Prawo popytu rynkowego:
Wraz ze wzrostem ceny zmniejsza się popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny popyt wzrasta. Zmiana ceny dobra powoduje zmiany wielkości popytu wzdłuż danej krzywej popytu. Krzywa popytu rynkowego przesuwa się tylko w rezultacie zmian czynników nie cenowych (innych niż cena). Czynniki nie cenowe to między innymi, dochody, gusty, ceny dóbr substytucyjnych i komplementarnych. Dwa dobra są substytucyjnymi jeżeli zmiana ceny (wzrost lub spadek na jeden produkt, przy niezmienionej cenie drugiego, przesuwa popyt konsumentów w kierunku dobra tańszego. Dwa dobra są komplementarne jeżeli wzrost (spadek) ceny na dane dobro wywołuje spadek (wzrost) popytu na drugie.
Prawo Podaży Rynkowej:
Wzrost ceny rynkowej produktu prowadzi do wzrostu oferowanych ilości tego produktu. Przy wyższej cenie produkcja staje się bardziej korzystna, co skłania producentów do zwiększenia ilości swoich produktów oferowanych na rynku natomiast spadek cen produktu wywołuje zmniejszenie oferowanych ilości produktu (produkcja staje się mniej opłacalna ze względu na niższą cenę produktu) Krzywa podaży przesuwa się dzięki czynnikom cenowym wzdłuż krzywej a sama krzywa także przy działaniu innych takich jak ceny czynników produkcji, podatki, ilość przedsiębiorstw w gałęzi.
Cena równowagi rynkowej:
Cena, przy której rozmiary podaży (ilość oferowanych produktów) zrównają się z rozmiarem popytu (ilość produktu jaką chcą kupić konsumenci), cena taka oczyszcza rynek jakichkolwiek nadwyżek popytu bądź podaży.
Punkt równowagi rynkowej:
Punkt równowagi - to taki stan, w którym podaż danego dobra równa się popytowi. W tej unikalnej sytuacji mamy do czynienia z równowagą rynkową, a cena określana jest mianem ceny równowagi. Dla każdej innej ceny różnica między ofertą kupna i sprzedaży jest większa. Samoistne ustalenie się ceny na rynku przez wyrównanie wielkości popytu i podaży to właśnie mechanizm rynkowy, nazywany równowagą rynkową. Graficznym obrazem stanu równowagi rynkowej jest punkt równowagi rynkowej, czyli punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży.
Krzywa możliwości produkcyjnych:
Przedstawia w sposób graficzny maksymalną, możliwą produkcję jednego dobra, przy danej wielkości produkcji drugiego dobra. Krzywa pokazuje różne kombinacje ilości dóbr czy usług, które są możliwe do wytworzenia, gdy wszystkie dostępne zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane. Wykres krzywej możliwości produkcyjnych
Graficzne przedstawienie krzywej możliwości produkcyjnych może przybierać formę linii prostej lub wypukłej.
Liniowa krzywa możliwości produkcyjnych
Pokazuje, że ilość dobra, z której trzeba zrezygnować w zamian za konkretną ilość drugiego dobra pozostaje stała w miarę wzrostu produkcji. Wypukła krzywa możliwości produkcyjnych
Wskazuje na to, że gdy wzrasta produkcja jednego dobra, trzeba zrezygnować z coraz większej ilości dobra drugiego (lub przy zmniejszaniu produkcji określonego dobra uzyskujemy w zamian coraz to większe ilości innego dobra). Wklęsłość krzywej względem początku układu współrzędnych to następstwo prawa malejących przychodów. Przemieszczając się po krzywej z punktu A do B, z B do C, z C do D uzyskujemy malejące przyrosty produkcji dobra X, poświęcając w zamian rosnące ilości dobra Y.
Użyteczność:
Użyteczność całkowita jest sumą satysfakcji (zadowolenia) osiągniętej dzięki zakupowi n jednostek dobra yi. Kupując pierwszą jednostkę dobra (lub usługi) yi otrzymujemy określoną ilość użyteczności, podobnie jak przy zakupie drugiej trzeciej czy n-tej jednostki dobra yi. Sumując ilości użyteczności otrzymane przy zakupie n jednostek dobra yi, otrzymamy użyteczność całkowitą wynikającą z zakupu dobra yi. Użyteczność krańcowa dobra jest to przyrost całkowitej użyteczności uzyskiwany dzięki zwiększeniu konsumpcji tego dobra o jednostkę, przy danym poziomie konsumpcji pozostałych dóbr, czyli inaczej - wzrost satysfakcji konsumenta wynikający ze zwiększenia konsumpcji danego dobra o kolejną, dodatkową jednostkę.
Krzywa obojętności
określa wszystkie kombinacje koszyków dóbr, które przynoszą taką samą satysfakcję konsumentowi, mają tę samą użyteczność. Konsument może dowolnie dobierać koszyki dóbr. Niezależnie od tego ich użyteczność będzie taka sama. Zbiór krzywych obojętności nazywany jest mapą obojętności. Pokazuje ona stopy substytucji między dwoma towarami dla każdego poziomu ich bieżącej konsumpcji. Im wyżej jest położona krzywa obojętności, tym wyższy poziom satysfakcji z zakupu danych dóbr. Wyraża ona upodobania konsumentów.
Optimum konsumenta:
poziom konsumpcji dwóch dóbr, który maksymalizuje zadowolenie z konsumpcji. Jest to punkt, który znajduje się na najwyżej położonej, możliwej do osiągnięcia przy istniejących ograniczeniach krzywej obojętności, stycznej do linii budżetowej. Równowaga konsumenta reprezentowana jest przez punkt styczności krzywej obojętności z linią budżetową. Punkt ten przedstawia optymalną kombinację dóbr osiągalną dla konsumenta. Oznacza to, że przy istniejącym ograniczeniu budżetowym, które tworzą ceny dóbr i dochody konsumenta, osiągnięta została krzywa obojętności. W celu wyznaczenia równowagi konsumenta uwzględnia się krzywe obojętności oraz możliwości finansowe przedstawiające ograniczenia budżetowe, w formie linii budżetowej. Tak więc oprócz preferencji i gustów na równowagę konsumenta mają wpływ jego dochody i ceny dóbr.
Punkt optimum konsumenta charakteryzuje się tym, że krańcowa stopa substytucji (KSSXY) równa się stosunkowi cen doba Qx do dobra Qy.
Linie ograniczeń budżetowych:
Konsument przechodzący z niższego poziomu dochodu na wyższy poziom, zmienia strukturę konsumpcji. W rezultacie zmian struktury konsumpcji popyt konsumenta na niektóre dobra wzrasta ze wzrostem dochodu, a na inne spada. Dobra kupowane przez konsumenta można podzielić na dwie grupy, w zależności od tego jak zmienia się wielkość popytu konsumenta na dane dobro w relacji na wzrost jego dochodu są to dobra normalne i podrzędne (niższego rzędu).
Dobra normalne - jeśli wzrasta dochód konsumenta, a ceny dóbr pozostają niezmienione, wówczas wielkość popytu konsumenta na dane dobro wzrasta.
Dobra podrzędne - jeżeli wzrasta dochód konsumenta, a ceny dobra pozostają niezmienione wówczas rozmiary popytu na dane dobro zmniejsza się. W rzeczywistości gospodarczej przeważają dobra normalne natomiast dobra podrzędna są znacznie mniej liczne.
Elastyczność cenowa popytu:
Elastyczność cenowa popytu jest to stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości popytu do względnej( procentowej) zmiany czynnika, który tę zmianę wywołał, czyli zmiany ceny danego dobra bądź usługi. Można ją określić tylko w stosunku do czynników mierzalnych. Wyróżnia się trzy główne typy elastyczności cenowej popytu: prostą, mieszaną i dochodową, jednak prosta cenowa elastyczność popytu jest stosowana najczęściej, dlatego też gdy mówi się o elastyczności popytu bez podania przymiotników, ma się na myśli ten typ elastyczności.
Jeżeli:
Epd › 1 popyt elastyczny
Epd
(0;1) popyt nie elastyczny (% reaguje mniej)
Elastyczność mieszana popytu:
miara procentowej zmiany wielkości popytu na dobro X w stosunku do procentowej zmiany ceny dobra Y. Występuje gdy dobra są ze sobą powiązane (komplementarne, substytucyjne). Zmiana ceny jednego dobra powoduje zmianę popytu drugiego. Elastyczność mieszana jest dodatnia dla substytutów (wzrost ceny substytutu zwykle powoduje wzrost popytu na dane dobro) oraz ujemna dla dóbr komplementarnych (wzrost ceny dobra komplementarnego zwykle powoduje spadek popytu na dane dobro)
Jeżeli:
Edab › 0 elastyczność mieszana popytu dla dóbr substytucyjnych
Edab ‹ 0 elastyczność mieszana popytu dla dóbr komplementarnych
Edab = 0 elastyczność mieszana popytu dla dóbr nie związanych ze sobą
Elastyczność dochodowa popytu
jest to procentowa zmiana popytu pod wpływem procentowej zmiany dochodu.Współczynnik dochodowej elastyczności popytu Edy informuje nas o tym o ile % zmieni się popyt na dane dobro, jeżeli dochód dobra zmieni się o 1%. Jest to relacja między względnymi zmianami popytu i powodującymi je względnymi zmianami ceny.
Jeżeli:
Edy > 0 dobra normalne
Edy 0-1 dobra podstawowe - dobra podstawowe takie jak żywność cechują się niską elastycznością popytu, ponieważ konsumenci i tak są zmuszeni je kupować.
Edy < 1 dobra podrzędne - popyt zachowuje się paradoksalnie Wzrost dochodu powoduje spadek popytu.
Edy > 1 dobra wyższego rzędu (luksusowe). Dobra wyższego rzędu cechują się wysoką elastycznością dochodową popytu. Popyt na tego typu dobra jest zwykle wysoce uzależniony od dochodów.
Elastyczność cenowa podaży
jest miarą względnej (procentowej) zmiany podaży wywołanej względną zmianą określonego czynnika wpływającego na podaż. Informuje o wrażliwości podaży na zmiany czynników ją kształtujących.
W zależności od wartości współczynnika cenowej elastyczności podaży wyróżnia się:
ES = 0 - podaż nieelastyczna (rys. 1a) zmiana ceny nie wywołuje żadnych zmian w wielkości podaży.
ES = 1 - podaż jednostkowa (rys. 1b) % zmiana wielkości podaży jest dokładnie równa % zmianie ceny.
0 < ES < 1 - podaż mało elastyczna (rys. 1c) % zmiana wielkości podaży jest mniejsza od % zmiany ceny.
ES > 1 - podaż elastyczna (rys. 1d) % zmiana wielkości podaży jest większa od % zmiany ceny.
ES -> ∞ - podaż doskonale elastyczna (rys. 1e) minimalna % zmiana ceny wywołuje maksymalna % zmianę wielkości podaży.
Produkcja
Produkcja polega na przetworzeniu zasobów w celu wytworzenia produktów i usług. Zasoby są ze sobą łączone w procesie produkcji w sposób umożliwiający otrzymanie określonego dobra. Sposób łączenia ze sobą różnorodnych zasobów zależy od stosowanej technologii produkcji. Wskazuje ona, jakie zasoby muszą być połączone ze sobą w celu wytworzenia określonego dobra oraz w jakich proporcjach należy łączyć ze sobą poszczególne zasoby.
W klasycznym podejściu ekonomicznym możemy wyróżnić podstawowe czynniki produkcji, jakimi są:
praca - wysiłek ludzki jaki jest wkładany w wytwarzanie dóbr lub usług
ziemia - dobra pochodzenia naturalnego będące w posiadaniu ludzi, na przykład grunty, surowce mineralne, dobra pochodzenia naturalnego
Produkcja przeciętna:
Wyraża się stosunkiem wielkości produkcji (produkcyjności całkowitej) do wielkości nakładów
Produkcja krańcowa (marginalna):
To stosunek przyrostu produkcji do przyrostu nakładu czynników zmiennych
Koszt całkowity: jest to suma wynagrodzeń wszystkich czynników wytwórczych. To suma całkowitych kosztów stałych KCS i całkowitych kosztów zmiennych KCZ
Koszt całkowity KC jest to suma kosztów całkowitych stałych i całkowitych zmiennych
Koszt całkowity przeciętny jest całkowitym kosztem przypadającym ja jednostkę produkcji
Koszty całkowite stałe KCS są one niezależne od produkcji i wiążą się ze stałymi czynnikami produkcji (amortyzacja maszyn, odsetki za kredyt, renta za ziemię, podatek od nieruchomości, zatrudnienie księgowego, leasing maszyn itp..)
Koszt stały przeciętny KSP zmniejsza się stale wraz ze wzrostem produkcji
Koszty całkowite zmienne KCZ - zmieniają się wraz z produkcją i wiążą się ze zmiennymi czynnikami produkcji (wynagrodzenia pracowników produkcyjnych, koszt surowców i energii, itp.).
Koszt zmienny przeciętny KZP zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji a po przekroczeniu pewnej wielkości zaczyna rosnąć
Koszty marginalne:
Pozwala ocenić rentowność decyzji dotyczących powiększania produkcji o kolejną dodatkową jednostkę, jest to zmiana kosztu całkowitego wynikająca ze zmiany wielkości produkcji o dodatkową jednostkę
Nad punktem E mamy do czynienia z nadwyżką podaż, pod nim z nadwyżką popytu
Substytuty doskonałe
W przypadku koszyków, które cechują się doskonałą substytucyjnością znaczenie ma jedynie suma dóbr. Dlatego w tym przypadku możemy zastosować zależność funkcyjną u(A,B) = A + B bądź inną jej monotoniczną transformację. Chyba, że dane dobra konsument nie jest skłonny wymieniać w stosunku 1:1. Wtedy posługujemy się odpowiednimi parametrami np. u(A,B) = aA + bB (gdzie a i b są dodatnie).
Dobra doskonale komplementarne
Dobra doskonale komplementarne to takie, których użyteczność jest teoretycznie żadna w przypadku ich osobnej konsumpcji. Najlepszym przykładem jest tu lewy i prawy but, posiadanie tylko lewego lub tylko prawego buta jest dla konsumenta racjonalnie bezużyteczne. Funkcja użyteczności w tym przypadku wygląda następująco u(A,B) = min {A,B}. A ogólniej, gdy mamy do czynienia z konsumowaniem dóbr w innej proporcji niż 1:1, to funkcja użyteczności przybiera postać u(A,B) = min {aA,bB}.
Krzywe obojętności przedstawiają różne poziomy satysfakcji osiąganej przez konsumenta. Krzywa położona najwyżej (C3) jest dla niego najbardziej korzystna, lecz przy takim poziomie cen i przy takich dochodach jest dla niego niedostępna.
Optymalną krzywą obojętności, która wybierze konsument jest środkowa krzywa (C2), gdyż jest ona dla niego dostępna i daje mu najwyższy poziom użyteczności. Punkt styczności linii ograniczenia budżetowego ze środkową krzywą obojętności wyznacza strukturę spożycia, którą wybierze konsument. Sytuacja taka oznaczać będzie równowagę konsumenta, czyli jego optimum (punkt E).
∆d czyli s1 (podaz kolejna) - d0 (podaz pierwotna)
∆p czyli p1 (cena kolejna) - d0 (cena pierwotna)
∆d czyli d1 (popyt kolejny) - d0 (popyt pierwotny)
∆y czyli p1 (dochód kolejna) - d0 (dochód pierwotna)
∆da czyli d1a (popyt kolejny na dobro a) - d0a (popyt pierwotny na dobro a)
∆p czyli p1b (cena kolejna dobra b) - d0b (cena pierwotna dobra b)
∆d czyli d1 (popyt kolejny) - d0 (popyt pierwotny)
∆p czyli p1 (cena kolejna) - d0 (cena pierwotna)
Wyszukiwarka