiem rodzinnym

• lekarz i pielęgniarka obejmowali opieką całą rodzinę

• 1909 rok - Lwowskie Towarzystwo Walki z Gruźlicą-

- zatrudniło pierwszą pielęgniarkę( tzw. społeczną) , która wizytowała osoby chore w domach mając za zadanie:

• szerzenie higieny

• przygotowanie rodziny do właściwego postępowania z chorym w warunkach domowych

HISTORIA ROZWOJU POZ W POLSCE

• W 1916 powstało Polskie Towarzystwo Medycyny Społecznej, które postulowało upaństwowienie służby zdrowia, widząc w takim

rozwiązaniu jedyną możliwość objęcia opieką zdrowotną wszystkich

obywateli

• Przed II wojną światową funkcjonowała Kasa Chorych, której lekarze rodzinni sprawowali opiekę nad ludźmi w ich środowisku życia i zamieszkania ( początkowo ok.300, w1933 - ok. 100- 28.03.1933 na mocy ustawy rozwiązane - ubezpieczenia społeczne -ZUS)

HISTORIA ROZWOJU POZ W POLSCE

• W okresie międzywojennym pomimo stworzenia podstaw lecznictwa publicznego 80% świadczeń ambulatoryjnych udzielali lekarze prywatnie praktykujący

• Funkcjonowały dwa systemy :

• system ubezpieczeniowego lecznictwa otwartego :

• ambulatoria ogólne

• ambulatoria specjalistyczne należące do kas chorych

• system prywatnego gabinetu lekarza

• Dla najuboższych na terenach zaniedbanych pod względem

zdrowotnym samorządy organizowały ośrodki zdrowia

HISTORIA ROZWOJU POZ W POLSCE

• Po 1924 roku - około 70 ośrodków zdrowia na wsiach realizowało zadania podstawowej opieki

• Były w nich zatrudnione tzw. higienistki- wywiadowczynie - zadanie- rozpoznawanie potrzeb zdrowotnych podopiecznych

HISTORIA ROZWOJU POZ W POLSCE

• 1925 rok - przy ul. Puławskiej w Warszawie powstała Stacja Higieny Zapobiegawczej, przekształcona w I Ośrodek Zdrowia:

• obejmował - 8 okręgów

• podmiotem zabiegów medyczno-opiekuńczo-wychowawczych była rodzina

• prowadzono dokumentację określaną jako: „karta odwiedzin środowiskowych” - wpisów dokonywali lekarze, pielęgniarki, a także opiekunowie społeczni

HISTORIA ROZWOJU POZ

• Okres po II wojnie światowej to okres gwałtownego rozwoju specjalizacji w medycynie i odejście od holistycznego ujęcia opieki nad człowiekiem, a także rozwój medycyny naprawczej

• Na świecie rozwija się zainteresowanie podstawową opieką zdrowotną, szczególnie od lat 60-tych

• Pionierami w tej dziedzinie byli Anglicy - w 1948 r. wprowadzając w życie Narodową Służbę Zdrowia ( National Health Service) zapewnili podstawowej opiece zdrowotnej ( Primary Health Care, PHC )centralne miejsce w systemie ochrony zdrowia

• Początkowo- była to tylko opieka lekarska - zasadniczy trzon ( pierwszy poziom, szczebel podstawowy) w systemie opieki zdrowotnej stanowił lekarz ogólny( General Practitioner, GP)

HISTORIA ROZWOJU POZ

• W 1974 - w raporcie DHSS( Department of Health and Social Services UK) użyto po raz pierwszy terminu POZ:

„ celem jest stworzenie zespołów podstawowej opieki zdrowotnej, w których lekarze ogólni , pielęgniarki domowe ( rejonowe), wizytatorki zdrowia , a w niektórych przypadkach także dentyści i pracownicy socjalni, pracują jako zespół interdyscyplinarny, co ułatwia koordynację i wzajemną pomoc w planowaniu opieki i jej realizacji”

HISTORIA ROZWOJU POZ W POLSCE

• W Polsce bezpośrednio po II Wojnie Światowej , tzw. otwartą opiekę zdrowotną ( ambulatoryjną) sprawowała samorządowa służba zdrowia ( miejskie i wiejskie ośrodki zdrowia , lekarze domowi Ubezpieczalni Społecznej , ok. 1800)

• Model organizacji lecznictwa ambulatoryjnego był oparty na koncepcji Siemaszki

• Według założeń tej koncepcji , z usług ambulatoryjnej opieki zdrowotnej mogli korzystać wszyscy obywatele państwa

HISTORIA ROZWOJU POZ W POLSCE

• II połowa lat 50 -tych - po wprowadzeniu rejonizacji powołani zostali lekarze rejonowi , którzy :

• sprawowali opiekę nad ludnością zamieszkałą na obszarze rejonu

• udzielali świadczeń w dziedzinie medycyny ogólnej i opieki nad kobietą i dzieckiem

• Powstały przychodnie rejonowe ,a w nich obok poradni „O” - ogólnej, poradnie:

• „D” dla dzieci

• „K” dla kobiet

• w zakładach pracy - poradnie przemysłowe

• w szkołach -poradnie szkolne

• Wszystkie razem tworzyły Podstawową Opiekę Zdrowotną

PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA W POLSCE PRZED 1999 R. :

• W wyniku reformy przeprowadzonej w latach 1973-1975, POZ stanowiła podstawę piramidy, określającej poziomy referencyjne opieki zdrowotnej

• Miejscem realizacji świadczeń POZ była:

• przychodnia rejonowa,

• ośrodki zdrowia na wsi,

• przychodnie przy zakładach pracy i w szkołach

• Świadczenia profilaktyczno-lecznicze udzielane przez zespoły POZ obejmowały tzw. „specjalności podstawowe” tj.:

• medycynę ogólną lub choroby wewnętrzne (interna)

• pediatrię

• ginekologię

• stomatologię

PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA W POLSCE PRZED 1999 R. :

• Świadczenia POZ obejmowały:

• świadczenia zapobiegawcze

• indywidualne świadczenia zapobiegawczo-lecznicze (również w domu chorego)

• pracę socjalną z jednostką, rodziną, środowiskiem

Miejsce POZ w systemie opieki zdrowotnej w Polsce przed 1999 rokiem

NOWOCZESNA KONCEPCJA POZ

• Motorem rozwoju POZ jest

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

RAPORT LALONDE`A 1974

• Wnioski z analizy problemów zdrowotnych

• Zależność pomiędzy zdrowiem a kulturowym, społecznym i fizycznym środowiskiem życia oraz jego poszczególnymi elementami

RAPORT LALONDE`A

• Akcentuje:

• potrzebę radykalnej zmiany w podejściu do zdrowia i jego uwarunkowań

• uznawanie indywidualnych zachowań i stylu życia jako główne przyczyny śmierci i chorób

• konieczność współpracy międzysektorowej na rzecz ochrony zdrowia

• uznaje znaczącą rolę edukacji zdrowotnej w procesie ochrony zdrowia

• konieczność szerokiego wsparcia wszelkich wysiłków mających na celu poprawę stanu zdrowia

STRATEGIA WHO
„ZDROWIE DLA WSZYSTKICH DO ROKU 2000”

• W maju 1977 r. Światowe Zgromadzenie Zdrowia przyjęło rezolucję WHO wskazującą, że głównym celem ŚOZ i jej państw członkowskich w najbliższych dekadach powinno być :

uzyskanie przez wszystkich obywateli świata takiego poziomu zdrowia, który umożliwiłby im prowadzenie ekonomicznie i społecznie produktywnego życia (will permit them to live a socially and economically productive life)

• Czynnikiem przyjęcia tej strategii była :

• świadomość narastania poważnych problemów zdrowotnych i społeczno-ekonomicznych

oraz

• nieadekwatności dotychczasowych modeli i systemów ochrony zdrowia

STRATEGIA WHO
„ZDROWIE DLA WSZYSTKICH DO ROKU 2000”

• 1978 r z inicjatywy WHO konferencja w Ałma Ata poświęcona problematyce podstawowej opieki zdrowotnej - ideologii społecznej w medycynie

• Uznano wtedy że:

• najważniejszą formą opieki zdrowotnej jest podstawowa opieka zdrowotna

• tworzy ona integralną i centralną część systemu ochrony zdrowia danego kraju i jest ściśle związana z ogólnym rozwojem społeczno-ekonomicznym społeczeństwa

• powinna być dostępna jednostkom i rodzinom w społeczeństwie, w sposób przez nie akceptowany, przy ich pełnym uczestnictwie oraz kosztem dostosowywanym do możliwości społeczeństwa i kraju

STRATEGIA WHO
„ZDROWIE DLA WSZYSTKICH DO ROKU 2000”

Podstawowa opieka zdrowotna jest pierwszym poziomem kontaktów rodziny i społeczeństwa z oficjalnym, formalnym systemem ochrony zdrowia, zbliżająca opiekę zdrowotną do miejsca zamieszkania i pracy ludzi i stanowi pierwszy element ciągłego procesu opieki zdrowotnej.

Poziom V Szpitale kliniczne instytuty naukowe

Poziom IV Szpitale

Poziom III Szczebel konsultacyjny (poradnie specjalistyczne, lekarze specjaliści

Poziom II Podstawowa opieka zdrowotna

Poziom I Samoopieka

Nowoczesna idea POZ- wg WHO

• Idea propagowana przez WHO zakłada aktywne uczestnictwo wszystkich obywateli w:

• kształtowaniu polityki zdrowotnej

• bezpośrednich działaniach na rzecz własnego zdrowia zgodnie z definicją „samoopieki zdrowotnej” (self-care)

Idea - samoopieka zdrowotna (Sealf care)

• „Sealf care” (samoopieka zdrowotna) to proces w którym ludzie sami działają na rzecz:

• wzmocnienia swojego zdrowia

• zapobiegania chorobom

• wykrywania chorób i ich leczenia, na poziomie podstawowym istniejącego systemu ochrony zdrowia

Pięć obszarów sealf care

1.Kontrola zdrowia i zapobieganie chorobom

2.Poznawanie i ocenianie objawów chorób

3.Samoleczenie (niefarmakologiczne i farmakologiczne)

4.Korzystanie ze świadczeń instytucji ochrony zdrowia

5.Uczestniczenie w działaniach inicjowanych działaniach na rzecz zdrowia

ISTOTA SAMOOPIEKI

• To odejście od schematu :

Dostawca świadczeń medycznych

- Odbiorca tychże świadczeń

ISTOTA SAMOOPIEKI

• Rodzaj, zakres i jakość opieki ZMIENIA SIĘ

zależności od:

• czynników kulturowych

• czynników społecznych

• czynników politycznych;

• innych czynników

• REALIZACJA TEJ IDEI JEST MOŻLIWA JEDYNIE PRZY ODPOWIEDNIM POZIOMIE OŚWIATY I WIEDZY O ZDROWIU

RÓŻNICE MIĘDZY TRADYCYJNĄ A NOWOCZESNĄ POZ

OPTYMALNY MODEL SYSTEMU OPIEKI ZDROWOTNEJ

• Poziom „I”- SAMOOPIEKA - realizowana przez jednostkę i rodzinę

• Jest to własna aktywność rodziny i jednostki mająca na celu utrzymania zdrowia, zapobieganie chorobom oraz wzmacnianie zdrowia i rodziny

OPTYMALNY MODEL SYSTEMU OPIEKI ZDROWOTNEJ

• „II” Poziom - PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA

• Miejsce pierwszego kontaktu pacjenta z opieką zdrowotną świadczoną przez profesjonalistów - przez lekarzy, pielęgniarki, położne, w sytuacji gdy on sam nie jest w stanie sobie pomóc

• Lekarz POZ powinien decydować, czy pacjent kwalifikuje się do opieki specjalistycznej (poziom III) lub czy podejmie się leczenia pacjenta w ramach swoich kompetencji

• Pacjent poddawany jest leczeniu szpitalnemu po ocenie przez lekarza POZ lub lekarza specjalisty i wyraźnym wskazaniu, iż takiej pomocy wymaga

• Najwyższy poziom stanowi specjalistyczna pomoc uzyskiwana w ośrodkach o wysokim stopniu specjalizacji (instytut, klinika UM)

POZ W POLSCE PO 1999R

• Nowy system w naszym kraju został zorganizowany w oparciu o Ustawę o Zakładach Opieki Zdrowotnej z 1991 r.

• Ustawa ta umożliwiała realizację świadczeń m.in. z zakresu POZ podmiotom publicznym ( publiczne zakłady opieki zdrowotnej -ZOZ) i niepublicznym ZOZ ( utworzonym przez spółki akcyjne, cywilne) oraz osobom fizycznym( prywatne praktykujący lekarze i pielęgniarki)

• Założeniem Ustawy o ZOZ było finansowanie świadczeń z kilku źródeł i zasada, że pieniądz ma podążać za klientem Oznaczało to, że pacjent wybierał świadczeniodawcę, któremu ubezpieczyciel płacił za usługę

• Klient zachowywał również prawo do rezygnacji z usług wybranego przez siebie świadczeniodawcy na rzecz innego lekarza

POZ W POLSCE PO 1999R

• W 2004 r. przyjęto Ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej , w której zawarto podstawowe definicje dotyczące realizacji świadczeń z zakresu opieki zdrowotnej, w tym również dotyczące POZ

• W lipcu 2010 r. była nowelizacje tej Ustawy.

POZ W POLSCE PO 1999R

• POZ stanowi pierwszy poziom opieki zdrowotnej;

• Drugi poziom opieki stanowi opieka specjalistyczna ambulatoryjna, szpitalna i doraźna;

• Trzeci poziom to opieka specjalistyczna wyżej kwalifikowana, świadczona np. przez jednostki szczebla wojewódzkiego, kliniki AM, instytuty naukowo-badawcze

MODEL ZESPOŁU POZ

CEL ISTNIENIA POZ

• Wdobrze działającym POZ konieczna jest współpraca pomiędzy pracownikami służby zdrowia oraz służby zdrowia ze społeczeństwem w celu :

• zapewnienia mu na tym poziomie wszystkich rodzajów opieki i jej udostępnianiu

• specjalnym zajmowaniem się grupami zwiększonego ryzyka

• koncentrowaniu się na stylu życia człowieka i na jego środowisku,

• wykorzystaniu i bogaceniu wiedzy znaczącej dla efektywności tej opieki

WSPÓŁPRACA W ZESPOLE POZ

POLSKA KONCEPCJA POZ

• POZ stanowi zasadniczy czynnik strukturalny w systemie organizacyjnym ochrony zdrowia

CELE POZ

• Ogólnym celem POZ jest zachowanie i poprawa stanu zdrowia jednostki i rodziny

• Cele cząstkowe

• Rozpoznanie potrzeb zdrowotnych

• Wykrywanie czynników zagrożenia zdrowia

• Zapobieganie chorobom

• Wczesne wykrywanie odchyleń w stanie zdrowia

• Rozpoznawanie, leczenie, rehabilitacja i pielęgnowanie

• Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia

POLSKA KONCEPCJA POZ

• POZ swoja działalnością obejmuje trzy zasadnicze środowiska:

• ZAMIESZKANIA

• PRACY

• NAUKI I WYCHOWANIA

ŚWIADCZENIA POZ W MIEJSCU ZAMIESZKANIA

• To świadczenia zdrowotne skierowane do zdrowych, chorych i niepełnosprawnych w miejscu zamieszkania (przebywania), w warunkach ambulatoryjnych bądź domowych

ŚWIADCZENIA W POZ

• Świadczenia zorientowane są na:

• promocje zdrowia i profilaktykę zdrowotną

• diagnostykę schorzeń, leczenie i rehabilitacje

• pielęgnację i edukacje zdrowotną

• Do świadczeń należy także :

• orzekanie i opiniowanie o stanie zdrowia

• koordynacja dalszej opieki medycznej w celu uzyskania możliwie optymalnego postępowania zdrowotnego i zapewnienia bezpieczeństwa podopiecznemu

ŚWIADCZENIA W POZ ZASPAKAJAJĄ POTRZEBY ZDROWOTNE POPULACJI PO PRZEZ:

• stworzenie możliwości wolnego wyboru świadczeniodawcy (lekarza, pielęgniarki, położnej)

• zapewnienie opieki lekarskiej przez koordynacje procesu diagnostyki, leczenia z ułatwieniem dostępu do konsultacji badań i zabiegów specjalistycznych w tym opieki stacjonarnej

ŚWIADCZENIA W POZ ZASPAKAJAJĄ POTRZEBY ZDROWOTNE POPULACJI:

• zapewnienie opieki pielęgniarskiej i położniczej przez koordynację procesu pielęgnowania w formie wizyt domowych, wizyt patronażowych, domowej opieki pielęgniarskiej przewlekle chorych i niepełnosprawnych oraz realizacje zaleceń lekarskich

• zapewnienia świadczeń zdrowotnych uczniom/wychowankom

SZCZGÓŁOWE ZADANIA POZ

• rozpoznawanie sytuacji zdrowotnej i socjalnej jednostki, rodziny (wspólnoty mieszkaniowej) i większych zbiorowości połączonych podobnymi warunkami środowiskowymi, przy wykorzystaniu min. danych epidemiologicznych, statystycznych;

• wykrywanie zagrożeń zdrowia, tj. narażenia i szkodliwości zewnątrz i wewnątrz pochodnych, wpływających na rozwój psychofizyczny, stan zdrowia i samopoczucia jednostki, rodziny

SZCZGÓŁOWE ZADANIA POZ

• ustalenie potrzeb zdrowotnych i socjalnych jednostki, rodziny, zbiorowości

• podejmowanie i prowadzenie działań szerzących i pogłębiających wiedzę o zdrowiu i skłaniających do prawidłowych zachowań, chroniących i umacniających zdrowie, przez kontrolę czynników zagrożenia, sprawdzanie stanu zdrowia, wczesne wykrywanie chorób, zapobieganie rozwojowi choroby, ograniczenie i łagodzenie powikłań oraz następstw choroby, zastępowanie utraconych funkcji itp.

SZCZGÓŁOWE ZADANIA POZ

• sprawowanie ciągłej i zespołowej, wszechstronnej i łatwo dostępnej opieki zdrowotnej i społecznej w drodze zapewnienia indywidualnych świadczeń w zakładzie opieki zdrowotnej, w domu i w innym miejscu gdzie wystąpiła taka potrzeba

• zapewnienie doraźnej pomocy medycznej w nagłych zachorowaniach i nieszczęśliwych wypadkach;

SZCZGÓŁOWE ZADANIA POZ CD.

• prowadzenie i organizowanie opieki domowej (medycznej i socjalnej) osobom obłożnie i przewlekle chorym, niedołężnym, upośledzonym i samotnym, stosowanie opieki o charakterze zbiorowym wobec rodziny i określonej społeczności

• koordynowanie działań podejmowanych w obrębie systemu świadczeń przez personel medyczny i instytucje służby zdrowia i opieki społecznej w celu osiągnięcia wymaganego stanu

ZARYS STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ

• Struktura POZ określona w zarządzeniu MZiOS z dnia 10 listopada 1982 r.

• O zakładach opieki zdrowotnej z dnia 30 sierpnia 1991 r (Dz.U. 1991 nr 91 poz.408)

• O powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia

ZARYS STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ

• Rozporządzenie MZiOS z dnia 9 kwietnia 2003 r w sprawie ogólnych warunków udzielania świadczeń zdrowotnych oraz trybu wyboru lekarza POZ, pielęgniarki i położnej POZ Dz.U. nr 63, poz. 589)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 października 2005 r. w sprawie zakresu zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej Dz. U. nr 214 ppz.1816

INNE DOKUMENTY PRAWNE

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu świadczeń opieki zdrowotnej w tym badań przesiewowych oraz okresów, w których te badania są przeprowadzane Dz. U. 2004 nr 276 poz.2740

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą Dz. U. 2004 nr 282 poz.2814

ZARYS STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ

• Opieka podstawowa w miejscu zamieszkania obejmuje świadczenia w zakresie :

• medycyny ogólnej

• pediatrii i medycyny szkolnej

• położnictwa i ginekologii

• stomatologii

ZARYS STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ

• Przychodnie wchodzące w skład podstawowej opieki zdrowotnej:

• Przychodnia ogólna

• Przychodnia dziecka zdrowego - (Przychodnia D1)

• Przychodnia dziecka chorego (Przychodnia D2)

• Przychodnia K - dla kobiet

ORGANIZOWANIE ŚWIADCZEŃ PIELĘGNIARSKICH W RAMACH POZ OBEJMUJE

• Pielęgniarstwo rodzinne -pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej (zdrowych i chorych niezależnie od płci i wieku z wyłączeniem noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia)

• Opiekę położniczą (opieka nad kobietą, noworodkiem i niemowlęciem obu płci do ukończenia drugiego miesiąca życia)

• Pielęgniarstwo środowiska nauczania i wychowania

• Pielęgniarstwo opieki domowej długoterminowej

ŚWIADCZENIA W POZ

• Świadczenia POZ udzielane są świadczeniobiorcom przez złożenie odrębnej deklaracji wyboru:

• Lekarza POZ

• Pielęgniarki POZ

• Położnej POZ

ŚWIADCZENIA W POZ

• Świadczenia zespołu w POZ obejmuje działania:

• Lekarza POZ

• Pielęgniarki POZ (rodzinnej, szkolnej, opieki środowiskowej)

• Położnej POZ

• Nocnej i świątecznej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej oraz medycznej

• Transport sanitarny w POZ, w tym transport „daleki”

ŚWIADCZENIA W POZ

• Świadczenia są finansowane w oparciu o” roczną stawkę kapitacyjną na jednego świadczeniobiorcę „

• Roczna stawka kapitacyjną obejmuje świadczenia lekarskie, pielęgniarskie i położnicze POZ

• Stawka kapitacyjną zależy od wieku:

• (0-6 r. życia; 7-65 r. życia, powyżej 65 r. życia

• podopiecznych DPS,

KOSZTY UDZIELANIA ŚWIADCZEŃ PRZEZ PIELĘGNIARKĘ PRAKTYKI I BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH NALEŻĄCYCH DO ZAKRESU ZADAŃ LEKARZA POZ

• Świadczenia w POZ od 2011 roku są także finansowe wg stawki zadaniowej gdzie wycena świadczeń odbywa się za punkt, którego wartość jest określona w załącznikach do kontraktu z NFZ

Finansowanie świadczeń w POZ

• Wysokość miesięcznych stawek z zastosowaniem wskaźników jest następująca:

• dla osób w wieku do 6. roku życia - 8 zł x 1,6 = 12,80 zł;

• dla osób w wieku od 7. do 19. roku życia - 8 zł x 1,2 = 9,60 zł;

• dla osób w wieku od 20. do 65. roku życia - 8 zł (stawka podstawowa);

• dla osób w wieku powyżej 65. roku życia - 8 zł x 1,8 = 14,40 zł;

• dla osób przebywających w domach pomocy społecznej, placówkach socjalizacyjnych, interwencyjnych lub resocjalizacyjnych - 8 zł x 2,5 = 20 zł

• dla osób, którym bez względu na wiek czy miejsce pobytu udzielono porady w związku z leczeniem cukrzycy lub choroby układu krążenia - 8 zł x 3,0 = 24 zł.

Zakres udzielania świadczeń zdrowotnych

• Świadczeniodawca udzielający świadczeń POZ może kierować pacjentów na badania diagnostyczne i leczenie specjalistyczne do świadczeniodawców, którzy zawarli z funduszem umowę o udzielanie tych świadczeń

• Świadczenie ambulatoryjne z zakresu specjalistycznej opieki zdrowotnej udzielane są w ramach porad specjalistycznych na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego

ZAKRES UDZIELANIA ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH

• Skierowanie dla ubezpieczonego nie jest wymagane do następujących świadczeń:

• ginekologa i położnika

• stomatologa

• dermatologa

• wenerologa

• onkologa

• okulisty

• psychiatry

• dla osób chorych na gruźlicę

• dla osób zakażonych wirusem HIV

• dla inwalidów wojennych

• dla osób uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji

ZAKRES UDZIELANIA ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH

• W stanach bezpośredniego zagrożenia życia lub porodu świadczenia zdrowotne są udzielane bez wymaganego skierowania

• Ubezpieczony ma prawo wyboru pielęgniarki i położnej i innych świadczeniodawców, którzy zawarli umowę z funduszem

UMOWA O UDZIELANIE ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH

• Zawarcie umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych może odbywa się na drodze konkursu ofert lub rokowań

• Umowa o udzielanie świadczeń może być zawarta z:

• lekarzem

• pielęgniarką

• położną

• psychologiem i innym (ale nie może wtedy gdy ww. osoby świadczą usługi u świadczeniodawcy który zawarł już z Funduszem umowę)

UMOWA O UDZIELANIE ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH

• W zakresie POZ składnikiem oferty konkursowej jest liczba zadeklarowanych podopiecznych do lekarza, który udziela świadczeń zdrowotnych w ramach zakładu opieki zdrowotnej lub praktyki lekarskiej

• W zakresie POZ składnikiem oferty konkursowej jest liczba zadeklarowanych podopiecznych do pielęgniarki lub położnej, które udzielają świadczeń zdrowotnych w ramach zakładu opieki zdrowotnej lub praktyki pielęgniarskiej lub położniczej

ZADANIA ŚWIADCZENIODAWCY UDZIELAJĄCEGO ŚWIADCZENIA W POZ

• Zapewnia rejestrację na podstawie zgłoszenia: osobistego, telefonicznego, za pośrednictwem osoby trzeciej

• Świadczenia w POZ są udzielane o ile to możliwe w dniu zgłoszenia

• Świadczenia zdrowotne w przypadkach nagłych, zagrożenia życia lub zdrowia są udzielane niezwłocznie

• Świadczeniodawca umieszcza w miejscu ogólnodostępnym informacje o terminach udzielania świadczeń, sposobie rejestracji pacjentów itp..

• Prowadzony jest rejestr ubezpieczonych oczekujących na udzielenie świadczeń zdrowotnych

ZADANIA ŚWIADCZENIODAWCY UDZIELAJĄCEGO ŚWIADCZENIA W POZ

• W przypadku niemożności udzielania świadczeń zdrowotnych świadczeniodawca zapewnia pacjentom udzielenie świadczeń zdrowotnych przez inny podmiot do tego uprawniony

ŚWIADCZENIA…….

• Świadczeniodawca jest zobowiązany do udzielania informacji o tym że udziela świadczenia zdrowotne

warunki ich udzielania

imiona i nazwiska osób udzielających świadczenia

godzinach ich udzielania

informacje na temat trybu przyjmowania skarg i wniosków

adresy i telefony do rzecznika praw pacjenta, kartę praw pacjenta

REALIZACJA ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH PRZEZ PIELĘGNIARKI I POŁOŻNE

• Indywidualnej (specjalistycznej) praktyki pielęgniarki/położnej

• Zespołu indywidualnych (specjalistycznych) praktyk

• Grupowej (specjalistycznej) praktyki

• Niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej utworzonej przez pielęgniarki/położne

• Indywidualnej praktyki wykonywanej w gabinecie lekarza rodzinnego lub w spółce lekarskiej jako praktyka towarzysząca albo umowy o pracę

ŚWIADCZENIA REALIZOWANE W POZ

1. Pielęgniarki środowiskowo-rodzinne, posiadające co najmniej

kurs kwalifikacyjny lub specjalizację z p. rodzinnego realizujące

zakres zadań zgodnie z kompetencjami

2. Położne środowiskowo-rodzinne posiadające co najmniej kurs

kwalifikacyjny lub specjalizację z pielęgniarstwa położniczego środowiskowo-rodzinnego ( realizujące zadania zgodnie z kompetencjami w szczególności obejmując opieka kobietę, ciężarną, rodzącą, położnicę oraz noworodka

3.Pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania

4. Pielęgniarki i położne w gabinecie zabiegowym i punkcie szczepień

oraz w gabinecie specjalistycznym /poradni dla kobiet (pielęgniarka POZ)

5. Pielęgniarka opieki środowiskowej (zgodnie z umową z ubezpieczycielem (NFZ)

ZADANIA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH W POZ

• Dz.U. z 2011 nr 174 poz. 1039 ustawa o zawodach pielęgniarek i położnych

• Realizacji świadczeń:

• pielęgnacyjnych

• zapobiegawczych

• diagnostycznych

• leczniczych

• rehabilitacyjnych

promocji zdrowia i profilaktyki chorób

opieki nad chorymi

organizacji pracy

ZAKRES ŚWIADCZEŃ REALIZOWANYCH PRZEZ PIELĘGNIARKĘ ŚRODOWISKOWO/RODZINNĄ

1.Promocja zdrowia i profilaktyka - Świadczenia zdrowotne w ramach

1.1. programu ochrony środowiska

1.2. opieki nad matką i dzieckiem

1.3. porad dotyczących zdrowego stylu życia i profilaktyki chorób układu krążenia

1.4. programu zmniejszenia zachorowalności i umieralności z powodu nowotworów złośliwych, głównie sutka, płuc, narządu rodnego i jelita grubego

1.5. programu profilaktyki próchnicy zębów

1.6. w zakresie trybu życia pacjenta z określoną jednostką

ZAKRES ŚWIADCZEŃ REALIZOWANYCH PRZEZ PIELĘGNIARKĘ ŚRODOWISKOWO/RODZINNĄ

2. Świadczenia diagnostyczne

3. Świadczenia pielęgnacyjno-lecznicze

3.1. Pielęgnacyjno- higieniczne

3.2. Pielęgnacyjno- lecznicze

3.3. Świadczenia związane z aktywizacja chorych (rehabilitacja)

4. Świadczenia socjalno-bytowe

LEKARZ POZ

• Lekarz posiadający specjalizację (co najmniej I stopnia) w dziedzinie medycyny ogólnej, chorób wewnętrznych lub pediatrii, lub specjalista w dziedzinie medycyny rodzinnej chorób wewnętrznych lub pediatrii

PIELĘGNIARKA POZ

• Pielęgniarka, która ukończyła szkolenie specjalizacyjne lub kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa:

• rodzinnego

• pediatrycznego

• środowiskowego

• środowiskowo-rodzinnego

• przewlekle chorych i niepełnosprawnych

• opieki długoterminowej

• w ochronie zdrowia pracujących

• oraz środowiska nauczania i wychowania

PRZERWA NA KAWĘ

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Termin jakość dotyczy różnorodnych aspektów codziennego funkcjonowania człowieka

• Np. można mówić o :

• jakości życia

• świadczeń

• kontaktów międzyludzkich itd..

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Prawdopodobnie po raz pierwszy pojęcie jakość zdefiniował Platon jako „pewien stopień doskonałości

• Wówczas, było to pojęcie filozoficzne i jako takie pozostało do czasów współczesnych

• W licznych sporach ustalono jedynie, że jakość posiada cechy:

• obiektywne

• mierzalne (masa i kształt)

• subiektywne, oceniane przez każdego inaczej (np.. barwa , zapach)

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Wg słownika języka polskiego :

• jakość to zespół cech, które odróżniają jeden przedmiot od drugiego

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Jakość w opiece zdrowotnej nie jest pojęciem nowym - już Hipokrates w zasadzie „Primum non nocere” przejawił troskę o jakość czynności lekarskich

• Również Florencja Nightingale w swoim podręczniku „Notes on Nursing” wydanym w 1859 roku wyjaśniała czym jest dobra opieka

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jakość w opiece zdrowotnej jest jednym z priorytetów.

• W Polsce zainteresowanie jakością wzrosło w skutek zmian jakie zachodzą w systemie opieki zdrowotnej od 1990 roku

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Jakość opieki to poziom, na jakim opieka jest

• osiągalna

• akceptowana

• całościowa

• ciągła

• udokumentowana

• Inaczej są to efektywne działania opieki zdrowotnej polegające na podnoszeniu poziomu zdrowia i satysfakcji populacji za pomocą środków dostępnych w środowisku oraz indywidualnych działań osób odpowiedzialnych za opiekę

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Na jakość opieki wpływają następujące czynniki:

• Aspekt techniczny:

• efektywność

• biegłość

• znawstwo

• zdolność

• bezpieczeństwo

• dbałość

• troskliwość

• skrupulatność

• wyznaczniki opieki i leczenia

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Aspekt interpersonalny - aspekt relacji międzyludzkich w opiece i postaw zawodowych:

• szacunek dla osoby

• tajemnica zawodowa

• zapewnienie właściwych oczekiwanych informacji

• ustanowienie wzajemnych relacji

• osobiste zainteresowanie

• niezależność klienta

• równość

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Aspekt organizacyjny, dotyczący środowiska:

• bezpieczeństwo

• komfort

• wyposażenie

• ciągłość

• skuteczność

• sprawność

• wydajność otoczenia

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Jakość w pielęgniarstwie POZ to:

• Bezpieczeństwo usług:

• kwalifikacje personelu (pielęgniarek POZ)

• ich kompetencje (wiedza i umiejętności zdobyte w toku nauczania i praktyki zawodowej, doświadczenie zawodowe)

• stosowanie nowoczesnych technologii medycznych, metod pielęgnowania (posługiwanie się jednolitą metodą pracy - praca zgodna z procesem pielęgnowania, metodą środowiskową - zgodnie z najlepszą wiedzą i doświadczeniem)

• posługiwanie się standardami postępowania, pielęgnowania i dokumentowania

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

2. Adekwatność

• dostosowanie opieki do potrzeb

• Dostępność świadczeń - organizacja

• odległość od miejsca zamieszkania

• czas oczekiwania na usługę

• cena usługi / bezpłatność / częściowa odpłatność

• możliwość kontaktu osobistego / telefonicznego

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Podmiotowość pacjenta jego rodziny oraz społeczności lokalnej

• współpraca w procesie pielęgnowania

• właściwe relacje interpersonalne pielęgniarka - pacjent

5. Ciągłość opieki

• współpraca członków zespołu POZ

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Satysfakcja pacjenta z opieki zdrowotnej jest wprawdzie kryterium subiektywnym ale stanowi jeden z najważniejszych mierników jakości opieki, ponieważ odzwierciedla potrzeby odbiorców naszych usług

• Pacjent oczekuje szybkiej realizacji usług, wykonywanych przez przygotowany, kompetentny personel, w sposób gwarantujący dobry wynik procesu terapeutycznego - bez powikłań

• Jakość świadczeń pielęgniarskich w POZ

• Kompetencje pielęgniarki i położnej POZ

• Wysokie kwalifikacje to gwarancja profesjonalnej realizacji działań pielęgniarskich oraz kompetencji zawodowych

• Kompetencje to :

• suma posiadanych przez jednostkę zdolności, wiedzy oraz umiejętności wspartych przez odpowiednie cechy osobowości , a także przez doświadczenie i sposoby zachowania

• umiejętność działania pracownika w oparciu o procedury gwarantujące właściwe wykonywanie zadań

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Na kompetencje pielęgniarki POZ składają się:

• umiejętności interpersonalne

• zdolność pracy zespołowej

• umiejętność współodczuwania i wczuwania się w emocje innych ludzi (empatia)

• umiejętność rozwiązywania konfliktów

• zdolność do systematycznego zbierania i przetwarzania informacji

• umiejętność zachowania „zimnej krwi” w sytuacjach stresowych

• umiejętność podejmowania inicjatyw w ryzykownych i niepewnych warunkach.

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Ważnym elementem kompetencji zawodowych pielęgniarki rodzinnej jest doświadczenie życiowe, pozwalające umiejętnie obserwować i interpretować zgłaszane problemy

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Obecnie kompetencje i zadania jakie realizuje pielęgniarka określają następujące akty prawne oraz dokumenty:

• Ustawa o Zawodach Pielęgniarki i Położnej z 2011 roku

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2007 r. o świadczeniach zdrowotnych realizowanych przez pielęgniarkę samodzielnie (bez zlecenia lekarza)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2005 r. w sprawie zakresu zadań lekarza, pielęgniarki, położnej podstawowej opieki zdrowotnej

• Umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Zgodnie ze standardami w pielęgniarstwie rodzinnym pielęgniarka POZ powinna posiadać:

• Podstawową wiedzę i umiejętności niezbędne do uzyskania dyplomu pielęgniarki

• staż pracy w szpitalu (co najmniej 2 lata)

• przynajmniej jedną specjalizację (zgodnie z obowiązującymi przepisami)

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• znajomość szczegółowych programów profilaktycznych z zakresu:

• profilaktyki chorób układu krążenia

• profilaktyki chorób nowotworowych

• profilaktyki wypadków, urazów i zatruć w rodzinie ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki uzależnień

• powinna znać i umieć wyjaśnić naturalne metody regulacji poczęć

• propagować program karmienia naturalnego oraz inne programy, jakie zostaną opracowane do realizacji przez pielęgniarkę rodzinną lub innych członków zespołu terapeutycznego

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Wiedzę o:

• rodzinie - fazach życia rodzinnego, funkcjach rodziny, związkach rodziny ze zdrowiem

• systemach społecznego wsparcia

• Narodowym Programie Zdrowia

• Umiejętności w zakresie:

• posługiwania się i prowadzenia zatwierdzonej formalnie dokumentacji do gromadzenia danych o rodzinie

• prowadzenia ciągłej, opartej o proces pielęgnowania, opieki nad całą rodziną i poszczególnymi jej członkami

• prowadzenia poszczególnych programów profilaktycznych

• doboru w konkretnych warunkach domowych właściwej techniki zabiegów pielęgniarskich i metod zapobiegania powikłaniom w przewlekłych stanach chorobowych

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• udzielania pierwszej pomocy medycznej w stanach zagrożenia życia

• nawiązywania i utrzymania kontaktu z ludźmi

• prowadzenia doradztwa zarówno w sprawach bezpośrednio związanych z pielęgnowaniem, jak też w zależności od sytuacji, w mobilizowaniu rodziny lub poszczególnych jej członków do kontaktu z odpowiednimi specjalistami

• przygotowania rodziny i środowiska domowego na powrót osoby hospitalizowanej

• prowadzenia procesu pielęgnowania w przypadku hospitalizacji domowej

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• ustalenia zakresu pomocy na rzecz osoby i rodziny w oparciu o analizę poziomu wydolności opiekuńczej rodziny

• rozpoznania środowiska lokalnego ze względu na istniejące w nim systemy wspierające zdrowie

• praktycznych umiejętności związanych z wyborem i zastosowaniem teorii pielęgnowania najbardziej odpowiedniej do aktualnej sytuacji rodziny lub poszczególnych jej członków

• praktycznych umiejętności zastosowania i posługiwania się techniką komputerową

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Znajomość praktycznych zasad dotyczących

• współpracy z lekarzem pierwszego kontaktu lub innymi lekarzami opiekującymi się rodziną lub poszczególnymi jej członkami

• współpracy z innymi pielęgniarkami i przedstawicielami innych zawodów, działających bezpośrednio na rzecz zdrowia rodziny i poszczególnych jej członków

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• W dziedzinie badań naukowych do zadań pielęgniarki rodzinnej należą:

• wykorzystywanie wyników badań naukowych, szczególnie w zakresie tych problemów, które są najbardziej charakterystyczne dla pielęgniarstwa rodzinnego

• gromadzenie i analizowanie danych na temat wielu rodzin łącznie, w ujęciu problemowym

• formułowanie problemów badawczych, które mogą ułatwić analizę zmiennych zależnych i niezależnych, mających wpływ na charakter tych problemów

• samodzielne prowadzenie badań naukowych

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Położna Podstawowej Opieki Zdrowotnej - położna, która ukończyła szkolenie specjalizacyjne lub kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa rodzinnego, środowiskowego, środowiskowo / rodzinnego

• Pielęgniarka szkolna - pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej posiadająca kwalifikacje określone w art. 5 pkt 25 Ustawy o świadczeniach zdrowotnych i / lub tytuł magistra pielęgniarstwa

• Pielęgniarka opieki długoterminowej - powinna mieć wykształcenie wyższe i co najmniej rok stażu w lecznictwie zamkniętym oraz kurs kwalifikacyjny z pielęgniarstwa rodzinnego, dla przewlekle chorych i niepełnosprawnych, zachowawczego lub geriatrycznego.

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Współpraca na poziomie zespołu podstawowej opieki zdrowotnej

• Zespół podstawowej opieki zdrowotnej w podstawowym składzie to:

• lekarz

• pielęgniarka

• położna

• pielęgniarka opieki środowiskowej

• pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania

• W skład zespołu wchodzi również pracownik socjalny, który choć podlega służbowo ośrodkowi pomocy społecznej musi podejmować współpracę z zespołem podstawowej opieki zdrowotnej

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Zespół podstawowej opieki zdrowotnej zobowiązany jest do wzajemnej współpracy na rzecz ubezpieczonych w celu zapewnienia kompleksowej i ciągłej opieki nad podmiotem opieki

• Strony zobowiązane są do przekazywania niezbędnych informacji związanych z prowadzonym procesem leczenia i pielęgnacji

• Do indywidualnej dokumentacji medycznej (historia zdrowia i choroby) podopiecznego musi być dołączona dokumentacja pielęgniarki i położnej dotycząca opieki środowiskowej, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami

• Jakość świadczeń pielęgniarskichPOZ

• Standardy w pielęgniarstwie podstawowej opieki zdrowotnej:

• Standardy - wzory i normy realizacji poszczególnych funkcji i zadań pielęgniarki wobec:

• pacjenta,

• środowiska,

• grupy- adekwatnych do miejsca pracy i zajmowanego przez nią stanowiska, przyjętej teorii i metody pielęgnowania, koncepcji zdrowia i weryfikowane poziomem optymalnych założonych i uzyskanych efektów

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Cechy standardu

• osiągalny

• możliwy do realizacji

• celowy

• wymierny,

• zrozumiały

• W pielęgniarstwie środowiskowym / rodzinnym funkcjonują standardy

• procesu

• standardy wyniku

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Standard I - gromadzenie danych i diagnoza

• Określanie źródeł i technik zbierania danych, ich rodzaj, zakres i charakter

• Wynikiem standardu jest uzyskanie pełnych informacji o pacjencie, rodzinie i środowisku prawidłowo udokumentowanych

• Standard II - planowanie opieki

• Określanie i dokumentowanie przyjętych celów

• Wynikiem realizacji standardu jest zapisanie w dokumentacji

• listy celów, jakie mają być osiągnięte

• planu realizacji konkretnych zadań, zaakceptowanych przez poszczególnych członków rodziny i środowiska

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Standard III - realizowanie planu opieki

• Polega na :

• realizacji szczegółowych zasad, działań pielęgniarskich

• ich bieżącej kontroli

• ocenie realizacji wykonania poszczególnych zadań

• Standard zakłada, iż w razie potrzeby będzie możliwa modyfikacja zadań i dokumentowanie ich wykonania

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Wynikiem realizacji standardu jest:

• pomoc pielęgniarska w uzyskaniu przez poszczególnych członków rodziny samodzielności w różnych aspektach

• bezpośrednia fachowa pomoc świadczona przez pielęgniarkę, polegająca na przekazaniu wiedzy i umiejętności w zakresie samoopieki i samopielęgnacji

• pomoc w efektywnym radzeniu sobie z problemami codzienności oraz w utrzymaniu aktywności fizycznej i społecznej

• Jakość świadczeń pielęgniarskichPOZ

• Standard IV - ocena wyników opieki

• Polega na

• weryfikacji zastosowanej metody

• udokumentowaniu oceny wyników opieki

• W wyniku realizacji standardu pielęgniarka rodzinna

• gromadzi dane porównując je z danymi wyjściowymi

• wprowadza nowe dane do dokumentacji

• porównuje dane z fazy gromadzenia z danymi uzyskanymi w fazie oceny oraz przeprowadza ponowną analizę subiektywnej i obiektywnej oceny sytuacji zdrowotnej i problemów zdrowotnych pacjenta, rodziny, środowiska

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Standard V

• zakres wiedzy i umiejętności pielęgniarki rodzinnej

• Standard VI

• badania naukowe

• Standard VII

• cechy i predyspozycje pielęgniarki rodzinnej

Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• W ocenie skuteczności i jakości świadczonych usług w podstawowej opiece zdrowotnej ważnym elementem jest jej

• akceptowalność

• i zadowolenie biorców świadczeń

• Dlatego też, ocena jakości usług medycznych przez pacjentów powinna uzupełniać ocenę dokonywaną przez ekspertów

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Jakość świadczeń pielęgniarskich POZ

• Literatura:

• Kiliańska Dorota.: Pielęgniarstwo w podstawowej opiece zdrowotnej.

• Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych.: Model opieki zdrowotnej realizowany przez pielęgniarki i położne w podstawowej opiece zdrowotnej.

• Materiały Narodowego Funduszu Zdrowia

• ……………………………………………………………………………………………………………
  
  
  PODSTAWY PIELEGNIARSTWA
  
  WYKŁAD WPROWADZAJACY
  

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA

• Działalność leczniczo - pielęgnacyjna znana była człowiekowi już od zarania dziejów

• Zawód lekarza w ogólnych zarysach formułował się bardzo wcześnie bo już w starożytności

• Natomiast czynności pielęgnacyjne traktowane były jako naturalne obowiązki w ramach więzi i funkcji rodzinno - społecznych

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA

• Taka sytuacja z niewielkimi zmianami utrzymywała się do połowy XIX wieku

• W tym czasie zaczęły się rodzić koncepcje i projekty upowszechnienia opieki pielęgniarskiej oraz zapewnienia jej wyższego poziomu

• Było to następstwem coraz powszechniejszej świadomości potrzeb zdrowotnych

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA

• Na przestrzeni wieków, wraz z rozwojem społecznym i nauk medycznych, zmieniała się definicja pielęgniarstwa oraz rola i zadania, jakie stały przed osobami wykonującymi czynności pielęgnacyjne

• Pielęgniarstwo ewaluowało od spontanicznej, pełnionej z odruchu serca i pobudek altruistycznych opieki nad chorymi do wykonywania zespołu zadań profesjonalnych, systemowo zorganizowanych i ujętych w normy prawne

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA

• W dziejach pielęgniarstwa można wyróżnić dwa istotne dla jego rozwoju okresy :

• przednowoczesny

• nowoczesny

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA

• Umownie przyjętą datą zapoczątkowującą nowoczesne pielęgniarstwo na świecie jest :

4 czerwiec 1860 roku, tj. data założenia pierwszej szkoły pielęgniarskiej przy szpitalu św. Tomasza w Londynie przez Florencję Nightingale

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- Florencja Nightingale

• Florencja Nightingale (1820 - 1910) urodziła się we Florencji w zamożnej arystokratycznej rodzinie angielskiej

• Od wczesnego dzieciństwa głównym jej zainteresowaniem było pielęgniarstwo oraz praca wychowawcza z młodzieżą i ludźmi trudnymi

• Pomimo kategorycznego sprzeciwu ze strony rodziców w wieku 25 lat Florencja podjęła ostateczną decyzję poświęcenia się pielęgnowaniu

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- Florencja Nightingale

• Florencja Nightingale w ciągu wielu lat swojego życia przeprowadziła wielką reformę opieki pielęgniarskiej, wskazywała na potrzebę kształcenia pielęgniarek , ich odrębność i samodzielność

• Pielęgniarstwo według jej koncepcji miało charakter opiekuńczy i higieniczny

• Głównym jego celem było pomaganie człowiekowi, aby mógł żyć lepiej i zachować zdrowie, a gdy zachoruje powinno przyczyniać się do tego, żeby procesy zdrowienia przebiegały jak najkorzystniej

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- Florencja Nightingale

• Zwracała w pielęgnowaniu uwagę na wiele aspektów, które mają istotne znaczenie w procesie przywracania zdrowia tj. środowisko, czystość, dieta, spokój, uwolnienie od lęków

• Uwzględniała również indywidualność człowieka i poszanowanie jego godności

• Dużą wagę przywiązywała do umiejętności obserwacji i właściwej interpretacji zauważonych objawów oraz wykorzystania tego w opiece

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- Florencja Nightingale

• Florencja głosiła, że pielęgniarstwo jest powołaniem i domeną kobiet, a wykonywanie zawodu wymaga od pielęgniarki bardzo wysokiego poziomu moralnego

• Na plan pierwszy zawsze powinna wysuwać dobro chorego, budzić zaufanie i być godną zaufania, traktować jednakowo wszystkich ludzi oraz okazywać w stosunku do nich wyrozumiałość

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- Florencja Nightingale

• Reforma pielęgniarstwa Florencji nie skupiła się jedynie na opiece nad pacjentami szpitalnymi

• Dostrzegała ona także potrzebę kształcenia pielęgniarek środowiskowych, których zadaniem miało być szerzenie wiedzy medycznej i higieny w środowisku domowym chorego

• Zabierała głos również w sprawie reformy opieki położniczej oraz potrzeby szerzenia zasad higieny w miastach i wsiach

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- Florencja Nightingale

• W kształceniu pielęgniarek zwracała uwagę na :

• dobór kandydatek do zawodu pod względem wieku, charakteru, wykształcenia

• zapewnienie jakości kształcenia poprzez dobry program nauczania teoretycznego i praktycznego

• indywidualizację opieki , uwzględniając obserwację i kontakt z chorym

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- Florencja Nightingale

• Kształcenie pielęgniarek wg modelu Nightingale zostało przyjęte na całym świecie

• Na przełomie XIX i XX w Stanach Zjednoczonych tworzono przy uniwersytetach wydziały pielęgniarstwa w formie autonomicznych jednostek nie tylko dydaktycznych , lecz i naukowo- badawczych

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- Florencja Nightingale

• Florencja Nightingale stała się wzorem postawy pielęgniarskiej

• Dając temu dowód w 1912 roku Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża ustanowił Medal Florencji Nightingale

• Odznaczenie to jest przyznawane pielęgniarkom za czyny wymagające wyjątkowego poświęcenia oraz wysokich kwalifikacji moralnych i zawodowych!

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- w Polsce

• Na ziemiach polskich rozwój pielęgniarskiej opieki datuje się od roku 1911, wówczas to została utworzona w Krakowie pierwsza szkoła pielęgniarska, Szkoła Pań Ekonomek św. Wincentego a'Paulo

• W roku 1921 rozpoczęły działalność następne dwie szkoły pielęgniarskie w Warszawie i Poznaniu

• Były to szkoły w pełni nowoczesne, standardy programowe były dostosowane do szkolnictwa zachodniego

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- w Polsce

• Pierwsze pielęgniarki opuszczające szkoły tworzyły stowarzyszenia zrzeszające absolwentki szkół pielęgniarskich

• W roku 1924 Stowarzyszenie Absolwentek Warszawskiej Szkoły Pielęgniarskiej powołało Komitet do współpracy z Międzynarodową Radą Pielęgniarek MRP (ang.International Council of Nurses -ICN )

• Utworzony Komitet został formalnie przyjęty do MRP w 1925 roku w lipcu w Helsinkach.

• Od tego momentu pielęgniarstwo polskie zostało włączone w nurt międzynarodowych organizacji pielęgniarskich

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- w Polsce

• Komitet przyjął nazwę nowo powstałej organizacji jako Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Zawodowych

• Celem działalności Stowarzyszenia było rozwijanie szkół pielęgniarskich oraz podnoszenie jakości kształcenia i zapewnianie ochrony prawnej zawodu

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- w Polsce

• W wyniku wytężonej pracy przygotowano akt prawny w formie ustawy o pielęgniarstwie

• Ostatecznie ,Ustawa o Pielęgniarstwie została uchwalona 21 II 1935r.

• Była przejawem dążenia przez środowisko pielęgniarek do podnoszenia poziomu pielęgniarstwa w Polsce i utrwalenia jego zawodowego charakteru

• Zgodnie z definicją legalną zawarta w art.1 tej ustawy „praktyka pielęgniarska” polegała na zawodowym wykonywaniu trzech grup czynności :

1. pielęgnowaniu chorych

2. wykonywaniu zaleceń lekarza

3. pracy w zakresie higieny, zwalczania epidemii i zapobiegania chorobom

• DZIEJE PIELĘGNIARSTWA- w Polsce

• Od 1989 r obserwuje się nowe trendy w pielęgniarstwie polskim :

• Upowszechnianie wyższego kształcenia pielęgniarek w połączeniu z modyfikacja i indywidualizacją programów kształcenia ( III 1996 ratyfikacja europejskiego porozumienia- dyrektywy Wspólnot Europejskich)

• Transformacja podstawowego szkolnictwa pielęgniarskiego

• Wprowadzenie nowych kierunków kształcenia

• Podwyższanie kwalifikacji dydaktyczno-naukowych kadry akademickiej wydziałów pielęgniarskich

• Rozwój pozaszkolnych form dokształcenia i doskonalenia czynnych zawodowo pielęgniarek

• Nawiązanie współpracy z zagranicznymi instytucjami zawodowymi i naukowymi Europy Zachodniej, Stanów Zjednoczonych i Kanady

• Powolne wdrażanie do praktyki pielęgniarskiej teorii opieki pielęgniarskiej

• Intensyfikacja działalności naukowo- badawczej

• Prawne uregulowanie statusu zawodowego pielęgniarstwa jako samodzielnego zawodu- zmiana relacji pielęgniarka - pacjent oraz pielęgniarka - lekarz

• Umacnianie się w swych działaniach i uprawnieniach samorządu pielęgniarskiego

• Wybitne pielęgniarki polskie

• Zofia Szlenkierówna - (7 IX 1882 - 2 X 1939)- "polska Florence Nightingale" .W 1935 r. otrzymała Międzynarodowy Medal Florence Nightingale, a wcześniej - papieski order "Pro Ecclesia et Pontifice".

• Elżbieta Rabowska - (6 VIII 1884 - VII 1969) -współautorka monografii o Warszawskiej Szkole Pielęgniarstwa - "Pochylone nad człowiekiem". W 1987 r. otrzymała Międzynarodowy Medal Florence Nightingale

• Helena Nagórska - (25 VII 1886 - 1974) Za wzorowe prowadzenie szkoły, a także pełną poświęcenia pracę podczas I wojny światowej otrzymała (jako pierwsza Polka) medal Florence Nightingale.

• Jadwiga Suffczyńska - (1890 - 26 IV 1954) W 1933 r. otrzymała Medal Florence Nightingale. Od 1948 r. aż do śmierci pracowała w redakcji "Pielęgniarki Polskiej".

• Maria Babicka-Zachertowa - (7 XII 1892 - 7 VIII 1944) jej zasługą było przeforsowanie w 1935 r. Ustawy o pielęgniarstwie. W 1947 r. została pośmiertnie odznaczona Międzynarodowym Medalem Florence Nightingale








• Wybitne pielęgniarki polskie

• Teresa Kulczyńska - (27 IX 1894 - 1992) współautorka pierwszego w Polsce podręcznika "Zabiegi pielęgniarskie" oraz autorka "Podręcznika pielęgniarstwa ogólnego".

• Hanna Chrzanowska - (7 X 1902 - 29 IV 1973)- papież - Paweł VI - przyznał jej order "Pro Ecclesia et Pontifice" 3 listopada 1998 r. otwarto proces beatyfikacyjny Służebnicy Bożej Hanny Chrzanowskiej

• Wanda Żurawska - (27 I 1903 - 2 I 1996) W 1985 r. otrzymała najwyższe odznaczenie pielęgniarskie - Międzynarodowy Medal Florence Nightingale.

• Jadwiga Iżycka - (29 IX 1908 - 29 VI 1988) W latach 50. jest aktywnym członkiem nieformalnej grupy pielęgniarek, której działalność uwieńczyło utworzenie w 1957 r. Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego. Przez wiele lat pełniła w PTP funkcję przewodniczącej komisji historycznej, była członkiem Zarządu Głównego, prowadziła Komisję Szkoleniową. W 1967 r. z jej inicjatywy zorganizowano pierwszą olimpiadę dla uczennic szkół pielęgniarskich, współautorka Encyklopedii Pielęgniarstwa. Śmierć przerwała jej pracę nad "Historią pielęgniarstwa

• Helena Rabowska-Witkiewicz - (9 IV 1918 - 2 VII 1994) W 1987 r. otrzymała Międzynarodowy Medal Florence Nightingale

• Ważne daty

• 4. VI. 1860r. - Pierwsza Szkoła dla Pielęgniarek przy Szpitalu św. Tomasza w Londynie

• 1899r. - Powstanie Międzynarodowej Rady Pielęgniarek MRP (ang.International Council of Nurses -ICN ) z inicjatywy Bedford Fenwick Ethel - ( organ inspirująco - koordynujący rozwój pielęgniarstwa na świecie)

• 1911r. - Pierwsza Szkoła Pielęgniarska w Polsce, Szkoła Pań Ekonomek w Krakowie

• 1925r. - Włączenie Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek do MRP

• Ważne daty

• 1929 - Wydanie pierwszego numeru czasopisma zawodowego” Pielęgniarka Polska”

• 21. II. 1935r. - I Ustawa o Pielęgniarstwie

• 1957r. - Powstanie Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek (PTP)

• 1961r. - PTP zostało przyjęte do MRP

• 1969 r.- Lublin Studium Pielęgniarstwa o charakterze uniwersyteckim - przekształcone w 1972r w Wydział Pielęgniarski A.M.

• 19. IV. 1991r. - Ustawa o Samorządzie Pielęgniarek i Położnych- nowelizacja - 01.07. 2011 (Dz. U. 2011 Nr 174 poz.1038)

• 05. VII. 1996r. - Ustawa o zawodach Pielęgniarki i Położnej- nowelizacja - 2007- ostania 15.07.2011( Dz. U. 2011 Nr 174 poz. 1039)

• DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

• Literatura

• B. Ślusarska, D. Zrzycka, K. Zahradniczek,: Podstawy Pielęgniarstwa. Wyd. Czelej, Lublin 2004 

• Kawczyńska - Butrym Z.: Diagnoza pielęgniarska. PZWL, Warszawa 1999

• W. Ciechaniewicz, Red. :Pielęgniarstwo. PZWL Warszawa 2001, 2002,2006

• J. Górajek - Jóźwik , Red. : Wprowadzenie do diagnozy Pielęgniarskiej

• M. Kózka, L. Płaszewska - Żywko, : Diagnozy i Interwencje Pielęgniarskie

• 
  Teorie Potrzeb
  Rola i wpływ potrzeb na zachowanie się człowieka

• Pojęcie „potrzeby”

• Potrzeba jest wyrazem związku człowieka ze światem i jego zależności od świata

• Życie, zdrowie, rozwój, samopoczucie, zachowanie się w taki, a nie inny sposób świadczy o tym, że człowiek odczuwa brak czegoś, co znajduje się poza nim

• Potrzeba jest właściwością organizmów żywych, nazywaną przez jednych zdolnością do samoregulacji, przez innych homeostazą

• Pojęcie „ potrzeby”

• Potrzeba to pewien stan psychofizyczny człowieka, przejawiający się  subiektywnym poczuciem braku lub pożądania jakiegoś dobra lub stanu.

• Człowiek odczuwający potrzebę poszukuje sposobów umożliwiających jej zaspokojenie

• Potrzeby- wpływ na zachowanie się człowieka

• Potrzeba - to napięcie wewnątrz organizmu, które prowadzi do zorganizowania pola działania odpowiednio do pewnych podniet lub celów i pobudza aktywność skierowaną na ich osiągnięcie

• To wewnętrzne napięcie najczęściej manifestuje się jako:

• wzrost ogólnej czujności

• wyostrzenie percepcji na określone bodźce

• przyspieszenie przemiany materii

• wzrost ogólnej mobilizacji organizmu

• Potrzeby- wpływ na zachowanie się człowieka

• Potrzeby to:

• siła motoryczna zachowania

• ważny czynnik ukierunkowujący zachowanie bowiem aktualnie odczuwana potrzeba wpływa na wybór celu działania

• Potrzeba pobudza organizm do działania , do szukania określonych grup bodźców i obiektów

• Kontakt z nimi zmniejsza stan napięcia i mobilizację organizmu - dochodzi do przywrócenia równowagi organizmu- działanie ustaje aż do momentu ponownego pojawienia się potrzeby

• Potrzeby- wpływ na zachowanie się człowieka

• Redukcja napięcia i dążenie do równowagi są jednym z aspektów, drobną cząstką motywacji zachowań dorosłej osoby

• Człowieka dorosłego powinna charakteryzować chęć stałego poszukiwania nowych stanów napięcia, które są źródłem nowych doświadczeń i rozwoju

• Potrzeby- wpływ na zachowanie się człowieka

• Zaspokojenie potrzeb wywołuje pozytywne emocje:

• przyjemność

• błogość

• Brak czynnika , który może zaspokoić potrzebę lub inne przeszkody , uniemożliwiające jej zaspokojenie, mogą prowadzić do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu , a w skrajnych przypadkach nawet do śmierci

• Potrzeby- wpływ na zachowanie się człowieka

• Niezaspokojona potrzeba może spowodować :

• obniżenie sprawności wykonywanych czynności

• wydłużenie czasu reakcji

• zawężenie pola świadomości i uwagi

• błędy w spostrzeganiu

• halucynacje

• Potrzeby- wpływ na zachowanie się człowieka

• Deprywacja - to stan dłużej niezaspokojonej potrzeby

• Powoduje ona nieprzyjemne stany:

• złości

• drażliwości

• lęku

• wzrost nieokreślonego niepokoju

• wzrost nieukierunkowanej aktywności

• rozczarowanie

• przygnębienie

• depresję

• Potrzeby- wpływ na zachowanie się człowieka

• Niezaspokojenie potrzeby powodują , że czynności poznawcze , wyobraźnia i pamięć podporządkowują się działaniu mechanizmów zabezpieczających zaspokojenie danej potrzeby

• Człowiek staje się wyczulony na te bodźce, które mogą zaspokoić jego potrzebę , a jednocześnie nie zauważa innych bodźców

• W skrajnych przypadkach może to przyjąć formę obsesji uniemożliwiającej inne rodzaje aktywności

• 
  Hierarchia potrzeb (ang. needs hierarchy)

• W psychologii - sekwencja potrzeb od najbardziej podstawowych (wynikających z funkcji życiowych), do potrzeb wyższego poziomu, które aktywizują się dopiero po zaspokojeniu niższych

• Klasyfikacje potrzeb

• Psychologowie amerykańscy wyróżniają :

• potrzeby biologiczne

• psychiczne

• społeczne

• Potrzeby biologiczne (pierwotne, organiczne)- uwarunkowane są właściwościami fizjologicznymi organizmu

• Ich zaspokojenie służy utrzymaniu się przy życiu (potrzeba jedzenia, picia, unikanie niebezpieczeństw), a także zachowaniu sprawności organizmu (potrzeba snu, wypoczynku).

• Brak ich zaspokojenia prowadzi do niekorzystnych zmian w stanie zdrowia

• Potrzeby psychiczne i społeczne nazywane są inaczej potrzebami wtórnymi lub nabytymi

• Wśród potrzeb psychicznych najczęściej wymieniane są:

• potrzeba kontaktu uczuciowego

• bezpieczeństwa

• samodzielności

• sukcesu

• Z potrzeb społecznych najistotniejsze wydają się potrzeby:

• uczestniczenia w grupie

• uznania

• Powstają one w wyniku oddziaływania środowiska na jednostkę (wychowanie, przykład, normy, tradycja)

• Tomaszewski wyróżnia potrzeby:

• wewnętrzne

• zewnętrzne

• Potrzeby wewnętrzne -są wyrazem zależności zachodzących między różnymi czynnościami człowieka, np. zależność procesów fizjologicznych od składu chemicznego krwi, a także czynności myślenia od dopływu informacji

• Do tej grupy należą więc zarówno potrzeby biologiczne, jak i psychiczne

• Potrzeby zewnętrzne - są wyrazem zależności człowieka i jego czynności od otoczenia

• W tej grupie można wyróżnić potrzeby:

• biologiczne, stanowiące wyraz zależności człowieka od otoczenia fizycznego i biologicznego ( od temperatury otoczenia, ciśnienia, wilgoci, pokarmu, wody itp.)

• potrzeby psychiczne będące wyrazem zależności człowieka od innych ludzi, instytucji społecznych, przedmiotów użytkowych

• Najbardziej znana i ceniona jest hierarchiczna teoria potrzeb A. Maslowa

• W oparciu o tę koncepcję dokonuje się analizy i diagnozy potrzeb u ludzi

• Maslow wyróżnia potrzeby podstawowe, właściwe wszystkim ludziom, dane człowiekowi z natury

• Hierarchiczny porządek w funkcjonowaniu potrzeb sprawia, że warunkiem zaspokojenia potrzeb wyżej stojących w hierarchii jest przynajmniej częściowe zaspokojenie potrzeb niższych

• Nie znaczy to jednak, że potrzeby wyższe pojawiają się dopiero po pełnym zaspokojeniu potrzeb niższych. Poszczególne potrzeby mogą istnie obok siebie, nadając postępowaniu człowieka złożony charakter

• Potrzeba wyższa w hierarchii osiąga najsilniejszy wpływ dopiero wtedy, gdy zaspokojone są potrzeby niżej stojące

• Potrzeby fizjologiczne

• należą do najbardziej podstawowych, ale jednocześnie najsilniejszych, gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka

• Należy do nich potrzeba:

• pożywienia

• oddychania

• pragnienia

• snu

• aktywności

• seksu

• przyjemnych doznań zmysłowych

• Potrzeby bezpieczeństwa - pobudzają człowieka do działań, zapewniając nienaruszalność, bezpieczeństwo i ład, oraz do szukania sensu istnienia i światopoglądu wnoszącego ład i porządek w otaczające nas zjawiska

• Do tej grupy należą następujące potrzeby:

• bezpieczeństwa

• zależności

• opieki

• oparcia

• ładu

• porządku

• Są one zaspokajane przez zachowania obronne, zapobiegawcze, ale także praktyki religijne, poddanie się władzy osoby silniejszej

• Potrzeby miłości i przynależności- skłaniają one człowieka do nawiązywania bliskich i serdecznych kontaktów z ludźmi oraz do poszukiwania swojego miejsca i pozycji w rodzinie, wśród rówieśników, w innych grupach i organizacjach

• Miłość to przede wszystkim :

• szacunek

• przyjaźń

• serdeczność

• szczerość

• przynależność- dążenie do przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencja do nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu grupy

• Potrzeby godności i własnej wartości

• można podzielić na dwie grupy:

• I- to potrzeby :

• siły

• osiągnięć

• kompetencji

• zaufania do siebie

• niezależności

• swobody

• II - potrzeby :

• reputacji

• prestiżu

• poważania i szacunku ze strony innych

• uznania

• ważności, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji, zwracania na siebie uwagi

• Potrzeby:

• samotranscendencji, czasem określane jako "potrzeby duchowe",

• samorealizacji - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości i uzdolnień; stanowią środek do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb

• estetyczne (potrzeba harmonii i piękna)

• poznawcze (potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości)

• Dorota Orem wyróżniła trzy kategorie potrzeb:

• Potrzeby uniwersalne- wspólne wszystkim ludziom i zaspakajane w codziennej aktywności

• Potrzeby rozwojowe:

• ogólne ( uniwersalne)- związane z utrzymaniem życia i zdrowia oraz prawidłowego rozwoju w poszczególnych okresach życia

• specyficzne (występujące w sytuacjach, które mogą niekorzystnie wpływać na rozwój człowieka)

• Potrzeby w zaburzeniach stanu zdrowia

• Potrzeby uniwersalne

• Oddychanie

• Zapewnienie wystarczającej ilości płynów

• Zapewnienie prawidłowego pożywienia

• Wydalanie

• Zapobieganie sytuacjom zagrażającym życiu i zdrowiu oraz dobremu samopoczuciu

• Utrzymanie równowagi między samotnością a interakcjami społecznymi

• Dążenie do własnego rozwoju w harmonii z indywidualnymi, aktualnymi i potencjalnymi możliwościami

• Potrzeby rozwojowe ogólne

• Ciąża

• Okres życia płodowego i porodu

• Okres noworodkowy

• Okres niemowlęcy

• Kolejne etapy rozwojowe okresu dzieciństwa

• Okres dojrzewania

• Poszczególne etapy rozwojowe wieku dorosłego

• Potrzeby rozwojowe specyficzne- występują w sytuacjach, które mogą niekorzystnie wpływać na rozwój człowieka

• Uciążliwe warunki życia

• Nagła zmiana miejsca zamieszkania

• Przejście do nieznanego środowiska

• Problemy z adaptacją społeczną

• Utrata krewnych i przyjaciół

• Problemy związane z pełnieniem ról społecznych

• Potrzeby występujące w sytuacji zaburzeń stanu zdrowia

• Problemy wynikają w związku z:

• poszukiwaniem pomocy medycznej

• świadomości następstw stanów patologicznych i ich niekorzystnego wpływu na rozwój człowieka

• konieczności przestrzegania zaleceń związanych z procesem leczenia lub rehabilitacji

• konieczności nauczenia się życia z chorobą, zmiany stylu życia

• uświadomienia sobie zależności od innych, akceptacji siebie w zmienionym stanie

• VIRGINIA HENDERSON

• Virginia Henderson w swojej teorii opierała się m.in. na idei F. Nightingale oraz korzystała z teorii potrzeb A. Maslowa

• Odnośnie zakresu pielęgniarstwa podkreślała istotne znaczenie przejawów podstawowej aktywności człowieka, podejmowanej na rzecz zdrowia, jego potęgowania, zapobiegania i przywracania poprzez zaspokajanie wyraźnie określonych potrzeb

• Uniwersalne potrzeby człowieka, niezbędne do życia i rozwoju wg V. Henderson to:

1. Potrzeba dopływu świeżego powietrza

2. Potrzeba pożywienia odpowiedniego do struktury anatomiczno-fizjologicznej, wieku, stan zdrowia, rodzaju wykonywanej pracy

3. Potrzeba dostarczania napojów w wystarczającej ilości i jakości

4. Potrzeba usuwania produktów przemiany materii

5. Potrzeba ruchu i utrzymania właściwej postawy ciała

6. Potrzeba snu i odpoczynku

7. Potrzeba odpowiedniego ubioru i codziennych możliwości ubierania i rozbierania się

8. Potrzeba utrzymania w normie temperatury ciała

• Uniwersalne potrzeby człowieka, niezbędne do życia i rozwoju wg V. Henderson to:

9. Potrzeba utrzymywania czystości ciała

10. Potrzeba unikania niebezpieczeństw otoczenia

11. Potrzeba komunikowania się z innymi ludźmi w wyrażaniu swych uczuć, potrzeb, obaw bądź opinii

12. Potrzeba oddawania się praktykom religijnym, stosowanie do wyznawanej wiary

13. Potrzeba celowej pracy

14.Potrzeba uczenia się, odkrywania, przejawiania zainteresowań warunkujących prawidłowy rozwój, zdrowie a także korzystania z dostępnych środków sprzyjających zdrowiu

• Potrzeby te są wspólne dla wszystkich ludzi, jednak na ostateczny ich zakres mają wpływ określone uwarunkowania o charakterze indywidualnym, do których wg autorki najczęściej należą:

A Właściwości biologiczne ( wiek, masa ciała, sprawności motoryczne, funkcjonowanie zmysłów)

B Właściwości psychiczne ( temperament, stan emocjonalny, krótkotrwały nastrój, możliwości intelektualne)

C Właściwości społeczno-kulturowe ( stan społeczny kulturowy)

• Potrzeby te są wspólne dla wszystkich ludzi, jednak na ostateczny ich zakres mają wpływ określone uwarunkowania o charakterze indywidualnym, do których wg autorki najczęściej należą:

D Zaburzenia w stanie zdrowia (m.in. niedotlenienie, zburzenia świadomości, zaburzenia termoregulacji, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, uszkodzenia skóry, zaburzenia w zakresie aktywności ruchowej, ból)

E Stany szczególne ( stan przed- i pooperacyjny)

Dziękuję za uwagę

• Triada współczesnego pielęgniarstwa

• Dla pielęgniarstwa teoria i praktyka to równie ważne zagadnienia

• Praktyczne pielęgnowanie nie może istnieć bez teoretycznego umocowania, z kolei ustalenia teoretyczne stanowią wartość tylko wówczas, kiedy czyni z nich użytek praktyka  

• Triada współczesnego pielęgniarstwa

• Współczesne pielęgniarstwo teoretyczne ma dużo do zaoferowania praktyce, a praktyczne pielęgnowanie bazuje na koncepcji teoretycznej

• Przedmiotem szczególnego zainteresowania pielęgniarstwa jest :

związek między działalnością praktyczną i teoretyczną oraz podnoszenie poziomu opieki pielęgniarskiej

• Triada współczesnego pielęgniarstwa

• Indywidualizacja opieki wymaga jednoczesnego korzystania z :

• założeń procesu pielęgnowania

• różnych teorii pielęgniarstwa

• Primary Nursing

• Można powiedzieć, że te trzy zmienne decydują o istocie pielęgniarstwa i jakości pielęgnowania

• Triada współczesnego pielęgniarstwa

• Proces pielęgnowania to struktura

• teorie pielęgniarstwa - treść

• Primary Nursing - organizacja

• Spaja je filozofia pielęgniarstwa - rodzaj drogowskazu i punkt wyjścia dla działalności zawodowej

• Filozofia ma charakter dynamiczny i podlega zmianom uwarunkowanym realiami społecznymi i zmianami w rozumieniu pielęgniarstwa

• Triada współczesnego pielęgniarstwa

• Dziś pielęgniarka jest nie tylko osobą pielęgnującą chorego; czuje się ona zawodowo odpowiedzialna za zdrowie pojedynczego człowieka i grup ludzi - za zdrowie w sensie bio-psycho-społecznym (b-p-s) 

• Filozofia pielęgniarstwa

• Filozofia to ogólna refleksja, system sądów i przekonań o istocie pielęgniarstwa, namysł nad jego celami i metodami stosowanymi w zależności od potrzeb

• Odwoływanie się do filozofii odzwierciedla :

• rozumienie pielęgniarstwa w danym kraju czy kulturze

• stan wiedzy o podopiecznym

• rozumienie pojęcia 'zdrowie' itd.

• Uważa się, że odwoływanie się do filozofii jest miarą dojrzałości środowiska zawodowego.

• Filozofia pielęgniarstwa

• W Polsce zainteresowanie filozofią pielęgniarstwa przypada na połowę lat 90

• Została ona sformułowana w dokumencie „Ramowy program 3-letniej szkoły pielęgniarstwa” (1996).

• Widoczne są tam wpływy nauk medycznych i humanistycznych, a także założeń:

• Florence Nightingale

• Virginii Henderson

• Dorothy Orem

• Indywidualizacja opieki

• Uznaje się, że opieka zindywidualizowana jest najwłaściwszą formą zawodowego pielęgnowania

• Rozumie się ją jako : prawo pacjenta i obowiązek pilęgniarki

• Bywa różnie definiowana, ale można przyjąć, że jej istotą jest samodzielność w pielęgnowaniu oparta na racjonalnych podstawach teoretycznych, ogólnych zasadach postępowania i zasadach etycznych

• Indywidualizacja opieki

• W Polsce indywidualizację utożsamia się z procesem pielęgnowania

• PROCES PIELĘGNOWANIA

• To w naszym kraju temat od lat omawiany i wprowadzany do praktyki

• Odnosi się jednak wrażenie, że w dość dowolny sposób interpretujemy jego istotę

• PROCES PIELĘGNOWANIA

• Najwięcej kontrowersji i nieporozumień budzi brak standardu formułowania diagnozy pielęgniarskiej

• Wychodzi się od rozpoznania potrzeby, która powinna być zaspokojona przez pielęgniarkę - ale często bez refleksji nad tym, czy ta potrzeba jest faktycznie podstawowym problemem pacjenta czy pielęgniarki, czy chodzi tu tylko o problem stricte zdrowotny, czy stan b-p-s podmiotu opieki

• PROCES PIELĘGNOWANIA

• W pielęgniarstwie i w innych dyscyplinach opiekuńczych przedmiotem rozpoznania powinien być stan :

bio-psycho-społeczny

• Zostało to dość dawno przyjęte w światowym pielęgniarstwie, o czym świadczą ciągle aktualizowane listy diagnoz NANDA i ICNP

• Teorie pielęgniarstwa

• W Polsce od wielu lat teorie pielęgniarstwa znalazły się w programach kształcenia i doskonalenia zawodowego, ale nie są szeroko znane

• Polskojęzycznych publikacji na ten temat jest niewiele i nie uwzględniają zróżnicowanego poziomu odbiorców

• Każda teoria zawiera :

• opis zjawiska (np. najważniejszych cech)

• wyjaśnianie (spowodowanie, że zjawisko staje się zrozumiałe)

• przewidywanie (domyślanie się kierunku rozwoju zjawiska)

• kontrola (sprawdzanie i porównywanie stanu bieżącego z założonym).

• Teorie pielęgniarstwa

• Podobnie teorie pielęgniarstwa - powoływanie się na nie pomaga zrozumieć różnicę pomiędzy pielęgnowaniem intuicyjnym (rutynowym) a opartym na podstawach naukowych

• W tym sensie stanowią mocną podbudowę dla praktyki, bowiem nie tylko opisują , ale także pozwalają przewidywać wyniki działań pielęgniarskich oraz kontrolować przebieg pielęgnowania i oceniać uzyskane wyniki

• Teorie pielęgniarstwa

• Refleksja teoretyczna ma dla pielęgniarstwa istotną wartość bez względu na to, czy nazywa się ją teorią pielęgniarstwa, modelem pielęgnowania czy „strukturą pojęciowo-poznawczą”.

• Kiedy mowa o początkach myśli teoretycznej, odwołujemy się do Florence Nightingale, która jako pierwsza (1860 r.) wyjaśniła i uogólniła istotę pielęgniarstwa oraz jego podstawowe elementy pojęciowe

• Nakreśliła kierunek jego rozwoju aż do ukształtowania się jako dyscypliny naukowej

• Teorie pielęgniarstwa

• H. Peplau (1952), V. Henderson (1955), F. G. Abdellach (1960), M. M. Lieiniger (1965), D. Orem (1971), J. Betty Neuman ( 1972), Colista Roy ( 1976)Watson (1979) to tylko niektóre postaci z długiej listy teoretyków (głównie amerykańskich), z których każda z własnego punktu widzenia opisywała pielęgniarstwo

• Starały się one usystematyzować istotne dla profesji cele, założenia i fakty, dążąc do oparcia praktyki zawodowej na zweryfikowanej wiedzy

• Współczesne pielęgniarstwo odwołuje się do założeń głównych teoretyków światowego pielęgniarstwa:

• Florence Nightingale (1860):

• zewnętrzne środowisko otaczające człowieka wpływa na jego zdrowie

• zdrowie człowieka uzależnione jest od stanu środowiska, w którym on żyje

• pielęgniarka , chcąc wpływać na zdrowie człowieka , musi oddziaływać na otaczające go środowisko

• Współczesne pielęgniarstwo odwołuje się do założeń głównych teoretyków światowego pielęgniarstwa:

• Virginia Henderson( 1955):

• zdrowie człowieka uzależnione jest od stanu zaspokojenia potrzeb biologicznych, psychicznych, społecznych, duchowych

• istnieje konieczność rozpoznania stanu czternastu potrzeb wyodrębnionych przez V. Henderson

• pielęgnowanie polega na asystowaniu człowiekowi w zaspakajaniu jego potrzeb, tak aby ułatwić mu powrót do zdrowia lub poprawę stanu, a jeśli nie jest to możliwe , aby zapewnić mu spokojne , godne umieranie

• Współczesne pielęgniarstwo odwołuje się do założeń głównych teoretyków światowego pielęgniarstwa:

• Dorothea Orem ( 1971):

• Każdy człowiek ma określony potencjał niezbędny do dbania o własne zdrowie

• Każdy człowiek powinien odpowiadać za własne bezpieczeństwo , zdrowie i życie( działania samoopiekuńcze), ale pod warunkiem , ze jest zdolny do właściwego postępowania, tzn. o ile pozwala mu na to jego aktualny stan biopsychospołeczny

• Współczesne pielęgniarstwo odwołuje się do założeń głównych teoretyków światowego pielęgniarstwa:

• Betty Neuman ( 1972):

• Minimalizowanie lub eliminowanie czynników generujących stres ( pochodzenia zewnętrznego i wewnętrznego) oraz podobne zachowania dotyczące samego stresu

• Zdrowie to umiejętność radzenia sobie ze stresem oraz czynnikami , które przyczyniają się do jego pojawienia się

• Współczesne pielęgniarstwo odwołuje się do założeń głównych teoretyków światowego pielęgniarstwa:

• Colista Roy ( 1976):

• wpływanie na proces adaptacji

• stan pełnej adaptacji do środowiska zewnętrznego i wewnętrznego jest równoznaczny ze zdrowiem człowieka

• pełna adaptacja oznacza zatem pełne, maksymalne zdrowie

• Współczesne pielęgniarstwo odwołuje się do założeń głównych teoretyków światowego pielęgniarstwa:

• Medlaine M. Leininger ( 1965-1966, 1978)

• koncepcja transkulturowej opieki pielęgniarskiej

• różnorodność w pielęgnowaniu, czyli w podejściu do osoby pielęgnowanej, jest uwarunkowana licznymi zmiennymi kulturowymi

• opieka pielęgniarska musi uwzględniać te zmienne

• Primary Nursing

• Idea „mój pacjent - moja pielęgniarka” zrodziła się w USA na początku lat 70.U jej podstaw leżało rozczarowanie poziomem współpracy, potwierdzone badaniami (Marie Manthey, 1980).

• Istotą Primary Nursing jest określony sposób organizacji opieki nad pacjentem w szpitalu .Od momentu przyjęcia do wypisania pozostaje on pod opieką stałego zespołu

• Primary Nursing

• Tworzą go :

• pielęgniarki dyplomowane

• asystentki i studentki pielęgniarstwa

• Zespołem kieruje najwyższa rangą pielęgniarka z dużą praktyką - primary nurse:

• ona decyduje o zakresie i charakterze pielęgnowania przydzielonego zespołowi pod opiekę pacjenta

• odpowiada za przebieg i wyniki pielęgnowania przed pacjentem i jego bliskimi

• reprezentuje go na forum szpitala, zespołu pielęgnującego i terapeutycznego

• Primary Nursing

• W świecie nie jest to niczym niezwykłym, uważa się bowiem, że pielęgniarka jest merytorycznie i praktycznie przygotowana do tego, żeby profesjonalnie pielęgnować (lekarz leczy, pielęgniarka pielęgnuje, rehabilitant rehabilituje itd., a wszyscy razem inwestują w szeroko rozumianą opiekę nad pacjentem i jego rodziną i społecznym otoczeniem)

• Taka organizacja opieki nad pacjentem dobrze się sprawdza

• Każdy pacjent w oddziale wie, kto odpowiada za przebieg jego pielęgnowania

• Primary Nursing

• Niezbędnym warunkiem do wprowadzenia Primary Nursing do działalności praktycznej jest:

• niezależność pielęgniarek w pielęgnowaniu

• akceptowanie odpowiedzialności zawodowej wynikającej z przyjętych założeń opieki i funkcji , jaką primery nurse pełni w stosunku do pacjenta, podległego jej zespołu odpowiedzialnego za pielęgnowanie, pielęgniarki oddziałowej

• posiadanie wysokich kwalifikacji zawodowych

• Primary Nursing

• Warto zwrócić uwagę, że Primary Nursing w ogólnych założeniach przypomina organizację pracy lekarzy w polskich szpitalach

• Podsumowanie

• Pielęgniarstwo spełni swoje opiekuńcze i społeczne funkcje i zadania, gdy zostanie uznane (w teorii i w praktyce) za dziedzinę autonomiczną, niezależną faktycznie, a nie w sferze deklaracji

• Dla pielęgniarki różnica pomiędzy :

• leczeniem a pielęgnowaniem

• rolą lekarza, innych członków zespołu terapeutycznego i swoją - musi być oczywista

• Podsumowanie

• Jest oczywiste, że społeczność pielęgniarska musi świadomie i planowo inwestować w swój profesjonalizm, dbać o rozwój zawodu i własny

• Da to każdemu przedstawicielowi zawodu mocną świadomość, że jest merytorycznie i praktycznie przygotowany do wzięcia pełnej odpowiedzialności za pielęgnowanie pojedynczych osób i całych grup ludzi

• Literatura

• Górajek-Jóźwik J: Filozofia i teorie pielęgniarstwa. Wyd. Czelej , Lublin 2007

• Butrym Z.: Diagnoza pielęgniarska - pojęcie, zakres i struktura. Materiały dla nauczycieli. CMDNŚSzM, Warszawa 1990.

• Górajek-Jóźwik J.: Diagnoza pielęgniarska - charakterystyka wybranych klasyfikacji: NANDA i ICNP. W: Podstawy pielęgniarstwa. T. I. Wyd. Czelej, Lublin 2004.

• Górajek-Jóźwik J.: Primare Nursing. W: jw.

• Manthey M.: The Practice of Primary Nursing. Boston-Melbourne 1980.

• Ramowy program 3-letniej szkoły pielęgniarstwa. CEM, Warszawa 1996.

• Torres G.: Theoretical foundation of nursing. Connecticut 1986

---