ZARZĄDZANIE FINANSAMI PRZEDSIĘBIORSTW

III ROK

1. POJĘCIE I SYSTEMATYKA PRZEDSIĘBIORSTW

PRZEDSIĘBIORSTWO to podmiot prowadzący motywowaną chęcią uzyskania korzyści majątkowych, działalność gosp., mającą na celu zaspokojenie potrzeb innych podmiotów życia społecznego przez wytworzenie produktu i usług przy czym działalność ta jest prowadzona samodzielnie na własne ryzyko

.
CECHY:
-jest powołane do życia dla prowadzenia działalności gosp. W sposób trwały
-zaspokaja swoimi wyrobami i usługami potrzeby innych podmiotów gosp.
-uczestniczy w transakcjach kupna-sprzedaży
-posiada określone zasoby materialne i niematerialne, ale także ludzkie
--może decydować o charakterze działalności
-jest instytucją zarobkującą
-prowadzi działalność na własne ryzyko

SYSTEMATYKA

1. własność;

• państwowa

• samorządowa

• spółdzielcza

• prywatna

• mieszana

forma prawna;

• spółki cywilne

• spółki handlowe

• spółki kapitałowe

• spółki z.o.o

• spółki akcyjne

• spółdzielnie

• rodzaj działalności;

• przedsiębiorstwa produkcyjne

• przedsiębiorstwa usługowe

• zakres internacjonalizacji;

• krajowe

• międzynarodowe

• wielonarodowe

• globalne

• terytorialne rozczłonkowanie;

• jednozakładowe

• wielozakładowe

• cel działalności;

• zarobkowe

• społeczne(użyteczności publicznej)

• z punktu widzenia znaczenia gospodarczego;

• wyłączna własność przedsiębiorstwa

• spółki ....... jako spółki osobowe

• korporacja, jako spółka kapitałowa

• ANALIZA WSKAŹNIKOWA AKTYWNOŚCI I PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ

1. WSKAŹNIK AKTYWNOŚCI ( SPRAWNOŚCI )

Wskaźnik sprawności - określa szybkość, z jaką obracane są zapasy, należności, aktywa ogółem, oraz okres po jakim firma przeciętnie spłaca swoje zobowiązania.

Wskaźniki mierzące poziom sprawności gospodarowania ;

1. wskaźnik obrotu zapasami

Wskazuje on , ile razy w ciągu okresu sprawozdawczego zapasy znajdujące się w magazynach zostaną przekształcone w sprzedane wyroby gotowe.

Wskaźnik obrotu = koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów


zapasami

Zapasy (przeciętnie)

2. okres obrotu zapasami

3. wskaźnik obrotu zobowiązaniami

Wskaźnik ten mierzy , z jaką częstotliwością firma przeciętnie spłaca swoje zobowiązania. Ilustruje zjawisko kredytowania firmy przez wszelkiego rodzaju jej wierzycieli.

Wskaźnik obrotu = koszty sprzedanych produktów, towarów, materiałów


Zapasami

zobowiązania bieżące ( przeciętnie )

4. okres spłaty zobowiązań

5. wskaźnik obrotu należnościami.

Informuje, ile razy w ciągu okresu sprawozdawczego następuje obrót należnościami . Większa liczba obrotów pozwala działać firmie przy mniejszych własnych środkach zaangażowanych w należnościach u odbiorców. Pozwala też szybciej odzyskiwać zaangażowane kapitały.

Wskaźnik obrotu = przychody ze sprzedaży


należnościami

należności ( przeciętnie )

6. wskaźnik ściągania należności

Ukazuje okres oczekiwania na spłatę należności wynikający ze sprzedaży na kredyt. Jednym z najbardziej płynnych aktywów są należności krótkookresowe.

7. wskaźnik obrotu aktywami

Mierzy zdolność aktywów firmy do generowania sprzedaży. Jego wartość zależy od branży, w której funkcjonuje firma.

Przemysł, który wymaga wysokich nakładów kapitałowych i kosztownego wyposażenia, ma niskie wartości wskaźnika. Odwrotna sytuacja istnieje, gdy wartość produktów jest tworzona przede wszystkim przez pracę ludzką;

Wskaźnik obrotu = przychody ogółem


aktywami

aktywa ogółem ( przeciętnie )

8. wskaźnik obrotu aktywami płynnymi

Mierzy zdolność aktywów płynnych tj; należności i inwestycji krótkookresowych, do generowania sprzedaży. Jest to innymi słowy „produktywność sprzedażowa „. Oznacza ona , ile razy w ciągu roku firma odtwarza najbardziej płynne aktywa. Im wskaźnik jest wyższy, tym bardziej efektywnie firma zarządza swoimi płynnymi aktywami.

Wskaźnik obrotu = przychody ze sprzedaży


aktywami płynnymi

należności i środki pieniężne ( przeciętnie )

9. okres cyklu operacyjnego

Informuje , po ilu dniach od dokonania zakupów materiałów i towarów, które są przetwarzane i sprzedawane odbiorcom, firma otrzymuje zapłatę. Dąży się, aby ten okres był jak najkrótszy, gdyż firma angażuje w ten sposób środki obrotowe na stosunkowo krótki okres.

Okres obrotu operacyjnego = okres obrotu zapasami + okres ściągania należności

10. okres obrotu gotówką

Informuje , po ilu dniach od dokonania zapłaty za zakupione materiały i towary firma otrzymuje zapłatę za sprzedane produkty i towary.

Okres obrotu = okres obrotu + okres ściągania - okres spłaty

gotówką zapasami należności zobowiązań

2. WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI

Płynność finansowa - to zdolność do terminowego regulowania zobowiązań, a jej utrzymanie jest głównym zadaniem operacyjnego zarządzania finansami w każdej firmie. Utrata płynności jest często początkiem drogi do bankructwa, bowiem przedsiębiorstwo, które nie jest w stanie wywiązywać się ze swoich zobowiązań, traci zaufanie zarówno kontrahentów, jak i instytucji finansujących.. W większości przypadków wskaźniki płynności obliczane są jedynie na podstawie danych zawartych w bilansie i w związku z tym mają charakter statyczny, czyli informują o poziomie płynności w danym momencie - konkretnie w dniu sporządzania bilansu.

Wskaźniki płynności odgrywają istotną rolę w ocenie kondycji finansowej firmy. Pozwalają określić zdolność do utrzymania egzystencji firmy w krótkim okresie . Są to ;

stopa bieżąca płynności

• stopa wysokiej płynności ( wskaźnik szybki )

• kapitał obrotowy netto

stopa bieżącej płynności

Wskaźnik ten mierzy stopień pokrycia zobowiązań bieżących aktywami bieżącymi. Przyjmuje się, że składniki aktywów bieżących w krótkim okresie czasu mogą być zamienione na gotówkę. Natomiast zobowiązania bieżące powinny być w krótkim okresie spłacone. Wskaźnik mierzy zdolność firmy do spłaty bieżących zobowiązań bez konieczności upłynniania części aktywów trwałych.

Stopa bieżąca = aktywa bieżące


płynności

zobowiązania bieżące

stopa wysokiej płynności

Wskaźnik ten podkreśla relacje najbardziej płynnych aktywów do bieżących zobowiązań

Stopa wysokiej płynności = aktywa bieżące - zapasy




Zobowiązania bieżące

Kapitał obrotowy netto

Wskaźnik ten mierzy płynność firmy w sposób bezwzględny. Sytuacja jest bezpieczna wtedy, gdy przyjmuje on wartości dodatnie. Poziom kapitału obrotowego jest w konkretnych warunkach uzależniony od realizowanej przez firmę polityki w zakresie zarządzania kapitałem obrotowym netto.

Wskaźniki płynności informują o poziomie krótkookresowego bezpieczeństwa finansowego firmy. Ich wielkość jednak jest skorelowana z poziomem wskaźników obrotowości. Im krótszy okres obrotu zapasami i ściąganie należności oraz dłuższy okres spłaty zobowiązań, tym firma może sobie pozwolić na niższy poziom wskaźników płynności

Kapitał obrotowy netto = aktywa bieżące - zobowiązania bieżące

15. ANALIZA WSKAŹNIKOWA RENTOWNOŚCI I ZADŁUŻENIA

Wskaźniki rentowności - określają zdolność do wytworzenia zysków przez ;sprzedaż, aktywa firmy, oraz kapitały własne. Osiągane w firmie nadwyżki odnosi się do; sprzedaży, aktywów i kapitałów własnych.

Do oceny poziomu rentowności można się posłużyć następującymi wskaźnikami;

• rentowności sprzedaży

• rentowności aktywów

• rentowności kapitału własnego

rentowność sprzedaży

Wskaźnik ten określa zdolność firmy do generowania zysku przez sprzedaż. Wzrost sprzedaży wiąże się zwykle ze wzrostem kosztów, co wpływa na wielkość zysku.

Im niższy jest wskaźnik, tym większa wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla osiągnięcia określonej kwoty zysku. Z kolei im wyższy poziom wskaźnika, tym wyższa efektywność osiąganych dochodów. Pożądany jest zatem wysoki poziom tego wskaźnika.

Z tego też powodu należy porównywać wartość tego wskaźnika w danej firmie z innymi firmami tej samej branży.

Rentowność aktywów ( ROA )

Wskaźnik rentowności aktywów - określa stosunek wielkości zysku netto, wypracowanego przez jednostkę, do wartości zaangażowanego w firmie majątku.

				zysk netto
ROA		=
				aktywa ogółem

Wskaźnik ten informuje o zdolności przedsiębiorstwa (a konkretniej - jego aktywów) do generowania zysku. Pokazuje, jak efektywnie firma zarządza swoim majątkiem. Im wyższy poziom rentowności aktywów, tym lepsza sytuacja finansowa przedsiębiorstwa.

Wielkością ROA zainteresowani są szczególnie kredytodawcy firmy, gdyż stanowi on cenne źródło informacji o zdolności majątku do przynoszenia dochodów, będących źródłem rat i odsetek od zaciągniętych kredytów. Zachodnie banki oczekują, aby wskaźnik ten osiągał poziom 2-6 proc., przy czym w małych firmach powinien on być wyższy niż w dużych. Niski poziom wskaźnika na tle przedsiębiorstw z tej samej branży oznacza zazwyczaj niewykorzystanie pełnych mocy wytwórczych firmy.

Rentowność kapitału własnego( ROE )

Wskaźnik rentowności kapitału własnego informuje o wielkości zysku netto, przypadającego na jednostkę kapitału zainwestowanego w przedsiębiorstwie. Jest miarą efektywności wykorzystania kapitału własnego przez spółkę w danym okresie.

				zysk netto
ROE		=
				kapitały własne

Poziomem tego wskaźnika i jego tendencją w czasie zainteresowani są szczególnie akcjonariusze (inwestorzy) firmy. Wysoki poziom zyskowności kapitału własnego jest dla nich wyznacznikiem właściwej alokacji kapitałów. Pozwala przypuszczać, że przedsiębiorstwo rozwija się, co stwarza możliwości uzyskania wyższych dywidend.

Wielkość wskaźnika ROE jest zazwyczaj porównywana z bankową stopą oprocentowania depozytów długoterminowych. Stopa wyższa od poziomu wskaźnika zyskowności kapitałów własnych sugeruje, że inwestowanie w daną firmę jest mniej efektywne od lokat w banku. Dlatego też poziom tego wskaźnika powinien przewyższać oprocentowanie długoterminowych depozytów bankowych

2. WSKAŹNIKI ZADŁUŻENIA

Wskaźniki zadłużenia - informują o strukturze finansowania majątku firmy oraz jej zdolności do obsługi zadłużenia. Z tego też powodu są one szczególnie istotne z punktu widzenia aktualnych i potencjalnych kredytodawców. Najważniejszymi wskaźnikami z tej grupy są:
Wskaźnik zadłużenia ogółem = zobowiązania ogółem / aktywa ogółem
Wskaźnik długu od kapitału własnego = zobowiązania ogółem / kapitał własny
Wymienione wyżej wskaźniki pokazują, w jakim stopniu przedsiębiorstwo finansuje posiadany majątek pożyczonym kapitałem oraz jaka jest relacja pomiędzy kapitałami własnymi a obcymi.
Można się często spotkać z opinią, że wartość wskaźników zadłużenia powinna być jak najmniejsza Wartość tego wskaźnika musi przekraczać jeden, wartość mniejsza świadczy o braku zdolności do terminowej obsługi zadłużenia.

Stopa zadłużenia aktywów

Wskaźnik zadłużenia:

Dług ogółem

Aktywa ogółem

Informuje: jak duża część aktywów pochodzi z kapitału obcego. Im mniejszy jest udział długu w całości aktywów, tym bardziej bezpieczna sytuacja dla kredytodawców, mają większe zabezpieczenie przed stratą na wypadek likwidacji firmy.

Im wskaźnik zadłużenia wyższy, tym większe ryzyko działalności przenosi się na kredytodawców, którzy mogą stracić zaufanie do firmy. Wskaźnik ten powinien należeć do przedziału 0,57-0,67. Uważa się, że firma nie ma zachwianej równowagi pomiędzy kapitałem obcym a własnym.

Wskaźnik udziału zadłużenia w kapitale własnym:

Dług ogółem

Kapitał własny

Wskaźnik wyraża możliwość pokrycia całkowitego długu kapitałem własnym. Dla przykładu można podać, iż w tzw. małym biznesie w USA jego graniczną wartością jest proporcja 3:1 a dla większych firm znacznie ostrzejsza. Instytucje finansowe mogą nie chcieć kredytować przedsięwzięć w przypadku, gdy wielkość zaciągniętego kredytu w stosunku do posiadanego kapitału własnego kształtuje się powyżej 1:1.

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego:

Zadłużenie długoterminowe

Kapitał własny

Informuje: w jakim stopniu kapitał firmy zabezpiecza udzielony kredyt. Wskaźnik ten bywa również nazywany wskaźnikiem ryzyka. Wskaźnik ten powinien wynosić 0,51. Powyżej 1 oznacza, iż zobowiązania długoterminowe przewyższają kapitały własne firmy.

Wskaźnik pokrycia obsługi długu:( pokrycia odsetek )

Zysk po opodatkowaniu

Raty kapitałowe + odsetki

Informuje: ile razy zysk netto firmy przewyższa roczną obsługę długu, a więc sumę rat kapitałowych przypadających do spłaty oraz odsetek.

Wskaźnik pokrycia obsługi długu:

Zysk netto + amortyzacja

Raty kapitałowe + odsetki

Informuje: ile razy potencjalne źródła spłaty zobowiązań kredytowych pokrywają zobowiązania z tytułu obsługi kredytów w danym roku. Określa stopień zapewnienia spłaty kredytu wraz z odsetkami w przypadku zaistnienia niekorzystnych okoliczności.

Wartość powszechnie obowiązująca tego wskaźnika: 1,5.

Wskaźnik zdolności spłaty odsetek:

Zysk przed opodatkowaniem

Odsetki

Wskaźnik wyraża zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania odsetek. W przypadku rozważanej przez nas przykładowej spółki wskaźniki związane z zadłużeniem kształtują się następująco:

3. PRZEPŁYWY PIENIĘŻNE W PRZEDSIĘBIORSTWIE, WĘZŁY STEROWANIA NIMI.

Finanse przedsiębiorstwa - zjawisko ekonomiczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych na cele działalności gospodarczej firmy.

Zarządzanie finansami - polega na pozyskiwaniu źródeł finansowania działalności firmy (kapitałów), oraz lokowaniu ich w składnikach majątkowych w sposób pozwalający na realizację strategicznego celu, jakim jest maksymalizowanie korzyści przypadających udziałowcom (właścicielom) firmy ;tj. osobom, które ulokowały w niej swoje kapitały w sposób trwały.

Maksymalizowanie korzyści udziałowców stanowi rezultat działań, prowadzących do wzrostu wartości firmy. Wartość ta kształtuje się w znacznym stopniu pod wpływem skali przewidywanych zysków firmy, które powinny być realizowane z uwzględnieniem zapewnienia dalszej egzystencji i rozwoju.

Np.;. zwiększone w danym okresie koszty reklamy i poprawy jakości wyrobów mogą spowodować obniżenie bieżących zysków, ale są one często niezbędne do utrzymania dotychczasowego poziomu sprzedaży i jej wzrostu w następnych okresach, co warunkuje osiąganie zysków i dalszą egzystencję firmy w przyszłości.

Ta maksymalizacja powinna znajdować swoje odbicie w odpowiednim poziomie stopy zyskowności kapitałów własnych, jakie stoją do dyspozycji firmy.

Skalę zyskowności firmy można prezentować przez pryzmat; kwoty zysku i jego dynamiki, marży zysku na sprzedaż, relacji między zyskiem i wartością majątku i inne. Jednak węzłową rolę odgrywa relacja zysku netto w stosunku do jego kapitałów własnych.

Tylko tak przedstawiony poziom zyskowności firmy umożliwia ocenę opłacalności zainwestowanych w firmie kapitałów w porównaniu do innych wariantowych form inwestowania. .

Stopa zyskowności osiągana przez firmę kapitałów własnych przesądza także w dużej mierze ;

• o wartości udziałów, jakimi dysponują jej właściciele

• o aktualnej zdolności firmy do generowania zysków

Przy określaniu pożądanej stopy zyskowności kapitałów własnych duże znaczenie ma wykorzystanie związków zachodzących między zyskiem i amortyzacją. - polegająca na stopniowym zaliczaniu do kosztów działalności zużycia rzeczowych składników majątku trwałego

Zdecydowanie się na szybsze zamortyzowanie tych składników ;

• pozwala na wcześniejsze wycofanie zainwestowanego kapitału i przeznaczenie go na inne cele

• wpływa w krótkim okresie obniżająco na zyski

Rozłożenie amortyzacji w dłuższym czasie ;

• wpływa korzystniej na wielkość zysków już w początkowej fazie eksploatacji inwestycji, ale opóźnia wycofanie zainwestowanych kapitałów

• powoduje wcześniejsze obciążenia podatkiem dochodowym nadwyżki zysku

Z punktu widzenia efektywności ulokowanych w przedsiębiorstwie kapitałów istotne znaczenie ma łączna nadwyżka finansowa.

Nadwyżka finansowa - to środki pieniężne wygospodarowane przez jednostkę w danym okresie, tzn. różnica między faktycznymi wpływami a wydatkami. Podstawowym źródłem nadwyżki jest zysk netto, powiększony o dokonane w danym okresie odpisy z tytułu amortyzacji majątku trwałego.

cash flow = zysk netto + amortyzacja

Zakwalifikowanie odpisów amortyzacyjnych do nadwyżki finansowej wynika stąd, że są one wprawdzie kosztem dla przedsiębiorstwa i wpływają na zmniejszenie zysku netto, ale ich wartość nie wymaga wydatkowania środków pieniężnych. Na bazie nadwyżki finansowej konstruuje się grupę wskaźników, służących do dynamicznej oceny płynności finansowej tzw. wskaźników cash flow.

4. DECYZJE FINANSOWE W PRZEDSIĘBIORSTWIE I ICH PROCES

Zarządzanie finansami wymaga odpowiedniej wiedzy w tej dziedzinie. W małych przedsiębiorstwach funkcje takie mogą być sprawowane osobiście przez właściciela lub wyznaczonego przez niego kierownika firmy przy ewentualnej dorywczej pomocy konsultanckiej specjalistów w razie podejmowania bardziej skomplikowanych decyzji.

W większych przedsiębiorstwach funkcje zarządzania finansami powierza się specjalistom, a osoba kierująca nimi jest z reguły członkiem zarządu, nierzadko w randze wiceprezesa - określany często potocznie jako manager.

Menedżer finansowy - odpowiada wówczas za prawidłowość i efektowność dokonywanych przez firmę operacji finansowych.

W tym celu;

• organizuje i nadzoruje obieg informacji wewnętrznej, umożliwiającej kontrolę przebiegu operacji finansowych

• przedkłada zarządowi informacje o sytuacji finansowej firmy i jej przewidywanym rozwoju oraz wynikających z tego konsekwencjach dla dalszego kształtowania działalności finansowej

• podejmuje decyzje zmierzające do zapewnienia dopływu niezbędnych kapitałów z zewnątrz, przy minimalizacji kosztów finansowych oraz zachowania należytej płynności finansowej

• utrzymuje kontakty z zewnętrznymi partnerami firmy

Podejmowane przez menadżera decyzje - ze względu na ich znaczenie _ można podzielić na ;

Decyzje bieżące

Obejmują horyzont czasowy nie przekraczający w zasadzie 1 roku. Zmierzają one do uzyskiwania jak najlepszych efektów przy istniejącym profilu działalności i nie ulegających większym zmianom zasobach kapitałowych firmy.

Dotyczą przeważnie spraw i problemów powtarzających się np. refinansowania kredytów krótkoterminowych i ich spłat.).

Przy ich podejmowaniu można wykorzystywać procedury dobrze znane, ograniczające znacznie skalę ryzyka, umożliwiające stosowanie najkorzystniejszych rozwiązań.. Dlatego wiele decyzji o szczegółowym charakterze przekazuje się na niższe szczeble kierowania. Jednak szereg decyzji ;zwłaszcza takich , które wymagają wyboru jednego z wariantowych rozwiązań, powinno być skoncentrowane bezpośrednio w gestii menadżera finansowego. Np.; zaciąganie w bankach kredytów krótkoterminowych)

Decyzje strategiczne

Polegają przede wszystkim na podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, wywołujących długookresowe skutki finansowe oraz kosztownych często prac badawczych. Z decyzjami tymi łączą się zazwyczaj poważne koszty oraz znaczna skala ryzyka wskutek zwiększającej się niepewności sprawdzenia się przyjmowanych założeń wyjściowych ( np. dotyczących akceptacji przez rynek nowych wyrobów ).

Z tych powodów decyzje strategiczne podejmowane są przeważnie na najwyższych szczeblach kierowania, ale menadżer powinien odgrywać istotną rolę w procesie przygotowania tych decyzji, a następnie w toku ich realizacji.

Podejmowanie decyzji finansowych przez menadżera sprowadza się do dokonywania ciągłych wyborów między istniejącymi możliwościami przy zastosowaniu kryteriów, ułatwiających najbardziej satysfakcjonujący w danych warunkach wybór.

Wymaga to ; znajomości systemu i mechanizmu finansów i stosowania odpowiednich narzędzi;

• analizy sytuacji finansowej - umożliwiającej ocenę zgodności przebiegu operacji finansowych w stosunku do założeń, a także stanowiącej punkt wyjścia dla podejmowanych decyzji przyszłościowych.

• planowania finansowego- które powinno być narzędziem świadomego -z góry zaprogramowanego - sterowania procesami pieniężnymi.

• UWARUNKOWANIA DECYZJI FINANSOWYCH W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Trafność decyzji finansowych zależy od szeregu uwarunkowań ;

A ) wewnętrznych ( np. poziomu kwalifikacji pracowników ), na które firma ma . określony wpływ

B ) zewnętrznych - na które przedsiębiorstwo nie tylko nie ma wpływu, ale powinno się do nich dostosować. Na szczególną uwagę zasługują następujące uwarunkowania;

- koniunktura gospodarcza

• inflacja

• polityk fiskalna i monetarna państwa

• interwencjonizm państwowy.

Zarówno występowanie, jak i każda istotniejsza zmiana przedstawionych uwarunkowań zewnętrznych wymaga odpowiednio wczesnej korekty polityki finansowej przedsiębiorstwa.

Brak reakcji ze strony kierownictwa firmy na występowanie i zamiany uwarunkowań zewnętrznych lub opóźnione decyzje dostosowawcze mogą prowadzić do;

• zaostrzonego ryzyka niewypłacalności

- obniżenia potencjalnych zysków

• powstania strat

koniunktura gospodarcza

na cykl koniunkturalny składa się ;

• okres ożywienia - prowadzący do jej rozkwitu

• spadek koniunktury -po którym zaczynają pojawiać się oznaki pogorszenia koniunktury

W okresie ożywienia - większość firm może liczyć na znaczny wzrost przychodów ze sprzedaży i zysków. Stwarza to konieczność bardziej ekspansywnej polityki finansowej firmy. Występują wtedy bardziej sprzyjające warunki do powiększania własnych kapitałów firmy dzięki ich pozyskiwaniu z zewnątrz

Spadek koniunktury - rysuje się wtedy konieczność odłożenia na korzystniejszy okres nowych inwestycji rozwojowych oraz podejmowania działań zapobiegających zamrożeniu środków pieniężnych w nadmiernych zapasach wyrobów i towarów.

Trzeba bardziej wnikliwie badać zdolność płatniczą odbiorców, dokonujących zakupów z odroczonym terminem płatności.

Niezbędne jest ostrożniejsze zaciąganie kredytów krótkoterminowych, jeśli jest brak dostatecznej pewności ich refinansowania.

Inflacja

Powoduje erozję siły nabywczej pieniądza, co wpływa na wzrost ogólnego poziomu cen.

Wysoki poziom inflacji rodzi szereg istotnych problemów,;

• zwłaszcza wpływa na znaczny poziom nominalnych odsetek od pożyczek i kredytów

• zagraża deprecjacji realnej wartości kapitałów własnych firmy, jej należności i zasobów pieniężnych

W okresach wysokiej inflacji może ujawnić się okresowy wzrost popytu na produkty firmy, powodowany chęcią „ ucieczki „ przez klientów od trącającej wartości pieniądza, szczególnie wtedy gdy stopa procentowa od lokat w bankach nie pokrywa strat siły nabywczej zasobów gotówkowych

Zarządzanie finansami komplikuje się znacznie w okresach stagflacji , w których zjawiska recesyjne czy kryzysowe łączą się z jednoczesnym występowaniem wysokiej inflacji. Wtedy wzmaga się ryzyko utraty płynności finansowej przez firmy które korzystały z poważniejszych kredytów bankowych.

Warunkiem podejmowania prawidłowych decyzji finansowych- zwłaszcza w przypadku wysokiej inflacji - jest dysponowanie dostatecznie wiarygodną prognozą [przyszłych zmian ogólnego poziomu cen, przynajmniej w perspektywie kilkunastu najbliższych miesięcy.

Polityka fiskalna

Wywiera decydujący wpływ na sytuację finansową firmy, przede wszystkim za pośrednictwem systemu podatkowego, który przejmuje z reguły znaczną część przychodów osiąganych przez przedsiębiorstwo.

Istotna jest zatem znajomość systemy podatkowego, a także tendencji zmian w tej dziedzinie.

Dotyczy to zwłaszcza oddziaływujących istotnie na zmniejszenie wpływów ze sprzedaży netto podatków pośrednich, jakimi są ; podatek od wartości dodanej i podatek akcyzowy, ale również podatku dochodowego.

• Zmiany stopy procentowej podatku dochodowego wpływają bezpośrednio na wielkość osiągniętego zysku, jaki pozostaje do dyspozycji firmy po uregulowaniu obciążeń fiskalnych.

• Na wynik finansowy wielu przedsiębiorstw oddziaływują ulgi podatkowe. Ulgi mogą być adresowane do firm tworzących nowe miejsca pracy, lub podejmujących preferowane dziedziny działalności.

Ulgi takie dotyczące podatków pośrednich jaki i bezpośrednich wywierają nierzadko decydujący, pozytywny wpływ na efektywność funkcjonowania określonych firm, oraz opłacalność podejmowanych nowych inwestycji.

Ograniczenia , lub likwidacja ulg powodują pogorszenie efektywności firm, które z ulgi korzystały, a czasem prowadzą do zagrożenia ich przyszłościowej egzystencji

Szczególnie ryzyko gospodarcze powoduje brak dostatecznej stabilności systemu podatkowego. Ponieważ ogranicza to możliwość trafnego podejmowania decyzji finansowych zwłaszcza długookresowych.

Polityka budżetowa

W przypadku wysokiego deficytu budżetowego rysuje się groźba zwiększenia obciążeń podatkowych.

Jednocześnie wzmożone zapotrzebowanie fiskusa na pieniądz objawia się w formie emisji obligacji i bonów skarbowych przy oferowaniu atrakcyjnego oprocentowania . Ogranicza to podaż pieniądza na cele, a więc możliwość uzyskania kredytów i pożyczek. Wpływa też na wzrost ogólnej stopy procentowej, a więc i kosztów finansowych ponoszonych przez firmę

Wzrost wydatków budżetu państwa w tempie wyższym od wzrostu inflacji wpływa na wzrost popytu na dobra i usługi nabywane przez jednostki sfery budżetowej.

Ograniczenie wydatków budżetowych oznacza dla wielu przedsiębiorstw obsługujących sferę budżetową spadek przychodów ze sprzedaży.

Polityka monetarna

Polityka monetarna państwa realizowana jest przede wszystkim za pośrednictwem banku centralnego i znajduje swoje odbicie w regulowaniu podaży i ceny pieniądza kredytowego.

Interwencjonizm państwowy

Formy interwencjonizmu państwowego przy pomocy instrumentów finansowych mogą być różne. Objawiają się one np. w postaci;

• subwencjonowania kredytów udzielanych przez banki na ważne cele społeczne na preferencyjnych warunkach

• wpływania na kształtowanie się kursów walutowych w sposób odmienny, aniżeli to wynikałoby z mechanizmów dyktowanych względami równowagi płatniczej z zagranicą i zmiany siły nabywczej pieniądza krajowego, co może istotnie zmienić opłacalność operacji towarowych i finansowych z innymi krajami

• dotacji wspierających tworzenie przez firmę nowych miejsc pracy w rejonie kraju, w którym występuje bezrobocie

6. ZMIANA WARTOŚCI PIENIĄDZA

Każdej działalności gospodarczej towarzyszy pieniądz, spełniający różnorodne funkcje. Jest on miernikiem wartości , który umożliwia wycenę firmy, jej własnych kosztów, a także realizowanych zysków i ponoszonych strat.

Wartość pieniądza zależy od szeregu czynników.

W przypadku postępującej inflacji zmniejsza się siła nabywcza pieniądza, a więc i jego wartość - występuje wtedy deprecjacja. W wyniku spadku ogólnego poziomu cen wartość pieniądza wzrasta tj występuje jego aprecjacja

Zmiany wartości pieniądza krajowego znajdują odpowiednie odbicie w kształtowaniu się kursów walutowych.. Jeśli zmiany takie dokonywane są z urzędu przez bank centralny mamy do czynienia ze zjawiskiem dewaluacji ( obniżenie wartości ), lub rewaluacji ( wzrost wartości ) pieniądza krajowego w stosunku do innych walut.

Wartość pieniądza jest zmienna w czasie nie tylko pod wpływem różnych procesów inflacyjnych lub deflacyjnych.

Jeśli nie występują procesy inflacyjne lub deflacyjne to i tak pieniądz stojący aktualnie do dyspozycji w formie gotówki ma większą wartość dla posiadacza niż analogiczna jego suma, która będzie zainkasowana w przyszłości. Taki pieniądz może być już obecnie wykorzystany na działalność gospodarczą, dojącą szansę zysków. Niekiedy umożliwia wcześniejszą konsumpcję, pozwalając na osiągnięcie większej satysfakcji , aniżeli ze spożycia w przyszłości.

Pieniądz który zostanie zainkasowany dopiero w przyszłości ( pieniądz przyszły ), jest przez pewien czas zamrożony, a więc nie może być zadysponowany na cele dające szanse wcześniejszych korzyści. Im dłuższy czas zamrożenia pieniądza, tym odleglejszy termin możliwości dysponowania nim, tym mniejsza wobec tego jest aktualna wartość.

Pieniądz, którym można aktualnie dysponować, występuje w formie gotówki gromadzonej w kasach i na rachunkach bankowych firmy. Na równi z gotówka można traktować też pewne lokaty pieniężne, jeśli istnieje szansa ich niezwłocznej zamiany na płyny pieniądz. Z kolei pieniądz o odroczonym terminie płatności występuje w postaciach

• należności u osoby oczekującej na zainkasowanie gotówki ( u wierzyciela )

• zobowiązanie u osoby, która ma uregulować należności ( u dłużnika )

7. STOPA PROCENTOWA I JEJ DETERMINANTY

W postaci stopy procentowej ( odsetek ) przedstawiona jest cena wykorzystania obcego pieniądza. Obejmuje ona wynagrodzenie wierzyciela nie tylko za czas oczekiwania na wzrost należności , ale uwzględniając tez koszty ryzyka, jakie łączy się z możliwością czasowej lub ostatecznej niewypłacalności dłużnika oraz koszt uruchomienia kapitału.

Poziom stopy procentowej ulega wahaniom w czasie. Na jego wysokość wpływa inflacja.

Jeśli stopa procentowa przekracza poziom inflacji, to różnicę między wielkościami określa się mianem realnej stopy procentowej. Jej wysokość zleży w istotnej mierze od podaży i popytu na pożyczki.

Mogą zatem wystąpić okresy , w których wskutek nadmiernej podaży kapitałów stopa procentowa będzie kształtowała się przez pewien okres poniżej poziomu inflacji, w innych okresach wyższy popyt na pożyczki wpływać będzie na pojawienie się dość znacznej niekiedy realnej stopy odsetek.

Rozróżniamy;

• nominalną stopę procentową

• realną stopę procentową

Realna stopa procentowa - umożliwia ustalenie rzeczywistych przychodów z tytułu lokat, pod warunkiem, że przychody te niekiedy podlegają obciążeniu podatkiem dochodowym. W większości jednak przypadków odsetki inkasowane przez osoby fizyczne podlegają zryczałtowanemu podatkowi wynoszącemu 20% przychodów z tego tytułu. Natomiast dochody z tytułu odsetek inkasowane przez przedsiębiorstwa wliczane są do innych ich dochodów i stanowią podstawę opodatkowania na ogólnych zasadach.

Oceniając wysokość stopy procentowej należy wyodrębnić stopę efektywną; tj kształtującą się po uwzględnieniu nie tylko skutków inflacji ale i skutków opodatkowania .

Operacje pieniężne mogą dotyczyć dłuższych lub krótszych okresów. Wyróżniamy

stopy procentowe krótkoterminowe - dotyczące lokat i kredytów na okres nie przekraczający 1 roku. Ulegają one częstym okresowym wahaniom, a ich poziom niekiedy kształtuje się poniżej poziomu inflacji

stopy procentowe długoterminowe - występują w przypadku lokat i kredytów na okresy przekraczające 1 rok. Ich wysokość kształtuje się z reguły na wyższym poziomie niż stóp krótkoterminowych i pokrywają z nadwyżką stopę inflacji

Ze względu na zmienność w czasie wyróżniamy ;

stopy procentowe stałe - których wysokość ulega w ogóle zmianie w czasie trwania umowy o lokatę lub ;pożyczkę

stopy procentowe zmienne - jeśli w czasie trwania lokaty lub pożyczki stopa procentowa ulega aktualizacji w zależności od jej zmian na rynku pieniężnym.

Poważne znaczenie przy kształtowaniu wysokiej stopy procentowej ma polityka banku centralnego w tej dziedzinie. Wykorzystuje on nierzadko stopę procentową jako instrument sterowania procesami gospodarczymi służący do regulowania poziomu aktywności gospodarczej, zapobiegania inflacji itp.

Stopa procentowa wykazuje nie tylko zmienność w czasie , ale jest też różnicowana w zależności od rodzaju transakcji i jej warunków.

Istotny wpływ na stopę procentową wywiera ocena kondycji finansowej kredytobiorcy.

Na niższe stawki oprocentowania zaciąganych kredytów mogą często liczyć duże firmy, charakteryzujące się dobrą kondycją finansową , ponieważ wtedy ryzyko ich niewypłacalności jest niewielkie.

Mniejsze firmy z kolei są bardziej narażone na ujemny wpływ wahań koniunkturalnych lub łatwiej ulegające konkurencji oraz duże firmy o gorszej kondycji finansowej, zmuszone są płacić wyższe odsetki ze względu na zwiększone ryzyko kredytodawcy.

W praktyce często widoczny jest związek między poziomem stopy procentowej i polityką fiskalną

W razie utrzymania wysokiego deficytu budżetowego konieczne jest pokrywanie go pieniądzem uzyskiwanym z dodatkowej emisji oferowanych posiadaczom kapitałów weksli i obligacji skarbowych.

Nierzadko występują sytuacje , w których oprócz stopy procentowej , umowy o pożyczki przewidują szereg dodatkowych kosztów.

Istotne znaczenie ma też moment zapłaty wynagrodzenia a tytułu wykorzystywania obcego pieniądza. Tzn; czy należności z tego tytułu są rozliczane z góry , czy dopiero po upływie okresu jakiego stopa dotyczy.

Koszt pieniądza ustala się przy zastosowaniu rachunku odsetek, który występuje jako;

- Rachunek odsetek prostych

- Rachunek odsetek złożonych

8. RACHUNEK ODSETEK PROSTYCH I ZŁOŻONYCH

Koszt pieniądza ustala się przy zastosowaniu rachunku odsetek, który występuje w różnych formach.

W zależności od podstaw i sposobu naliczania odsetek, częstotliwości ich wpłaty itp. Można wyróżnić;

1. rachunek odsetek prostych

2. rachunek odsetek złożonych

Rachunek odsetek prostych

Stosowany jest przy obliczaniu kosztu wykorzystania obcego pieniądza w krótkich okresach czasu, nie przekraczających w zasadzie 1 roku. Występuje też przy pożyczkach i kredytach udzielanych na dłuższy okres, jeśli odsetki są płacone w terminach rocznych lub krótszych.

Wzór na obliczanie odsetek prostych

K


O = x d x t

100

O - kwota odsetek

K - kapitał

d - stopa procentowa

t - czas wykorzystania kapitału

Rachunek odsetek prostych stosowany jest najczęściej przy obliczaniu; opłaty za pożyczki, kredyty, lokaty, itp. , których okres wykorzystania liczy się w dniach, a stopa procentowa ustalana jest w skali rocznej. Wówczas trzeba sprowadzić stopę procentową do skali dziennej, a czas wykorzystania liczy się poczynając od następnego dnia po powstaniu zobowiązania, ale włączając jego spłaty.

Ustalenie liczby dni odsetkowych - W Polsce - zgodnie z ustawową regulacją - przy obliczaniu odsetek od środków pieniężnych na rachunku bankowym - obowiązuje zasada, iż rok ma 365 dni.

Jeśli zatem firma ulokowała depozyt w banku w dniu 25 kwietnia, który podjęła 5 czerwca, to przyjmuje się liczbę dni ; w kwietniu 5, w maju 31, w czerwcu 5, tj. łącznie 41 dni.

Przy lokowaniu gotówki w bankach , udzielaniu kredytów i pożyczek - odsetki wg określonej stopy pobierane są ;

- odsetki „ z dołu „- odsetki wypłacane lub dopisywane do kapitału po zakończeniu okresu odsetkowego.

• „z góry „ - bardzo rzadko występują, a oznacza to, że suma udzielonego kredytu pomniejszona jest przy jego wykorzystaniu o należne odsetki wg ustalonej stopy.

To odsetki wypłacane lub odpisywane od kapitału na początku okresu odsetkowego. Wysokość odsetek w razie dokonywania płatności z góry jest zazwyczaj obliczana przy zastosowaniu metody dyskonta.

.

Rachunek odsetek złożonych

odsetki składane - zwane też odsetkami złożonymi; to formuła obliczania odsetek, według której odsetki są naliczane wielokrotnie, po każdym okresie odsetkowym i każdorazowo dopisywane do kapitału, przez co wielkość kapitału podlegającego oprocentowaniu w kolejnych okresach odsetkowych staje się coraz większa. Formuła odsetek składanych ma zastosowanie wówczas, gdy umowa o kapitał (depozyt lub kredyt) obejmuje więcej niż jeden okres odsetkowy (np. umowa dotyczy przyjęcia depozytu na 1 rok, a okres odsetkowy wynosi kwartał). Proces dopisywania odsetek do kapitału przy zastosowaniu formuły odsetek składanych określa się mianem kapitalizacji odsetek

9. RACHUNEK DYSKONTA

dyskonto - metoda obliczania wartości obecnej kapitału na podstawie jego oczekiwanej wartości przyszłej. Dyskontowanie polega na pomniejszaniu wartości przyszłej kapitału o kwotę zwaną kwotą dyskonta, reprezentującą zmianę wartości pieniądza w czasie. Stopę procentową użytą do obliczania kwoty dyskonta określa się mianem stopy dyskontowej. Potocznie dyskontowaniem należności przez bank określa się wykup należności poniżej ich wartości nominalnej

Potrącenie z góry odsetek - nazywamy dyskontem, przy czym występuje ono często przy określonych rodzajach operacji finansowych jako zasada. Wtedy dla konfrontacji stosowanej przy dyskoncie stopy procentowej z występującą przy obliczeniu odsetek „ z dołu „- trzeba uwzględnić fakt, iż odsetki pobierane „ z góry „ mają większą siłę.

Zapłata odsetek z góry oznacza bowiem, że kredytobiorca otrzymał do wykorzystania na cele finansowania swojej działalności kwotę kredytu pomniejszoną już o odsetki

Natomiast przy zapłacie odsetek z dołu dysponuje całą sumą kredytu.

.Jeśli zatem stopa dyskontowa określana jest w skali rocznej, to jej wysokość można doprowadzić do porównywalności z roczną stopą odsetek inkasowanych z dołu przy pomocy wzoru

d s x 100


d =

100 - d s

d s - stopa dyskonta w sali rocznej

d - stopa odsetek pobieranych jednorazowo z dołu po zakończeniu roku

Stopa dyskontowa nie zawsze wyznaczana jest w skali rocznej , ale może być określana w ujęciu nominalnym zaciąganej na okres krótszy niż rok. Np.; w razie lokaty przejściowo wolnych środków w bonach pieniężnych. tj krótkoterminowych papierach wartościowych, ich cena nabycia pomniejszona może być z reguły o należne odsetki.

W dniu wykupu bonu przez emitenta reguluje on pełną wartość nominalną waloru. W celu kalkulacji opłacalności takiej lokaty w porównaniu do innych alternatywnych możliwości lokacyjnych ,

trzeba sprawdzić stopę dyskonta do warunków porównywalnych ze stopą odsetek w skali rocznej inkasowanych z dołu.

W gospodarce wolnorynkowej dostawcy zjednują sobie klientów min przez oferowanie im kredytu handlowego, oznaczającego zgodę na uregulowanie faktury za dostawę w ustalonym ale późniejszym niż dostawa terminie. Wtedy koszt kredytu uwzględniony jest w cenach dostawy.

Nierzadko jednak dostawca - w celu zachęty kontrahenta do gotówkowego uregulowania należności za dostawy - udziela mu skonta tj; upoważnia go do pomniejszenia o określony odsetek, jeśli ureguluje ją bezzwłocznie lub w ciągu kilku dni po otrzymaniu.

W celu kalkulacji czy jest opłacalne skorzystanie ze skonta na tle innych alternatywnych rozwiązań trzeba przekształcić krótkookresową stopę skonta na roczną stopę odsetek naliczanych z dołu.

Oprócz obliczeń dokonywanych przy pomocy rachunku od stu niekiedy też trzeba poszukiwać aktualnej ceny lokaty pieniężnej na ustalony okres i przy założonej stopie procentowej w skali rocznej, niezbędne jest wykorzystanie rachunku „ na sto „

Czasem konieczne jest wyznaczenie kwoty należności lub zobowiązania , po odliczeniu od którego uzyskuje się oczekiwaną z góry kwotę netto.

W przypadku obliczania odsetek wg jednakowej stopy oprocentowania dla szeregu różnych sum można ustalić odsetki proste w sposób uproszczony ; tj przy zastosowaniu liczb procentowych.

10. POJĘCIE I DETERMINANTY ( CZYNNIKI ) RYZYKA W PRZEDSIĘBIORSTWIE

RYZYKO - oznacza , że faktyczne korzyści finansowe z danego przedsięwzięcia mogą okazać się mniejsze niż przewidywano przy jego podejmowaniu, lub nawet mogą się przerodzić w straty.

Im większa oczekiwana skala zysków w stosunku do zaangażowanego kapitału, tym większa skala ryzyka.

Źródłem ryzyka są ;

• trudne do dostatecznie trafnego określenia zmiany przyszłych uwarunkowań zewnętrznych działalności firmy

• niedoskonałości zarządzania przedsiębiorstwem np. zlekceważenie nowoczesnych technik zarządzania, błędna polityka personalna, zakupów

Wyróżniamy;

• ryzyko gospodarcze - łączące się np. z możliwym zmniejszeniem zbytu, wzrostem konkurencji, oznacza możliwość osiągnięcia gorszych wyników od zamierzonych lub poniesienia nieprzewidzianych strat przy założeniu , że cały majątek firmy byłby finansowany wyłącznie jej własnymi kapitałami.

• ryzyko finansowe - dotyczy działalności instytucji finansowych, firm i prywatnych inwestorów. Wiąże się ono z nieoczekiwanymi zmianami przepływów pieniężnych, wynikających z aktywności na rynkach finansowych bądź działalności operacyjnej.

Ryzyko finansowe postrzegane jest w wielu aspektach, jednak najczęściej wyróżnia się następujące rodzaje ryzyka finansowego:

-         ryzyko rynkowe - wiąże się ono ze zmianami wartości instrumentów finansowych, kursów walut, stóp procentowych, cen towarów,

-         ryzyko kredytowe, kontrpartnera- spowodowane jest przez nierzetelność jednej ze stron kontraktu finansowego, handlowego,

-         ryzyko operacyjne - dotyczy ono popełnionych błędów w działalności operacyjnej firmy, wynika głównie z wad wewnętrznych systemów oraz błędów spowodowanych przez człowieka,

-         ryzyko płynności - wiąże się z niedużym wolumenem obrotu, a co za tym idzie trudnością zawarcia transakcji bez znacznego wpływu na cenę instrumentu, kontraktu,

- ryzyko prawne - wynika ze zmian regulacji prawnych, rachunkowych, podatkowych, itp.

Coraz częściej firmy starają się zabezpieczyć także przed następującymi rodzajami ryzyk:

-         ryzykiem ubezpieczeniowe

-         ryzykiem pogodowym

-         ryzykiem katastrof naturalnych

-         ryzykiem energetycznym

-         ryzykiem telekomunikacyjnym

• e-ryzyko

• Czynniki

Źródła ryzyka można podzielić wg różnych kryteriów. Do najważniejszych z nich należą:

1. Podział ze względu na zależność od przedsiębiorstwa, na:

1. ryzyko wewnętrzne powstające we wnętrzu przedsiębiorstwa,

2. ryzyko zewnętrzne powstające w otoczeniu przedsiębiorstwa;

2. Podział funkcjonalny ryzyka:

1. ryzyko finansowe,

2. ryzyko kadrowe,

3. ryzyko marketingowe,

4. ryzyko związane z produkcją,

5. ryzyko związane z zaopatrzeniem, itd.;

3. Podział ze względu na czas oddziaływania

1. ryzyko o charakterze strategicznym,

2. ryzyko o charakterze taktycznym,

3. ryzyko o charakterze operacyjnym;

4. Podział ze względu na skalę oddziaływania:

1. ryzyko o charakterze mikroekonomicznym:

• niewłaściwe wsparcie działań wewnątrz przedsiębiorstwa,

• niewłaściwy dobór kadr,

• konflikty personalne wewnątrz przedsiębiorstwa,

• konflikty wewnątrz i na zewnątrz przedsiębiorstwa,

• kradzieże,

• ryzyko związane z partnerem w interesach:

• problemy z dostawcami,

• problemy z odbiorcami,

• problemy ze współpracującymi instytucjami,

• problemy z inwestorem,

• ryzyko o charakterze makroekonomicznym:

• ryzyko polityczne:

• polityka rządu,

• polityka władz lokalnych,

• polityka instytucji,

• lobbing,

• zmiana gospodarczych warunków działania,

• zmiana rządu,

• korupcja,

• terroryzm,

• system podatkowy,

• giełda,

• ryzyko rynkowe:

• zmiany cen,

• zmiany rentowności inwestycji,

• ryzyko zmiany kursów walut:

• wzrost kursu walut,

• spadek kursu walut,

• zmiana kursu złotego,

11. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM PRZEDSIĘBIORSTWA

Zmiany na rynkach finansowych i w technologii produkcji oraz w sposobie prowadzenia biznesu spowodowały wzrost ryzyka finansowego, na które przedsiębiorstwa są narażone. Dlatego zasadne jest wprowadzenie skutecznego systemy zarządzania ryzykiem.

Zarządzanie ryzykiem - Proces ten polega na określeniu i wdrożeniu struktury czasowej przepływów finansowych w celu uzyskania określonego poziomu ryzyka. Niestety całego ryzyka nie da się wyeliminować. Jest to związane z tym, że niektórych ryzyk nie da się przewidzieć bądź całkowite ograniczenie ryzyka jest zbyt kosztowne.

Zarządzanie ryzykiem składa się z następujących etapów:

-         identyfikacji obszarów występowania ryzyka oraz jego ocena,

-         zarządzanie otwartymi pozycjami narażonymi na ryzyko rynkowe,

-         kontrola prawidłowości przeprowadzonych operacji zabezpieczających pod względem formalnym i merytorycznym,

-         ocena efektywności stosowanych strategii hedgingowych,

Skonstruowanie i wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem finansowym pozwala na uniezależnienie wyniku finansowego, wartości bilansowej oraz struktury przepływów pieniężnych od zmian na rynkach finansowych bądź innych czynników. Dzięki temu systemowi przedsiębiorstwo może także dokładniej planować przyszłe projekty inwestycyjne, poprzez zagwarantowanie sobie konkretnych cen czynników produkcji oraz kosztu pieniądza. Kolejną zaletą zarządzania ryzykiem finansowym jest zwiększenie stabilności i wiarygodności firmy, co czyni ją atrakcyjniejszą dla partnerów handlowych oraz instytucji finansowych.

Transfer ryzyka polega na przekazaniu części ryzyka innej stronie w zamian za opłatę, premię. Można go dokonać poprzez tradycyjne ubezpieczenie lub zajęcie odpowiedniej pozycji w opcjach. Zalicza się tu przede wszystkim zajęcie długiej pozycji w opcji kupna (call) w przypadku zabezpieczenia przed wzrostem ceny instrumentu bazowego. W przypadku ryzyka związanego ze spadkiem kursu, należy kupić opcję sprzedaży (put). Transfer ryzyka związany jest również z bardziej skomplikowanymi strategiami opcyjnymi lub wykorzystaniem opcji egzotycznych. Wiąże się on także z delta-vega-gamma hedgingiem, stosowanym w celu zabezpieczenia portfela opcji.

Wymiana ryzyka dokonuje się między dwoma podmiotami chcącymi się zabezpieczyć. Polega ona na przekazaniu i otrzymaniu od drugiej strony części ryzyka. Najczęściej stosuje się strategie wykorzystujące kontrakty terminowe oraz swapy. Long hedge stosuje się w celu zabezpieczenia przed wzrostem wartości instrumentu bazowego. Short hedge pozwala na ochronę przed spadkiem kursu instrumentu bazowego. Oczywiście i tu można wykorzystać bardziej skomplikowane metody zabezpieczenia np. hedging wielookresowy (swap) i zmodyfikowany hedging wynikający z ryzyka bazy.

Powyższe metody można stosować w procesie zarządzania ryzykiem rynkowym, który złożony jest z trzech etapów:

-         identyfikacji obszarów występowania ryzyka, w tym etapie należy określić rodzaj zajmowanych pozycji, ich wartość oraz źródła ryzyk,

-         zarządzanie otwartymi pozycjami narażonymi na ryzyko rynkowe, w tym etapie następuje ustalenie wykorzystywanych instrumentów w celu ograniczenia ryzyka rynkowego, określa się strategie hedgingowe oraz osoby odpowiedzialne za proces minimalizacji ryzyka, ustala się również limity zaangażowania w instrumenty pochodne,

-         kontrola prawidłowości przeprowadzonych operacji zabezpieczających pod względem formalnym i merytorycznym, w tym etapie analizujemy zawarte transakcje, kontrolujemy ich wartość oraz możliwe zmiany na rynku, ważne jest również prowadzenie przejrzystej dokumentacji oraz systemu raportowania procesu zabezpieczania.

-         ocena efektywności stosowanych strategii hedgingowych, polegająca na analizie zmian wartości pozycji zabezpieczanej oraz odpowiadającej jej pozycji zabezpieczającej.

 

Na podstawie powyższych założeń należy zbudować system zarządzania ryzykiem rynkowym, który najlepiej odpowiada prowadzonej przez firmę działalności oraz prognozowanym przepływom finansowym narażonym na ryzyko. System powinien spełniać następujące cechy:

-         brak spekulacji,

-         dynamiczne zarządzanie ryzykiem rynkowym, aktywnie reagujące na sytuację rynkową,

-         zapewnienie bezpieczeństwa strategii hedgingowych, poprzez oddzielenie funkcji realizacji strategii od funkcji kontrolnych,

-         duża elastyczność, pozwalająca na rozbudowanie systemu w ramach potrzeb.

 

Nowoczesne system zarządzania ryzykiem coraz częściej wykorzystują instrumenty pochodne, które zastępują tradycyjne metody zarządzania aktywami i pasywami. Dzięki temu horyzont zarządzania ryzykiem znacznie mógł się skrócić. Pozwoliło na bieżące zarządzanie pozycjami narażonymi na ryzyko w oparciu o procedury marking to market. Stosowanie tych metod wiąże się także z wykorzystaniem coraz bardziej wyrafinowanych instrumentów finansowych oraz narzędzi technologicznych i informatycznych. Dzięki temu systemy zarządzania ryzykiem mogą jednocześnie chronić przed wieloma ryzykami, co pozwala na efektywniejszą i skuteczniejszą ochronę.

W zależności od prowadzonej działalności przyjmuje się różną politykę zabezpieczenia przed ryzykiem. Wyróżniamy tu podstawowe dwa rozwiązania:

-         zarządzanie ryzykiem od góry do dołu (top-down) - polega to na ustaleniu przez zarząd instytucji określonego całkowitego poziomu ryzyka finansowego, a następnie określeniu limitów dla poszczególnych jednostek organizacji,

-         zarządzanie ryzykiem od dołu do góry (bottom-up) - polega to na określeniu miejsc powstawania ryzyka, a następnie konsolidacji jego wartości w celu ustalenia całkowitego poziomu ryzyka,

 

 Jednym z elementów skutecznego zarządzania ryzykiem jest jego pomiar. W tym celu wykorzystywanych jest wiele miar. Odnośnie ryzyka finansowego, jedną z najważniejszych ról pełni ryzyko rynkowe, które można podzielić według następujących kategorii:

-         ryzyko stopy procentowej

-         ryzyko kursu walutowego

-         ryzyko cen akcji

-         cen towarów

 

Ryzyko rynkowe związane jest ze zmianami kursów instrumentów finansowych i walut, wartości stopy procentowej, cen towarów. Ocenia się je następującymi miarami ryzyka:

-         zmienności - wskazuje na zmiany cen lub stóp zwrotu instrumentów finansowych. Najczęściej stosuje się tu, odchylenie standardowe stóp zwrotu.

-         wrażliwości - wskazują na wpływ pewnych zmiennych na ceny lub stopy zwrot

-         zagrożenia - Wskazują one ile można stracić bądź określają one wartość stopy zwrotu, jaką możemy osiągnąć dla zadanego prawdopodobieństwa, bliskiego zera. Wyróżniamy tu:

-         poziom bezpieczeństwa - określa on stopę zwrotu taką, że osiągnięcie niższej stopy jest mało prawdopodobne,

-         prawdopodobieństwo nieosiągnięcia poziomu aspiracji - określa ono prawdopodobieństwo, że inwestor osiągnie niższą niż zakładana stopę zwrotu,

-         wartość narażona na ryzyko VaR- koncepcja VaR zakłada, że w normalnych warunkach rynkowych, nie powinniśmy stracić więcej niż obliczona wartość, przy ustalonym poziomie tolerancji (zwykle bliskim zeru).

12. POJĘCIE, CELE, ZADANIA ANALIZY FINANSOWEJ

Analiza finansowa - jest częścią składową analizy ekonomicznej. Analizą ekonomiczną w przedsiębiorstwie nazywa się analizę stanów i procesów ekonomicznych.

Przedmiotem analizy ekonomicznej są ;

• wyniki osiągnięte przez przedsiębiorstwo

• jego stan i pozycja

• organizacja metody działania.

Analiza wyników obejmuje zarówno ; rezultaty ilościowe, i jakościowe w ścisłym ich powiązaniu. Są to osiągnięcia przedsiębiorstwa w sferze produkcji, sprzedaży i zakupu, gospodarowania zasobami ludzkimi itp..

Analiza stanu i pozycji polega na porównywaniu faktów i zjawisk gospodarczych występujących w danym przedsiębiorstwie na tle zmian zachodzących w jego otoczeniu (wykres 1).

Analiza organizacji i metod działania zajmuje się między innymi oceną jakości zorganizowania procesów technologicznych, procesów zaopatrzenia i zbytu oraz ustalenia zakresu wykonywania zadań przez przedsiębiorstwo, a także oceną negatywnego oddziaływania czynników zewnętrznych na realizację jego celów. Praktyka gospodarcza zmierza do wykorzystania analizy ekonomicznej w realizacji indywidualnych celów, czyli wykorzystania określonych technik i metod w systemie planowania, koordynowania, scalania, kontrolowania i regulowania działalności przedsiębiorstw.

Analizę ekonomiczną można traktować jako:

• instrument zarządzania,

• system metod badawczych,

• proces koordynacji działalności przedsiębiorstwa.

Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa - polega na badaniu struktury zjawisk i procesów występujących w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, ustaleniu wewnętrznych i zewnętrznych związków przyczynowych tych zjawisk i procesów, ustaleniu wielkości i przyczyn odchyleń stanów rzeczywistych i racjonalnego ukształtowania stanu zjawisk i przebiegu procesów.

Analiza finansowa zajmuje się badaniem sytuacji finansowej i majątkowej przedsiębiorstwa, oraz analizą jego wyników finansowych. Analizę finansową należy zatem traktować jako punkt wyjścia i podstawowy zakres każdej analizy ekonomicznej.

Do zagadnień leżących w strefie zainteresowań analizy finansowej należy zaliczyć;

• wstępną i rozwiniętą analizę bilansu, rachunku wyników, źródeł przychodów i kierunków rozchodów,

• analizę wyniku finansowego i czynników go kształtujących

• analizę sytuacji finansowej badanej jednostki gospodarcze

Zadaniem analizy finansowej jest ocena finansowej działalności przedsiębiorstwa nie tylko w stosunku do założeń planowych, lecz również w stosunku do okresów ubiegłych i wielkości osiągniętych przez inne firmy, oraz na dokładnym wytyczaniu kierunków dalszych badań dotyczących czynników kształtujących wyniki finansowe przedsiębiorstwa.

Przedmiot analizy finansowej

W zależności od tego kto przeprowadza analizę i jakiemu celowi ona służy, można wyróżnić analizę finansową wewnętrzną i zewnętrzną, których przedmiotem jest:

• struktura aktywów (proporcje między majątkiem trwałym i obrotowym, rotacja środków, polityka inwestycyjna),

• finansowe pochodzenie i zmiany kapitału, struktura pasywów, terminy spłaty zobowiązań, bezpieczeństwo finansowe,

• płynność środków (zdolność płatnicza, upłynnienie majątku, pokrycie majątku kapitałem),

• zysk (ocena wielkości bezwzględnych i względnych-analiza rentowności).

W praktyce analiza finansowa przedsiębiorstwa może występować w postaci:

• analizy porównawczej danych rocznych i wieloletnich (ocena dynamiki wzrostu-trendów rozwojowych),

• analizy zmian struktury aktywów, pasywów i wyników,

• analizy pełnego zbioru lub wybranych wskaźników finansowych.

Zadania analizy finansowej

Analizy finansowe dotyczą relacji między wielkościami wewnątrz firmy, a także jej powiązania z otoczeniem.

Analizę zewnętrzną przeprowadzają z reguły banki, inwestorzy (akcjonariusze), załoga, dostawcy, niekiedy środki masowego przekazu, w oparciu o dostępne im materiały, jakimi zazwyczaj są: roczny bilans i rachunek wyników, przy wykorzystaniu ogólnych informacji
o branży i występującej w niej koniunkturze. Ocena taka następuje w oparciu o kryteria finansowe: rentowność, płynność finansowa, pewność i niezależność finansową.

Akcjonariusze oceniają rentowność zainwestowanego kapitału własnego oraz wielkość osiąganych dywidend, a więc opłacalność zaangażowanego kapitału.

Wierzycieli interesuje ocena płynności finansowej oraz wypłacalność.

Banki badają ryzyko finansowe związane z udzieleniem kredytu i jego zabezpieczeniem.

Wewnętrzną analizę finansową przeprowadza kierownictwo przedsiębiorstwa we własnym zakresie dla potrzeb bieżącego i strategicznego zarządzania, stawiając przed nią zazwyczaj następujące cele:

• uogólnienie informacji,

• poszukiwanie „prawdziwego obrazu firmy”,

• ocena danych,

• podjęcie decyzji wynikających z analizy.

Opiera się ona nie tylko na sprawozdawczości finansowej (bilansie, rachunku wyników, sprawozdaniu z przepływów środków pieniężnych), ale również na szczegółowych danych ewidencji księgowej.

Szczegółowy przedmiot i zakres wewnętrznej analizy finansowej zawiera wiele ważnych cech, jak:

• płynność środków,

• efektywność gospodarowania (rentowność, zysk, cashflow),

• majątek,

• zadłużenie,

• zdolność kredytowa,

• wzrost firmy oraz efektywność ekonomiczna,

• ryzyko firmy (słabe i silne strony),

• polityka socjalna,

• inflacja, itp..

13. PODSTAWY ANALIZY FINANSOWEJ

Analiza finansowa - to rodzaj analizy ekonomicznej, zajmującej się wnikliwą oceną całokształtu działalności gospodarczej, łącznie z jej efektem końcowym w postaci wyniku finansowego oraz stanu majątkowo-finansowego firmy.

W toku analizy finansowej wykorzystuje się szereg instrumentów (wskaźniki finansowe) oraz bazuje na danych rachunkowości finansowej. Analiza finansowa obejmuje swym zakresem:

• analizę bilansu (ocena sytuacji majątkowo-finansowej);

• analizę wyniku finansowego;

• analizę rentowności (zdolności do generowania zysku);

• analizę płynności finansowej.


Analiza finansowa jest ważnym instrumentem zarządzania, gdyż:

- dostarcza wiele informacji pomocnych przy racjonalnym gospodarowaniu majątkiem i kapitałem jednostki,

- ułatwia prognozowanie, jest niezbędna w procesie planowania i zabiegów regulacyjnych,

- zapewnia stałą kontrolę poziomu kosztów, przychodów i wyniku finansowego

Bilans

jest specyficznym zestawieniem aktywów i finansujących ich pasywów. Jego analiza jest bardzo istotna, pomaga ocenić sposób zarządzania oraz ustalić źródła powstawania strat i zysków przedsiębiorstwa w danym okresie.

Analiza pozioma bilansu polega na zestawieniu poszczególnych pozycji bilansu na dany dzień z analogicznymi danymi, wynikającymi z bilansu, sporządzonego na wcześniejszy dzień bilansowy. Przy zestawieniu zmian poszczególnych składników bilansu nie można zapominać o inflacji, która miała miejsce w okresie pomiędzy analizowanymi dniami bilansowymi. Wszystkie wartości należy więc skorygować o współczynnik inflacji.

Analiza pionowa bilansu polega na badaniu struktury jego podstawowych składników: zarówno majątkowych, jak i kapitałowych. Zwraca się przy tym uwagę na strukturę aktywów i pasywów, które opisują dwa wskaźniki: struktury majątku i struktury kapitału.

Rachunek wyników

zawiera informacje na temat zyskowności poszczególnych działań, podejmowanych przez spółkę. Znajduje się w nim ponadto zestawienie przychodów i kosztów, co pomaga w analizie przyczyn powstania takiego a nie innego wyniku finansowego. Należy jednak uważać - pobieżna analiza doprowadza często do błędnych wniosków, dotyczących sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz jakości zarządzania jego majątkiem.

Zysk i strata jako saldo

Struktura klasycznego rachunku wyników jest przejrzysta: po jednej stronie mamy przychody, powiększające wynik finansowy, po drugiej natomiast koszty, wpływające ujemnie na generowane zyski. Rozpatrując rachunek wyników w powyższym ujęciu - które obowiązująca u nas ustawa o rachunkowości określa jako wariant kalkulacyjny - spostrzegamy, że zysk (lub strata) jest niczym innym, jak saldem - różnicą pomiędzy przychodami a kosztami. Jeśli te pierwsze przewyższają koszty, saldo określa się mianem zysku, w odwrotnej sytuacji mamy do czynienia ze stratą.

Analiza rentowności

Wskaźniki rentowności obrotu pokazują stosunek wypracowanego zysku do obrotu, przez który najczęściej rozumie się przychody ze sprzedaży (rzadziej koszty wytworzenia).

Bardzo pożytecznym, choć zdecydowanie niedocenionym wskaźnikiem jest stopa zysku brutto ze sprzedaży

Wielkość tego wskaźnika obrazuje rentowność podstawowej działalności przedsiębiorstwa. Jego rosnąca w czasie wartość jest sygnałem zdecydowanie pozytywnym, natomiast spadek należy interpretować negatywnie, nawet przy wzrastającej stopie zysku netto (świadczy to o spadającej rentowności podstawowej działalności przedsiębiorstwa, co zazwyczaj kończy się poważnymi kłopotami).

Wskaźniki rentowności kapitałów określają relację, zachodzącą pomiędzy wynikiem finansowym netto a kapitałem. Jest to więc próba liczbowego wyrażenia efektów działalności firmy w przeliczeniu na jednostkę zaangażowanego kapitału. Najczęściej stosowanym wskaźnikiem jest tu rentowność kapitału akcyjnego

Analiza płynności finansowej

Pomiar płynności stanowi istotne źródło informacji na temat gospodarowania majątkiem przedsiębiorstwa. Zbyt niski poziom może wskazywać na kłopoty firmy, a zbyt wysoki sygnalizuje nieumiejętne wykorzystanie posiadanych zasobów.

Wskaźniki płynności wskazują na proporcje pomiędzy majątkiem obrotowym przedsiębiorstwa a jego zobowiązaniami krótkoterminowymi. Ich analiza dostarcza bardzo istotnych informacji - na temat zdolności terminowego regulowania zobowiązań firmy, czyli - inaczej mówiąc - stopnia wypłacalności. Przy tym bardzo rzadko zdarza się, by sytuacja finansowa firmy była idealna - najczęściej wartości poszczególnych wskaźników systematycznie wahają się w górę i w dół. Istotna jest natomiast obserwacja trendu - jak dany wskaźnik zachowuje się w dłuższym czasie. Należy tu odpowiedzieć na kilka zasadniczych pytań:

• Jaki jest charakter działalności przedsiębiorstwa? Jak wyglądają wartości wskaźników płynności w sektorze? Czy wartość poszczególnych wskaźników jest zbliżona do wartości optymalnych. Jeśli nie, to jak duże jest odchylenie?

• Czy w ostatnim czasie obserwujemy pogłębienie istniejących tendencji, czy też zaszły zasadnicze zmiany w tym zakresie?

• Czy istnieją przesłanki do zmiany obserwowanego trendu? Jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia zmian?

• Jak kształtują się relacje pomiędzy poszczególnymi wskaźnikami?

Dopiero tak gruntowna analiza pozwoli nam na wyciągnięcie prawidłowych wniosków dotyczących płynności przedsiębiorstwa.

INNE ŹRÓDŁO

PODSTAWOWE ELEMENTY FINANSOWE

1.bilans - oceniamy udział majątku trwałego i obrotowego w strukturze aktywów. Firma jest elastyczna, gdy majątek obrotowy przekracza majątek trwały. Istnieje wtedy małe ryzyko utraty płynności finansowej, im wyższa elastyczność tym mniejsze są koszty stałe. Przy pasywach zwracamy uwagę na wielkość kapitału stałego. I wyższy kapitał stały tym bezpieczniejsza struktura finansowania.

2.rachunek zysków (wyników) - odzwierciedla efekty działania firmy. Ważne są: wielkość zysku operacyjnego (efektywność działalności) do której firma została powołana, zysk na działalności gospodarczej (powiązanie firmy z rynkiem finansowym), zysk brutto - uwzględnia zdarzenia nadzwyczajne i losowe, zysk netto - powstaje po rozliczeniu z budżetem

3.Rachunek przepływów środków pieniężnych - obejmuje przepływy gotówki, które postępowały w okresie na który jest sporządzany, odzwierciedla działalność przedsiębiorstwa w 3 obszarach:

1. działalność operacyjna - nadwyżka, zakup, produkcja, sprzedaż

2. działalność inwestycyjna - przepływy gotówkowe związane z lokowaniem majątku trwałego w przedsiębiorstwie

3. działalność finansowa - odzwierciedla przepływy gotówki związane z powiązaniami danej firmy z rynkiem finansowym (obligacje krótkoterminowe

16. WSTĘPNA ANALIZA FINANSOWA

Wstępna analiza finansowa powinna odpowiedzieć na następujące pytania:

jakie fundusze własne ma przedsiębiorstwo,

• - skąd te fundusze pochodzą,

• - jak zagospodarowano te fundusze,

• - jakie są źródła finansowania zewnętrznego (wspomaganie finansowe),

• - na co te środki finansowe zostały przeznaczone w kontekście aktywów,

• - jak przedsiębiorstwo finansuje swoją działalność zobowiązaniami bieżącymi,

• - co w wyniku działalności przedsiębiorstwa osiągnięto-zysk czy stratę.

Wstępna analiza finansowa, zwana też analizą bilansową , obejmuje analizę bilansu i wstępną analizę rachunku wyników.

We wstępnej analizie bada się ;

• strukturę majątkową na podstawie wskaźników struktury aktywów

• strukturę kapitałową na podstawie wskaźników struktury pasywów

• strukturę kapitałowo - majątkową

analiza bilansu

Przy analizie bilansu przestrzega się zasady stopniowego przechodzenia od zagadnień ogólnych do oceny pozycji szczegółowych. Rozpoczyna się ją od analizy wstępnej, określanej jako tak zwane czytanie bilansu, które umożliwia wyrobienie poglądu na ogólną sytuację finansową i wykrycie pozycji świadczących o nieprawidłowej gospodarce przedsiębiorstwa. Polega ono na zinterpretowaniu treści poszczególnych pozycji, umiejętnym badaniu zmian i proporcji tych pozycji, trafnym ustaleniu, co te zmiany oznaczają oraz jaki mają wpływ na gospodarkę finansową.

Znajomość treści poszczególnych pozycji analitycznego bilansu umożliwia analizowanie zawartych w tym zestawieniu informacji tak w układzie poziomym, jak i pionowym.

Analiza bilansu w przekroju poziomym:

polega na porównywaniu pozycji aktywów i pasywów za dwa lub więcej kolejnych okresów obrachunkowych. Pozwala to ustalić zmiany w kwotach absolutnych zachodzących z okresu na okres w sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. Jest to więc analiza porównawcza danych. Analiza tych zmian, które mogą być również przedstawione w procentach do poprzedniego okresu, ułatwia wnioskowanie na temat prawidłowości funkcjonowania przedsiębiorstwa w przeszłości oraz przewidywanie tendencji jej rozwoju w następnych okresach.

Pod pojęciem analizy poziomej rozumie się porównywanie danych z pozycji aktywów z odpowiednimi pozycjami pasywów.

W analitycznych zestawieniach finansowych umieszcza się w pierwszej kolumnie dane za okres ubiegły, a w drugiej kolumnie za okres sprawozdawczy.

Porównanie poziomów badanego zjawiska w dwóch okresach przeprowadza się na podstawie wskaźników dynamiki, a mianowicie: przyrostu absolutnego, tempa wzrostu i wskaźnika zmian.

Zachowując ostrożność wnioskowania można jednak na podstawie analizy poziomej dość realistycznie ocenić trendy rozwojowe, jakie mogą w przyszłości występować w przedsiębiorstwie.

Przy czytaniu sprawozdań finansowych w układzie poziomym istotnym utrudnieniem jest inflacja. Nierzadko publikowane są niezależnie od sprawozdań sporządzonych w cenach bieżących, wybrane ich pozycje po wyeliminowaniu skutków inflacji.

Analiza bilansu w przekroju pionowym:

Czyli oddzielne badanie struktury aktywów i pasywów. Czytanie sprawozdań finansowych w układzie pionowym polega na ustaleniu i analizowaniu struktury aktywów i pasywów wykazanych w bilansie analitycznym, a także struktury elementów składających się na łączny wynik finansowy przedsiębiorstwa. Jednocześnie porównanie zmian strukturalnych z okresu na okres dostarcza dodatkowych informacji na temat sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa. Przeprowadzając taką analizę bilansu oblicza się udział poszczególnych składników majątku i kapitału w łącznej sumie bilansowej, a także bada się wewnętrzne struktury podstawowych grup majątku i kapitałów. W analizie pionowej aktywów, wyróżnić można analizę struktury majątku trwałego i struktury majątku obrotowego oraz ich poszczególnych elementów. Ważny jest udział rzeczowych składników majątku trwałego w jego całości, udział zapasów lub ich składników w wartości majątku obrotowego, struktura zapasów materiałowych z uwzględnieniem ich rodzajów, struktura należności według terminów ich występowania lub z podziałem według grup kontrahentów, struktura środków trwałych przy uwzględnieniu stopnia ich zużycia itp.

Wstępna analiza rachunku wyników

Rachunek wyników - zawiera informacje na temat zyskowności poszczególnych działań, podejmowanych przez spółkę. Znajduje się w nim ponadto zestawienie przychodów i kosztów, co pomaga w analizie przyczyn powstania takiego a nie innego wyniku finansowego. Należy jednak uważać - pobieżna analiza doprowadza często do błędnych wniosków, dotyczących sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz jakości zarządzania jego majątkiem

Analiza pionowa rachunku wyników - polega na zbadaniu struktury poszczególnych przychodów i kosztów oraz wynikających z nich sald. Tu stosuje się analizę wskaźnikową - przede wszystkim tzw. stóp zysku (relacji zysku do obrotu).

Analizę poziomą przeprowadza się, porównując poszczególne pozycje przychodowe i kosztowe za dany okres obrachunkowy z analogicznymi danymi za poprzednie, porównywalne okresy (w zestawieniach miesiąc - miesiąc, kwartał - kwartał itp.). W podobny sposób zestawia się poszczególne poziomy zysku. Należy pamiętać o dwóch rzeczach:

• 1. Analizy takiej możemy dokonać jedynie pod warunkiem, że pomiędzy porównywanymi przez nas okresami nie zmieniły się zasady księgowe. W przeciwnym bowiem wypadku dane są nieporównywalne

• 2. Nie można zapominać o inflacji

Jeśli uwzględnimy powyższe uwagi, możemy przeprowadzać analizę poziomą. Bardzo pomocne w tym zakresie mogą się okazać tzw. zestawienia analityczne. Sporządza się je w formie dwóch tabel, obrazujących strukturę przychodów i kosztów. Przy badaniu dynamiki stosuje się tak zwany model badania efektywności zarządzania, który w przypadku rachunku wyników wyraża się nierównością:

17. POJĘCIE, FUNKCJE I MOŻLIWOŚCI PLANOWANIA

FINANSOWEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Planowanie - jest procesem, który stwarza możliwości wyboru najbardziej satysfakcjonujących decydenta rozwiązań spośród możliwych alternatyw oraz zastosowania przedsięwzięć niezbędnych dla uzyskania zamierzonych celów.

• Powinno ono być integralną częścią wszelkich procesów zarządzania

• Spełnia bardzo ważną rolę w sferze zarządzania finansami

Dzięki planowaniu możemy ;

- Podejmować szybsze, lepiej przygotowane decyzje na temat inwestycji, reorganizacji, fuzji itd.

- Przygotować plany awaryjne,

- Importować dane z innych planów strategicznych i operacyjnych w celu utworzenia nowych modeli planowania.

- Otwierać cel finansowy „high-level” niezbędny do uzyskania żądanego rezultatu, który pozwoli systemowi automatycznie dostosować wartości wybranego planu dla osiągnięcia celu.

- Uzyskać pełny obraz poprzez oglądanie planu z różnych perspektyw, w tym z perspektywy produktu, inicjatywy strategicznej, regionu geograficznego, najlepszego/najgorszego/najbardziej prawdopodobnego scenariusza itd.

- Porównywać plany, prognozy i budżety zestawiając je obok siebie. Wykorzystać dane planu do natychmiastowego zainicjowania procesu budżetowania i prognozowania. 
 

Planowanie finansowe wymaga w praktycznym stosowaniu określonego wysiłku organizacyjnego, gotowości do ponoszenia dodatkowych kosztów, a przede wszystkim podporządkowania członków kierownictwa określonej dyscypliny przy podejmowaniu i realizowaniu decyzji. Dlatego wielu przedsiębiorców uważa, że stanowi ono zbędną biurokrację, utrudniającą podejmowanie decyzji w sposób operatywny.

Można stwierdzić jednoznacznie, że w warunkach rosnącej konkurencji oraz zmniejszających się zewnętrznych warunków działania każda firma - duża i mała - która nie posługuje się instrumentami planowania finansowego, narażona jest na upadłość, a przynajmniej traci szansę wyższych zysków.

Planowanie finansowe nie może być utożsamiane z prognozowaniem. Prognozowanie stanowi jedynie jedną z wyjściowych podstaw do planowania, które z kolei powinno wyznaczyć cele, jakie zamierza się osiągać , a także metody i środki jakie będą stosowane dla realizacji tych celów.

Plan finansowy powinien być odpowiednio skoordynowany z planami działalności operacyjnej takimi jak; plany produkcji, sprzedaży, zaopatrzenia itp. Jest to podstawowy warunek wzajemnej optymalizacji tych planów, a w rezultacie optymalizacji decyzji gospodarczych.

ZAKRES PLANOWANIA FINANSOWEGO

1. skonkretyzowanie na podstawie możliwych do realizacji alternatywnych rozwiązań najkorzystniejszych źródeł pozyskiwania kapitałów z zewnątrz

2. zaprogramowanie przyszłościowych działań i decyzji niezbędnych dla sprawnej realizacji określonych w planie celów, a także sposobów kontroli zgodności przebiegu procesów rzeczywistych z założeniami planu

3. określanie wielkości zapotrzebowania na środki finansowe koniecznego do realizacji programu działalności operacyjnej przedsiębiorstwa

4. wyznaczanie najkorzystniejszego kształtowania się wielkości i struktury majątku niezbędnego do prowadzenia działalności operacyjnej

5. ustalenie kwot zapotrzebowania na środki finansowe, które mogą być pokryte własnymi kapitałami oraz kwot do pozyskania ze źródeł zewnętrznych

Planowanie powinno uwzględniać elastycznie zmiany, jakie występują w otoczeniu zewnętrznym firmy , wpływające na jej działalność. Konieczna jest zatem stała aktualizacja planów.

Przy sporządzaniu planów na dłuższe okresy czasu ich elastyczność zapewnia się często przez wariantowe ujęcia np.; opracowuje się warianty działania i dostosowań na okresy ożywienia gospodarczego, kryzysu i depresji.

Ważne znaczenie ma stosowanie zasady planowania kroczącego, tzn stałego uzupełniania horyzontu czasowo planu w miarę upływu czasu.

Plan finansowy powinien obejmować następujące elementy składowe `;

1. preliminarz obrotów gotówkowych - zwany też kasowym , który służy jako narzędzie świadomego z góry wyznaczonego sterowania płynnością finansową firmy, obejmując w odpowiednich przedziałach czasowych przewidywane wpływy i wydatki gotówkowe oraz przewidując sposoby pokrycia niedoborów i wykorzystania przejściowych nadwyżek gotówki

2. preliminarz zysków i strat - tj wyników finansowych. Zawiera konfrontację planowanych przychodów z kosztami ich uzyskania, oraz określający przewidywane zyski

3. planowany bilans majątkowy - tzn zawierający planowaną wielkość i strukturę majątku na określony dzień w przyszłości oraz stan źródeł finansowania majątku

4. preliminarz przepływów pieniężnych -obrazujący zestawienie przewidywanych wpływów gotówkowych w odpowiednim przekroju oraz kierunków wykorzystania ( wydatkowania )

Ponadto plan finansowy powinien zawierać zespół wskaźników ilustrujących przewidywaną zyskowność i płynność finansową firmy, a także inne wskaźniki niezbędne do oceny przyszłej sytuacji finansowej,

20. ZASADY WDRAŻANIA DANYCH PLANÓW FINANSOWYCH

Zasady przy sporządzaniu planu finansowego

1. zasada badania rentowności;

1. analiza progu rentowności

2. analiza dźwigni operacyjnych i finansowych

2. zasada badania kosztów;

1. rachunek kosztów postulowanych

2. rachunek kosztów standartowych ( normatywnych )

3. zasady korelacji składników majątku z ich determinantami. Np.; stosunek zapasów do sprzedaży, lub kosztów wytworzenia

4. zasady badania i wykorzystania standartowych wskaźników finansowych

1. wskaźnik obrotowości

2. wskaźnik rentowności

3. wskaźnik płynności finansowej

ad 1.a)

Próg rentowności - jest określany jako moment ( punkt ) w działalności przedsiębiorstwa w, którym nie osiąga ono ani zysku ani straty. Oznacza to, że wynik przedsiębiorstwa w tym punkcie wynosi zero.

Próg rentowności przedsiębiorstwa może być wyrażony;

- ilościowo - przez rozmiary sprzedaży

-wartościowo - przez poziom przychodu ze sprzedaży. Umożliwia on kształtowanie w przedsiębiorstwie relacji: rozmiary sprzedaży - koszty przedsiębiorstwa - wyniki.

Koszty stałe.

stanowią tę część kosztów działalności przedsiębiorstwa, która nie ulega zmianie w pewnych przedziałach wielkości produkcji przedsiębiorstwa tj. jego zdolności wytwórczej lub usługowej. Koszty stałe kształtują się zatem w wysokości niezmiennej w poszczególnych okresach. Koszty te w przeliczeniu na jednostkę produkcji lub sprzedaży usług (w zależności od rodzaju działalności) w miarę jej wzrostu będą maleć aż do momentu wykorzystania pełnej mocy produkcyjnej czy usługowej. Przekroczenie tej wielkości będzie już związane z doinwestowaniem firmy w przypadku rozrostu lub modernizacji (np. zakup nowej maszyny, urządzenia).

Przykładowe koszty stałe to:

• Amortyzacja, podatki, likwidacja środków trwałych

• Koszty leasingu

• Czynsze

• Płace zarządu

• Koszty badań i rozwoju, BHP

• Odsetki od kredytów inwestycyjnych

• Woda pitna, centralne ogrzewanie

• Usługi materialne i niematerialne

• Konserwacje

• Materiały biurowe i materiały na cele ogólne

Możemy wyróżnić także koszty częściowo stałe i skokowo rosnące, które są stałe dla danego poziomu działalności ale mogą się ewentualnie zwiększać o stałą sumę w pewnych uwarunkowaniach

Koszty zmienne.

zwiększają się wraz ze wzrostem działalności produkcyjnej czy usługowej i sprzedaży. Ten wzrost może następować w sposób proporcjonalny w miarę zwiększania produkcji, może postępować szybciej- koszty zmienne progresywne, lub może postępować wolniej- koszty zmienne degresywne. W przypadku ograniczenia produkcji i sprzedaży koszty zmienne ulegają odpowiednio zmniejszeniu, natomiast ich udział jednostkowy rośnie.

Kosztami zmiennymi mogą być przykładowo:

• Koszty materiałów bezpośrednich

• Koszty energii i paliw zużywanych w celach produkcyjnych

• Wynagrodzenia bezpośrednie (pracowników bezpośrednio związanych z produkcją)

• Koszty zakupu i koszty sprzedaży

• Transport i osprzęt technologiczny

• Woda przemysłowa

Przy obliczaniu progu rentowności należy przyjąć następujące założenia:

• Wartość produkcji w badanym okresie jest równa wartości sprzedaży (tzn bez zmiany poziomu zapasów),

• Wielkość produkcji jest funkcją kosztów produkcji,

• Jednostkowa cena sprzedaży i jednostkowe koszty zmienne kształtują się na tym samym poziomie i zmieniają się liniowo w obszarze istotności,

• Stałe koszty produkcji są jednakowe w przedziałach wielkości przedsiębiorstwa,

• Jednostkowe koszty zmienne są niezmienialne lub ustabilizowane i wskutek tego całkowite koszty zmienne produkcji są proporcjonalne do wielkości produkcji,

• Koszty mieszane dadzą się podzielić na elementy o charakterze kosztów zmiennych i stałych,

• Jednostkowe ceny sprzedaży poszczególnych wyrobów nie ulegają zmianie z upływem czasu i nie zmieniają się wraz ze zmianami skali produkcji, wartość sprzedaży jest funkcją liniową jednostkowej ceny sprzedaży i ilości sprzedanych wyrobów,

• Poziom jednostkowych kosztów zmiennych i kosztów stałych jest niezmienny w badanym okresie,

• Asortyment produkcji nie zmienia się w badanym okresie,

• W badanym okresie (najczęściej roku), nie pojawiają się dodatkowe zdolności produkcyjne, czyli nie zmienia się obszar istotności, zmiana taka zwykle powoduje wzrost kosztów stałych a czasami także wzrost kosztów zmiennych,

• Jednostkowa marża brutto jest stała w obszarze istotności a całkowita marża brutto zmienia się liniowo,

• Zakładamy, że albo nie występuje inflacja albo gdy ona jest to potrafimy j ą przewidzieć i włączyć do analizy progu rentowności,

• Wydajność pracy, poziom technologiczny firmy i warunki rynkowe pozostają bez zmian tak, że zarówno koszty i poziom cen nie ulega wyraźnej zmianie.

Graficzne przedstawienie progu rentowności




ad 1 b)

analiza dźwigni finansowej

Zjawisko dźwigni finansowej związane jest z wykorzystaniem kapitałów obcych w celu podniesienia efektywności wykorzystania kapitałów własnych. Dodatni efekt dźwigni finansowej występuje, gdy w miarę powiększania się udziału obcych kapitałów w finansowaniu majątku rośnie stopa zyskowności kapitałów własnych (przy stopie odsetek od zaciągniętych kredytów niższej od zyskowności majątku przedsiębiorstwa). Miarą zmiany rentowności kapitału własnego, wywołanej zwiększeniem zysku o określony procent, jest tzw. stopień dźwigni finansowej

Stopień dźwigni finansowej uzależniony jest od struktury kapitału, stopy oprocentowania kapitału obcego oraz wielkości zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem.

Analiza dzwigni operacyjnej

Zjawisko dźwigni polega na tym, że każdy przyrost wielkości sprzedaży powoduje ponadproporcjonalny przyrost zysku. Ilustracją wpływu zmian poziomu sprzedaży na poziom zysku jest stopień dźwigni operacyjnej

Dźwignia operacyjna określa, w jakim stopniu jednoprocentowa zmiana przychodu ze sprzedaży wpływa na zmianę zysku operacyjnego. Stopień dźwigni operacyjnej zależy od rentowności sprzedaży, a także od struktury kosztów. Dźwignia operacyjna znajduje zastosowanie m.in. w prognozowaniu przyszłych wyników przedsiębiorstwa.

Ad 2 b)

Koszty normatywne - to plan kosztów dotyczących jednostki kalkulacji kosztów . celem ustalenia normy jest stworzenie podstawy do porównań z kosztami rzeczywistymi.

Technika , zwana jako kalkulacja kosztów normatywnych , składa się z zestawienia określonych z góry oszacowań kosztów przedsiębiorstwa i porównania ich z kosztami rzeczywistymi, gdy one się pojawią.

Różnicę między kalkulowanymi kosztami normatywnymi a rzeczywistymi kosztami nazywamy rozbieżnością lub odchyleniem. Proces dochodzenia do przyczyn powstałych rozbieżności nazywamy analizą rozbieżności, analizą odchyleń lub analizą wariacji.

Koszty normatywne bezpośrednie

Sposoby ustalania normatywów kosztów bezpośrednich:

• oszacowanie kosztów zużycia materiałów i robocizny bezpośredniej na podstawie przeciętnych wyników osiągniętych w przeszłości dla tych samych lub podobnych operacji

• wg bieżącej normy technicznej produkcji obowiązującej w danym okresie przy określonej konstrukcji wyrobu, technologii wytworzenia, wyposażeniu technicznym organizacji pracy w przedsiębiorstwie

koszty normatywne pośrednie

Koszty te nie mogą być wprost ustalane na jednostkę produktu. Są one planowane w postaci budżetów kosztów, zwany też preliminarzem.

1. koszty pośrednie zmienne-

2. koszty pośrednie stałe

Ad 3

Ad 4

Wskaźnik obrotowości

Wskaźnik sprawności - określa szybkość, z jaką obracane są zapasy, należności, aktywa ogółem, oraz okres po jakim firma przeciętnie spłaca swoje zobowiązania.

Wskaźniki rentowności - określają zdolność do wytworzenia zysków przez ;sprzedaż, aktywa firmy, oraz kapitały własne. Osiągane w firmie nadwyżki odnosi się do; sprzedaży, aktywów i kapitałów własnych.

Do oceny poziomu rentowności można się posłużyć następującymi wskaźnikami;

• rentowności sprzedaży

• rentowności aktywów

• rentowności kapitału własnego

Wskaźnik płynności

Płynność finansowa - to zdolność do terminowego regulowania zobowiązań, a jej utrzymanie jest głównym zadaniem operacyjnego zarządzania finansami w każdej firmie. Utrata płynności jest często początkiem drogi do bankructwa, bowiem przedsiębiorstwo, które nie jest w stanie wywiązywać się ze swoich zobowiązań, traci zaufanie zarówno kontrahentów, jak i instytucji finansujących.. W większości przypadków wskaźniki płynności obliczane są jedynie na podstawie danych zawartych w bilansie i w związku z tym mają charakter statyczny, czyli informują o poziomie płynności w danym momencie - konkretnie w dniu sporządzania bilansu.

Wskaźniki płynności odgrywają istotną rolę w ocenie kondycji finansowej firmy. Pozwalają określić zdolność do utrzymania egzystencji firmy w krótkim okresie . Są to ;

stopa bieżąca płynności

• stopa wysokiej płynności ( wskaźnik szybki )

• kapitał obrotowy netto

21. BUDOWA PRELIMINARZA WYNIKÓW FINANSOWYCH

Budowa rachunku wyników

Dla większej przejrzystości rachunku wyników wprowadzono jednak większą liczbę sald, co pozwala na szybką orientację w jego strukturze (łatwiej określić wówczas faktyczne źródła przychodów i kosztów), ponadto znacznie upraszcza procedury analityczne. Wyróżniamy kilka pozycji wynikowych.

Wynik ze sprzedaży

Powstaje wskutek odjęcia od właściwych przychodów (powstałych ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, skorygowanych zmianą stanu produktów) kosztów wytworzenia produkcji sprzedanej, do których zalicza się m. in. wartość sprzedanych towarów i materiałów, zużycie materiałów (energii), ceny obcych usług, amortyzację, wynagrodzenia dla pracowników, podatki i opłaty. Saldo to ma duże znaczenie dla przedsiębiorstwa, gdyż wskazuje na rentowność jego podstawowej działalności.

Wynik na działalności operacyjnej

Poprzedni wynik korygowany jest o saldo, wynikające z zestawienia pozycji "pozostałe przychody operacyjne" z "pozostałymi kosztami operacyjnymi". W przychody wpisuje się tu m. in. przychody ze sprzedaży składników majątku trwałego, otrzymane dotacje, uzyskane odszkodowania, rozwiązane rezerwy, czynsze z dzierżaw, a po stronie kosztów - wartość sprzedanych składników majątku trwałego, utworzone rezerwy, odpisane należności nieściągalne, zapłacone odszkodowania, koszty czynszów i dzierżaw.

Wynik na działalności gospodarczej

Wynik na działalności operacyjnej korygowany jest o saldo operacji finansowych - tak powstaje zysk lub strata z działalności gospodarczej. Przychody finansowe obejmują m. in. otrzymane dywidendy (w tym także otrzymane od członków grupy kapitałowej - zarówno podmiotów zależnych, jak i stowarzyszonych), otrzymane odsetki, dodatnie różnice kursowe. Koszty finansowe natomiast obejmują m. in. odsetki do zapłaty (także na rzecz członków grupy kapitałowej), odpisy aktualizujące wartość finansowego majątku trwałego i krótkoterminowych papierów wartościowych oraz ujemne różnice kursowe.

Wynik finansowy brutto i netto

Poprzedni wynik - na działalności gospodarczej - jest korygowany o saldo, będące skutkiem zdarzeń nadzwyczajnych. Mamy tu na myśli m. in. zdarzenia losowe, rezultaty postępowania układowego (naprawczego) lub zaniechania pewnego rodzaju działalności. W ten sposób powstaje wynik finansowy brutto. Po zapłaceniu podatku otrzymujemy

25. ZARZĄDZANIE ZAPASAMI W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Każde przedsiębiorstwo gromadzi i utrzymuje różnorodne zapasy. Konieczność utrzymywania zapasów wynika najczęściej z czasowej rozbieżności pomiędzy dopływem surowców, materiałów do przedsiębiorstwa a ich odpływem do produkcji i sprzedaży.

Aby więc zapewnić nieprzerwaną działalność produkcyjną lub handlową przedsiębiorstwo utrzymuje zapasy.

W gospodarowaniu zapasami chodzi nie tylko o utrzymanie zapasów w przedsiębiorstwie, ale o utrzymanie ich w odpowiedniej wielości i strukturze.

Zarówno nadmierne jak i zbyt małe zapasy są niekorzystne z punktu widzenia osiągania zysku.

Do negatywnych konsekwencji utrzymywania nadmiernie wysokich zapasów zaliczamy;

1. wysokie koszty ubezpieczenia

2. wysokie koszty składowania i utrzymywania zapasów

3. wysokie koszty finansowe

4. możliwość ubytków naturalnych, częściowej utraty przydatności do produkcji lub sprzedaży

5. zaprzepaszczenie alternatywnych możliwości inwestycyjnych

Do negatywnych konsekwencji stosunkowo niskiego poziomu zapasów zaliczamy;

- Wysokie koszty zaopatrzenia

- Możliwość powstawania zakłóceń w rytmicznej działalności produkcyjnej, lub handlowej

- Brak możliwości wykorzystania nadarzających się okazji do natychmiastowego podjęcia dodatkowej produkcji, czy wzrostu wielkości sprzedaży.

Głównym celem analizy zapasów jest rozpatrzenie ich wielkości, ustalenie tendencji zmian, ocena struktury i wykorzystania zapasów.

O wielkości zapasów decyduje ich udział w majątku obrotowym lub w majątku całkowitym. Wysoki udział zapasów w majątku obrotowym występuje głównie w przedsiębiorstwach handlowych, co zmusza do dalszej , bardziej szczegółowej ich analizy.

Kolejnym elementem analizy zapasów jest ocena ich struktury.

Analiza struktury zapasów - polega na rozpatrzeniu wielkości poszczególnych ich rodzajów w ramach danego okresu sprawozdawczego i ustaleniu zmian.

Strukturę zapasów można analizować w dłuższym horyzoncie czasowym(3-5lat) Dane liczbowe z dłuższego okresu pozwalają na ustalenie tendencji zmian w wielkości i strukturze zapasów.

Końcowym elementem analizy zapasów jest ocena ich wykorzystania.

Na ocenę wykorzystania zapasów, jako element zasobów przedsiębiorstwa, wpływ ma szybkość ich krążenia.

Do oceny szybkości krążenia zapasów wykorzystuje się;

- wskaźnik rotacji zapasów - informuje o tym, ile razy w ciągu rozpatrywanego okres przedsiębiorstwo dokonuje wymiany zapasami

- wskaźnik długości cyklu zapasów w dniach.-

Podział zapasów ;

bieżące -

konieczne do zapewnienia ciągłości produkcji oraz sprzedaży

sezonowe -

przekraczające bieżące potrzeby, gromadzone przed okresami wzmożonego zbytu, lub w okresie podaży surowców

nadmierne -

przekraczające uzasadnione ekonomiczne potrzeby w zakresie zapasów bieżących i sezonowych

zbędne -

które nie mogą być w ogóle wykorzystane w przedsiębiorstwie i powinny być zlikwidowane lub odsprzedane po obniżonych cenach w celu uniknięcia dalszych kosztów

Można określić optymalne normy zapasów dla poszczególnych pozycji zapasów, wyrażane w jednostkach naturalnych, w wartości lub w dniach.

Normowanie zapasów - ;polega na ustalaniu ich ilości niezbędnej do prawidłowej działalności firmy, nie powodującej jednak nadmiernych kosztów i strat.

Niezbędny jest też pewien zapas rezerwowy - przeznaczony na pokrycie potrzeb produkcji lub sprzedaży w przypadku odchylenia od normalnie występującego cyklu dostaw lub produkcji

Jeśli wielkość zapasu bieżącego zmniejsza się poniżej zapasu rezerwowego, sygnalizuje to możliwość zakłócenia w normalnym cyklu produkcji lub sprzedaży

A występowanie zapasów bieżących przekraczających ich maksymalną normę oznacza powstawanie zapasów zbędnych lub nadmiernych, niezależnie od nieuzasadnionych kosztów ich utrzymania .

Szczególnie wnikliwie trzeba kalkulować potrzeby w zakresie zapasów sezonowych . Ich sfinansowanie wymaga bowiem często zaangażowania znacznych kapitałów, a jednocześnie występuje wyższe ryzyko strat związane z większą niepewnością zbytu.

26. ZARZĄDZANIE NALEŻNOŚCIAMI W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Należności - są bardzo ważnym składnikiem majątku obrotowego- zwłaszcza w przedsiębiorstwach handlowych.

Należności wykazywane w majątku obrotowym zaliczane są do należności krótkoterminowych, którymi są kwoty pieniężne od odbiorców za sprzedane, a jeszcze nie zapłacone produkty, towary i usługi oraz należności z tytułów; udzielonych pożyczek, nadpłat, odsetek itp.

Należności to skutek odroczenia zapłaty za produkty dostarczone odbiorcom Takie odroczenie to po prostu kredyt

Odroczenie zapłaty oznacza udzielenie odbiorcom kredytu, stanowiącego jeden z istotnych instrumentów umożliwiających wzrost opłacalnej sprzedaży oraz umocnienie pozycji firmy na rynku.

Dzięki kredytowaniu odbiorców można zwiększyć krąg klientów.

Udzielanie kredytu handlowego odbiorcom oznacza odroczenie w czasie otrzymania przez sprzedawcę zapłaty za dostawę. Może on mieć charakter ;

1. Manipulacyjny - jeśli sprzedaż traktowana jest jako gotówka, ale data płatności wyznaczana jest przeważnie o kilka dni później od daty wystawienia faktury

2. właściwego kredytu handlowego - jeśli ustalany jest dłuższy termin zapłaty, który oznacza już rzeczywiste kredytowanie aktywów kredytobiorcy

Udzielanie właściwych kredytów handlowych wywołuje szereg skutków.

3. przede wszystkim należy liczyć się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na kapitały, które umożliwiłyby pokrycie wydatnego wzrostu należności od odbiorców oraz z dodatkowym kosztem z tych kapitałów.

4. Zwiększa się ryzyko opóźnień w regulowaniu zobowiązań przez klientów

• Posiadanie wysokiego poziomu należności, wiąże się ze znacznym zapotrzebowaniem na finansowanie przedsiębiorstwa, najczęściej zewnętrzne.

• Koszt udzielania kredytu kupieckiego wiąże się z wysokimi kosztami takiego finansowania, powiększonymi o koszty monitorowania należności i koszty wynikające z nieterminowego regulowania, lub utraty części przychodów z powodu udzielenia kredytu kupieckiego niewypłacalnym odbiorcom.

• Jednakże te wysokie koszty są rekompensowane wyższym poziomem sprzedaży, co przy rosnących korzyściach skali produkcji wpływa pozytywnie na zyskowność firmy.

Co wybrać?

• Chcąc zapewnić odpowiedni poziom płynności, zarząd może pozyskiwać ją, albo przez szybsze ściąganie należności, albo poprzez finansowanie zewnętrzne.

• Poziom kosztów i korzyści z utrzymywania zasobów płynności wpływa w sposób decydujący na charakter realizowanej przez przedsiębiorstwo polityki kredytowej.

• Jeżeli polityka ta będzie RESTRYKCYJNA, niewielka grupa odbiorców skorzysta z niej. Skutkiem może być niski poziom przychodów ze sprzedaży i związany z nim niski poziom wierzytelności.

• Z DRUGIEJ strony ROZLUŹNIENIE polityki kredytowej może powodować wzrost poziomu sprzedaży i pociągać za sobą wzrost poziomu należności. Może wtedy pojawić się możliwość wyższych zysków, ale towarzyszyć temu będzie wzrost zagrożenia powstawania złych długów i pojawienie się dodatkowych (często wyższych niż przed liberalizacją polityki) kosztów finansowania należności

Szczególną formą zbytu jest sprzedaż ratalna . Dotyczy to szczególnie sprzedaży konsumentom dóbr trwałego użytku o większej wartości. Wówczas sprzedaż ratalna umożliwia istotne zwiększenie obrotów i zysków dzięki zjednaniu klientów, którzy mogli zdecydować się na jednorazowy znaczny wydatek bez uprzedniego zgromadzenia większości oszczędności.

Sprzedaż na kredyt oznacza odpowiedni wzrost kosztów u dostawcy, którego skalę można określić przyjmując za podstawę stopę oprocentowania kredytów wykorzystywanych przez sprzedającego lub potrącaną przy przedstawianiu w banku do dyskonta weksli, uwzględniając dodatkowo ryzyko możliwej niewypłacalności.

Wszystko to wskazuje na potrzebę stosowania i rozwijania sprzedaży kredytowej wg z góry określonych zasad, które obejmują takie problemy jak ;

1. windykacja wierzytelności przeterminowanych określenie strategii udzielania kredytów odbiorcom uwzględniającej skalę ryzyka jakie firma jest gotowa ponosić w przypadku możliwej niewypłacalności klientów

2. zasady oceny solidności płatniczej potencjalnych nabywców na kredyt i udzielania kredytów indywidualnych odbiorcom i kontroli inkasa wierzytelności

3. kalkulację opłacalności zamierzonej sprzedaży kredytowej

4. źródła finansowania należności wierzytelności wobec odbiorców

Podstawowe strategie udzielania kredytu odbiorcom

Strategia konserwatywna
Polega na finansowaniu trwałego stanu aktywów obrotowych za pomocą kapitałów własnych bądź długoterminowego kredytu bankowego (przez kapitał długoterminowy). Także znaczna część potrzeb zmiennych (sezonowych) finansowana jest za pomocą kapitałów o długoterminowym charakterze.
Zwraca się tutaj szczególną uwagę na zachowanie wysokiej (często zbyt wysokiej) płynności finansowej.
Struktura ta nie wykorzystuje możliwości dźwigni finansowej oraz prowadzi do wzrostu kosztów (kredyt długoterminowy jest zazwyczaj wyżej oprocentowany niż krótkoterminowy).

Strategia agresywna
Znaczna część stałego zapotrzebowania przedsiębiorstwa na kapitały finansujące aktywa obrotowe pokrywana jest za pomocą kredytu krótkoterminowego.
Strategia ta sprzyja minimalizacji kosztów finansowania aktywów obrotowych (niższe oprocentowanie kredytów krótkoterminowych) oraz poprawia poziom topy zwrotu kapitału własnego (zjawisko dźwigni finansowej).
Występuje jednak zagrożenie wzrostu stopy procentowej (w większym stopniu dotyczy kredytów krótkoterminowych niż długoterminowych) oraz możliwość trudności w pozyskiwaniu dodatkowych kredytów (a w konsekwencji trudności terminowego regulowania zobowiązań).
Strategia ta stwarza możliwość osiągania wysokich zysków, jednak kosztem wysokiego ryzyka.

Strategia umiarkowana
Polityka zmierzająca do dostosowania długości okresu, na który pozyskiwane są kapitały, do długości "okresu życia" aktywów sfinansowanych za pomocą tych kapitałów. Umożliwia to synchronizację w czasie strumieni pieniężnych wydatków przedsiębiorstw ze strumieniami dochodów, co powinno sprzyjać zachowaniu płynności finansowej.
Strategia ta jako pośrednia między konserwatywną i agresywną stara się w sposób optymalny układać relacje między ryzykiem a dochodami.

Polityka kredytowa

W ramach stosowanej przez przedsiębiorstwo polityki kredytowej, muszą być określone:

1. standardy kredytowe służące do oceny klientów,

2. limity przyznanych kredytów,

3. warunki sprzedaży,

4. sposoby ściągania opóźnionych należności

Standardy kredytowe służące do oceny klientów

CEL: opisanie marginalnego klienta któremu można jeszcze udzielić kredytu handlowego.

• Dokonywane jest to w wyniku analizy danych zarówno finansowych jak i nie finansowych.

• Najczęściej w przypadku najmniejszych przedsiębiorstw będzie ta analiza dokonana na podstawie ogólnego wrażenia, jakie na osobie odpowiedzialnej w przedsiębiorstwie za sprzedaż wywiera dany klient.

• Jeżeli dany klient przewyższa wszystkie standardy kredytowe, wówczas otrzymuje kredyt kupiecki.

• Marginalny klient, otrzymuje natomiast kredyt na okres próbny, na małą kwotę, albo gdy posiada dodatkowe zabezpieczenie.

• Tradycyjną metodą stosowaną przy ocenie jakości kredytu jest badanie potencjalnych kredytobiorców pod kątem pięciu czynników znanych jako 5 C kredytu.

5 C kredytu

• charakter klienta,

• potencjał klienta,

• kapitał klienta,

• zabezpieczenie klienta,

• warunki ogólne.

Charakter i Potencjał

• Pierwszy z tych czynników dotyczy CHARAKTERU ODBIORCY.

• Jest to miara jakościowa, która informuje, czy dany klient będzie próbował uczciwie spłacić dług w terminie.

• Charakter kredytobiorcy jest oceniany na podstawie poprzednich jego zachowań.

• Drugi czynnik - POTENCJAŁ - jest także miernikiem subiektywnym.

• Dotyczy oceny zdolności kredytobiorcy do spłaty długu.

• O potencjale (ang. capacity) klienta, podobnie jak o jego charakterze, wnioskuje się w oparciu o informacje o poprzednich jego zachowaniach, oraz o jego działaniach w momencie starania się o kredyt

Kapitał i Zabezpieczenia

• Kapitał klienta wynika z ogólnej sytuacji ocenianego przedsiębiorstwa.

• Określa się go na podstawie jego sprawozdań finansowych, ze szczególnym uwzględnieniem współczynników mówiących o ryzyku: ilorazu długu i aktywów całkowitych, współczynnika płynności bieżącej, oraz krotności pokrycia odsetek zyskiem.

• Czwarty czynnik, odnoszący się do zabezpieczenia klienta - określany jest przez wartość aktywów proponowanych przez klienta w celu zabezpieczenia kredytu.

Warunki ogólne

• Ostatni czynnik określający jakość kredytu, to warunki ogólne towarzyszące transakcji.

• Związane są one z koniunkturą w gospodarce, która może wpłynąć na zdolność spłaty kredytu przez klienta.

Warunki sprzedaży kredytowej

Polegają na zdefiniowaniu długości okresu kredytowania i wyznaczeniu skonta poprzez określenie jego stopy i okresu. Są one parametrami udzielanego kredytu kupieckiego. Długość okresu kredytowania informuje o tym, jaki maksymalnie długi okres zapłaty jest przez przedsiębiorstwo oferowany jej odbiorcom. Po tym okresie naliczane są odsetki za zwłokę.

Monitorowanie należności

• Z punktu widzenia zarządzania płynnością przedsiębiorstwa, procedury ściągania należności są najistotniejsze w procesie zarządzania wierzytelnościami.

• Właściwa realizacja ściągania należności jest ściśle powiązana z ich monitorowaniem.

• Brak monitorowania wierzytelności = nie będzie wiadomo kto zalega z zapłatą.

• W celu monitorowania wierzytelności stosuje się miary wskaźnikowe takie jak: obieg należności, OSN, oraz udziały nieściągniętych należności.

OBIEG NALEŻNOŚCI

- jest to narzędzie służące do monitorowania należności.

• pozwala obserwować wszelkie zmiany jakie pojawiają się w zwyczajach płatniczych odbiorców.

• Niższe tempo obiegu należności wyrażane jest mniejszą sumą przychodów ze sprzedaży realizowanej na warunkach kredytowych przypadającą na jeden złoty należności, i jest skutkiem narastania należności (i wzrostu ich wieku).

• W sytuacji takiej, jeśli dane tempo obiegu należności nie odpowiada przedsiębiorstwu, zaleca się dokonanie rewizji warunków sprzedaży kredytowej.

Źródła finansowania i udzielania kredytów handlowych

Firma stosunkowo rzadko dysponuje wystarczającym kapitale stałym, który mógłby być zaangażowany do finansowania należności. W praktyce zachodzi potrzeba refinansowania udzielonych kredytów kupieckich krótkoterminowych zobowiązaniami. Mogą one pochodzić z takich źródeł , jakim jest kredyt;

1. handlowy - uzyskany przez dostawców

2. bankowy - udzielany przez banki przeważnie w rachunku bieżącym lub w formie linii kredytowej

3. wekslowy - polegający na pobraniu od klientów weksli, dyskontowanych później w banku

4. zaciągnięty na rynku pieniężnym - w formie emisji krótkoterminowych papierów wartościowych

27. ZARZĄDZANIE ZASOBAMI PIENIĘŻNYMI W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Zasoby pieniężne mogą występować w różnych formach ;

1. gotówka w kasach - firmy w postaci znaków pieniężnych , która nie przynosi żadnych dochodów

2. lokaty w bankach na rachunkach bieżących - płatne na każde żądnie, od których bank płaci niskie odsetki

3. terminowe lokaty bankowe - które umożliwiają uzyskanie odsetek wyższych przeważnie przekraczających poziom inflacji

4. lokaty dokonywane bezpośrednio na rynku pieniężnym - w postaci nabywania krótkoterminowych papierów dłużnych lub na rynku międzybankowym, które przynoszą przeważnie najwyższe odsetki

Największą płynnością charakteryzują się zasoby gotówkowe w kasach oraz lokaty na rachunku bieżącym. Niewiele mniejszą płynność wykazują lokaty w krótkoterminowych papierach dłużnych, jeśli morgą być szybko odsprzedane w razie potrzeby na wtórnym rynku. Również lokaty terminowe w bankach mogą być wycofane przez firmę wcześniej niż przewidywała umowa z bankiem, ale łączy się to z utratą częściową lub całkowitą odsetek.

Konieczność posiadania przez przedsiębiorstwo zasobów gotówkowych wiąże się z finansowaniem bieżących transakcji, które polegają na spłacie zobowiązań z tytułu ; regulowania należności za dostawy i usługi, należności podatkowych, wypłaty wynagrodzeń pracowników, zwrotu kredytów itp. Są to tzw. zasoby operacyjne.

Część zasobów gotówkowych traktowana jest często jako rezerwa bezpieczeństwa. - używana w razie napięć płatniczych, którym nie udało się zapobiec .

Czasem firma utrzymuje pewne zasoby pieniężne ze względów spekulacyjnych. Wtedy przedsiębiorstwo dysponując nimi może skorzystać np. z pojawiających się czasem możliwości zakupu określonych towarów lub materiałów po atrakcyjnej cenie, kupić korzystnie wierzytelność od innej firmy aby nią spłacić zobowiązania itp.

Nierzadko te ż zachodzi potrzeba gromadzenia rezerw gotówki o celowym charakterze .np., przed podjęciem poważniejszych inwestycji

Zarządzanie zasobami gotówkowymi ;

5. koncentruje się w pierwszej kolejności na planowaniu wpływów i wydatków pieniężnych z podziałem na poszczególne odcinki czasu

6. niezbędne jest też bieżące śledzenie informacji o codziennych wpływach i wydatkach gotówkowych.

7. Niezbędne jest analizowanie odchyleń od planu i podejmowanie decyzji niezbędnych dla zachowania płynności finansowej

Bieżące zarządzanie zasobami gotówkowymi powinno zmierzać do ;

8. pozyskiwania najtańszych źródeł finansowania przejściowych niedoborów gotówki

9. lokowania przejściowych nadwyżek środków pieniężnych w sposób zapewniający odpowiednie korzyści

10. przyspieszenia dyspozycyjności wpływami gotówkowymi przez skracanie czasu ich obiegu

11. regulowania zobowiązań w terminie ale bez wyprzedzania w stosunku do końcowej daty płatności

1. dyscyplina inkasa należności - Przyspieszenie dyspozycyjności wpływami gotówkowymi wymaga przede wszystkim przestrzegania odpowiedniej dyscypliny w zakresie inkasowania należnych przedsiębiorstwu kwot od jego dłużników - już samo skrócenie czasu dostarczania rachunku odbiorcy ma tu istotne znaczenie, bo jest to dokument od daty otrzymania którego liczy się zazwyczaj bieg terminu zapłaty.

2. skracanie czasu inkasa należności - skracanie czasu , jaki upływa między wykonaniem przez dłużnika dyspozycji płatniczych, a datą wpływu gotówki na rachunek bankowy firmy . Ważne znaczenie ma tu wybór banku pośredniczącego w tych operacjach pod względem jego operatywności tj. szybkości wykonywania dyspozycji gotówkowych.

3. w wielu przedsiębiorstwach szczególne znaczenie ma racjonalizacja trybu spływu gotówki pochodzącej z utargów kasowych. Ten tradycyjny tryb często prowadzi do wydłużenia znacznego drogi wpływu pieniądza na rachunek bieżący firmy, a nawet łączy się z koniecznością ponoszenia wysokich kosztów prowizji.

Bieżące pogotowie kasowe - zasoby gotówkowe utrzymywane w kasach firmy - spełniają odpowiednią funkcję w utrzymywaniu bieżącej płynności płatniczej, zwłaszcza w zakresie pokrywania mniejszych wydatków. Jednak nie ponoszą one korzyści w formie oprocentowania.

Bieżące rachunki bankowe - środki pieniężne przeznaczone na regulowanie przy pomocy przelewów lub czeków zobowiązań oraz uzupełnienia kasowego i dokonywanie z kasy sporadycznych większych wypłat lokowane są na rachunkach bieżących.

W dużych przedsiębiorstwach występuje nierzadko większa ilość bieżących rachunków bankowych, co powoduje znaczne rozproszenie zasobów pieniężnych, a tym samym konieczne jest utrzymywanie stosunkowo wysokiego ich poziomu. Z pomocą w tej dziedzinie przychodzą banki oferujące systemy zarządzania zasobami gotówkowymi przy wykorzystaniu pracujących w czasie rzeczywistym „ inteligentnych „ terminali komputerowych.

Bankowe lokaty terminowe - umożliwiają otrzymanie odsetek których stopa przeważnie rośnie wraz z wydłużeniem okresu lokaty. Jednak depozyt taki wymaga jednak rezygnacji z dysponowania pieniądzem przez z góry ustalony okres, co powoduje duże ograniczenie płynności finansowej firmy

Specyficzną formę lokat przejściowo wolnych środków pieniężnych stanowią papiery wartościowe tj. takie, które mogą być szybko odsprzedane. Lokaty te często dają szansę wyższych odsetek.

Wyróżniamy;

12. krótkoterminowe papiery dłużne tj. bony skarbowe ( weksle )

13. bony pieniężne emitowane przez niektóre banki

14. bony komercyjne

Możliwe jest także lokowanie okresowo wolnych środków pieniężnych ;

15. w długoterminowych papierach wartościowych, jakimi są obligacje. , których termin wykupu przekracza 1 rok

16. akcje, stanowiące dokument potwierdzający udział w kapitale spółki akcyjnej, jeśli papiery takie są łatwe do zdobycia w razie potrzeby.

W toku zarządzania środkami finansowymi szczególną uwagę trzeba zwrócić na skompensowanie skutków utraty realnej wartości tych zasobów wskutek postępującej inflacji.

Problem ten występuje ostro w stosunku do zasobów kasowych, które nie są oprocentowane.

Ryzyko lokat bankowych - lokowanie zasobów pieniężnych w bankach nie jest pozbawione ryzyka zamrożenia ich straty, jaka występuje wskutek możliwości upadłości banku lub nawet okresowej utraty jego płynności finansowej. Firma powinna zatem zwrócić uwagę na solidność płatniczą banku, w którym lokuje środki pieniężne.

24. ISTOTA I STRUKTURA MAJĄTKU OBROTOWEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Cechy majątku obrotowego;

• krótki czas występowania

• składniki tego majątku w rachunku okrężnym występują jeden za drugim

• zakład produkcyjny jest inaczej odczytywany niż osoba fizyczna

• środki obrotowe w całości przenoszą w wyrób


Zgodnie z uproszczoną definicją majątek obrotowy- jest to majątek którego składniki tracą swoją postać naturalną w stosunkowo krótkim czasie. Składniki te biorą bezpośredni udział w działalności gospodarczej danego przedsiębiorstwa, a co się z tym wiąże znajdują się w ciągłym ruchu i przechodząc przez kolejne fazy działalności przyjmują coraz inną postać

W skład majątku obrotowego wchodzą:
1. Środku pieniężne
2. Papiery wartościowe
3. Zapasy
- materiały
- towary
- produkty pracy
4. Należności

1. ŚRODKI PIENIĘŻNE - obejmują gotówkę i bony pieniężne w kasie, pieniądze ulokowane
na rachunkach bankowych, weksle i czeki obce.

2. PAPIERY WARTOŚCIOWE ( krótkoterminowe ) - zalicza się do nich:
- udziały i akcje obcych przedsiębiorstw przeznaczone do odsprzedaży
- obligacje innych jednostek gospodarczych i obligacje państwowe
- czeki i weksle obce płatne w okresie dłuższym niż 3 miesiące od daty ich wystawienia
- zakupione akcje i udziały własne do zbycia

3. ZAPASY

MATERIAŁY - zużywają się całkowicie w procesie produkcyjnym, często tracą przy tym swoją postać naturalną. Cała ich wartość przechodzi na wytwarzane produkty.
W skład materiałów mogą wchodzić:
- przeznaczone do zużycia surowce
- materiały podstawowe i pomocnicze
- półfabrykaty obcej produkcji
- opakowania itp.

TOWARY - są to rzeczowe składniki majątku nabyte przez jednostkę w celu sprzedaży

PRODUKTY PRACY - obejmują:

produkty gotowe - składniki majątku które przeszły przez wszystkie fazy produkcyjne i zostały przeznaczone do sprzedaży,

produkcję nie zakończoną - należy do nich produkcja w toku, półfabrykaty oraz roboty i usługi przed ich zakończeniem

4. NALEŻNOŚCI - są to kwoty pieniężne należne jednostce od osób trzecich ( nabywców, odbiorców usług itp. ). Należności występują przeważnie w momencie sprzedaży
nie ma miejsca natychmiastowe dokonanie zapłaty za towary lub usługi.

28. ISTOTA I STRUKTURA MAJĄTKU TRWAŁEGO PRZEDSIĘBIORSTWA


Charakteryzuje się przeważnie długim okresem użytkowania i znaczną wartością.
W jego skład wchodzi:
1. Rzeczowy majątek trwały
2. Finansowy majątek trwały
3. Wartości niematerialne i prawne

1. RZECZOWY MAJĄTEK TRWAŁY

ŚRODKI TRWAŁE - zużywają się stopniowo zachowując przy tym swoją naturalną postać. Zalicza się do nich grunty, budynki, środki transportu, urządzenia techniczne i inne środki długotrwałego użytkowania ( powyżej 1 roku ). Do środków trwałych zalicza się także obce środki trwałe używane przez dane przedsiębiorstwo. Jeżeli jednostka korzysta z tych środków ma prawo do dokonywania odpisów amortyzacyjnych ( umorzeniowych ). Polegają one na zmniejszaniu wartości początkowej środka trwałego o wysokość odpisów amortyzacyjnych
( umorzeniowych )

INWESTYCJE ROZPOCZĘTE - oznacza koszty bezpośrednio związane z nie zakończoną jeszcze budową, montażem lub przekazaniem do używania nowego lub ulepszeniem już istniejącego środka trwałego.
Środki trwałe wraz z inwestycjami rozpoczętymi stanowią rzeczowy majątek trwały przedsiębiorstwa.

2. FINANSOWY MAJĄTEK TRWAŁY - należą do niego:

UDZIAŁY - mogą być wnoszone do spółek w formie pieniężnej lub rzeczowej . Wartość udziałów ustala się poprzez ich wycenę na dzień wniesienia do spółki.

AKCJE - papiery wartościowe świadczące o udziale jego właściciela w kapitale spółki akcyjnej, dający mu prawo do dywidendy

DŁUGOTERMINOWE PAPIERY WARTOŚCIOWE - zaliczamy do nich te które zostały uznane za lokaty i których termin spłaty przypada co najmniej po upływie roku od daty,
na jaka sporządzone jest sprawozdanie finansowe

UDZIELONE DŁUGOTERMINOWE POŻYCZKI - kwoty należne, których okres spłaty
na dzień bilansowy jest dłuższy niż rok

INNE FUNDUSZOWE SKŁADNIKI MAJĄTKU TRWAŁEGO

3. WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE - są to nabyte prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania o okresie użytkowania dłuższym niż rok.
Wartości niematerialne i prawne można podzielić na grupy:

NABYTE PRAWA MAJĄTKOWE - zalicza się do nich prawo użytkowania wieczystego gruntu, w tym również nadwyżkę pierwszej opłaty nad opłatą roczną. Poza tym do praw tych można zaliczyć także prawa autorskie, prawa do projektów, wynalazków, patentów wzorów itp.

NABYTE PROGRAMY KOMPUTEROWE - o przewidywalnym okresie użytkowania dłuższym niż 1 rok. Mogą być one wykorzystane na własne potrzeby lub też oddane innej jednostce

WARTOŚĆ FIRMY - stanowi różnicę pomiędzy ceną nabycia określonej jednostki
( lub jego części ) a niższą od niej wartością rynkową składników majątkowych danej jednostki ( lub jej części ). W przypadku gdy wartość firmy jest niższa
od wartości rynkowej składników majątkowych jej wartość stanowi cenę jej nabycia

KOSZTY PRAC ROZWOJOWYCH - koszty związane z badaniami lub w innymi sposobami uzyskiwania wiedzy, których wynik może być wykorzystany do produkcji nowych lub ulepszonych, określonych produktów lub technologii.
Koszty te mogą być zaliczone do wartości niematerialnych i prawnych jeżeli:
- produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone
- techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona
i odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję
o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii,
- koszty prac rozwojowych zostaną pokryte spodziewanymi przychodami
ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.

23. TRYB SPORZĄDZANIA PLANÓW FINANSOWYCH PRZEDSIĘBIORSTWA

POCZĄTEK






Prognozowanie warunków ogólnoekonomicznych działania ( ceny, kursy,




Przyjęcie założeń biznes planu ( ile chcemy sprzedać, zatrudnić)




Zdefiniowanie celów dziania





Czy cele są satysfakcjonujące dla menadżerów ? NIE






Opracowanie planu sprzedaży




Opracowanie szczegółowych danych do planów finansowych




Opracowanie planów finansowych




Czy te plany są satysfakcjonujące dla menadżerów? NIE





Zharmonizowanie planów finansowych wewnętrznych z planem finansowym przedsiębiorstwa




Zdefiniowanie planów finansowych




Aktualizacja planów finansowych w trakcie ich realizacji




KONIEC

19. PODSTAWY METODYCZNE PRZEWIDYWANIA WIELKOŚCI PLANÓW FINANSOWYCH PRZEDSIĘBIORSTWA ( METODY PLANOWANIA )

1. metoda krocząca

planowanie oparte na podziale stałej długości horyzontu planowania na szereg okresów. Po zakończeniu danego okresu dodawany jest do planu kolejny. Planowanie dotyczy zarówno pełnego horyzontu, jak i poszczególnych okresów - wymagana jest zgodność między sumą planów w okresach a wielkościami planowanymi w całym horyzoncie. Planowanie kroczące zakłada bieżącą kontrole, możemy aktualizować, sprawdzać plan.

Plany kroczące - polegają na tym, że po zakończeniu pewnego odcinka czasu, np. kwartału, dokonuje się analizy wykonania planu oraz aktualizuje ten plan na kolejne odcinki czasu,  np. kwartały, uwzględniając uzyskane informacje.

2. metoda planowania wariantowego

posiadamy stały plan (A) oraz w razie jakichkolwiek zmian czy niepowodzeń mamy (w zależności od tych zmian) przygotowane plany wyjścia (B,C ...)

3. metoda bilansowania

Zastosowanie tej metody przejawia się w ewidencji operacji gospodarczych na dwóch różnych kontach po przeciwstawnych stronach. Cechą charakterystyczną tej metody jest ciągłe poszukiwanie równowagi między stroną rzeczową i finansową. Najważniejszą częścią sprawozdawczości finansowej jest bilans. Bilans to wartościowe zestawienie majątku i źródeł jego finansowania podmiotu gospodarczego sporządzone na określony dzień w ściśle określonej przez normy prawnej formie. Przedstawiony jest on w formie tabeli.

4. metoda kolejnych przybliżeń

opierają się na założeniach poszukiwania takiego wariantu prognoz, który zasługiwałby na miano optymalnego. Wcześniej określa się ogólny, zasadniczy cel , sprawdza się jego wiarygodność, stosując różne metody prognostyczne. Następnie opracowuje się prognozy cząstkowe wariantowo optymalizując czas i koszty osiągnięcia celu

5. metoda prób i błędów

6. metoda analogii

Ideą metod analogowych jest przenoszenie prawidłowości dotyczących układu bardziej zaawansowanego w rozwoju na układ podlegający prognozowaniu.

7. metody statystyczne

1. ISTOTA I STRUKTURA KAPITAŁU PRZEDSIĘBIORSTWA

Kapitał - to posiadany majątek firmy (pieniężne i rzeczowe środki), mogący przynosić dochód. Występuje po stronie pasywów bilansu przedsiębiorstwa, stanowi źródło finansowania aktywów firmy. Kapitał będący w dyspozycji przedsiębiorstwa dzieli się na dwie zasadnicze części:

• kapitał własny

• kapitał obcy

Kapitał własny i kapitał obcy są zewnętrznymi źródłami finansowania przedsiębiorstwa. Głównym źródłem wewnętrznego zasilania jest natomiast zysk pozostawiony do dyspozycji przedsiębiorstwa.

Podejmując decyzję o powiększeniu posiadanego kapitału (np. w celu realizacji projektu inwestycyjnego) przedsiębiorstwo powinno uwzględnić nie tylko potencjalne korzyści i możliwości pozyskania kapitału, lecz również związane z nim koszty. Koszty uzyskania dodatkowego kapitału mogą bowiem w znaczący sposób wpłynąć na efektywność przewidywanego programu rozwoju firmy.

Kapitał własny -

to udział własny inwestorów w firmie. Jest to wartość środków gospodarczych, wniesionych do firmy przez właścicieli (udziałowców, akcjonariuszy, wspólników) oraz środków, wygospodarowanych przez przedsiębiorstwo w toku działalności. Kapitały własne dzielimy na:

• kapitały (fundusze) powierzone,

• kapitały (fundusze) samofinansowania.

Powyższe kapitały są elementami zewnętrznego finansowania przedsiębiorstwa.

Kapitały powierzone to wkłady finansowe lub rzeczowe (aporty) właścicieli firmy. Kapitały samofinansowania powstają z kolei z osiągniętego zysku zatrzymanego w firmie bądź innych źródeł charakterystycznych dla danej działalności.

Kapitały własne spółek prawa handlowego składa się z następujących elementów:

• kapitału akcyjnego (spółki akcyjne) lub kapitału udziałowego (spółki z o.o.),

• kapitału zapasowego,

• kapitału rezerwowego.

Drogi pozyskiwania, powiększania i uzupełniania kapitałów własnych są różne, w zależności od formy organizacyjno - prawnej jednostki, a także od indywidualnych zapisów w statucie bądź umowie notarialnej spółki.

Kapitał własny służący finansowaniu lub rozwojowi firm już istniejących pochodzi głównie z zysków zatrzymanych. Właściciele kapitału godzą się na reinwestowanie zysków oczekując, że rozwój firmy podniesie jej wartość. Pozyskanie kapitałów własnych w spółkach z o.o. następuje w drodze sprzedaży dodatkowych wkładów dotychczasowym udziałowcom bądź przyjęcia nowych udziałowców. W spółkach akcyjnych źródłem podwyższenia kapitału akcyjnego jest dodatkowa emisja akcji, a w przypadku kapitału zapasowego nadwyżka osiągnięta ze sprzedaży akcji powyżej ich ceny nominalnej.

Uzupełnienie kapitałów własnych stanowią rezerwy oraz zysk netto roku bieżącego. Rezerwy tworzone są głównie dla zabezpieczenia się przed przejściowymi trudnościami finansowymi i bezpośrednio wynikającymi z nich problemami z terminowym regulowaniem zobowiązań.

Kapitał własny pełni ważną funkcję w firmie. Będąc podstawowym źródłem finansowania pozostającym bezterminowo do dyspozycji przedsiębiorstwa, stanowi jednocześnie zabezpieczenie dla aktualnych i potencjalnych wierzycieli firmy. Stąd też wielkość kapitałów własnych powinna kształtować się na poziomie, umożliwiającym rozszerzenie działalności inwestycyjnej, podjęcie prac rozwojowych bądź zaciągnięcie kredytu.

Cechy kapitału własnego to:
- podmiot wnoszący kapitał do przedsiębiorstwa staje się jego współwłaścicielem lub właścicielem, z reguły nie ma prawa jednak jego zwrotu i otrzymywania odsetek, ale uczestniczy w podziale zysku przedsiębiorstwa lub jego stratach,
- podmiot angażujący kapitał do własnego przedsiębiorstwa powinien być zainteresowany jego rentownością - bardziej, niż dawca kapitału obcego,

Kapitał obcy

- stanowią wszelkie zobowiązania przedsiębiorstwa wobec banków, kontrahentów, dostawców, budżetów, pracowników i innych wierzycieli. Kapitały obce pochodzą z zewnętrznych źródeł finansowania i występują jako:

• zobowiązania długoterminowe,

• zobowiązania krótkoterminowe.

Długoterminowe kapitały obce pozyskiwane są głównie na drodze zaciągnięcia kredytów bankowych bądź emisji obligacji na rynku papierów wartościowych.

Najpopularniejszym źródłem kapitału obcego pozostają wciąż średnioterminowe (o okresie spłaty od 1 roku do 3 lat) i długoterminowe (powyżej 3 lat) kredyty bankowe. Służą one do finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych, mających na celu rozwój przedsiębiorstwa. Emisja i sprzedaż obligacji stwarza z kolei firmie możliwość zgromadzenia kapitału, niemożliwego do uzyskania poprzez kredyt bankowy.

W praktyce przedsiębiorstwa o wiele częściej korzystają z krótkoterminowych źródeł finansowania, tzn. zobowiązań, których termin płatności jest krótszy niż rok. Typowymi zobowiązaniami będącymi efektem bieżącej działalności każdej firmy są:

• zobowiązania wobec dostawców,

• zobowiązania wobec budżetu (podatki, cła, ubezpieczenia),

• zobowiązania wobec pracowników (wynagrodzenia).

Coraz popularniejsze są kredyty handlowe, oznaczające odroczenie zapłaty przez kontrahenta w zamian za dodatkowe koszty związane ze skontem, uzyskanym od odbiorcy w trakcie regulowania zobowiązania. Większe znaczenie mają jednak krótkoterminowe kredyty bankowe tzw. kredyty obrotowe udzielane:

• w rachunku bieżącym (otwartym)

• w rachunku kredytowym (pożyczkowym)

Wśród tych pierwszych występuje kredyt celowy (na sfinansowanie konkretnego przedsięwzięcia) oraz kredyt w linii kredytowej (odnawialny, do regulowania powtarzających się operacji). Z kolei kredyt w rachunku kredytowym może zostać udzielony jako kredyt na wymagalne zobowiązania, kasowy lub sezonowy.

Struktura kapitału obcego uzależniona jest w szczególności od warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz od prowadzonej przez niego polityki i strategii powiększania kapitału.


Cechy kapitału obcego:
- musi on być zwrócony w ustalonym terminie,
- pożyczkodawca ma prawo do odsetek, które ustalane są na podstawie stopy dyskontowej banku centralnego,
- pożyczkodawca z reguły nie ma prawa głosu przy podejmowaniu decyzji w przedsiębiorstwie,
- przyznawanie gwarancji w warunkach inflacji - wierzyciel uzyskuje dodatkowe gwarancje, które chronią go przed realną utratą pożyczonego kapitału,
- może on być oddawany przedsiębiorstwu na krótki, bądź długi okres.


38.ŹRÓDŁA I FORMY ZWIĘKSZANIA KAPITAŁU W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Kapitał własny to udział własny inwestorów w firmie. Jest to wartość środków gospodarczych, wniesionych do firmy przez właścicieli (udziałowców, akcjonariuszy, wspólników) oraz środków, wygospodarowanych przez przedsiębiorstwo w toku działalności. Kapitały własne dzielimy na:

• kapitały (fundusze) powierzone,

• kapitały (fundusze) samofinansowania.

Powyższe kapitały są elementami zewnętrznego finansowania przedsiębiorstwa.

Kapitały powierzone - to wkłady finansowe lub rzeczowe (aporty) właścicieli firmy. Kapitały samofinansowania powstają z kolei z osiągniętego zysku zatrzymanego w firmie bądź innych źródeł charakterystycznych dla danej działalności.

Kapitały własne spółek prawa handlowego składa się z następujących elementów:

• kapitału akcyjnego (spółki akcyjne) lub kapitału udziałowego (spółki z o.o.),

• kapitału zapasowego,

• kapitału rezerwowego.

Drogi pozyskiwania, powiększania i uzupełniania kapitałów własnych są różne, w zależności od formy organizacyjno - prawnej jednostki, a także od indywidualnych zapisów w statucie bądź umowie notarialnej spółki.

Kapitał własny służący finansowaniu lub rozwojowi firm już istniejących pochodzi głównie z zysków zatrzymanych. Właściciele kapitału godzą się na reinwestowanie zysków oczekując, że rozwój firmy podniesie jej wartość. Pozyskanie kapitałów własnych w spółkach z o.o. następuje w drodze sprzedaży dodatkowych wkładów dotychczasowym udziałowcom bądź przyjęcia nowych udziałowców. W spółkach akcyjnych źródłem podwyższenia kapitału akcyjnego jest dodatkowa emisja akcji, a w przypadku kapitału zapasowego nadwyżka osiągnięta ze sprzedaży akcji powyżej ich ceny nominalnej.

Uzupełnienie kapitałów własnych stanowią rezerwy oraz zysk netto roku bieżącego. Rezerwy tworzone są głównie dla zabezpieczenia się przed przejściowymi trudnościami finansowymi i bezpośrednio wynikającymi z nich problemami z terminowym regulowaniem zobowiązań.

Kapitał własny pełni ważną funkcję w firmie. Będąc podstawowym źródłem finansowania pozostającym bezterminowo do dyspozycji przedsiębiorstwa, stanowi jednocześnie zabezpieczenie dla aktualnych i potencjalnych wierzycieli firmy. Stąd też wielkość kapitałów własnych powinna kształtować się na poziomie, umożliwiającym rozszerzenie działalności inwestycyjnej, podjęcie prac rozwojowych bądź zaciągnięcie kredytu.


Podwyższanie kapitału własnego oznacza:
- wzrost bazy kapitałowej przedsiębiorstwa w drodze wpłat lub zatrzymania w przedsiębiorstwie środków własnych, głównie pochodzących z zysku lub przyjęcia środków obcych,
- wykorzystanie finansowania zewnętrznego.


Może ono następować w drodze:
- wkładów pieniężnych,
- innych wartości majątkowych,
- wpłat dotychczasowych lub nowych udziałowców,
- przejęcie jednego przedsiębiorstwa przez inne,
- przekształcenia, tj. zmiany formy prawnej przedsiębiorstwa,
- przekształcenie jawnych rezerw spółek kapitałowych w kapitał nominalny.


Celem podwyższania kapitału własnego jest :
- wzrost bazy gwarancyjnej przedsiębiorstw, co wpływa na wiarygodność przedsiębiorstwa oraz wzrost płynności finansowej,
- zamiar rozszerzenia działalności,
- podjęcie działań racjonalizatorskich, organizacyjnych, czego efektem powinna być obniżka kosztów, poprawa rentowności firmy.

20. BUDOWA BILANSU PRO FORMA I PRELIMINARZA PRZEPŁYWÓW FINANSOWYCH

preliminarz obrotów gotówkowych, który służy jako narzędzie świadomego z góry wyznaczanego sterowania płynnością finansową firmy, obejmując w odpowiednich przedziałach czasowych przewidywane wpływy i wydatki gotówkowe oraz przewidując sposoby pokrycia niedoborów i wykorzystania przejściowych nadwyżek gotówki.

Wpływy i wydatki w preliminarzu wykazywane są z reguły  z podziałem na poszczególne miesiące, ale wielkości te na najbliższy miesiąc wymagają bardziej szczegółowego podziału według tygodni. Preliminarz najbliższych dwóch tygodni, a co najmniej najbliższego tygodnia powinien zawierać specyfikację dla poszczególnych

---