CENTRALNY OŚRODEK ANALIZY SKAŻEŃ

INSTRUKCJA

DZIAŁANIA NA POSTERUNKACH OBSERWACJI SKAŻEŃ (POSK) ORAZ POSTERUNKACH OBSERWACYJNYCH (PO) W ZAKRESIE WYKRYWANIA I MONITOROWANIA SKAŻEN

WARSZAWA 2001

SPIS TREŚCI

Rozdział I Zasady ogólne

1 Cel i zadania posterunków

2 Skład i wyposażenie posterunków

3 Organizowanie pracy na posterunkach

4 Zasady meldowania wyników pomiaru

Rozdział II Działanie posterunku obserwacji skażeń (POSK)

1 Działanie POSK podczas obserwacji uderzeń chemicznych .

2 Działanie POSK podczas obserwacji wybuchów jądrowych.

3 Działanie POSK podczas monitoringu i wykrywania skażeń chemicznych.

4 Działanie POSK podczas monitoringu i wykrywania skażeń promieniotwórczych

5 Działanie POSK podczas określania warunków meteorologicznych

Rozdział III Działanie posterunku obserwacyjnego pododdziałów
rodzaju wojsk (PO)

1 Działanie posterunku podczas obserwacji uderzeń chemicznych

2 Działanie posterunku podczas obserwacji wybuchów jądrowych

3 Działanie posterunku podczas monitoringu i wykrywania skażeń chemicznych.

4 Działanie posterunku podczas monitoringu i wykrywania skażeń promieniotwórczych

5 Działanie posterunku podczas określania warunków meteorologicznych

Załączniki

Oznaczenia

Słownik pojęć

Rozdział I Zasady ogólne

1. Cel i zadania posterunków

Celem działania posterunków obserwacji skażeń (POSK) oraz posterunków obserwacyjnych pododdziałów rodzaju wojsk (PO) jest wykrywanie wybuchów jądrowych, uderzeń chemicznych oraz biologicznych, wykonanych w zasięgu obserwacji wzrokowej z posterunku, określanie ich parametrów oraz wykrywanie rozpoznanie i monitorowanie skażeń. Dane uzyskane podczas obserwacji są podstawą do ustalenia miejsca, rodzaju i mocy wybuchu jądrowego, miejsca użycia i rodzaju środka trującego, a także określenia rozmiarów stref skażeń promieniotwórczych i chemicznych.

Wykrywanie wybuchów jądrowych i uderzeń chemicznych oraz wykrywanie, rozpoznanie i monitoring skażeń posterunki prowadzą we wszystkich rodzajach działań bojowych.

Do zadań wyżej wymienionych posterunków w tym zakresie należy:

• obserwowanie otoczenia posterunku w zasięgu maksymalnej widoczności;

• wykrywanie wybuchów jądrowych za pomocą specjalistycznych przyrządów umożliwiających ustalenie czasu miejsca i mocy wybuchów;

• wykrywanie uderzeń chemicznych oraz ustalanie za pomocą specjalistycznych przyrządów czasu, miejsca, sposobu użycia oraz rodzaju użytego środka trującego;

• rozpoznanie skażeń promieniotwórczych i chemicznych w rejonie rozmieszczenia posterunku lub w wyznaczonych punktach pomiaru;

• monitorowanie skażeń promieniotwórczych i chemicznych w rejonie rozmieszczenia posterunku lub w wyznaczonych punktach pomiaru;

• wykrywanie toksycznych środków przemysłowych za pomocą etatowego sprzętu rozpoznania skażeń;

• określanie warunków meteorologicznych w przyziemnej warstwie atmosfery;

• określanie kierunku przesuwania się obłoku skażonego powietrza;

• natychmiastowe meldowanie przełożonym o uderzeniach jądrowych i chemicznych oraz skażeniach;

• alarmowanie o skażeniach;

• pobieranie próbek materiałów skażonych według specjalnych procedur.

2. Skład i wyposażenie posterunków

Posterunek obserwacji skażeń organizowany jest przez drużynę rozpoznania skażeń wyposażoną w pojazd do rozpoznania skażeń i powinien posiadać następujący sprzęt:

• etatowy sprzęt i wyposażenie pojazdów do rozpoznania skażeń;

• przyrząd rozpoznania skażeń promieniotwórczych;

• przyrząd rozpoznania skażeń chemicznych;

• techniczne środki łączności;

• komplet znaków do oznaczania rejonów skażonych i niebezpiecznych;

• środki ochrony przed skażeniami;

• sprzęt optyczno-mierniczy lub celowniczy;

• przyrząd obserwacji wybuchów jądrowych POW-1;

• zestaw meteorologiczny;

• zestaw do pobierania próbek skażonych materiałów;

• zegarek;

• dokumentację posterunku (dziennik posterunku, bloki meldunkowe, tabele sygnałów, itp.);

• środki do ogłaszania alarmów (pistolet sygnałowy, syrena, itp.).

Posterunek obserwacyjny batalionu (dywizjnu) rodzaju wojsk organizowany jest z jednego z kompanijnych (bateryjnych) zespołów wykrywania i monitorowania skażeń batalionu (dywizjonu). Posterunek może posiadać pojazd (wóz bojowy) a ponadto powinien być wyposażony w następujący sprzęt:

• przyrząd obserwacji wybuchów jądrowych (POW-1);

• przyrząd rozpoznania skażeń promieniotwórczych;

• przyrząd rozpoznania skażeń chemicznego;

• techniczne środki łączności;

• komplet znaków do oznaczania rejonów skażonych i niebezpiecznych;

• środki ochrony przed skażeniami;

• sprzęt optyczno-mierniczy lub celowniczy;

• sprzęt rozpoznania skażeń zamontowany na stałe w pojazdach (wozach bojowych),

• zegarek,

• dokumentację posterunku (dziennik posterunku, bloki meldunkowe, tabele sygnałów, itp.),

• środki do ogłaszania alarmów (pistolet sygnałowy, syrena itp.).

3. Organizowanie pracy na posterunkach

Miejsce dla posterunków obserwacji skażeń (posterunków obserwacyjnych) wyznacza się zwykle w pobliżu stanowisk dowodzenia lub w rejonach (strefach) mających istotne znaczenie dla prowadzonych działań bojowych. Powinno ono zapewniać możliwość prowadzenia obserwacji okrężnej. W przypadku, gdy warunki terenowe nie pozwalają na dogodne prowadzenie obserwacji (las, rzeźba terenu, zabudowania) obserwatorom wyznacza się wysunięty punkt obserwacyjny, lub umieszcza się w dogodnym miejscu automatyczne urządzenia wykrywania uderzeń BMR i skażeń.

Dowódca posterunku otrzymuje w zadaniu miejsce lub rejon rozwinięcia posterunku. W przypadku otrzymania w zadaniu rejonu rozwinięcia posterunku lub gdy w nakazanym miejscu nie można zorganizować działania posterunku dokonuje wyboru dogodnego miejsca, o którym melduje przełożonemu celem uzyskania jego zgody. Miejsce posterunku zmienia się tylko na rozkaz.

Obserwacja może być prowadzona z pojazdu, wykorzystując do obserwacji jego urządzenia wizyjne, zapewniające obserwację okrężną i określenie parametrów wybuchów jądrowych z wnętrza pojazdu.

Jeżeli warunki terenowe uniemożliwiają prowadzenie obserwacji z pojazdu lub gdy nie posiada on urządzeń wizyjnych, posterunek rozwija się w przygotowanym okopie wykorzystując wynośne przyrządy do obserwacji wybuchów jądrowych i rozpoznania skażeń chemicznych oraz promieniotwórczych.

Dowódca posterunku po otrzymaniu zadania wydaje rozkaz bojowy w którym określa:

• miejsce, orientację w terenie i sposób rozwinięcia posterunku,

• sektory szczególnej obserwacji,

• miejsce obserwatora dyżurnego i jego zadania,

• kolejność zmian obserwatorów,

• działanie posterunku w przypadku ogłoszenia alarmu (wykonaniu uderzenia BMR),

• miejsce ukrycia pojazdu i sposób wykonania okopów;

• sposób prowadzenia rozpoznania;

• sposób prowadzenia monitoringu;

• sposób alarmowania i meldowania o wynikach pomiarów.

W pierwszej kolejności po rozwinięciu posterunku należy:

a) określić współrzędne miejsca rozwinięcia posterunku na podstawie mapy z dokładnością do 10 m;

b) wykonać pierwszy pomiar warunków meteorologicznych w przyziemnych warstwach atmosfery;

c) określić azymut magnetyczny podłużnej osi pojazdu;

d) złożyć meldunek przełożonemu, w którym podaje się:

• numer posterunku;

• miejsce rozwinięcia posterunku;

• warunki meteorologiczne w miejscu rozwinięcia posterunku (słownie według układu meldunku CDM).

Po złożeniu meldunku dowódca posterunku organizuje pracę przy rozbudowie fortyfikacyjnej (patrz załączniki nr 3, 4, 5), a następnie sporządza szkic dozorów.

Żołnierze na posterunku pełnią służbę na zmianę przez całą dobę. Stałą obserwację prowadzi tylko dyżurny obserwator, pozostała część obsady etatowej posterunku odpoczywa. Całością sił przystępuje do działania po podaniu sygnału zagrożenia lub na rozkaz.

Dyżurny obserwator po otrzymaniu zadania zajmuje wskazane miejsce w okopie lub we włazie pojazdu, w ten sposób aby zapewnić sobie okrężną obserwację, przygotowuje przyrządy do pracy i prowadzi ciągłą obserwację. Przyrządy w zależności od sytuacji mogą być włączone lub ustawione na podzakresach długich cyklów pracy albo mogą też być włączane okresowo w odstępach podanych w rozkazie do działania. Dyżurny obserwator może zmienić miejsce obserwacji tylko na rozkaz dowódcy posterunku.

Obserwatorzy zmieniają się kolejno, w sposób ustalony przez dowódcę posterunku, zazwyczaj co 2 godziny, a w trudnych warunkach pogodowych nawet co 0,5 godziny. Czas zmiany zależy od sytuacji, warunków obserwacji, stanu psychofizycznego żołnierzy i pory roku. Obserwator dyżurny informuje zmieniającego go obserwatora o wynikach obserwacji i przekazuje mu wyposażenie posterunku.

W razie zaobserwowania wybuchu jądrowego, uderzenia chemicznego, sygnału o skażeniu u sąsiadów lub stwierdzenia skażenia, dyżurny obserwator ogłasza alarm dla posterunku. Żołnierze wchodzący w jego skład natychmiast przystępują do wykonywania czynności zawczasu ustalonych przez dowódcę w rozkazie.

4. Zasady meldowania wyników obserwacji

Posterunki obserwacji skażeń oraz posterunki obserwacyjne pododdziałów rodzaju wojsk wszelkie wyniki obserwacji i pomiarów zapisują w dzienniku meldunkowym (patrz załącznik nr xx). Opracowane meldunki, według wzorów meldunków NBC, składają słownie przełożonemu. Dla posterunków obowiązującymi wzorcami meldunków NBC są:

• NBC 1 NUC, NBC 1 CHEM, NBC 1 ROTA, NBC1 BIO - meldunki obserwatora zawierające podstawowe dane o uderzeniach,

• NBC 4 NUC, NBC 4 CHEM, NBC 4 ROTA, NBC 1 BIO - meldunki stosowane do przekazywania wyników rozpoznania i monitoringu ,

• NBC 6 CHEM, NBC 6 ROTA, NBC 6 BIO - meldunki stosowane do przekazywania szczegółowych informacji o atakach chemicznych i biologicznych,

• CDM - chemiczny meldunek meteorologiczny.

Meldunki, w których zawarte są informacje o pierwszym użyciu przez przeciwnika broni jądrowej, chemicznej, biologicznej otrzymują najwyższy priorytet w sieciach łączności. Wszystkim pozostałym meldunkom nadaje się priorytet do natychmiastowego przekazania.

4.1. Meldunek po rozwinięciu posterunku.

Po rozwinięciu posterunku dowódca składa meldunek zawierający następujące informacje:

Rodzaj meldunku - gotowość posterunku do działania,

1. BRAVO - numer posterunku (jeżeli miejsce jest znane przez przełożonego) lub numer posterunku i współrzędne miejsca rozmieszczenia posterunku na podstawie mapy, według współrzędnych siatki meldunkowej UTM (z dokładnością do 10 m).

2. warunki meteorologiczne w miejscu rozwinięcia posterunku (słownie według układu meldunku CDM):

• ZULUM - dzień miesiąca, godzina według czasu lokalnego, miesiąc i rok wykonania pomiaru,

• WHISKEYM:

1. kierunek wiatru zawietrznego (dokąd wiatr wieje) w stopniach (lub tysięcznych) mierzony od północy magnetycznej,

2. prędkość wiatru zawietrznego w km/h lub w m/s,

3. uproszczona stabilność powietrza (chwiejna, obojętna, stała),

4. temperatura powietrza w stopniach Celsjusza,

5. znaczące zjawiska pogodowe (zamieć śnieżna, mgła, mżawka, deszcz, śnieg z deszczem, deszcz ze śniegiem, grad, burza),

6. stopień zachmurzenia (poniżej 50%, powyżej 50%, całkowite zachmurzenie).

Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego.

Przykład meldunku składanego przez dowódcę POSK :

Melduję gotowość do działania,

BRAVO: Nr. 1 33UWU 35407229,

ZULUM: 220600kwiecień00,

WHISKEYM: 90 stopni, 2 m/s, chwiejna, plus 6 stopni, deszcz, poniżej 50%.

Przykład meldunku składanego przez dowódcę PO:

Melduję gotowość posterunku obserwacyjnego do działania, 33UWU35407229, 220600kwiecień00, warunki atmosferyczne 90 stopni, 2 m/s, plus 6 stopni, deszcz, poniżej 50%.

4.2. Meldunek o uderzeniu bronią jądrową.

Po określeniu parametrów wybuchu jądrowego dowódca posterunku składa meldunek zawierający w poszczególnych liniach następujące informacje:

• NBC 1 NUC rodzaj meldunku NBC: /wybuch jądrowy/,

• BRAVO: nr posterunku lub współrzędne miejsca obserwacji i azymut mierzony od północy magnetycznej (w stopniach lub tysięcznych) na środek podstawy obłoku,

• DELTA: czas wybuchu (dzień miesiąca, godzina i minuty, miesiąc rok),

• FOXTROT: jeśli nie podano linii BRAVO i CHARLIE, to należy podać w tej linii lokalizację miejsca uderzenia według siatki meldunkowej UTM

• GOLF: prawdopodobny lub rzeczywisty środek przenoszenia ładunku jądrowego,

• HOTEL: rodzaj wybuchu jądrowego (powietrzny, naziemny, podziemny, nieznany),

• JULIET: czas od błysku do chwili usłyszenia wybuchu w sekundach,

• LIMA: szerokość kątowa obłoku promieniotwórczego po 5 minutach od wybuchu (w stopniach lub tysięcznych),

• MIKE: jeśli w meldunku brak danych do linii LIMA, to podajemy wysokości kątowe podstawy i szczytu czaszy obłoku promieniotwórczego po 10 minutach od wybuchu (w stopniach lub tysięcznych),

• PAPAD: kierunek przemieszczania się obłoku w stopniach lub tysięcznych od północy magnetycznej,

• GENTEXT: tekst dowolny.

Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego.

Przykład meldunku składanego przez dowódcę POSK:

NBC 1 NUC,

BRAVO: 34UED32456745, 270 stopni,

DELTA: 220425kwiecień00,

GOLF: samolot,

HOTEL: naziemny,

JULIET: 60 sekund,

LIMA: 20 stopni,

PAPAD: 320 stopni,

GENTEXT: pierwsze uderzenie.

Przykład meldunku składanego przez dowódcę PO:

NBC 1 NUC,

Posterunek obserwacyjny,

BRAVO: 270 stopni,

DELTA: 220435kwiecień00,

GOLF: samolot,

HOTEL: naziemny,

JULIET: 45 sekund,

MIKE: szczyt 20 stopni, podstawa 14 stopni,

PAPAD: 320 stopni,

GENTEXT: drugie uderzenie.

4.3. Meldunek o uderzeniu bronią chemiczną.

Po określeniu parametrów uderzenia chemicznego dowódca posterunku składa meldunek zawierający w poszczególnych liniach następujące informacje:

• NBC 1 CHEM rodzaj meldunku NBC (uderzenie chemiczne),

• BRAVO: numer posterunku lub położenie obserwatora,

• DELTA: czas ataku (dzień miesiąca, godzina i minuty, miesiąc rok),

• FOXTROT: lokalizacja miejsca ataku według siatki meldunkowej UTM ( jeśli atak na posterunek to współrzędne lub numer posterunku) - w przypadku podawania danych tej linii nie podaje się danych w liniach BRAVO,

• GOLF: środki przenoszenia i ich ilość,

• INDIA: informacje o ataku i rodzaj środka przenoszenia,

• TANGO: rodzaj terenu i szata roślinna,

• YANKEE: kierunek (w stopniach lub tysięcznych od północy magnetycznej) i prędkość wiatru zawietrznego (w m/s lub km/h) w dolnych warstwach atmosfery (dla przyspieszenia złożenia meldunku o uderzeniu umieszcza się dane zmierzone w ostatniej godzinie parzystej),

• ZULU: uproszczona kategoria stabilności powietrza, temperatura powietrza w stopniach Celsjusza, znaczące zjawiska pogodowe i stopień zachmurzenia (w ostatnio zmierzonej godzinie parzystej),

• GENTEXT: tekst dowolny

Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego.

Przykład meldunku składanego przez dowódcę POSK:

NBC 1 CHEM

BRAVO: 34UED43218765,

FOXTROT: 34UED43218765

DELTA: 211100kwiecień00,

GOLF: samoloty,

INDIA: powietrzny V_x, trwały,

TANGO: płaski, lasy,

YANKEE: 27 stopni, 15 km/h,

ZULUA: chwiejna, plus 15 stopni, mżawka, zachmurzenie całkowite,

GENTEXT: drugie użycie w dniu dzisiejszym.

Przykład meldunku składanego przez dowódcę PO:

NBC 1 CHEM

Posterunek obserwacyjny

DELTA: 211100kwiecień00,

FOXTROT: 34UED43218765

GOLF: samoloty,

INDIA: powietrzny V_x, trwały,

TANGO: płaski, lasy,

YANKEE: 27 stopni, 15 km/h,

ZULUA: plus 15 stopni, mżawka, zachmurzenie całkowite,

GENTEXT: drugie użycie w dniu dzisiejszym.

Meldunek o skażeniach toksycznymi środkami przemysłowymi należy składać zgodnie z powyższym układem, jedynie dla odróżnienia w linii rodzaj meldunku wpisujemy typ meldunku NBC 1 ROTA.

4.4. Meldunek o wynikach rozpoznania i monitoringu skażeń promieniotwórczych

Po wykonaniu rozpoznania skażeń promieniotwórczych lub otrzymaniu wyników z monitoringu dowódca posterunku składa meldunek zawierający w poszczególnych liniach następujące informacje:

• NBC 4 NUC rodzaj meldunku,

• QUEBEC: współrzędne miejsca odczytu (pobrania próbki) według siatki meldunkowej UTM,

• ROMEO: zmierzona moc dawki pochłoniętej w cGy/h, wskaźnik zmiany mocy dawki, faktyczny wskaźnik rozpadu promieniotwórczego, względny wskaźnik rozpadu promieniotwórczego,

• SIERRA: czas pomiaru mocy dawki pochłoniętej (dzień miesiąca, godzina czasu lokalnego, miesiąc i rok),

• GENTEXT: tekst dowolny.

Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego.

Przykład meldunku składanego przez dowódcę POSK:

NBC 4 NUC,

QUEBEC: 34UED43218765,

ROMEO: 20 malejąca,

SIERRA: 220425kwiecień00,

QUEBEC: 10 malejąca,

SIERRA 220635kwiecień00,

GENTEXT: monitoring.

Przykład meldunku składanego przez dowódcę PO:

NBC 4 NUC,

Posterunek obserwacyjny,

ROMEO: 20,

SIERRA: 220425kwiecień00,

QUEBEC: 10,

SIERRA 220635kwiecień00,

GENTEXT: monitoring.

4.5. Meldunek o wynikach rozpoznania i monitoringu skażeń chemicznych

Po wykonaniu rozpoznania skażeń chemicznych lub otrzymaniu wyników z monitoringu dowódca posterunku składa meldunek zawierający w poszczególnych liniach następujące informacje:

• NBC 4 CHEM rodzaj meldunku;

• HOTEL: wysokość uwolnienia środka, rodzaj użytego środka, trwałość środka,

• QUEBEC: współrzędne miejsca odczytu (pobrania próbki) według siatki meldunkowej UTM, rodzaj próbki,

• SIERRA: czas wykrycia skażenia (dzień miesiąca, godzina czasu lokalnego, miesiąc i rok),

• GENTEXT: tekst dowolny.

Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego.

Przykład meldunku składanego przez dowódcę POSK:

NBC 4 CHEM,

HOTEL: powietrzny, Vx, środek trwały,

QUEBEC: 34UED43218765,

SIERRA: 220435kiecień00,

GENTEXT: pierwsze użycie BMR.

Przykład meldunku składanego przez dowódcę PO:

NBC 4 CHEM,

Posterunek Obserwacyjny

HOTEL: powietrzny, Vx, środek trwały,

SIERRA: 220435kiecień00,

GENTEXT: pierwsze użycie BMR.

4.6. Meldunek do przekazywania szczegółowych informacji o atakach chemicznych.

Meldunek według układu NBC 6 CHEM, przekazywany jest z posterunku obserwacji skażeń i posterunku obserwacyjnego batalionu na polecenie przełożonego. Meldunek może być przesyłany wraz z pobranymi próbkami do analizy.

NBC 6 CHEM rodzaj meldunku;

• DELTA: czas ataku (dzień miesiąca, godzina czasu lokalnego, miesiąc i rok);

• FOXTROT: współrzędne miejsca ataku według siatki meldunkowej UTM;

• INDIA: informacje o ataku i rodzaj środka przenoszenia;

• QUEBEC: współrzędne miejsca odczytu lub pobrania próbki według siatki meldunkowej UTM;

• SIERRA: czas wykrycia skażeń lub pobrania próbki (dzień miesiąca, godzina czasu lokalnego, miesiąc i rok);

• GENTEXT: uwagi lub tekst dowolny.

Brak pełnych danych do meldunku nie zwalnia od złożenia meldunku częściowego. Meldunek o skażeniach toksycznymi środkami przemysłowymi należy składać zgodnie z powyższym układem, jedynie dla odróżnienia w linii rodzaj meldunku wpisujemy typ meldunku NBC 6 ROTA.

Przykład:

NBC 6 CHEM,

DELTA: 211000kwiecień00,

FOXTROT: 34UED43218765,

INDIA: : powietrzny V_x, trwały,

QUEBEC: 34UED 43218765,

SIERRA: 221020kwiecień00,

GENTEXT: drugie użycie BMR w tym dniu.

Rozdział II Posterunek obserwacji skażeń wojsk chemicznych

1. Działanie POSK podczas obserwacji uderzeń chemicznych.

Bojowe środki trujące mogą być użyte do bezpośredniego niszczenia przeciwnika, ograniczenia zdolności manewru odwodów i zdezorganizowania systemu zaopatrywania w środki materiałowe. Bardzo istotnym działaniem mogącym zmniejszyć straty i ułatwić działanie jest wykrywanie uderzeń środkami trującymi i szybkie powiadamianie o tym fakcie wojsk.

W razie zauważenia użycia broni chemicznej lub sygnału alarmowego od sąsiada, dyżurny obserwator ogłasza alarm o skażeniach (patrz załącznik nr 1). Następnie za pomocą specjalistycznego sprzętu stanowiącego etatowe wyposażenie posterunku (pojazdu rozpoznania skażeń) określa grupę użytego środka trującego w kolejności:

• środki paralityczno drgawkowe,

• środki ogólnotrujące i duszące,

• środki parzące,

• toksyczne środki przemysłowe

Gdy posterunek zauważył moment uderzenia bronią chemiczną (rodzaj środków napadu chemicznego, wysokość rozrywania pocisków, sposób wykonywania uderzenia, czas trwania uderzenia) w tym przypadku możliwe jest określenie na tej podstawie rodzaju użytego bojowego środka trującego (patrz załącznik nr 2). Jednak konieczne jest potwierdzenie tego faktu za pomocą specjalistycznych przyrządów. Dowódca posterunku może wysłać obserwatora zaopatrzonego w sprzęt wykrywania skażeń w rejon uderzenia (do 700 - 800 m od posterunku) w celu dokonania określenia rodzaju środka trującego (TŚP).

Po określeniu parametrów uderzenia chemicznego dowódca posterunku opracowuje meldunek NBC 1 CHEM i przesyła do przełożonego oraz oznacza znakami ostrzegawczymi czas i miejsce wykrycia skażenia oraz rodzaj BST (patrz załącznik nr 3).

2. Działanie POSK podczas obserwacji wybuchów jądrowych

Jednym z zadań posterunku obserwacji skażeń jest wykrywanie i określanie parametrów wybuchów jądrowych umożliwiających ustalenie miejsca, rodzaju i mocy wybuchu. Posterunek określa następujące parametry wybuchów jądrowych:

• datę wybuchu,

• azymut magnetyczny kierunku na środek podstawy obłoku wybuchu jądrowego,

• rodzaj wybuchu,

• czas od zauważenia błysku do usłyszenia huku,

• szerokość kątową (S_k) powstałego obłoku promieniotwórczego wybuchu naziemnego mierzoną 5 minut po błysku wybuchu,

• wysokość kątową do górnej (W_G) lub dolnej (W_P) krawędzi czaszy grzyba ukształtowanego naziemnego wybuchu (10 minut od błysku),

• kierunek przemieszczania się obłoku.

Określenie daty wybuchu

Posterunek podaje datę wybuchu określając kolejno: godzinę i minutę, odczytaną z zegarka według czasu lokalnego, dzień miesiąca, miesiąc i rok..

Określenie azymutu magnetycznego (M_W) kierunku na środek podstawy obłoku wybuchu.

Azymut magnetyczny kierunku na środek podstawy obłoku wybuchu jest to kąt zawarty między północą magnetyczną a kierunkiem na środek podstawy obłoku wybuchu, mierzony zgodnie z ruchem wskazówek zegara od 0º do 360º. Azymut magnetyczny M_w kierunku na wybuch (patrz. rys.1), określa się dodając odczytaną z noniusza kręgu kątomierczego pojazdu do rozpoznania skażeń wartość kątową azymutu podłużnej osi pojazdu α₀ do wartości kątowej celownika ustawionego na środek podstawy wybuchu α_cel:

M_w = α₀ + α_cel [ w stopniach]

Jeżeli suma kątów α_o i α_cel jest większa od kąta pełnego, to należy zmniejszyć ją o 360^o.

PN

Podłużna oś

Rys. 1. Określanie azymutu magnetycznego (M_W) kierunku na środek podstawy obłoku wybuchu jądrowego.

Określenie rodzaju wybuchu.

Rodzaj wybuchu obserwator określa na podstawie kształtu grzyba obserwowanego wybuchu jądrowego (Patrz załączniki 7-10).

Pomiar czasu od chwili zauważenia błysku do usłyszenia dźwięku (huku) wybuchu.

Pomiaru czasu od chwili zauważenia błysku do usłyszenia dźwięku (huku) wybuchu dokonuje się sekundomierzem i podaje w sekundach. Zmierzenie tego czasu pozwala określić odległość dzielącą posterunek od miejsca wybuchu.

Pomiar kątów poziomych szerokości kątowej obłoku.

Za zasadniczy pomiar należy przyjąć pomiar szerokości kątowej 5 minut po wybuchu, gdyż według tego pomiaru można najdokładniej oszacować moc wybuchu.

Kąty poziome mierzy się za pomocą noniusza kręgu kątomierczego mechanizmu obrotowego wieżyczki.

Szerokość kątowa (S_k) czaszy obłoku promieniotwórczego określa się jako różnicę odczytów wartości kątów na prawy (K_P) i lewy (K_L) skraj obłoku promieniotwórczego, wyrażony w stopniach (patrz rys. 2):

S_k = K_P - K_L

Jeżeli odczyt na prawy skraj jest mniejszy od odczytu na lewy skraj, to do odczytu na prawy skraj dodaje się wartość kąta pełnego, czyli 360^o.

Aby zmierzyć kąt poziomy obłoku promieniotwórczego należy wykonać następujące czynności:

• za pomocą dźwigni pokręteł mechanizmu naprowadzania wieżyczki wycelować celownik broni pokładowej na prawy skraj czaszy obłoku i dokonać odczytu kąta poziomego na skali z noniuszem i zamienić na stopnie;

• podobnie wycelować przyrząd na lewy skraj obłoku i dokonać odczytu kąta poziomego na skali z noniuszem i zamienić na stopnie,

• odjąć wartość odczytu lewego skraju od wartości odczytu prawego, otrzymana wartość jest kątem poziomym pod jakim widać obłok z miejsca obserwatora (wieżyczki) w stopniach.

Rys.2. Pomiary kątów poziomych obłoku promieniotwórczego naziemnego wybuchu jądrowego.

Pomiar kątów pionowych wysokości obłoku promieniotwórczego.

Jeżeli obserwator nie określił szerokości kątowej obłoku (kątów poziomych wówczas wykonuje pomiary wysokości kątowych czaszy ukształtowanego obłoku promieniotwórczego.

Wysokości kątowe W_G i W_P czaszy ukształtowanego obłoku promieniotwórczego mierzy się w czasie 10 minut po wybuchu (błysku). Pomiar kątów pionowych realizowany jest za pomocą mechanizmu obrotowego wieżyczki pojazdu BRDM−2rs sprzęgniętego z celownikiem broni pokładowej.

Wysokość kątową na górną krawędź ukształtowanego obłoku naziemnego wybuchu jądrowego W_G obliczamy jako różnicą odczytów z kręgów kątów pionowych na górną krawędź czaszy (K_GG) i dolną (K_DP) podstawą grzyba i wyrażamy w stopniach (patrz. rys. 3);

W_G= K_GG - K_DP

Wysokość kątową na podstawę czaszy ukształtowanego obłoku naziemnego wybuchu jądrowego (W_P) obliczamy jako różnicę odczytów z kręgu kątów pionowych między podstawą czaszy K_DG a podstawą grzyba K_DP i wyrażamy w stopniach (patrz. rys.3);

W_P= K_DG - K_DP

Aby zmierzyć kąty pionowe obłoku promieniotwórczego należy wykonać następujące czynności:

• naprowadzić celownik broni pokładowej na środek podstawy obłoku promieniotwórczego (grzyba) K_DP,

• pokrętłem kątów pionowych należy obracać aż do „wycelowania” na górną K_GG krawędź czaszy obłoku i następnie odczytać wielkość kąta,

• pokrętłem kątów pionowych należy obracać aż do „wycelowania na dolną K_DG krawędź czaszy obłoku i następnie odczytać wielkość kąta,

Otrzymane wyniki są wysokościami kątowymi W_G i W_P czaszy ukształtowanego obłoku promieniotwórczego.

Rys.3. Pomiary kątów pionowych obłoku promieniotwórczego naziemnego wybuchu jądrowego.

Po określeniu parametrów wybuchu jądrowego dowódca posterunku opracowuje meldunek NBC 1 NUC i przesyła do przełożonego.

3 Działanie POSK podczas wykrywania i monitoringu skażeń chemicznych.

W zakresie wykrywania i monitornigu skażeń posterunek powinien wykonać czynności pozwalające na określenie:

• dnia miesiąca, godziny według czasu lokalnego, miesiąca i roku wykrycia (skażenia),

• współrzędnych wykrycia skażeń,

• obszaru ataku (skażenia),

• rodzaju środka i trwałość,

• rodzaju terenu i szaty roślinnej.

Po określeniu w/w parametrów dowódca posterunku opracowuje meldunek NBC 4 CHEM i przesyła do przełożonego oraz oznacza znakami ostrzegawczymi miejsce wykrycia skażenia (patrz załącznik nr 2).

Posterunek obserwacji skażeń prowadzi wykrywanie i monitoring skażeń w miejscu rozwinięcia. Jeżeli brak jest oznak użycia broni chemicznej, czynności wykrywania prowadzi w odstępach czasu określonych przez przełożonego w zadaniu lub przy pomocy automatycznych przyrządów pracujących na podzakresach o długich przerwach w cyklach pomiarowych.

W przypadku, gdy wystąpiły symptomy użycia broni chemicznej, a przyrządy nie sygnalizują jej obecności, dowódca posterunku ogłasza alarm o skażeniach, następnie zmienia pracę przyrządów na podzakresy o małych przerwach.

Po wykryciu skażeń chemicznych POSK prowadzi monitoring w odstępach czasowych podanych przez dowódcę w rozkazie.

Pobieranie próbek odbywa się według procedur określonych w odrębnych instrukcjach.

4 Działanie POSK podczas monitoringu i wykrywania skażeń promieniotwórczych

Pomiary skażeń promieniotwórczych w terenie dokonuje się określając moc dawki pochłoniętej promieniowania gamma w powietrzu w odległości 1 m od ziemi. Pomiary można dokonywać bezpośrednio z nieosłoniętego miejsca przy wystarczająco niskich mocach dawek promieniowania lub pośrednio z miejsca osłoniętego takiego jak schron lub pojazd opancerzony. Gdy stosuje się technikę pośrednią , tzn. odczyty dokonywane są w schronie lub pojeździe, koniecznym jest jeden odczyt na zewnątrz celem określenia współczynnika transmisji (przekazywania), czyli stosunku odczytu wewnątrz do odczytu na zewnątrz.

W meldunku umieszcza się zawsze wartości zewnętrzne, gdyż te są istotne do określenia zagrożenia dla wojsk znajdujących się w otwartym terenie, także i w innych pojazdach i schronach.

Współczynnik transmisji (przekazywania) obliczamy ze stosunku:

Moc dawki promieniowania wewnątrz

Współczynnik transmisji (TF) =

Moc dawki promieniowania zewnątrz

Współczynnik (TF) jest zawsze mniejszy od 1.

Po określeniu współczynnika transmisji dla pojazdu /wozu bojowego/ w jakim wykonujemy pomiary promieniotwórcze pomiary możemy dokonywać wewnątrz pojazdu (MDPWew). Każdy wynik jednak do meldunku z rozpoznania przekształcamy na wartości zewnętrzne (MDPZew) według wzoru:

MDPZew

MDPZew =

TF

Monitoring skażeń promieniotwórczych posterunki mogą prowadzić stale lub okresowo. prowadząc go zarówno od wybuchów jądrowych jak i awarii urządzeń przemysłowych z emisją izotopów promieniotwórczych.

Jeżeli w zasięgu maksymalnej widoczności (słyszalności) nie zaobserwuje się wybuchów jądrowych i nie zostanie podany sygnał powiadamiania o skażeniu promieniotwórczym, to przyrządy dozymetryczne w zależności od typu mogą pracować ciągle z włączonym odpowiednim progiem sygnalizacji lub należy włączać je okresowo na 2÷3 minuty w terminach ustalonych przez przełożonego.

Gdy w zasięgu widoczności (słyszalności) zaobserwowano (usłyszano) wybuch jądrowy, albo podany został sygnał powiadamiania o skażeniu przyrządy dozymetryczne włącza się nastawiając żądany próg sygnalizacji lub odczytuje wskazania co 10÷15 minut.

W razie stwierdzenia na posterunku skażenia promieniotwórczego o wartościach 2 - 3 krotnego tła, w przypadku monitoringu niskich dawek lub 0,5 cGy/h, w przypadku skażeń promieniotwórczych od wybuchów jądrowych, przyrząd dozymetryczny pozostawia się włączony tak długo, aż moc dawki w punkcie pomiaru osiągnie wartość maksymalną. Po stwierdzeniu spadku mocy dawki przyrząd można włączać okresowo.

Po stwierdzeniu mocy dawki pochłoniętej 0,5 cGy/h posterunek natychmiast ogłasza sygnał skażenia.

O wynikach pomiaru mocy dawki promieniowania posterunki obserwacyjne meldują według następujących zasad:

• pierwszy meldunek - natychmiast po stwierdzeniu 2 - 3 krotnego przekroczenia poziomu tła lub 0,5 cGy/h;

• drugi meldunek - gdy moc dawki osiągnie maksymalną wartość (czas zależy od odległości posterunku od wybuchu i osi śladu);

• inne meldunki - po każdym spadku i wzroście mocy dawki lub wartości nakazane w zadaniu do działania posterunku, np. wartość graniczną przyjętą dla danego rodzaju sprzętu, czy stopień skażenia promieniotwórczego substancjami beta promieniotwórczymi.

4 Działanie POSK podczas określania warunków meteorologicznych

Podczas wyboru miejsca rozwinięcia posterunku należy także uwzględniać potrzeby otrzymania wiarygodnych pomiarów meteorologicznych. Należy dążyć by było to w terenie otwartym, o dobrym przepływie powietrza, a równocześnie dogodnym do maskowania przed obserwacją naziemną przeciwnika. Należy go rozwijać nie bliżej niż 100 - 150 m od skraju lasu (wysokiego zagajnika) i wysokich zabudowań. Nie należy rozwijać posterunku w lesie, głębokich jarach, wąwozach, a także na wysokich wzgórzach i stromych stokach.

Pomiary meteorologiczne dokonuje jeden żołnierz. Pomiary te posterunek wykonuje pierwszy raz po rozwinięciu posterunku, a następne co 2 godziny w godzinach parzystych. Co sześć godzin składa meldunek przełożonemu. W przypadku uderzeń i powstania skażeń podaje w meldunku warunki meteorologiczne zmierzone w ostatniej godzinie parzystej.

Kolejność rozwijania przyrządów i obserwacji jest następująca:

• rodzaju rozwinąć zestaw meteorologiczny i przygotować go do pracy,

• wpisać do dziennika meteorologicznego (bloku meldunkowego) miejsce i czas lokalny (godzina, dzień, miesiąc i rok) obserwacji;

• określić kierunek dokąd wieje wiatr (w stopniach od północy magnetycznej)
  i prędkość wiatru (w m/s lub km/h);

• wykonać pomiary temperatury powietrza;

• przeprowadzić podstawowe obserwacje wzrokowe i określić stopień zachmurzenia oraz znaczące zjawiska pogodowe;

• określić uproszczoną lub szczegółową stabilność powietrza.

Obserwator powinien przeprowadzać obserwacje we wskazanych terminach i w ustalonej kolejności, ściśle przestrzegać przepisów dokonywania obserwacji za pomocą przyrządów i wizualnie, kontrolować prawidłowość przeprowadzonych obserwacji oraz natychmiast po każdej obserwacji zapisywać wyniki w odpowiedniej rubryce dziennika lub bloku meldunkowym.

Rozdział III Działanie posterunku obserwacyjnego pododdziałów rodzaju wojsk

1 Działanie posterunku obserwacyjnego pododdziałów rodzaju wojsk podczas obserwacji uderzeń chemicznych

Bojowe środki trujące mogą być użyte do bezpośredniego niszczenia przeciwnika, ograniczenia zdolności manewru odwodów i zdezorganizowania systemu zaopatrywania w środki materiałowe. Bardzo istotnym działaniem mogącym zmniejszyć straty i ułatwić działanie jest wykrywanie uderzeń środkami trującymi i szybkie powiadamianie o tym fakcie wojsk.

W razie zauważenia użycia broni chemicznej lub sygnału alarmowego od sąsiada (ze strony nawietrznej) dyżurny obserwator ogłasza alarm o skażeniach (patrz załącznik nr 1). Następnie za pomocą specjalistycznego sprzętu stanowiące etatowe wyposażenie posterunku określa grupę użytego środka trującego w kolejności:

• środki paralityczno drgawkowe,

• środki ogólnotrujące i duszące,

• środki parzące,

• toksyczne środki przemysłowe

Gdy posterunek zauważył moment uderzenia bronią chemiczną (rodzaj środków napadu chemicznego, wysokość rozrywania pocisków, sposób wykonywania uderzenia, czas trwania uderzenia) w tym przypadku możliwe jest określenie na tej podstawie rodzaju użytego bojowego środka trującego. Jednak konieczne jest potwierdzenie tego faktu za pomocą specjalistycznych przyrządów. Dowódca posterunku może wysłać obserwatora zaopatrzonego w sprzęt wykrywania skażeń w rejon uderzenia (do 700 - 800 m od posterunku) w celu dokonania wykrycia rodzaju środka trującego (TŚP).

Po określeniu parametrów uderzenia chemicznego dowódca posterunku opracowuje meldunek NBC 1 CHEM i przesyła do przełożonego oraz oznacza znakami ostrzegawczymi miejsce wykrycia skażenia (patrz załącznik nr 2).

2 Działanie posterunku obserwacyjnego podczas obserwacji wybuchów jądrowych

Posterunek obserwacyjny określa następujące parametry wybuchów jądrowych:

• rodzaju dzień miesiąca, godzina, miesiąc i rok wybuchu (czas lokalny),

• azymut magnetyczny kierunku na środek podstawy obłoku wybuchu,

• rodzaj wybuchu,

• czas od zauważenia błysku do usłyszenia huku,

• szerokość kątową (S_k) powstałego obłoku promieniotwórczego wybuchu naziemnego mierzoną 5 minut po błysku wybuchu (patrz rys. 2),

• wysokość kątową do górnej (K_GG) lub dolnej (K_DG) krawędzi czaszy grzyba ukształtowanego naziemnego wybuchu 10 minut od błysku (patrz rys. 3),

• kierunek przemieszczania się obłoku,

Określenie daty wybuchu.

Posterunek podaje datę wybuchu określając kolejno: dzień miesiąca, godzinę odczytaną z zegarka według czasu lokalnego, miesiąc i rok

Określenie azymutu magnetycznego (M_W) kierunku na środek podstawy obłoku wybuchu.

Azymut magnetyczny kierunku na środek podstawy obłoku wybuchu jest to kąt zawarty między północą magnetyczną a kierunkiem na środek podstawy obłoku wybuchu, mierzony zgodnie z ruchem wskazówek zegara od 0º do 360º. Azymut magnetyczny M_w kierunku na wybuch,. określa się przy pomocy przyrządu do obserwacji wybuchów jądrowych po uprzednim zorientowaniu przyrządu w kierunku północnym następująco:

• wcelowuje się przyrząd na środek podstawy obłoku,

• następnie odczytuje się z tarczy kątów poziomych naprzeciw rysy wskaźnika azymut magnetyczny w stopniach.

Azymut ten można też zmierzyć za pomocą innych przyrządów np. urządzeń wizyjnych.

Określenie rodzaju wybuchu.

Rodzaj wybuchu obserwator określa na podstawie kształtu grzyba wybuchu jądrowego. Załączniki 7-10.

Pomiar czasu od chwili zauważenia błysku do usłyszenia dźwięku (huku) wybuchu.

Pomiaru czasu od chwili zauważenia błysku do usłyszenia dźwięku (huku) wybuchu dokonuje się sekundomierzem z wyposażenia przyrządu obserwacji wybuchów jądrowych i podaje w sekundach. Sekundomierz ten włącza się jednocześnie z błyskiem wybuchu jądrowego i wyłącza z chwilą dojścia do obserwatora huku wybuchu. Odczytany czas jest podstawą do obliczenia odległości do wybuchu i podaje się go w meldunku..

Pomiar kątów poziomych obłoku.

Za zasadniczy pomiar należy przyjąć pomiar szerokości kątowej 5 minut po wybuchu, gdyż według tego pomiaru można najdokładniej oszacować moc wybuchu. Jeżeli jednak posterunek nie określił z jakiejkolwiek przyczyny szerokości kątowej, wówczas wykonuje pomiary wysokości kątowych górnej i dolnej krawędzi czaszy grzyba 10 minut po wybuchu.

Kąty poziome mierzy się za pomocą przyrządu obserwacji wybuchów jądrowych. Kąty te można też zmierzyć innymi przyrządami, którymi dysponuje posterunek np. urządzeniami wizyjnymi pojazdu

Kąty poziome mierzy się za pomocą tarczy kątów poziomych. Wielkość kąta określa się jako różnicę odczytów na prawy i lewy skraj obłoku promieniotwórczego (patrz. rys. 4). W tym przypadku nie jest konieczne zorientowanie przyrządu w kierunku północnym, choć w przypadku rozwiniętego posterunku obserwacji skażeń, czynność ta jest zawsze wykonywana podczas rozwijania posterunku.

Jeżeli odczyt na prawy skraj jest mniejszy od odczytu na lewy skraj, to do odczytu na prawy skraj dodaje się wartość kąta pełnego, czyli 360^o i dopiero odejmuje wartość odczytu na lewy skraj.

Aby zmierzyć kąt poziomy obłoku promieniotwórczego należy wykonać następujące czynności:

• za pomocą dźwigni celownika, patrząc przez muszkę i szczerbinkę wycelować przyrząd na prawy skraj obłoku i dokonać odczytu z tarczy kątów poziomych naprzeciw rysy wskaźnika;

• podobnie wycelować przyrząd na lewy skraj obłoku i dokonać odczytu z tarczy kątów poziomych naprzeciw rysy wskaźnika;

• odjąć wartość odczytu lewego skraju od wartości odczytu prawego, otrzymana różnica odczytów jest kątem poziomym pod jakim widać obłok z miejsca obserwatora (miejsca ustawienia przyrządu).

Rys.4. Pomiary kątów poziomych obłoku promieniotwórczego naziemnego wybuchu jądrowego.

Pomiar kątów pionowych obłoku.

Kąty pionowe mierzy się za pomocą tarczy kątów pionowych. Wielkość kąta pionowego określa się jako różnicę odczytów na górną lub dolną krawędź obłoku promieniotwórczego i podstawę obłoku promieniotwórczego wybuchu jądrowego (rys. 5).

Aby zmierzyć kąt pionowy obłok wybuchu jądrowego należy wykonać następujące czynności:

• za pomocą dźwigni celownika, patrząc przez muszkę i szczerbinkę wycelować przyrząd na górną lub dolną krawędź obłoku i dokonać odczytu z tarczy kątów pionowych naprzeciw rysy wskaźnikowej dźwigni celownika,

• podobnie wycelować przyrząd na podstawę obłoku (jeżeli jest niewidoczna, to na linię horyzontu) i dokonać odczytu z tarczy kątów pionowych naprzeciw rysy wskaźnikowej dźwigni celownika,

• odjąć wartość odczytu na podstawę obłoku od wartości odczytu na górną lub dolną krawędź, otrzymana różnica odczytów jest kątem poziomym pod jakim widać obłok z miejsca obserwatora (miejsca ustawienia przyrządu).

Rys.5. Pomiary kątów pionowych obłoku promieniotwórczego naziemnego wybuchu jądrowego.

Określania podłużnej osi pojazdu do rozpoznania skażeń (określanie azymutu α_om podłużnej osi pojazdu).

Jeżeli posterunek obserwacyjny dysponuje pojazdem (wozem bojowym) z urządzeniami wizyjnymi wówczas parametry uderzeń BMR może mierzyć przy pomocy tych urządzeń. Sposób wykonania opisano w rozdziale o posterunku obserwacji skażeń.

3 Działanie posterunku podczas monitoringu i wykrywania skażeń chemicznych.

W zakresie wykrywania i monitornigu skażeń posterunek powinien wykonać czynności pozwalające na określenie:

• dnia miesiąca, godziny według czasu lokalnego, miesiąca i roku wykrycia (skażenia),

• współrzędnych wykrycia skażeń,

• obszaru ataku (skażenia),

• rodzaju środka i trwałość,

• rodzaju terenu i szaty roślinnej.

Po określeniu w/w parametrów dowódca posterunku opracowuje meldunek NBC 4 CHEM i przesyła do przełożonego oraz oznacza znakami ostrzegawczymi granice strefy skażeń`

Posterunek obserwacyjny prowadzi wykrywanie i monitoring skażeń w miejscu rozwinięcia. Jeżeli brak jest oznak użycia broni chemicznej, czynności wykrywania prowadzi w odstępach czasu określonych przez przełożonego w zadaniu lub przy pomocy automatycznych przyrządów pracujących na podzakresach o długich przerwach w cyklach pomiarowych.

W przypadku, gdy wystąpiły symptomy użycia broni chemicznej, a przyrządy nie sygnalizują jej obecności, ogłaszamy alarm o skażeniach, zmieniamy pracę przyrządów na podzakresy o małych przerwach.

Po wykryciu skażeń chemicznych PO prowadzi monitoring w odstępach czasowych podanych przez dowódcę w rozkazie.

4 Działanie posterunku podczas monitoringu i wykrywania skażeń promieniotwórczych

Pomiary parametrów skażeń radiologicznych w terenie dokonuje się określając moc dawki pochłoniętej promieniowania gamma w powietrzu w odległości 1 m od ziemi. Pomiary można dokonywać bezpośrednio z nieosłoniętego miejsca przy wystarczająco niskich mocach dawek promieniowania lub pośrednio z miejsca osłoniętego takiego jak schron lub pojazd opancerzony. Gdy stosuje się technikę pośrednią , tzn. odczyty dokonywane są w schronie lub pojeździe, koniecznym jest jeden odczyt na zewnątrz celem określenia współczynnika transmisji (przekazywania), czyli stosunku odczytu wewnątrz do odczytu na zewnątrz. W meldunku umieszcza się zawsze wartości zewnętrzne, gdyż te są istotne do określenia zagrożenia dla wojsk znajdujących się w otwartym terenie, także i w innych pojazdach i schronach.

Współczynnik transmisji (przekazywania) obliczamy ze stosunku:

Moc dawki promieniowania wewnątrz

Współczynnik transmisji (TF) =

Moc dawki promieniowania zewnątrz

Współczynnik (TF) jest zawsze mniejszy od 1.

Po określeniu współczynnika transmisji dla środka (pojazdu, wozu bojowego, itp.) jakim wykonujemy pomiary promieniotwórcze pomiary możemy dokonywać wewnątrz pojazdu (MDPWew). Każdy wynik jednak do meldunku z rozpoznania przekształcamy na wartości zewnętrzne (MDPZew) według wzoru:

MDPZew

MDPZew =

TF

Monitoring skażeń promieniotwórczych posterunki mogą prowadzić stale lub okresowo. prowadząc go zarówno od wybuchów jądrowych jak i awarii urządzeń przemysłowych z emisją izotopów promieniotwórczych.

Jeżeli w zasięgu maksymalnej widoczności (słyszalności) nie zaobserwuje się wybuchów jądrowych i nie zostanie podany sygnał powiadamiania o skażeniu promieniotwórczym, to przyrządy dozymetryczne w zależności od typu mogą pracować ciągle z włączonym odpowiednim progiem sygnalizacji lub należy włączać je okresowo na 2÷3 minuty w terminach ustalonych przez przełożonego w zadaniu.

Gdy w zasięgu widoczności (słyszalności) zaobserwowano (usłyszano) wybuch jądrowy, albo podany został sygnał powiadamiania o skażeniu przyrządy dozymetryczne włącza się nastawiając żądany próg sygnalizacji lub odczytuje wskazania co 10÷15 minut.

W razie stwierdzenia na posterunku wskazań skażenia promieniotwórczego o wartościach 2 - 3 krotnego tła, w przypadku monitoringu niskich dawek lub 0,5 cGy/h, w przypadku skażeń promieniotwórczych od wybuchów jądrowych, przyrząd dozymetryczny pozostawia się włączony tak długo, aż moc dawki w punkcie pomiaru osiągnie wartość maksymalną. Po stwierdzeniu spadku mocy dawki przyrząd można włączać okresowo.

Po stwierdzeniu mocy dawki pochłoniętej 0,5 cGy/h posterunek natychmiast alarmuje wojska ogłaszając sygnał skażenia.

O wynikach pomiaru mocy dawki promieniowania posterunki obserwacyjne meldują według następujących zasad:

• pierwszy meldunek - natychmiast po stwierdzeniu 2 - 3 krotnego przekroczenia poziomu tła lub 0,5 cGy/h;

• drugi meldunek - gdy moc dawki osiągnie maksymalną wartość (czas zależy od odległości posterunku od wybuchu i osi śladu);

inne meldunki - po każdym spadku i wzroście mocy dawki lub wartości nakazane w zadaniu do działania posterunku, np. wartość graniczną przyjętą dla danego rodzaju sprzętu, czy stopień skażenia promieniotwórczego substancjami beta promieniotwórczymi.

4 Działanie posterunku podczas określania warunków meteorologicznych

Podczas wyboru miejsca rozwinięcia posterunku należy także uwzględniać potrzeby otrzymania wiarygodnych pomiarów meteorologicznych. Należy dążyć by było to w terenie otwartym, o dobrym przepływie powietrza, a równocześnie dogodnym do maskowania przed obserwacją naziemną przeciwnika. Należy go rozwijać nie bliżej niż 100 - 150 m od skraju lasu (wysokiego zagajnika) i wysokich zabudowań. Nie należy rozwijać posterunku w lesie, głębokich jarach, wąwozach, a także na wysokich wzgórzach i stromych stokach.

Pomiary meteorologiczne dokonuje jeden żołnierz. Pomiary te posterunek wykonuje pierwszy raz po rozwinięciu posterunku, a następne co 2 godziny w godzinach parzystych. Co sześć godzin składa meldunek przełożonemu. W przypadku uderzeń i powstania skażeń podaje w meldunku warunki meteorologiczne zmierzone w ostatniej godzinie parzystej.

Kolejność rozwijania przyrządów i obserwacji jest następująca:

• rodzaju rozwinąć zestaw meteorologiczny i przygotować go do pracy,

• wpisać do dziennika meteorologicznego (bloku meldunkowego) miejsce i czas lokalny (godzina, dzień, miesiąc i rok) obserwacji;

• określić kierunek dokąd wieje wiatr (w stopniach od północy magnetycznej)
  i prędkość wiatru (w m/s lub km/h);

• wykonać pomiary temperatury powietrza;

• przeprowadzić podstawowe obserwacje wzrokowe i określić stopień zachmurzenia oraz znaczące zjawiska pogodowe;

Obserwator powinien przeprowadzać obserwacje we wskazanych terminach i w ustalonej kolejności, ściśle przestrzegać przepisów dokonywania obserwacji za pomocą przyrządów i wizualnie, kontrolować prawidłowość przeprowadzonych obserwacji oraz natychmiast po każdej obserwacji zapisywać wyniki w odpowiedniej rubryce dziennika lub bloku meldunkowym.

Załącznik 1

Sygnały alarmowe i sposoby ich przekazywania.

Posterunki będą przekazywać sygnały alarmowania i powiadamiania w sposób podany w poniższej tabeli:

Rodzaj zagrożenia	Dźwiękowy sygnał alarmowy	Wzrokowy sygnał alarmowy
1. Atak powietrzny	Ciągły modulowany dźwięk syreny przez 1 minutę. Przerywane dźwięki w stosunku 3:1 (3s sygnału, 1s przerwy) przekazywane przy pomocy sygnałów pojazdów mechanicznych, trąbek, gwizdków i innych instrumentów dętych. Głosem „Air Attack” lub w języku narodowym, jeżeli sygnał ma być odbierany przez żołnierzy jednej narodowości (dla polskich „LOTNIK”)	Czerwony, najlepiej w kształcie kwadratu
2. Zagrożenie lub obecność bojowych środków chemicznych lub biologicznych albo zagrożenie lub skażenie promieniotwórcze	Przerywany, modulowany dźwięk syreny. Sygnały pirotechniczne, którym towarzyszy gwizd oraz światło żółte i czerwone, np. wystrzelenie naboju sygnalizacyjnego NSCH-40. Sekwencja krótkich przerywanych sygnałów dźwiękowych pojazdów mechanicznych lub innych podobnych urządzeń albo uderzenia w gong w stosunku 1:1 (1s dźwięk, 1s przerwy). Głosem „Gas,gas,gas” lub określenie w języku narodowym (dla polskich „SKAŻENIE”). Głosem „Fallout, fallout, fallout lub określenie w języku narodowym (dla polskich „PROMIENIOWANIE”).	Czarny najlepiej w kształcie trójkąta
3. Odwołanie alarmu	Słownie „All clear”(wolne od zagrożenia), wyszczególniając rodzaj ataku lub też odpowiednie określenie w języku narodowym (dla polskich np.: „ODBÓJ” lub „ODWOŁANIE ALARMU”). Niemodulowny dźwięk syreny (jeżeli jest używany.	Usunięcie sygnału

Załącznik 2

Sposoby oznakowania rejonów niebezpiecznych.

Znaki ostrzegawcze przed rejonami niebezpiecznymi mają kształt trójkąta równoramiennego o podstawie 28 cm i bokach po 20 cm. Trójkąty te mogą być wykonywane z różnych materiałów takich jak metal, drewno, tworzywo sztuczne, materiał kompozytowy itp.

Rodzaj skażenia lub zakażenia oznacza się odpowiednim kolorem znaku, przy czym wyróżnia się:

• kolor podstawowy, który jest używany do zabarwienia tła znaku (biały - skażenia promieniotwórcze, niebieski - skażenia biologiczne i żółty - skażenia chemiczne);

• kolor wtórny, którego używa się do wykonywania napisów na przedniej powierzchni znaku (czarny napis ATOM dla skażeń promieniotwórczych, czerwony napis GAS dla skażeń chemicznych i czerwony napis BIO dla zakażeń biologicznych).

Na znakach używanych do oznakowywania zakażeń biologicznych, skażeń chemicznych i promieniotwórczych (na ich przedniej części) mogą być podawane dodatkowe informacje.

W przypadku wystąpienia skażeń bojowymi środkami trującymi lub zakażeń biologicznych jest wymagane podanie nazwy środka powodującego skażenie (zakażenie), o ile jest znana, wraz datą jego wykrycia według układu: dzień miesiąca, godzina czasu lokalnego, miesiąc i rok. W przypadku skażeń promieniotwórczych umieszcza się informację o mocy dawki pochłoniętej, datę jej ustalenia (ewentualnie dodatkowo - datę i czas wybuchu ładunku jądrowego powodującego skażenie).

Znaki ostrzegawcze umieszcza się w ten sposób, aby wierzchołek łączący ramiona trójkąta był skierowany do dołu, a oznakowywany rejon niebezpieczny znajdował się z tyłu przedniej powierzchni znaku.

Specjalne procedury stosowane są do oznakowywania rejonów skażonych środkami promieniotwórczymi. W tym przypadku znaki ostrzegawcze ustawia się na wszystkich drogach prowadzących do rejonów skażonych w miejscach, w których moc dawki wynosi 0,5 cGy/h i według potrzeb większych. Nie oznacza się niższych mocy dawek.

Znaki okresowo przemieszcza się, w miarę zmniejszania się mocy dawki.

Znaki ostrzegawcze umieszcza się na specjalnych kołkach (słupkach) lub bezpośrednio na ogrodzeniach, drzewach, kamieniach, słupach, itp. W nocy znaki mogą być podświetlane, przy czym dopuszczalne jest również użycie farb odblaskowych.

Skażenia o charakterze nie militarnym oznakowuje się tablicami prostokątnymi z napisami w dowolnym kolorze.

Załącznik 3

Okop posterunku wykrywania i monitoringu skażeń na pojeździe BRDM -2rs.

Załącznik 4

Okop posterunku wykrywania i monitoringu skażeń.

Załącznik 5

Okop dla obserwatora

Załącznik 6

Odczyt kąta celowania ze skali noniusza kręgu kątomierczego pojazdu i przeliczenie na stopnie.

Kolejność odczytywanych cyfr:

Odczyt w tysięcznych 37-38 x 0,06^o = 224,28⁰ Wartość w stopniach

Załącznik 7

Określanie kąta poprawkowego - azymutu podłużnej osi pojazdu α_om

Wyznaczenie azymutu magnetycznego podłużnej osi pojazdu α_om polega na

• wystawieniu busoli artyleryjskiej na odległość około 50 m (najlepiej w prawo skos od pojazdu - przykład na rysunku) i innych przedmiotów (obiektów) ferromagnetycznych oraz zorientowaniu jej w stosunku do północy magnetycznej;

• naprowadzeniu celownika busoli na okienko celownika broni pokładowej pojazdu;

• wycelowaniu poprzez celownik broni pokładowej w soczewkę lunety busoli;

• dokonaniu odczytu kąta α_cel z noniusza kręgu kątomierczego pojazdu rozpoznania skażeń w tysięcznych i zamianie na stopnie - pamiętając, że 00-01 = 0,06^o;

• dokonaniu odczytu z busoli (czarna skala) kąta M_PAB w tysięcznych i zamianie na stopnie pamiętając, że 00-01 = 0,06⁰);

• obliczyć kąt poprawkowy α_om pojazdu według wzoru:

α_om = M_PAB ± 180^o − α_cel

Uwagi:

1) + 180^o gdy M_PAB ≤ 180^o i − 180^o gdy M_PAB > 180^o,

1. przy ustawieniu busoli z lewej strony pojazdu wynik obliczenia α_om możemy otrzymać ujemny, wówczas należy dodać 360^o.

Załącznik 8

Powietrzny wybuch jądrowy

Załącznik 9

Naziemny wybuch jądrowy

Załącznik 10

Podziemny wybuch jądrowy

Załącznik 11

Podwodny wybuch jądrowy

Oznaczenia

UTM -

TŚP -

CDM -

α_om - azymutu podłużnej osi pojazdu

S_k - szerokość kątowa

M_w określanie azymutu magnetycznego.

W_G - wysokość kątowa

Słownik pojęć

Posterunek obserwacji skażeń (POSK)

Posterunek obserwacyjny pododdziałów rodzaju wojsk (POS)

Monitoringu

Itp.

42

K_DG

K_DP

S_K

W_G

K_L

K_L

K_P

W_P

α_o

α_cel

M_W

1

3

2

                              

36 ^{2 4 6 8} 37 ^{2 4 6 8} 38 ^{2 4 6 8}

0 2 4 6 8 10

          

Podłużna oś pojazdu

Kierunek na busolę

M_PAB

50-60m

α_DT

α_cel

α_om

PN

PN

W_G

W_P

K_P

K_DG

K_DP

K_GG

S_K

K_GG

---