Integracja Europejska zajęcia pierwsze

Definicja procesu integracji- dynamiczny proces (nigdy stan czy element docelowy) tworzenia z części całości lub dołączania do całości części

Integrację Europejską można rozpatrywać jako proces sinusoidalny

Rozpoczęcie nowożytnego procesu integracji europejskiej:

1923- Richard Coudenhove-Kalergi ogłasza ideę paneuropejską - sposób przezwyciężenia przez państwa europejskie problemów związanych z bezpieczeństwem, pokojem, konfliktami. Cele:

• Defensywne przymierze polityczno-militarne wymierzone przeciw sowieckiej Rosji (zgłaszającej idee imperialistyczne)

• Defensywne przymierze ekonomiczno- handlowe wobec USA- nacisk na wspólną politykę celną

Idea paneuropejska nie pojawia się w próżni, jest ona kompatybilna z ideami pojawiającymi się w tym czasie 1918/25, np. 4 idee globalnych, regionalnych ruchów

1. idea Młodej Europy/ Młodej Italii Giuseppe Mazziniego- tworzenia wspólnoty obywateli myślących inaczej o regulacji konfliktów zbrojnych. Tworzył to w oparciu o zjednoczenie Włoch, ale myślał o Europie państw nowo-kształtujących się.

2. Idea panislamska Mahmuda Abdullaha Sahaworthy'ego- idea zjednoczenia państw islamskich- na podstawie stosunku do wiary na podstawie tej koncepcji zasada szarijatu, stosowana obecnie w Iranie.

3. Pansyjonizm Teodora Herzla 1917 r. idea zjednoczenia ruchu syjonistycznego i docelowo nowego państwa Izrael.

4. Idea Panameryki- Tomas'a Fried'a- zakładała stworzenie dużej organizacji głównie ekonomicznej pod przewodnictwem Stanów Zjednoczonych która kreowałaby nowy rynek panamerykański (obejmujący obie Ameryki)

Kalergi próbuje stworzyć wśród tych idei coś, co miałoby pewien element bardzo europejski. Bazuje na współpracy ze stanami zjednoczonymi, jednak zdaje sobie sprawę, że mają one wówczas już swoje interesy- głównie ekonomiczne i niezbędnym jest po I WŚ stworzenie pewnego nowego organizmu.

Opcja paneuropejska ma federalistyczną, ponadnarodową, wspólnotową

• - chciał utworzenia Izby Narodów- składałaby się z przedstawicieli państw członkowskich (1 przedstawiciel państwa na 1 mln mieszkańców) oraz Izby Krajów (1 przedstawiciel każdego rządu)

• Miała być to Paneuropa budująca się wokół awangardy narodowej- elity polityczne, gospodarcze, kulturowe miały tworzyć ideę paneuropy, awangarda państwowa, a nie społeczeństwo paneuropejskie (w tym czasie społeczeństwa szukały swojej tożsamości, odbudowujące ją na nowo, upokorzone wojną nie są przygotowane, żeby się tym zajmować

• W ideę Paneuropy była wpisana klauzula zakazująca dominacji- federacyjne państwo jest możliwe gdy nie ma dominacji- wzór stany zjednoczone Szwajcarii; odrzuca przykład Rzeszy Niemieckiej gdzie dominowały Prusy, czy Związku Sowieckiego, gdzie dominowała Rosja-miały to być nowe Stany Zjednoczone Europy

• Paneuropa miała funkcjonować 1. bez Wielkiej Brytanii (która ma swoje interesy imperialne i swoją wspólnotę-commonwealth- i jest poza funkcjonowaniem unii, wspólnoty państw europejskich) 2. bez sowieckiej Rosji- kulturowo, społecznie obca tradycjom Starego Świata.

Na podstawie tej myśli Kalergiego został zwołany w 1926 roku pierwszy kongres paneuropejski. Kalergi skupił wokół tej idei 24 państwa, które w '26 r. podpisały dokument tworzący Unię Paneuropejską. To była deklaracja tworzenia IN i IK.

Proces ten trwa, ale się nie rozwija. Trwa do 1929 roku,

24.X1929- czarny czwartek- załamanie gospodarcze na świecie. Państwa narodowe Europy powracają do swoich środków protekcjonistycznych, porzucają ideę Paneuropy.

1933 rok- wybory w Niemczech wygrywa NSDAP, Hitler deklaruje sprzeciw idei paneuropejskiej.

1939- pogrzeb idei paneuropejskiej- wybuch II WŚ

W latach '39-'45 - nic się nie dzieje jeśli chodzi o idee, procesy europejskie czy paneuropejskie

'45-'47 zaczynają się konstytuować pierwsze pomysły co do odbudowy myślenia o wspólnej Europie.

Różnica między latami '23- '26, '45-'47 może nawet '51, jest taka, że w tym okresie w budowie myśli, budowie funkcjonowania wspólnot europejskich bardzo mocną rolę odgrywają USA, co będzie miało potem przełożenie na pewne koncepcje myślenia o Europie, wspólnocie europejskiej.

Od '47 roku do '50 następuje wzrost instytucjonalizacji procesów europeizacji. - Co to oznacza?

W 1945 roku Paul H. Spaak belgijski msz(chociaż Leszek twierdzi, że holenderski, ale raczej jestem przekonana, że Nieomylny popełnił BŁĄD!!!) występuje z pomysłem utworzenia Unii celnej między krajami Beneluksu. Jest to zarzewie późniejszych wspólnot.

1948- zawarty jest Traktat Brukselski mówiący o wzajemnej współpracy gospodarczej, kulturowej, ale także zbiorowej samoobronie, między tzw. Małą Europą, czyli Fr, Włochami, Anglią, Beneluksem, nad tym traktatem pieczę sprawują USA, poza tym to jest wstęp do późniejszej konstrukcji NATO.

'48 rok 4 instytucje tworzą się na bazie idei paneuropejskiej:

• Kongres Europejski, z którego w V '48 tworzy się Rada Europy- akcjologiczny przedsionek wspólnot, która skupia państwa demokratyczne, ma na celu dbanie o przestrzeganie granic, umów, gwarancje bezpieczeństwa, gwarancje budowy demokracji liberalnej i ochronę mniejszości narodowych. Już wówczas panuje takie założenie, że nie można stać się częścią Europy nie będąc członkiem RE- wciąż aktualne- nie można stać się członkiem UE, nie będąc w RE.

• Utworzenie Wspólnej Rady Zarządzającej Zagłębia Ruhry. Jest to inicjatywa absolutnie rządu USA, Anglii, Francji, Włoch, krajów Beneluxu która dopełnia inicjatywę z IV'48 roku - utworzenia organizacji europejskiej współpracy gospodarczej, czyli OECC przemianowanej na OECD w '61- miała powstać po to, żeby zagospodarować środki Planu Marshalla ('48-'51) i odbudowa państw które spełnią zasady demokracji liberalnej, wpiszą się w aksjologiczny wymiar budowy myślenia o społeczeństwie demokratycznym. Warunkiem przystąpienia do planu M. jest zagwarantowanie zachowania zasad demokracji liberalnej, czyli- trójpodział władzy, demokratyczne wybory, alternacja władzy, budowa gosp. rynkowej czyli wszystko to, co wiąże się z tradycyjnym amerykańskim modelem reprezentacyjnym (13,5 mld $ od USA). Konsekwencją jest utworzenie właśnie WRZ. Celem WRZ jest nie dopuszczenie do takiego rozwoju przemysłu węgla i stali ogólnie ciężkiego w RFN, aby móc znowu się odrodzić po II WŚ. Francuzi mają dodatkowy cel- kontrola Ruhry, aby mogło się odrodzić zagłębie Lotaryńskie- konkurujące o rynki zbytu z Ruhrą.

• Ale w '48 roku jest już zimna wojna (most powietrzny nad Berlinem, blokada itp.) i USA naciskają na poluźnienie kontroli Zagłębia i utworzenie nowej organizacji ponadnarodowy, wspólnotowy i która zajmowałaby się właśnie współpracą gosp. W tym kontekście w 1950 r. R. Schuman przedstawia plan utworzenia EWWiS- plan napisany przez Jeana Moneta Powołana zostaje w '51 roku przez 6 państw czyli Benelux , Fr , Włochy, RFN. Wskutek dynamicznie rozwijających się stosunków zewnętrznych np - wojna w Korei USA naciskają na stworzenie organizacji polityczno- obronnej państw europejskich.

• 1952 roku rząd Francji pod wpływem Moneta występuje z propozycją utworzenia Europejskiej Wspólnoty obronnej i E W Politycznej. Ten plan na ten czas był w stanie wejść w życie ale przy akceptacji Beneluksu, Włoch i RFN planu nie akceptuje Zgromadzenie Narodowe Francji (komuniści). Upada pomysł. Wówczas państwa europejskie uświadamiają sobie zagrożenie imperialną ideą sowiecką, (bardzo silne partie komunistyczne we Włoszech, w Niemczech- SPD, która do '62 roku jest przeciwna procesowi europeizacji. Adenauer ostrzega przed Rosją i sugeruje jednoczenie się przeciwko niej.

• '53 umiera Stalin, sytuacja się zmienia, z perspektywy państw europejskich, jest teraz szansa na skupienie się na współpracy gospodarczej.

• Przyspieszenie współpracy gospodarczej '52-'58.

• '57 podpisanie '58- wchodzi w życie, powstaje Europejska Wspólnota Gospodarcza i Euroatom- konsolidacja państw europejskich w oparciu o współpracę gospodarczą. Tworzy się Europejski Fundusz Społeczny, wspólna polityka transportowa, handlowa,

• Ta dobra koniunktura dla państw europejskich trwa do 1972 roku.- pierwszy szok naftowy- '72- '73, drugi szok-'76-'77, powodują one załamanie się idei europejskiej i stagnację w procesach europejskich.

• Próbuje się coś robić w '86 roku- przyjęto akt mający na celu wprowadzenie Jednolitego Rynku Europejskiego z 4 wolnościami- swobodny przepływ osób, towarów, usług, kapitału. Ale znowu są to tylko deklaracje wpisane do Jednolitego Aktu Europejskiego, de facto zmienia nieco strukturę decyzyjną, wpisuje Radę Europejską w instytucje UE i niewiele kompetencji przenosi z jednomyślności na kwalifikowaną większość głosów. Uwspólnotawia 3 polityki- regionalną politykę strukturalną, politykę badawczo- rozwojową i politykę wobec młodzieży, ale to nie daje impulsu w ramach rozwoju ie. Państwa nie wpisują w swój porządek prawny zasad Jednolitego Rynku Europejskiego.

• Stagnacja od '86 trwa do Traktatu o UE '92 Maastricht. Państwa europejskie przyjmują dokument ustanawiający:

1. Euroland

2. Kryteria konwergencji- które państwa mogą przystąpić do eurolandu

3. Wprowadza pojęcie obywatelstwa europejskiego

4. Wdraża zasadę subsydiarności-> upodmiotowienie regionów

5. Szereg komitetów i agencji- początek modelu ko mitologicznego, teorii agencji, ogólnie governace'u- ma to zwiększyć partycypację i zapewnić legitymację merytokratyczną procesom europeizacji- pomóc Unii rozwijać się w bardziej społeczny i myślący sposób

• Dynamika procesów europejskich trwa do 2001- traktat z Nicei- próba odpowiedzi starej 15 co do możliwości i zakresu przyjęcia nowych państw członkowskich (Europa śr- wsch., panstwa które odzyskały niepodległość po jesieni narodów.)Ale traktat z Nicei wprowadza de facto marginalne kwestie dotyczące np. powołania komitetu ochrony socjalnej, mówi się o Karcie Praw Podstawowych, ale jest to dokument, który nie jest dołączany do traktatu, ale stanowi załącznik, który nie obowiązuje państwa członkowskie, mówi się o poszerzeniu instytucji UE ilościowych, a nie jakościowych, a więc tak de facto państwa europejskie- głównie Francja nie za bardzo są przekonane, że nastąpi szybko proces poszerzenia UE. Mamy do czynienia z tzw „kompromisem z Nicei” Niemcy deklarują wzięcie na siebie odpowiedzialności za rozszerzenie, więc przekazanie części ze swojej składki na tzw politykę strukturalną fundusze strukturalne dla nowych państw członkowskich w tym głównie dla Polski- i min to warunkuje zgodę Francji na rozpoczęcie ostatecznych negocjacji z państwami Eur. Śr.-wsch., które są najlepiej przygotowane do akcesji. Nie mniej jednak nie pogłębia to procesu europejskiego, powoduje jego stagnację, czego dowodem są kolejne lata:

• 2005 r odrzucenie traktatu ustanawiającego konstytucję dla Europy. Przewodniczący Francuz, który stoi na czele Konwentu Europejskiego Valery Giscard d'Estaing, były prezydent Fr, ponosi osobistą porażkę, Francja odrzuca konstytucję dla Europy, potem czyni to Holandia, nie ma zgody na zaakceptowanie takiego zakresu zmian. Mówi się, że jest to sprzeciw wobec rozszerzeniu z 2004 roku - big bank, fali emigracji, imigrantów, azylantów. Ukazuje się deficyt demokracji, tożsamości europejskiej, czym de facto jest Europa. Ten kryzys trwa także w 2008 roku, on się pogłębia ze względu na odrzucenie przez Irlandię w pierwszym referendum obecnego traktatu o funkcjonowaniu UE- traktatu z Lizbony. Unia zapada w czas refleksji, są czynione pewne targi polityczne. Irlandia zyskuje swojego komisarza w pierwszej komisji, a także niezależność w zakresie polityki podatkowej, aborcyjnej, eutanazji, swoim zakresie współpracy z USA, a więc atrybuty państwa narodowego jak najbardziej zagwarantowane. Najważniejsze- autonomia w zakresie polityki podatkowej.

• W 2009 roku następuje de jure potencjalna szansa kreowania procesów paneuropejskich. De jure, bo traktat o funkcjonowaniu UE w sensie normatywnym- jurydystycznym, umożliwia pewne działania- wzmocnienie obywatelstwa, wzmocnienie partycypacji, zasady governance'u czyli reprezentacji różnych grup społecznych w procesach europeizacji,większej roli PE, czyli ciał, które są legitymizowane społecznie. Czyli ciał, które są legitymizowane społecznie w sensie oddolnym, zwiększa rolę parlamentów narodowych w procesie stanowienia prawa- tworzy się cossac, procedura żółtej i czerwonej kartki, a więc w jakiś sposób próbuje się znaleźć rozwiązanie dla procesów demokratyzacji.

Tak wygląda sinusoidalność- sukcesy i porażki.

W literaturze wyróżniamy 7 rodzajów integracji:

1. Ekonomiczną

2. Polityczną

3. Społeczną

4. Kulturową

5. Militarną lub obronną

Międzynarodową

Regionalną- gminy, powiaty, środowisko lokalne

Wyróżniamy też 2 aspekty IE

1 jakościowy- pogłębienie procesów integracji- nowe instytucje, procedury, kompetencje

2 ilościowy- przystąpienie nowych państw członkowskich

1 dokonuje się bez 2, ale 2 nie dokona się bez 1

Koncepcje procesu IE

Koncepcja federalizmu mówi o ustanowieniu ponadnarodowych struktur i delegacji uprawnień na szczebel ponadnarodowy, a więc przekazanie części bądź całości suwerenności na poziom ponadnarodowy. (Nowy traktat o funkcjonowaniu UE nie stwarza funkcji ministra spraw zagranicznych Unii- to z informacji bieżących) na tę koncepcję nigdy w Europie nie było zgody.

Odnieść kwestie polityki ko mitologicznej do rodzaju polityk rozumiejąc polityke jako Policy politics

Zasadnicze koncepcje IE integracyjne:

1. Koncepcja federacyjna wiąże się z delegacją uprawnień na poziom ponadnarodowy, wspólnotowy i to uprawnień związanych z atrybutami suwerenności państwa oraz stworzeniem jednolitego systemu instytucjonalnego na poziomie wspólnotowym. Jako przykłady tej koncepcji w historii integracji europejskiej:

• '26 Kalergi proponuje utworzenie Federacji Paneuropejskiej i stworzenie w jej ramach Izby Krajów i Izby Narodów

• Joschke Fischer (MSZ RFN) pogłębia w 2001 roku tę koncepcję- oprócz Izby Narodów i IK, mówił o

1. zinstytucjonalizowaniu z KE rządu europejskiego, więc powołaniu w ramach KE ministerstw europejskich odpowiadających za określone polityki strukturalne

2. Utworzeniu z funkcji przewodniczącego Rady Europejskiej Prezydenta UE

3. Utworzeniu funkcji ministra spraw zagr. Jako podmiotu który instytucjonalnie będzie reprezentował UE w stos. Zewn.

4. Utworzenie centrum grawitacyjnego- czyli instytucji skupiającej najważniejsze, największe państwa europejskie (Niemcy, Francja, Wielka Brytania, któreś państwo Beneluxu) miałyby decydować o zakresie i tempie integracji europejskiej- elemencie jakościowo- ilościowym integracji- jak głęboko się integrować i w gronie ilu państw

2. Koncepcja konfederacyjna mówi o delegacji ściśle określonych uprawnień na szczebel ponadnarodowy, natomiast nie ma w niej kwestii dotyczących przekazania atrybutów suwerenności państw-wg Bodina czyli państwa integrują się w obszarach nie związanych z atrybutami suwerenności państw.

Mówi się o 5 zakresach atrybutów suwerenności państw, które w koncepcji konfederacyjnej nie mogą być przekazane na szczebel wspólnotowy:

• Wykonywanie i wdrażanie władzy

• Czynne i bierne prawo legacji

• Prawo prowadzenia wojny i działań wojennych

• Bicie monety (wspólna waluta)

• Nakładanie podatków

Przykłady:

1. 1975-L. Tindenmans Europa 2 lub różnych prędkości, mówiąca o tym, że grupa państw może integrować się ściślej w stosunku do pozostałych, zasada doczekała się implementacji w prawie wspólnotowym, '92 Maastricht - w traktacie została wprowadzona zasada ściślejszej współpracy. Grupa przynajmniej 8 państw może w danym obszarze strukturalnym integrować się szybciej od pozostałych. Przykłady: Euroland, Schengen. Traktat z Lizbony podnosi wymóg do przynajmniej 9 państw uczestniczącychna zasadzie ściślejszej współpracy.

2. 1979 Ralph Dahrendorf (niemiecki politolog, socjolog)koncepcja A'la Carte - Europa menu, każde z państw członkowskich może ze względu na swój interes narodowy wybrać te obszary strukturalne w których chce się integrować. ImplementacjaM Thatcher z tego korzystała, '84 r.- wprowadzono powszechny mechanizm kompensacyjny- rabat brytyjski- Anglia uzyskuje zwrot części swojej składki wpłacanej do budżetu z racji faktu iż nie korzysta z subwencji w ramach wspólnej polityki rolnej.

3. '89 koncepcja kręgów koncentrycznych Jacques Delors- (przewodniczący KE, twórca dwóch pakietów dotyczących polityki regionalnej i polityki społecznej)

Ta koncepcja mówi o tym, że wspólnoty europejskie nie powinny rozszerzać się na kolejne państwa, w tym państwa Europy środkowo- wschodniej, które odzyskały pełną niepodległość na fali jesieni narodów, ale zakłada ścisła współpracę w pewnych kręgach koncentrycznych

• 1. Krąg- kraje Wspólnoty Europejskiej i kraje Europejskiego Obszaru Gospodarczego najbardziej rozwinięty politycznie i gospodarczo (UE i europejskiej strefy wolnego handlu EFTA- Norwegia, Islandia i Lichtenstein)

• 2. Kraje Europy środkowo- wschodniej

• 3. Państwa OBWE (3 koszyki OBWE polityczna, gospodarcza, prawa człowieka)

Współpraca między krajami wspólnoty Europejskiej, a krajami OBWE powinna dotyczyć kwestii politycznych i kwestii ochrony praw człowieka, mniejszości narodowych, prawa obywatelskie

Każdy z tych kręgów jest mniej rozwinięty w stosunku do poprzedniego.

3. Koncepcja funkcjonalna Mitranny- koncepcja mówi o prymacie integracji gospodarczej nad polityczną. Biorąc pod uwagę tę koncepcję można wymienić grupy państw UE, które preferują pewne obszary współpracy funkcjonalne. Najpierw integracja gospodarcza, potem polityczna, spill over.

• Niemcy, Francja, kraje Beneluksu- polityka przemysłowa, badawczo- rozwojowa, polityka konkurencji- czyli zasady pomocy publicznej

• Państwa skandynawskie- obszar funkcjonalny to polityka ochrony środowiska- zrównoważonego rozwoju oraz polityka równości szans- kobiet i mężczyzn, niepełnosprawnych, rasy, religii, wykluczonych prawa dzieci ( Karta Praw Podstawowych „Równość”)

• Kraje kohezji- Hiszpania, Grecja, Portugalia, kraje Europy śr- wschodniej z rozszerzenia 2004; obszar funkcjonalny: polityka regionalna, fundusze strukturalne, wspólna polityka rolna. Absorpcja funduszy strukturalnych na rozwój regionalny.

5 etapów integracji:

OPCJE EUROPEJSKIE:

• Opcja Europejska- ścisła współpraca państw Europy kontynentalnej bez Anglii i Irlandii, twórcą tej opcji jest de Gaulle, próbą instytucjonalizacji tej opcji był plan Foucheta z lat '70, mówiący o utworzeniu europejskiej organizacji militarnej i gospodarczej jako alternatywy do NATO- odrzucony przez Włochy, Belgię i Holandię.

Obecnie ta opcja zmienia aspekt z geograficznego na funkcjonalny. Mówi się o tym, że pewne obszary funkcjonalne powinny być bardziej relewantne politycznie niż inne. Europa bez imigrantów i azylantów czyli wspólna restrykcyjna polityka imigracyjna, integracyjna i azylowa, prowadzona jest przez państwa Beneluksu i Francję.

• Euroatlantycka- ścisła współpraca między państwami wspólnot czy państwami UE, a USA, przy jednoczesnym braku budowania przez państwa UE alternatywnych instytucji i struktur w zakresie polityki obronnej, militarnej w stosunku do NATO. W oparciu o tę opcję USA miałyby możliwość kontrolowania procesu IE, wpływu na zakres i tempo IE, na zakres regulacji polityki handlowej (minimalizacja skutków polityki antydumpingowej do żywności modyfikowanej genetycznie,); kolejny element- próba wciągnięcia państw UE do współodpowiedzialności za stosunki Mn przejście z roli recenzenta do kreatora działań Mn. Opcję tę popierają- Anglia, Irlandia, Skandynawia, Polska, Republika Czeska

• Opcja Europy Regionów którą sukinsyn omówi później

Teorie IE

Kamienie milowe procesu integracji w sensie funkcjonalnym. 6 procesów które decydowały o przebiegu IE:

1. Pojawienie się współzależności gospodarczych łącznie z pojawieniem się Jednolitego Rynku Europejskiego- lata '50 do połowy `80

2. Wzrost liczby regulacji wspólnotowych, wyodrębnienie się 3 wspólnot i spójny system instytucjonalny lata' 58- wyodrębnienie się EWG, ; '65 podpisanie traktatu fuzyjnego- stworzenie wspólnych ram instytucjonalnych dla 3 wspólnot, jednolite instytucje, data końcowa nie do określenia- proces trwa

3. Wyłanianie się wspólnotowych aren politycznych czyli tworzenie się frakcji w PE, organizacji pozarządowych, związków zawod, związków pracodawców, pojawienie się grup interesu na poziomie wspólnotowym przełom lat `60/'70

4. Pojawienie się regionów - połowa lat '70 start, trwa

5. Europeizacja systemu administracji publicznych- wszystkie nowe formy zarządzania na poziomie europejskim, w kolejności wyłaniania się tych elementów jest to

1. Proces governance,

2. komitologia,

3. teoria agencji i

4. otwarta metoda koordynacji

Początek procesu- 2001- wydanie przez KE białej księgi pod nazwą European Governance

6. Partycypacja i deliberacja obywatelska włącznie z pojawieniem się tzw. Konstytutywnych skutków norm- bezpośrednie odwołanie do społecznego konstruktywizmu od 2001r do chwili obecnej

Koncepcja funkcjonalna - co decyduje o tym ,że tę opcję można nazwać funkcjonalizmem, jakie są jej elementy składowe?

Na powyższe pytanie Leszek nie uzyskał satysfakcjonującej odpowiedzi, więc wysapał drugie:

Co jest podstawą teorii funkcjonalizmu:

• Pokój i bezpieczeństwo, wolność jednostki-wspólne wartości (z drugiej strony zawsze jest interes) realizowane w ramach instytucji, gdy są już wspólne wartości, łatwiej budować instytucje, bo są już podstawy aksjologiczne. (Religia, prawo rzymskie, filozofia grecka- do Traktatu z Lizbony są te wartości w każdym traktacie UE)

Na wspólnych wartościach budujemy w sensie funkcjonalnym współpracę w tych obszarach, w których jesteśmy najsilniejsi, które uległy najmniejszemu zniszczeniu:

Przemysł ciężki (bekło się”przepraszam”) czyli przemysł węglowy, przemysł stoczniowy ('49- powstaje Mn władza zagłębia Ruhry, zagłębie Lotaryńskie są 2 ośrodki przemysłowe, które decydują o kształcie rozwoju gospodarczego ówczesnej małej Europy 6 państw). Na podstawie tych dwóch gałęzi przemysłów można mówić o jakimkolwiek rozwoju gospodarczym wspólnot europejskich. Mitranny mówił o delegacji uprawnień na poziom ponadnarodowy, ale na tych obszarach funkcjonalnych- produkcji węgla i przetwarzania stali i później powstają wspólnotowe instytucje jak Wysoka Władza, specjalna Rada Ministrów, zorientowane tylko i wyłącznie na realizację wspólnych przedsięwzięć w zakresie wydobycia, modernizacji, wspólnej polityki celnej, wspólnej polityki badawczej, wymiany personelu w tych dwóch aspektach

Co jest kluczowym czynnikiem spill overu, co decyduje o tym, że zaistnieje spill over? Kiedy z tej integracji gospodarczej przejdzie się do politycznej. Efektywność, wzrost gospodarczy, spadek bezrobocia, te elementy funkcjonalne będą decydowały o tym, że państwa zadowolone ze współpracy gospodarczej, będą rozważały współpracę polityczną. Należy zauważyć, że są to lata 40.- 50. i żadna z tych koncepcji które wtedy powstają - Schumana, Moneta, nie zakłada współpracy holistycznej, czyli całościowej, czyli integracji zarówno politycznej jak i gospodarczej. Mówi się o współpracy gospodarczej. Ten rodzaj myślenia o Europie ulega załamaniu na przełomie lat 60/70, kiedy pojawiają się dwie opcje neofunkcjonalne- najpierw Haasa, później Lindberga.

Czym różnią się w podejściu aksjologicznym- wartości, celowościowym te koncepcje neofunkcjonalne od koncepcji funkcjonalnej Mitranniego.

W funkcjonalizmie instytucja polityczna miała powstać na skutek procesów integracji gospodarczej, a w neofunkcjonalizmie instytucja miała powstać, by te procesy nadzorować, miała być z góry narzucona.

Czym jest ponadnarodowość? I dlaczego ponadnarodowość, a nie wspólnota. Odchodzi się od logiki państw narodowych, wyłaniają się w latach 60./70. Grupy interesów, zinstytucjonalizowane, które mają charakter ponadnarodowy. Haas mówi o interesie wspólnym- nie wspólnotowym, wyodrębnia kategorię interesu dotyczącego pewnej grupy podmiotów, nie wspólnoty wartości.

Celem unii ponadnarodowej wg Haasa ma być rozwiązywanie interesów tych grup strukturalnych, grup nacisku. Ma budować forum dla integracji różnych grup interesów, ma być tym narzędziem, w oparciu o które grupy interesu rozwiązują swoje lub próbują rozwiązywać konflikty. W kontekście grup ponadnarodowych, nowej kategorii podmiotów zjawiających się na gruncie europejskim Haas mówi, że możliwe jest pogłębienie, czy przyspieszenie tych procesów integracyjnych, ale procesowi spill over przypisuje inne desygnaty niż Mitranny.

Neofunkcjonalizm zakłada istnienie 3 poziomów oddziaływania IE, więc- grup interesu, które mają wyodrębnić wspólny interes, potem jest potrzebny aspekt ponadnarodowości, który daje możliwość konfrontacji, czy rozwiązywania konfliktów na poziomie wspólnotowym, a więc jest on potrzebny wspólnotom po to, aby konfrontować interesy i rozwiązywać problemy, ale na samym końcu potrzebne jest też państwo narodowe, aby wdrażać to, co zostało wydyskutowane na poziomie wspólnotowym i zaprezentowane przez grupy interesu.

Bardzo istotne są 4 warunki spilloveru: jakie są to warunki i jak je rozumieć i czemu są istotne?

• Rozbudowana demokracja

• Stabilność ideowa, kulturowa

• Skłonność do działania długofalowego

• Istnienie struktur społeczno- ekonomicznych, które są powiązane ze sobą i zinstytucjonalizowane

Co to oznacza w praktyce?

Kiedy możliwe jest pogłębienie tych procesów integracyjnych?

Biurokracja, istnienie struktur powiązanych ze sobą, działanie ponadnarodowe, przy zachowaniu państwa narodowego i jego atrybutów. Ta wspólnota ma charakter subsydiarny, czyli elementem kluczowym jest państwo narodowe, tu jest sens funkcjonalizmu i neofunkcjonalizmu. Te 4 warunki spill over pokazują, że warunkiem jego zaistnienia jest dobrze funkcjonujące państwo narodowe, posiadające sprawną biurokrację, wysoko zinstytucjonalizowane elity w sensie społeczno- gospodarczym, posiadające możliwość budowania strategii długookresowych. Te państwa, które posiadają te 4 atrybuty spill ober, będą nadawały i będą decydowały o rozprzestrzenianiu się procesów gospodarczych na procesy polityczne. A zatem można powiedzieć, że pojawia się po raz pierwszy zróżnicowanie kategorii uczestników IE. Nie wszystkie podmioty będą w stanie uczestniczyć w tym elemencie wyższej integracji, to nie jest to, co u Mitriannego. Pojawia się uprzywilejowanie pewnych grup interesów ramach państw narodowych. I ten element pewnego myślenia o państwie narodowym i grupie interesu przejawia się, jest dopełniony w neofunkcjonalnej teorii Lindberga.

W jaki sposób Lindberg pogłębia teorię neofunkcjonalną Haasa?

3 zasadnicze warunki, które będą decydowały o dalszym rozwoju procesu IE.

Zmienna przywódczych sił sprawczych- układ sił w ramach struktury ponadnarodowej

Zmienna mobilizacji grup społecznych- grupy interesu

Zmienna zagrożenia zewnętrznego- mogą być 2 strony tego zagrożenia- presja polityczno- militarna i ekonomiczna ze strony Związku Radzieckiego i państw satelickich, po drugie ze strony USA presja gospodarcza np. dotycząca dominacji w handlu Mn i to jest to, co będzie determinowało procesy integracyjne. Drugą i trzecią zmienną należy czytać łącznie i to jest właśnie pogłębienie koncepcji Haasa. Mobilizacja dużych grup społecznych, grup interesu i pewien rodzaj przywództwa w ramach tych grup interesu. To są elementy konstytutywne procesu IE, a więc te które pozwalają definiować interesy europejskie. I to jest wstęp do tworzenia się organizacji, a przede wszystkim partii masowych. Partii które nie są liczne w sensie członkostwa tylko formułują bardzo szeroki apel polityczny, na tyle duży, aby zmieściły się w nim duże grupy społeczne, wówczas w latach 60/70- wtedy mamy do czynienia z catch- all party,partie masowe- z partiami które sformułują bardzo szeroki apel polityczny tak, aby otrzymać duży potencjał legitymizacji i potencjał finansowania działalności. Te podmioty wysoce zmobilizowane z jasnym przywództwem będą w stanie nadać pewną logikę procesowi IE i procesowi decyzyjnemu. Następuje zawężenie pojęcia interesu w kontekście europejskim. Mamy wyraźnie sprecyzowane, zogniskowane grupy interesu, które będą decydowały o zakresie integracji europejskiej. Pewnego rodzaju antidotum, wyjściem z tej sytuacji ma być kolejna koncepcja, która pojawia się na początku lat siedemdziesiątych, czyli komunikacyjna teoria iE Karla Deutscha.

Dlaczego ona stoi w opozycji do neofunkcjonalizmu?

Deutsch nie odrzyca państwa narodowego, suwerenność jest tutaj wyraźnie wyartykułowana, to są lata 70. Nie jest możliwa integracja bez państwa. Nawrót do idealizmu, a więc oparcie się na wspólnocie wartości, poczucie tożsamości związane ze wspólnotą, po drugie zastosowanie narzędzi komunikacji społecznej, więc otwartości i dialogu. To będzie początek procesów governance'u i społecznego konstruktywizmu- po raz pierwszy mamy do czynienia ze zwróceniem uwagi na jednostkę, na postawę behawioralną wobec IE. Deutsch definiuje 2 rodzaje wspólnot- amalgamatową i pluralistyczną. Antycypuje funkcjonowanie grup interesu w kontekście IE. Tzn próbuje nie nazywać ich grupami interesu, tylko wspólnotami, aby nadać wymiar aksjologiczny wartości. Czym w sensie funkcjonalnym te wspólnoty różnią się od siebie?

Amalgamatowa- chodzi o stworzenie jednej jednostki np. rządu spajającego te wszystkie idee, a w pluralistycznej- coś, co będzie ponad rządem, czyli stworzenie czegoś, co nie będzie jedną instytucją, stworzenie czegoś wspólnego, pluralistyczna ma być atrakcyjniejsza niż amalgamatowa, bo łączyć będą wspólne wartości wniesione przez wszystkich, podstawa więzi które łączą te państwa. Otwartość, komunikację, dialog. Deutsch opowiada się za wspólnotą pluralistyczną, bo ona jest w stanie przyciągnąć inne podmioty i rozszerzyć sferę publiczną zawężaną przez duże grupy interesów- te grupy, które są wysoko zmobilizowane, a tak de facto dopuścić inne podmioty do procesu integracji, co się z jednej strony będzie wiązało z włączeniem do procesu IE innych państw, spoza wspólnot, a z drugiej strony z rozszerzeniem kategorii interesu wspólnotowego.

Liberalny intergovernmentalizm

Czym różni się od komunikacyjnej teorii?

Powrót do kategorii interesu. Integracja jest kontrolowana przez grupę najsilniejszych państw, które są w stanie własne interesy narzucać innym państwom. Główną rolę odgrywa korzyść gospodarcza jako motyw całej integracji. Nie ma mowy o poczuciu więzi. System europejski jest bipolarny- z jednej strony państwa narodowe, z drugiej strony- wspólnota.

Co jest elementem pierwotnym w bipolarnym ujęciu procesów IE? Co jest ważniejsze państwa narodowe czy UE?

Pierwotnym poziomem jest państwo narodowe, jeśli w ogóle wspólnota jest potrzebna to po to żeby rozwiązywać, antycypować interesy państw narodowych. Wspólnota nie generuje swoich interesów, swoich wartości, bo nie jest do tego powołana. Odwołanie do neofunkcjonalizmu. Jednak M. mówi o wyłanianiu się też trzeciej areny- alternatywnej pomiędzy unią a państwem narodowym, areny na której mogą się dokonywać przetargi polityczne w procesach europejskich, więc regionów.mówi o polityce regionalnej- alternatywnej polityce strukturalnej i alternatywnych uczestnikach procesu europejskiego.

Tu jest dokończenie tematu 2.

Intergovernmentalizm i opcja regionalna:

Opcja regionalna jest związana z wyłanianiem się nowego poziomu w procesach IE, a więc poziomu regionalnego i lokalnego. Czyli wszystko, co jest poniżej władzy ponadnarodowej centrum politycznym. Początek myślenia w kategoriach udziału regionu w procesach sprawowania władzy, a więc podejmowania decyzji i ich egzekwowania na poziomie europejskim, datujemy na połowę lat 70.

W latach '73-'77- reformy administracyjne w państwach - Francja, Belgia, Holandia,

'75- powstaje Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego- do tej pory największy fundusz strukturalny, który jest instrumentem polityki regionalnej i jego głównym celem- jak na razie, bo to się będzie zmieniało - jest osiągnięcie spójności społeczno- gospodarczo- politycznej.

'85??Zgoda na włączenie Hiszpanii do wspólnot europejskich, miało to istotne znaczenie, bo Hiszpania była krajem zdecentralizowanym, posiadającym 17 autonomicznych regionów- wymuszało to na wspólnotach nowe podejście do roli regionów w zakresie sprawowania władzy

Tą kwestią udziału regionów w procesie sprawowania władzy zajął się stworzony w '86 roku Jednolity Akt Europejski, który wszedł w życie 7. II.'87. Na podstawie JAE zdecydowano o powołaniu Zgromadzenia Regionów Europy. Jest to instytucja, która funkcjonuje do dziś, ale funkcjonuje poza wspólnotami i UE, nie jest to żadna instytucja która ma wpływ proceduralny na funkcjonowanie UE. ZRE miało przygotować plan włączenia regionów w procesy decyzyjne Wspólnoty. Ten plan został przygotowany na Konferencję Międzyrządową poprzedzającą podpisanie Traktatu z Maastricht '92 i tam pojawiły się 3 elementy:

• Wprowadzenie do prawodawstwa unijnego zasady subsydiarności

• Stworzenie instytucji opiniodawczej i doradczej na poziomie wspólnotowym(czyli obok Komisji , Rady i Parlamentu), która reprezentowałaby regiony, interesy regionów

• Wyposażenie tej instytucji w prawo petycji i prawo do składania skarg.

Te postulaty były dyskutowane w trakcie Konferencji Międzyrządowej i Traktat z Maastricht zawarł większą część tych ustaleń, tzn:

• Wprowadzono do prawa unijnego, jako tzw. Zasadę kompetencyjną, a więc zasadę obowiązującą horyzontalnie wszystkie instytucje UE zasadę subsydiarności. Oznacza to, że kwestie dotyczące delegacji uprawnień i możliwości realizowania decyzji na poziomie jak najniższym, muszą być zawarte we wszystkich aktach normatywnych stanowionych na poziomie UE, respektowanie poziomu regionalnego i lokalnego, a więc możliwość wdrażania decyzji na poziomie regionalnym musi być uwzględniania przy ustanawianiuniu wszelkiego rodzaju dokumentów prawnych, źródeł prawa na poziomie wspólnotowym. Za przestrzeganie tej zasady, monitorowanie aktów prawnych pod względem przestrzegania zasady subsydiarności, odpowiedzialnym uczyniono nową instytucję powołaną na podstawie Traktatu z Maastricht czyli Komitet Regionów. Wyposażono KR w prawo petycji, jednak instytucja ta nie otrzymała do dzisiaj prawa składania skarg do ETSu, w kontekście łamania zasady subsydiarności. Tę kompetencję w traktacie z Lizbony. otrzymają parlamenty narodowe. Tak wygląda upodmiotowienie regionów w sensie formalno- prawnym, instytucjonalnym w procesie decyzyjnym. O kontekście polityki regionalnej, jako nowym elemencie, opcjonalnym dla systemu bipolarnego (państwo narodowe, bądź wspólnota) mówił andrew moravcsik, jest to jeden z elementów, które wniósł do teorii IE. Tam państwa miały szukać nowego rodzaju kompromisu, nowej płaszczyzny dialogu i nowego rodzaju sieciowości współpracy.

Ostatnia grupa teorii: supranacjonalizm, instytucjonalizm racjonalnego wyboru, neoinstytucjonalizm, proces governance'u, społeczny konstruktywizm.

Jest to cały zbiór działań, przyczyn, reguł, instytucji, organizacji, które w zupełnie nowym świetle będą ukazywały zarówno proces IE, jak i będą odnosiły się do teorii decyzji, które będą realizowane na poziomie europejskim.

Jak rozumieć instytucjonalizm, neoinstytucjonalizm, co nowego wnosi instytucjonalizm w kontekście rozumienia procesów IE, dlaczego pojawił się w połowie lat '90. I na początku lat 2000/2001, o czym mówi, jakie elementy charakteryzuje, co porusza? (tak, to jest jedno pytanie w wykonaniu pana spill-overa)

Jak rozumieć różnicę między starym instytucjonalizmem, a nowym? Czym różni się w kontekście nowego i starego instytucjonalizmu pojęcie instytucji i organizacji?

W nowym instytucjonalizmie instytucje są to zespoły reguł, norm, mają cechę wpływania na podmioty, modyfikowania, na tworzenie ich tożsamości. Organizacja- jest siecią zależnych, powiązanych ze sobą instytucji- z jednej strony instytucje tworzą organizację, a z drugiej strony organizacja jest samodzielnym bytem, który też wpływa na swoje instytucje, np. kultury kierowania organizacją są różne. Organizacja jest to rozumienie tradycyjnej instytucji, np. ministerstwo, agencja jakaś zinstytucjonalizowana struktura posiadająca własny budżet, personel i sposób zarządzania itd.

Instytucja w nowym inst. Jest to wszystko to, co się wiąże z działalnością i tworzeniem danej organizacji, czyli: jaka jest kultura, w jaki sposób są podejmowane tam decyzje, w jaki sposób za pomocą formalnych, nieformalnych działań ta organizacja może wpływać na procesy decyzyjne.

Co de facto ma opisywać nowy instytucjonalizm?

Podejmowanie decyzji w takim organizmie jakim jest UE. W sensie podmiotowym pokazuje szerokie spektrum uczestników czyli zarówno aktorów tych organizacji, jak i ich sposoby oddziaływania na procesy decyzyjne - stąd neoinstytucjonalizm, czyli formalne i nieformalne reguły gry, czyli np. otwarte metody koordynacji, stanowienie reguł niewiększościowych, nowe formy podejmowania decyzji, nowe formy deliberacji, czyli wszelkiego rodzaju nowe instrumenty posługiwania się nowych organizacji w systemie europejskim, wszystko to, co będzie służyło rozwojowi sieciowego zarządzania- później rozumianego jako governance, sieciowego zarządzania i dzielenia się władzą. W sensie funkcjonalnym, ma to wzmagać procesy legitymizacji, partycypacji i większej transparentności tworzenia się tożsamości. W tym kontekście instytucje są rozumiane w dwojaki sposób- jako zmiennych współistniejących i instytucji jako zależności od ścieżki rozwojowej. Co te 2 podejścia mówią o pojmowaniu nowego instytucjonalizmu w zakresie procesów IE? Co to jest instytucja jako zmienna współistniejąca?

To, jak działa instytucja, wpływa na to jakie decyzje są podejmowane i na ostateczny kształt zapadania tych decyzji. Czyli nieformalne i formalne reguły gry, czyli np. nowe metody zarządzania, otwarta metoda koordynacji, ko mitologia, w jaki sposób będzie wpływała na proces decyzyjny i w jaki sposób będzie kształtowała strategie podmiotów uczestniczących w tym procesie. Ważnym jest, jakimi narzędziami operuje ten instytucjonalizm, który postrzega instytucje jako zmienne współmodyfikujące, mianowicie podkreśla to, że ważnymi narzędziami są kompromis, negocjacje, państwa rezygnują ze swoich preferencji, na rzecz wspólnego wyższego celu, kompromisu, wynoszą z tego korzyści, ale to nie jest zupełna realizacja ich celów narodowych. Czyli liberalizują swoje stanowiska negocjacyjne, a więc godzą się na nowe formy uczestnictwa, nowe formy przetargu intersów.

Zależność od ścieżki rozwojowej polega na tym, że instytucje mogą przeżyć swoich twórców i wywołać skutki, których twórcy nie zakładali. Ustanowienie pewnego mechanizmu czy procedury jest wypaczane. Te nowe formy odrywają się od sensu stanowienia tych instytucji w systemie europejskim, np. mechanizm z Joanniny czyli mechanizm opóźnienia wprowadzania decyzji, miał być tylko mechanizmem wprowadzonym na poziomie traktatu z Maastricht i miał być wprowadzony na okres przejściowy 4-6 lat, a okazało się, że na tyle się usamodzielnił, stał się tak praktyczną nową instytucją w rękach państw narodowych iż został nawet wpisany do traktatu z Lizbony. Tak samo Fundusz Spójności, kohezji, który został ustanowiony w '94 roku na 6 lat tylko i wyłącznie w tej perspektywie finansowej, aby dać Hiszpanii, Grecji i Portugalii możliwość rozwoju infrastruktury drogowej i infrastruktury ochrony środowiska, tak aby one mogły zrównać się mniej więcej z poziomem byłej 12-stki. Przetrwał do dziś i z tego funduszu korzystają nowe państwa członkowskie, ale też te które wejdą w kolejnej rundzie rozszerzenia. Pewien rodzaj nowych instytucji, rozumianych bardzo szeroko- jako metoda podejmowania decyzji, sposób procedowania, element finansowy, usamodzielnia się i pełni odrębną rolę w neoinstytucjonalizmie, w związku z tym neoinstytucjonalizm będzie zakładał pewną destrukcyjną w sensie IE działalność. W związku z tym te wszystkie rodzaje nowej partycypacji, nowych podmiotów, nowych aren, będą wpływały na nowe teorie procesu decyzyjnego. I w tych teoriach procesu decyzyjnego, są 4 poziomy: poziom ponadnarodowy, narodowy, regionalny i poziom mezo czyli strukturalny czyli branżowy.np przemysłu, pewnej branżowej grupy interesu, jak ochrony środowiska, feminizmu jako ruchu społecznego i w ramach tych 4 poziomów, będą kształtowały się różnego rodzaju nowe instytucje, które będą modyfikowały proces IE. Jedną z takich opcji jest proces governance'u.

Czym jest proces governance'u, jakie kluczowe, główne cechy można przypisać temu procesowi?

JEST TO DYSTRYBUCJA WŁADZY PRZYNALEŻNEJ DOTYCHCZAS PAŃSTWOM NARODOWYM, bądź wspólnocie, następuje delegacja części uprawnień na organy czy instytucje ponadnarodowe, czyli ten poziom ponadnarodowy, także części uprawnień na poziom regionalny, czyli następuje decentralizacja.

Jaki jest cel tego procesu?

Usprawnienie podejmowania decyzji, załatwiania różnych spraw, które ze względu na swój charakter, np. ściśle lokalny lub charakter międzynarodowy, lub też ponadnarodowy, nie mogą być rozstrzygane tylko i wyłącznie w ramach rządów, lub w ramach ustaleń międzyrządowych, czyli potrzebna jest pewna instytucja ponadnarodowa, koordynująca i organizująca cały proces decyzyjny, ale też pewne uprawnienia muszą być przekazane pewnym samorządom terytorialnym czy też władzom lokalnym czy regionalnym, które mają lepszy ogląd sytuacji i mogą podejmować decyzje bardziej adekwatne do sytuacji. Proces governance'u można scharakteryzować przez czynniki „input”- „output” tego co ma się wydarzyć na wejściu i to, czym ma być na wyjściu. Na wejściu uzyskuje się działania związane z maksymalną liczbą uczestników, a więc poszerzenie sfery publicznej, sfery IE o maksymalną liczbę uczestników po to, aby zapewnić legitymizację działań na poziomie europejskim, próbować budować konsensus przy wdrażaniu i próbować budować merytokratyczny, a więc ekspercki poziom tworzenia polityk europejskich i na wyjściu ma to służyć procesowi lepszego wdrażania procesów IE, polityk europejskich i ich większej legitymizacji. To rozproszenie władzy, uczestnictwa ma skutkować właśnie tymi elementami: legitymizacji, partycypacji, otwartości. Ten proces governance'u ma się odnieść do tego wszystkiego, co zostało w 2001 roku, zdefiniowane w Białej Księdze „European Governance”-pięciu zasad governance'u, a więc

1. odpowiedzialności ośrodków decyzyjnych za skutki swoich decyzji,

2. otwartości działań,

3. partycypacji społecznej (typowo trójstronna strukturalna partycypacja- związki zawodowe, związki pracodawców i władza różnego szczebla- regionalnego, narodowego czy europejskiego)

4. i obywatelskiej (nowe podmioty, nowe grupy społeczne, nngos'y, interesariusze społeczni czyli wszyscy ci, których dotyczy dane zagadnienie, np. ruch feministyczny, ekologiczny, niepełnosprawni),

5. efektywności i spójności (pewna pragmatyka widzenia tego w szerszym kontekście systemu europejskiego).

Te 5 zasad governance'u ma być realizowane poprzez 3 procesy:

• subsydiarności- możliwie najniżej aby zapewnić realność i możliwie eksperckie wdrażanie i rozumienie problemu

• partnerstwa- zarówno w wymiarze wertykalnym- KE- państwo narodowe (rząd i parlament), region, jak i horyzontalnym- wszystko co się dzieje na poziomie regionalnym i niżej, w przypadku Polski- województwa, gminy, powiaty i inne podmioty z danego obszaru

• proporcjonalności- każdy środek użyty do rozwiązania danego problemu musi być adekwatny, współmierny i konieczny do problemu który porusza

Governance jest ogólnie bardzo proceduralny i instytucjonalny.

Czym jest społeczny konstruktywizm w konfrontacji z governancem ? W jakim sensie dopełnia opcję governance'u?

Będzie wskazywał nie tylko na wymierne procedury, ale też wspólne świadomości- ktoś to wyjęczał nie wiem czy dobrze, bo Leszek przemilczał i zadał kolejne pytanie:

W sensie podmiotowym, strukturalnym kto nas interesuje w społecznym konstruktywizmie?

Jednostka! Społeczny konstruktywizm jest fundamentem behawioralnego postrzegania IE

Dlaczego dopełnieniem governance'u- bo governance ma służyć ludziom, tym podmiotom, które są najważniejsze w procesie IE, a więc tu jest położony nacisk na behawioralny, jednostkowy wymiar procesu IE. Jak ten proces będzie wpływał na jednostki? W tym kontekście mówi się o internalizacji, czyli umiędzynarodowieniu działalności przepływu jednostek. W tym kontekście internalizacji mamy do czynienia z tworzeniem się tzw. Konstytutywnych skutków norm, -

Proces: jednostka internalizacja działalności tworzenie się konstytutywnych skutków norm-jak to rozumieć, co to znaczy w sensie pragmatycznym i przez co to może być wykonywane?

Jednostki z różnych krajów artykułując swoje potrzeby, łączą je w większe agregaty tych potrzeb zbliżonych do siebie, one uwidaczniają się na poziomie ponadnarodowym i przez to wpływają na działalność UE i dzięki temu, że jest to uwidaczniane na tych wyższych poziomach, jest budowana pewna tożsamość.

W kontekście tych procesów konstytutywne skutki norm mają służyć budowaniu nowej tożsamości europejskiej. Nowego wymiaru i celu procesów IE, bo celem IE jest stworzenie pewnego europejskiego wymiaru polityki, społeczeństwa, obywatelstwa, waluty, wszystkiego, co ma oznaczać bezpośrednią korzyść dla obywateli. Konstytutywne skutki norm, oznaczają to, że obywatele w procesie internalizacji, a więc przemieszczania się, mobilności, np. posiadając takie narzędzia jak układ z Schengen, wymieniają swoje wartości, dyskutują je, widząc korzyść z procesu europejskiego, tworzy się rodzaj tożsamości europejskiej, która ma pewne prawa podmiotowe, tzn możliwość przemieszczania się bez konieczności okazywania paszportu, w takim sensie pragmatycznym, podejmowania działalności gospodarczej, podejmowania pracy, ochrony konsularnej ze strony każdego państwa na zewnątrz. Całość tego procesu podkreśla wagę norm, które obowiązują, cały ten proces to jest negocjacja, grupy mają jakieś oczekiwania ukształtowane w procesie dialogu, co do innych grup, albo co do interesów swoich albo innych podmiotów i negocjują ze sobą w ramach nowych instytucji i dochodzą do konsensusu którym jest nowa tożsamość, która może się różnie przejawiać, może być świadomością, a może mieć skutki pragmatyczne. Bardziej jest w społecznym konstruktywizmie nacisk na to, że jeśli będzie miała skutki pragmatyczne, to pojawią się też wyższe skutki wyższe, pojawienie się nadwartości, pewnego rodzaju idei, pewnego dyskursu, czyli rozumienia tego czym jest, czym ma być ponadnarodowość, czym ma być państwo narodowe, tak aby nie tworzyć zamkniętych obręczy narodowych, strukturalnych, aby zachodziły procesy otwierania i partycypacji.

Podsumowując w kontekście tych wszystkich teorii UE staje się czymś pomiędzy państwem narodowym, a strukturą ponadnarodową nie będąc do końca ani jednym ani drugim, ona przyczynia się do transformacji obu tych wymiarów, ale staje się tzw nową wartością autoteliczną, która ma stworzyć nowego rodzaju instytucje, procedury, sposoby funkcjonowania, delegowania uprawnień, wdrażania- zupełnie nowy byt z zupełnie nowymi zadaniami- tak jest postrzegana dzisiaj w sensie teoretycznym UE czy IE jako proces.

Wdrażanie polityki europejskiej: (3)

W tym procesie wdrażania polityki europejskiej, mamy do czynienia właśnie ze sformalizowanym procesem tworzenia polityki i później jej wdrażania w sensie transpozycji i rzeczywistego egzekwowania.

3 koncepcje wdrażanie polityki europejskiej: Jakie są to koncepcje, czego dotyczą i jakie poziomy można z nich wyróżnić? Jacy aktorzy są najistotniejsi w każdej z tych koncepcji?

Bezpośredni- poziom ponadnarodowy i wspólnotowy

Pośredni- między kim a kim zachodzi relacja wdrażania polityki? Między KE, a państwem Narodowym. Problemem państwa będzie odpowiednie skomponowanie polityki wdrażania, a więc są ty 2 bipolarne intergovernmentalne postrzegania

Wdrażanie polityki- proces governance- subsydiarność ku górze czyli rozproszenie procesów decyzyjnych na poziomie wspólnotowym i tu jest ko mitologia, wszelkiego rodzaju nowe formy podejmowania decyzji i subsydiarność na dole czyli w jaki sposób państwa narodowe organizują nowe metody wdrażania polityki europejskiej, tu pojawia się pojęcie deficytu wdrażania.

Na poziomie europejskim May 2 reżimy tworzenia polityk europejskich, czyli model wspólnotowy i model międzyrządowy:

MODEL WSPÓLNOTOWY:

4 instytucje:

1.Komisja ,2.Rada,3.PE,4.ETS- te podmioty są włączane w procesy podejmowania decyzji

W oparciu o metodę wspólnotową decyduje się o kwestiach 17 uwspólnotowionych polityk (transportowa, regionalna, handlowa). W nowym traktacie z Lizbony będą to tzw wyłączne kompetencje lub kompetencje dzielone (między państwa i wspólnotę) KE.

Organem inicjatorskim jest zawsze KE, to ona wychodzi z inicjatywą nowego źródła prawa, chociaż nie tylko ona ma prawo inicjatywy, ma ją też Europejski Bank Centralny, EB Inwestycyjny, Rada Unii, PE, jednak KE de jure rozpoczyna proces decyzyjny. Propozycję aktu prawnego przedkłada Parlamentowi na pierwsze czytanie. PE ma standardowo 3 do 4 m-cy na podjęcie decyzji i zazwyczaj podejmuje decyzje zwykła większością głosów- w sprawach proceduralnych, natomiast w kwestiach mających duży ciężar gatunkowy dla UE, np. w kwestii budżetu, stosunków zewnętrznych z państwami i organizacjami trzecimi, umów handlowych, nowych członków, nowych stowarzyszeń- jest to bezwzględna większość głosów. Po pierwszym czytaniu decyzja trafia do Rady Unii Europejskiej, która zajmuje tzw wspólne stanowisko i zwykle czyni to albo zwykłą większością głosów, albo kwalifikowaną większością, jeśli chodzi o sprawy mające większy ciężar gatunkowy. Po ustaleniu wspólnego stanowiska, następuje w PE II czytanie i znowu 3-4 m-ce.

Na poziomie traktatu z Lizbony w tym momencie wprowadza nowość czyli aktywność parlamentów narodowych. Procedura żółtej kartki. Każdy z Parlamentów Narodowych otrzymuje 2 głosy. (2 bo w jednych państwach jest bikameralizm, a w innych unikameralizm- aby tutaj zachować zasadę równości) Na 27 państw są 54 głosy. Gdy uzbiera się 1/3 z 54, czyli 18 głosów przeciw danej decyzji, ta decyzja jest odrzucana- nie jest zupełnie kasowana, ale trafia na początek procesu decyzyjnego, więc do KE, która powinna wprowadzić poprawki w miejscach, które spowodowały odrzucenie decyzji.

Poza procedurą żółtej kartki Parlamenty uzyskują utworzenie nowej instytucji, która się nazywa COSSAC- (ej, bez kitu nie pamiętam jak to się pisze, ale chyba tak, jeśli nie to proszę o informację zwrotną, bardzo proszę bo nie chcę dać dupy na kole, Jus) jest to Konferencja Komitetów Wykonawczych do spraw Wspólnot Europejskich. Jest to nieformalne forum negocjacji, kompromisu, takie forum robocze, gdzie spotykają się członkowie parlamentów narodowych i PE. Nie ma określonej struktury. Nie ma informacji, że tworzy się jakieś prezydium, gremium. Jest to bardzo elastyczna płaszczyzna porozumiewania się. Mogą tam się spotkać przedstawiciele PE z przedstawicielami parlamentu polskiego albo PE i przedstawiciele 5 innych parlamentów, nie ma reguły. Ta płaszczyzna ma służyć jak najszerszej elastyczności i wymianie poglądów, współpracy roboczej na poziome PE i parlamentów narodowych. Nie ma żadnej mocy opiniodawczej czy doradczej czy udziału w procesie decyzyjnym, jest to nowa forma instytucji, która ma służyć procesowi otwartości i deliberacji na poziomie parlamentarnym. COSSAC już funkcjonuje.

Trzecia rzecz mówiąca o wzroście roli parlamentów narodowych w procesie stanowienia prawa, to fakt iż parlamenty narodowe uzyskują prawo składania skarg do ETS, gdy stwierdzą nie przestrzeganie, albo łamanie zasady solidarności w danym akcie prawnym.

Sprawozdawczość- oznacza to, że sześć instytucji, takich, jak Komisja, Rada Unii, PE, EBI, EBC i Trybunał obrachunkowy co roku muszą składać sprawozdanie ze swojej działalności legislacyjnej parlamentom narodowym- ile aktów prawych zaproponowała dana instytucja, ile przeszło, ile zostało odrzuconych i jakie są plany w sensie proceduralnym min danej instytucji na przyszły rok. Jest to kwestia tylko informacyjna, służąca otwartości, przejrzystości funkcjonowania danej instytucji.

Jeżeli parlamenty narodowe nie wyrażą sprzeciwu, wówczas PE ma prawo zachować się na 3 sposoby w procesie decyzyjnym:

1. może przyjąć decyzjię- w zależności od większości głosów jaka była na początku- albo zwykłą, albo nie…może też nie zająć stanowiska-

2. odrzuca dany projekt aktu normatywnego- musi to czynić zawsze bezwzględną większością głosów, wówczas ulega on kasacji, nie może być już modyfikowany, musi być napisany od nowa.

3. Może wprowadzić poprawki bezwzględną większością głosów

Wówczas propozycja danego aktu prawnego trafia do KE, która

Przyjmuje poprawki albo je odrzuca

Bez względu na to co zrobi, decyzja musi trafić znowu do Rady UE.

Rada UE:

• Jeśli KE przyjęła poprawki PE, aby dany akt prawny mógł wejść w życie, Rada musi zagłosować kwalifikowaną większością głosów

• Jeśli KE odrzuciła poprawki PE, aby dany akt prawny mógł wejść w życie, Rada musi go przyjąć jednogłośnie

Od traktatu z Nicei tzw komitet pojednawczy czy koncyliacyjny- jeśli Rada UE nie jest w stnie zająć stanowiska ani kwalifikowaną większością głosów ani jednomyślnie. Jest to po to żeby akt nie został odrzucony po poniesieniu dużych kosztów i finansowych i legislacyjnych.

Przed pojawieniem się komitetu koncyliacyjnego głos należał do Rady Unii, co więcej do Nicei miała ona prawo odrzucenia decyzji Parlamentu Europejskiego- mogła zagłosować kwalifikowaną większością i odrzucić poprawki PE. Od Nicei PE wzmocnił znacznie swój udział w procesie decyzyjnym.

Komitet koncyliacyjny jest to instytucja, którą powołuje Przewodniczący KE i która ma 3 do 4 m-cy na podjęcie decyzji. W komitecie koncyliacyjnym zasiadają w równej liczbie przedstawiciele, członkowie Rady UE i PE. Nie ma określonej w traktacie liczby, ma być równo, ale ile? W zależności od charakteru decyzji, problemu, jakim się zajmuje, może być to różna liczba. Decyzja jest podjęta wówczas, gdy członkowie PE osobno stanowiąc zagłosują za nią zwykłą większością głosów, a członkowie Rady UE kwalifikowaną. Liberalizuje się sposoby podejmowania decyzji. W traktacie z Lizbony okres 3-4 m-cy skracany jest do 6-ciu tygodni. Jeśli nie dojdzie do porozumienia na poziomie komitetu koncyliacyjnego, to dany akt prawny nie może wejść w życie.

REŻIM MIĘDZYRZĄDOWY:

Rada Europejska i Rada Unii Europejskiej

Są tu zastrzeżone najbardziej strategiczne obszary działalności państw, które nie są uwspólnotowione, więc wspólna polityka zagraniczna, wspólna polityka obronna, polityka w zakresie wymiaru sprawiedliwości, polityka podatkowa- są to kompetencje konkurencyjne, czyli te, które są zastrzeżone wyłącznie dla władz narodowych.

RE wypracowuje tzw konsensus, aby podjąć decyzję w metodzie międzyrządowej, a więc aby uwspólnotowić politykę, która była do tej pory narodowa. Konsensus, bo RE jest do tej pory jedyną instytucją unijną, u której nie ma tzw proceduralnych głosowań. Jeśli znajdzie konsensus, decyzja jest kierowana do Rady UE.

RUE, aby wyraziła zgodę na podjęcie danej inicjatywy, bądź danego aktu normatywnego, wypowiada się jednogłośnie. Aby zliberalizować proces decyzyjny, Traktat z Lizbony wprowadza modyfikacje i rolę parlamentów narodowych, za pomocą tzw klauzuli passarelle albo klauzuli pomostowej. Jest to tzw procedura czerwonej kartki.

Procedura passarelle umożliwia włączenie się parlamentom narodowym w proces podejmowania decyzji. RE 6-m-cy przed zebraniem się RUE- czyli przed jakimś szczytem, konferencją międzyrządową, wystosowuje zapytanie do parlamentów narodowych o możliwość zastosowania w przypadku konkretnego głosowania w miejsce jednomyślności, procedury kwalifikowanej większości głosów, a więc aby była możliwość zliberalizowania podjęcia decyzji. Czerwona kartka polega na tym, że jeżeli chociaż jeden parlament narodowy notyfikuje sprzeciw, ta procedura nie może być uruchomiona i RUE musi głosować jednomyślnie.

Metoda pośrednia- najczęstsza, zagadnienie dotyczy przeprowadzania i wdrażania przez KE i parlamenty narodowe 3 rodzajów aktów normatywnych:

• Decyzje są kierowane przez KE do szczegółowo określonych agend, czy organów zarządzających programami, np. do sektora małych przedsiębiorstw,

• Rozporządzenia najmocniejsza ingerencja prawa unijnego w prawo państw narodowych. są bezpośrednio skuteczne, kierowane bezpośrednio do państw, są bardzo szczegółowe i już KE określa jak powinno być zrealizowane dane prawo czy program. Rozporządzenie wiąże państwo narodowe co do celów, co do formy. Nie wymaga transpozycji na prawo narodowe, tzn jak jest przyjęte w drodze wspólnotowej, tak jest włączane do Dziennika Ustaw. Po prostu rozporządzenia się tłumaczy na język danego państwa i włącza do porządku prawnego- techniczna transpozycja. W przypadku rozporządzeń obowiązuje zasada lojalności (od traktatu Amsterdamskiego), czyli w przypadku kolizji prawa europejskiego z krajowym, krajowe musi zostać uchylone. Mamy określone vocatio legis- max 1 rok.

• Dyrektywy - KE pozostawia swobodę państwom co do metody wdrażania- określa cel i ostateczny termin. Państwo musi dokonać transpozycji na prawo krajowe. Czas wdrażania i transpozycji dyrektyw trwa od 1 do 3 lat.

Problem dyrektyw można odnieść do poziomu relacji między KE, rządem państwa narodowego i jego parlamentem narodowym. Dlaczego w tym postrzeganiu dyrektyw, wdrażaniu dyrektyw pojawia się ten poziom odniesień jako problem szczególnie istotny. Czego ten problem dotyczy i na czym polega, dlaczego te instytucje są tutaj istotne?

Rząd musi, jest zobowiązany-jako reprezentant w metodzie wspólnotowej reprezentowany na poziomie RUE- dyrektywę wdrożyć w porządek swojego prawa. KE jest na stanowisku, że każdą dyrektywę należy wdrażać za pomocą źródeł prawa pierwotnego, nie wtórnego, a zatem ustaw, a nie rozporządzeń rady ministrów, okólników czy memorandów. Aby dana dyrektywa, która wymaga przełożenia na prawodawstwo danego kraju, a więc przełożenia na ustawę była w najwyższym stopniu legitymizowana przez parlament, aby nie zachodziły problemy z wdrażaniem, bojkotowaniem przez partie polityczne czy grupy interesu tej szczegółowej dyrektywy, ze względu na to, że przedstawiciele grup interesu, albo partie polityczne, powiedzą, że dany akt prawny nie jest ustawą, więc nie było konsensusu w parlamencie narodowym do wprowadzenia takiego prawa, a zatem on może być skutecznie bojkotowany, jest to decyzja rządu. Jest to pewien rodzaj rozporządzenia czy aktu wykonawczego, który wydaje tylko i wyłącznie rząd. Stąd KE naciska aby one były jak najwyżej legitymizowane i były elementem prawa pierwotnego. Rządowi natomiast zależy żeby dana dyrektywa weszła w życie, bo jeśli nie wejdzie w ciągu 3 lat, to KE nakłada karę na rząd, a poza tym rządowi zależy żeby to było wtórne, bo pewne rzeczy są czasami nie wygodne. Pewne decyzje, które są podjęte za pomocą konsensusu na poziomie UE, nie zawsze dadzą się wytłumaczyć na poziomie narodowym. Społeczeństwa państw narodowych nie zawsze interesują się tym, jak rząd zachowuje się na szczytach czy głosowaniach. Rząd czasami może próbować ukrywać swój prawdziwy wizerunek europejski. Na forum parlamentu narodowego przy transpozycji dyrektyw, dochodzi do włączenia kolejnego wymiaru rywalizacji politycznej między partiami politycznymi. Oprócz tradycyjnego podziału między prawicę i lewicę, dochodzi ten wymiar europejski- pro- bądź antyeuropejski. Rząd jest oceniany- dlaczego zgodził się na taką dyrektywę, jakie były motywacje I tak de facto w dyskursie narodowym ludzie otrzymują informację, że rzeczywiście taka deklaracja rządu się pojawiła i teraz trzeba to wprowadzić w porządek prawny. I na tym etapie dochodzi do przetargów politycznych, także dlatego, że parlamenty narodowe do tej pory nie są włączone w proces decyzyjny i traktat z Lizbony ma wyjść naprzeciw temu dylematowi, tzn ma włączać parlamenty narodowe- otrzymują prawo wypowiadania się. Ogólnie ta cała innowacja legislacyjna w traktacie z Lizbony, żeby nie dopuścić do blokowania czy tzw pozłacania prawa. I tu jest ten element zależności od ścieżki rozwojowej-parlamenty narodowe często tak transponują dyrektywę, że traci ona swój sens. Wtedy mamy do czynienia z deficytem wdrażania.

Aby usprawnić relacje na linii rząd- parlament narodowy, a więc aby próbować znaleźć konsensus w transpozycji dyrektyw, proponuje się całą ideę tzw sprawnego państwa. Czym jest sprawne państwo? Jakie elementy składowe tej definicji można wyróżnić?

Państwo zapewnia swoim obywatelom dostęp do wszelkich możliwych świadczeń publicznych, daje szansę rozwoju, zachęca do współpracy między obywatelami, do elementów sprawnego państwa należy efektywność i skuteczność. Cechy: Dynamiczne, chętne do współpracy, elastyczne, dostosowujące się, słuchające potrzeb swoich obywateli i potrafiące na nie właściwie odpowiadać, buduje pewien rodzaj dostosowania się do więzi społecznych. W tym momencie mamy do czynienia ze społecznym konstruktywizmem czyli w jaki sposób państwo może działać przez wszelkiego rodzaju mechanizmy, instytucje na korzyści osiągane przez ludzi, przez grupy społeczne. 2 miary pragmatyczne mierzenia sprawności państwa, czyli efektywność i skuteczność. W sensie pragmatycznym czym jest efektywność i czym jest skuteczność?

Efektywność- wyniki działalności państwa, jego decyzji, jego orientacja w środowisku zewnętrznym, które przedstawiają ze sobą jakieś konkretne dane jakościowe i liczbowe, np. możliwość skrócenia wizyty u specjalisty, ilość wybudowanych km autostrady. Jest to wskaźnik rezultatu

Skuteczność- wskaźnik oddziaływania, opinia publiczna i społeczeństwo jest zadowolone, odczuwalność poprawy, jaki jest dalszy efekt danej decyzji. Jakie będą efekty długofalowe.

4 drogi dojścia do sprawnego państwa

1. 
   Działanie jako etos

2. Sprawność jako cel

3. Pomiar sprawności

4. obywatel

Czym jest działanie jako etos? Panienka coś sapie ale jest daleko, więc nie usłyszałam odpowiedzi

1. Działanie jako etos-apolityczność administracji, profesjonalna i apolityczna służba publiczna, której celem jest efektywność. Poza stanowiskami ministerialnymi, dyrektorzy wydziałów i departamentów - wybierani powinni być na podstawie konkursów. Odejście od systemu łupów, gdzie partia rządząca wygrywa i obsadza stanowiska swoimi ludźmi. W tym momencie powinna się utworzyć zbieżność indywidualna przechodząca w zbieżność strukturalną.

Czym jest zbieżność indywidualna i czym ma być zbieżność strukturalna wg Petersa? ludzie administracji dążą do wspólnego celu służącego dobru publicznemu, do dążenia do tego celu motywują ich etos pracy i nagradzanie- a w przypadku procesów europeizacji?-

Zbieżność indywidualna- Rozumienie czym jest wspólnota europejska i wspólne rozumienie procesów w kontekście europeizacji np. europeizacji administracji i funkcjonowanie wg wspólnego rozumienia pojecia sprawnosci dzieki czemu można osiagnac zbieznosć strukturalna.

Zbieżność strukturalna jest zbieżnością procedur, spójnością relacji. Tutaj powstają zbieżne struktury, które pozwolą wykonywać zbieżne cele i wartości

Co powstaje w wyniku indywidualnej i strukturalnej bieżności? Dzięki zbieżności indywidualnej posiada się wspólne rozumienie procesów, chociażby europeizacji administracji, funkcjonowania administracji, w efekcie wspólnego rozumienia pojęcia sprawności, dzięki jej wspólnemu rozumieniu osiągamy zbieżność strukturalną, a zatem w efekcie tego osiągamy zbieżność strukturalną, powstają zbieżne struktury, które pozwolą wykonywać te zbieżne cele i zbieżne wartości. Przykład:

Sieć UE ds. Administracji Publicznej (EUPAN) Jest to pewien element pragmatycznie rozumianej zbieżności indywidualnej i strukturalnej. Na poziomie europejskim, z inicjatywy KE została stworzona sieć w skład której wchodzą przedstawiciele administracji publicznych, np. przedstawiciele kancelarii premiera, przedstawiciele służb publicznych, rządowego centrum studiów strategicznych mogą to być wszystkie podmioty, które decydują o funkcjonowaniu administracji publicznej. Ta sieć zbiera się 2 razy w roku, na koniec każdej prezydencji i ma na celu wypracowanie wspólnych praktyk funkcjonowania administracji publicznej. Dzieli się na 5 grup:

3 grupy stałe i 2 grupy ad hoc

Stałe:

1. Grupa ds. innowacyjnych służb publicznych (Innovative Public Services Group - IPSG) która zajmuje się np. wdrażaniem strategii lizbońskiej i oceną skutków regulacji, w jaki sposób regulacje prawne przekładają się na działalność jednostek, przedsiębiorstw, regionów

2. Grupa ds. zarządzania zasobami ludzkimi (Human Resources Working Group - HRWG) która dyskutuje kwestie etyki w administracji publicznej, szkoleń, kwestie dotyczących podnoszenia kwalifikacji przez urzędników administracji publicznej, polityki personalnej w administracji publicznej.

3. Grupa ds. eAdministracji (eGovernment Working Group) zajmuje się wszelkiego rodzaju działalnością informatyzacji funkcjonowania administracji publ, wykonywaniem pewnych procedur przez Internet- rejestracja firmy, złożenie rozliczenia podatkowego

Ad hoc:

• Grupa ds. dialogu społecznego (European Social Dialogue Working Group).Zadania grupy koncentrują się na problematyce dialogu społecznego w sektorze publicznym na poziomie ogólnoeuropejskim. Zajmuje się kwestiami partycypacji obywateli, instytucji pozarządowych we współpracy z administracją publiczną. Dialog społeczny czyli- partycypacja obywateli w procesach decyzyjnych administracji

• Grupa ds. doskonalenia stanowionego prawa (Better Regulation Working Group).- ma na celu wymianę dobrych praktyk między administracjami-to, co się sprawdziło

Jest to praktyczne rozumienie widzenia działania jako etosu.

2. Czym jest sprawność jako cel?

Jeżeli widzimy, że pewne procedury nie dają efektu w postaci realizacji celu, to te procedury zmieniamy. Możliwość dostosowywania się, nieustanna analiza rezultatów i wyciąganie wniosków. Czym jest w tym kontekście efekt….( nie zrozumiałam Kwieciński 3 1h 20 min- jak ktoś skuma to niech da znać)? Na krótką metę osiągamy rezultaty, ale później to się nie dzieje. Co jest kluczowe z punktu rozumienia tego elementu, czyli sprawnego działania jako celu? Co to znaczy refleksja nad działaniem? Z czym to powiązać w sensie praktycznym? Cały czas mieć na uwadze cel. Należy prognozować. W tej chwili mówimy o praktykach forseitowych, przewidywaniu przyszłości, dostosowywaniu się do niej. Jest to element, który był wymieniany przez Ernesta Haasa, jako jeden z czynników efektu spill over: sprawność planistyczna, dobrze zorganizowana administracja, mówił, że elementem dobrze zorganizowanego rozprzestrzeniania się procesów ie, będzie właśnie to planistyczne, długookresowe postrzeganie, rozumienie funkcjonowania administracji państw, stąd mamy ten element także włączony.

To były czynniki obiektywne, czyli takie, które należałoby zastosować do wszystkich organizacji

Teraz czynniki subiektywne, odnoszące się do każdego przedsięwzięcia osobno. Z jednej strony jest to pomiar sprawności, z drugiej są to prawa obywateli, włączenie obywateli w procesy decyzyjne.

Jak rozumieć czym jest pomiar sprawności? Czym jest next step, karta wyników i New public management. Czym są te praktyczne rozwiązania? O czym jest w nich mowa, do czego się one odnoszą?

next step polegał na przekazaniu pewnych kompetencji z departamentów do agend, które wyznaczyłyby sobie cele i już indywidualnie przy dużej dozie swobody miałyby możliwość realizowania tych celów- delegowanie uprawnień do wyspecjalizowanych podmiotów, (już nie na poziom ponadnarodowy), kluczowymi elementami efektywności tego typu działań, będzie: niezależność personalna, finansowa, strukturalna. Dana agencja o tyle będzie miala sens w przypadku, w odniesieniu do sprawności, o ile będzie niezależna podmiotowo, finansowo, strukturalnie od instytucji która je tworzy? Tego typu instytucje klasyfikujemy jako ininstytucje niewiększościowe, więc nie podlegające weryfikacji politycznej w wyborach. Tutaj zaliczamy przede wszystkim agencje, komitety, fundacje, instytucje qal-gov- czyli instytucje qwazi-governmental- półrządowe. W ramach tych instytucji niewiększościowych wyróżniamy 2 opcje- w zależności od tego, co chcemy osiągnąć

teorię agencji- gdzie mamy do czynienia z relacją pryncypał- agent, niezależność agencji jest ograniczona w stosunku do pryncypała, czyli podmiotu tworzącego ową agencję, np. minister sadza szefa agencji, decyduje o budżecie, agencja jest de facto kontrolowana, np. przez rząd, niezależność jest praktycznie iluzoryczna

teoria agencji powierniczej- całkowite delegowanie decyzji jeżali chodzi o budżet, samo finansowanie się, wybór kierownictwa, tworzenie struktur,

generalnie różnią się one stopniem niezależności od instytucji tworzących, fundujących ową agencję.

Karta wyników jest to ocena efektywności, badania poprzez określone wskaźniki, jak realizowana jest owa sprawność

Nowe podejście do administracji, czyli New public management- nowe zarządzanie publiczne, któro polega na tym, iż prywatyzuje się pewnego rodzaju usługi publiczne, np. wywóz nieczystości, energetyka, dostarczanie wody, ochrona środowiska. Czyli państwo na poziomie narodowym albo regionalnym czy lokalnym, oddaje do zarządzania pewien obszar dobra wspólnego, na rzecz podmiotów prywatnych. W tym kontekście można mówić o pewnym rodzaju partnerstwa publiczno- prywatnego. Prywatyzowanie działalności usług publicznych, usług komunalnych. I tutaj w zależności od kultury politycznej, zaufania i pewnej socjalizacji społecznej, mamy do czynienia, albo z podniesieniem efektywności, poprzez oddawanie do wykonywania pewnej usługi podmiotom rzeczywiście najlepszym, wylonionym na podstawie rzetelnego, obiektywnego konkursu. Albo tam, gdzie mamy do czynienia z niskim poziomem zaufania społecznego i pojawiają się zjawiska-paternalizmu, nepotyzmu czyli oddawanie do wykonania usług publicznych przedsiębiorstwom prywatnym w jakiś sposób powiązanym z tymi, którzy im te działania zlecają.

Patronaż - strategia wzmacniania politycznego wpływu na drodze nominacji politycznych. Podstawowy instrument polityki partyjnej, który umożliwia rewanż pracownikom aparatu partyjnego za ich oddaną pracę podczas kampanii wyborczej. Z jednej strony system pozwala na dobranie sobie lojalnych pracowników, z drugiej jednakże neguje zasadę profesjonalizmu i apolityczności służby publicznej.

Obywatel- prawa obywateli w kontekście sprawności. Prawa obywateli przejawiają się w usługach publicznych, jakie świadczy państwo- zasiłki dla bezrobotnych, pomoc socjalna, państwa coraz więcej środków przeznaczają na ten sektor, większa będzie w tym aspekcie rola sądów, bo wymagania obywateli będą rosły i będą domagać się tych usług publicznych, wtedy ważne będzie stanowisko sądów jak to zostanie rozwiązane. Czyli chodzi o upodmiotowienie obywatela, obywatel ma prawo wyboru. Mamy tutaj kwestię czy mamy do czynienia z obywatelem czy klientem. Obywatelowi jako klientowi, a więc podmiotowi rynkowo zorientowanemu przysługuje prawo wyboru świadczeniodawcy w zakresie usług społecznych, zdrowotnych. Administracja publiczna ma za zadanie umożliwić i zrealizować to prawo wyboru, więc upodmiotowić w sensie rynkowym obywatelowi i z drugiej strony ma ponosić konsekwencje za to, że obywatel nie jest w pełni w stanie realizować swojego prawa wyboru. Przykład angielski karta obywatela- wyznaczanie celu i w momencie, kiedy cel nie zostanie osiągnięty, obywatel ma prawo do rekompensaty. Z czymś podobnym mamy do czynienia w propozycjach polskiego prawa podatkowego. Mówi się iż kiedy urzędnik skarbowy popełni błąd przy rozliczaniu lub nakładaniu kary, obywatel będzie miał prawo zaskarżyć urzędnika i żądać od niego odszkodowania. Jest to pewien rodzaj responsywności administracji, a więc odpowiedzialności administracji za to w jakich jest relacjach z obywatelem.

-Dyskurs-

Proszę Państwa pojęcie dyskursu. Ten temat jest komplementarny do tematu wdrażania.

Czym jest , jak rozumieć pojęcie dyskursu? Jak to odnieść do integracji,jako siec pojec?

Co to jest suwerenność? Państwo? Wymiar ponadpaństwowy? Co znaczy wyraz rzad? Demokracja.Wladza,wdrazanie.rzadzenie,globalizacja.

Ta siec pojec wzajemnie się warunkuje. To sa pojecia które sa od siebie zalezne dyskutowane w tym tekscie. One sa w pewnej rzeczywistości komunikacyjnej. Ta rzeczywistością komunikacyjna jest proces integracji europejskiej i dotycza określonego podmiotu i tym podmiotem jest UE. I tak należałoby rozumiec pojecie dyskursu w kontekście integracji europejskiej.

I te rozważania możemy kontynuować w kontekście tezy Michela foucault o ciągłości -brak ciągłości. Jak to mozna rozumiec?

Brak ciągłości to zerwanie z idea panstwa narodowego. Panstwo w dyskursie nie jest jedynym punktem odniesienia-stad brak jego ciągłości. Zaczynamy mowic o nowych kontekstach w instytucjach integracji,globalizacji.

W teskcie sa rozwazane 4 glowne elementy które można odnieść do dyskursu integracji europejskiej. Pierwszym zjawiskiem które zmienia się w kontekscie integracji europejskiej jest pojecie suwerenności. IE a suwerenność. Jak te dwa procesy warunkuja się wzajemnie?

-integracja w nowym wymiarze zmusila panstwa do otwartości. I to się wlasnie zmienilo-suweronnosc nie jest w kontekście panstwa tylko jednak już szerzej

Co na te suwerenność się sklada w poszczególnych etapach? Punktem wyjscia jest pokoj augsburski(1555) i traktat westfalski(1648). Z jakimi atrybutami suwerenności mamy doczynienia?

Po pierwsze-mamy wyodrębnienie podmiotu. Ten podmiot to wladca : absolutystyczny albo jakobinski na wpoly obywatelski…wladca którego cecha jest uzycie sily.Jaki jest cel,funkcja jaka ma sprawowac wladca?

Wladce wynosi,deleguje społeczeństwo aby on zapewnil bezpieczenstwo i pokoj. Czyli to jest suwerenność stricte polityczna.

Pozniej,w wieku 17tym o czym pisze Hobbes,Bodin pojawia się pojecie umowy społecznej. Czyli bardziej demokratycznego zakresu okreslania suwerenności. Bo teraz podmioty,jednostki decyduja się na przeniesienie czesci kompetencji aby już nie tylko zapewniano bezpieczeństwo i pokoj ale i zabezpieczano prawa własności. Mamy uzupełnienie politycznej o suwerenność ekonomiczna.

Potem mamy dwie rewolucje przemysłowe i przechodzimy do 2 wojny swiatowej. Po 2 wojnie swiatowej dochodzi do sytuacji gdy jednostki nie deleguja swoich kompetencji na wladce w celu zapewnienia bezp. I pokoju a jednak deleguja na szczebel wyższy, ponadnarodowy. W przypadku panstw Europy Zachodniej będą to USA wraz z NATO a z kolei jeśli chodzi o Europe bloku wschodniego będzie to układ warszawski i związek sowiecki. Czyli suwerenność wczesniej miala aspekt narodowy a po doświadczeniach 2 wojny swiatowej wychodzi na aspekt ponadarowy a o tym procesie decyduje globalizacja. Panstwa dziela się swoja suwerennością także w kontekście ekonomicznym ale o tym za chwile.

Państwo narodowe ma 3 atrybuty (wychodzi się od definicji jelinka-rzad(wladza),ludność,terytorium).

W procesie integracji te 3 atrybuty ulegaja procesowi transformacji.

W kontekscie integracji, zaczynamy od jednolitego rynku europejskiego. Czyli to rozszerzanie będzie motywowane stricte potrzebami ekonomiczny-transmisja kapitalu,przeplyw ludności. I dopiero pozniej,po 85 roku pojawia się strefa Schengen. I tu mamy aspekt zarówno polityczny jak i ekonomiczny.

Pojawiaja się nowi uczestnicy w procesie integracji w sensie instytucjonalnym. Pojawia się fundusz walutowy, pojawia się bank swiatowy, europejski bank centralny. Pojawia się nowy rodzaj władzy. Ta wladza jest bardzo mocno dzielona na ekonomiczna, finansowa itd.

I te dwa elementy tworza specyficzny rodzaj EUROPANSTWOWOSCI. Co jest tekscie Jessopa.

Co to jest ta europanstwowosc i jakie problemy rodzi?

Europa jest poddana 2 procesom. Z jednej strony przechodzi wladza na poziom ponadnarodowy i tworzy się zjawisko euroobywatela . Ale z drugiej strony ,czego panstwo nie zauważyliście,mamy procesy degeneracyjne które występują w admininistracji europejskiej i chociażby - nieznaczna dynamika tworzenia kadr, przerost biurokratyzacji w integracji europejskiej, i przez to panstwa widzac te klopoty będą nadal przekazywac akcenty na szczebel panstw narodowych. I Jessop proponuje dwa rodzaje strategii w kontekście polityki panstwa narodowego: otwarcia i izolacji.

I to jaka strategie wybiora panstwa będzie zależało od ich potencjalu i wielkości. Dlatego Europa nie będzie ani stanami zjednoczonymi europy ani tez stricte podzielona na pastwa narodowe.Bedzie cos pomiedzy.

Na za tydzień proszę się zastanowic czym się rozni demokracja Habermasa od modelu demokracji zaproponowanego przez Huntingtona?

Tydzien przerwy i...

Proszę panstwa, co się dzieje po II w.s. z pojeciem suwerennosci, jakie wydarzenia wplynely na definicje pojecia suwerennosci,

W kontekscie wylonienia sie 2 blokow antagonistycznych, politycznych a pozniej takze ekonomicznych, bedziemy tutaj mowic o delegacji suwerennosci. Te konsekwencje maja 2 wymiary. Pojawienie sie bloków, funkjonalnych demokratycznych jak w przypadku usa, albo bardziej autorytarnych, totalitarnych, zwiazanych z obecnoscia, funkcjonowaniem w ramach tzw. bloku wschodniego-radzieckiego.wiec to jest element ktory jakby dopelnia kwestie suwerennosci, pojecia suwerennosci. w kontekscie tego co dzialo sie przed I i II w.s. A wiec mamy element delegowania na zewn, czesci suwerennosci, mozliwosci realizacji pewnych dzialan w sferze polityki gosp, ale takze pewnych elementow zwiazanych z prawami obywatelskimi. Od lat 60, 70 ewoluowalo, bedzie silnie zwiazane z kontekstem globalizacji, o czym powiemy nieco pozniej, omawiajac idee panstwa narodowego. Po 2 ws zmienil sie sposob patrzenia na suwerennosc jako wartosciowy instrument i stad te delegacje uprawnien. Przechodzac w tej chwili w sposob naturalny, łaczac suwerennosc z pojeciem panstwa narodowego mozna wyroznic pewne elementy wlasnie takie bardziej strukturalne czy strukturalno-funkjonalne, ktore wplywaja na rozumienie, czy zmiane czy tranzycje funkcji panstwa narodowego w procesach na poczatku integracji, pozniej powiemy o globalizacji. Tutaj prosze panstwa w zwiazku z nowymi teoriami integracji europ.o ktorych mowilismy- neofunkcjonalizm, czy spoleczny konstruktywizm mamy tez doczynienia z tranzycja roli panstwa. Mamy klasyczna definicje panstwa czyli terytorium, wladzy, ludnosci. W zwiazku z tym na tych 3 elementach mozemy obserwowac pewne przeksztalcenia ktore zaszly na poziomie dyskursu w kontekscie integracji europ. Kwestie dwie pierwsze chcialbym polaczyc i odniesc tutaj do ujecia boba jessopa czyli europantwowosci. Mamy pewna tranzycja znaczenia pojecia wladzy jako szerokiego pojecia, pewnego centrum, spektrum polit.i terytorialnego .Mamy nowy kontekst zarzadzania, czyli tego governansu, tzn opisujac panstwa narodowe biorac pod uwage ten elementt wladzy trudno wskazac jednoznacznie jeden centrelny osrodek wladz, trudno powiedziec dzisiaj ze osrodkiem ktory sprawuje wladze na terenie danego panstwa jest rzad danego panstwa. Oczywiscie tak nie jest bo jak wiemy z ost zajec dotyczcych wdrazania wiemy juz ze pewne kompetencje zostaly delegowane na poziom komisji europ. na poziom wladz regionalnych, czy lokalnych czyli nie ma centralnego osrodka, ktory by tworzyl to centrum polityczne. Wladza ma charakter rozproszony w zwiazku z tym mamy doczynienia z elementami nowego zarzadzania, czyli inkluzji, wlaczania pewnych aktorow zarowno ponadnarod. jak i ponizej centrum zarzadzania procesami publiczynmi. Pojawiaja sie nowi uczestniczy, np, miedz. fundusz walutowy, bank swiatowy, natomiast to co jest wazne to fakt ze to rozproszenie wladzy dotyczy nie tylko i wylacznie partnerow publicznych ale takze interesariuszy prywatnych, ktorzy maja elementy legitymizacj finansowei ekonomicznej .A zatem Mamy tworzenie sie nowych granic, nowych form zapewniania bezpieczenstwa zewn. mamy te dwa procesy ktore sa istotne z punktu widzenia granic a wiec proces schengen 1 i schengen 2. Prosze pamietac ze schengen 1 mialo miejsce w 1985, czyli zniesienie granic miedzy dwoma panstwami miedzy fr i rfn, dopiero pozniej traktat amsterdamski wpelni wlacza uklad z schengen do urgulowan traktatowych, wspolnotowych i dopiero mowimy o tzw. schengen 2 czyli zniesieniu granic wewn na poziomie calej wspolnoty. tutaj pewnym dopelnieniem mamy ten element sprawnosci funkcjonowania organizacj ponadnarodowej czyli fakt iz w 2005 roku powolana zostala jednolita unijna agencja do spraw ochrony granic zewn frontex z siedziba w warszawie. to jest jakby dodatkowy element a wiec mamy jakby eksperckie delegowanie uprawnien na poziom wspolnotowy na ten poziom merytokratyczny, wiec to nie komisja, nie parlament, nie rada unii, ale wyodrebniona agencja ma zajmowac sie zarzadzaniem tym wspolnym terytorium. Prosze pamietac o tym ze wspolne terytoium to nie tylko kwestie dotyczace granic ale takze kwestie dotyczace wspolpracy policji w ramach europolu, wpsolpracy w ramach prawa posiadania broni, europejskiro listu gonczego, kwestie dotyczace wspolnotowego rynku pracy, a wiec mozliwosci przemieszczania sie , osiedlania sie, zakladania przedsiebiorstw, to takze kwestia mozliwosci ochrony obywateli poza granicami unii europejskiej, a wiec jest to pewna koordynacja rozumienia obywatelstwa i terytorium jednoczesnie. Z tych dwoch elelmentow czyli jakby ewolucji znaczenia wladzy i terytorium, mamy w tym drugim tekscie pojecie europanstwowosci stworzonej przez jessopa i jakby dyskutowane w ramach tego drugiego tekstu. Jak panstwo rozumiecie czym jest ta europanstwowosc, czy jest to ten element strukturalny czy jest to bardziej pewna idea, jezeli tak to z czym, ona jest zwiazana, co to jest europanstwowosc? to jest pewien rodzaj streategii zachowania panstwa, z czego ona wynika i jak ona sie ksztaltuje?

Jest w pewnym sensie odpowiedzia na globalizacje. Ona jest przedstawiona w tekscie w ten sposob ze od lat 60tych mamy pewien kryzys modelu panstwa bezpieczenstwa socjalnego,czy panstwa opiekunczego. Oczywiscie ten kryzys jest zwiazany z procesami globalizacji, czyli np zmniejszonym przyrostem naturalnym, zmiana pozycji kobiet na rynku pracy, modelu rodziny jako takiego, oczym bedzie za tydzien:p a wiec nastepuja pewne zmiany wewn panstw czlonkowskich, panstwo narodowe zaczyna sobie nie radzic z mozliwoscia realizacji pewnych funkcji publicznych zwiazanych chociazby z zabezpieczenem spolecznym z ochrona socjalna, ochrona zdrowotna i podejmuje pewne dzialania na poziomie europejskim a wiec mamy ten element europejski, deleguje pewne uprawnienia w zakresie nowego zarzadzania, efektywnosci na poziomie europejskim. ale w unii europ mamy ten element ktory eksponuje bardzo jessop, czyli mamy problem zbiurokratyzowania struktur i podejmowania decyzji, a wiec tak de facto panstwo delegujac swoje uprawnienia nie zawsze jest w stanie zrealizowac czy czy zracjonalizowac swoje dzialanie i przeniesienie upranien na poziom ponad narod nie zawsze jest efektywne. Ze wzgledu na te procesy biurokratyczne, nie do konca sprawne przygotowanie panstwa do dzialania na poziomie ponadnarodowym, w zwiazku z tym tutaj dylemat czy powinno zostac bardziej na poziomie europejskim czy powinno bardziej dzialac na poziomie narodowym. To jest ten dylemat europanstwowosci! Ten dylemat jest uzupelniany poprzez tzw 2 strategie, strategie otwarcia i izolacji, jak panstwo to rozumiecie.

-strategia otwarcia, jest taka str ktora wyberaja silniejsze panstwa takie ktore sa w stanie poradzic sobie wewn i na poziomie miedz. z tym czego wymaga integracja, natomiast str izolacji jest to straegia dla panstw slabszych (mniej sprawnych) ktore stawiaja na wczaesniejsze znaczenie panstwea narodowego ( bardzo dobra konkluzja:p ) Panstwa ktore sa sprawane wewn ktore sa dobrze zarzadzane na poziomie ponadnarodowym i poziomie regionalnym, bede sie staraly otwierac, poniewaz to przyniesie korzysc, bede w stanie efektywnii ksztaltowac swoje interesy na poziomie miedzynarodowym a wiec delegowac swoje uprawnienia, korzystac z funduszy, tworzyc nowe kategorie interesow czy grup interesow i beda to przenosily na poziom regionalny, natomiast panstwa slabe strukturalnie, np bierne, czy o nizszym pkp, borykajacymi sie z problemami strukturalnymi, typu decentralizacji, niezaleznosci sadów nie dokonca wdrozonych elementow zwiazanych z delegowaniem uprawnien na poziom regionalny czy lokalny, beda raczej skupialy sie do dzialan na poziomie panstwowym ich otwartosc bedzie nie wielka, ze wzgledu na to ze ich mozliwosc implementacji, czy wlaczenia sie, ksztaltowania preferencji narodowych na wymiar ponadnarod beda ograniczone bo istnieje problem sprawnosci przelozenia efektow integracji na poziom narodowy czy regionalny i tutaj wlasnie te panstwa spawne beda skupialy sie na realizacji strategii otwartosci drugie na izolacji. Chcialbym aby panstwo w ten sposob sobie ulozyli, powiazali z elementem sprawnosci panstwa jako takiego czyli o jego efektywnosci i skutecznosci dzialania, bo to jest ten element isotny z tego punktu widzenia I prosze panstwa ostatni desygnat pojecia panstwa narodoweggo ktory takze ulega tranzycji czyli w wyniku tego dyskursu integracji- to jest, ludnosc czyli innymi slowy model demokracji i tutaj bedziemy laczyli 3 elementy- panstwo narodowe, integracje i globalizacje, dlaczego? bo oto mamy integracje europ. funkjonujaca w kontekscie globalizacji z tego bedziemy w inny sposob rozumieli pojecie demokracji na poziomie europ. w inny sposob na poziomie globalnym najlepiej to obrazuje roznica pojec kultury europ wg habermasa i huntningtona, oni troszq inaczej podchodza do rozumienia idei demokracji czy kultury jako takiej, demokracja i kultura sa tu pojeciami zbieznymi, mowimy mniej wiecej o tym samym desygancie pojec, tzn roli ludzi, obywatela w procesach ksztaltowania sie integr, globalizacji czy panstwa narod. Jaka panstwo roznice dostrzegaja czym jest w ogole ujecie kultury demokratycznej, idei demokrat wg huntingtoina i habermasa i jaka jest roznica.

-wg habermasa jest zapewnieniem demokratycznego systemu i wyksztalceniem takiego spoleczenstwa obywatelskiego, obywatekli europy którzy sa w pelni swiadomi podejmowanych przez siebie decyzji, w pelni swiadomi tego jak funkcjonuje sama unia europ i maja wplyw na to w jaki sposób podejmuje się w niej decyzji.

-jasne, i tutaj mamy połączenie dwoch pojec, dwoch podejsc teoretycznych, z jednej strony elementem tego neofunkcjonalnego spill over wg Haasa kóry mowi nam o tym ze integracja będzie się zazebiac, kiedy będzie dobrze ustrukturyzowane spoleczenstwo, świadome swych celów, popierajace idee integracji, dajace zgode na rozwoj procesow integracyjnych i z drugiej strony mamy ten element komunikacyjny Karla deutcha, ktory mowi nam o tym ze do zaistnienia procesow integracyjnych, do stworzenia się europejskiego spoleczenstwa obywatelskiego bedzie potrzebna ta otwartość i komunikacja, to synkretyzuje habermas w tych 3 punktach.

Można probowac pokusic się o taki krotki katalog 3,4 cech, które będą roznily pojecie kultury demokracji u habermasa i huntingtona.

Pierwsza podstawowa róznica jest fakt iż habermas rozumie demokracje jako tą na poziomie integracji europejskiej, a wiec na poziomie wspolnotowym, wiec bardzo konkretnie. Huntington wychodzi z innego załozenia. On tworzy kulture jakby światową, stad ta kultura davos która jest przez niego opisywana. To jest własnie element globalizacji, a wiec tworzenie się pewnych wartosci natury globalnej.Ta kultura davos będzie determinowała losy wszystkich panstw narodowych, wszystkich ugrupowań integracyjnych i to ona będzie decydowala o rozwoju stosunkow spolecznych i także o miescu obywatela czy w panstwie, czy ugrupowaniu ponadnarodowym- to jest pierwsza roznica która można zauwazyc, co jeszcze?

Ten element konfrontacyjny jest istotny, jeżeli wezmiemy habermasa mamy to niewatpliwie podejscie egalitarne, tzn stworzenie demokracji europejskiej, stworzenie europejskiego społeczenstwa obywatelskiego, będzie o tyle udane o ile będą w nim partycypowaly w miare wszystkie osoby, wszyscy obywatele, to jest element jak najszerszego, deliberatywnego, otwartego dialogu. U Huntingtona mamy to niewatpliwie podejscie elitystyczne, on mowi ze to na podstawie tej kultury davos, ze to elity decyduja o tym, czym jest dzisiaj państwo narodowe, jakie sa dzisiaj problemy globalne czym sa rządy, czym poszczególne instytucje ponadnarodowe powinny się zając, a wiec zupelnie inny podzial, jakby poziom wyjscia i poziom ksztaltowania interesow, czy realizacji wartosci. Co z tego wynika, co wynika z tych dwoch roznic? Jeżeli jest to pojecie egalitarne a wiec mamy, pewne celowosciowe, swiadome uczestniczenie w procesach które dzieja się na poziomie europejskim, a wiec każdy obywatel który uczestniczy, uczestniczy swiadomie bo chce i ma jakis cel. Natomiast jest tutaj pewien element nieokreślonosci, przypadkowosci. Kultura davos, podmioty, czy osoby które spotykaja się na szczytach davos absolutnie decyduja o tym co powinno być koncem globalizacji, choc to jest oczywiste ze nie sa w stanie tego przewidziec, a po drugie nie jest to ich funkcja. One decyduja jakby o biezacym, rozdziale dobr, o dzieleniu się pewnymi korzysciami, bądź ksztaltowaniu się pewnych procesow, a wiec mamy element przypadkowosci, a co za tym idzie ekskluzji, czyli pewnego wykluczenia, tzn nie każdy będzie w rownym stopniu partycypował w procesach globalizacji, bo po pierwsze nie ma takiej swiadomosci, czasami nie ma takich checi a po drugie nie ma zasobow kapitalowych, politycznych czy innych, ktore pozwalalyby mu w pelni partycypowac w procesach globalizacyjnych.

I kolejna zmienna, to jest kwestia elementow, procesow które sa akcentowane w poszczegolnych rodzajach demokracji. U Habermasa w zwiazku z tym iż jest ot kultura europejska, egalitarna, celowosciowa, mamy ten element, mamy ta plaszczyzne spoleczno-polityczna jako kluczowa. W tej plaszczyznie spoleczno-politycznej będą ksztaltowaly się preferencje ludzi, będzie ksztaltowala się IE od tego będzie zalezne to tempo integracji, czyli mamy elementy tego spolecznego konstruktywizmu. To ludzie będą decydowali o zakresie IE i o ile obywatele będą swiadomi, będą dzialac w okreslonym kierunku o tyle ta integracja będzie miala sens, bedzie legitymizowana spolecznie. Tutaj mamy w zwiazku z tym ze jest to procesy globalizacyjnie niewatpliwie dominacje tego elementu ekonomiczno-technologicznego, tutaj się nie dyskutuje, nie za bardzo się zastanawia jak wlaczyc ludzi w procesy decyzyjne, ale bardziej się zastanawia w jaki sposób zmieniac strukture przemyslu, czy tworzyc nowe przemysly tak aby mogly być pomocne przy rozwoju panstw, narodow czy innych ugrupowan integracyjnych. I to jest proszę panstwa mniej wiecej roznica miedzy pojeciem integracji miedzy habermasem i huntingtonem i roznica miedzy integracja jako taka i globalizacja jako taka. To sa te inne ujecia procesu które determinuja się wzajemnie. W literaturze sa wymienone 4 elementy tych tak zwanych procesow globalnych które determinuja czyli wlasnie tych elementow które tutaj sa wlasnie wyostrzone, pokazane przez huntingtona jako kultura davos i które będą determinowaly funkcjonowanie IE. W jaki sposób te procesy determinuja IE i czy IE, czy procesy IE, czy panstwa narodowe w tym uczestniczace, sa w stanie w jakis sposob oddzialywac zwrotnie na te procesy globalizacyjne, a wiec w jakis sposób je antycypowac, probowac zmieniac, przystosowywac. Chodzi o refleksje ogolna. Pierwszym elementem jest tak zwany zrownowazony rozwoj środowiskowy, polityka ochrony środowiska, wszystko co się wiaze z tymi elementami szeroko ujetego nurtu ekologicznego. Integracja europejska ma taki element aksjologiczny, swiadomosciowy, tzn tworzy pewien element zbioru idei, wartosci w tym konkretnym rozumieniu w ogole roli srodowiska, czy czlowieka w srodowisku, oddzialywania czlowieka na srodowisko, czy IE na srodowisko naturalne. Oczywiście nie jest w stanie integracja czy panstwa narodowe zmienic drastycznie warunkow klimatycznych, w momencie kiedy najwieksze podmioty, chociazby Chiny które rocznie emituja ponad 36% CO2 do atmosfery, i ich wydobycie wegla kamiennego to jest prawie 3mln ton rocznie, co jest 2 razy wieksze niż nasze zapasy wegla kamiennego na przyszle 20lat. Okazuje się ze tak de facto dzialanie sektorowe w którym jest podejmowany pakiet klimatyczny podejmowany przez UE będzie mialo z punktu widzenia globalnego niewielki efekt, ale chodzi o element swaidomosciowy, budowanie czegos takiego np. jak partia zielonych, wiec pewnego sposobu myslenia.Pewien element swiadomosci, tozsamosci euroejskiej, to co będzie decydowalo i to co będzie być moze roznilo swiadomosc europejczyka od swaidomosci obywatela Chin, czy obywatela usa czy FR, wiec jest to troche inne dzialanie ale majace podloze aksjologiczne. UE na tym poziomie doszla do konsensusu ze w kwestii srodowiskowej trzeba wspolpracowac. To zagdnienie zostalo zreszta wpisane do strategii lizbonskiej. Jest ono realizowane za pomoca pakietu klimatycznego, mamy strategii 2020, czyli ze do tego roku panstwa UE będą dazyly do zmniejszenia o 20% emisji CO2 i zwiekszenia do 20% wydajnosci odnawialnych zrodel energii. Jest to pewien konsenus polityczny który zostal zawarty i nie jest dyskutowany. Natomiast oczywiście pytanie na które uzyskamy odp w grudniu na szczycie w kopenchadze czy te dzialania uzyskaja poparcie na poziomie ponadnarodowym i pytanie czy to poparcie będzie deklaratoryjne czy pragmatyczne. Patrzac na obecna polityke ekstensywnego dosc rozwoju Chin wydaje sie ze nawet jeśli Chiny zostana przyparte politycznie do muru, jako jedyny podmiot który nie podpisal, tzn parafowal to porozumienie z kioto, to pytanie czy rzeczywiscie jest to możliwe do realizacji. Tak, to jest pierwsza rzecz, kwestie dotyczace spraw przeplywów finansowych i zaleznosci ekonomicznych. Z jednej strony ta wspólpraca strukturalna chociazby na poziomie eurolandu, która widzimy ze w czasach kryzysu globalnego, finansowego mamy wzgledna stabilnosc kursu euro w stosunku do innych walut, zarówno dolar jak i frank szwajcarski dosc mocno tracily na wartosci natomiast euro jako waluta, jako kurs walutowy, jako waluta w transakcjach miedzynarodowych zachowaly pewna wartosc stabilna, dzisai KE ogłosila raport ze UE wychodzi z kryzysu a wiec wszystkie wskazniki gospodarcze które do tej pory były ujemne zaczely się bilansowac do zera, albo zaczely osiagac dodatni wskazniki a wiec chodzi tutaj o wzrost produkcji, pkb, czy kwestie dotyczace bezrobocia, te wskazniki makroekonomiczne, dlugu publiczny, deficytu budzetowego takze a wiec jest pewny element wspoldzialania, na poziomie wspolnej waluty a wiec znowu zrzeczczenia się suwerennosci. Z drugiej strony kwestia korporacji transnarodowych, tutaj jest oczywiście trudniejsze zadanie, czesc korporacji transnarod. Takich jak np. general electrics jest duzo silniejsze niż nie jedno panstwo narodowe. Budzet czy obrot roczny GE na 2006 rok to ok. 2 razy wiecej niż budzet polski, który wynosi 300 mld dolarow, czyli jest to rzecz jeśli chodzi o sile oddzailywania w prokuracji panstwa duzo wieksza. Poza tym 1200 firm na calym swiecie ponad 300 tys pracownikow, a wiec umiejetnosc wygrywania interesow miedzy panstwami narodowymi i prowadzeniem umiejetnej polityki korporacyjnej jest to rzecz która być może będzie roznicowala stanowieska panstw i chyba jak się wydaje ten element nieujednolicania podatkow pitowskich i citowskich jest tego najlepszym dowodem ze panstwa nie chca ujednolicac swojej polityki podatkowej, a wiec probowac walczyc czy przyciagac najwiekszych bezposrednich inwestorow zagranicznych, tych najwiekszych konwentow które sa w stanie zmniejszac zatrudnienie, także dostarczac pieniedzy do budzetu. Tak de facto UE dla koncernow transnarodowych nie jest niczym atrakcyjnym w porownaniu z chinanami czy usa.

Kultura i nauka. Nauka jest pewna funkcja kultury. UE może nie jako unia ale panstwa narodowe, bo chyba ten element kultury, bo polityka kulturalna nie należy do polityki uwspolnotowionej, czyli jest to element który pozostal na poziomie panstw narodowych, jest realizowany na tym poziomie. Sa tworzone wspolne przedziewziecia dofinansowywane przez ue jak europejski festiwal sztuki filmowej w caen, czy w berlinie, to sa jakby elementy preferownania europejskich produkcji , mniej komercyjnych, ale jednak majacych ten element budowania tozsamosci europesjkich. Natomiast oczywiście uregulowania audiowizualne w telewizjach publicznych, ma być tam nie wiecej niz 20% filmow amerykanskich, jeżeli jest koprodukcja to już się nie zalicza do produkcji amerykanskiej. Na poziomie regionalnym mamy 10% programow o mniejszosciach narodowych , choc najczesciej sa one puszczane o 24, albo o 1. w nocy kiedy jest najmniejsza ogladalnosc, formalnie jest to spelnione choc de facto w tym prime time sa puszczne te rzeczy które stanowia o najwiekszej ogladalnosci, a wiec znowu jest to pewien problem. Amerykanizacja kultury wtym sensie tutaj, raczej nie jestesmy w stanie odwrocic tego trendu. Proszę pamietac o roli jezyka angielskiego, tzn fakt iż wszystko co ma mieć wartosc miedzynarodowa, dzialy literacki, opracowania naukowe, opracowania muzyczne wszystko to co może zyskac swiatowy rozglos, wszystko to musi być produkowane w jezyku angielskim, żaden inny jezyk nie jest tak nosny i popularny jak jezyk angielski.

Niewatpliwie polityka kulturalna jest polityka panstwowa, antomiast jest ona także elementem polityki komercyjnej, zwiazanej bardziej z dzialalnoscia sektora prywatnego, niż jakas uswiadomiona polityka krzewienia kultury amerykanskiej. To sa jakby inne poziomy wyjscia. Przyklady dzialan publicznych to sa jakby wszelkiego rodzaju instytuty jezykowe, kulturalne jak british council, instytut gethego, instytut servantesa, czyli te najwieksze panstwa tworza namiastke i probuja eksportowac swoja kulture do innych panstw, ale najczesciej robia to w obrebie panstw ue. To jest ten element wymiany kultury. I znowu wychodzac do nauki- nauka jest pochodna kultury, tej komercyjnej, gdyz nauka ma o tyle wartosc dzisiaj o ile będzie w stanie rzeczywiscie realizowac te cele, utylitarne, spoleczne. Znowu tutaj mamy absolutna dominacje usa. Jeżeli panstwo np. spojrzycie na zdobywcow ilosc nagrod nobla, ilosc cytowan, finanse przeznaczone na nauke w usa a w ue, na wspolprace miedzy przemyslem a nauka. Jest tak zwana lista szanghajska, 500 najlepszych uniwersytetow na swiecie, w ubieglym roku uczelnie europ znlazly się dopiero w pierwszej 20ce, w 1szej dziesiatce jest dziewiec uniwersytetow ameryk. I jeden uniwesytet japonski. W 20ce sa cambridge oxford i sorbona. To jest skala i sila oddzialywania uniwersyt. Amerykanskich. Uniwersytety polskie w 2005 roku znalazly się w 1szej 500ce, np. warszawski, jagielonski, wroclawski. Niedawno rzad przyjal nowe uregulowania dotyczace nauki i szkolnictwa wyzszego, wiekszosc tych ustalen wejdzie na przelomie 2010/2011, a wiec w nowym roku akademickim- drugi odplatny kierunek studiow i zwolnienie dla najlepszych 10%, my na dolnym slasku nie przekraczamy tego w strukturze studentow, wiec nam to nie grozi. Natomiast beda dosc duze ciecia w wydatkach socjalnych, stypendiach socjalnych, no i kwestia stypendiow naukowych, te progi będą zwiazane z pewnymi osiagnieciami poza srednia arytmetyczna ocen.

Kwestia dotyczaca boni, to jest kwestia dotyczaca konsensusu w ramach WPZiB. Od 1999 r. kiedy powstal tzw cel helsinski, czyli stworzenie eurokorpusu, czyli stworzenie europejskiej armii, ten problem dalej jest swiezy i pozostaje na poziomie miedzyrzadowym, a wiec tutaj raczej UE może być biernym aktorem niż decydentem w zakresie zwalczania tych procesow zwiazanych z przestepczoscia zorganizowana, handlu bronia, czy reagowania na dzialania tzw panstw upadlych. Te 4 czynniki dotyczace procesow globalizacyjnych należy powiazac i odniesc do teorii neofuncjonalej lindberga. On definiowal iż tzw zagozenie zewn będzie decydowalo o ksztalcie IE. Czym jest zagrozenie zewn, czyli jakie problemy globalne wplywaja na jakie struktury funkcjonowania UE.

Teoria znaczen. Czym jest tzw teoria znaczen, co ona opisuje i czy jest możliwa do realizacji. Na czym miala by polega zmian pojec. Konkludujac, tak ogolnie, na dostosowaniu ich do rzeczywistosci. Jakiego rodzaju elementy tej teorii pojec widzi Richter w swej teorii, to znaczy czy rzeczywiscie to zjawisko dostosowania pojec do obecnych warunkow IE nastepuje, jeżeli tak to w jakim zakresie i co jest wazne aby to nastapilo. Jakie sa zalozenia tej teorii. Czyms innym jest dyskurs i zmiana pojec, dyskurs europejski dzisiaj na poziomie elit, szczególnie elit europ, które aktywnie uczestnicza w ksztaltowaniu się stosunkow europejskich a czyms innym jest rozumienie dyskursu czy pojecia panstwo, suwerennosc dla spoleczenstw dla ludnosci panstwa. Z czym on utozsamia to inne podejscie, dlaczego mamy doczynienia z takim biegunowym postrzeganiem dyskursu, biegunowym rozumeniem tych pojec. Z czego to wynika. Socjalizacje europejskich elit, one obracaja się w innych realiach , ksztaltuja pewne rozumienie wspolnoty a zatem ksztaltuja pewna swoja tozsamosc, inaczej europosel dzisiaj, komisarz europ, urzednik KE będzie rozumial czym jest panstwo narodowe, czym jest jego rola w panstwie narodowym, a inaczej czlowiek który od 50 lat nie opuszczal swojego miejsca zamieszkania, zna problemy historyczne, zna tozsamosc, zna problemy chociazby wspolpracy przygranicznej, wspolna historie, konteksty. I tutaj aby nastapil ogolnoeuropejski dyskurs aby nastapilo to przejscie z tego ujecia dyskursu elitystcznego w egalitarne musialoby nastapic przewartosciowanie, reinterpretacja tego co on nazywa tym tzw ciazeniem pojec. Musialaby nastpic reinterpretacja tych pojec narodowych jak historia i tozsamosc na poziom europejski. On uwaza i chyba jest to sluszna teza ze jest to zadanie dlugotrwale o ile nie niemozlliwe. I to jest znowu pewne pytanie o kontekst, czy dyskurs europejski w zwiazku z tym, czyli cala integracja europejska będzie się ksztaltowala za pomoca proby znalezienia wspolnego idealu panstwa, suwerennosi, tozsamosci, a wiec rzeczywiscie reinterpretacji tych pojec dyskursu europejskiego , czy raczej będzie determinowana przez procesy zewn globalizacyjne, czy te procesy będą determinowaly rozwoj IE, czy raczej wewn dyskursu, zmiana pojec będzie popychala integracje ku rozwojowi. Jak się wydaje raczej ten element wplywu procesow globalnych jest determinujacy w tej chwili na funkcjonowanie integracji jako takiej, bo tworzenie czegos takiego co nazywa się spoleczenstwem obywatelskim, kultury obywatelskiej w rozumieniu habermasa jest znowu elementem bardzo trudnym jezeli znowu nie niemozliwym.

-Europa dwoch predkosci-

Proszę panstwa:p kwestie dotyczce spoleczenstwo informacyjnego. Pierwsza rzecza która trzeba by było tutaj wyodrebnic, to jest kwestia zmiany funkcjonowania spoleczenstw i w ogole roli jednostek w spoleczenstwie. O ile na dyskursie dyskutowalismy o pewnym znaczeniu idei pojec, procesow o tyle teraz będziemy zastanawiali się jak w tych procesach funkjcjonuje spoleczenstwo, obywatele, grupy spoleczne jednostki. Jak te procesy integracji, globalizacji, determinuja funkcjonowanie rodziny, grupy, rynku pracy, roli plci, rodziny dzisiaj, czym to dzisiaj jest, czy to zmienilo dzisiaj swoje znaczenie wlasnie w kontekscie tych procesow zewn z którymi mamy doczynienia.

Pierwszym elementem wyjscia do tej dyskusji jest zrozumienie tranzycji z definicji społeczeństwa. Jak to się stalo że z tradycyjnych społeczeństw wyłoniły się społeczeństwa sieciowe. Proszę wymienic trzy elementy tego przejscia.

Pierwszy element-tworzenie się sieci,nowych technologii.

Druga rzecz-zmiana warunkow konkurencyjności.

Dzisiaj oprocz ziemi, pracy mamy tez wiedze. Wiedza stala się dzisiaj nowym zasdobem rozwoju spoleczenstw. Stad OECD w 1969 stworzylo dokument knowlegde Basic ekonomy (gospodarka oparta na wiedzy) co ue zaimplementowala w 1996 roku jako społeczeństwo. społeczeństwo ma korzystac z wiedzy i umiejetnie stosowac ja do rzeczywistosci spolecznej.

I trzecia rzecz- tworzenie się centrow opartych na technologii, gromadzeniu wiedzy itp. I tutaj kwiatuszek mowi o inicjatywie KE która ma zamiar stworzyc instytut technologiczny. (W tym momencie mowa o szansach Wrocławia, o tym jak przegraliśmy z Budapesztem) i generalnie rozwodzenie się nad jak wladze w naszym kraju nie mogą wypracowac jednolitego stanowiska.

I teraz proszę panstwa przechodzimy do podzialu cyfrowego co będzie ostatnim tematem na dzisiejszych zajeciach.Sa ludzie czy podmioty które przynależą lub nie przynależą do pewnego kregu cywilizacyjnego, technologicznego i informatycznego. I w tym kontekście wyróżniamy takie dwa poziomy:

-obiektywne:dostep do infrastruktury,finanse i decyzje instytucji politycznych(one determinuja w ogole możliwość dzialania)

-subiektywne:kwestie związane z mentalnością,przygotowaniem społecznym-jakosc kapitalu spolecznego

tydzien przerwy....

Prosze państwa:p tydzien temu skonczylismy na kwestiach dotyczacych definiowania dwoch wymiarow podziału cyfrowego świata, digital divide, dzisiaj zaczynamy od efektow, o ile wcześniej mowilismy o przyczynach tego podziału cyfrowego, o tyle dzisiaj bedziemy mowic czym i jakie sa efekty w sensie rynku pracy, w ujęciu strukturalnym tego rynku pracy oraz jakie sa aspekty z punktu widzenia funkcjonowania stosunkow spolecznych, stos rodzinnych w dzisiejszym swiecie.

co sie dzieje w strukturze gospodarek narodowych?

Gospodarka dzieli sie na takie 3 zasadnicze piony: przemysl, usługi i rolnictwo. Czy cos w tym zakresie sie dzieje w kontekscie spoleczenstwa informacyjnego, spoleczenstwa sieciowego.

Jesli chodzi o sektor uslug, to grupy zawodowe ujawniaja dekwalifakacje,

Co sie dzieje w zwiazku z tym ze pojawia sie nowa technologia?

Mamy doczynienia z tym ze zanika, zmienia sie sama struktura gospodarki narodowej, zmniejsza sie znaczenie przemysłu i rolnictwa a rozrasta sie sektor trzeci-usług. Widoczny jest rozwoj rynkow uslug czyli tych osob ktore korzystaja z tych nowych elementow funkcjonalnych spoleczenstwa sieciowego, to jest jakbby pierwsza rzecz zasadnicza ktora detrminuje sposob funkcjonowania gospodarek narodowych, ale te nowe formy beda za soba takze implikowaly nowego rodzaju ryzyka, niepewnosci dla funkcjonowania czy wyksztalcenia czy zawodu czy roli rodziny.

Z drugiej strony pojawiaja sie 2 rodz zawodow- junks jobs, albo prace samoprogramujace sie, mozna to nazwac takze rozróznieniem miedzy praca tzw rutynowa routine workers i pracownikami vintage? knowledge workers, na czym polegaja roznice miedzy dwoma rodza zawodow , co jest charaktrystyczne, czym one sie miedzy soba roznia?

-praca rutynowa, to jest raczej taka praca prosta, niewymagajace szczegolnego wyksztalcenia, a te prace samoprogramujace knowledge workers, zalezy ich praca od ich poziomu wiedzy i od icu umiejetnosci dostosowywania sie do zmian w systemie, dlatego tez jest samoprogramujaca, te osoby ktore sie tym zajmuja specjalizuja w tej dziedzinie w tej dziedzinie wykonywanie pracy musza byc zawsze bardzo elastyczne dostosowywac sie do zmieniajacej sie koniunktory, musza wykazywac sie duzym poziomem kreatywnosci, na rynku pracy jest to wlasnie cecha bardzo poszukiwana, w zwiazku z ta dekfalifikacja, kiedy dana praca nie jest juz potrzebna pojawiaja sie nadwyzki osob ktore moga tylko ta prace wykonywac, zpowodu wyksztalcenia nie maja mozliwosci znalezienia sie w tej drugiej grupie knowledge workers, pojawia sie chroniczny niedobor kadry zarzadzajcej, za to zawsze nadmiar osob chetnych wykonywac te prace

To co jest wazne i taj jakby wynika z tej wypowiedzi jest tez kwestia dotyczaca zakresu substytucji zawodowych, prawda:) tzn o ile w tych junk jobs zastepowalnosc jest dosc latwa o tyle elastycznosc tych pracownikow jest zdecydowanie gorsza i co sie z tym wiaze, mamy problem, kwestie zwiazana z pojawieniem sie nowych form, nowych przedsiebiorstw, a wiec chociazby kategorii przedsiebiorstw mikro, ktore zostaly wdrozone w unii w 2005 nroku, czyli przedsiebiorstw ktore zatrudniaja od jednego do 9 pracownikow ktorych roczny obrot

szacowany jest na ok 2 miliony euro, stad także wynika zmiana struktury PKB, w tym kontekscie pojawiają się dwa procesy: o pierwszym pisze Urlich beck, w kontekście niepewności na rynku pracy, nowych wyzysk, nowych ryzysk na rynku pracy, więc kwestia permamantnej elastyczności zawodowej czyli przekwalifikowania się. Tutaj tez były przeprowadzane badania dot przekwalifikowania się czyli nie tyle zmiany miejsca pracy ale specjalności, którą się wykonuje na poziomie UE i USA i okazało się, że elastyczność pracwnikow amerykan, wynosi 11,5% czyli średnio amerykanski pracownik zmienia swoja prace 11 razy w ciągu roku,bo dokształca się, czyli przekwalifikowuje się, natomiast na poziomie UE jest to wskaźnik od 2 do 5 %, w Pl jest ta niższa wartość ,czyli mamy do czynienia ze sztywnością zawodową, czyli jeszcze rynek nie wymaga czy nie daje bodźców do przekawlifikowania się. To tez będzie się tyczyło deprecjacji dyplomów uczelni wyższych, w dobie permamentnej zmiany, czyli zmian zawodu, kwalifikacji zawodowych, konkurencyjności rynku staje się pewnym rodzajem przepustki ale nie jest wystarczający do uzyskania zdolności zawodowej. Sam dyplom nie wystarczy, jest jeszcze potrzebne taka behawioralna kreatywność, o której pisał już w 1907 roku Josef Schultz czyli tzw twórcza destrukcja czyli umiejętność budowania nowych elementów rozwoju behawioralnego. Dokształcanie z EFS w ramach Kapitału Społecznego, istnieje wiele programów doszkalających, szkolących, np. autoprezentacje, czyli Pl tez wkracza w etap, w którym ludzie coraz bardziej w siebie inwestują.

Sprawa likwidowania stoczni i przekwalifikowania ich pracownikow - problem z przestawieniem myślenia, mechanicznej pracy, z powodu wieloletniej pracy przy określonych strukturach, głównie pracy fizycznej, wypada z obiegu edukacji, do której ciężko wrócic. Podobnie było z restrukturyzacja górnictwa. Brak praktyki w zakładach pracy służącej doszkalaniu pracowników. Sytuacje taka powoduje także brak dotacji, pracodawcy wola dać odprawę, bo bardziej im się to finansowo opłaca niż przekwalifikować pracowników. Ludzie nie potrafią także dobrze wykorzystać dotacji, bo np. kupują samochodu określonej marki, natomiast bezrobocie strukurale zostało na terytorium górnego Slaska i gospodarki morskiej, gdzie za odejście z wykonywanego zowodu można otrzymać nawet 1 mln zl odprawy, ale nie ma planu co z tymi ludzmi zrobic- brak strukturalnego zarzadzania panstwa. Stąd pojawia się stratyfikacja społeczna.

Stratyfikacja społeczna, nie ma tego w tekście, ale pisali już o tym bracie Toplerowie, pisał o tym publicystycznie Paulo Coelho a naukowo James Rough, pojawia się nowa forma stratyfikacji społecznej, znaczy ludzi, którzy na podstawie nowych narzędzi, nowych informacji technologicznych i posiadania wiedzy funkcjonują na różnych poziomach stratyfikacji społecznej, Pojawiają się 3 formy struktury społecznej:

` 1) komitariat - praca umysłu

2. digitaliat- użytkownicy sieci, zarządzają i kreują sieć

3. proletariat, - praca rąk

do początku lat '80 komitariat stanowił 2% ludzi pracujących, natomiast obecnie jest to 20% ludzi pracujących w USA , kraje skandynawskie czy GB, komitariat nadaje sposób rozwoju nowemu społeczeństwu sieciowemu. państwo wysoko rozwinięte ma ten czynnik w wysokości 30% - idealnie przystosowane do funkcjonowania.

To jest element rynku pracy, które społeczeństwo sieciowe wprowadza na rynek pracy, drugą grupą zmian są zmiany społeczne dot. struktur genetycznych społeczeństwa, morfologii życia społecznego, pierwszym objawem jest grodzenie pastwisk kulturowych lub intelektualnych. Z czego to wyniki i jakie ma konsekwencje dla dzisiejszych społeczeństw?

Grodzenie pastwisk- z definicji wynika , ze było to grodzenie grup, czyli od własności ogółu przechodziło się do własności prywatnej, już wtedy pojawiły się rażące niesprawiedliwości społeczne, bo bodajze 99% gruntów było we władaniu 0,5% populacji, a co z pozostałymi? Tak samo dziś w przypadku grodzenia kulturowych pastwisk, czyli np zjawisko własności intelektualnej, wlasnosci praw autorskich, niektóre grupy spoleczne zostana wykluczone, nie beda mialy do tego dostepu do informacji, jestesmy wtedy marginesem spoleczenstwa, kiedy nie możemy się poslugiwac ta informacja jak inni.

Tutaj pojawia się pytanie do panstwa, czy optyka prosocialjne, socio-demokratyczna, czy praktyka nierownosci spolecznych dopuszczenia lub niedopuszczenia niektórych grup spol, do patentow, licencji , know-how, czy wg panstwa ten element zabezpieczenia wlasnosci intelektualnej ma ten element negatywny, nieegitelarystyczny na funkcjonowanie spoleczenstw, czy jest to pewien element do rozwoju spolecznego?

Może to być bodziec stymulujacy- ludzie beda sami dazyc do dowiedzenia się czegoś, stymulacja do nauki, do odkrycia, do dokształecenia się - pozytywny element, jednak obecnie jest to troche negatywne, bo niekazdy ma rowny dostęp do edukacji.

Może to poglebic dysproporcje między dwoma predkosciami, między tymi, którzy sami daza do samorozwoju a tymi, którzy nie maja tego nawyku w swoim zwyczaju - może zwalniac rozwuj.

Debata nt przedefiniowania praw autorskijch zwłaszcza winternecie, gdzie glosny był przypadek Szwedzkiej pratii piratów internetowch.- kwestia unowoczesnienia praw wlasnosci intelektualnej.

Mozliwosc tworzenia patentow napedza gospodarke, motywuje do tworzenia i wykorzystywania urzadzen bedacych motorem rozwoju.

Z jednej strony, Wychodzac z ducha socio-demokratycznego, czyli jeżeli jest tu pewien element wykluczenia z zycia spolecznego ludzi, którzy nie sa w stanie np. finansowo partycypowac w oplaceniu kosztow praw autorskich, ale z drugiej strony pojawia się pytanie jak pracowników intelektualnych motywować do rozwoju, do tworzenia nowych uslug, technologii, przedsiebiorstw, jeżeli zabrania się im praw do wlasnosci intelektualnej czyli zabezpiecznia wlasnych wytworów,pomysłow, gdzie cała ich strategia opiera się w ich glowach. Czy możliwe jest w dobie posługiwania się wiedzą, możliwe jest zabezpieczenia ich wytworów? Gdyż wiedza stała się zasobem czysto materialnym, oprócz budynków i maszyn d dobie koknurencyjnych dospodarek., Wiedza musi być chroniona, oczywiscie probelm techniczny pojawia się z chronieniem wiedzy w internecie. Są pewnego rodzaju dzialania wczynane, np. tworcy proframu „od siebie pl” zostali zatrzymani za nielegalne sciagania i korportowanie filmow i muzyki z internetu. W tej chwili jest bardzo mocny nacisk na te firmy, te portale, które nie oplacajac praw wlasnosci, licencji bądź nie maja odpoeidnuch zabezpieczen prawnych, aby ograniczyc im dostęp do zasobow wiedzy intelektualnej.

Stad pojawia się pytanie, jak ten system zabezpieczen wlasnosci intelektualnej działa w Europie, czy USA, jednak jest to element, którzy gospodarka oparta na wiedzy wymusza oddanie tworcom tego co im się należy.

Rola mass mediów- Agenda Citic - czyli tworzenie porządku dnia, dystrybucji wzorcow i zachowan, czyli tworzenia oligopolu infornacyjnego. Czyli zbioru informacji, które są dyrsybułowane na pewnym poziomie, w pewnym porzadku, które tworza dyskurs spoleczny i kulture globalna- tego o czym się dyskutuje, co jest istotne z punktu widzenia rozwoju spoleczenstw. To tez będzie miala swoje konsekwencje na pojęcie odwrotnej socjalizacji - przekaz wartosci tego czym jest dzisiaj pojęcie wartosci, autorytetu czy wzorca kulturowego.

Odwrócenie hierarchii agrescynizacji - co się dzieje dziś z rodzina? Jak jest kształtowana? Zmienijszenie wplywu rodziny na rzecz mass mediow i środowiska rówieśniczego, nastepuje proces odwrotnej socjalizacji, czyli starsze pokolenia przejmuja od mlodszych wzorce kulturowe. W sensie ewolucji rodziny monologicznej nastepuje marginalizacja roli rodziny jako osrodka kształcenia, jako przekazywania wiedzy. Mlodzież często informuje starszych o nowinkach technologicznych.

Nalezy zwrocic uwage na pewna ewolucje samego modelu rodziny, otoz do lat 60, 70 mamy doczynienia z funkcjowaniem w strukturach spolecznych zwartych rodzin wielopokolenioowych, które kreowaly autrytety. Dziadkowie rodzice dzieci wnukowie, pomiedzy tymi pokoleniami nastepowal przeplyw wzorcow, w tym kontekscie kultury prefiguratywnej tzn od dziadkow przez rodzicow do dzieci pozniej w latach 80/90 mamy doczynienia z tym drugim przejsciem demograficznym czyli zmiany modelu rodziny do rodziny nuklearnej, zmiany pozycji kobiet w spoleczenstwie w ogole tworzenia nowej funkcji dla rodziny. Model tzw rodziny nuklearnej polegal na tym ze w gosp domowym zamieszkuja rodzice z dziecmi i czesto jest tak ze dzieci bardzo szybko usamodzielniaja sie pod wplywem presji globalizacyjnej, presji podjecia pracy, presji posaidania doswiadczenia zawodowego i tutaj pozostaje ten syndrom o ktorym bedziemy mowili on szczegolmnie bedzie dotyczyl kobiet, syndrom tzw pustego gniazda czyli co robic po wyjsciu dzeci z domu, w momencie kiedy nie ma sie doswiadczenia zawodowego to jest ten problem ktory zdecydowanie czesciej bedzie dotyczyl kobiet niz mezczyzn, koleja przyczyna takiej zmiany funkcjonowania modelu rodziny, jest pojawienie sie nowych zwiazkow juz nie tylko rodzinnych, ale takze partnerskich, czyli zorganizowane formy konkubinatu, formy separacji, formy rodzin, czy zwiazkow ludzi ktorzy zyja ze soba, singli, a wiec mamy ewolucje wielopokoleniowej nowej formy zwiazkow nie tylko rodzinnych ktore beda determinowaly funkcjonowanie w ogole jednostek w społeczeństwie beda zmienialy hierarchie przekazu wartosci stad bierze sie ten element odwrotnej socjalizacji o ktorej pisze Margaret Mead. Z drugiej strony w wyniku funkcjonowania mass mediów nowej roli reklamy, w pokazywaniu dzisiejszego zycia w zgromadzeniowym, produkcyjnym swiecie pojawia sie problem zagadnienie procesu konsumeryzmu, afluenzy

Wpływ tych dwoch zjawisk na funkcjonowanie rodzin. Czym jest konsumeryzm? Czym sie rozni konsumeryzm od konsumpcji? Czym jest afluenza w kontekscie konsumeryzmu? Jakie sa przyczyny powstawania tych zjawisk

-Afluenza- proces ten polega na tym ze nie kupuje sie tylko po to aby zaspokoic potrzebe tylko dla samego kupowania.) Jedynym powodem jest niewatpliwie rozpad rodziny wielopokoleniowej to jest jakby zanegowanie pozycji, definicji autorytetu na rzecz pewnego rodzaju wzorca. Dzisiejszym wzorcem sa tzw celebrities czyli osoby ktore w jakims sensie kreuja wizerunek zycia w dzisiejszym spoleczenstwie wiec potrafia sie znajdowac w tym spoleczenstwie konsumpcyjnym.

O ile konsumpcja jest takim typowym zjawiskiem spoleczno gospodarczym czyli dokonywania aktywnosci czlowieka zaspokajania swoich potrzeb w wyniku zakupow okreslonych dobr i uslug, o tyle konsumeryzm i afluenza wlacza takie aspekty psychologiczne tzn zupelnie nowej identyfikacji i rozumienia pozycji czlowieka w spoleczenstwie.

Prosze panstwa gdybysmy probowali to wszystko scharakteryzowac to powiedzielibysmy o kilku elementach takiego wylaniania sie konsumeryzmu z anfluenzy. Zjednej strony niewatpliwie wplywa na te zjawiska psychologiczne rozpad rodzi wiec kryzys wiezi rodzinnych wywolanych takze koniecznoscia funkcjonowania spolecznosci na rynku pracy tzn rynek pracy nieregulowany czesto czas pracy, koniecznosc coraz wyzszych zarobkow, koniecznosc posiadania coraz wyzszych aspiracji, koniecznosc zaspokajania rzeczywiscie staja przed koniecznoscia coraz dluzszej pracy coraz nizszych zwiazkow rodzinnych to jest czynnik wewnetrzny. Czynnikiem zewnetrznym jest fakt pojawienia sie czy nowa rola mediow, pojawienie sie reklamy tzw piaru czyli fakt, iz w wyniku dzialan zewnetrzych pojawily sie instytucje zewnetrzne wobec rodziny, które pełnią w dzisiejszym spoleczeństwie nowe role. Jedną z tych instytucji sa właśnie wspomniane centra handlowe. Potrafia czy organizuja zycie rodzinne od zakupow poprzez usługi, spedzanie wolnego czasu w restaurcjach, kinach poprzez kinderplatze czyli wszelkiego rodzaju infrastrukture, ktora zapewnia realizacje swoich potrzeb z tym ze prosze pamietac o tym ze jest to pewien rodzaj nowej formy agory czyli miejsca spotykania sie ludzi z tym ze ta agora rozni sie od agory z przeszlosci, agory starozytnej tym iz nie mamy do czynienia w tym kontekscie jako centrum handlowym z elementem komunikacji spolecznej prawda tam przebywa duza grupa ludzi ale oni sie między soba nie komunikuja, nie tworza zadnej wartosci dodanej tam nic z tego nie wynika w sensie społecznym. Tam nie ma pewnego wartosciowego idealnego modelu identyfikacji, jedynym modelem identyfikacji to jest własnie ten element destrukcyjny, z ktorego wiemy o plemiennosci. Na plemiennosci stworzenia tzw spoleczenstw umiarkowanych. Ludzie roznicuja się dzisiaj w spoleczenstwie w kontekscie tego co posiadaja i do jakich rodzajow marek towarów przynaleza. Mowi sie o nich ze wzgledu tradingu, czyli znaczenia marki w rozwoju spolecznym. Ten kto posiada okreslone dobra, samochod, dom, ubrania, telewizor jest w pewnej sferze traktowany jako stworca jest w jakims sensie skojarzony z pewna forma przynaleznosci do okreslonego statusu spoleczengo. W zwiazku z tym ze ludzie chca poosiadac, ludzie chca aspirowac do roznych sfer pojawia sie pewien problem wlasnie tej afluenzy, a wiec tej obfitosci wiec nie zaspokajania potrzeb. W mass mediach tworzy sie pewnego rodzaju seriale nazywane serialami aspiracyjnymi czyli w jakis sposob aspiruje sie do pewnego stopnia zycia w spoleczenstwie konsumpcyjnym, spoleczenstwie masowym. I ludzie do tego daza tak zeby nie byc takim jak kowalski ale zeby umiec zrealizowac swoj styl zycia podobnie jak Dolen? napewno nie autorytety, ludzie, którzy w jakims sensie sa medialni, osiagneli sukces i sa postrzegani jako ci wybrani w dzisiejszym spoleczenstwie jako konsumpcyjnym. Stad pojawia sie kolejne zagrozenie takie czysto psychologiczne czyli zjawiska zwiazane z permanentnym stresem, przepracowaniem, mozliwosciom wytyczenia sobie satysfakcji, gratyfikacji, a zatem pojawia sie choroba psychologiczna, psychiatryczna jaka jest depresja. Oprocz chorob nadcisnienia, chorób zwiazanych z ukladem krazenia, chorob nowotworowych, ch. psychiatrycznych w sensie trzecim rodzajem chorób cywilizacyjnych dzisaij. Coraz czesciej ludzie zapadaja na ten typ zachorowalnosci a wiec cierpia z powodu nie znalezienia, czy braku tozsamosci w spoleczenstwie masowym, sieciowym.

Prosze panstwa w kontekscie tego co powiedzielismy mamy dylemat tzn dylemat, ktory zostal postawiony tez przez Becka ale tez przez tworcow spolecz. ponowoczesnego czy nowoczesnego czyli Antonego jakiegos czy Zygmunta Baumana alternatywe rozwoju dzisiejszych spoleczenstw. Z jednej strony mowi sie o potrzebie samorealizacji, indywidualizacji i wolnosci wyboru jednostki. Jednostka i wolnosc realizacji swobody w oparciu przeksztalcenie spoleczenstw versus bezpieczenstwo ogolu. Co dzisiaj dla dzisiejszych spoleczenstw jest wartoscia czy kwestia wolnosci, kwestia bezpieczenstwa czy kwestia indywidualizmu, alienacji jednostki czy kwestia wspolnoty, pewnego ogolu w zaleznosci od stopnia rozwoju ekonomicznego spoleczenstw takze w stopniu konsumpcji, wiedzy. Niektóre spolecz na tych biegunach beda sie w roznym stopniu przesuwalne. To własnie przesuwanie sie spoleczenstw bedzie zalezec od tego w jaki sposob juz nie tyle spoleczenstwa co panstwa zorganizowane grupy beda radzily sobie z czyms co jest znowu pewnym wykwitem spoleczenstwa nowoczesnego, spol konsumpcyjnego czyli konsumptem ról płci w ktorych kontkscie chcialbym przejsc do rozwazan Becka.

Beck prosze panstwa definiuje pewien rodzaj konfliktu plci, ktory jest oparty na nowej tozsamosci ale starym położeniu. Z czego wynika ów konflikt plci, konflikt pomiedzy kobieta a mezczyzna i takze fakt w konsekwencji kryzys dzisiejszej rodziny? co jest powodem obecnosci kobiet na rynku pracy i zmiany modelu dzisiejszej rodziny ?dlaczego jest to potrzebne?Co takiego dzieje sie w dzisiejszych spoleczenstwach w procesach globalnych i integracyjnych, ze rozwoj spoleczenstwa z jednej strony sama swiadomosc prawa powoduje ze kobiety sa aktywne na rynku pracy ze musza byc aktywne na rynku pracy ale z drugiej strony sa czynniki obiektywne ktore wymagaja tego typu dzialan?

prosze panstwa niewatpliwie po pierwsze technologizacja procesu funkcjonowania rynkow pracy, pojawienie sie nowych zawodów. Zawodów ktore nie wymagaja po pierwsze obecnosci na rynku pracy 8-12 godzinnym ale zdecydowanie mniejszym i czesc pracy jest wykonywana w sensie biernym z domu, to jest pierwszy rodzaj zawodów zwiazanych z przeksztalceniem sie dzisiejszych spoleczenstw w sensie dzialania. Drugi element czyli zasób wiedzy, czyli wiedza staje sie tym elementem ktory jest kluczowy dla wykonywania zycia zawodowego, prawda:) w zwiazku z tym obserwujemy juz od lat 70 zdecydowane zmiany edukacyjne czyli mozliwość uczestniczenia kobiet bardzo tlumnie jeśli chodzio kwestie dotyczace wyksztalcenia sredniego i wyzszego bo wiedza umiejetnosc uzytkowania pewnego rodzaju wiedzy daje mozliwosc funkcjonowania w dzisiejszym spoleczenstwie. A wiec ta struktura przemyslowa z przelomu wieku czy z poczatku 20 wieku zostaje zastapiona ta struktura uslugowa tworzy sie nowy rodzaj osób potrzebnych do pracy, w ktorych rzeczywiscie kobiety moga znajdowac zatrudnienie. Co jeszcze? W kwestiach tej technologizacji powoduja to ze po pierwsze praca domowa staje sie o wiele lzejsza, po drugie pojawia sie pewien element mozliwosci swiadomego planowania macierzynstwa, wiec rozwoj medycyny, rozwoj farmacji powoduje ze pojawiaja sie srodki antykoncepcyjne, pojawiaja sie pewne formy zabezpieczenia przed niechciana ciaza, swiadome planowanie rodziny, wejscie w powodzenie zycia rodzinnego, sfere zycia prywatnego. I to wszystko te warunki zewnetrze powoduja ze kobiety bardzo powoli od lat 70 staja sie uczestnikami rynku pracy, poza tym sa pewne rzeczy obiektywne , ktore beda popychaly kobiety na rynek pracy. Po pierwsze kwestia dotyczaca spadku przyrostu naturalnego a wiec problemy demograficzne czyli kwestii dotyczacych zabezpieczen spolecznych i kwestii dotyczych mozliwosci zagwarantowania swiadczen medycznych na okreslonym poziomie. I ubezpieczenia spoleczne i kwestie zabezpieczen medycznych wymaga aktywnosci na rynku pracy, stad wszelkiego rodzaju formy przekwalfikowania, dokwalfikowania, przedluzaja czas pracy. A wiec wszyscy ktorzy sa obecni na rynku pracy sa potrzebni na tym rynku aby wlasnie tworzyc ten preparacyjny system ubezpieczen spolecznych, awiec aby jedno pokolenie pracowalo na drugie to pozwoli uzyskac dodatkowa liczbe rak do pracy w postaci kogos kto do tej pory wykonywal prace domowa, pozwoli takze sfinansowac coraz bardziej kapitalochlonny rozwoj medycyny, ktora wymaga nakladu technologicznego wlasnie pojawiaja sie nowe formy lekow nowe formy chorob formy diagnozowania wreszcie, ktore wymagaja nakladow, wymagaja pracy ludzkiej, wiekszej wydajnosci pracy. Z drugiej strony musi sie zwiekszyc ksztalt rodziny poniewaz kobieta wychodzac na rynek pracy musi szukac kompensacji np. od strony meza. A wie musi sie zmienic model rodziny maz nie moze zostac tylko i wylacznie poza domem i musi sie zmienic ta definicja, ktora tutaj jest napisana. Czy inny jest sukces mezczyzny a inny kobiety.Sukces mezczyzny utozsamiany tylko i wylacznie z zyciem zawodowym. Sukces kobiety wylacznie z zyciem domowym wychowaniem dzieci dbaniem o prawidlowy rozwoj wlasnego domu, czy w wogole gospodarstwa domowego i w zwiazku z tym mezczyzna musi pelnic zupelnie inne role w zwiazku albo tez panstwo w sensie instytucjonanalnym musi wspierac rodziny w zakresie mozliwosci posiadania dzieci bo to ze kobieta wychodzi na rynek pracy powoduje konsekwencje z punktu widzenia zycia spolecznego tzn ludzie przestaja decydowac sie albo coraz pozniej decyduja sie na dziecko bo istotna jest mozliwosc realizacji zawodowej ale w ogole mozliwosc posiadania pracy zarobkowej dzisiaj, w dzisiejszym spolecz. i coraz pozniej ludzie decyduja sie na dzieci i na coraz mniejsza ich liczbe. Dlatego tez spada wskaznik urodzen, w Polsce jest to miernik najnizszych wskaznikow wynosi 1,3 obecnie srednia zestepowalnosci pokolen jest 2,1 czyli kazda rodzinna powinna miec 2, 1 dziecka zeby nie mozna bylo mowic o zestepowalnosci pokolen. w momencie kiedy dominuje model nowych form parterstwa, albo model rodziny 2+1 mamy kwestie dotyczaca tego co sie bedzie dzialo za 30, 40, 50 lat czyli kwestie ubezpieczen spolecznych i tutaj panstwo musi wejsc w jakis sposob instytucjonalnie w obudowe tej rodziny. Dlaczego jest jeszcze potrzebna rola panstwa i zmiana funkcjonowania rodziny, dlatego iz w zwiazku z tym co sie dokonalo w tej rewolucji wejsciu kobiet na rynek pracy nie towarzysza zmiany strukturalne tzn kobiety sa po pierwsze przy wejsciu na rynek pracy lecz sa dykryminowane z tego powodu ze jezeli sa mlode to istnieje prawdopodobienstwo ze zajda w ciaze, stad u pracodawcy spada wartosc w sensie typowo komercyjnym, z drugiej strony jest problem powrotu tej kobiety po ciazy na rynek pracy, wjaki sposob pogodzic zycie rodzinne i zawodowe i po trzecie wreszcie jest nierownosc dochodowa tzn fakt ze kobieta na tym samym stanowisku, z takim samym wyksztalceniem i takim samym doswiadczeniem zarabia 80-90 % pensji mezczyzny. jest to pewien element roznicowania zarobkowego. Tutaj Beck mowil iż aby nie dopuscic do zmian uwazanych za spoleczne a wiec spadku urodzen, przyrostu demograficznego i problemow spolecznych powiedzmy zwiazanych z ubezpieczeniami spolecznymi i ochrony zdrowia czyli dwoch elementow, ktore de facto decyduja o rozwoju spoleczenstw, mowi o mozliwosci realizacji 3 scenariuszy albo tzw modelu rodziny nuklearnej albo z drugiej strony modelu rodziny roznych praw kobiet i mezczyzn, badz pewnym kompromisowym ujeciu poza rola kobiety i poza rola mezczyzny. czym sa te trzy scenariusze. Pierwszy z tych scenariuszy to jest kwestia dotyczaca rodziny nuklearnej czym ta rodzina charakteryzuje sie,

Rodzina taka sklada się z kobiety, mezczyzny i ewentualnie dziecka. Kluczowym modelem tej rodziny jest fakt iz kobieta pozostaje w domu, a mezczyzna pracuje. Pozostaje problem w tym kontekscie dwoch rzeczy po pierwsze w momencie kiedy mamy do czynienia z ta presja globalizacyjna i niestałościa zwiazkow, powstaje problem co sie dzieje z dzieckiem w momencie kiedy dochodzi do rozwodu, kiedy kobieta nie funkcjonuje na rynku pracy, a pozostaje z dzieckiem, ktore nazwane jest przez Becka osoba, ktora odchodzi ostatnia. Jak to mozna rozumiec w sensie spolecznym na rynku pracy, czy w ogole w strukturze spolecznej. Po drugie w zwiazku z pojawieniem sie rodz. nuklearnej a wiec z brakiem dziadkow, pozostaje problem tzw pustego gniazda. Czyli do 25 roku roku zycia kobieta jest w fazie macierzynstwa pozniej w zwiazku z wynurzaniem sie coraz wiekszym zycia przez ok 30 ponad 30 lat pozostaje w fazie tzw pustego gniazda,a wiecjest to osoba w pelni tworcza, ktora jest w najlepszym wieku jezeli chodzi o dzialalnosc kreatywnosc, jakby pozostaje bez doswiadczenia, bez umiejetnosci poruszania sie w zyciu spolecznym i na rynku pracy. czyli jest to pewien problem natury spolecznej uogolniony, szerszy ktory reguluje ten model rodziny nuklearnej. statystyki wojewodztwo dolnoslaskie na 2008 rok -wysoka aktywnosc kobiet i mezczyzn na rynku pracy, bliski model roziny nuklearnej, wskaznik zatrudnienia(ile wdanej strukturze osob pracuje w stos do niepracujacych-mezczyzni w 2008 dolnyslask 53%, kobiety 38%) i liczba osob biernych zawodowo( nie znaczy bezrobotne!!!! sa to osoby ktore z wlasnej checi pozostaja poza rynkiem pracy, mimo iz praca dla nich jest, decyduja sie nie uczestniczyc na rynku pracy bo bezrobotna to osoba szukajaca pracy lecz nie mogaca jej znalezc) mezczyzni 413 tys kobiety ponad 700 tys. Czesciej kobiety decyduja sie na pozostanie poza rynkiem pracy w tym regionie. Drugi model to jest ta rownosc plci kobiet i mezczyzn mamy tutaj do czynienia z nowym partycypatem na rynku pracy i rynku rodzinnym z tym ze zagrozeniem jest to ze pojawiaja sie nowe problemy; bezdzietnosc ze wzgledu na koniecznosc realizacji zawodowej albo pojawia sie zw. partnerski i tutaj mamy z doktryny prawnej prawa cywilnego pojawienie sie nowych form prawnych w funkcjonowaniu relacji pomiedzy kobieta a mezczyzna np zwarcie konkubinatu w tym negatywnym sensie rozwoju rodziny tzw. separacji i efektem tego rodzaju jednosci kobiet i mezczyzn moze byc po pierwsze nowe formy relacji miedzy kobieta a mezczyzna , bezdzietnosc i problem zastepowalnosci pokolen. Oboje sa spelnieni zawodowo lecz mamy problem natury czysto spolecznej. Pełnym kompromisem miedzy tymi dwoma modelami jest scenariusz poza rola kobiety i poza rola mezczyzny. Na co sie tam powolywac i dlaczego on jest pewnym kompromisem pomiedzy tymi skrajnymi metodami? albo pelnym uczestnictwem na rynku pracy albo asymetrycznym uczestnictwem na rynku pracy. W trzecim scenariuszu: wlaczenie sie instytucjonalne instytucji panstwa do funkcjonowania rodziny. co moze byc tego wymiernym narzedziem ? po pierwsze system zlobkow, przedszkoli, powszechnie dostepnych, ktore w jakims sensie przejmuja role i czas, ktore poswiecaja rodzice. Urlop macierzynski ( zarówno kobiety jaki mezczyzni moga partycypowac w wychowaniu dziecka) po drugie pojawiaja sie nowe formy aktywnosci kobiet na rynku pracy, laczenie, dzielenie stanowisk pracy, elastyczne godziny, tele-praca, e-praca jako przyklady rozwoju spol sieciowego. w UE rozwoj zakladow przemyslowych z koniecznoscia tworzenia instytucji typu kindergartenów przy zakladach pracy, jest pewien popyt do tego aby mezczyzna mial z dzieckiem takze mozliwosc kontaktu w czasie godzin pracy. Taka jedna z inwestycji europejskich zrealizowanych w tym kontekscie takiego odpowiedzialnego wychowania dzieci w sensie rozwoju zawodowego jest inwestycja wrocławskiego parku przemyslowego tam tez dotacja zostala udzielona w momencie gdy został wpisany w rozwoj przedszkola przyzakladowego, do funkcjonowania tej instytucji, a wiec prosze zwrocic uwage pojawia sie pewien rodzaj funkcjonowania panstwa, poniewaz od 2 lat w polskim systemie podatkowym mamy do czynienia z instytucja odpisu z tytulu posiadania dziecka jest to 1142,5 za jedno dziecko, w jakis sposob panstwo wynagradza te osoby ktore podejmuja ten wysilek spoleczny, posiadaja dziecko , wychowuja je i dostarczaja pewna wartosc spoleczna. nie traktuje sie tego jako produkt indywidualny, tylko jest to pewien element spoleczny sankcjonowany, wynika to ze spadku przyrostu naturalnego. Wiec sa pewne narzedzia, instrumenty ktore panstwo moze wdrozyc aby te konflikt plci minimalizowac albo w pewnym sensie lagodzic.

A teraz proszę panstwa ostatnia kwestia dotyczaca naszych ćwiczeń-to rola wykształcenia w dzisiejszym społeczeństwie. Roli uniwersytetow w dzisiejszym społeczeństwie. I czy panstwo widzicie te role?Jak się na to zapatrujecie?jakie sa plusy i minusy uniwersytetow?(i tutaj nastepuje masowa sprzedaz wlasnych poglądów za plusa;p)

Otoz po pierwsze:szkolnictwo wyższe, a wszczegolnie w Polsce stoi przed perspektywa duzych zmian. Obecnie szkolnictwo wyższe jest niedostosowane do wymogow rynku pracy.

Ustawa o szkolnictwie wyższym z 2005 roku :

Po pierwsze- monitorowanie losow absolwentow po studiach, brak współpracy szkol wyzszych.

Po drugie-(tutaj rozwodzi się i chwali jaki sukces odniosl jego inkubator przedsiębiorczości. Nastepnie zacheca nas do odwiedzenia Biura Karier i Euronesu(pośrednictwo pracy za granica) a potem opowiada anegdote-prawdziwa do bolu-jak to można dostac dotacje na dzialanosci gosp. Z unii w momencie…bycia bezrobotnym przynajmniej 5 miesiecy).(nastepnie wspomina o projekcie konwentu składającego się z urzednikow i przedsiebiorcow,którzy maja doradzac przy szkolnictwie wyższym. Potem narzeka na system doktorski i habilitacyjny-co się na kole nie przyda:P). I na koniec-zacheca raz jeszcze do samodzielnego dzialania! Amen.

Technoglobalizm to drugi wymiar rozwoju UE obok modelu socjalnego. Polega na wspieraniu przedsiębiorczości, innowacyjności.

Technoglobalizm można odnieść zasadniczo do dwóch teorii IE (neofunkcjonalizmu i realizmu):

• neofunkcjonalizm - szczególnie 2 z 4 aspektów spill over'u modelu Haasa, są dla nas kluczowe:

1. dobrze zorganizowana, sprawna struktura biurokratyczna państwa i organizacji wspólnotowej

2. rozbudowana planistyka (wyraz w przyjętej w 2000 strategii lizbońskiej, element długofalowego, bardziej sprawnego planowania na poziomie narodowym i wspólnotowym);

• neofunkcjonalizm Lindberga: zagrożenie zewnętrzne!, dziś dla UE to zagrożenie gospodarcze, ekonomiczne, technologiczne ze strony USA czy nowych potęg gospodarczych (Chiny, Indie) (nie bezpośrednie zagrożenie polityczne, militarne)

• realizm (Mearsheimer) - wspólnym mianownikiem rozwoju dla państw członkowskich UE powinna być próba znalezienia czynnika równoważącego między wzrostem potęgi USA i JAP (koniec l.70), Mearsheimer nie dostrzegał jeszcze roli Chin; oparcie się mocno na interesach ekonomicznych a nie wartościach

• teoria governance - harmonizowane są elementy wspierania badań, wspólnego patentu, przepływu zasobów siły roboczej, nakłady na B+R; bardziej determinowane przez poziom ponadnarodowy niż narodowy

Wyścig technologiczny świata

Turbokapitalizm - termin wprowadzony w 2000 przez Edwarda Luttwaka; przyspieszenie rozwoju kapitalistycznego państw kapitalistycznych, gospodarek liberalnych poprzez 3 procesy:

1. globalizacja, integracja i integracja europejska (jako pewien element obrony, łagodzenia procesu globalizacji)

2. restrukturyzacja gospodarki (zmiany struktury gospodarczej, wzrost roli usług) oraz prywatyzacja (większe znaczenie sektora prywatnego)

3. modernizacja gospodarki, rozumiana jako deregulacja (systemowa, instytucjonalno-prawna, zmniejszenie obciążeń administracyjnej, SMK - zmniejszanie obciążeń podatkowych głównie dla przedsiębiorstw)

Turbokapitalizm wpisuje się w politykę wyścigu technologicznego, który podjęła UE.

Rola, znaczenie UE w wyścigu technologicznym między USA, JAP, Chinami

Kategorie kluczowe, eksplanacyjne:

Kategoria GOW - w 1969 sformułowana przez OECD, 1996 pojawiła się na poziomie dokumentów państw członkowskich UE

Czym jest i jakie są jej rodzaje? Model GOW powstał na zasadzie obserwacji analiz tego jak duży wpływ na rozwój gospodarki ma rozwój wiedzy, system techniczny, rozwój nauki (wspomina już o tym Castells: zmieniła się struktura społeczeństw i kwestie dotyczące jakości zasobów rynku pracy; wiedza, jej jakość, zakres, możliwość użytkowania w praktyce ma ogromny wpływ na funkcjonowanie obecnych rynków pracy na poziomie narodowym czy ponadnarodowym czy globalnym)

4 nurty GOW:

1. liberalny (leseferyczny) - działania państwa w zakresie tylko tworzenia warunków, tworzenie uregulowań instytucjonalno-prawnych i ingerencja państwa na poziomie tworzenia pewnych założeń gospodarczych;

Z takim modelem mieliśmy do czynienia gdy tworzyła się Dolina Krzemowa w USA (było to specjalnie wybrane miejsce dla lokowania inwestycji technologicznych w zakresie badań wojskowych, ulokowały się tam m.in. NASA, Pentagon, które wzajemnie ze względu na logikę rozwoju technologicznego USA generowały innowacje, technologie dla potrzeb wojskowych, które były oddawane na potrzeby cywili; państwo ingerowało ale tylko na zasadzie tworzenia technologii potrzebnych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa. Natomiast otoczenie gospodarcze, podmioty gosp., firmy, które wygenerowane zostały z punktu widzenia rozwoju współpracy przemysłów wojskowego i cywilnego, były tworzone na zasadzie wolnego rynku (zapotrzebowanie rynkowe, przedsiębiorczość i kreatywność ludzi, powodowała, że po stworzonych warunkach przez państwo mogły tworzyć się wszelkiego rodzaju przedsiębiorstwa (start-up, spin-off)

2. sterowany organicznie - ma na celu stworzenie warunków (powierzchnie pod inwestycje, edukacja na różnych poziomach zgodna z tym co się dzieje na rynku pracy, rozwiązania instytucjonalno-prawne wspomagające wejście na rynek pracy, elastyczność rynków pracy - w sensie godzin pracy, form podejmowania pracy)

3. sterowany mechanicznie - bezpośrednia ingerencja państwa, albo w sensie aktywnym albo pasywnym w rozwój gospodarczy (SSE, udzielanie zezwoleń, subsydiów, zwolnienia podatkowe)

4. dyryżyzm - realizowany gł. w Rep. Chińskiej; różni się od sterowanego mechanicznie tym, że państwo jest obecne w każdym elemencie; wszelkiego rodzaju podmioty, jeżeli są tworzone (SSE, inkubatory czy parki technologiczne), są to podmioty z większościowym lub 100% udziałem państwa; element aktywności państwa i jego obecności w sensie zamówień publicznych, kreowania popytu, zachęt inwestycyjnych jest zdecydowanie większy, determinująca obecność państwa (etatyzm w gospodarce)

Mechanizmy i modele GOW mają duży związek z procesami liberalizacji międzynarodowych przepływów gospodarczych. Zadania stawiane przed przedmiotami GOW wpływają w dwójnasób na liberalizację stosunków gospodarczych:

- ruch wygranych

- ruch przegranych.

Elementy dotyczące ruchu wygranych i przegranych wpisują się w to o czym mówił Castells: tworzenie węzłów glokalnych (centrum i peryferii), czyli tych ośrodków miejskich, akademickich, gospodarczych, które kreują rozwój społeczno-gospodarczy, technologiczny, i jednocześnie są tzw. lokalnymi/regionalnymi/narodowymi lokomotywami wzrostu (elementy ośrodków wiodących przekładają się na działania administracyjne, polityczne)

* działania polityczne - np. nowa Ustawa o szkolnictwie wyższym wprowadza znowu pojęcie KNOW Krajowe Naukowe Ośrodki Wiodące, czyli stworzy się w grupie polskich uczelni wyższych grupa ośrodków, która będzie w sposób szczególny preferowana, dotowana przez państwo i która będzie decydowała o konkurencyjności polskiej gospodarki. Nie wspiera się wszystkich solidarnie. Mamy z tym do czynienia na poziomie UE - od 2007 powoli widać jak przenosi się akcenty wspierania; nie wspiera się przegranych, tych najsłabszych, nie tworzy się spójności społeczno-gospodarczej, ale opiera się rozwój na tych najlepszych regionach (np. idea EIT - ma podkreślać ideę wiodących ośrodków, węzłów glokalnych, węzłów wiedzy). UE przyjmuje zasadę wartości dodanej.

Zasada value for money, działania i problemy na poziomie wspólnotowym

Raport Mandelkerna - deregulacja, zmniejszenie objętości prawa unijnego, zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw; na jego podstawie stwierdzono, że jednym z głównych elementów wpływających na międzynarodową konkurencyjność przedsiębiorstw europejskich, są wyższe (w porównaniu z USA i Chinami) obciążenia związane z polityką podatkową. Drugim elementem, który wpływa destrukcyjnie na możliwość budowania konkurencyjnej wspólnoty jest element europejskiego modelu społecznego.

3 zmienne w porównaniu z USA:

- wydatki z PKB (UE 45%, USA 32%)

- średnia stopa zatrudnienia (UE postulowana 70%, realna 47%, USA 72%)

- efektywność, wydajność, produktywność, liczba przepracowanych godzin

Prognozy gospodarcze i demograficzne: w najbliższych 10-20 latach, możemy się spodziewać wzrostu wydatków na realizację EMS od 5 do 11% PKB, z 42-46%, przekroczy ponad 50% wydatków europejskich na realizację tych świadczeń socjalnych/społecznych

Problemy z przyjęciem tzw. Dyrektywy Usługowej, zaproponowanej przez Bolkesteina

Założenia: reguła kraju pochodzenia - pracownicy mogą świadczyć usługi w krajach UE na podstawie prawa ich kraju; ta propozycja została odrzucona przez Francję, Niemcy, Belgię, Danię, Szwecję i Luksemburg - posądzały nowe kraje członkowskie o dumping socjalny (wyznacznikiem konkurencyjności towaru byłby bardzo niski koszt pracy).

Ta dyrektywa została przyjęta w 2006 i obowiązuje, ale reguła kraju pochodzenia została wyłączona (przepisy narodowe). Brak jednolitego rynku europejskiego w zakresie usług.

Nakłady na B+R

Trend, dysproporcje w stosunku do USA:

- UE wydaje mniej niż USA na B+R (problem leży w wydawaniu pieniędzy przez prywatne przedsiębiorstwa).

- Wykwalifikowane kadry: USA oferując bardzo dobre warunki pracy i rozwoju ściągają naukowców z UE (drenaż mózgów). Możliwość wdrożenia własnego pomysłu, wynalazku jest o wiele bardziej realna w USA.

- Liczba patentów

Problem komercjalizacji europejskiej myśli technologicznej (patentu europejskiego)

- jest to zasadniczy problem natury ekonomicznej, państwa europejskie nie wszystkie posiadają tyle środków, by zgłaszać wnioski do Urzędu Patentowego (koszt 50 tys. Euro za patent -kapitał)

1. Problem związany z koniecznością zgłoszenia go conajmniej w 3 językach (francuski, niemiecki i angielski). Fakt przygotowania całej procedury wynalazku, patentowania i możliwości komercjalizacji w 3 językach powoduje, że koszt wynalazku wzrasta.

2. Nie mamy jednego Europejskiego Urzędu Patentowego. Wynalazek zgłoszony w jednym państwie nie jest chroniony w drugim państwie. Nie ma jednolitej polityki patentowej. To wpływa na ten koszt. Od 2000 prowadzone prace nad stworzeniem jednolitego europejskiego systemu patentowego, procedury patentowej i stworzeniem jednolitego urzędu patentowego (najprawdopodobniej powstanie on w momencie stworzenia struktury EIT, w którymś z węzłów wiedzy zostanie umieszczony europejski urząd patentowy).

Rynek pracy w UE nie jest jednolity i wolny, okresy przejściowe (max 7 lat; dla Polski zamknięty w: RFN, Austria i częściowo Francja).

Hasła otwarcia rynków pracy dla naukowców, przedsiębiorstw spoza UE to zasłona dla realizacji polityki wspierania państw Morza Śródziemnego (Francja, Włochy, częściowo Grecja formułują takie poglądy by móc przeforsować nowy wymiar partnerstwa - partnerstwo śródziemnomorskie, i tworzyć nowe rynki zbytu w oparciu o wspólnotę językową, kolonialną; wspólność interesów).

Możliwości w handlu zagranicznym między UE a USA

Ze względu na prężność i możliwość oddziaływania przedsiębiorstw amer./z kapitałem amer., ich oddziaływanie jest znacznie większe, jeśli chodzi o proporcje w handlu zagranicznym niż przedsiębiorstw europejskich.

2005 - Raport Koka w wyniku którego nastąpiła nowelizacja Strategii Lizbońskiej, była to średniookresowa ocena. Grupa ekspertów pod przewodnictwem Koka omawia SL, przedstawia poziomy zaawansowania wdrażania tej strategii od 2000 do 2004, określa przyczyny braku zadowalających efektów; żaden z krajów członkowskich nie realizuje w 100% założeń SL, a wynika to z braku politycznej woli tych państw.

Wyzwania płynące z zewnątrz: trendy demograficzne: zmniejszająca się liczba urodzeń i dłuższe życie statystyczne (kolejne zagrożenia dla UE - dodatkowe świadczenia socjalne). Wzrost dysproporcji w kosztach pracy, różnice w poziomie rozwoju regionalnego, zatrudnienia i poziomu życia (po rozszerzeniu wzrosła liczba regionów biedniejszych poniżej 75% średniej unijnej). Państwa stare nie działają na korzyść ujednolicania, pogłębiają się dysproporcje.

Różnice - Stara SL a Nowa SL

Stara: do 2010 na B+R 3% PKB, 20 mln nowych miejsc pracy, główny konkurent USA

Nowa : 1% PKB, 6 mln nowych miejsc pracy, Chiny, konieczność ujednolicenia rynku finansowego, patent europejski. Liberalizacja rynków sieciowych: sektora finansowego, ubezpieczeń społecznych, energetycznego, telekomunikacyjnego, transportowego; z punktu widzenia państw mają istotne znaczenie, są to te które w większości państw nie są zliberalizowane, są zarządzane przez państwo, są własnością skarbu państwa.

Kwestia dotycząca nakładów na B+R

W nowej i starej SL powtarza się, że 2/3 powinny pochodzić z przemysłu, odchodzi się od finansowania B+R przez państwo i próbuje się zachęcić przemysł prywatny do inwestowania w B+R.

EIT - inicjatywa KE, obawy, że nie będzie odpowiadała potrzebom rynku, a raczej interesom aktualnej polityki UE odnośnie badań, partykularnym interesom najsilniejszych. Idea powstała w 2005, przez ówczesnego, nowego komisarza Barroso. Trwa to już 4 lata i do tej pory państwa doszły tylko do porozumienia co do powołania instytucji zarządzającej. Pytanie o to czy instytucja która ma wspierać rozwój technologiczny musi być z założenia doktrynalnie powoływana w którymś z państw UE czy powinno być to miejsce najbardziej konkurencyjne dla tej instytucji? Przyjęto polityczną opcję.

Budapeszt a Wrocław. W Warszawie jest agencja centralna - Frontex (do ochrony granic zewnętrznych), państwa doszły do kompromisu że instytucja zarządzająca będzie w Budapeszcie. Będzie ona otoczona przez sieć 5-6 instytutów (kiedy i gdzie? przewaga el. politycznego lokalizacji, parytet stare-nowe państwa członkowskie; pyt czy te ośrodki będą z punktu widzenia komercjalizacji wiedzy, patentowania, zasób naukowców, studentów, dostępności finansowania najlepiej wyposażone ).

Niektóre frakcje chcą dodać do SL sprawy, które jeszcze bardziej utrudnią jej wdrożenie, frakcje PE: socjalistyczna i zieloni - swoje interesy, Belgia chce ujednolicić przepisy prawa pracy, Francja chce żeby w SL były zawarte kwestie walki z biedą i wykluczeniem społecznym.

Ta strategia nie może zdecydować się, w którą stronę pójść, eklektyzm SL, z jednej strony mówi się o konkurencyjności w przedsiębiorstwach, z drugiej o silnej roli państwa i osobach słabszych. Wszystkie problemy życia społecznego wrzucone do niej.

Skoordynowanie konkurencyjności przedsiębiorstw z modelem społecznym jest problematyczne. Nie da się w strategii rozwiązać wszystkiego. Problem tej SL polega na priorytezacji tych elementów (a nie na wielości elementów), co jest istotne a co nie. Problemem UE jest utrzymanie wysokiego poziomu solidaryzmu, zabezpieczenia społecznego czy międzynarodowa konkurencyjność? Na wszystko nie ma pieniędzy, potrzeba konsensusu.

SL wychodziła w 2000 z kwestii dotyczących konkurencyjności, tworzona była po to by UE byłą w stanie nawiązać walkę konkurencyjną (możliwość pozyskiwania BIZ, tworzenie nowych przedsiębiorstw, elastyczność rynku pracy). Nie ustandaryzowano pewnych działań, nie powiązano ich w grupy tematyczne, deklaratywna polityka.

Strategia rozwojowa na kolejne lata : konkurencyjność innowacyjna przejdzie z poziomu wspólnotowego na poziom narodowy, zostaną fasadowe instytucje utrzymane (Wspólnotowe Centrum Badawcze - jest wynikiem trwania Euroatomu, nie jest przez wszystkich legitymizowane, Szwecja Niemcy i Austria nie uczestniczą w umowie o Euroatomie. Euroatom w Traktacie z Lizbony funkcjonuje).

Nowa strategia lizbońska i delokalizacja.

Nowa SL powstaje w 2005. KE przygotowuje i opracowuje swoją, wspólnotową definicję delokalizacji (ta def. porządkuje pewien rodzaj dyskusji i obala pewne mity)

Delokalizacja a dezindustrializacja (struktura przemysłowa czy usługowa). Czy procesy delokalizacyjne są obiektywne czy subiektywne i czy mają charakter jednokierunkowy i czy rzeczywiście w wyniku badań możemy mówić o destrukcyjnym wpływie procesu delokalizacji na rozwój gospodarczo-społeczny.

Delokalizacja - definicja KE, przenoszenie aktywności gospodarczej zagranicę, odzwierciedlenie procesów zmian w funkcjonowaniu, odpowiada temu co się dzieje w poszczególnych krajach, jest to przejaw konkurencyjności przedsiębiorstw,

proces zmienny, przemieszczanie

Delokalizacja jest elementem obiektywnym, związany z globalizującą się gospodarką, przedsiębiorstwa w wyniku swoich działań fragmentaryzują swoją działalność gospodarczą (na pocz. XX wieku był wzrost przemysłu kosztem rolnictwa, pod koniec XX w. wzrastała rola sektora usług kosztem sektora produkcyjnego, tak teraz w tym sektorze usług i produkcji następuje fragmentaryzacja, i jest to naturalny proces który nie zawsze związany jest z polityką prowadzoną przez państwa narodowe).

*Wszystkie państwa UE są członkami WTO, mają podobne poziomy zakresu pomocy publicznej, warunki konkurowania są mniej więcej zbliżone.

Mit o dezindustrializacji jest obalany:

- w strukturze procesów delokalizacyjnych coraz większą rolę odgrywają usługi, wiele usług jest opartych o narzędzia IT (możliwe przenoszenie usług, nie ze wzgl. na tańsze koszty tworzenia przedsiębiorstwa, ale tylko dlatego, że istnieje możliwość podzlecania różnym podmiotom działalności gospodarczej, która była dotychczas wykonywana przez jedno przedsiębiorstwo)

Dwa zasadnicze procesy: outsourcing, offshoring

Outsourcing - podzlecanie, przedsiębiorstwo zamawia usługi, wyróżniamy dwa procesy

- Buisness Process Outsourcing - centra BPO - wykonywanie czynności związanych z obsługą firm, prawa własności intelektualnej, kwestie księgowe, rachunkowe, callcentery, wszystko to co może wykonywać osoba bardzo dobrze przygotowana, niekoniecznie tańsza, ale w dobrej lokalizacji jeśli chodzi o rynek zbytu

- centra badawczo rozwojowe R&D - możliwość prowadzenia prac badawczo-rozwojowych, determinizm jakości siły roboczej, dostępu do infrastruktury zasobów roboczych ma kluczowe znaczenie; jakość zasobów ludzkich!

We Wro zainwestował Siemens, Hp, Nokia czy IBM .

To nie jest rodzaj dumpingu społecznego, a pewien rodzaj kapitału społecznego. Potwierdzeniem tego faktu są dwie zmienne:

1. ilość inwestycji zaangażowanych w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, które średnio nie przekracza 5% wszystkich inwestycji usługowych dokonywanych w państwach UE (delokalizacja dokonuje się między państwami starej UE).

2. delokalizacja nie musi się wiązać z odpływem miejsc pracy, badania przeprowadzone w Belgii, Holandii, Danii, WB pokazują, że osoby mające dużą elastyczność są w stanie szybko się przekwalifikować, co modernizuje i przyspiesza procesy gospodarcze. To, co mówią politycy w sensie ekonomicznym nie ma uzasadnienia.

Problem polega na tym, iż UE przegrywa i jest inwestorem netto w porównaniu z USA. Ten deficyt odpływu poza UE (do Chin i Indii) jest tym zasadniczym problemem, państwa Europy Środkowo-Wschodniej nie są tą główną osią konkurencji.

* z początkiem 2010 zniknie marka IBM, zostanie Lenovo - nowy koncern transnarodowy (kontrolowany przez rząd chiński, wysoka jakość kapitału społecznego). Te parki i inkubatory technologiczne mają na celu nie tylko ściągnięcie nowych przedsiębiorstw amerykańskich, europejskich, japońskich z branży hi-tech, ale ściągnięcie własnych absolwentów z rynku edukacyjnego Europy czy Ameryki (daje im się prestiżowe miejsce pracy i zamieszkania, pozwala się im wykorzystywać wiedzę którą uzyskują od najlepszych).

*polityka tajwańska przejęta przez rząd chiński, tworzenie firm od urodzenia zglobalizowanych, czyli tworzy się warunki dla ściągnięcia własnych zasobów roboczych i od razu oddaje się im możliwość ekspansji na rynek światowy, wysoko technologicznej produkcji

Sukces gospodarki tajwańskiej w l. 70-80 - była etatystyczna, protekcjonistyczna (nie wpuszczała produktów na swój rynek, ściągała absolwentów, pozwalała tworzyć przedsiębiorstwa swoim obywatelom), w wyniku powolnego otwierania następowała ekspansja na rynki zewnętrzne, to samo jest z Chinami tylko skala tego przedsięwzięcia jest absolutnie bezprecedensowa

Offshoring - spółka matka i spółki córki, powiązane kapitałowo i własnościowo

Wzrastająca rola Chin:

- działania instytucjonalno-prawne

- wskaźniki makroekonomiczne

SSE - wydzielone obszary, gdzie inwestorzy zagraniczni mogą lokować filie lub swoje przedsiębiorstwa, zwolnienia podatkowe, po dwóch latach od uzyskania przychodu płaci się podatki; od 1997 w Europie zawieszone SSE w Europie - kodeks postępowania podatkowego;

zgromadzenie firm typowo produkcyjnych; tworzenie monokultur, każda ze stref ma swoją specjalizację, co pomaga wyzwolić efekty senergii, współpracy firm które mają podobny zakres funkcjonowania działalności gospodarczej; mogą działać na zasadzie outsourcingu, kooperowania, przyjemne środowisko gospodarcze się tworzy;

specjalna infrastruktura wokół SSE, 3 wzorcowe przykłady w Chinach (międzynarodowe i regionalne lotniska, porty morskie, system dróg szybkiego ruchu i autostrad, infrastruktura IT, surowce, duże złoża węgla kamiennego - 2,7mld ton rocznie węgla wydobywają Chiny, Polska 600tys. ton)

Chiny nie mają proekologicznych regulacji prawnych jak UE, nie są sygnatariuszem Protokołu z Kioto; brak zabezpieczeń socjalnych pracowników w UE, różnica w kosztach pracy.

Proces floating population - w l. 90 zniesiono zakaz przemieszczania się, zmiany miejsca zamieszkania się; 70-80mln ludzi zaczęło się przemieszczać, koszt pracy 40 eurocentów na godzinę, koszt siły roboczej o 80% mniejszy niż w UE.

W Chinach mamy teraz do czynienia z procesem, z którym mieliśmy do czynienia na przełomie XIX i XX w. w Anglii, floating population to jest to samo co było po zniesieniu grodzenia pastwisk, znaczna część osób odpłynęła do miast, co spowodowało większą urbanizację i nową dynamikę rozwoju przemysłowego. 130 mln osób są teraz w stanie przemieścić się ze wschodu na zachód Chin (olbrzymie migracje), wyjść z statusu chłopa i wejść w status warstwy robotniczej (przywileje podatkowe).

Parki, inkubatory - tam ściągana jest kadra zarządzająca, ich się nie edukuje w Chinach, Szanghajski Uniwersytet wśród 500 najlepszych na świecie. Mają nie tylko zarządzać ale i tworzyć nowe przedsiębiorstwa.

Rozwarstwienie społeczne - nierówności między wschodem a zachodem mogą doprowadzić do buntów społecznych, problem jednego dziecka, problem demograficzny, perspektywa kilkudziesięciu lat.

Chiny podejmują się badań kosmicznych (najwyższe w strukturze technologicznej

1.Czynniki makroekonomiczne decydujące o wzroście pozycji Chin (BIZ, wzrost gospodarczy, PKB, nakłady na B+R i ich dynamika)

2. Rozwiązania stosowane w UE - zasadność wprowadzania kodeksu postępowania podatkowego i dwóch klauzul: klauzuli zamrożenia i powrotu.

3. Przeniesienie obciążeń z firm na obywateli, czy jest to zasadne z punktu widzenia funkcjonowania europejskiego modelu konkurencyjności gospodarczej.

4. Prognozy (3 elementy)

Część 8: Regionalna polityka strukturalna- dywergencja czy konwergencja (łac.convergere - zbieranie się

 fr. divergence- rozbieżność)

Region- łac. okolica, kraina- wydzielony obszar powierzchni ziemi, charakteryzujący się specyficznymi cechami, odróżniającymi go od otoczenia. Zdecentralizowane- Niemcy, Belgia, Austria- rozszerzenie kompetencji. Scentralizowane- Francja, Grecja, Finlandia- znaczne ograniczenie kompetencji

!!!Cechy ilościowe i jakościowe regionu:

• Jednostka terytorialna, administracyjna i polityczna, ekonomiczna, kulturowa

• Jednostka zawierająca się pod władzą centralną

• Kwestia funkcjonowania, zabezpieczania wybieralności władzy publicznej

• Wyodrębnione funkcjonowanie Rady Regionalnej (Sejmik Województwa)

• Władza wykonawcza (Zarząd Województwa- marszałek z PO)

• Wojewoda (przedstawiciel rządu w terenie powoływany przez ministra MSWIA)

• Konstytuowany przez istnienie niższych szczebli podziału administracyjnego (gmina, powiat)

• Istnienie więzi regionalnych, które kształtują się w więzi społeczne i tożsamość społeczną (tradycja, historia, religia)
  

1. Andre Paasi, Pierre Bordieu: Fazy instytucjonalizacji regionu

NUTS- Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do celów statystycznych

• Opracowany w 1988 przez KE we współpracy z państwami członkowskimi

• Służy do gromadzenia danych statystycznych i efektywnego prowadzenia polityki regionalnej

• Wprowadzenie NUTS umożliwiło stworzenie porównywalnych struktur administracyjnych i włączenie szczebla lokalnego i regionalnego w proces IE

• Uwzględnia się NUTS przy raportach

• Służy też do szacowania subwencji ze środków funduszy strukturalnych na rzecz regionów wymagających wsparcia, do identyfikacji obszarów najsłabiej rozwiniętych, lub mających kłopoty z restrukturyzacją istniejących na ich obszarze firm (bezrobocie)

Administracyjne kryterium podziału poziomów NUTS:

0	Poziom państwa- centralny	Dania, Irlandia, Luksemburg, Portugalia nie są one podzielone na Nuts 1-za małe terytorium i ludność bo mają mniej niż 3 mln ludności
1	Makroregiony 3-7 mln ludzi	W Polsce 6
2	Regiony 800 tys- 3 mln	województwa (16 jednostek) W Austrii, Francji, Hiszpanii, RFN, Włoszech, Holandii) odpowiadają konkretnym regionom, wyodrębnionym jako jednostki administracyjno- samorządowe. W Finlandii, Grecji, Irlandii regiony te nie mają własnych struktur administracyjnych lub samorządowych.
3	Subregiony Ad hoc 150- 800 tys	Powołują zarząd, nie mają wybieralnych władz, Powiaty łączą się by zrealizować jakąś inwestycję np. drogę, która przecina dwa powiaty Np. powoływanie starych województw jako okręgów np. legnicko- głogowski podregiony (66 jednostek - grupują jednostki szczebla powiatowego, do 2007 roku było 45) odpowiadają jednostkom administracyjnym lub samorządowym albo ich grupom.
4	Miasta na prawach powiatu i powiaty powiaty i miasta na prawach (314 + 65 jednostek)= 379	Oprócz Polski określany jest tylko dla następujących krajów: Finlandii, Grecji, Irlandii, Luksemburga, Portugalii i Wielkiej Brytanii.
5	Gminy	najbardziej szczegółowy, wyznaczany jest dla wszystkich krajów członkowskich UE i obejmuje gminy lub jednostki podobnego szczebla. (2478 jednostek), w tym gminy miejskie będące miastami na prawach powiatu (65 jednostek)

Komisja Europejska zastosowała swój własny podział i dzieli regiony wg kryterium makroekonomiczno- społecznego:

• Regiony zacofane (miejskie)

• PKB per capita poniżej 75% produkcji średniej unijnej

• Regiony depresyjne (przemysłowe, poprzemysłowe)

• Regiony, w których stopa bezrobocia jest powyżej 50% per capita poniżej średniej UE

• dominacja w strukturze przemysłu stalowego, hutniczego, motoryzacyjnego, górniczego, włókienniczego tzw. Sektory wrażliwe, schyłkowe

• jeśli państwo chce pomóc któremuś z tych sektorów to musi prosić o zgodę KE

• Regiony rolnicze

• Niska gęstość zaludnienia 8/ km2

• Dominacja w architekturze krajobrazu obszarów rolniczych lub górskich (min. 40% powierzchni)

• Wysokie saldo migracji zewnętrznej powyżej średniej danego państwa członkowskiego

ZASADY POLITYKI REGIONALNEJ: Spójność polityki regionalnej jako element polityki regionalnej i Zasady z tego płynące (dokładnie słowo w słowo dr Kwieciński) określone na zajęciach:

1. Zasada komplementarności (współfinansowania)

• Środki europejskie nie mogą być jedynym źródłem realizacji inwestycji, UE i państwo członkowskie na podstawie tzw. Mapy pomocy regionalnych określają w jakim stopniu subsydiuje UE, a ile musi dołożyć same państwo (z własnych źródeł, prywatnych lub innych, tzw. Montaż finansowy)

2. Zasada partnerstwa

• KE przy rozdziale środków współpracuje z władzami państw, troszczy się o odpowiednią alokację tych środków

• Partnerstwo wertykalne, które może dojść maksymalnie do poziomu NUTS II

• Tu jest realizowana polityka regionalna- tzn. Inter regionalna

1. której głównym celem są spójności: społeczna, gospodarcza, terytorialna i ekonomiczna,

• programy operacyjne- jakiego rodzaju sektory i do jakiej wysokości

3. Partnerstwo horyzontalne od NUTS II w dół

• Są tutaj wszyscy aktorzy regionalni województwa, powiaty i gminy

• Polityka rozwoju regionalnego lub polityka intra regionalna

- wzrost gospodarczy (endoregiony), główny cel wzrost konkurencyjności międzynarodowej regionu, chodzi o to by jak najbardziej różnicować się z pozostałymi regionami

3. Zasada programowania

• Planowanie rozdysponowania środków europejskich

• Programowanie wieloletnie na minimum 7 lat (bo w UE planuje się na 7 lat)

• Najważniejszymi dokumentami z punktu widzenia regionów są: Strategia Rozwoju i Program Operacyjny- wszystko co w nich jest przekładane na realizację musi mieć przynajmniej okres siedmioletni, ale istnieje zasada n + 2 (możliwości realizacji projektów unijnych w ciągu dwóch lat po zakończeniu perspektywy finansowej ), dlatego przyjmuje się, że te plany powinny trwać 9 lat

• Jeśli projekt zostanie przyjęty do realizacji 31.12.2013 to można go realizować do 2015

4. Zasada koncepcji środków (koncentracji)

• Przedmiotowa

• Finansowa

• Geograficzna

• Terytorialna

• Środki skupiają się na mniejszej ilości dużych projektów, niż na dużej ilości małych projektów, bo maksymalnie dużo beneficjentów:

1. końcowych- instytucja, która rozdysponowuje środki (Urząd Pracy),

2. ostatecznych- ten, który ostatecznie korzysta, np.: z infrastruktury w ramach projektu

6. więc finansujemy projekty o najwyższym wskaźniku oddziaływania

5. Zasada subsydiarności (kreatywności)

• By realizować projekty na poziomie możliwe najniższym

• Zasada ta od TL stała się zasadą kompetencyjną wspólnot

• Traktat z Lizbony wprowadza trzy zasady, w których zasada subsydiarności nie musi być przestrzegana:

• Gdy projekt (działanie) ma aspekt ponadnarodowy i działanie regionów, państwa nie jest wystarczalne np. Strefa Schengen, Euroland

• Gdy brak działania na szczeblach wspólnotowym, narodowym i regionalnym stanowiłby naruszenie aquis communitare

• Gdy działania na szczeblu wspólnotowym, nastawione są na efektywność i skuteczność- wymiar stricte gospodarczy np. Projekt Galileo

Polityka regionalna

• Zorganizowane działania polityczne, gospodarcze i społeczne UE dotyczące podmiotów wewnątrzpaństwowych, regionów rozumianych jako statystyczne jednostki terytorialne

• Jest integralną częścią polityki strukturalnej

• Zasady tworzenia polityki regionalnej wzmocnił Traktat o Unii Europejskiej z 1992

• Utworzono Fundusz Spójności, który objął nie tylko regiony, ale i całe państwa

• Powołano Komitet Regionów, który jest podstawowym zinstytucjonalizowanym reprezentantem interesów regionów w WE

• Od 1999 (szczyt w Berlinie) postanowiono, że łączna wysokość otrzymywanych środków nie może przekraczać 4% PKB

• Podział środków na podstawie populacji w UE

Ewolucja polityki regionalnej:

Dlaczego wcześniej była strukturalna, później regionalno- strukturalna, kohezyjna i co z tego wynika? Kiedy polityka regionalna została uwspólnotowiona

Stanowiska wobec polityki regionalnej:

KE

• Bo inicjuje politykę

• Na lata 2006- 2014

• 4% PKB per capita- żadne z państw członkowskich nie może uzyskać więcej

• Wysokość składki członkowskiej- zmniejsza się

• 1994- 1999 = 1,25% PKB

• 2000- 2006 = 1,14% PKB

• 2007- 2013 = 1,045% PKB

• 1, 045 % PKB to 862 mld €, którymi dysponuje KE:

• Polityka rolna (380 mld €),

• Polityka regionalna (336 mld €),

• Polityka badawczo rozwojowa (113 mld €)

Płatnicy netto- Niemcy, Francja, Włochy

• Chcą skierować pieniądze na inwestycje przynoszące wartość dodaną, wiadomo, ze chodzi im o inwestycje na terenie ”starej Europy”

• Inwestycje B+R

• sieć informacyjna TESTA- największy projekt budowy europejskiej struktury informatycznej, wspierany przez Brukselę, który pozwala na wymianę informacji i lepszą współpracę administracji publicznej w krajach Unii z KE w sprawach wewnętrznych, zdrowiu i ochronie konsumentów.

• inwestycje transeuropejskie, szybkie linie kolejowe i autostrady

• więcej wpłacają niż otrzymują, dlatego chcą albo rabatu brytyjskiego, albo jakieś innej ulgi

• TINA- szybka sieć informacyjna w Europie

• Za to, że są płatnikami netto chcą większej pomocy dla swoich przedsiębiorstw, ale KE się nie zgadza

Państwa wnoszące model nowej Skandynawia i Pribałtyka

• Tzw filar środowiskowy do strategii lizbońskiej

• W X 2003 premierzy Danii, Finlandii, Szwecji, Łotwy, Litwy i Estonii wystosowali do szefa KE list otwarty, w którym stwierdzili,

• że inwestycje infrastrukturalne nie wystarczą,

• sugerują koncentrację na B+R , czystych technologiach, szkoleniach i edukacji, w ramach B+ R

• wspierają tzw. Czystą ekologię, (np. oczyszczalnie ścieków)

• aktywna polityka rynku pracy

Wielka Brytania

• Jak w każdej polityce ma odrębne stanowisko

• reforma polityki rolnej- zmniejszenie pieniędzy

• przeznaczenie środków na politykę B+R i regionalną,

• jest też przeciwna obniżaniu rabatu brytyjskiego,

• Pozostałe państwa chcą rozciągnięcia rabatu na tzw. Płatników netto czyli Holandię, Szwecję, Luksemburg, Niemcy, Włoch. KE jest skłonna poprzeć tę propozycję, choć oficjalnie przekonuje Londyn, że rabat jest nieuzasadniony. Jose M. Barroso twierdzi, że nowe państwa członkowskie są znacznie biedniejsze niż Wielka Brytania, poza tym zmniejszyły się wydatki na politykę rolną. Jeżeli obecna sytuacja związana ze sposobem finansowania rabatu nie zmieni się do 2013 roku, kraje z dawnej grupy spójności (Grecja, Hiszpania, Portugalia i Irlandia, oraz nowi członkowie, będą płacić więcej niż GB do wspólnego budżetu. W rzeczywistości rabat mógłby zostać zniesiony, gdyby korzyści z nowego systemu finansowania Unii przewyższałyby status quo. Brytyjczykom jednak zależy bardziej na utrzymaniu symbolu, a dla pozostałych członków Unii, ważniejsze jest wprowadzenie GB do Eurolandu.

Czynniki obiektywne do w/w:

• Zmniejszenie składki netto,

• Państwa starej kohezji nie budują polityki z nowymi państwami kohezji (inne poziomy rozwoju)

• Banda czterech (Holandia, Niemcy, Austria, Szwecja)

• podczas szczytu w Brukseli (marzec 2005) oświadczyli, że jako rekompensatę za większe wpłaty do budżetu, traktować będą brak pełnej liberalizacji Jednolitego Rynku Europejskiego i renacjonalizację pomocy publicznej;

• zagrożenie konkurowaniem pomocą publiczną zamiast rzeczywistą atrakcyjnością inwestycyjną.

• Wybór strategii dla rozwoju strukturalnego, jak i regionalnego Unii, mieści się zatem między kryterium nadrzędności interesu wspólnotowego, a interesu twardego jądra Europy.

• Wejście Rumunii i Bułgarii

• Potencjalne członkowstwo Turcji

• Wejście Traktatu Lizbońskiego- przyjmuje nowe cele dla UE

• 3 cel: budowa Jednolitego Rynku Europejskiego- kwestie pracy, dążenie do pełnego zatrudnienia

• 2 cel: zapewnienie ochrony środowiska i zmiany klimatyczne

• 1 cel: wspieranie rozwoju naukowo- technologicznego

• 2007-2013 - zasada value for Money

• Odejście od zasady solidarności

• Wspieranie inicjatyw wnoszących tzw. Wartość dodaną

• Wsparcie trafi do krajów, które mają rozwiniętą infrastrukturę

• Propozycja luksemburska

• Płatnicy netto postulują obniżenia składki do 1% PKB,

• KE przyjęła stawkę 1,14%.

• Wg ostatniej luksemburskiej propozycji wydatki w latach 2007-13, ze wspólnotowego budżetu, byłyby na poziomie 1% PKB, a zobowiązania 1,07%. Przyjęcie tej propozycji oznacza, że nastąpi znaczna redukcja wydatków:

• Na politykę rolną o 40 mld euro (strata głównie dotyczy nowych członków)

• Na wzrost konkurencyjności o 50 mld - strata dla starych

Wyzwania gospodarczo- społeczne stojące przed UE:

• Spadające wpłaty do budżetu z tytułu podatku VAT;

• Słaby wzrost gospodarczy w państwach starej UE, a wysoki w nowych krajach członkowskich

• Włączenie do UE Bułgarii i Rumunii oraz Chorwacji, a w przyszłości może Turcji

• Konieczność przygotowania przez regiony własnych programów rozwoju

• Brak budowy koalicji między państwami kohezji wobec grupy płatników netto

• Polityczna i gospodarcza dominacja Niemiec, Francji, GB

WAZNE- porównać budżety !!!!!

Budżet na lata 2000- 2006	Budżet na lata 2007- 2013
Cel 1: Promowanie rozwoju i dostosowań strukturalnych w regionach słabiej rozwiniętych Celem są regiony NUTS 2, w których PKB na jednego mieszkańca jest niższe o 1/3 od średniej unijnej, plus tereny słabiej zaludnione 69,7 % funduszy	Cel 1: Zmiany strukturalne regionach zacofanych w których PKB na jednego mieszkańca jest niższe o 1/3 od średniej unijnej cel 1 bis: pieniądze dla regionów starej UE, które straciły pomoc po rozszerzeniu w 2004 78 % funduszy
Cel 2: wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych regiony NUTS 3: które borykają się ze zmianami strukturalnymi w sektorze przemysłowym u usługowym gdzie wskaźnik bezrobocia przekracza 50 % średniej unijnej słabe rozwinięcie obszarów wiejskich problemami na obszarach wiejskich obszary zależne od rybołówstwa 11,5% funduszy	Cel 2: konkurencyjność i zatrudnienie dla bogatszych państw UE przeznaczone na wdrażanie strategii lizbońskiej na nowoczesne technologie, działania proekologiczne, edukacje, nowe sposoby walki z bezrobociem 18 % funduszy
Cel 3: wspieranie adaptacji i modernizacji polityk i systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia objęte są nim nie regiony, ale całe kraje członkowskie 12% funduszy	Cel 3: Europejska współpraca terytorialna Pieniądze na wszystkie projekty transgraniczne, transnarodowe i międzyregionalne 4% funduszy Beneficjentami będą także zewnętrzne regiony graniczne UE
	ograniczenie liczby funduszy strukturalnych do dwóch, tj. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Nadal funkcjonuje także nie będący funduszem strukturalnym Fundusz Spójności. Z polityki spójności wyłączono fundusze wspierające rolnictwo oraz rybołówstwo i przeniesiono je odpowiednio do Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej, natomiast Fundusz Spójności został włączony do głównego nurtu programowania i będzie podlegał podobnym zasadom jak fundusze strukturalne
	Zmiany: Cel 2: zmiana treści celu i wysokości finansowania

Pozytywne efekty regionalnej polityki strukturalnej:

• Wzrost pkb w 10 najuboższych regionach

• Wzrost pkb w 4 krajach objętych funduszem spójności podwoiły się obroty handlowe między czwórką objętą funduszem spójności a pozostałymi krajami UE

• Wzrost inwestycji publicznych w krajach kohezji

• Czynniki jakościowe- planowanie regionalne (czynnik strategiczny, foresight regionalny, regionalne strategie innowacji), jakość pracy administracji samorządowych, partnerstwo publiczno- prywatne

Zjawiska negatywne:

• Brak ujęcia holistycznego dla polityki spójności, zamiast tego jest realizowana polityka programów

• Bezrobocie nadal pozostaje problemem w niektórych regionach

• Pogłębia się luka między centrum a peryferiami

• Rozpiętości na poziomie krajów są dużo mniejsze niż na poziomie regionów, co wynika z odziedziczonych problemów strukturalnych oraz rozwoju GOW (bieguny wzrostu, metropolie)

• 30-40% pomocy udzielanej biednym krajom wraca w formie zakupów urządzeń know- how do krajów rozwiniętych (luka technologiczna, brak spójności) )

• Coraz wyraźniejsza luka technologiczna między UE, USA i Japonią a także Chinami, Indiami i pozostałymi krajami Azji środkowo- wschodniej

30.11.2009- Komisja Europejska: plan pracy nad propozycją do budżetu 2014- 2020 w/w negatywnych zjawisk

1. składka do budżetu nie większa niż 1 %

2. utrzymanie rabatu brytyjskiego, ale bez rozciągnięcia na tzw. Płatników netto

3. likwidacja funduszy FF (O) i (GR), EFWR,

• zostają

• Fundusz Społeczny

• Europejski Fundusz Społeczny,

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

4. chce podnieść zasadę finansowania: 20% środki europejskie, 80% źródła krajowe, regionalne, prywatne- zmniejszenie zaangażowania finansowego UE

5. sformułowano nowe cele dla polityki regionalnej:

• Wzrost zatrudnienia

• Zmiany klimatyczne i dostawy energii, polityka energetyczna, inwestycje w tzw. Strukturę niskoemisyjną

• Promocja wartości europejskich w świecie (WPS, PMiA)

• Europejska Polityka Sąsiedztwa w wymiarze wschodnim i południowym

• Polityka azylowa i imigracyjna

6. Postanowiono, że wybrane obszary strukturalne finansowane do tej pory z funduszy strukturalnych były w przyszłości finansowane przez państwo :

• Kwestie dotyczące bezrobocia i przekształceń strukturalnych

• Kwestie rolnictwa

7. Kwestie tzw. Struktury twardej- ilość Euroregionów objętych pomocą strukturalną powinna się zmniejszyć z 271 do 71

8. Montaż finansowy- w ramach środków europejskich jest możliwość łączenia finansowania

9. Finansowanie działań strukturalnych z:

• Funduszu Spójności (dla państw i regionów), (tam gdzie 30 % PKB plus EBI),

• Europejskiej Współpracy Terytorialnej (Interreg- współpraca międzyregionalna, przygraniczna i EQUEL- międzynarodowe działanie na rzecz niedyskryminacji na rynku pracy)

• Środki Europejskiego Banku Inwestycyjnego, jako forma pożyczki na inwestycje infrastrukturalne

Programy ramowe:

• Są zgodne z daną perspektywą finansową

• Obecnie jest realizowany siódmy program ramowy (wartość dodana 54 mld € z tzw. Montażu finansowego)

• Programy badawczo- rozwojowe, naukowe, dydaktyczne i innowacyjne, wspierające naukę chcą (UE chce możliwości wykorzystania łączenia finansowania ze wszystkich źródeł - zaawansowany montaż finansowy)

Perspektywa finansowa różni się od budżetu UE:

• Perspektywa

• Jest na 7 lat

• Teraz 2007- 2013

• Musi być ustalona najpóźniej do przede dnia nowej czyli do 31.12.2013 , muszą być znane źródła i wysokość środków

• musi być jednomyślność w kryteriach i wysokości:

• Rada Europejskia- konsensus

• Rada Unii Europejskiej- jednomyślność

• Komisja Europejska- zatwierdza i przdstawia

• Instytucje najważniejsze przy jej obmyślaniu:

• RUE, RE - ustalają wysokość tzw. Składki członkowskiej i ewentualne zwolnienia

• KE- ustala źródła europejskie: dochody z VAT-u, dochody ze wspólnej polityki handlowej, z cła, opodatkowanie produktów rolnych, kary związane z nieprzestrzeganiem pomocy publicznych,

• budżet

• alokacja na każdy kolejny rok, różne w zależności od potrzeb

• przy uchwalaniu budżetu:

• Rada Unii Europejskiej

• Komisja Europejska

• Parlament Europejski- od Traktatu z Lizbony zyskał szerokie kompetencje

Regionalna polityka strukturalna UE- tekst z książki

• W 1999 KE przyjęła, że wysokość wsparcia z działań strukturalnych dla danego państwa nie może być wyższa niż 4% PKB danego kraju. (Polska traci w stosunku do Hiszpani, Grecji i Portugali)

• Rysuje się tu podział, sprzeczność interesów powoduje że jedynym wspólnym mianownikiem byłaby deregulacja, jednak jest to trudne do przeprowadzenia, o czym świadczy raport Mandelkerna (2001)- postuluje się tam obcięcie unijnego prawa o 40%. Nie jest to jednak realizowane, co potwierdza raport Koka podkreślający brak dostatecznej orientacji na przedsiębiorców.

Europa ma być konkurencyjna- zdaniem starych członków nie dotyczy to konkurencyjności jedynie zewnętrznej, ale przede wszystkim wewnętrznej. Byłoby to dobre założenie, gdyby konkurencja odbywała się na równych zasadach- denacjonalizacja i liberalizacja JRE, w tym głównie rynku usług, wdrożenie dyrektywy Bolkensteina, swoboda przedsiębiorczości i sektorów sieciowych, pełna otwartość rynków pracy czy też zrozumienie dla zapóźnienia społeczno- gospodarczego państw Europy środkowo- wschodniej. Spotykamy się jednak z coraz wyraźniejszym oporem starych państw co do finansowania rozwoju spójnej Europy.

Dokończenie zajęć nr 8:

Perspektywa finansowa a budżet UE.

Perspektywa finansowa - przygotowywana na 7 lat np. 2007-2013, 2014-2020 (do roku 2006 były to okresy 6-letnie)



W przygotowaniu biorą udział:

Rada Europejska

Rada Unii Europejskiej

Komisja Europejska - szacuje tzw. zobowiązania wspólnoty (podatek VAT, opłaty celne w ramach WPH, opłaty w ramach WPR (np. podatki od cukru), podatki od ograniczeń ilościowych w zakresie polityki rybołówstwa




te dwa elementy składają się na zakres całościowy perspektywy finansowej, czyli ile pieniędzy będzie dostępnych dla UE w danej perspektywie; te decyzje zapadają na poziomie konsensusu (wydyskutowane formalne kwestie).

RUE przyjmuje jednomyślnie wysokość procentową składki członkowskiej każdego państwa UE.

Budżet UE - roczny

Istotna funkcja:

KE

RUE

PE - od Traktatu z Lizbony otrzymuje nowe kompetencje!

Traktat z Lizbony znosi nieobligatoryjne i obligatoryjne wydatki UE. Wcześniej, tzn. do Traktatu z Lizbony wydatki dzieliły się na:

- obligatoryjne (wszystkie te, które wynikały z zobowiązań prawno-finansowych Wspólnoty jako organizacji; czyli: składki dla innych organizacji, opłaty członkowskie, zobowiązania prawne z tytułu przynależności do WTO, ONZ; te zobowiązania, wynikające z prawa międzynarodowego publicznego)

- nieobligatoryjne (te, które wynikają z prowadzonych polityk branżowych przez UE; czyli: polityka rolna, transportowa, handlowa).

Od Traktatu z Lizbony tworzy się wspólny charakter wydatków.

Budżet roczny dzieli się na 3 elementy:

1. Przygotowanie

Zaczyna się w roku poprzedzającym dany rok budżetowy (w 2009 roku jest opracowywany budżet na rok 2010).

Do 1.07. roku poprzedzającego dany rok budżetowy KE otrzymuje tzw. preliminarze finansowe ze wszystkich instytucji unijnych (RUE,ETS, Trybunału Obrachunkowego, agencji, komitetów, czyli wszystkich tych instytucji, które są finansowane z pieniędzy unijnych).

1.09. KE na zasadzie propozycji opracowuje jeden wspólny budżet unijny, podaje możliwości przesunięć (proponuje np. wyeksponowanie jednych polityk kosztem drugich). Ta propozycja budżetowa jest poddawana konsultacjom z RUE i PE (wyłącznie konsultacje; one otrzymują do informacji stanowisko KE w zakresie budżetu).

Później budżet jest przesyłany do RUE, która musi się wypowiedzieć do 5.10. (RUE przyjmuje propozycję sformułowaną przez KE do 5.10.)

Czyli między lipcem a wrześniem muszą się odbyć te konsultacje. Do 5.10. RUE musi otrzymać z KE kształt budżetu.

RUE przyjmuje ten budżet kwalifikowaną większością głosów i kieruje do PE.

PE ma 45 dni na przyjęcie tego budżetu (jeżeli przyjmuje to czyni to zwykłą większością głosów) lub wprowadzenie poprawek (jeżeli wprowadza poprawki to bezwzględną większością głosów).

Zwykła większość głosów - uwzględnia tych, którzy są „za” i „przeciw”; bez tych którzy się wstrzymują

Bezwzględna większość głosów - uwzględnia tych co są „przeciw” i się „wstrzymują” jako jeden obóz; ci co są „za” to drugi obóz; zawyżenie progu punktowego

Później idzie to do RUE, która ma 15 dni i może budżet przyjąć (zaakceptować zwykłą większością głosów) lub wprowadzić poprawki (kwalifikowaną większością głosów).

Ostatecznie budżet trafia do PE (nowość, którą wprowadza Traktat z Lizbony!) w momencie gdy RUE zaproponuje poprawki; i wówczas PE może zwykłą większością głosów przyjąć poprawki RUE bądź odrzucić je 3/5 (wzmocnienie PE w strukturze procedowania corocznego budżetu!) i zaproponować własny budżet. Na tym poziomie nie można już odrzucić budżetu.

Triada polityk - wspólna polityka rolna, regionalna i badawczo-rozwojowa; 3 najważniejsze polityki, w największym stopniu finansowane z budżetu UE

2. Wdrożenie

Przyjęty budżet jest wdrażany za pomocą KE i jej agend (poszczególne dyrekcje generalne, dyrektoriaty wdrażają polityki europejskie w sensie finansowym)

3. Sprawozdawczość / Monitoring

Mamy do czynienia z tzw. Trybunałem Obrachunkowym (Trybunał Rewidentów Księgowych), który stosuje trzy rodzaje ocen w ramach budżetu:

• ex ante - badany budżet przed wdrożeniem; jaki jest plan finansowy i na jakie kategorie wydatków, TO otrzymuje taką prognozę finansową

• ex interi - ocena dokonywana po połowie okres trwania budżetu, czyli w kontekście budżetu rocznego w lipcu, w kontekście perspektywy finansowej po 4 latach

• ex post - kontrola dotycząca legalności wdrożenia wydatków, zasadności poniesionych kosztów, kwalifikalności wydatków, którą TO ma prawo sprawdzać do 5 lat po zakończeniu budżetu.

Jeżeli stwierdzi nieprawidłowość, nie może zwrócić się do ETS z wszczęciem procedury skarbowej / karnej / finansowej, zwraca się za pomocą raportu do KE (przypadek NIK w Polsce, która kontroluje pewnego rodzaju działania, a gdy stwierdzi naruszenie przepisów nie zwraca się do sądu / prokuratury tylko przedkłada raport prezesowi Rady Ministrów bądź ministrowi i on z mocy prawa może wszcząć procedurę). TO nie ma mocy prawnej, jeśli chodzi o rozpoczęcie sprawy karnej z tytułu defraudacji środków, niewłaściwego wydawania środków; przygotowuje tylko raporty sprawozdawcze, które przedkłada KE; to KE decyduje co dalej z tym robi.

Sprawozdawczość kończy konieczność przyjęcia budżetu rocznego, zarówno przez PE (bezwzględną większością głosów), jak i przez RUE (kwalifikowaną większością głosów). KE przygotowuje sprawozdanie z wykonania budżetu i to sprawozdanie musi zostać przyjęte zarówno przez PE jak i RUE. Jeżeli któraś z tych instytucji odrzuci sprawozdanie budżetowe to na podstawie Traktatu z Lizbony może dojść do procedury odwołania KE.

PE de facto decyduje o tym, jak kształtuje się budżet roczny.

Zajęcia nr 9

BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE. ROLA I ZNACZENIE RELACJI Z FEDERACJĄ ROSYJSKĄ.

1. Bezpieczeństwo energetyczne a polityka energetyczna (relacje między

tymi pojęciami)

Bezpieczeństwo energetyczne- zdolność do zaspokajania w warunkach rynkowych popytu na paliwa i energię pod względem ilościowym i jakościowym, po cenie wynikającej z prawa równowagi popytu i podaży, przy zachowaniu warunków ochrony środowiska.

Polityka energetyczna - program działania państwa w zakresie dostaw energii dla gospodarki na podstawie długoterminowej prognozy jej rozwoju.

Te definicje są zbieżne. Poprzez politykę energetyczną państwo dąży do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego

.

To, co je różni: oparcie na innej logice:

• bezpieczeństwo energetyczne - dominacja logiki rynkowej, relacje rynkowe, popyt do podaży, jakość w sensie ochrony środowiska, ilość dostarczana

• polityka energetyczna - logika interwencjonizmu państwowego, to nie jest polityka publiczna, to jest polityka państwowa!; wyraźnie wskazany podmiot, kto ma być tym podmiotem, który realizuje politykę energetyczną; to nie są instytucje publiczne, to są instytucje państwowe, czyli w jakimś sensie kontrolowane przez państwo (agendy rządowe, rząd).

Nie każde państwo realizując swoją politykę energetyczną jest w stanie zapewnić sobie bezpieczeństwo energetyczne, głównie z racji tego, że jest to połączenie podmiotowości państwa z mechanizmami rynkowymi. Te mechanizmy rynkowe mogą działać na niekorzyść jakiegoś państwa (albo mogą nie istnieć). Przeplatają się idee rynkowości i interwencjonizmu państwowego, co powoduje rozbieżności i różnice w dostępie energii dla różnych krajów z UE.

2. Konsekwencje, efekty, które płyną z konieczności zestawienia faktu, że z jednej strony musi to być rynkowe, a z drugiej pod auspicjami państwa (ze względu na strategiczne znaczenie rynku energii). Elementy procesu wyodrębniania się polityki bezpieczeństwa energetycznego:

1. Wielowymiarowość procesu governance; on się odbywa na różnych poziomach, na poziomie państwowym, regionalnym, międzynarodowym.

2. Wymaga włączenia różnych interesariuszy w krąg kreowania polityki energetycznej państwa przy wiodącej roli państwa w tej koordynacji. Państwo jest regulatorem dla tej polityki.

Model polityki interaktywnej

Model polityki integratywnej - koordynacja mechanizmów różnych poziomów i różnych instytucji

3. Długookresowa perspektywa planistyczna - obecność państwa pomaga w wykreowaniu tego, co jest istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego, czyli tworzenia pewnej długookresowej perspektywy bezpieczeństwa energetycznego.

4. Efekt sprawnego państwa - państwo, które chce być sprawne, bezpieczne energetycznie musi posiadać de facto sprawną administrację rządową, publiczną.

5. Prymat zasad zrównoważonego rozwoju środowiskowego, które są w tym kontekście istotne: ochrona środowiska, polityka badawczo-rozwojowa, która pomaga realizować pewne projekty prośrodowiskowe, które prowadzą do wyodrębnienia się nowej dziedziny, nowej perspektywy dla bezpieczeństwa energetycznego, a więc odnawialnych źródeł energii.

3. Czynniki bezpieczeństwa, które działają destrukcyjnie i te jako rodzaj szansy, wyjścia z zagrożeń. Słabe i mocne strony bezpieczeństwa energetycznego.

Zagrożenia:

• zwiększające się zapotrzebowanie na energię (państwa BRIC - Brazylia, Rosja, Indie, Chiny), globalny popyt, który wynika z preferowania polityki przemysłowej (wysokoemisyjnej). Efektem tego jest to, że USA i Chiny do tej pory nie podpisały Protokołu z Kioto, a także Układu Klimatycznego z Kopenhagi. Nie chcą się zgodzić na obniżenie emisji, produkcji CO2, ponoszenie kosztów za emisję CO2 do atmosfery.

• asymetria w złożach, niemożność zapewnienia sobie samowystarczalności. Nierównomierny rozkład złóż i konieczność prowadzenia asymetrycznej polityki energetycznej.

• szantaż energetyczny - państwa, które mają większy dostęp do złóż mogą poprzez różne naciski wymuszać pewne działania na państwach. W ramach szantażu energetycznego istnieje możliwość pojawienia się kryzysów energetycznych, globalnych czy regionalnych (l. 80).

• możliwość zastosowania tzw. polityki monopolistycznej albo oligopolistycznej. Państwa, które wydobywają, dostarczają mogą stosować niekorzystne, niekonkurencyjne narzędzia polityki gospodarczej.

• zagrożenie środowiskowe, klimatyczne; ekstensywny rozwój powoduje zagrożenia środowiska naturalnego. Wyłania się problem podziału bogaci-biedni, możliwość odprowadzania, współpłacenia i współodpowiedzialności za zagrożenie środowiskowe. W jaki sposób powinny państwa biedne i bogate uczestniczyć w globalnej polityce zrównoważonego rozwoju?

Szansa czyli wszystko to, co się nazywa „dywersyfikacja:

• dostawy wewnętrzne a dostawy zewnętrzne; próba uniezależniania się; proporcje między tymi dwoma

• dywersyfikacja źródeł zewnętrznych, czyli nie od jednego dostawcy, a możliwie od kilkunastu. W tym kierunku powoli idzie polityka UE.

• dywersyfikacja surowcowa; z jednej strony nowe metody pozyskiwania surowców (gaz skroplony i możliwości dostarczania np. przez Naftoport w Świnoujściu, w tej chwili budowany, spółka Skarbu Państwa); gazyfikacja węgla - możliwość uzyskiwania gazu, przetwarzania węgla, w tym głównie brunatnego

• OZE - odnawialne źródła energii; wobec ropy i gazu alternatywne są:

- biomasa - spalone szczątki roślinne, poddane procesowi utylizacji rośliny lub produkty rolne, które nie znajdą zastosowania w przemyśle, produkcji rolnej

- energia pływów wody lub energia spadającej wody w zbiornikach retencyjnych, czyli to wszystko, co jest związane z tamami, śluzami, zaporami

- energetyka wiatrowa

- energetyka słoneczna

- energia atomowa (nowy typ), czyli konieczność wybudowania elektrowni jądrowych (Francja - 27 elektrowni jądrowych).
Rozbieżności na tle wykorzystywania energii jądrowej w rozwoju gospodarczym pojawiły się gdy nastąpił rozłam jeżeli chodzi o Euroatom:

1. Euroatom został utrzymany na poziomie Traktatu Lizbońskiego, mamy oddzielną organizację.

2. Szwecja i Austria ze względu na swoją pozycję proekologiczną wycofały się z uczestnictwa w Euroatomie. Jest to troszkę mniejsza organizacja, niż sama UE.

Norwegia - 75% OZE; Statoil w l. 70 doprowadził do niezależności energetycznej Norwegii i de facto niewłączenia się w struktury europejskie

• możliwość składowania i długotrwałego planowania zapasów energetycznych

• dywersyfikacja podmiotowa, oddzielenie wydobycia, przesyłu i sprzedaży; zliberalizowanie tego rynku; jest to istotny element, założenie polityki europejskiej w tym kontekście.




4. Główne elementy polityki energetycznej UE (od kiedy możemy o niej mówić, cele)

• grudzień 1994 - podpisanie w Lizbonie Europejskiej Karty Energetycznej

• polityka energetyczna UE to nie polityka wspólnotowa; kwestia dotycząca obszarów energetyki należy do kompetencji konkurencyjnych w myśl Traktatu z Lizbony, czyli jest to kompetencja, która jest na poziomie państw narodowych (każde państwo narodowe reguluje własną politykę energetyczną). To wszystko są pewnego rodzaju elementy dotyczące koordynacji, kreowane przez otwartą metodę koordynacji; dlatego mówimy o strategii, nie o polityce, planie czy programie. Są to tylko założenia dotyczące pewnego kształtu rozumienia polityki energetycznej.

• na politykę energetyczną składa się:

1. zapewnienie bezpieczeństwa dostaw i współpraca międzynarodowa

2. integracja rynków energii na poziomie europejskim (możliwość przesyłania transgranicznego energii i w pewnym zakresie liberalizacja tych rynków dot. energii elektrycznej) - ogólna konkurencyjność

3. promowanie zrównoważonego rozwoju w dziedzinie energii - ochrona środowiska

4. wspieranie badań i rozwoju technologii

Te elementy polityki energetycznej wpisują się w tzw. czwarty cel traktatu z Lizbony, czyli „polityka ochrony środowiska i polityka energetyczna UE” i jest to także nowy, drugi cel dla perspektywy finansowej 2014-2020 z regionalnej polityki strukturalnej.

5. Jakiego rodzaju procesy możemy identyfikować z europejską polityką energetyczną, główne założenie:

- strategia energetyczna do 2020 -> 3x20; do 2020 średnio we wszystkich państwach członkowskich UE 20% energii ma pochodzić z OZE i o 20% (w stosunku do 2005) ma być zmniejszona emisja CO2 dla atmosfery. To jest główne zadanie, cel strategiczny, który postawiły sobie państwa członkowskie UE. Nie jest powiedziane, ani jakimi drogami państwa będą do tego dochodziły, ani jakie finanse zostaną na to przeznaczane. W ramach poszczególnych polityk branżowych będą wyodrębniały się elementy związane z polityką energetyczną i być może w okresie 2014-2020 polityka energetyczna urośnie do jednej z istotnych polityk finansowanych przez budżet UE.

6. „Mówisz energia, myślisz Rosja”. Jakiego rodzaju problemy związane są z relacjami UE-Rosja i od kiedy możemy je identyfikować, jako mające istotny wpływ na funkcjonowanie europejskiej polityki energetycznej.

- 1994 PCA - umowa o współpracy, zawarta na 10 lat, z opcją przedłużenia o rok, w tej chwili wygasła; ale cały czas jest przedłużana w oparciu o pewne obszary:

dialog gospodarczy (w szczególności energetyczny). W 2000 podpisany jest tzw. dialog energetyczny pomiędzy Federacją Rosyjską a państwami UE; w ramach tego dialogu:

• przewiduje się kwestie dot. współpracy w ramach projektów badawczo-rozwojowych i ochrony środowiska

• został powołany w Moskwie Europejski Instytut Badawczy, odnoszący się do polityki energetycznej, polityki ochrony środowiska (Europejski Instytut Polityki Energetycznej i Ochrony Środowiska)

Zasadnicze problemy relacji UE-Rosji

1. procentowe uzależnienie, 2 aspekty:

- fakt, iż są ograniczone alternatywy pozyskiwania ropy i gazu z innych 6 źródeł, ze względu na koszty, stabilność polityczną, politykę państw, możliwość dostarczania tych dóbr

- zmienne uzależnienie starej 15-tki i państw Europy Środkowo-Wschodniej od dostaw gazu i ropy z terytorium Federacji Rosyjskiej

2. asymetryczność - państwa Pribałtiki, Finlandia, Polska i pozostałe, w zależności od 70 do 90% uzależnione (głównie od rosyjskiej ropy)

3. budżet Federacji Rosyjskiej w 30% finansowany jest przez wpływy z dostarczania ropy i gazu.

Federacja Rosyjska od 2000 r. odmawia podpisania tzw. Karty Energetycznej i Protokołu Tranzytowego. Dlaczego? Gdyby podpisali Kartę, nie mogliby szantażować innych państw („zakręcenie kurka” musiałoby się odbyć po wcześniejszych negocjacjach).

Dwa rodzaje działań:

Po pierwsze: liberalizacja i urealnienie rynku wewnętrznego w Federacji Rosyjskiej. Fakt, iż Gazprom dotuje, subwencjonuje ceny wewnętrzne w Federacji Rosyjskiej; one są na tak niskim poziomie, że żaden koncern Europy Zachodniej nie jest w stanie wejść na rynek rosyjski i być konkurencyjny cenowo (ceny sztuczne, dotowane przez państwo).

Po drugie: możliwość, konieczność przeprowadzenia konsultacji politycznych przed odmową dostawy surowca; wszczęcie procedury z prawa międzynarodowego publicznego, czyli tzw. arbitrażu międzynarodowego (procedury konsultacyjne między zainteresowanymi stronami i ewentualnie uznanymi przez strony na zasadzie obserwatorów stronami trzecimi, albo wszczęcie procedury oficjalnej - tzw. arbitrażu międzynarodowego).

4. istnienie, prowadzenie polityki oligopolistycznej. 3 firmy monopolistyczne:

UES - energia elektryczna

Gazprom - wydobycie i częściowo dostarczanie

Transneft - sieci przesyłowe

5. specyficzny rodzaj polityki energetycznej w stosunku do państw UE.

Federacja Rosyjska chce kształtować bilateralnie stosunki (odejście od ustaleń 27+1 na rzecz 1+1). Na to kładzie nacisk w nowej umowie PCA 2, która jest w tej chwili negocjowana.

Federacja Rosyjska stosuje tzw. klauzulę terytorialności (kwestia możności odsprzedania nadwyżek). Ze względu na to, że jest eksporterem, decyduje do którego kraju będzie dostarczała gaz czy ropę, określa zakres odsprzedaży nadwyżek (na zasadzie klauzuli terytorialności). Włochy i Niemcy są zwolnione z klauzuli terytorialności; są to te państwa, które pozwalają Federacji Rosyjskiej grać nierówno, nie traktować wszystkich solidarnie. Te państwa mają możliwość odsprzedaży na swoich warunkach nadwyżek ropy i gazu, co powoduje pewien rodzaj asymetryczności w polityce europejskiej.

Federacja Rosyjska nie tylko bilateralnie chce kształtować stosunki, ale jeśli już całościowo to żąda spotkań ze wszystkimi np. ministrami z UE. Propozycja UE jest taka by to byli przedstawiciele tzw. trojki (przewodniczący KE, prezydencji, WPZiB). Jest to logiczne, że przy mniejszej liczbie podmiotów negocjujących jako przedstawiciele UE byłoby łatwiej o kompromis. W 27+1 potencjalnie bardziej możliwe jest budowanie bardziej elastycznej koalicji prorosyjskiej.

7. Pakt Muszkieterów.

Polska wysunęła inicjatywę opartą na idei „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”. Chodziło o to by UE wspólnie, jednym głosem mogła zarządzać wszystkimi dostawami, jakością dywersyfikacji tych dostaw oraz możliwością gromadzenia czy przechowywania energii gazowej. Miało być to zabezpieczenie przed atakami terrorystycznymi (wysadzenie rurociągów), a także przed zakręceniem kurka przez Rosję. Ta inicjatywa została zgłoszona przez premiera Marcinkiewicza w 2006 r. na Konferencji w Davos (ogólnoświatowe forum; stąd też niesmak - omijanie struktur UE; Polska jawi się jako kraj, który jest negatywnie nastawiony do idei integracji europejskiej, chcąc załatwiać swoje sprawy w takim miejscu; Polska jako kraj, który walczy o swoje interesy nawet kosztem integracji państw członkowskich).

Polska propozycja:

- otwarta dla wszystkich krajów członkowskich UE i NATO, również tych co wstąpią tam później

- miała wspierać budowanie, rozwijanie infrastruktury energetycznej

- własny budżet, siedziba

- decyzje podejmowane jednomyślnie

- państwa członkowskie ustalałyby maksymalny poziom uzależnienia od źródeł i sposobu dostaw energii

- powstanie Centrum Obserwowania Stanu Bezpieczeństwa Energetycznego Państw Stron Paktu

- Pakt nie był wymierzony przeciwko Rosji

- dywersyfikacja i liberalizacja europejskiej polityki energetycznej. Polacy opowiadali się wpierw za dywersyfikacją (wpierw państwa UE zdecydują się na dywersyfikację dostaw źródeł energii, a więc nie tylko Federacja Rosyjska, ale podpiszą też umowy z Turcją, Turkmenistanem, Azerbejdżanem, USA i z Norwegią). A dopiero później zostanie zliberalizowany rynek tak, aby można było na nim konkurować. Natomiast stare państwa UE chciały najpierw liberalizacji i później ewentualnie dywersyfikacji dostaw - to wpłynęło na odrzucenie Paktu.

- trzonem Paktu miała być klauzula bezpieczeństwa energetycznego. Polska zaproponowała, że gdyby doszło do zagrożenia bezpieczeństwa energetycznego jednej lub więcej umawiających się stron, pozostałe działając razem lub osobno udzielają zagrożonym wszelkiej pomocy z wyłączeniem siły zbrojnej („energetyczne NATO”).

Pakt nie udał się między innymi przez możliwość wstąpienia USA. Dlatego Hiszpania zgłosiła propozycję by ograniczyć liczbę członków tylko do krajów UE (plus Turcja, Norwegia).

Sam Marcinkiewicz zrezygnował z tych propozycji widząc, że nie ma szans na formalną dyskusję pomiędzy członkami Konferencji w Davos. Marcinkiewicz szukał sojuszników, a Rosja komentowała tę propozycję jako wymierzoną przeciwko Rosji. Polska temu przeczyła.

Sama propozycja spowodowała wszczęcie dyskusji na temat dywersyfikacji dostaw energii. Uczestnicy gry europejskiej, KE uznała, że mamy do czynienia z różną polityką energetyczną na wschodzie i zachodzie Europy; uznała szczególną, zagrożoną pozycję państw Europy Środkowo-Wschodniej (w tym głównie Polski i Pribałtiki), jeżeli chodzi o kwestie relacji z Federacją Rosyjską. Od tego zaczęło się konstytuować konieczność mówienia przez UE jednym głosem w relacjach dotyczących polityki energetycznej z Federacją Rosyjską, i tutaj preferowano konieczność negocjacji przyszłej umowy na poziomie instrumentu trojka. Nie 27+1!

Chuj ,zajęcia 10.

Stosunki zewnętrzne UE w dwóch wymiarach- w jednym stricte prawnym, prawno-międzynarodowym, tzn co to są stosunki zewnętrzne, jak traktat z Lizbony zmienia te stosunki zewnętrzne, bo wprowadza istotne zmiany jakościowe. Tutaj mówi o czym będziemy mówić na zajęciach, zagalopowałam się i zapisałam początek… i to zostawię bo to moja ciężka praca …

Stosunki zewnętrzne, podmiotowość prawno międzynarodowa dzisiejszej UE kształtowała się w sposób bardzo inkrementalny, ewolucyjny, od wyłaniania się poszczególnych organizacji międzynarodowych w sensie nowożytnym podmiotowości prawnomiędzynarodowej (wiem, że to nie ma sensu, ale to słowo w słowo jego bełkot) cenzusem jest rok 1949. Dlaczego ten rok jest rodzajem rozpoczęcia definiowania podmiotowości prawno międzynarodowej organizacji międzynarodowych. Co wówczas się stało?

Po II WŚ zaczęły powstawać nowe organizacje, zrzeszające coraz więcej państw, ukształtował się pewnego rodzaju zwyczaj, precedens, mamy do czynienia z dynamiką tworzenia instytucji międzynarodowych. Powstają instytucje takie jak: NATO, Rada Europy, OECC, Pakt Brukselski, system organizacji z Breton woods. Powstające organizacje Mn będą próbowały kierować swoją polityką jako aktorzy na arenie międzynarodowej. Przyczyną bezpośrednią utworzenia pojęcia podmiotowości prawno międzynarodowej był wyrok MTS z '49 r ,wyrok mówił że organizacja międzynarodowa może mieć podmiotowość prawnomiędzynarodową jeśli ma 2 atrybuty:

1. Ma możliwość zawierania umów międzynarodowych, jej statut, regulamin, traktat ją powołujący, daje możliwość zawierania umów i wykonywania umów w imieniu państw będących częścią tej organizacji.

2. Ma czynne i bierne prawo legacji- wysyłania i przyjmowania przedstawicieli dyplomatycznych.

W literaturze dotyczącej stosunków międzynarodowych i organizacji Mn szerzej ich podmiotowości, wykształciły się 2 ujęcia, 2 doktryny aktywności tych organizacji.

1. Doktryna domniemania kompetencji, mówiąca o tym, że organizacjom międzynarodowym, przysługują wszystkie prawa w stosunkach międzynarodowych, które wynikają z umowy międzynarodowej ją stanowiącej, a więc tak samo, jak państwa członkowskie, państwa narodowe, tak organizacje stają się też aktorami Sm, ale w zakresie tego, co określa umowa powołująca tę organizację

2. Doktryna praw wynikających z natury rzeczy-mówi o tym, że organizacjom Mn przysługują te same prawa, co państwom narodowym niezależnie od tego, czy wynikają one z umowy. Innymi słowy organizacjom Mn przysługują wszystkie prawa, wynikające z prawa międzynarodowego publicznego, które są także przynależne innym uczestnikom, np. państwom narodowym.

O podmiotowości prawno międzynarodowej wspólnot europejskich mówimy od połowy lat 60.

Jakiego rodzaju daty i wydarzenia są kluczowe dla uzyskiwania podmiotowości prawno międzynarodowej wspólnot europejskich dzisiejszej UE, uzyskiwania możliwości aktywnego uczestnictwa w Sm?

1. 1963 r- podpisanie traktatu fuzyjnego. '65 - wejście w życie. Dlaczego to jest istotne?

Traktat tworzy wspólne instytucje dla wszystkich organizacji- EWG, EWWiS i EUROATOM'u i to pozwala na wykonywanie jednolitej funkcji w uczestnictwie w smn. Aby w ogóle mówić o byciu aktorem w smn, trzeba posiadać wspólne jednolite instytucje.

2. 1964 r. Wyrok w sprawie Costa przeciwko ENEL- kto wydaje ten wyrok, o co w nim chodzi i dlaczego to jest istotne z punktu widzenia podmiotowości prawno międzynarodowej?

Wyrok został wydany przez ETS (-z siedzibą w Luksemburgu-czyli sądów wspólnych, czyli ta podmiotowość dotyczy podmiotowości wszystkich wspólnot), wszelkiego rodzaju kompetencje na poziomie wspólnotowym, w zakresie który państwa przekazały na poziom wspólnotowy, mają charakter zwierzchni wobec regulacji narodowych i od tego wyroku mówimy o tzw zasadzie lojalności, czyli zwierzchności prawa europejskiego nad prawem państwa narodowego.

W momencie kiedy istnieje, tak jak w przypadku rozporządzeń czy dyrektyw czy zaleceń, konflikt między normą prawa krajowego, a normą prawa europejskiego, norma prawa krajowego musi zostać uchylona. Prawo europejskie ma charakter wykonawczy, a więc ma charakter dający skutki prawno międzynarodowe. Od tego momentu datuje się podmiotowość prawno międzynarodową UE.

(teraz UE przechodzi pod wyroki Trybunału Sprawiedliwości w Strassburgu,po traktacie z Lizbony, stając się sygnatariuszem Europejskiej Karty Praw Człowieka i Obywatela z '50 r. i Karty Praw Człowieka z '66 r. orzecznictwo ETS zostaje tylko w zakresie orzecznictwa wewnętrznego w zakresie sporów między urzędnikami a państwami członkowskimi, jeśli chodzi o stosunki międzynarodowe, przechodzi pod orzeczenie MTS to zmieni dotychczasową linię orzeczeń)

Co to znaczy, że podmiotowość prawno międzynarodowa wspólnot europejskich,UE ma charakter subsydiarny i komplementarny wobec podmiotowości państw członkowskich?

UE , wspólnoty działają tylko w ramach kompetencji powierzonych, tzn mogą wykonywać kompetencje organizacji mn w tym zakresie, w jakim państwa członkowskie powierzyły instytucjom, czy inaczej mówiąc językiem neoinstytucjonalizmu organizacjom UE pewne rodzaje kompetencji.

Traktat z Lizbony wprowadza 3 rodzaje kompetencji;

1. Kompetencje wyłączne UE czyli jednolity rynek europejski, przepisy fitosanitarne oraz polityka rybołówstwa, unia gospodarcza i walutowa, pomoc humanitarna i pomoc rozwojowa. To są te obszary gdzie rzeczywiście polityka pomocy publicznej czy polityka konkurencji rzeczywiście jest w tym obszarze wyłącznie w ramach jednolitego rynku europejskiego.

2. Kompetetencje dzielone, te kompetencje, które między siebie dzielą państwa i UE

3. Kompetencje konkurencyjne- to które są zachowane tylko i wyłącznie na poziomie państw narodowych.

UE ma podmiotowość prawno międzynarodową tylko w zakresie kompetencji wyłącznych, czyli tam, gdzie państwa członkowskie powierzyły jej wykonywanie tych kompetencji, np. wspólna polityka handlowa.

Podmiotowość prawnomiędzynarodowa, jeżeli chodzi o charakter subsydiarny- podmiotowość prawno międzynarodowa ue nie zastępuje podmiotowości państw członkowskich, ma ją w pewnym sensie dopełniać, tzn państwa członkowskie osobno także mają prawo występować na arenie Mn. Zatem podmiotowość komplementarna i subsydiarna oznacza to, że UE, jako organizacja Mn, dopełnia aktywność państw narodowych, jako aktorów w stosunkach międzynarodowych.

Atrybuty podmiotowości prawno międzynarodowej:

1. Reprezentacja w Sm i tu traktat z Lizbony wprowadza absolutnie jakościową zmianę- dlaczego? Ponieważ powołuje Wysokiego Przedstawiciela ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa- ten przedstawiciel istnieje co prawdza od traktatu amsterdamskiego z '87 r., ale traktat z Lizbony powierza mu nowe rodzaje kompetencji, które decydują o tym, że jest to instytucja kluczowa dla podmiotowości prawno międzynarodowej Wspólnoty. Wysoki przedstawiciel, Funkcje:

Zastępuje on komisarza w strukturze KE ds. stosunków zewnętrznych, przejmuje jego kompetencje

Staje się wice przewodniczącym KE

Staje się przewodniczącym Rady ds. stosunków zagranicznych (spotykają się ty tylko ministrowie sz, do prowadzenia polityki, organizacji polityki zagranicznej) w Radzie UE (RUE dzieli się na 2 Rady, druga to ogólna gdzie spotykają się ministrowie branżowi, np. rolnictwa)

W swoich stanowiskach łączy on instytucje dbające o interes wspólnotowy i interes państwa narodowego, co pozwala na większą jego elastyczność i funkcjonalność

Jak jest powoływany WPZiB i jakie ma kompetencje?

1)Jest powoływany przed Radę Europejską na okres 5 lat ( równy kadencji komisji, Kwalifikowana Większością Głosów)

2)Zakres kompetencji:

- zawiera umowy międzynarodowe,

- posiada inicjatywę ustawodawczą( w całym zakresie.a.c, nie tylko polit zagr.),

- odpowiedzialny za opracowanie koncepcji polityki zagranicznej UE i jej wykonywanie.

Z kim współdziała WPZiB?

1) Z KE w zakresie przygotowania umów mn i prowadzenia negocjacji ( jest w-ce przewodniczącym KE)

2) Z RUE przewodnicząc radzie do spraw stos zagranicznych i uczestnicząc w przygotowaniu mandatu negocjacyjnego.

3) Z PE w zakresie umów zawieranych przez WPZiB musi on informować PE, natomiast PE ma głos decydujący w zakresie stowarzyszenia i członkostwa nowych podmiotów( PE musi wyrazić zgodę BWG)

4) Podlega ETS w zakresie zgodności przyjętej umowy z dorobkiem prawnym Wspólnot Europejskich

TL powołuje Europejską Służbę Działań Zewnętrznych ( ma to być Europejska Dyplomacja)

Osoby te akredytowane przez UE w państwach członkowskich, p. zewnętrznych i org mn będą powoływane i odwoływane przez WPZiB. Za ich tworzenie odpowiedzialne są 3 podmioty:

- RUE

- KE

- Państwa członkowskie

(ESDZ jeszcze nie funkcjonuje, o jej kształcie zadecydują rozmowy,które rozpoczną się w styczniu 2010 r.)

Co istotne, ESDZ ma mieć charakter komplementarny wobec dyplomacji p. członkowskich, a więc nie zastępuje dypl p. członkowskich. Co to oznacza?

- Państwo prowadzi swoją politykę zagraniczna tak jak do tej pory

- Może przekazywać inf. UE do P członkowskie, nie odwrotnie!.

( nie zabiera kompetencji p. członk., wykonywania polityki dyplomatycznej, nie może działać przeciw p. członk i nie może zastępować ich dyplomacji)

Należy pamiętać o tym, że Członkowie ESDZ posiadają status funkcjonariuszy. Mn( immunitety i przywileje)

- możliwość swobodnego poruszania się,

- posiadanie paszportu dyplomatycznego,

- nietykalność osobista, korespondencji, budynków,

- zwolnienie z podatków krajowych na rzecz podatku europejskiego,

- brak odpowiedzialności wobec sądów państw członkowskich, z których pochodzą,
( odpowiedzialność tylko przed ETS).

Ma to uczynić z tych urzędników kadrę europejską i kadrę krajową.

Jakiego rodzaju inst. Europejskie posiadają status funkc mn:?

- Komisja Europejska

- Przewodniczący PE

- Członkowie ETS

- Członkowie Trybunału.Obrach.

Co oznacza Zdolność traktatowa:?

- zdolność do zawierania umów mn,

- uczestnictwo w org mn

-charakter obserwatora

- członka stowarzyszonego

- członka stałego

Członkostwo UE w org mn ma charakter kumulatywny ( nie zastępuje członkostwa państw. narodowych)

Oprócz państw członkowskich mogą w org mn uczestniczyć także przedstawiciele UE

Kwestia odpowiedzialności w SM. Jak wygląda ten atrybut?

( belkot)

- Co zmienia podmiotowość prawno-międzynarodowa UE po przyjęciu traktatu z Lizbony?

ETS rozstrzygał spory miedzy p. członkowskimi a urzędnikami lub instytucjami. wspólnoty

Po uzyskaniu podmiotowości prawno mn przez UE i przejściu przez unie w organizacje
( bełkot )praw człowieka i obywatela w roku 50 UE przechodzi pod jurysdykcje do MTS( stąd wyłączenie polski z karty praw podstawowych jeżeli chodzi o prawa obywateli ze względu na obawę przed roszczeniami niemieckimi, do tej pory orzekał ETS, istnieje groźba ze polska strona mogłaby zostać zobowiązana do wypłat rekompensaty, to samo Czechy aby nie być poddanym windykacji ze strony Niemców sudeckich.

Kwestie dot. Zawierania umów mn

Jak wygląda zawieranie umów mn, jaka jest kolejność działań?

Kto ma inicjatywę ustawodawczą? ( Komisja Europejska)

1)KE wydaje zalecenia / formułuje obszar, w którym ma być zawarta umowa mn.

2) Inicjatywa przechodzi do RUE( WPZiB gra kluczową rolę, cały proces jest przez niego nadzorowany)

3) RUE aktywność przechodzi na rzecz państw narodowych, RUE określa mandat negocjacyjny( co jest przedmiotem negocjacji, jaki jest margines ustępstw)

4) KE rozpoczyna rokowania ( WPZiB prowadzi rokowania, jest strona przy podpisywaniu umów)

Na tym poziomie KE na zasadzie komitologii jest wyposażona w system ekspertów odnoszących się do danej dziedziny powoływanych przez RUE

Na tym etapie PE musi być informowany o wszczęciu rokowań i podpisaniu umowy.

Procedurę kończy podpisanie umowy przez KE

Ostatecznym elementem decydującym o przyjęciu umowy jest stanowisko ETS. Bada zgodność z A.C.( prawem unijnym)

Przy stwierdzeniu niezgodności nie może uchylić umowy, lecz umowa nie może wejść w życie do czasu, gdy zostanie wdrożona w prawo UE za pomocą klauzuli rewizyjnej.

Klauzula rewizyjna ( czyli powtórka całego procesu)

TL znosi system filarowy.

Do dotychczasowego II filaru ( WPZiB wpółpraca milit i wojskowa), KE jest wspomagana przez Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa w skład którego wchodzą :

- Ministrowie Spraw Zagranicznych

- sekretarze zagraniczni

- Korpus Dyplomatyczny Państw Członkowskich UE, czyli COREPER( komitet stałych przedstawicieli)

COREPER dzieli się na 2 grupy:

Grupa I (MARTENS) i II (ANTICI)

MARTENS- ambasadorowie państw członkowskich akredytowani przy UE

ANTICI- pracownicy dyplomatyczni: konsularni, funkcjonalnie zorientowani, np. attache kulturowi, wojskowi.

W III filarze w zakresie zawierania umów Komisja Europejska współpracuje:

• w kwestiach wymiaru sprawiedliwości z EUROJUSTEM- europejską siecią wymiaru sprawiedliwości, zrzeszenie wszystkich Sądów Najwyższych państw członkowskich. Współpraca po to by umowa międzynarodowa była zgodna ze wszystkimi porządkami prawnymi.

• W zakresie umów gospodarczo- walutowych współpracuje z Europejskim Bankiem Centralnym

Skuteczność umów międzynarodowych w porządku prawnym WE

• Państwa mają obowiązek ich przestrzegania

• W stosunku do osób fizycznych i prawnych wywołują skutek bezpośredni - rodzą bezpośrednio prawa i obowiązki dla tych podmiotów tylko wtedy, gdy umowa expressis verbis to przewiduje.

• Państwa muszą je wprowadzić do swoich porządków prawnych i na własnym terenie

• Umowa międzynarodowa może być uchylona od porządku prawnego danego państwa, gdy łamie zasadę proporcjonalności- jeśli umowa łamie podstawowe prawa wolności jednostki, wówczas nie musi być wprowadzana

Szczególne rodzaje umów

1. Układy stowarzyszeniowe państw i terytoriów zamorskich

1. Stowarzyszenie krajów i terytoriów zamorskich:

- jego celem jest popieranie ich rozwoju gospodarczego i społecznego oraz ustanowienie ścisłych stosunków gospodarczych pomiędzy nimi a całą WE

- dla realizacji tego celu stworzona została strefa wolnego handlu; kraje te mogą ustalić wspólną politykę handlową wobec WE (jednakową dla wszystkich członków); państwa członkowskie utworzyły specjalny Europejski Fundusz Rozwoju w celu przyczyniania się do inwestycji

- dotyczy krajów i obszarów zamorskich utrzymujących, jako byłe kolonie, szczególne stosunki z Danią, Francją, Holandią i Wielką Brytanią- Maghreb i Maszrek

- układy stowarzyszeniowe nie wymagają utworzenia odrębnych organów wykonawczych w celu realizacji ich postanowień; mają zastosowanie do nowych członków przystępujących do UE dopiero po podpisaniu przez wszystkie strony protokołu przystąpienia do ukladu; nowe kraje i terytoria mogą przystąpić po zatwierdzeniu przez Radę i złożenie aktu przystąpienia

- umowy mają ograniczać się do obszaru geograficznego Afryki, Karaibów i Pacyfiku

2. Stowarzyszenie państw:

- WE może je zawierać z jednym lub kilkoma państwami lub organizacjami międzynarodowymi umowy

- umowy te obejmują dwustronne prawa i obowiązki, wspólne działania i specjalne procedury

- tworzą specyficzne związki uprzywilejowane z państwami trzecimi, których szczególny charakter znajduje oparcie w prawie wspólnotowym.

- na ogół mają na celu doprowadzenie państw stowarzyszonych do członkostwa w UE, wówczas tworzą strukturę instytucjonalną, składającą się z:

- Rady Stowarzyszenia (podejmuje decyzje, rozstrzyga spory; są to w równej liczbie członkowie rządu państwa stowarzyszonego, członkowie RUE i KE)

- Komitetu Stowarzyszenia (kompetencje wykonawcze- tu są eksperci branżowi)

- Wspólnego Komitetu Parlamentarnego (przedstawiciele PE i parlamentu państwa członkowskiego)

- państwa trzecie zobowiązują się do przyznania towarom wspólnotowym KNU, a WE ze swej strony wprowadzają jednostronną taryfę celną lub w odniesieniu do towarów wrażliwych taryfę obniżoną (tworzy to zręby polityki WE w basenie Morza Śródziemnego)

3. Europejski Obszar Gospodarczy:

- podstawę stanowi Układ z Porto z 2 maja 1992, podpisano go między państwami EWG i EFTA (wówczas w jej skład wchodziły Austria, Finlandia, Islandia, Liechtenstein, Norwegia, Szwecja i Szwajcaria). Jego celem było stworzenie jednorodnego obszar gospodarczego, rządzącego się prawami europejskiego rynku wewnętrznego, lecz bez potrzeby uzyskiwania przez państwa EFTA członkostwa UE

- postawienia Układu obejmują: cztery swobody, wspólnotowe reguły konkurencji, przepisy horyzontalne związane z czterema wolnościami (w tym politykę socjalną, środowiska i ochronę konsumentów) oraz zasady współpracy poza zakresem czterech swobód (w tym wzajemne informowanie się i konsultacje w ramach komitetu mieszanego

- skutkiem jego powstania jest rozszerzenie obszaru oddziaływania prawa wspólnotowego

- obecnie obejmuje współpracę WE z Norwegią, Islandią i Liechtensteinem

Przykład pytania na koło:

- Do którego z etapów integracyjnych należy Europejski Obszar Gospodarczy?

- Należy do etapu trzeciego, do Jednolitego Rynku Europejskiego:

- występują cła wewnątrz- rynkowe

- możliwość przepływu kapitału

- możliwość realizacji wspólnej polityki np. ochrony środowiska, rynku pracy, regionalnej,

- wspólne instrumenty finansowe- Norwegia utworzyła norweski mechanizm finansowy za pomocą, którego realizuje politykę społeczna,

2. Traktaty akcesyjne/ Umowy akcesyjne

- szczególny rodzaj wielostronnej umowy międzynarodowej zawieranej przez państwa członkowskie UE z państwem lub państwami trzecimi

- bezpośrednim ich skutkiem jest powiększenie UE o nowych członków

- wraz z przyjęciem do UE nowe państwo staje się automatycznie członkiem dwóch WE (WE + Euroatom)

- obejmują zarówno treść polityczną jak i gospodarczą

- stanowią element prawa konstytucyjnego WE (każdorazowo wprowadzają one zmiany do traktatów założycielskich)

- przyjęcie nowego członka wymaga jednomyślności wszystkich członków UE i zgody wszystkich instytucji wspólnotowych.

- negocjacje są pomiędzy państwem kandydującym, a wszystkimi państwami członkowskimi, przy współudziale Wysokiego Przedstawiciela,

- ważne są tutaj tzw. KRYTERIA KOPENHASKIE (1994):

1. żeby być członkiem UE trzeba być członkiem Rady Europy

2. mówią o trzech obszarach:

a. regulacji praw człowieka i obywatela- zakres podmiotowości, wolność wyznania, równość, godność, uregulowanie prawne statusu mniejszości narodowych- istotne dla Turcji

b. demokratyczny system polityczny- wielopartyjny system, czynne i bierne prawo legacji itp.

c. kryteria z Maastricht- możliwość dołączenia do unii gospodarczej i walutowej- EUROLANDU

Jak jest zawierana procedura członkowstwa?

1. Komisja Europejska występuje z wnioskiem o zawarcie traktatu akcesyjnego,

2. Na to musi się jednogłośnie zgodzić Rada Unii Europejskiej

3. Decyzje podejmuję bezwzględną większością głosów Parlament Europejski

4. Państwo jest przyjęte

Etapy akcesyjne:

1. Wniosek o pełne członkowstwo

• Jest składany do Komisji Europejskiej przez rząd państwa członkowskiego

• Tzw. Strategia rozszerzenia

• Przygotowuje ją Komisja Europejska, określane są w niej interesy względem przyjmowanego kraju

• Negocjacje członkowskie

• Trwają najdłużej

• Screaning prawny

• zasada warunkowości

• 31-35 obszarów w których prowadzone są negocjacje

• Podpisywanie traktatu akcesyjnego

• Określone są okresy przejściowe

• Akt końcowy

• Określone są sankcje w przypadku braku realizacji

• Ratyfikacja i wejście w życie

• Tu wszystkie państwa muszą się zgodzić (referendum itp.)

• Gdy się zgodzą to wchodzi w życie

EUROPEJSKA POLITYKA SĄSIEDZTWA

• 2001 Przyczyna prawna: - traktat Nicejski- współpraca w ramach tytułu 21: współpraca zagraniczna, humanitarno- rozwojowa z państwami trzecimi

• 2002 Przyczyna polityczna: - przygotowanie się na rozszerzenie o państwa Europy Środkowo- Wschodniej i przygotowanie się na granicę z Rosją

• 2002 r. Wielka Brytania i kraje skandynawskie zaproponowały stworzenie wspólnej Inicjatywy dla Nowego Sąsiedztwa (tzw. New Neighbourhood Initiative), mając na myśli Rosję,Ukrainę, Białoruś i Mołdowę.

• 2004 koncepcja Szerszej Europy (Wider Europe)4, w ramach której prowadzono by politykę

zarówno wobec wschodnich, jak i południowych krajów sąsiadujących z Unią, dla których nie

przewidywano członkostwa (stąd nie odnosiła się ona do państw bałkańskich czy Turcji). Koncepcja

Szerszej Europy została ograniczona oraz zamieniona na Europejską Politykę Sąsiedztwa (EPS),

której ostateczna wersja została przedstawiona przez Komisję Europejską w maju 2004 r.

• 5.12.2005 „Silna Europejska polityka sąsiedztwa”- wspólne dzieło Komisji Europejskiej, Partnerów, Rady Unii

1. Zaangażowanie państw w misje pokojowe np. Afganistan i Eurokorpus

2. Stworzenie zalążków strefy wolnego handlu

3. Zróżnicowanie polityk wobec państw trzecich

4. Współodpowiedzialność państw EPS za możliwość realizacji wspólnych inicjatyw

5. Powołanie inicjatywy BLUE CARD- odejście od wiz dla osób ze szczególnych obszarów

6. Inicjatywy w obszarach Polityki regionalnej, ochrony środowiska, dialogu energetycznego, infrastruktury twardej, edukacji, praw człowieka, handlowa

• Tworzenie instytucji Specjalnego Wysłannika UE- gdy konflikty itp.

• fundusze ad hoc

• z EPS wyjęte są Białoruś, Syria i Liban

Aktorzy Europejskiej Polityki Sąsiedztwa:

Polska- postulaty:

• odejście od zasady Russia first

• dywersyfikacja w polityce energetyczne

• polityka otwartych drzwi- członkowstwo Ukrainy w UE i Gruzji w NATO

• Partnerstwo Wschodnie

• Chce być liderem w regionie

• Specyficzne podejście do Białorusi

Szwecja i Finlandia

• Dywersyfikacja i polityka energetyczna

• Odejście od zasady Russia first

• Partnerstwo Wschodnie

Pribałtyka

• Odejście od Russia first

• Polityka otwartych drzwi

• Dywersyfikacja

• Zamrożone konflikty- mniejszości narodowe

Niemcy i Francja

• Chcą być liderami jak Polska

• Związane partnerstwo- ścisła współpraca Niemcy i Rosja

• Funkcjonalne podejście do współpracy

• Francja zinstytucjonalizowała Unię Śródziemnomorską

• Rosja jest ważniejsza politycznie w ładzie międzynarodowym- może wpływać na konflikty na bliskim wschodzie

• Polityka zamkniętych drzwi- tylko stowarzyszenie

Pytania zadane na koniec przez Kwiecińskiego do opracowania samemu:

Ogólne problemy państw WNP- gdzie wysłannik, gdzie instrumenty, główne obszary funkcjonalne?

1. UKRAINA

• Formuła relacji tzw. „uprzywilejowane stosunki”

• Współpraca: doroczne szczyty, doroczną Radę Współpracy na szczeblu ministerialnym, komitety i podkomitety współpracy, szczyty Ukraina - UE z udziałem prezydenta (dwa razy w roku), Komitet ds. współpracy z udziałem premiera, Radę ds. współpracy na poziomie ministerialnym, Komitet współpracy parlamentarnej, stałe konsultacje Ukraina - Trojka UE

• W ramach Komitetu funkcjonują podkomitety (tematyczne): ds. handlu i inwestycji; ds. finansów, gospodarki i statystyki; ds. transportu i energetyki, ochrony środowiska, szkoleń i technologii; ds. celnych, współpracy transgranicznej, walki z nielegalną migracją, praniem brudnych pieniędzy i narkotykami

• priorytety współpracy - energetyka, handel i inwestycje, prawo i sprawy wewnętrzne, zbliżenie ustawodawstwa Ukrainy do ustawodawstwa UE, ochrona środowiska, transport, współpraca transgraniczna, współpraca naukowa, techniczna i badań kosmicznych

• Obecnie kluczową sprawą jest kształt nowego porozumienia PCA. Jego częścią ma być porozumienie o głębokiej strefie wolnego handlu, która objęłaby nie tylko liberalizację handlu towarami, ale również usługami. W sferze transportu przygotowywane jest porozumienie lotnicze.

2. BIAŁORUŚ

• 21 listopada 2006 r. Unia przedstawiła ofertę zmiany polityki wobec Mińska, prezentując dokument

„Co Unia Europejska może dać Białorusi”: włączenie do EPS pod warunkiem podjęcia zasadniczych reform demokratycznych oraz ekonomicznych. Pierwszym krokiem powinna być realizacja przez Mińsk programu 12 warunków demokratyzacji (jak dotąd spełniony został jeden, brak więźniów politycznych).

• UE zaoferowała ze swojej strony m.in.: złagodzenie reżimu wizowego; zwiększenie współpracy transgranicznej; wsparcie dla rozwoju przedsiębiorczości, zwłaszcza w sferze MSP; wsparcie dla poprawy infrastruktury oraz środowiska naturalnego; zwiększenie oferty stypendialnej; otwarcie na dialog z władzami białoruskimi; otwarcie rynku unijnego dla białoruskich firm; zwiększenie pomocy finansowej ze strony UE

3. Kaukaz Południowy

• zaangażowanie UE pozostaje ograniczone

• zwiększenie pomocy dla Gruzji

• Azerbejdżan z kolei pozostaje najważniejszym potencjalnym partnerem z uwagi na zasoby energetyczne

• Wszystkie kraje kaukaskie uczestniczą też w Europejskim Instrumencie na rzecz Demokracji i Praw Człowieka (EDIHR).

• mechanizmy współpracy: Rada Współpracy (doroczna); Komitet Współpracy; Podkomitet ds.

Handlowych, Gospodarczych, Prawnych oraz Komitet Współpracy Parlamentarnej

• W 2003 r. UE zwiększyła zaangażowanie w regionie poprzez wyznaczenie Specjalnego Wysłannika ds. Kaukazu Południowego. Jego mandat obejmuje wsparcie rozwiązania konfliktów w Górskim Karabachu, Abchazji i Osetii Południowej.

4. Armenia

• priorytety UE przewidują wsparcie demokratyzacji, praw człowieka reform społeczno-ekonomicznych, zmniejszenia ubóstwa oraz rozwiązania konfliktów.

• ma otrzymać w latach 2007-2010 pomoc wysokości 98 milionów euro.

5. Azerbejdżan

• wsparcie demokratyzacji, praw człowieka, reform społeczno-ekonomicznych, zmniejszenia ubóstwa oraz rozwiązania konfliktów

• pomoc wysokości 92 milionów euro

• priorytetami programu oprócz w/w: zbliżenie systemu prawnego z UE; energetyka i transport.

• UE i Azerbejdżan podpisały Memorandum o zrozumieniu, mające na celu ustanowienie partnerstwa w sferze energetycznej

• Szczególna uwaga ma być poświęcona kwestiom wolności mediów.

6. Gruzja

• wzmocnienie demokracji, rządów prawa i praw człowieka; wsparcie reform społeczno-ekonomicznych, polepszenie klimatu dla inwestycji, zmniejszenie ubóstwa; rozwiązanie konfliktów; kwestie bezpieczeństwa wewnętrznego; współpracę regionalną.

• pomoc wysokości 120 milionów euro.

• Pomoc UE związana z konfliktami jest skierowana przede wszystkim na rzecz polepszenia warunków osób wewnętrznie przesiedlonych (IDPs).

7. Mołdawia

• wzmocnienie zdolności administracyjnej i sądowej; zapewnienie wolności wypowiedzi i wolności mediów; trwałe rozwiązanie konfliktu o Naddniestrze; walka z przestępczością transnarodową.

• Głównym forum współpracy jest doroczna Rada Współpracy.

• UE pozostaje zaangażowana w rozwiązanie konfliktu naddniestrzańskiego.

• W 2003 r. UE ustanowiła Specjalnego Przedstawiciela dla Mołdawii i wprowadziła zakaz udzielania wiz unijnych liderom separatystycznej republiki Naddniestrza.

• W 2005 r. UE ustanowiła Misję Pomocy Granicznej (Border Assistance Mission) między Ukrainą i Mołdawią, celem ograniczenia nielegalnego przepływu osób i towarów, która po dwóch latach funkcjonowania została przedłużona.

• UE pozostaje też obserwatorem w procesie 5+2 (Mołdawia, Naddniestrze, Rosja, Ukraina i OBWE oraz USA i UE jako obserwatorzy).

8. ROSJA

• Stopniowe odchodzenie państw unijnych od zasady Russia first.

• UE konsekwentnie pozostaje zainteresowana wypracowaniem nowych ram prawnych dla relacji z Rosją tzw. PCA 2

• Porozumienie powinno obejmować m.in. następujące obszary: kwestie handlowe, zasady współpracy w dziedzinie energetyki oraz praw człowieka (chociaż nie stanowi to priorytetu)

• gotowość do wypracowania nowych form współpracy: ewentualnej strefy wolnego handlu (ale do tego niezbędne jest członkostwo Rosji w WTO

• Katalog różnic pomiędzy Unią Europejską i Rosją ulega systematycznemu powiększeniu, obejmując takie kwestie, jak: reguły współpracy gospodarczej i polityka energetyczna, polityka wobec wspólnego sąsiedztwa, to jest Europejska Polityka Sąsiedztwa z jednej strony i polityka Rosji wobec sąsiadów, polityka wewnętrzna Rosji oraz kwestie demokracji, praw człowieka i wolności obywatelskich, konflikty na obszarze Europy (w Kosowie i na obszarze WNP), polityka bezpieczeństwa w Europie.

• Największym problemem w stosunkach wzajemnych pozostaje energetyka. Dialog energetyczny, ustanowiony w 2000 r., nie odpowiedział jak dotychczas na zasadnicze pytania. Rosja warunkuje dostęp konsorcjów zachodnich do swoich zasobów zgodą na wejście Gazpromu na zachodnioeuropejskie rynki dystrybucji gazu. Kluczowe państwa UE (zwłaszcza Niemcy czy Francja) gotowe są zacieśnić relacje z Rosją, jednakże w zamian domagają się konkretnych ustępstw, przedewszystkim otwarcia rynków, w tym przede wszystkim energetycznego, dla swoich koncernów oraz zagwarantowania bezpieczeństwa inwestycji i dostaw gazu. Środkiem do osiągnięcia tego celu ma być nakłonienie Rosji do ratyfikacji Karty Energetycznej oraz Protokołu Tranzytowego, co wzmocniłoby bezpieczeństwo energetyczne wszystkich państw UE (oraz państw sąsiednich jak np. Ukrainy). Moskwa domaga się natomiast rewizji zapisów obu dokumentów, zwłaszcza Protokołu, pod kątem uwzględnienia rosyjskich interesów, przede wszystkim utrzymania przez Gazprom monopolu na rosyjskim rynku wydobycia i transportu gazu.

• Kolejnym kluczowym problemem unijno-rosyjskich relacji jest tzw. wspólne sąsiedztwo, czyli

• w praktyce obszar WNP. Rosja traktuje zaangażowanie unijne na tym obszarze jako nastawione na podważenie jej wpływów i skierowane przeciw jej interesom

Czym jest tzw. Synergia Czarnomorska i dlaczego jest niekorzystna dla Polski?

• została zainicjowana przez Unię w 2007 r.,

• jest traktowana przede wszystkim jako wielostronne, regionalne uzupełnienie dwustronnej współpracy poszczególnych państw z UE na wschodnim kierunku sąsiedztwa.

• W dużej mierze wyniknęła ona z przyjęcia do UE Rumunii i Bułgarii, które zaowocowało zwiększonym zainteresowaniem Unii regionem Morza Czarnego.

• Dla zminimalizowania kosztów nowej inicjatywy Unia założyła brak nowych instytucji i oparcie współpracy w pewnym stopniu o Czarnomorską Współpracą Gospodarczą (BSEC).

• Synergia Czarnomorska grupuje Armenię, Azerbejdżan, Bułgarię, Grecję, Gruzję, Mołdawię, Rosję, Rumunię, Turcję, Ukrainę i unijną trojkę

• celem Synergii jest rozwój współpracy w regionie, jak i między regionem i UE.

• Za obszary priorytetowe zaangażowania Unii Europejskiej uznano rozwój infrastruktury transportowej, energetycznej i komunikacyjnej.

• Praktyczne znaczenie Synergii pozostaje ograniczone, jako że Unia napotyka na dążenie Turcji i Rosji do utrzymania status quo w regionie. Oba państwa są zdecydowane ograniczyć obecność polityczną i wojskową Zachodu.

Stosunek Polski:

• wyrażała daleko idący sceptycyzm, nie była jednak w stanie zablokować tego pomysłu, bez odwoływania się do weta (czego postanowiono nie robić z uwagi na możliwe negatywne skutki).

• Za najistotniejszy problem z polskiego punktu widzenia uznano regionalny charakter inicjatywy, który sprawiał, że nie są w nim reprezentowane wszystkie państwa Unii.

• Dodatkowo ciężar unijnej uwagi przesuwał się z wschodniego sąsiedztwa na region Morza Czarnego. Polska pozostaje poza ramami Wymiaru Czarnomorskiego jako państwo bezpośrednio nie leżące w regionie i mające jedynie status obserwatora

• ewentualne negatywne następstwa powstania Wymiaru Czarnomorskiego dla wymiaru wschodniego.

• Ponadto niepewny jest status Białorusi w takiej sytuacji i możliwość jej „porzucenia” przez UE.

Czym jest Partnerstwo Wschodnie i jaki jest jego bilans?

• Koncepcja Wschodniego Partnerstwa została przedstawiona przez Polskę i Szwecję w maju 2008 r. W czerwcu poparcia udzieliła jej Rada Europejska. W grudniu 2008 r. główne założenia programu Wschodniego Partnerstwa przedstawiła Komisja Europejska, która wiosną 2009 r. przedłożyła propozycje konkretnych działań. 7 maja 2009 r. w Pradze odbył się szczyt z udziałem

• przedstawicieli krajów unijnych i państw partnerskich inaugurujący nową inicjatywę.

• ma stanowić uzupełnienie EPS oraz być swego rodzaju odpowiedzią na francuską ideę Unii Śródziemnomorskiej.

• Przewiduje ona utworzenie regionalnej płaszczyzny współpracy z pięcioma państwami regionu - Armenią, Azerbejdżanem, Gruzją, Mołdawią orazUkrainą. Dopuszczona jest też możliwość współpracy z Białorusią, zależnie od tego, jak będzie układać się całokształt stosunków unijno-białoruskich.

• Partnerstwo zakłada istnienie dwustronnych, jak i wielostronnych form współpracy oraz przewiduje:

• podniesienie poziomu zaangażowania politycznego UE, łącznie z perspektywą zawierania

• porozumień o stowarzyszeniu nowej generacji;

• daleko idącą integrację ekonomiczną z UE;

• ułatwienie podróży do Unii;

• zwiększone bezpieczeństwo energetyczne;

• program całościowej budowy instytucji, która ma sprzyjać tzw. dobremu rządzeniu (good

governance);

• wzrost zaangażowania finansowego UE.

• W wymiarze wielostronnym Partnerstwo przewiduje pięć inicjatyw:

- program zintegrowanego zarządzania granicami;

- program wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw;

- program tworzenia regionalnych rynków elektryczności;

- południowy korytarz energetyczny;

- program zabezpieczenia przed katastrofami naturalnymi oraz spowodowanymi przez człowieka.

• Partnerstwo Wschodnie zyskało nowe argumenty właśnie w wyniku konfliktu gruzińskiego.

Mapa pomocy regionalnej (publicznej) - ustalana w każdej perspektywie finansowej, co 7 lat KE wraz z rządem kraju członkowskiego. Każde województwo otrzymuje wkład finansowy, ze środków unijnych, które mogą współfinansować inicjatywy np. 5 polskich województw ściany wschodniej 50% max dotacji, Warszawa 30% max dotacji, większość 30%, wszystko pozostałe ze źródeł regionalnych, państwowych, prywatnych.

Zasada kompetencyjna wspólnot:

1. Każdy dokument stanowiony na poziomie europejskim, który odnosi się do regionalnej polityki strukturalnej musi być konsultowany obligatoryjnie z Komitetem Regionów

2. Wszystkie dokumenty, które odnoszą się do polityki strukturalnej, po przyjęciu i po implementacji są badane pod względem subsydiarności przez Radę Unii, Parlament Europejski, Parlamenty Narodowe i Komitety Regionów.

- Po Traktacie Lizbońskim Komitet Regionów i Parlamenty Narodowe uzyskały prawo skargi do ETS-u, jeżeli stwierdza złamanie zasady subsydiarności

Polityka strukturalna- zarządzanie środkami finansowymi przeznaczonymi na rozwój regionów

1% wykorzystuje się normalnie, a gdy już się je wyda to wykorzystuje się 0,045%, tzw. Rezerwa wykonania

Tzw. E- administracja

Rabat brytyjski - (POWSZECHNY MECHANIZM KOMPENSACYJNY) upust w wysokości składki wpłacanej przez Wielką Brytanię do kasy Unii Europejskiej. Wywalczyła go w 1984 ówczesna premier Margaret Thatcher, argumentując, że Wielka Brytania znacznie więcej wpłaca do budżetu UE niż z niego otrzymuje, a mając niewielki sektor rolniczy w małym stopniu korzysta z dotacji unijnych dla rolnictwa.

Rabat brytyjski wynosi około 4,6 mld euro rocznie.(OD 4,5 DO 5,5 mld euro rocznie)

Rabat brytyjski współfinansowany jest przez inne kraje członkowskie, których wpłaty z tego powodu zostały podwyższone. Składka płacona przez Wielką Brytanię na rzecz budżetu UE jako stosunek do DNB jest więc mniejsza w porównaniu z innymi krajami członkowskimi i wynosi ok 0,8% dochodu narodowego brutto (DNB).

Wycofała się w 1994

Zasada warunkowości- konieczność zgody przez wszystkie państwa członkowskie

Wszedł w życie w 2003 roku

18 | Strona

Atrybuty suwerenności wg Bodina: stanowienie i wymierzanie prawa- aparat przymusu, polityka podatkowa, prowadzenie wojny, bicie monety

Między pierwszym, a drugim kręgiem powinna zaistnieć głównie współpraca w zakresie polityki gospodarczej, bądź wybranych polityk strukturalnych

dany akt prawny wchodzi w życie

Akty prawa wiążącego- tzw hard law, w odróżnieniu od zaleceń, opinii i tzw aktów soft law komunikatów, strategii, planów

Mają charakter obiektywny, akscjologiczny

oszacowują składkę członkowską (poziom składki)

---