Ćwiczenia I i II:

WPROWADZENIE DO ZAGADNIEŃ ZWIĄZANYCH Z PRACĄ NAUCZYCIELA

Nauczyciel powinien być:

• wyrozumiały

• cierpliwy

• konsekwentny

• stanowczy

• elastyczny

• pracowity

• systematyczny

• obiektywny

• miły

• tolerancyjny

• sprawiedliwy

• nieprzekupny

• opanowany

• zrównoważony

Nauczyciel powinien:

• zdobyć autorytet uczniów

• być przede wszystkim wychowawcą

• umieć nawiązywać kontakt z dziećmi

• liczyć się ze zdaniem każdego ucznia

Nauczyciel nie może:

• pokazać któremukolwiek dziecku, że go nie lubi lub lubi mniej niż inne dzieci

Zalety organizowania pracy w grupach:

• wzajemne poznawanie się członków grupy

• integracja

• grupa może stworzyć więcej pomysłów i propozycji niż jednostka

Idealna grupa byłaby taka, w której są dzieci różne - bardziej i mniej zdolne, bardziej i mniej inteligentne itd. W praktyce jednak tworzenie takich grup nie jest łatwe i często nie zdaje egzaminu.

Można tworzyć grupy o wyrównanym poziomie, a wtedy zadania dostosowywać do każdej grupy indywidualnie.

Ćwiczenia III i IV: PIERWSZE KROKI NAUCZYCIELA

Kontrakt między nauczycielem a uczniami (wykładowcą a studentami)

1. Każdy może mieć własne zdanie.

2. Szczerość.

3. Tolerancja.

4. Umiejętność wysłuchania, nie można przerywać innym.

5. Uprzejmość.

6. Wyrozumiałość.

7. Życzliwość.

8. Wzajemna pomoc, współpraca.

9. Sumienność.

10. Przerwa!

11. Nie wolno wyśmiewać innych.

Co to jest sukces?

Sukcesywne (stopniowe)

Uwzględnianie

Kolejnych

Celów życiowych

Etapowe

Spełnianie ich

Ćwiczenia V i VI: UMIEJĘTNOŚCI KLUCZOWE NAUCZYCIELA

Umiejętności kluczowe:

1. planowanie, organizowanie, ocenianie własnego uczenia się

2. skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach

3. efektywne współdziałanie w zespole

4. rozwiązywanie problemów w twórczy sposób

5. operowanie informacjami i efektywne posługiwanie się technologią informacyjną

Samoocena
Plusy .................... .................... ....................	Minusy .................... .................... ....................
	Co mogę zrobić, żeby nad nimi popracować? ................................................. .................................................

Ćwiczenia VII: EWALUACJA

Ewaluacja - trwałe, obserwowanie, wyciąganie wniosków, budowanie programu naprawczego.

• Co się udało?

• Co się nie udało?

• Co można jeszcze kiedyś wykorzystać?

• Co mogę zmienić?

• Nad czym muszę pracować?

Takie pytania powinien sobie zadawać nauczyciel po każdej przeprowadzonej lekcji, a z odpowiedzi na nie powinien umieć wyciągać właściwe wnioski i na ich podstawie udoskonalać swoje zdolności, pracować nad brakami, czyli stawać się coraz lepszym nauczycielem.

Ćwiczenia VIII: PLAN METODYCZNY LEKCJI (KONSPEKT)

Schemat planu metodycznego

Plan metodyczny do lekcji przeprowadzonej w klasie (klasa) (szkoła)

w (miejsce szkoły)

Data: .................

[Opiekun praktyki (tytuł, imię i nazwisko)]

Temat:...................................................................................................

Celem głównym lekcji jest, aby uczniowie po jej zakończeniu potrafili............................................................................................................................

Cele operacyjne

Po zakończeniu lekcji uczeń powinien:

• ......................

• ......................

• ......................

• ......................

Środki dydaktyczne:

• ......................

• ......................

• ......................

Tok lekcji:

1. Część wstępna

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

2. Część właściwa

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

3. Część końcowa

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

Ćwiczenia IX-XXV: METODY AKTYWIZUJĄCE

Jak się dzisiaj czujesz?

• pytanie na początku zajęć

• i na koniec

Wrzuć swój strach do kapelusza

• siadamy w kręgu

• rozdajemy karteczki ze zdaniem: „W tej grupie boję się, że...”

• każdy ma dokończyć zdanie

• wrzucamy karteczki do kapelusza

• każdy losuje karteczkę i czyta na głos, co się na niej znajduje

• jeśli jest taka potrzeba, każdy może napisać na kartce rozwiązanie problemów w grupie

Kwiatek grupowy

• każdy pisze na małej karteczce (najlepiej kolorowej) 5 odpowiedzi na wymyślone wcześniej pytania (np. co lubisz robić? Czego nie lubisz? Jakie książki lubisz czytać?)

• na dużą kartkę nakleja się na środku czystą karteczkę

• wokół niej przykleja się - jako płatki kwiatu - karteczki z odpowiedziami

• na tych karteczkach wyszukuje się, które się powtarzają i wpisuje się je na karteczkę przyklejoną na środku - są to cechy, które łączą grupę

Słowo przypadkowe

• rozdajemy kartki

• każdy się podpisuje na karteczce i pisze na niej jakieś przypadkowe słowo i podaje kartkę dalej

• kolejne osoby dopisują słowa na otrzymanych karteczkach, potem kartki wracają do osób, które napisały pierwsze słowo

• każdy układa opowiadanie z użyciem słów ze swojej kartki

• zabawa może być organizowana w jednej dużej grupie albo w kilku małych zespołach

• jeżeli chcemy, żeby jakieś konkretne słowa pojawiły się w opowiadaniu, bierzemy udział w dopisywaniu słów

Asocjogram

• na dużych kartkach umieszczamy napis - problem, np. „Jak dbamy o zdrowie?”, „Jak odżywiać się zdrowo?”

• każdej grupie rozdajemy kolorowe kartki, na których grupy będą wypisywać swoje propozycje - odpowiedzi na postawione pytania problemowe

• każdej grupie przypisujemy inny kolor

• zapisane karteczki grupa przykleja wokół pytania - napisu grupowego

• grupy wymieniają się dużymi kartkami i doklejają swoje pomysły

• ma koniec obliczamy, jaki jest stosunek liczbowy kolorowych karteczek

Dyskusja ZA I PRZECIW

• wymyślamy jakieś hasło lub problem

• prosimy o zajęcie stanowiska w danej sprawie lub dzielimy grupę (w razie potrzeby)

• czuwamy nad przebiegiem dyskusji

Drzewko decyzyjne

DECYZJA

P

WARIANT R WARIANT

A O B

B

+ + + + L + + + +

- - - - E - - - -

M

Metoda ta uczy:

• dyskutowania

• analizowania

• oceniania

• wartościowania

• formułowania wniosków

Planowanie przyszłości

Przykład problemu:

Jak rozwiązać kłopoty z ortografią?

15.06. - zostanę mistrzem ortografii

systematycznie wykonuję

ćwiczenia utrwalające,

powtarzam zasady

23.04. - utrwalanie wiadomości

kolejny etap

systematycznej i wytrwałej

pracy

28.03. - uzupełniam brakujące

wiadomości

27.03. - sprawdzam, ile się nauczyłam

12.12. - zaczynam systematyczną

pracę nad swoją ortografią 11.12. - proszę kogoś o pomoc,

np. w sprawdzaniu ćwiczeń

05.12. - układam harmonogram

systematycznego ćwiczenia ortografii

04.12. - zaopatruję się w książeczki

z ćwiczeniami ortograficznymi

30.11. - zaopatruję się w słownik

ortograficzny

29.11. - sprawdzam, z czym

mam problem

28.11 - mam kłopoty z ortografią

Fabuła z kubka

• 5 kubków - elementy świata przedstawionego

• postacie - np. Ania z Zielonego Wzgórza

• cechy charakterystyczne - rude włosy

• fabuła - uratować krasnala

• miejsce akcji - planeta Mars

• komplikacje - po drodze złamała nogę

• 5 karteczek - na nich wypisujemy różne konkretne elementy świata przedstawionego

• opowiadanie n użyciem tych elementów

• można wykorzystać przy tematach typu „Dalsze losy...”

Poker kryterialny

• gra dydaktyczna, przydatna do powtórek

• ustalanie I-, II- i III-rzędności

• zasady gry:

• losowanie „kart”

• czas nieokreślony

• rozkład kart (najważniejsze 5/6, ważne 7/7, najmniej ważne 9/8)

• można zanegować czyjś wybór dyskusja w całej grupie

• wygrywa ten, komu nie została żadna karta

Czy znasz powiedzenia i przysłowia?

• rozdajemy karty - z jednej strony jest powiedzenie lub przysłowie, z drugiej wyjaśnienie (innego)

Domino przypadkowe

• na koniec czytamy cały ciąg

o! | mianownik kto? co? | dopełniacz kogo? czego? | celownik itd.

Pustynia

• gra decyzyjna

• sytuacja: środek lata, godz. 10.00; po katastrofie lotniczej. Miejsce - pustynia Sonora w pd.-zach. cz. USA. Temp gruntu: 39⁰C. Odzież lekka. Buty typowo miejskie. Stan kasy: 85$ w banknotach, ok. 3 $ w drobnych. Posiadamy 15 przedmiotów:

• latarka na 4 baterie

• składana mapa lotnicza tego obszaru

• kompas magnetyczny

• pistolet kal. 45, naładowany

• butelka tab. Solnych (1000 szt.)

• książka Jadalne zwierzęta pustyni

• 2 kwarty wódki

• lusterko kosmetyczne

• scyzoryk

• plastikowy płaszcz przeciwdeszczowy

• zestaw do kompresów z gazą

• spadochron czerwono-biały

• 1 kwarta wody pitnej na osobę

• para okularów na osobę

• płaszcze wierzchnie - 1 na osobę

• oceniamy, które są najważniejsze (punkty 1-15)

• jak wykorzystać grę:

• przed pracą klasową - co najważniejsze do nauczenia się

• uczenie się argumentowania, dyskutowania

• ranking lektur szkolnych

• wycieczka - co zabrać? co zobaczyć?

Obcy przybysz

• zabawa diagnostyczna

• cele:

• rozpoznawanie problemów

• rozpoznawanie mocnych i słabych stron

• zbieranie argumentów za i przeciw

• sytuacja: niewidzialny kosmita zbiera informacje o naszej planecie

• na karteczkach wypisujemy, co podoba się kosmicie w naszym środowisku naturalnym, a co nie, karteczki grupujemy tematycznie (stopniując) - osobno pozytywne cechy, osobno negatywne

• na koniec - diagnoza

Bank pomysłów

• zbieranie pomysłów - jak rozwiązać dany problem

Gwiazda pytań

• technika planowania zmian

• za jej pomocą można twórczo rozwiązywać problemy

kto?

gdzie? co?

po co?

jak?

Karta kołowa

Krok IV Krok I

pomysły przedstawienie

działania: problemu:

co można zrobić? co jest źle?

Krok III Krok II

podejście analiza

- pomysły - zbadanie

na rozwiązanie przyczyny

I - co jest złego?

II - dlaczego tak jest?

III - pomysły na rozwiązanie

IV - co zrobimy, żeby rozwiązać ten problem?

Podsumowanie metod aktywizujących

Myślenia Grupowego

twórczego podejmowania decyzji

Integracyjne

?

Tworzenia

i definiowania

pojęć, zasad itp.

? Hierarchizacji

METODY

I

TECHNIKI

Twórczego ?

rozwiązywania

problemów

Pracy Ewaluacyjne

? we współpracy

?

Dyskusji

Przyspieszonego

Planowania uczenia się

Diagnostyczne

Gry dydaktyczne

Zduszenie w zarodku wyobraźni to jeden z największych grzechów, jakie może popełnić nauczyciel.

- K. Pankowska

Ćwiczenia XXVI: DRAMA

DRAMA (z gr. drao `działam, usiłuję').

• podstawą dramy jest fikcyjna wyobrażeniowa sytuacja, która powstaje, gdy kilka osób we wspólnej przestrzeni przedstawia coś, co nie jest w danym czasie, obecnie, używając jako środków wyrazu ciał i głosów.

• to bycie w roli, wczucie się w postać - bycie, działanie, a nie tylko zwykłe „granie”

• podstawą dramy są role i dyskusje

Drama to:

• metoda całościowego, wszechstronnego rozwijania osobowości

• metoda przygotowania do życia w społeczeństwie

• metoda dydaktyczna wspierająca uczenie przedmiotów w szkole (humanistycznych, artystycznych, przyrodniczych)

• metoda odkrywania, rozwijania i kształtowania uzdolnień artystycznych

• przedmiot nauczania w Anglii, przedmiot uniwersytecki

• gatunek literacki

DRAMA

EDUKACJA METODA

PRZEZ DZIAŁANIE NAUCZANIA

FORMA BADANIA TEMATU

Z WYKORZYSTANIEM

PODSTAWOWYCH WŁAŚCIWOŚCI CZŁOWIEKA

Drama

właściwa

Teatr

Gry

dramatyczne

proste dośw. wprawki dramat. ćwiczenia dramat. gry in. f. artyst.

Etapy wchodzenia w dramę:

• koncentracja

• zmysły

• fizyczne ja

• mowa

• emocje

• intelekt

Cele dramy:

• odkrywanie wewn. możliwości

• indywidualne uwalnianie i doskonalenie wewn. możliwości

• wrażliwość na innych łącznie z odkrywaniem środowiska

• wzbogacanie in. wpływów wewn. i zewn. Środowiska

Techniki dramy:

• poza, np. groźny nauczyciel, nieszczęśliwe dziecko

• rzeźba - wymaga kontaktu fizycznego („rzeźbiarz” ustawia inną osobę)

• żywy obraz - ludzie tworzą z siebie obraz na dany temat

• konferencja prasowa - jedna osoba wciela się w słynną osobę (np. w postać poety), inne to dziennikarze i widzowie, którzy zadają pytania

• technika przydatna do powtórek

• zebranie - np. Rada Miasta debatuje nad jakimś problemem

• wywiad - ustny do sytuacji fikcyjnej

• pantomima

• sen

• fotografia

• stop klatka - ludzie przedstawiają jakąś sytuację i ktoś mówi „stop!”, zatrzymują się bez ruchu

• scenka improwizowana - przedstawienie jakiejś sytuacji, np. z utworu literackiego

• płaszcz eksperta - jedne z uczniów wciela się w postać „eksperta”, który ma dużą wiedzę na jakiś temat

• technika otwartych myśli - burza mózgu

• drama z obrazu

• teatr forum

• etiuda pantomimiczna

• rozmowa

• rola

• studio scenariuszy

• film

• rysunek

• plan, mapa, makieta

Przygotowanie nauczyciela do lekcji dramy:

• ustalenie celu dramy

• określenie działu programowego, integracji międzyprzedmiotowej, wykorzystanie ścieżek międzyprzedmiotowych

• ustalenie tematu lekcji

• ustalenie miejsca fikcyjnego, w którym rozegra się drama

• przypisanie ról uczniom

• określenie ważnego wydarzenia, od którego zacznie się drama

• ustalenie struktury zajęć i zasad kierowania grupą

Poziomy zrozumienia i świadomości w tworzeniu obrazów

• CZYNNOŚĆ

• pytanie: Co robisz?

• odp.: Teraz...

• PRZYCZYNA ZEWNĘTRZNA

• pyt.: Dlaczego to robisz?

• odp.: Ponieważ...

• MOTYWACJA WEWNĘTRZNA

• pyt.: W jakim celu to robisz? Co chcesz osiągnąć przez wykonanie danej czynności?

• odp.: Mam nadzieję... Zamierzam... Oczekuję... Wierzę, że...

• MODELE (wzory postępowania)

• pyt.: Skąd wiesz, że takie zachowanie jest odpowiednie w danej chwili?

• odp.: Naśladuję... Kazano mi... Przeczytałem, że...

• FILOZOFIA

• pyt.: Jaka jest twoja filozofia życiowa?

• odp.: Moją filozofią jest... Wierzę, że...

Ćwiczenia XXVII i XXVIII: OCENIANIE

Czym dziecko żyje, tego się nauczy.

• Jeżeli dziecko żyje w atmosferze krytyki, UCZY SIĘ POTĘPIAĆ.

• Jeżeli dziecko doświadcza wrogości, UCZY SIĘ WALCZYĆ.

• Jeżeli dziecko musi znosić kpiny, UCZY SIĘ NIEŚMIAŁOŚCI.

• Jeżeli dziecko jest zawstydzane, UCZY SIĘ POCZUCIA WINY.

• Jeżeli dziecko żyje w atmosferze tolerancji, UCZY SIĘ BYĆ CIERPLIWYM.

• Jeżeli dziecko żyje w atmosferze zachęty, UCZY SIĘ UFNOŚCI.

• Jeżeli dziecko jest akceptowane i chwalone, UCZY SIĘ DOCENIAĆ INNYCH.

• Jeżeli dziecko żyje w atmosferze uczciwości, UCZY SIĘ SPRAWIEDLIWOŚCI.

• Jeżeli dziecko żyje w poczuciu bezpieczeństwa, UCZY SIĘ UFNOŚCI.

• Jeżeli dziecko żyje w atmosferze aprobaty, UCZY SIĘ LUBIĆ SIEBIE.

• Jeżeli dziecko żyje w atmosferze akceptacji i przyjaźni, UCZY SIĘ TEGO, JAK ZNALEŹĆ MIŁOŚĆ W ŚWIECIE.

Cele kształcenia powinny być akceptowane przez nauczyciela i uczniów!

Problem, jak przekonać ucznia, aby czuł się odpowiedzialny za własną naukę, zdanie sobie sprawy, że niczego nie można się nauczyć, czego on sam nie zechce się nauczyć, jest być może najtrudniejszym problemem, który nauczyciel musi pokonać.

Neill

NAUCZYCIEL

OPIEKUN UCZEŃ

CELE KSZTAŁCENIA dla każdego ucznia muszą być:

• wykonalne

• jasno i szczegółowo sformułowane

• odpowiednie dla uczącego się

• logiczne

• jednoznaczne

Wszystko po to, aby stopień osiągania celu był obserwowalny i mierzalny.

Zawsze sprawdzaj, czego uczyłeś.

Dobry system oceniania:

• daje rzetelną informację o osiągnięciach

• wykorzystuje ocenianie do kształtowania pożądanych ze względów pedagogicznych postaw

• wyposaża uczniów w bardzo potrzebną w dorosłym życiu umiejętność samooceny własnych działań

FUNKCJE OCENY SZKOLNEJ:

• informacyjna

• motywacyjna

• represyjna

OCENA WSPIERAJĄCA

WYSOKOŚĆ OCENY KOMENTARZ

ZAWIERA W ŻYCZLIWEJ

INSTRUKCJE FORMIE

DLA UCZNIA

PIERWSZEŃSTWO ZALET KOD POZYTYWNY

Cechy oceniania:

• oparte na kryteriach:

• trafne

• rzetelne

• wiarygodne

• obiektywne

• przyjazne

• systematyczne

• jawne

Ćwiczenia XXIX i XXX: KRYTERIA OCENIANIA - LIST

1. Forma - 2 p. list musi zawierać datę, miejscowość, nagłówek

2. Treść - 2 p.

3. Poprawność - 4 p. (dopuszczalny 1 błąd w poszczególnych częściach tego kryterium)

1. ortografia (1)

2. interpunkcja (1)

3. stylistyka (1)

4. język (1)

4. Kompozycja - 1 p. (akapity)

Ocenianie pracy ucznia.

Układanie komentarza - listu do ucznia.

Ćwiczenia XXXI i XXXII: ZABAWY JĘZYKOWE

Zabawa aktywizująca - Po nitce do środka kłębka / Po nitce do końca opowiadania

• nauczyciel ma kłębek wełny, staje (lub siada) z uczniami w kręgu

• opowiadanie rozpoczyna nauczyciel i rzuca kłębek do jednego z uczniów

• uczeń kontynuuje i rzuca kłębek do następnej osoby

• osoba, która otrzymała kłębek, zawiązuje sobie nitkę na palec

• między osobami powstaje „pajęczyna”

• na koniec rzucamy w odwrotną stronę

Dopasowywanie tytułów do zdjęć

Wycinanie tytułów z gazet i układanie z poszczególnych słów logicznego tekstu

Cele:

• budowanie poprawnych zdań

• wybieranie tego, co istotne

• rozwój logicznego myślenia

• rozwój myślenia abstrakcyjnego

• integracja grupy

• uczenie się współpracy, pracy w grupie

• tworzenie logicznej całości

• kształcenie poprawnej pisowni

• korzystanie z wiadomości gramatycznych

Ćwiczenia XXXIII i XXXIV: PRZYGOTOWYWANIE UCZNIÓW DO EGZAMINÓW

Pierwsze, czego musimy nauczyć uczniów, to odpowiadanie na pytania zgodnie z poleceniem.

Kształcenie u dzieci czytania ze zrozumieniem i umiejętności streszczania tekstów.

Ćwiczenia XXXV i XXXVI: RECYTACJA

Korzyści płynące z nauki recytacji:

• pozbycie się wstydu, nieśmiałości

• ćwiczenie pamięci

• nawiązywanie kontaktu

• znajomość tekstów

• ćwiczenie wysławiania się - ćwiczenie dykcji

• wypowiadanie się, wyrażanie się poprzez utwór

Przygotowanie uczniów do recytacji:

• dobra znajomość - rozumienie tekstu

• dostosowanie tekstu do wieku emocjonalnego ucznia

• możliwość wyboru tekstu

• zaznaczenie punktu kulminacyjnego

• wstawianie znaków interpunkcyjnych i pauz, gdy w tekście nie są one zaznaczone

Ćwiczenia XXXVII i XXXVIII: ĆWICZENIA PRZYGOTOWUJĄCE DO RECYTACJI

Gimnastyka języka

• oblizywanie ust

• oblizywanie zębów

• wypychanie policzków

• mlaskanie

• wciąganie makaronu

• wylizywanie talerzy

Dmuchanie różnych przedmiotów

Ćwiczenia z trudnymi wyrazami (ćwiczenia dykcyjne)

Ćwiczenia XXXIX-XLII: KRYTERIA OCENY - CHARAKTERYSTYKA

1. Przedstawienie postaci - 2 p.

2. Opis wyglądu zewnętrznego - 1 lub 2 p.

3. Opis cech charakteru - 2 p.

4. Ukazanie postawy wobec życia, światopoglądu (przy niektórych postaciach) - 2 p.

5. uzasadnienie cech z odniesieniem do tekstu - 1 lub 2 p.

6. Ocena postaci z trzech punktów widzenia:

1. innych postaci w tekście - 1 p.

2. narratora - 1 p.

3. osoby piszącej charakterystykę - 1 p.

7. Uzasadnianie oceny - 1 p.

8. Trójdzielna kompozycja (wstęp, rozwinięcie, właściwe proporcje, zakończenie) - 1 p.

9. Spójność tekstu - 1 p.

10. Poprawność językowa - 4 p.

1. składniowa - 1 p. (dopuszczalny 1 błąd)

2. stylistyczna - 1 p. (dopuszczalny 1 błąd)

3. frazeologiczna - 1 p. (dopuszczalny 1 błąd)

4. fleksyjna - 0,5 p. (dopuszczalny 1 błąd)

5. leksykalna - 0,5 p. (dopuszczalny 1 błąd)

11. Poprawność ortograficzna i interpunkcyjna - 5 p.

1. ortograficzna - 3 p. (dopuszczalny 1 błąd)

2. interpunkcyjna - 2 p. (dopuszczalne 2 błędy)

12. Poprawne zastosowanie cytatów, trafny dobór cytatów - 1 p.

13. Poziom słownictwa - 2 p.

Dodatkowe kryteria:

• zrozumienie tematu

• akapity

• czytelność

Ćwiczenia XLIII i XLIV: ŚCIEŻKI EDUKACYJNE

Ścieżka edukacyjna - działania dydaktyczne zmierzające do wyznaczonego celu.

Rodzaje ścieżek edukacyjnych:

• medialna (czytelniczo-medialna)

• prozdrowotna

• regionalna

• patriotyczna i obywatelska

• ekologiczna

• filozoficzna

• kultura polska na tle tradycji śródziemnomorskiej

• europejska

Ćwiczenia XLV i XLVI: KOMUNIKACJA

Nigdy nie dawaj dobrych rad.

M. Zajączkowska

Symbole - forma komunikacji.

Ćwiczenia XLVII i XLVIII: ANKIETA NA LEKCJĘ WYCHOWAWCZĄ

Zdania do dokończenie:

• Boję się...

• Chciałabym...

• Marzę o...

itp.

Ćwiczenia XLIX i L: KRYTERIA OCENIANIA - TELEGRAM

1. Wskazanie adresata - 1 p.

2. Wskazanie nadawcy - 1 p.

3. Zwięzłość treści - 1 p.

4. Selekcja informacji - 1 p.

5. Poprawność gramatyczna i ortograficzna (dopuszczalny 1 błąd ortograf.) - 1 p.

6. Czytelność - 1 p.

ZREALIZOWAĆ PROGRAM = NAUCZYĆ!

Ćwiczenia LI i LII: REKLAMA NA LEKCJI

Plan metodyczny

Cel ogólny: rozpoznawanie środków językowych w reklamach i rozumienie ich funkcji, odczytywanie intencji twórców reklam.

Cel główny lekcji: po zakończeniu lekcji uczeń powinien umieć stworzyć własną reklamę dowolnego produktu.

Cele operacyjne

Po zakończeniu lekcji uczeń powinien:

• umieć wykorzystać pojęcie rodziny wyrazów związanych ze słowem „reklama”;

• rozpoznawać i nazwać środki językowe w tekstach reklamowych oraz rozumie ich funkcję w tekstach, charakter tych tekstów, a także intencje twórców reklam;

• ułożyć teksty reklam,

• formułować wnioski dotyczące reklamy.

Temat: Iii po reklamie.

Środki dydaktyczne:

• reklamy z czasopism

• kaseta VHS lub audio bądź płyta z reklamami

• słownik

• magnetofon

• brystol, kredki itd.

Tok lekcji

1. Część wstępna

1. Co to jest reklama?

2. Oglądanie i słuchanie materiałów reklamowych i ich analiza.

3. Zdefiniowanie reklamy, jej cechy.

2. Część właściwa

1. Ćwiczenia przygotowujące do stworzenia reklam:

1. redagowanie krótkich tekstów reklamujących,

2. przygotowywanie dowolnej reklamy.

3. Część końcowa

1. Podsumowanie tematu, wnioski dotyczące reklam i ich funkcji

2. Prezentacja reklam

Inne propozycje:

• zabawa w sklep

• strona internetowa

Ćwiczenia LIII i LIV: METODA PROJEKTÓW

Komputer, informatyka, technologie komputerowe.

Pracownia komputerowa w szkole lub wycieczka do kafejki internetowej.

Czasopisma polonistyczne:

• „Nowa Polszczyzna” (Kraków)

• „Forum Humanistów”

• „Warsztaty Polonistyczne” (Wrocław)

• „Język Polski”

• „Korepetytor”

• „Bibliotekarz”

Ćwiczenia LV-LVII: INTEGRACJA

Zabawa integracyjna

• każdy pisze na kartce swoje imię i nazwisko, podaje kartkę dalej

• wszyscy dopisują pozytywne (tylko) cechy danej osoby, po czym kartka wraca do właściciela

Alfabet (ucznia, studenta, pracownika...)

A -

B - hasła, teksty itp.

C -

itd.

Ćwiczenia LV-LVI: METODY PRACY

WYSOKIE

(NA MIARĘ MOŻLIWOŚCI UCZNIA)

PRZYJEMNA ROZWÓJ

STAGNACJA W

S

P

NISKIE WYMAGANIA WYSOKIE

R

NUDA C STRES

I NIEPOKÓJ

E

NISKIE

Mapa mentalna

• zbieranie różnych pomysłów

• słowo-klucz - do niego dobiera się skojarzenia (tematycznie)

• wybór potrzebnych określeń

RECENZJA

Ćwiczenia LVII: RECENZJA NA LEKCJI

• przeczytanie wielu recenzji, zbadanie ich zawartości

• stworzenie mapy mentalnej

• próba napisania recenzji

• dyskusja, czy powinno się zawrzeć w niej streszczenie

Ćwiczenia LVIII: EGZAMIN

Rodzaje zadań:

• test wyboru (a, b, c, d)

• teksty + testy do tekstów

• oś czasu

• pytania otwarte

• wypracowanie

Zakres wiedzy:

• sztuka

• język polski

• umiejętność czytania ze zrozumieniem

• gramatyka

• interpunkcja

• środki stylistyczne

• geografia

• historia

Ćwiczenia LIX i LX: OPIS NA LEKCJI

• zachęcenie do rozmowy o tym, co jest na obrazku, co mogło zdarzyć się wcześniej

• postacie, rzeczy, miejsca - zmiana obrazka

• oprawa obrazka

• gdyby czas się zatrzymał, co byłoby z rzeczami, które są dynamiczne

• usuwanie lub dodawanie elementów

• różne oświetlenia

• co pasuje, co nie pasuje - rozwijanie zmysłu estetyki

• drama

• montaż obrazów (fotoreportaż - ćwiczenia)

• dialogi

• collage

Opis obrazu:

• informacje o obrazie

• co jest na obrazie

• określenia do elementów obrazu (praca w grupach)

• usytuowanie elementów na obrazie

• zebranie słownictwa

• wyrażenie opinii o obrazie

Kryteria oceny

• trójdzielna kompozycja

• słownictwo charakterystyczne dla opisu

• składnia - zdania rozwinięte, złożone

• symbolika (odczytanie symboliki dzieła - na ocenę celującą)

Ćwiczenia LXI-LIII: REPORTAŻ NA LEKCJI

Reportaż:

• fakty

• powołanie się na opinie

• mowa zależna i niezależna

• dialog

• opis

Fotoreportaż:

• reportaż jako opowieść

• ćwiczenie - nazwać równoważnikami zdań kręgi tematyczne

• ćwiczenia redakcyjne

• trzy tytuły

3-5 lekcji o reportażu

Na początek:

• pojęcie reportażu

• zaprezentowanie różnego rodzaju reportażu i na różne tematy

• zebranie informacji o reportażu (cechy charakterystyczne)

Potem:

• wspólne redagowanie reportażu

• plan reportażu

• reportaż - różne propozycji

• analiza tytułów wielu reportaży

• ćwiczenia - nadawanie tytułów reportażom (in. niż już nadane)

Ćwiczenia LXI-LXIII: PRACA Z TEKSTEM

Tabela cytatów - charakterystyka

Postać | Wypowiedź | Prawda / fałsz

Tekst - Żabusia Gabrieli Zapolskiej

Cel ogólny: kształcenie umiejętności pracy z tekstem (lub: cechy dramatu, komedii).

Cele operacyjne

Po zakończeniu lekcji uczeń powinien:

• znać pojęcie dramatu

• znać pojęcie komedii

• wyszukiwać właściwe cytaty

• znać pojęcie związane z dramatem

• umieć czytać tekst z podziałem na role

Temat: Świat postaci komediowych w Żabusi G. Zapolskiej.

Część wstępna

• cechy dramatu

• cechy komedii

Część właściwa

• praca z tekstem

• czytanie z podziałem na role

Ćwiczenia LXIV-LXVI: EGZAMIN - CZYTANIE ZE ZROZUMIENIEM

Test wyboru - pytania zamknięte

• łatwiejsze niż pytania otwarte

• nacisk na najważniejsze informacje

• trudniejszy do ułożenia, ale krócej się sprawdza

Pytania otwarte

• łatwiejszy do ułożenia, ale dłużej się sprawdza

Przykłady

Hamlet. Fakty z Szekspirowskiej tragicznej historii księcia Danii

Test wyboru

W wyniku pojedynku Hamleta i Fortynbrasa:

1. Fortynbras przyłączył do swego kraju część ziem przeciwnika.

2. Hamlet przyłączył część ziem Fortynbrasa.

3. Hamlet i Fortynbras połączyli swoje ziemie.

Hamlet panował w:

1. Norwegii.

2. Danii.

3. Polsce.

itd.

Pytania otwarte:

1. Wymień bohaterów utworu.

2. Kim jest Hamlet (młody)?

3. Kim jest Fortynbras (stary)?

4. Kim jest Ofelia?

5. W jaki sposób zginął stary Hamlet?

itd.

Ćwiczenia LXVII-LXIX: DOKUMENTACJA NAUCZYCIELA

Postawa programowa wyznacza kierunki działania.

Program nauczania musi spełniać wymogi podstawy programowej.

Podstawa programowa:

• zadania ogólne szkoły

• dążenie do wszechstronnego rozwoju ucznia

• nauczanie

• kształcenie umiejętności

• wychowanie

• zadania w zakresie nauczania

• nauka swobodnego wypowiadanie się, pisania i czytania ze zrozumieniem

• dyskusje

• omawianie treści książek, opowiadań, artykułów

• testy czytania ze zrozumieniem

• zróżnicowanie form wypowiedzi pisanej

• układanie przez uczniów pytań do tekstu

• poznawanie pojęć i zdobywanie rzetelnej wiedzy

• samodzielne budowanie definicji

• zestawianie znaczeń z definicją

• uświadamianie, co jest naprawdę ważne i dlaczego

• zróżnicowanie form zajęć

• wyszukiwanie trudnych pojęć w tekście i wspólne ich wyjaśnianie

• praca ze słownikami

• dążenie do zrozumienia, nie tylko pamięciowe opanowanie materiału

• rozważania o różnych aspektach danej sprawy

• różne formy zajęć

• umiejętność wyciągania wniosków

• rozwijanie zdolności do dostrzegania różnych związków i zależności

• wykresy, rysunki, schematy

• analiza postępowania bohaterów literackich

• drama („płaszcz eksperta”)

• rozwijanie myślenia analitycznego i syntetycznego

• wnioskowanie na podstawie wielu przesłanek

• rozsypanki, układanki itp.

• traktowanie wiadomości przedmiotowych, stanowiących wartość poznawczą samą w sobie, w sposób integralny, prowadzący do lepszego rozumienia świata, ludzi i siebie

• odpowiedni dobór lektur

• korelacja przedmiotów

• poznawanie zasad rozwoju osobowego i życia społecznego

• odpowiedni dobór lektur

• analiza utworów literackich

• praca w grupach

• rozmowy o ważnych wydarzeniach danej społeczności, regionu itd.

• poznawanie dziedzictwa kultury narodowej na tle kultury europejskiej

• wycieczki

• zwiedzanie muzeów, wystaw

• oglądanie filmów i spektakli teatralnych

• dbanie o język ojczysty

• zadania w zakresie kształcenia umiejętności

• planowanie, organizowanie i ocenianie własnej nauki

• arkusze samooceny

• kontrakt między wychowawcą, nauczycielem a klasą

• ankiety

• testy do samodzielnego rozwiązywania (w celu sprawdzenia swojej wiedzy z danego zakresu)

• umiejętność skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach, prezentowania własnych poglądów oraz branie pod uwagę poglądów innych ludzi; przygotowanie do publicznych wystąpień

• rozmaite ćwiczenia językowe

• scenki, wywiady, przemówienia

• efektywne współdziałanie w zespole i praca w grupach, budowanie więzi międzyludzkich, podejmowanie indywidualnych i grupowych decyzji, skuteczne działanie na gruncie obowiązujących norm

• organizowanie pracy w grupach

• gry decyzyjne i diagnostyczne

• wycieczki integracyjne

• kontrakt między wychowawcą, nauczycielem a klasą

• rozwiązywanie problemów w sposób twórczy

• metody aktywizujące (np. „obcy przybysz”)

• gry decyzyjne i diagnostyczne

• poszukiwanie, porządkowanie i wykorzystywanie informacji z różnych źródeł oraz efektywne posługiwanie się technologią informacyjną

• różnicowanie form zdobywania wiedzy

• edukacja komputerowa

• odnoszenie do praktyki zdobytej wiedzy i tworzenie potrzebnych doświadczeń i nawyków

• ćwiczenia w pisaniu listów, podań, życiorysów

• gazeta szkolna

• rozwijanie sprawności umysłowej oraz osobistych zainteresowań

• koła zainteresowań

• opowiadanie o swoim hobby, prezentowanie zbiorów, osiągnięć itd.

• przyswajanie sobie metod i technik negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów i problemów społecznych

• metody aktywizujące

• drama

• dyskusje

Praca wychowawcza

Celem jej jest to, aby uczniowie:

• znajdowali w szkolnym środowisku wszechstronny rozwój osobowy (we wszystkich możliwych wymiarach)

• odpowiednie lektury

• spotkania z ciekawymi ludźmi

• omawianie artykułów prasowych

• zapewnienie uczniom pomocy naukowych

• rozwijali dociekliwość poznawczą, ukierunkowaną na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna w świecie

• mieli świadomość życiowej użyteczności przedmiotów szkolnych i całej edukacji na danym etapie

• stawali się coraz bardziej samodzielni w dążeniu do dobra w jego wymiarze indywidualnym i społecznym, godząc dobro swoje i innych

• poszukiwali, odkrywali i dążyli do osiągnięcia celów życiowych i wartości ważnych dla odnalezienia własnego miejsca w świecie

• uczyli się szacunku dla dobra wspólnego jako podstawy życia społecznego, przygotowywali się do życia w rodzinie, społeczeństwie lokalnym i w państwie - w duchu przekazu dziedzictwa kulturowego i kształtowania postaw patriotycznych

• przygotowywali się do rozpoznawania wartości moralnych, dokonywania wyborów i hierarchizacji wartości oraz stworzenie im możliwości doskonalenia się

• kształtowali postawy dialogu, umiejętności słuchania innych, rozumienia ich poglądów, współdziałania

Integracja wiedzy

• kształcenie zintegrowane w kl. I-III SP

• bloki przedmiotowe

• ścieżki edukacyjne

Działania edukacyjne w danej placówce oświatowej określone są przez:

• szkolny zestaw programów nauczania

• program wychowawczy szkoły

Ćwiczenia LXX-LXXV: DYSFUNKCJE

Dysleksja - zaburzenie w umiejętności czytania na skutek zmian w ośrodkowym układzie nerwowym.

Dysgrafia - zaburzenia umiejętności pisania wskutek organicznych zmian w ośrodkowym układzie nerwowym. Kłopoty z osiągnięciem dobrego poziomu graficznego pisma.

Dysortografia - niemożność nabycia umiejętności poprawnej pisowni.

Praca z dzieckiem dyslektycznym:

• do czytania zadać jeden fragment

• lektury czyta mu rodzic, samo dziecko - tylko fragmenty

• rozbijanie poleceń złożonych na kilka mniejszych

• polecenia pisane wyraźnie, wielkimi literami

• dziecko musi mieć więcej czasu na pisanie sprawdzianów

• dziecku dyslektycznemu trzeba czytać

• pracujemy z dzieckiem często, ale niezbyt długo (np. niech czyta 10-15 min)

• ćwiczenia:

• układanie różnych wyrazów z podanych sylab (najpierw wyjaśnienie pojęcia sylaby)

• porządkowanie wyrazów w kolejności alfabetycznej

• sylaba w środku - zadaniem jest dopasowywanie sylab z obu stron, by powstawały nowe wyrazy

• rysunki pomagające zapamiętywać pisownię wyrazów

• rozpoznawanie wyrazów 1-sylabowych

• wyszukiwanie wyrazów

• wyszukiwanie wyrazów o zmienionej sylabie

• wyszukiwanie wyrazów o dodanej sylabie

• zabawa z sylabami - klocki, domino itp.

• układanie wyrazów z liter podanego przez nauczyciela długiego wyrazu

Ćwiczenia LXXVI-LXXVIII: PRACA Z DZIECKIEM ZDOLNYM

Dziecko zdolne:

• szybko zapamiętuje

• jest ciekawe świata

• posiada dar bystrej obserwacji otoczenia

• jest dociekliwe, zadaje dużo pytań

• ma szerokie zainteresowania oraz dużo wiadomości pozaszkolnych

• uczy się chętnie, z przyjemnością

• potrafi skupić swoją uwagę przez dłuższy czas na tym, co je interesuje

• ma bogatą wyobraźnię, ciekawe, oryginalne pomysły

• potrafi bronić swoich racji

• odznacza się bardzo dużą wrażliwością

Wspomaganie dziecka zdolnego:

• uświadomienie rodzicom zdolności ich dziecka

• stypendia

• Otwarta Pracownia Rozpoznawania i Rozwijania Zdolności w DODN we Wrocławiu

• możliwość zrealizowania dwóch lat nauki w ciągu roku

• indywidualny tok nauczania

• kółka zainteresowań dla zdolnych, nie dla chętnych

• konkursy

• wystawa prac konkretnej osoby

Ćwiczenia LXXIX-LXXXI: FU-ZAI

XXX FAKTURA KOLOR WIELKOŚĆ SKOJARZENIE CECHA SZCZEGÓLNA

1

2

3

4

5

6

Przy pomocy rzutów kostką - wybór wyrazów i wyrażeń z tabelki powstaje fu-zai. Do tego robimy rysunki i układamy wierszyki o tej postaci.

Kryteria oceny:

• forma wiersza

• użycie cech z tabelki

• oryginalność

• „fuzaj”

• wypełniona tabelka

Ćwiczenia LXXIX i LXXX: KRYTERIA OCENY - WYPRACOWANIE

I. TEMAT

1. tekst we fragmentach jest zgodny z tematem - 0-1 p.

2. rozwinięcie tematu obejmuje:

1. podanie trafnych przykładów - 0-1 p.

2. trafny dobór informacji o wybranej postaci - 0-1 p.

3. posłużenie się informacją w funkcji argumentacyjnej - 0-1 p.

4. wnioskowanie wynika z realizacji tematu - 0-1 p.

5. podsumowanie rozważań - 0-1p.

3. praca poprawna pod każdym względem - 0-1p.

II. KOMPOZYCJA

1. trójdzielna kompozycja i właściwe proporcje - 0-1p.

2. tekst spójny (nawiązania między poszczególnymi częściami pracy) - 0-1p.

3. tekst logicznie uporządkowany (bez nieuzasadnionych powtórzeń) - 0-1p.

III. JĘZYK I STYL

1. poprawność pod względem znaczeniowym słownictwa - 0-3p.

2. poprawna odmiana wyrazów oraz ich łączenie ich w zdania i w zdania złożone (nie powtarzają się te same struktury zdaniowe) - 0-3p.

3. trafnie dobrane środki językowe (dopuszczalne 3 błędy) - 0-3p.

4. styl funkcjonalny (dostosowany do sytuacji komunikacyjnej; dopuszczalne 3 błędy) - 0-1p.

IV. ZAPIS

1. poprawność ortograficzna (dopuszczalne 4 błędy) - 0-1p.

2. poprawna interpunkcja (dopuszczalne 4 błędy) - 0-1p.

3. zapis umożliwiający komunikację - 0-1p.

II, III, IV - punktów z tych kategorii nie można przyznać, jeśli praca jest krótsza niż połowa wymaganej objętości.

Nie przyznaje się punktów za wypracowanie, jeżeli w całości jest ono nie na temat.

Ćwiczenia LXXXI: REGIONALNA ŚCIEŻKA EDUKACYJNA

• kościoły i inne zabytki

• muzea, galerie, wystawy, teatry, kina, filharmonie

• historia miasta

• perspektywy rozwoju miasta (szkoły, instytucje, rynek pracy)

• znani ludzie

• legendy związane z miastem

Tematy prac:

• Widok z mojego okna.

• Moje ulubione miejsce w miejscowości, w której mieszkam.

• Miejsce piękne, lecz nieznane.

Ćwiczenia LXXXII-LXXXIV: LITERATURA WOJENNA W SZKOLE

Dopisać skojarzenia do podanych wyrazów, podkreślić te słowa, które pasują do działań wojennych:

• teatr

• kurtyna

• jedwab

• wojna

• historia

• uwikłanie

Analiza tytułów sekwencji w podręczniku:

• „Wojenko, wojenko”

• „Tam, kędy przeszły tanki”

• „A pytania zawsze te same”

Ćwiczenia LXXXV: ANKIETA

Czy podoba ci się w Jeleniej Górze? Jak w tym mieście żyje się ludziom?

• warunki mieszkaniowe

• zarobki

• komunikacja

• rozrywka

• kultura

• turystyka

• służba zdrowia

• bezpieczeństwo

• parkingi

• możliwości (szkoły, praca)

Ćwiczenia LXXXVI i LXXVII: ŚREDNIA WAŻONA

Metoda oceniania uczniów na koniec semestru

SUMA ILOCZYNÓW (OCENA X „WAGA”)

ŚREDNIA WAŻONA =

SUMA „WAG”

Przykład

Element	Waga
Aktywność na lekcji (A)	2
Odp. Ustna (O)	3
Test sprawdzający (sumujący; T)	8
Pisemne zad. Dom (ZD)	4
Zeszyt (estetyka)	1

Oceny ucznia:

• 
  A 3 3 x 2 = 6

• O 4; 5 4 x 3 + 5 x 3 = 27

• T 3 3 x 8 = 24 86

• ZD 2; 4 2 x 4 + 4 x 4 = 24

• Z 5 5 x 1 = 5

Suma wag: 2 + 2 x 3 + 8 + 2 x 4 + 1 = 25

86

Średnia ważona = = 3,44 dostateczny

25

Ćwiczenia LXXXVIII-LXL: TECHNIKA GRUPY NOMINALNEJ

Na kartkach każdy wypisuje jedno rozwiązanie postawionego problemu.

Każdy wybiera np. 5 problemów - przyznanie punktów 1-5.

Wybiera się 5 najlepszych (które uzyskają najwięcej punktów).

Ćwiczenia LXLI-LXLVI: SAMOOCENA

Nauczyciel powinien przygotować uczniów do umiejętności samooceny.

Samoocena dotyczy:

• komunikacji z uczniami

• umiejętności wzmacniania uczniów

• oceniania

• sposobów zachowywania się

Samoocena dokonywana przez nauczyciela poprzez zadawanie szeregu pytań dotyczących ww. dziedzin.

Ćwiczenia LXLVII-CII:

POJĘCIA ZWIĄZANE Z METODYKĄ NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO

Aktywne metody nauczania - metody nauczania zwiększające czynny udział uczniów w zajęciach dydaktycznych, ograniczające jednocześnie rolę nauczyciela do pomagania uczącym się w osiąganiu celów edukacji i ewaluacji postępów. Przeciwieństwo metod podających.

Autorskie programy nauczania - oryginalne programy pod względem celów, materiału, nauczania, spodziewanych osiągnięć, strategii lub metod nauczania, opracowane przez nauczyciela lub grupę nauczycieli przeznaczone dla własnej szkoły. Jeden ze sposobów decentralizacji tworzenia programów nauczania.

Blok programowy - zwarta, duża struktura treści nauczania wyznaczana przez wybrane ogólne cele kształcenie. W szkolnictwie zawodowym zawiera treść nauczania zapewniającą jednakowy poziom kształcenia dla określonej specjalności, profilu zawodowego, grupy zawodów lub zawodu.

Zawiera określoną liczbę modułów programowych.

Blokowo-modułowy program nauczania - dokumentacja programowa dla kształcenia o szeregowym profilu obejmująca zróżnicowaną treść kształcenia ujęta w bloki.

Bloki złożone są z modułów, a te z części elementarnych - jednostek modułowych.

Taką strukturę ma dokumentacja liceów technicznych: może być wykonywana m.in. w programowaniu nauczania etapu I i II reformy programowej (nauczanie blokowe).

Budowa czynnościowego programu nauczania - program skoncentrowany na czynności uczniów i zawierający m.in. założenia („filozofię”) i przeznaczenie programu (z celami ogólnymi), cele operacyjne, materiał nauczania, wymagania programowe, preferowane strategie i metody nauczania, sposoby ewaluacji osiągnięć, warunki wdrożenia, sposoby oceny skuteczności programu i możliwości jego modyfikacji.

Budowa tradycyjnych programów nauczania w Polsce - budowa trójdzielna:

1. uwagi wstępne z ogólnymi celami kształcenia;

2. materiał nauczania (cz. dominująca);

3. uwagi o realizacji programu (cz. metodyczna).

Cele emocjonalne - zainteresowania i postawy ucznia dotyczące wybranej dziedziny, rzeczywistości, przedmiotu nauczania lub jego wartości (cele wychowawcze).

Cele kształcenia - zamierzone właściwości uczniów wyrażające się opanowaniem przez nich określone czynności.

Cele nauczania - świadomie zamierzone (projektowane) wyniki procesu dydaktycznego wyrażone opanowaniem przez uczniów określonych wiadomości, umiejętności i kompetencji.

Cel ogólny - cel wyznaczający kierunek dążeń, cel złożony z pewnej liczby celów szczegółowych.

Cele operacyjne - cele nauczania wyrażone w postaci jasno określonych czynności uczniów ułatwiają planowanie nauczania, komunikowanie się z uczniami, organizację kształcenia oraz sprawdzenie i ocenianie osiągnięć uczniów.

Cele poznawcze - wiadomości, umiejętności i strategie przewidziane do opanowania (czynności intelektualne).

Cele psychomotoryczne - złożone czynności ruchowe przewidziane do opanowania w toku kształcenia praktycznego.

Ewaluacja dydaktyczna - proces poznawczo-oceniający; systematyczne i pogłębione sprawdzanie i oceniania osiągnięć uczniów, obejmujące analizę warunków, przebiegu i wyników nauczania, nastawione na ulepszanie procesu dydaktycznego.

Ewaluacja programów nauczania - analizowanie i ocenianie treści kształcenia programu, zasad jej doboru oraz potencjalnej skuteczności i efektywności nauczania opartego na programie.

Powinna być logiczna i empiryczna.

Uzyskane rezultaty powinny służyć ulepszaniu programu.

Jednostka modułowa - wyodrębniona, niezależna i autonomiczna część modułu programowego zawierająca zwartą cząstkę treści nauczania.

Kompetencja - umiejętność wyższego rzędu, powstaje przez zintegrowanie wiadomości, umiejętności, sprawności i motywacji; ma charakter podmiotowy, praktyczny, stopniowalny i wymierny.

Kompetencje kluczowe - kompetencje o szczególnej doniosłości dla życia, rozwoju i działania indywidualnego oraz zbiorowego.

Podstawy programowe wskazują na konieczność kształtowania takich kompetencji przez szkołę.

Korelacja programów nauczania - merytoryczne powiązanie treści programów nauczania różnych przedmiotów (edukacji) i tworzenie układów sprzyjających integracji; zwiększa całościowe ujmowanie rzeczywistości oraz wszechstronność kształcenia, wzmacnia transfer wiedzy (większa różnorodność sytuacji zastosowania).

Kryteria doboru treści kształcenia (wg Kupisiewicza, 1973):

• społeczne

• zawodowe

• kulturowe

• naukowe

• psychologiczne

• dydaktyczne

• szczegółowe koncepcje programowe

Kryteria doboru treści kształcenia ogólnego (wg Okonia, 1967):

• naukowość

• związek z życiem

• uwzględnianie problemów własnego kraju i narodu

• walory wychowawcze

• walory dydaktyczne

• walory psychologiczne

Materiał nauczania - informacje rzeczowe wykorzystywane w nauczaniu do opanowania określonych umiejętności i kompetencji lub tylko zapamiętywane przez uczniów. Służy do opanowania określonych celów nauczania („tworzywo myślenia”).

Nauczanie blokowe - programowanie zajęć w postaci większych, kilkugodzinnych całości umożliwiających aktywne i wszechstronne opanowanie powiązanych ze sobą celów kształcenia.

Obudowa programu - uzupełniające składniki programu (poszerzające program w wąskim znaczeniu): podręczniki, poradniki metodyczne, zeszyty ćwiczeń, środki dydaktyczne, testy i inne, niezbędne elementy sprzyjające kształtowaniu oczekiwanych osiągnięć uczniów.

Ocena szkolna - informacja o wyniku kształcenia z komentarzem dotyczącym tego wyniku.

Ocenianie osiągnięć uczniów - proces ustalania i komunikowania uczniom ocen szkolnych.

Operacjonalizacja celów - proces zmiany celu ogólnego na cele operacyjne.

Plan metodyczny - szczegółowy plan lekcji lub zajęcia szkolnego, konspekt, scenariusz.

Plan pracy dydaktycznej - akceptowany projekt czynności związanych z uczeniem się - nauczaniem, wzorzec efektywnego nauczania.

Plan wynikowy - plan zawierający zróżnicowane wymagania programowe.

Planowanie kierunkowe - ogólne planowanie wiążące cele poznawcze z celami motywacyjnymi i materiałem nauczania.

Pluralizm programowy - ciągły rozwój oferty programowej przez stałe poszerzenie katalogu programów o nowe ujęcia, bez konieczności wycofywania dotychczasowych; o wyborze programu decyduje nauczyciel i szkoła, a nie ministerstwo edukacji.

Podejście systemowe do kształcenia - metody analizy i projektowania sytuacji dydaktyczno-wychowawczych ze względu na cele kształcenia.

Celem podejścia systemowego jest analizowanie systemu kształcenia, opisywanie go, wykrywanie dysfunkcji, ocena skuteczności i modyfikowanie stosowne do wyników.

Podejście systemowe można stosować do lekcji, określonej edukacji, kształcenia itd.

Podmiotowość programu nauczania - konstrukcja programu uwzględniająca potrzeby uczniów i wspierająca ich rozwój w kształceniu.

Program sformułowany w postaci jasno określonych czynności uczniów.

Podstawa programowa - dokument państwowy określający zadania szkoły. Stanowi podstawę do opracowania standardów i doboru programów nauczania.

Podstawy programowe - dokument Ministerstwa Edukacji Narodowej z dn. 15 lutego 1999 r. określający zadania szkoły oraz oczekiwane na danym etapie kształcenia: zadania, treści (materiał nauczania) i wyniki (kompetencje) poszczególnych edukacji; stanowią one podstawę opracowywania i doboru programów nauczania.

Program czynnościowy (zoperacjonalizowany) - zawiera wykaz planowanych czynności uczniów wyznaczonych przez ogólne cele kształcenia.

Zawiera szczegółowy zestaw oczekiwanych w toku kształcenia osiągnięć uczniów.

Program nauczania - dokument (broszura programowa) wyznaczający treść kształcenia, sposoby jej uczenia się - nauczania oraz ewaluacji; dokument normujący pracę nauczycieli, a pośrednio i uczniów (projekt nauczania); powinien być tworzony lub dobierany wg podstaw programowych, standardów osiągnięć, warunków kształcenia itd.

Program ukryty - nieformalna i często nieuświadomiona (niejawna) część programu szkolnego oraz wpływ czynników pozaprogramowych, np. obyczajów szkolnych, postaw pracowników szkoły itp., na osiągnięcia poznawcze i emocjonalne uczniów - nieokreślone w programie nauczania.

Program wychowawczy - opracowany na potrzeby szkoły program zawierający cele, sytuacje i metody wychowawcze wspierające rozwój emocjonalny uczniów.

Reforma szkolna - zmiana struktury, treści i organizacji całego systemu szkolnictwa lub niektórych jego części, spowodowana przez przeobrażenia życia społeczno-gospodarcze kraju i konieczność dostosowania do nich działalności szkolnictwa, jak również przez postęp nauk pedagogicznych.

Standardy edukacyjne - jasno określone poziomy oczekiwanych osiągnięć uczniów lub rozwiązań organizacyjnych, zwykle uporządkowanych.

Standardy egzaminacyjne - zwięzłe opisy osiągnięć na danym etapie kształcenia przewidziane do sprawdzania w toku sprawdzianu i egzaminów (gimnazjalcnych, maturalnych).

Standardy osiągnięć - jasno sformułowane opisy uczniów uznanych za niezbędne na poszczególnych etapach kształcenia; są formą najogólniejszych (ustalone centralnie) wymagań programowych; konkretyzują zadania wynikające z podstaw programowych.

Standardy wymagań (wymagania programowe) - oczekiwane osiągnięcia uczniów w realizacji określonego programu nauczania. Są pochodne wobec standardów osiągnięć, których sprawdzanie i ocenianie jest pożądane i możliwe w warunkach szkolnych.

Struktura programu nauczania (J. Ochenduszko) - główne części programu nauczania:

• założenia programu,

• ogólne cele kształcenia,

• cele operacyjne,

• struktura materiału nauczania,

• wymagania programowe - podstawowe i niepodstawowe,

• warunki realizacji programu,

• strategie i metody uczenia się i nauczania,

• sposoby sprawdzania i oceniania osiągnięć i ewaluacji.

System dydaktyczny - wysoce zorganizowany układ sytuacji dydaktycznej, podporządkowany osiąganiu celów kształcenia i ciągłemu doskonaleniu tego układu przez analizę jego wyników. Dobór i porządek sytuacji jest optymalizowany ze względu na przyjęte cele kształcenia. Systemu nie można redukować do sumy jego części (elementów składowych).

Szkolny program nauczania - opracowany przez nauczycieli program nauczania uwzględniający potrzeby i możliwości uczniów, warunki lokalne, podstawy programowe, zasadniczy sposób decentralizacji w tworzeniu programów nauczania.

Szkolny system oceniania osiągnięć uczniów - jednolity i uporządkowany układ zasad i kryteriów oceniania, wymagań programowych, sposobów sprawdzania i oceniania, analizowania i komunikowania wyników oraz sposobu ich poprawiania - w ścisłej współpracy nauczycieli, uczniów i rodziców.

Powinien sprzyjać zwiększaniu obiektywizmu i demokratyzacji oceniania.

Ścieżki międzyprzedmiotowe - wyodrębnione istotne (np. społ.) zakresy treści nauczania występujące w różnych przedmiotach nauczania (edukacjach).

Zwiększają ciągłość i wszechstronność opanowania treści, nadają im głębszy i całościowy charakter.

Powinny być analizowane przez wszystkich nauczających.

Taksonomia celów nauczania - schemat hierarchicznej klasyfikacji celów nauczania dziedziny poznawczej (intelektualnej), wychowawczej (emocjonalnej) i psychomotorycznej (praktycznej); powszechnie znana jest w Polsce taksonomia ABCD prof. B. Niemierki (1975).

Pierwszą taksonomię opracowano zespołowo p. kier. B. Blooma w 1956.

Stosowanie taksonomii powinno ułatwić nauczania i sprawdzania osiągnięć oraz ochronę przed encyklopedyzmem.

Treść nauczania - ogół czynności uczniów określonych pod względem celów nauczania, materiału nauczania i wymagań programowych. Nieraz pojęcie to jest tożsame z materiałem nauczania.

Treść nauczania ma charakter podmiotowy (uczniowski) i ujęta jest w programie nauczania.

Układ koncentryczny treści programu - kilkakrotne powtarzanie elementów treści nauczania z jednoczesnym poszerzeniem ich zakresu - dodawaniem wiadomości.

Układ liniowy treści programu - uporządkowanie w postaci nieprzerwanego ciągu elementów treści kształcenia kolejno opanowywanych.

Program nie przewiduje w zasadzie powrotu do tych samych wiadomości i tematów.

Układ spiralny treści programu - układ treści wokół idei przewodnich przedmiotu z systematycznym (ciągłym) pogłębianiem.

Uczenie się nie polega na dodawaniu nowych wiadomości, ale coraz bardziej złożonych operacji poznawczych zgłębiających ideę przewodnią.

Umiejętności poznawcze (intelektualne) - stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych i problemowych.

Wymagania programowe - dostatecznie szczegółowy wykaz oczekiwanych osiągnięć, które powinni przyswoić sobie uczniowie w toku uczenia się wg określonego programu (jednostopniowe lub zhierarchizowane).

Akty prawne

Rozporządzenia dotyczące:

• ramowych planów nauczania w 6-letniej szkole podstawowej oraz gimnazjum (z uwzględnieniem okresu przejściowego),

• ramowych statutów 6-letniej szkole podstawowej oraz gimnazjum

• podstawy programowej kształcenie w 6-letniej szkole podstawowej

• zasad oceniania i klasyfikacji oraz podsumowania i przeprowadzania egzaminów sprawdzających i klasyfikujących

• ws. warunków i trybów dopuszczania podręczników zalecanych i zalecania środków dydaktycznych

• ws. warunków szkół i placówek oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych

• ws. zasad i warunków przeprowadzania działalności innowacyjnej i eksperymentalnej

• ws. sposobów prowadzenia przez szkoły i placówki działalności wychowawczej i opiekuńczej

• ws. zasad przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów (założenia)

• ws. kwalifikacji nauczycieli

• ws. dopuszczania do użytku szkolnego programów kształcenia ogólnego

Wtedy gdy grupa jest zgrana i się lubi.

---