WYŻSZA SZKOŁA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W KIELCACH
KIERUNEK: Administracja
SPECJALNOŚĆ: Administracja w procesie integracji europejskiej
PRACA DYPLOMOWA
Samorząd powiatowy na przykładzie powiatu ostrowieckiego
Promotor pracy
Pracę przyjęłam
.……………………
KIELCE 2010
Spis treści
Wstęp…………………………………………………………4
Rozdział I
Powiat ostrowiecki oraz miasto Ostrowiec- ogólne informacje...…..6
1.1. Pojęcie powiatu na przestrzeni jego istnienia………………………………..…6
1.2. Ewolucja powiatu ostrowieckiego........................................................................8
1.3. Dzieje historyczne Ostrowca Świętokrzyskiego……………………………....11
1.4. Obecny stan miasta Ostrowiec oraz powiatu ostrowieckiego…………………13
Rozdział II
Podstawy prawne funkcjonowania powiatu ostrowieckiego…..….16
2.1. Wprowadzenie………………………………………………………………...16
2.2. Konstytucja Rzeczypospolitej z dnia 2 kwietnia 1997 roku…………………..16
2.3. Europejska Karta Samorządu Lokalnego i inne umowy międzynarodowe…...19
2.4. Ustawy oraz zasady ustrojowe…………………………………………..……21
2.5. Ustawa o finansach publicznych………………………………………………24
2.6. Ustawa o gospodarce komunalnej………………………………..……………25
Rozdział III
Rada Powiatu…………………………………………………...........27
3.1. Wybory do rady powiatu oraz jej czas działania……………………………...27
3.2. Zadania i kompetencje rady powiatu…………………………………………28
3.3. Organy rady powiatu i tryb jej obrad………………………………………….31
3.4. Status prawny radnego……………………………………………………..….33
Rozdział IV
Zarząd Powiatu………………………………………………............35
4.1. Charakter zarządu powiatu, tryb wyboru jego członków oraz czas działania...35
4.2. Zadania i kompetencje zarządu powiatu………………………………………37
4.3. Status prawny starosty………………………………………………..……….38
4.4. Sekretarz i skarbnik powiatu………………………………………………..…40
4.5. Starostwo powiatowe…………………………………...……………………..41
4.6. Powiatowa administracja zespolona………………………………………..…42
Zakończenie……………………………………………..….45
Bibliografia………………………………………..………..46
Wstęp
Tematem mojej pracy licencjackiej jest „Samorząd powiatowy na przykładzie powiatu ostrowieckiego”. Samorząd powiatowy dla wielu wydawać się może czymś oczywistym, o czym wiadomo już wszystko, jednak dla niektórych poruszona przeze mnie materia jest czymś nowym a zarazem wartym poruszenia. Aby lepiej naświetlić sferę powiatu poszerzyłam jego temat o przykład powiatu ostrowieckiego. Myślę, iż pomoże to w doskonalszy sposób przybliżyć ogół zagadnień zawartych w mojej pracy, która w punkcie odniesienia do bogatej historii Ostrowca Świętokrzyskiego oraz aktualnej wizji zilustruje oraz przybliży istotę i funkcjonowanie samorządu powiatowego. Praca ma także na celu ukazanie powiatu jako struktury organizacyjnej umożliwiającej sprawniejsze i efektywniejsze kierowanie państwem oraz tworzenie społeczeństwa w pełni obywatelskiego, które jest odpowiedzialne zarówno za państwo jak i za wspólnotę samorządową, do której należą jej mieszkańcy.
Tworząc ową pracę wykorzystałam publikację , ukazującą dzieje Ostrowca Świętokrzyskiego, jak również pozycje o tematyce samorządu terytorialnego oraz prawa administracyjnego. Dodatkowo w napisaniu pracy posłużyłam się konkretnymi ustawami oraz wszelkimi komentarzami do nich. Aby w racjonalny i rozumowy sposób przedstawić tematykę powiatu podzieliłam pracę na rozdziały i podrozdziały, którym nadałam konkretne tytuły, sugerujące treść omawianej w nich problematyki. Chciałabym, by ten podział pomógł w jak najlepszy sposób zinterpretować zarówno omówiony temat jak i ukazać go w sposób czytelny.
Całość pracy została podzielona na cztery rozdziały, a każdy z nich na podrozdziały, które są składową opisywanych przeze mnie rozdziałów. W rozdziale pierwszym mojej pracy przedstawiłam ogólne informacje dotyczące zarówno powiatu jak i miasta Ostrowca Świętokrzyskiego. W rozdziale tym figurują podrozdziały opisujące kolejno pojęcie samego powiatu, dzieje Ostrowca oraz jego aktualny stan. Drugi rozdział porusza tematykę prawną i dotyczy podstaw funkcjonowania powiatu ostrowieckiego. Rozdział ten obejmuje podrozdziały zawierające głównie ustawy ustrojowe, konstytucję oraz karty europejskie. Rozdział trzeci mojej pracy stanowi materia rady powiatu, która jest jego organem i bez niej powiat nie może istnieć. Składową tego rozdziału są trzy podrozdziały. Pierwszy z nich opisuje istotę samej rady powiatu. Drugi ukazuje formę demokracji bezpośredniej, czyli wyborów do rad powiatów oraz czas jej urzędowania. Kolejne podrozdziały traktują o zadaniach i kompetencjach rady oraz o jej organach i trybie obrad. Następnym elementem zawierającym się w mojej pracy jest rozdział zatytułowany Zarząd powiatu, który jest nieodłącznym organem samorządu powiatowego, niezbędnym w jego funkcjonowaniu. Jest to rozdział czwarty. Owy rozdział zawiera najważniejsze informacje dotyczące organu wykonawczego powiatu. Obejmuje on pięć następujących podrozdziałów: charakteru zarządu powiatu; tryb wyboru jego członków oraz czas jego działania; zadań i kompetencji zarządu powiatu, statusu prawnego starosty; roli sekretarza i skarbnika powiatu oraz powiatową administrację zespoloną. Cała moja praca składa z 47 stron, łącznie ze stroną tytułową, wstępem, zakończeniem oraz bibliografią. Mimo że nie jest ona objętościowo zbyt duża, mam nadzieje, że udało mi się w niej ująć najistotniejsze rzeczy dotyczące samorządu powiatowego a to głównie dzięki dostępnym publikacjom ekspertów z dziedziny m. in. Prawa administracyjnego, samorządu terytorialnego. Mam nadzieje, że moja praca zyska zarówno pochlebne recenzje jak również będzie ciekawa i przejrzysta w czytaniu.
Rozdział I
POWIAT OSTROWIECKI ORAZ MIASTO OSTROWIEC- OGÓLNE INFORMACJE
1.1. Terminologia powiatu na przestrzeni jego istnienia.
Reforma administracji publicznej w 1998 r. wprowadziła zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa. Od 1 stycznia 1999 roku jednostkami zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa są gminy, powiaty i województwa. W wyniku reformy, jako jednostki tego podziału reaktywowane zostały powiaty. Powiat jako okręg administracyjny powstały głównie w związku z organizacją sądów ziemskich, znany był w Polsce już w drugiej połowie XIV wieku. W latach 1918- 1939 był jednostką terytorialną składającą się z gromad i gmin wchodzących w skład województwa. W PRL powiat stanowił podstawową jednostkę podziału terytorialnego składającą się z gromad (od 1993 roku- gmin) i wchodził w skład województw. Stan taki istniał do 31 maja 1975 roku.
1 czerwca 1975 r. na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. Nr 16, poz. 91) w miejsce trójstopniowego podziału terytorialnego kraju (gmina- powiat- województwo) wprowadzony został podział dwustopniowy (gmina- województwo). Zmiany, jakie nastąpiły w kraju po 1989 roku, wymagały nie tylko innych niż dotychczas rozwiązań politycznych, społecznych i gospodarczych, ale także innego systemu zarządzania państwem (co jest nierozerwalnie z tymi zmianami powiązane). Stąd za trafne i uzasadnione uznać należy koncepcje przywrócenia samorządu terytorialnego, a tym samym włączenia go do systemu funkcjonowania i sprawowania władzy publicznej oraz realizowania należących do niego zadań. Początkowo- w 1990- jedynie na poziomie gminy. Obecnie także na poziomie powiatu i województwa.
Zgodnie z art. 164 Konstytucji dopuszcza się tworzenie w drodze ustawy innych jednostek samorządu regionalnego lub lokalnego niż gmina. Do takich jednostek zaliczyć należy powiat. Art. 1 ustawy o samorządzie powiatowym mówi, iż przez powiat należy rozumieć lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Lokalną wspólnotę samorządową tworzą z mocy prawa mieszkańcy powiatu. W ten sposób nastąpiło w ten sposób upodmiotowienie powiatu. Wyrazem tego upodmiotowienia jest przyznanie powiatowi osobowości prawnej, zagwarantowanie prawa do wykonywania określonych w ustawach zadań publicznych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność oraz rozciągnięcie sądowej ochrony nad samodzielnością powiatu (art. 2 ust. 1-3). Powiat posiada wymiar społeczny- kwalifikacja mieszkańców jako wspólnoty następuje z mocy prawa, przynależność nie jest więc uzależniona ani od rozstrzygnięcia organów powiatu, ani od woli mieszkańców. Biorąc pod uwagę to, że powiat jest także podmiotem o charakterze terytorialnym, jego kolejną składową jest obszar. W tym zakresie powiaty stały się sukcesorami dawnych rejonów administracyjnych, które należały do organów administracji rządowej.
Biorąc pod uwagę ustawę o samorządzie powiatowym ustanawia się dwie kategorie powiatów. W związku z tym powiat jest zasadniczą jednostką podziału terytorialnego, obejmującą całe obszary graniczących ze sobą gmin (powiat ziemski- choć ustawa nie używa tej nazwy) albo cały obszar miasta (miasto na prawach powiatu) przy tworzeniu, łączeniu, podziale oraz znoszeniu powiatów i ustalaniu ich granic należy dążyć do tego, aby powiat obejmował możliwie jednorodny obszar pod względem osadniczym, przestrzennym oraz zachowujący więzi społeczne i gospodarcze, zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych. Zakres tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia powiatów należy do kompetencji Rady Ministrów, która rozstrzyga o tym po zasięgnięciu opinii zainteresowanych rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, w drodze rozporządzenia określającego gminy wchodzące w skład powiatów a także nazwy powiatów i siedziby ich władz. W drodze rozporządzenia Rady Ministrów ustalane są także zasady oraz tryb postępowania w sprawach tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia powiatów i określenia ich granic. Kwestia utworzenia powiatów w drodze rozporządzenia Rady Ministrów stanowiła sporne zagadnienie. Wielu zwolenników miała koncepcja dotycząca utworzenia powiatów w trybie ustawowym, czyli w ustawie w ustawie o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, przeważającym poglądem był ostatecznie ten o utworzeniu powiatów w drodze podustawowej. Obecnie istnieje 380 powiatów, a w tym 315 powiatów ziemskich oraz 65 miast na prawach powiatu.
1.2. Historia powiatu ostrowieckiego na mapie przemian administracyjnych.
Ostrowiec, który jest obecnie siedzibą powiatu, nie posiadał wcześniej tradycji ośrodka władzy powiatowej. Lokowany w roku 1597 na „surowym korzeniu” wpisał się w gęstą już sieć ośrodków administracji województwa sandomierskiego i długo musiał czekać na szansę administracyjnego awansu.
Układ administracyjny regionu kształtował się od początków państwa polskiego. W okresie rozbicia dzielnicowego z Małopolski wyodrębniona została dzielnica sandomierska, w skład której ok. 1239 roku wchodziły kasztelanie: Sandomierz, Radom, Sieciechów, Łuków, Lublin, Zawichost, Połaniec, Wiślica, Czechów, Małogoszcz, Skrzynno i Żarnów. Do wymienionej sieci ośrodków lokalnej władzy doliczyć należy ośrodki, które formalnie kasztelaniami nie były, ale stanowiąc centra dóbr kościelnych, spełniały ważną rolę ośrodków administracyjnych jak: Kielce, Tarczek, Łagów, Opatów i Solec. Z upływem czasu okręgi kasztelańskie zaczęły tracić na znaczeniu, a funkcję kasztelana, który stał się dygnitarzem tytularnym, zaczął w XIV wieku podejmować starosta. Jednocześnie dla celów sądowych, podatkowych i wojskowych zaczęły tworzyć się powiaty. Ostatecznie na obszarze Sandomierskiego ukształtowało się 7 powiatów: chęciński, opoczyński, pilzneński, radomski, sandomierski, stężycki i wiślicki. Niezależnie od tak ukształtowanej sieci starostw, na znaczeniu począwszy od XIV wieku zaczął zyskiwać Opatów, gdzie na sejmiki zbierała się szlachta sandomierska. Gdy na mapie pojawił się Ostrowiec, w najbliższej okolicy funkcjonowały już znacznie starsze ośrodki miejskie. W dość gęstej sieci miasteczek ówczesnego powiatu sandomierskiego Ostrowiec odgrywał rolę niewybitną a ukształtowany przez wieki podział administracyjny przetrwał do roku 1772, kiedy w wyniku I rozbioru Polski, Rzeczypospolita utraciła na rzecz Austrii w całości powiat pilzneński oraz części powiatu sandomierskiego i wiślickiego. Do Ostrowca zmiany administracyjne dotarły w roku 1795, po III rozbiorze Polski, kiedy administracja austriacka sięgnęła na wschód od Warszawy. Świeże nabytki nazwano Galicją Nową a na jej terenie, na obszarze lewobrzeżnej części byłego województwa sandomierskiego utworzono dwa cyrkuły: radomski, do którego trafił Ostrowiec i kielecki. Kiedy w roku 1807 powstało Księstwo Warszawskie, kraj podzieloną na departamenty i powiaty. Po wojnie z Austrią w styczniu 1810 roku dołączono do księstwa Warszawskiego Galicję Zachodnią, na obszarze której utworzono 4 departamenty i 40 powiatów. Ostrowiec znalazł się na obszarze departamentu radomskiego w powiecie opatowskim. Poza tym w departamencie radomskim utworzono powiaty: kielecki, konecki, kozienicki, opoczyński, radomski, sandomierski, solecki, staszowski i szydłowiecki. W tym kształcie departament radomski, który sięgał za Nidę, objął swym zasięgiem większość województwa sandomierskiego z czasów I Rzeczypospolitej. Powstałe po ustaleniach Kongresu Wiedeńskiego Królestwo Polskie, pozostające w unii personalnej z Rosją, zostało podzielone na 77 powiatów, 39 obwodów i 8 województw. Miejsce departamentu radomskiego, z wyłączeniem powiatu kieleckiego, zajęło województwo sandomierskie z siedzibą w Radomiu. na tym obszarze utworzono obwód opatowski, w skład którego weszły dwa powiaty: opatowski i solecki. W 1837 roku województwa przemianowano na gubernie i Ostrowiec znalazł się w guberni sandomierskiej z siedzibą w Radomiu. Ukazem carskim z roku 1844 zredukowano ilość guberni z 8 do 5 i tym sposobem z połączenia guberni sandomierskiej i kieleckiej powstała jedna gubernia radomska z 8 powiatami i 19 okręgami. Ostrowiec wciąż pozostawał w granicach guberni radomskiej, w powiecie opatowskim, na który składały się dwa okręgi opatowski i solecki. Kiedy w 1847 roku pożar zniszczył część Opatowa, w tym pomieszczenia naczelnika powiatu i kasy powiatowej, władze Królestwa Polskiego postanowiły przenieść urzędy powiatowe do Ostrowca, który wówczas był własnością Banku Polskiego. W 1850 roku ukazał się reskrypt carski stanowiący o przeniesieniu z dniem 13 lipca 1852 roku stolicę powiatu opatowskiego z prywatnego miasta Opatowa do rządowego Ostrowca. Wykonanie zadania powierzono namiestnikowi Królestwa Polskiego, ale na przeszkodzie stanęły trudności lokalowe. Bank Polski odmówił wybudowania gmachu, który stanowiłby siedzibę władz powiatowych i zaproponował na ten cel budynki fabryczne w Klimkiewiczowie, który wówczas stanowił odrębną osadę. Definitywnie Opatów pozostał jednak siedzibą powiatu.
Najtrwalszą reformę administracyjną Rosjanie przeprowadzili w roku 1866, w jej wyniku utworzono 10 guberni w tym kielecką i radomską. Na obszarze tej drugiej utworzono 7 powiatów: iłżecki, konecki, kozienicki, opatowski, opoczyński, radomski i sandomierski. Jednocześnie powołano do życia gminy wiejskie. W roku 1869 szereg osad z terenu guberni radomskiej zostało pozbawionych praw miejskich. Los ten spotkał między innymi wchodzące w skład powiatu ostrowieckiego: Ćmielów, Denków, Kunów i Waśniów a także Grabowie, Iłżę, Lipsko, Sienno, Solec, Tarłów, Wąchock, Wierzbnik, Gliniany, Iwaniska, Lasocin, Łagów, Ożarów, Raków, Słupia Nowa. Na terenie powiatu opatowskiego zostały tylko dwa miasta: Opatów oraz Ostrowiec. W sumie na terenie Królestwa 452 miasteczka straciły prawa miejskie, o pozostawieniu Ostrowca przy prawach miejskich zadecydowały: liczba ludności oraz rozwijające się usługi i handel, które miały rynek zbytu w postaci przemysłu metalurgicznego. Jego dynamika oraz inwestycje i doprowadzenie do niego kolei w 1885 roku sprawiły, iż miasto w 1913 roku liczyło już 14,9 tys. mieszkańców i w rozwoju demograficznym zostawiało za sobą Sandomierz oraz Opatów. Po zajęciu obszaru dawnego Królestwa Austriacy utworzyli w 1915 roku dwa generał- gubernatorstwa z siedzibami w Warszawie i Kielcach, zachowując stary układ powiatowy z siedzibami m.in. w Radomiu, Opatowie i Sandomierzu. Po odzyskaniu niepodległości, Ustawą Tymczasową z 2 VIII 1919 r. na terenie dziesięciu byłych guberni utworzono 5 województw. Odżyły także aspiracje Ostrowca, w którym 1919 utworzono stanowisko zastępcy powiatowego komisarza a następnie starostwa powiatowego. Ostatecznie jednak rejon Ostrowca znalazł się na obszarze województwa kieleckiego i powiatu opatowskiego.
Okupant hitlerowski w roku 1939 przeprowadził reorganizację podziału administracyjnego. Ostrowiec znalazł się na terenie dystryktu radomskiego i powiatu opatowskiego, który w praktyce składał się z przedwojennych powiatów opatowskiego i sandomierskiego. Powojenny dekret z 7 lipca 1945 roku przywrócił województwo kieleckie. W roku 1948 Ministerstwo Administracji Publicznej rozważało projekt utworzenia powiatu ostrowieckiego z siedzibą w Ostrowcu. Ostatecznie jednak powstał powiat opatowski z siedzibą w Opatowie. Miasto Kielce uzyskało w 1947 r. prawa powiatu miejskiego. Podobny status w roku 1951 otrzymał także Ostrowiec. W latach powojennych Ostrowiec zanotował najwyższy w województwie wskaźnik dynamiki przyrostu ludności z 20,3 tys. W roku 1950 do 55,8 tys., w roku 1974. Wraz z likwidacją powiatów i wprowadzeniem w 1975 roku dwustopniowego podziału administracyjnego, województwo kieleckie znalazło się w obrębie pięciu nowych województw: kieleckiego, częstochowskiego, radomskiego, tarnobrzeskiego i piotrkowskiego. W województwie kieleckim znalazły się gminy Bałtów, Bodzechów, Kunów, Szewna, Waśniów oraz miasto Ostrowiec Świętokrzyski, natomiast w obręb województwa tarnobrzeskiego zostały włączone miasto i gmina Ćmielów. Podział ten obowiązywał do kolejnej reformy administracyjnej w 1999 roku, której efektem było utworzenie 16 dużych województw, w tym województwo świętokrzyskie, przywrócono także struktury powiatowe. Tak narodził się powiat ostrowiecki z siedzibą w Ostrowcu Świętokrzyskim. W chwili powołania powiat ostrowiecki obejmował powierzchnię 61633 hektarów, zamieszkiwaną przez 123510 osób.
1.3. Dzieje historyczne Ostrowca Świętokrzyskiego.
Najdawniejsze ślady stałego osadnictwa na terenie miasta pochodzą z epoki kamienia. Około 4000 lat p.n.e. na krawędzi lessowej Wyżyny Opatowskiej osiedliły się ludy koczownicze. Przebywały tu ludy kultur: lendzielsko-palgorskiej, pucharów lejkowatych, amfor kulistych. Nauczyły się one wykorzystywać do produkcji narzędzi krzemień, który pozyskiwano metodą górniczą licznych z kopalń zakładanych na Przedgórzu Iłżeckim.
Największe i najlepiej zachowane dziś skupisko kopalń krzemienia w całej Europie tworzy Rezerwat Archeologiczny Krzemionki w podostrowieckich Krzemionkach Opatowskich. Wzgórze kościelne Starego Miasta w Częstocicach i rejon ulicy Wąwozy uznane są za stanowiska z epoki żelaza. W okresie od I do IV w. n.e. w piecach ziemnych tzw. dymarkach wytapiano żelazo.
Pierwsze wzmianki historyczne o terenach, które tworzą dzisiejszy Ostrowiec znajdujemy w piętnastowiecznych dokumentach. Na początku XVI w. Kacper Maciejewski - stolnik sandomierski dokonał próby lokalizacji miasta na terenie wsi Ostrów, położonej na prawym brzegu rzeki Kamiennej, w oparciu o dokument nadany przez króla Zygmunta I Starego. W 1597 r. (czyli ponad 400 lat temu) na lewym brzegu rzeki Kamiennej, w miejscu dzisiejszego Starego Miasta, na tzw. surowym korzeniu, rozpoczęto budowę miasta. Początkowo zwane było Ostrowem, Ostrowcem lub Tarnowcem. Jego właścicielami byli: Janusz Ostrogski, Stanisław Tarnowski oraz bracia Jan i Wojciech Buczaccy. Podstawą ekonomicznego rozwoju miasta stał się handel i rzemiosło. Po przyjęciu w 1606 r. przez J. Ostrogskiego dóbr ostrowieckich, ustaliła się nazwa miasta. Względnie pomyślny rozwój Ostrowca zahamowała w poł. XVII w. wojna ze Szwedami i kryzys systemu folwarczno-pańszczyźnianego. W 2 poł. XVII w. miasto stanowiło własność Wiśniowieckich, a w początku XVIII w. Sanguszków. W 1762 r. Konstancja z Denhoffów-Sanguszkowa dla gospodarczego wzmocnienia miasta wydała przywilej dla cechu rzemiosł różnych. Kolejnymi właścicielami dóbr ostrowieckich, a zarazem miasta byli Czartoryscy i Lubomirscy, od których w 1808r. nabył je Jerzy Dobrzański. On to w pobliskiej Kuźni wybudował zakład metalurgiczny. W tym czasie Ostrowiec liczył ok. 1500 mieszkańców i miał szkółkę parafialną. W poł. XIX w. urzeczywistniła się koncepcja Stanisława Staszica, kontynuowana przez Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, uprzemysłowienia doliny rzeki Kamiennej. W oparciu o siłę motoryczną Kamiennej i jej dopływów oraz miejscowe zasoby węgla i rudy żelaza powstały zakłady hutniczo-przetwórcze w Brodach Iłżeckich, Nietulisku, Dołach Biskupich, Chmielowie, Mychowie, Bodzechowie. Rozwijało się górnictwo rud żelaza. W Częstocicach wybudowano pierwszą w Królestwie cukrownię. W latach trzydziestych XIX w. właścicielem dóbr ostrowieckich był Henryk Łubiański. Z jego inicjatywy w 1837 r. inż. Antoni Klimkiewicz rozpoczął na prawym brzegu Kamiennej w bezpośrednim sąsiedztwie Ostrowca budowę potężnego, nowoczesnego ośrodka przemysłowego. Pierwotna nazwa to: Huta Klimkiewiczów.
Podczas Powstania Styczniowego rejon Ostrowca był jednym z aktywniejszych ośrodków ruchu powstańczego w Królestwie. W 1893 r. Wł. Klepacki wybudował w Ostrówku fabrykę wyrobów ogniotrwałych, a Tomasz Głowacki w 1896 cegielnię w Bolesławowie. Te dwa zakłady to jeszcze niedawne Ostrowieckie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych. W 1905 r. w Ostrowcu powstała pierwsza szkoła żeńska, a w roku 1912 progimnazjum dla chłopców. W latach 1905-6 nastąpił wzrost fali rewolucyjnej. 28 grudnia 1905 r. Polska Partia Socjalistyczna powołała tzw. Republikę Ostrowiecką, którą po dwóch tygodniach zlikwidowały władze carskie. W 1913 r. powstało Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. I wojna światowa przyniosła duże zniszczenia. Zakłady Ostrowieckie uległy poważnym zniszczeniom. 3 listopada 1918, Polacy przejęli władzę w mieście z rąk okupantów austro-węgierskich. W okresie międzywojennym Ostrowiec rozwijał się dzięki inwestycjom związanym z budową Centralnego Okręgu Przemysłowego. W 1924 miasto znacznie poszerzyło swoje granice i zostało wydzielone z powiatu opatowskiego. W chwili wybuchu I wojny światowej Ostrowiec liczył około 30 tysięcy mieszkańców. Od 1937 miasto nosi współczesną nazwę Ostrowiec Świętokrzyski. Wcześniej, w latach 20. i 30. używana była nazwa Ostrowiec Kielecki, a na początku XX w. Ostrowiec nad Kamienną. Po odzyskaniu niepodległości w jeden organizm miejski połączono osiedla: Bolesławów, Karolinów, Filipinów, Kuźnia, Folwark-Piaski, Romanów, Kolonia Częstocice, Kolonia Zamłynie, Klimkiewiczów, Ludwików i Ostrówek. Wg planu urbanistycznego Romana Felińskiego wybudowano szereg gmachów użyteczności publicznej, założono Park Miejski, przebudowano kościół Św. Michała. W 1937 r. zaczęto budować dom robotniczy (Zakładowy Dom Kultury). W 1929 r. powstał Klub Sportowy Zakładów Ostrowieckich (KSZO).
8 września 1939 r. wojska niemieckie zajęły Ostrowiec. Ludność podjęła walkę podziemną i partyzancką. Podczas II wojny światowej i okupacji niemieckiej 11 tysięcy Żydów ostrowieckich zostało wymordowanych. W Ostrowcu miały miejsce liczne publiczne egzekucje, założono tu także obozy przejściowe dla jeńców, obóz Służby Budowlanej, obóz pracy i getto żydowskie. Miasto było ważnym ośrodkiem działalności polskiego podziemia. W Ostrowcu produkowana była broń i wydawana prasa konspiracyjna. 16 stycznia 1945 Ostrowiec został wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej. Zniszczony w ok. 75% przemysł zaczęto odbudowywać. Uruchomiono wiele nowych fabryk. W granice miasta włączono: Denków, Częstocice, Kolonię Robotniczą, Zygmuntówkę, Brezelię, Koszary, Gutwin, Dudy i Budy. Liczba mieszkańców wynosiła wtedy 40 tys. Powstały nowe osiedla: Skarpa, Cukrownia, Kuźnia, 25-lecia PRL, Piaski, Słoneczne, Ostrówek, Pułanki, Rosochy, Stawki, Las. Wybudowano wielooddziałowy szpital i wiele przychodni. W latach 70. we wschodniej części Ostrowca powstał nowy zakład metalurgiczny huty.
1.4. Obecny stan miasta Ostrowiec oraz powiatu ostrowieckiego.
Miasto położone jest nad Kamienną, do której uchodzą rzeki Szewnianka, Modła i Struga Denkowska. Jego północna część znajduje się na Przedgórzu Iłżeckim, a południowa na skraju Wyżyny Opatowskiej. Kilkanaście kilometrów na południowy zachód od miasta rozpościera się Pasmo Jeleniowskie, Gór Świętokrzyskich. Nieopodal Ostrowca znajduje się rezerwat archeologiczny w Krzemionkach, z neolityczną kopalnią krzemienia, a także liczne zabytki związane z historią Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Popularną atrakcją turystyczną okolic Ostrowca jest Park Dinozaurów JuraPark w Bałtowie. Od północnego zachodu miasto sąsiaduje z gminą miejsko-wiejską Kunów. Ze wszystkich pozostałych stron Ostrowiec otaczają tereny gminy wiejskiej Bodzechów.
Miasto położone jest w województwie świętokrzyskim i jest siedzibą władz powiatu ostrowieckiego, posiada prawa miejskie od 1613 roku. Miasto jest ośrodkiem przemysłowym: huty żelaza, zakładu metalurgicznego, zakładów materiałów ogniotrwałych, odzieżowych, spożywczych; przemysłu chemicznego, poligraficznego i drzewnego. Ostrowiec Świętokrzyski ma obszar 46,41 km², z czego 40% stanowią użytki rolne oraz 10% użytki leśne, ponadto miasto stanowi 7,53% powierzchni powiatu. Według danych GUS z grudnia 2009 roku posiada ono 72 tys. 455 mieszkańców. Miasto administracyjnie dzieli się na 20 osiedli: Śródmieście, Kamienna, Ludwików, Hutnicze, Częstocice, Kuźnia, Kolonia Robotnicza, Sienkiewiczowskie, Trójkąt, 25-lecia PRL, Słoneczne, Gutwin, Koszary, Rosochy, Ogrody, Denków, Pułanki, Stawki, Piaski Henryków i Złotej Jesieni. Każde z nich posiada własny organ samorządowy zwany Samorządową Radą Osiedlową, mający za zadanie wspierać działania Rady Miasta.
Powiat ostrowiecki znajduje się w województwie świętokrzyskim, utworzony został w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Ostrowiec Świętokrzyski. W skład powiatu wchodzą: gminy miejskie- Ostrowiec Świętokrzyski, gminy miejsko-wiejskie- Ćmielów, Kunów, gminy wiejskie- Bałtów, Bodzechów, Waśniów oraz miasta- Ostrowiec Świętokrzyski, Ćmielów i Kunów. Łączna powierzchnia gmin wynosi 616,33 km².
Powiat ostrowiecki posiada także swoje symbole, jakimi są herb i flaga. Herb Powiatu Ostrowieckiego składa się z zaokrąglonej od podstawy renesansowej tarczy podzielonej w słup, na której w polu prawym heraldycznym (lewym od strony patrzącego) czerwonym znajduje się od głowicy złota strzała wyprowadzona w górę na złotym półpierścieniu a od podstawy złoty księżyc rogami do góry, a nad nim złota sześciopromienna gwiazda - czyli godło oparte na wizerunku herbu własnego Ostrogskich stanowiącego połączenie dwóch herbów rycerskich: Ogończyk i Leliwa; w polu lewym heraldycznym (prawym od strony patrzącego) błękitnym znajduje się podwójny, złoty krzyż, z krótszym górnym ramieniem. Herb ten jest zbudowany według najlepszych zasad heraldyki. Pod względem łączenia barw i ich symboliki, nawiązuje do tworzenia herbów w średniowieczu. Według Katalogu Sicillusa (około 1450 roku) "Le blason des couleurs en armes" podaję symbolikę kolorów występujących w herbie Powiatu Ostrowieckiego. Barwa błękitna symbolizuje: wierność, skromność, oddanie; czerwona symbolizuje: zwycięstwo, panowanie, waleczność. Natomiast złota symbolizuje: świetność, doskonałość, mądrość, szacunek i wybitność. Flaga Powiatu Ostrowieckiego jest tautologiczna, będąca odwzorowaniem samego herbu. Patrząc na płat flagi podzielony w słup, widzimy w polu prawym heraldycznym (lewym od strony patrzącego) czerwonym od głowicy złotą strzałę wyprowadzoną w górę na złotym półpierścieniu a od podstawy złoty księżyc rogami do góry, a nad nim złotą sześciopromienną gwiazdę - czyli godło oparte na wizerunku herbu własnego Ostrogskich stanowiącego połączenie dwóch herbów rycerskich: Ogończyk i Leliwa; zaś w polu lewym heraldycznym (prawym od strony patrzącego) błękitnym znajduje się podwójny, złoty krzyż, z krótszym górnym ramieniem. Walory historyczne, krajobrazowe oraz rekreacyjne miasta czynią z Ostrowca ważny ośrodek turystyczny.
Rozdział II
PODSTAWY PRAWNE FUNKCJONOWANIA POWIATU OSTROWIECKIEGO
2.1. Wprowadzenie.
Prawne podstawy funkcjonowania oraz działania powiatu zauważyć można już w ustawie z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U.Nr 84, poz. 426 z późn.zm.), zwanej dalej „Małą Konstytucją”. Owe podstawy prawne nie osiągnęły rozwinięcia w ustawodawstwie zwykłym i przez okres sześciu lat obowiązywania ustawy nie doszło do utworzenia samorządu terytorialnego na poziomie powiatu. W piątym rozdziale Małej Konstytucji stanowiły, iż samorząd terytorialny jest podstawową formą organizacji lokalnego życia publicznego a także, że podstawową jednostką samorządu jest gmina, a pozostałe jednostki samorządu terytorialnego określa ustawa (art. 70 ust. 4). Oznaczało to z jednej strony wzmocnienie konstytucyjnych podstaw działania utworzonych 27 maja 1990 r. gmin, a z drugiej strony wpisanie jako zasady konstytucyjnej istnienie samorządu terytorialnego na poziomie gminy, z jednoczesnym zagwarantowaniem innych niż gminnych jednostek samorządu terytorialnego. Pozostałe jednostki miała określać ustawa jednak do ich utworzenia i określenia nie doszło. Mała Konstytucja nie przesądziła, iż jednostkami tymi będą powiaty jednakże ogólne sformułowanie art. 70 ust. 4 pozwala na przyjęcie takiego poglądu.
2.2. Konstytucja Rzeczypospolitej z dnia 2 kwietnia 1997 roku.
Obowiązująca Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, która weszła w życie 17 października 1997 roku przewiduje bardziej precyzyjne unormowania prawne dotyczące utworzenia powiatów, mimo tego iż ich nazwanie w sposób jednoznaczny w Konstytucji nie nastąpiło.
W rozdziale szóstym Konstytucji- Samorząd terytorialny- jako jednostkę samorządu terytorialnego określa się gminę, odsyła jednocześnie do ustawodawstwa zwykłego określenie innych oprócz gminy jednostek samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego.
Konstytucja poświęca samorządowi cały rozdział szósty, art. 163- 172, należy jednak zauważyć, iż podstawowe artykuły dotyczące samorządu terytorialnego zawarte są nie w rozdziale pod tytułem „Samorząd terytorialny”, a w rozdziale pierwszym „Rzeczypospolita”. Mowa tutaj o art. 15 oraz art. 16. Podstawowa zasada konstytucyjna dotycząca samorządu terytorialnego została sformułowana w preambule- zasada pomocniczości. Samorządu terytorialnego dotyczą wreszcie przepisy Konstytucji mówiące o źródłach prawa w odniesieniu do prawa miejscowego (art. 87 ust. 2 i art. 94) a także art. 184, który określa w odniesieniu do orzekania o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego (także powiatowego) ust. 2, na mocy którego Najwyższej Izbie Kontroli przysługuje prawo kontrolowania działalności organów samorządu terytorialnego (w tym powiatowego), komunalnych osób prawnych oraz innych komunalnych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności.
Konstytucja wyklucza możliwość występowania wyłącznie samorządu gminnego, samorząd ten jest traktowany jako podstawowy: według art. 164 ust.1 gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego nie jest jednak jedyny, ponieważ ustawa określa inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego. Zwykłemu ustawodawcy nakazuje się wprowadzenie co najmniej jednego dalszego szczebla samorządu, w tym jednego szczebla samorządu regionalnego. Ustawodawca konstytucyjny uchylił się od podjęcia decyzji w przedmiocie kształtu ponadgminnych szczebli samorządu, oznacza to że umożliwił realizację zarówno projektów wprowadzenia samorządu powiatowego- który zwłaszcza przy stosunkowo małych, tradycyjnych powiatach można określać z samorządem gminnym jako samorząd lokalny. W 1998 roku ustawodawca zwykły rozstrzygał jednak omawiane kwestie w sposób bardzo tradycyjny- wprowadził zgodnie ze zwyczajami II Rzeczypospolitej trójstopniowy podział administracyjny na gminy, powiaty i województwa. Konstytucja stawia także wynikający z art. 169 ust. 2 wyraźny wymóg wyborów do organów stanowiących samorządu, bez względu na szczebel. Wymóg ten sformułowany został już wcześniej w art. 72 ust. 1 Małej Konstytucji, który w rezultacie zasadniczo uniemożliwiał przyjęcie w odniesieniu do samorządu powiatowego rozwiązań polegających na obsadzeniu mandatów w organie stanowiącym samorządu przez delegatów organów stanowiących samorządów niższego szczebla. Aktualnie takie rozwiązanie jest konstytucyjnie zabronione.
Utworzono także w art. 169 ust. 3 możliwości ustawowego wprowadzenia bezpośredniego wyboru organów wykonawczych jednostek samorządu, ale też utrzymywania tradycyjnego modelu wybierania przez organ stanowiący. W Konstytucji znajduje się także art. 163 ustanawiający znacznie silniejsze domniemanie właściwości samorządu terytorialnego- „Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Art. 167 ust. 1- 3 wyraźnie nakazuje aby zadaniom samorządu odpowiadały ich dochody ( dochody własne lub subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa), a co za tym idzie źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego określone są w ustawie, świadczy o tym ust. 3 tegoż artykułu, ponadto „ Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych” (art. 167 ust. 4). Przepisy rozdziału siódmego przede wszystkim rozbudowują i dopracowują zasady wyrażone już wcześniej w Małej Konstytucji. Do tej kategorii przepisów można zaliczyć także: 1. art. 165 ust. 2, umacniający zasadę samodzielności jednostek samorządu terytorialnego przez wyraźne poddanie tej samodzielności ochronie sądowej, art. 166 ust. 2, który doprecyzowuje instytucję zadań zleconych administracji rządowej, 2. art. 166 ust. 3, zgodnie, z którym spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego, a organami administracji rządowej są rozstrzygane przez rządy administracyjne, 3. art. 168, który przyznaje jednostkom samorządu prawo ustalania, w zakresie określonym w ustawie, wysokość podatków i opłat lokalnych, 4. art. 169 ust. 4, który wskazuje, że organy stanowiące jednostek samorządu określają, w granicach ustaw, ustrój wewnętrzny tych jednostek, 5. art. 170, który precyzyjniej niż art. 72 ust. 2 Małej Konstytucji określa instytucję referendum lokalnego, 6. art. 171, który dotyczy nadzoru nad działalnością samorządu, 7. art. 172, który dotyczy zrzeszenia się jednostek samorządu.
2.3. Europejska Karta Samorządu Lokalnego i inne umowy międzynarodowe.
Podstawowe znaczenie w kategorii umów w zakresie samorządu terytorialnego ma Europejska Karta Samorządu Lokalnego, wypracowana w ramach Rady Europy, która została sporządzona w Strasburgu października 1985 roku, ogłoszona w Dzienniku Ustaw 1994 roku (nr 124, poz. 607). Należy zauważyć, iż w tytule EKST oraz jej przepisach określenia „Local Self Government” i „L'Autonomie Locale” należało przetłumaczyć jako „samorząd lokalny” a nie - „samorząd terytorialny”, co poprawniej oddałoby językowe znaczenie określenia oraz przekazałoby istotę uregulowania. W rzeczywistości chodzi bowiem o samorząd lokalny, a nie terytorialny. Karta ta nie obejmuje samorządu regionalnego, dla którego wypracowano osobną Kartę w ramach Rady Europy, chodzi tutaj o Europejską Kartę Samorządu Regionalnego, uchwaloną 3- 5 czerwca przez IV Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy, jednakże pozostając wciąż projektem nie stała się ona źródłem prawa w tradycyjnym jego rozumieniu.
Europejska Karta Samorządu Lokalnego zawiera ogólne zasady dotyczące samorządu lokalnego, wspólne dla demokratycznych państw Europy, a to ze względu na różne tradycje i rozwiązania narodowe oznacza konieczność czasem bardzo ogólnej redakcji jej postanowień, zwłaszcza dotyczących kwestii organizacyjnej. Głównym punktem Karty jest rola samorządu lokalnego jako instrumentu uczestnictwa obywateli w kierowaniu sprawami publicznego w oparciu o zasady demokracji i decentralizacji władzy, a także konieczność uznania zasady samorządności lokalnej w ustawodawstwie oraz w miarę możliwości w konstytucji. Samorząd lokalny jest określony jako „prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców”, realizowane „przez rady i zgromadzenia, w skład których wchodzą członkowie wybierani w wyborach wolnych, tajnych, bezpośrednich i powszechnych”, co „nie wyklucza możliwości odwołania się do zgromadzeń obywateli, referendum lub każdej innej formy bezpośredniego uczestnictwa obywateli, jeżeli ustawa dopuszcza takie rozwiązanie”. Wyżej wymienionym sformułowaniom odpowiada treść odpowiednich przepisów Konstytucji RP.
Karta zawiera postanowienia dotyczące: 1. Zakresu działania samorządu lokalnego (art. 4), sformułowany w sposób odpowiadający zasadzie pomocniczości, 2. Ochrony granic społeczności lokalnych (art. 5), wymagające uprzedniego przeprowadzenia konsultacji ze społecznością, której granice zamierza się zmienić, przy czym konsultacja ma być przeprowadzona „możliwie w drodze referendum, jeżeli ustawa na to zezwala” (postanowienie to może mieć w naszym kraju znaczenie praktyczne), 3. Dostosowania struktur i środków administracyjnych do zadań społeczności lokalnych (art. 6) w zakresie samodzielnego ustalania wewnętrznych struktur oraz zatrudniania odpowiednio wykwalifikowanych pracowników, 4. Odpowiedniego statusu przedstawicieli wybranych do władz lokalnych (art.7), umożliwiającego należyte wykonywanie mandatu, 5. Dopuszczalności „kontroli administracyjnej” ( czyli w naszym języku prawniczym nadzoru), zasadniczo ograniczonego do sfery legalności oraz sprawowanego „z zachowaniem proporcji między zakresem interwencji ze strony organu kontrolującego a znaczeniem interesów, które ma on chronić”, co odpowiada ogólniejszej zasadzie proporcjonalności (art. 8), 6. Zasad finansowania społeczności lokalnych (art. 9), które można określić jako zasady samodzielności finansowej, w tym prawa do posiadania własnych wystarczających zasobów finansowych, dostosowania zasobów finansowych do zakresu zadań i kompetencji oraz prawa do swobodnego prowadzenia własnej polityki w zakresie przyznanych kompetencji, 7. Prawa do zrzeszania się z innymi społecznościami lokalnymi oraz do przestępowania do stowarzyszeń, także międzynarodowych, jak również do współpracy ze społecznościami innych państw na warunkach przewidzianych prawem (art. 10), 8. Prawnej ochrony samorządu lokalnego (art. 11), tj. prawa do odwołania się do sądu w celu zapewnienia swobodnego wykonywania uprawnień oraz poszanowania zasad samorządności lokalnej przewidzianych w konstytucji lub w ustawodawstwie. Ponadto Karta w szczególności: 1. Ustala w art. 2, iż „zasada samorządności terytorialnej musi być uznana w prawie wewnętrznym oraz, w miarę możliwości, w Konstytucji”, 2. Przewiduje w preambule, że „społeczności lokalne stanowią jedną z zasadniczych podstaw ustroju demokratycznego” a „prawo obywateli do uczestnictwa w kierowaniu sprawami publicznymi jest jedną z demokratycznych zasad, wspólnych dla wszystkich państw członkowskich Rady Europy” i właśnie na szczeblu lokalnym prawo to może być realizowane w sposób najbardziej bezpośredni”, 3. Ustanawia w art. 3 ust. 1, że „samorząd terytorialny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców”. Wymienione reguły znajdują się w Konstytucji RP (rozdział VII) oraz w przepisach ustawy powiatowej.
2.4. Ustawy oraz zasady ustrojowe.
Wśród aktów rangi ustawowej dotyczących samorządu terytorialnego szczególne znaczenie mają samorządowe ustawy ustrojowe, które zawierają rozstrzygnięcia dotyczące zakresu działania, zasad organizacji poszczególnych kategorii jednostek samorządu terytorialnego, jak również innych instytucji ściśle związanych z samorządem terytorialnym. Ustawy ustrojowe mają charakter publicznoprawny- dotyczą one materii właściwych prawu publicznemu, takich jak ustrój, zakres oraz tryb działania odpowiednich władz publicznych. Znajdują się one zarazem tam, gdzie dany typ władz publicznych jest wyposażony w osobowość prawną prawa cywilnego (jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną z mocy konstytucji)- ustawami ustrojowymi w rozumieniu doktryny prawa cywilnego, tzn. ustawami określającymi ustrój tych poszczególnych kategorii osób prawnych, zwłaszcza z punktu widzenia ich reprezentacji w stosunkach cywilnoprawnych
Najważniejszymi ustawami ustrojowymi są ustawy określające ustrój jednostek samorządu terytorialnego poszczególnych szczebli, jeżeli mowa o powiecie należy brać pod uwagę ustawę z dnia 5 czerwca 1998 roku „0 samorządzie powiatowym” Ustawa powiatowa była wyraźnie wzorowana na ustawie gminnej z 1990 roku- także od strony redakcyjnej. Swoistą ustawę ustrojową stanowi Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Ustawą ustrojową szczególną ze względu na przedmiot unormowania jest ustawa z 24 lipca 1998 roku „o wprowadzeniu trójstopniowego podziału terytorialnego państwa”, a także ustawa z 15 września 2000 roku „o referendum lokalnym” oraz ustawa z tego samego dnia „o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych”.
Do powiatu- jako lokalnej wspólnoty samorządowej, mającej umocowanie w konstytucji, mają zastosowanie jej zasady ustrojowe, odnoszące się również do samorządu terytorialnego. Wśród nich należy w szczególności wskazać następujące zasady: 1. Pomocniczości wynikająca z preambuły Konstytucji i stanowiącą, że prawa podstawowe dla państwa oparte są na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot; zasada ta sformułowana w doktrynie chrześcijańskiej, w tym Kościoła katolickiego, pod koniec XIX w., przejęta została obecnie przez konstytucję niektórych państw europejskich, a także przez Traktat z Maastricht; wyraża ona przekonanie, że zaspokajanie podstawowych potrzeb człowieka powinno przede wszystkim następować na najniższym poziomie wspólnoty, wyższe poziomy wspólnoty przychodzą z pomocą wówczas, gdy wspólnoty niższe nie są w stanie samodzielnie zaspokoić tych potrzeb, 2. Demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji); utworzenie kolejnych struktur samorządu terytorialnego (powiatu i województwa) i przekazanie tym samorządom określonych zadań i kompetencji z pewnością uznać należy za jej realizacje, 3. Państwa unitarnego, na co wskazuje art. 3 Konstytucji, stanowiący o jednolitości państwa polskiego, co oznacza, że żaden z jego obszarów nie może zostać wyodrębniony jako samodzielny byt prawny jednostki państwowej; obszar ten może jednakże zostać podzielony na określone jednostki, tzn. gminy, powiaty, województwa, które nie uzyskują jednak charakteru samodzielnego bytu prawnego jednostki państwowej, 4. Decentralizacji władzy publicznej, co przewiduje art. 15 i 16 Konstytucji, gwarantując udział samorządu terytorialnego w spawowaniu władzy publicznej oraz wykonywanie przez niego istotnej części zadań publicznych, przyznanych i przekazanych ustawowo, imieniem własnym i na własną odpowiedzialność; realizacja tych zadań związana jest z przyznaniem jednostką samorządu terytorialnego określonych ustawami zadań i kompetencji, a także własnego majątku i środków materialnych na ich realizację, 5. Domniemania właściwości samorządu terytorialnego zawartą w art. 163 i 164 Konstytucji, która oznacza, że w sytuacji, gdy Konstytucja lub ustawy zwykłe nie przewidują wyraźnych unormowań dotyczących przekazywania zadań publicznych organom innych władz publicznych- zadania te należą do właściwości samorządu terytorialnego; jednocześnie w ramach struktur tego samorządu- pierwszeństwo w realizacji zadań należy do gmin, jako podstawowych jego jednostek; dopiero wyraźne zastrzeżenie zadań na rzecz innych jednostek samorządu terytorialnego ( powiatu, województwa) wyłącza kompetencje gminy w tym zakresie; o tym, jak istotne znaczenie przywiązuje ustawodawca konstytucyjny do tej zasady świadczy przepis art. 146 ust. 2 Konstytucji, który określa, że do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego; norma ta potwierdza prymat jednostek samorządu terytorialnego w realizacji określonych ustawowo zadań i kompetencji, jak również wzmacnia powołaną już zasadę pomocniczości, 6. Praworządności określoną w art. 7 Konstytucji, która przewiduje, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa; zasada ta oznacza, że usytuowane wśród organów władzy publicznej organy samorządu terytorialnego mogą działać jedynie w granicach obowiązującego prawa (gdy prawo nakazuje podejmowanie określonych działań lub wyraźnie uznaje je za dozwolone), nie mogą natomiast twierdzić, że to co nie jest zakazane, jest prawnie dozwolone; zasada ta ma podstawowe znaczenie dla praworządnego działania jednostek samorządu terytorialnego i ich organów.
Konieczne jest także zwrócenie uwagi na to, iż w działalności samorządu terytorialnego, a w szczególności po utworzeniu powiatów i województw oraz rozpoczęciu przez nie codziennej działalności, zastosowanie mają także dwie zasady konstytucyjne. Chodzi tutaj o zasady: 1. Bezpośredniego stosowania Konstytucji (art. 8 ust. 2); Konstytucja- jako najwyższe prawo Rzeczypospolitej Polskiej (ar. 8 ust. 1) będzie miała z pewnością zastosowanie w działalności prawotwórczej organów samorządu terytorialnego lub podczas wydawania przez te organy rozstrzygnięć w postępowaniu administracyjnym, wówczas, gdy normy konstytucyjne nie zostały jeszcze skonkretyzowane, 2. Przestrzegania przez Rzeczpospolitą Polską wiążącego ją prawa międzynarodowego (a zatem również przez wszystkie działające organy władzy oraz administracji rządowej i samorządowej), wyrażona w art. 9 Konstytucji; jeżeli wynika to z postanowień prawa międzynarodowego- prawo to będzie przestrzegane w stosunkach wewnętrznych.
2.5. Ustawa o finansach publicznych oraz inne ustawy finansowe.
Niewątpliwie ważnym źródłem prawa w odniesieniu do finansów jednostek samorządu jest ustawa z 30 czerwca 2005 roku „o finansach publicznych”, która 1 stycznia 2006 roku zastąpiła poprzednią ustawę noszącą ten sam tytuł z 26 listopada 1998 roku, owa ostatnia ustawa od 1 stycznia 1999 r. zajęła miejsce dawnego prawa budżetowego, mając jednakże szerszy zakres.
Ustawa z 1998 r. podzieliła sektor finansów publicznych na sektor rządowy oraz na sektor samorządowy, obejmujący jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz podległe tym organom jednostki organizacyjne. Od 1 stycznia 2001 r. nie zawierała już ona przepisu art. 5 ust. 2, który wprowadził powyższy podział. Jednostki samorządowe znalazły się w ogólnym wyliczeniu jednostek sektora finansów publicznych. Nowa ustawa o finansach publicznych dzieli sektor finansów na trzy podsektory: rządowy, samorządowy oraz ubezpieczeń społecznych.
Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego, jak również zasady ustalania oraz tryb przekazywania subwencji ogólnej i udzielania dotacji określone zostały w ustawie z 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000, której moc została przedłużona na rok 2001, a następnie rok 2002 i 2003. Od 1 stycznia 2004 r. obowiązuje ustawa z 13 listopada 2003 r. „ o dochodach jednostek samorządu terytorialnego”.W zakresie dochodów oczywiste znaczenie mają odpowiednie ustawy podatkowe, szczególnie ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. „o podatkach i opłatach lokalnych”.
2.6. Ustawa o gospodarce komunalnej.
Jako efekt prac toczących się od 1991 r. prac nad unormowaniem kwestii działalności gospodarczej gmin czy też przedsiębiorczości komunalnej powstała ustawa z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, obowiązująca od 20 lutego 1997 r. Ustawa odnosi się do sfery działalności gospodarczej jednostek samorządu terytorialnego. Projekt ustawy powstał z inicjatywy poselskiej a krytyczne opinie ekspertów, stanowisko rządu oraz poprawki senatu nie zostały przez sejm uwzględnione. Ustawa jest mało czytelna i budzi wiele zastrzeżeń interpretacyjnych min. Z powodu zbyt ogólnych terminów i odsyłania do innych ustaw. Po nowelizacji w 1998 r. dotyczy ona nie tylko gmin, ale wszystkich jednostek samorządu terytorialnego, chodź w odniesieniu do powiatów i województw w ograniczonym zakresie, z powodu unormowania sfery ich działalności gospodarczej we właściwych ustawach ustrojowych.
W omówieniu w/w ustawy podstawową trudność sprawia określenie jej zakresu przedmiotowego jako gospodarki komunalnej, zdefiniowanej szerzej niż pierwotny cel, tj. unormowanie działalności gospodarczej jednostek samorządu. Przez gospodarkę komunalną ustawa rozumie wykonywanie przez jednostki samorządu terytorialnego zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, a tylko jako przykład wymienia ona „zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych”, czyli sferę która można łączyć z działalnością gospodarczą. W doktrynie podejmuje się próby zwężenia pojęcia zakresu gospodarki komunalnej odczytując go jako działalność wykonywana przez jednostki samorządu terytorialnego, której celem jest zaspokajanie potrzeb wspólnoty w sferze użyteczności publicznej. Szersze rozumienie gospodarki komunalnej- przy sformułowaniu art. 3 ust. 1 ustawy „jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzać wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach ogólnych, z zastosowaniem przepisów o zamówieniach publicznych”- spowodowało, że wejście w życie ustawy zostało uznane w niektórych kręgach za wprowadzenie obowiązku stosowania trybu zamówień publicznych w odniesieniu do udzielania organizacjom pozarządowym dotacji na finansowanie lub dofinansowanie wykonywania przez nie zadań publicznych z zakresu zadań własnych danej jednostki samorządu obowiązek taki w wielu przypadkach mógł być pozbawiony sensu, kwestia ta doczekała się rozwiązania wraz z wejściem w życie ustawy z 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która stwarza podstawy takiego rozwiązania. Tym samym nadano ustawie nowe brzmienie, odpowiadające rozwiązaniom ustawy o działalności pożytku publicznego- art. 3 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej „ jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach ogólnych- z uwzględnieniem przepisów o finansach publicznych lub, odpowiednio przepisów o zamówieniach publicznych i przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie”.
Rozdział III
RADA POWIATU
3.1. Wybory do rady powiatu oraz jej czas działania.
Rada powiatu jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu. W szczególności rada jest wybierana w wyborach powszechnych, jest organem kolegialnym, działającym na zasadzie quorum i składa się z radnych, których liczba jest względnie proporcjonalna do liczby mieszkańców danego powiatu. Opisywany organ wyłaniany jest w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich oraz tajnych. Stanowi więc formę demokracji pośredniej w samorządzie powiatowym. Zasady i formę przeprowadzenia wyborów określa Ordynacja wyborcza. Rada powiatu jest organem kadencyjnym, kadencja ta trwa 4 lata od dnia wyborów. Liczebność rady powiatu pierwotnie określana była na podstawie art. 132 Ordynacji wyborczej. Rada składała się z 20 radnych w powiatach liczących do 40.000tys. mieszkańców, a w powiatach liczących większych dochodziło po 5 radnych na każde rozpoczęte 20.000tys. mieszkańców, jednak nie więcej niż 39. Powołana w dniu 15 lutego 2002r. ustawa w punkcie dotyczącym organów gminy ustaliła liczbę radnych na 15 w powiatach do 40.000tys. mieszkańców oraz po dwóch na każde rozpoczęte 20.000tys. mieszkańców, jednak nie więcej niż 29 radnych. Radnych wybiera się w okręgach, na które przypada od 3 do 10 mandatów, głosując na listy wyborcze. W powiecie ostrowieckim na dzień dzisiejszy funkcję radnego piastuje 23 osoby, mianowicie: Bąbel Teresa ,Biel-Żak Agnieszka, Czajkowski Janusz, Dziewirz Alfred, Fiolik Stanisław, Barańska Danuta, Górniak Paweł, Jojko Janusz, Kałamaga Zdzisław, Kamińska Inga, Kopański Piotr, Kryj Andrzej, Libuda Mieczysław, Minkina Robert, Mrugała Romuald, Kuba Jarosław, Piwnik Teresa, Proksa Ryszard, Siedlarz Roman, Siporski Wojciech, Stachowicz Jan, Bilski Marek oraz Żądło Hubert.
Zasady dotyczące czasu trwania rad powiatu wprowadza ustawa o samorządzie powiatowym. Zasady te regulują art. 9 ust. 2 (kadencja rady trwa 4 lata), art. 10 (odwołanie rady powiatu przed upływem kadencji następuje w drodze referendum powiatowego), art. 83 ust. 1 ( w razie powtarzającego się naruszenie przez radę powiatu Konstytucji lub ustaw, Sejm na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może w drodze uchwały rozwiązać radę powiatu, rozwiązanie rady jest równocześnie rozwiązaniem wszystkich organów powiatu). Do rad powiatu mają również zastosowanie przepisy o rozwiązaniu rady z mocy prawa, zawarte w ustawie- Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów oraz sejmików województw (art.197 ust.1 pkt. 4 ust. 5). Oprócz tych sytuacji rada powiatu rada powiatu ulega rozwiązaniu jeśli nie dokona wyboru zarządu w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów. Do czasu wyboru zarządu przez nową radę, wybraną w przedterminowych wyborach, Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobę, która w tym okresie pełni funkcję organów powiatu. Jeżeli dana sytuacja powtórzy się, tzn. nowo wybrana rada ponownie nie zdoła wybrać zarządu powiatu w terminie trzech miesięcy od dnia wyborów, nie przeprowadza się wówczas kolejnych przedterminowych wyborów, ale do czasu wyborów terminowych kompetencje rady i zarządu przejmuje komisarz rządowy, ustanowiony przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. W odniesieniu do rady powiatu do rady powiatu nie ma natomiast zastosowania instytucja zakończenia działania rady z mocy prawa (art. 67 ust. 3 ustawy o referendum lokalnym). Wynika to stąd, że organem wykonawczym powiatu jest zarząd, który nie jest wybierany w wyborach powszechnych, toteż jego odwołanie nie wymaga przeprowadzenie referendum.
3.2. Zadania i kompetencje rady powiatu.
W kwestii zadań i kompetencji organów samorządu na szczeblu powiatu ogólne podstawy ich ustalania daje ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku. Wynika z niej, że powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, a następnie wydziela zakres tych zadań tj. promocja i ochrona zdrowia, pomoc społeczna, edukacja publiczna itd., z ustawy wynika, które z nich będą miały charakter ponadgminny. Dopiero analiza ustawy kompetencyjnej z dnia 24 sierpnia 1998 roku a także później wydanych ustaw wskaże jaki zakres zadań i kompetencji przypadnie powiatowi. Będzie on znaczny nie tylko w sferze własnej, ale także zleconej z zakresu administracji rządowej, powiat przejął bowiem prawie całość zadań i kompetencji kierownika rejonu. W drodze porozumienia może on przekazać zdania gminie, a także sam przejąć zadania województwa również na podstawie porozumienia. Jednakże w ustawie znajduje się dyrektywa, iż zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin. Rada powiatu jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu, jako organ stanowiący może na podstawie upoważnień ustawowych podejmować uchwały prawne wiążące ich adresatów. Adresatami uchwał mogą być mieszkańcy powiatu, organy powiatu lub inne podmioty działające na terenie powiatu, natomiast jako organ kontrolny rada powiatu może kontrolować działalność zarządu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych. Wyłączne właściwości rady określa artykuł 12 ustawy powiatowej. Ustawa o samorządzie powiatowym nie wprowadza domniemania kompetencji rady powiatu, natomiast bardzo zbliżony do katalogu kompetencji rady gminy jest katalog kompetencji, które należą do wyłącznej właściwości rady powiatu i nie mogą być realizowane przez inny organ a w szczególności przez zarząd powiatu, ani temu organowi przekazane.
Zgodnie z artykułem 12 ustawy powiatowej do wyłącznej właściwości rady należy przede wszystkim: 1. stanowienie aktów prawa miejscowego, w tym uchwalanie statutu powiatu; 2. wybór i odwołanie zarządu oraz ustalenie wynagrodzenia jego przewodniczącego; 3. powoływanie i odwoływanie, na wniosek starosty, sekretarza powiatu i skarbnika powiatu, będącego głównym księgowym budżetu powiatu; 4. stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz rozpatrywanie sprawozdań z jego działalności, w tym z działalności finansowej; 5. uchwalanie budżetu powiatu; rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz 6. podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium dla zarządu z tego tytułu; 7. podejmowanie uchwał w sprawach wysokości podatków i opłat w granicach określonych ustawami; 8. podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu; zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub szczególne nie stanowią inaczej (uchwała rady powiatu jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony do trzech lat strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość, do czasu określenia zasad zarząd może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady powiatu); (emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu; zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów; ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych przez zarząd oraz maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez zarząd w roku budżetowym; zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustaloną corocznie przez radę powiatu; tworzenia i przystępowania do związków, stowarzyszeń, fundacji ( do których jednak nie można przystępować, co wynika z istoty tych niekorporacyjnych osób prawnych) i spółdzielni oraz ich rozwiązywania lub występowania z nich (fundacja nie może być rozwiązana lub tym bardziej nie można z niej wystąpić); tworzenia i przystępowania do spółek, ich rozwiązywania i występowania z nich oraz określania zasad wnoszenia wkładów oraz obejmowania, nabywania i zbywania udziałów i akcji; współdziałania z innymi powiatami i z gminami (jeżeli jest to związane z koniecznością wydzielenia majątku); tworzenia, przekształcania i likwidacji jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek; 9. podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań z zakresu administracji rządowej i zadań powierzonych; 10. określanie wysokości sumy, do jakiej zarząd może samodzielnie zaciągać zobowiązania; 11. podejmowanie uchwał w sprawach herbu powiatu i flagi powiatu; 12. podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi innych państw oraz przystępowania do międzynarodowych organizacji społeczności lokalnych; 13. uchwalanie powiatowego programu zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego; 14. uchwalanie powiatowego programu przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy; 15. dokonywanie oceny stanu bezpieczeństwa przeciwpożarowego i zabezpieczenia przeciwpowodziowego powiatu; 16. Podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i studentów; 16. Podejmowanie uchwał w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady powiatu.
3.3. Organy rady powiatu i tryb jej obrad.
Zakres działania rady powiatu obejmuje najważniejsze sprawy wspólnoty samorządowej oraz funkcjonowania jej władz, zakres ten nie jest zamknięty, ponieważ do wyłącznej właściwości rady powiatu mogą być przekazane w drodze ustawowej także inne sprawy. Rada powiatu wybiera ze swego składu przewodniczącego oraz 1-2 wiceprzewodniczących, funkcji tych nie wolno łączyć ze stanowiskiem członka zarządu powiatu. Ustawa o samorządzie powiatowym nie wlicza przewodniczącego rady do organów powiatu a jedynie do organów rady powiatu. Przewodniczący i wiceprzewodniczący są wybierani z grona radnych bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym, wykładnię dotyczącą ustalenie bezwzględnej większości głosów w zależności od parzystej lub nieparzystej liczby głosujących znajdujemy w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 września 1991 roku, w którym pojęcie bezwzględnej większości głosów wyjaśnione jest przez regułę: 50% + 1 głos, wyrok ten może być traktowany jako wskazówka tylko w przypadku gdy parzystej liczby ważnie oddanych głosów. Jeżeli natomiast w głosowaniu mamy do czynienia z nieparzystą liczbą głosujących, to wówczas zastosowanie tej reguły jest niepotrzebne, oznacza to jednak wprowadzenie w drodze wykładni innego wymogu co do progu większości (większość kwalifikowana),niż przewiduje to ustawodawca Przewodniczącym, wiceprzewodniczącym może zostać jedynie radny niebędący członkiem zarządu powiatu. Przewodniczący rady powiatu organizuje jej pracę, zwołuje sesje oraz przewodniczy obradom, nie jest on wyposażony w inne samoistne kompetencje. Przewodniczący rady powiatu jest pracodawcą w rozumieniu przepisów kodeksu pracy w stosunku do starosty. Odwołanie przewodniczącego rady i wiceprzewodniczących może nastąpić na wniosek 1/4 ustawowego składu rady powiatu, zarządu lub starosty. Przewodniczący jest zobowiązany zwołać sesję nadzwyczajną w terminie 7 dni od daty złożenia wniosku w tej sprawie.
Rada powiatu jako organ kolegialny pracuje w trybie sesyjnym, wyróżniamy sesje: zwyczajne (zwoływane przez przewodniczącego w miarę potrzeby, jednak co najmniej raz na kwartał. Pierwszą sesję nowo wybranej rady zwołuje przewodniczący rady poprzedniej kadencji w terminie nie dłuższym niż 7 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów do rad powiatów na obszarze całego kraju lub w wypadku wyborów przedterminowych w ciągu 7 dni po ogłoszeniu wyników tych wyborów, po upływie powyższego terminu sesję zwołuje przewodniczący komisji wyborczej w ciągu 21 dni po ogłoszeniu wyników wyborów; do zawiadomienia o zwołaniu sesji dołącza się porządek obraz wraz z projektami uchwał, jeżeli wybory były wynikiem referendum lokalnego w sprawie odwołania rady powiatu , pierwszą sesję zwołuje osoba, którą Prezes Rady Ministrów wyznaczył do pełnienia funkcji organów jednostki samorządu terytorialnego; pierwszą sesję nowo wybranej rady powiatu, do czasu wyboru przewodniczącego rady prowadzi najstarszy wiekiem radny obecny na sesji rady), nadzwyczajne ( zwoływane przez przewodniczącego na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady lub zarządu, w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku.
Z uwagi na szeroki zakres zadań rady istnieje potrzeba przekazywania części jej zadań innym organom do rozstrzygania, we wszystkich sprawach. Istotną rolę w tym zakresie odgrywają komisje (organy wewnętrzne rady), ich istnienie, przedmiot działania oraz skład osobowy zależy od uznania rady, która może powołać komisje stałe. Jedna z nich to komisja rewizyjna, mająca charakter obligatoryjny, która jest komisją powołaną dla kontroli zarządu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych. Rada samorządu powiatowego może również powołać komisje doraźne dla wykonania zadań nadzwyczajnych. W skład komisji w odróżnieniu od samorządu gminnego, nie mogą wchodzić osoby spoza rady. Komisje przedkładają radzie powiatu swoje plany pracy oraz sprawozdania z działalności. W całym zakresie działania komisje podlegają radzie powiatu i nie są wyposażone we własne kompetencje, z wyjątkami określonymi w ustawie o samorządzie powiatowym (np. kompetencje komisji rewizyjnej do przedkładania wniosku w sprawie udzielenia lub nie udzielenia absolutorium zarządowi powiatu). Działalność komisji jest ściśle związana z wewnętrzną działalnością na rzecz rady powiatu, w zakresie określonego przedmiotu działania. Rada ustala przedmiot działania oraz skład osobowy komisji, komisje zaś podlegają radzie powiatu w całym zakresie swojej działalności. W skład komisji mogą wchodzić wyłącznie radni, również pełniący funkcję przewodniczącego rady i zastępcy oraz wchodzący w skład zarządu, łączenie funkcji w zarządzie z członkostwem w komisjach wydaje się jednak bezcelowe. Za pracę w komisji radnemu przysługuje dieta, ustawa wprowadziła jednak ograniczenie do pobierania diet z tytułu członkostwa w nie więcej niż dwóch komisjach. Rada ministrów określa w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość diet przysługujących radnemu w ciągu miesiąca, uwzględniając liczbę mieszkańców powiatu.
3.4. Status prawny radnego.
Status prawny radnego został określony w ustawie o samorządzie powiatowym tak jak również w ustawie samorządowej z 1990 roku, do radnego powiatu stosuje się także postanowienia antykorupcyjne, zawarte w art. 25a-25h dodane do ustawy w 2002 roku i obowiązujące od 01.01.2003 roku. Chodzi tutaj o podejmowanie dodatkowych zajęć i otrzymywanie darowizn, które podważają zaufanie wyborców, prowadzenie działalności gospodarczej itp. Radny nie jest organem powiatu, a jedynie członkiem organu kolegialnego. Przed objęciem mandatu ma on obowiązek złożenia ślubowania, jeśli natomiast odmówi złożenia ślubowania jest to równoznaczne ze zrzeczeniem się mandatu radnego. Zarówno z roty ślubowania jak i ze szczegółowych ustaw wynika, iż radny zobowiązany jest kierować się dobrem powiatowej wspólnoty samorządowej jako całości. Zgodnie ze statusem prawnym radnego, mają oni obowiązek działać zawsze zgodnie z prawem; kierować się dobrem powiatowej wspólnoty samorządowej i przyjmować zgłaszane przez mieszkańców powiatu postulaty oraz przedstawiać je organom powiatu do rozpatrzenia; brać udział w pracach organów powiatu oraz powiatowych jednostek; nie brać udziału w głosowaniu gdy dotyczy to ich interesu prawnego; nie podejmować dodatkowych zajęć; nie powoływać się na swój mandat w związku z podjętymi dodatkowymi zajęciami lub działalnością gospodarczą, która jest prowadzona na ich własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami. Radni powiatowi są natomiast uprawnieni do: korzystania z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych (radnemu przysługuje zwolnienie od pracy zawodowej w celu umożliwienia brania udziału w pracach organów powiatu, rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady powiatu, której radny jest członkiem); rada powiatu może odmówić zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeśli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu. Radni powiatowi mogą tworzyć kluby radnych, ustawa nie określa żadnych zasad tworzenia owych klubów, jednakże na szczeblu powiatowym dominują kryteria polityczne tworzenia i przynależności do klubu. Uchwały klubów radnych reprezentujących określoną partię lub ugrupowanie polityczne stanowią przejaw reprezentowania stanowiska określonej grupy wyborców. Sprawę wysokości diet dla radnych normuje art. 21 ust. 5 ustawy powiatowej, z którego wynika, że wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć łącznie półtora krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących stanowiska kierownicze, dieta natomiast nie przysługuje radnemu pełniącemu odpłatnie funkcje członka zarządu w powiecie, w którym uzyskał mandat. Mandatu radnego powiatu nie można łączyć z mandatem posła lub senatora, wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody oraz członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego. Z radnym powiatu nie może być nie może być również nawiązany stosunek pracy w starostwie powiatowym tego powiatu, w którym uzyskał on mandat, jak również nie może on zostać kierownikiem jednostki organizacyjnej samorządu powiatowego.
Rozdział IV
ZARZĄD POWIATU
4.1. Charakter zarządu powiatu, tryb wyboru jego członków oraz czas działania.
Zarząd powiatu jest organem wykonawczym. W jego skład wchodzą starosta jako przewodniczący oraz pozostali członkowie w liczbie od 3 do 4 osób, w tym wicestarosta, wybrani przez rade powiatu ze swego grona bądź spoza składu rady. w powiecie ostrowieckim funkcję starosty pełni Waldemar Marek Paluch, wicestarosty- Andrzej Kryj, natomiast członkami zarządu są: Teresa Bąbel, Jan Stachowicz i Roman Siedlarz.
Członkostwa w zarządzie nie można łączyć z członkostwem w organie samorządu gminy i województwa oraz z zatrudnieniem w administracji rządowej, a także z mandatem posła lub senatora. Wybór pozostałych członków zarządu następuje na wniosek starosty. Wybór zarządu winien nastąpić w ciągu trzech miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów, jeżeli rada powiatu nie dokona wyboru w tym terminie, podlega ona rozwiązaniu z mocy prawa (art.29 ust. 1 ustawy powiatowej). Dokładna procedura wyboru zarządu powiatu przebiega dwuetapowo, w pierwszej kolejności rada dokonuje wyboru przewodniczącego zarządu- starosty, a następnie, zgodnie z koncepcją zarządu autorskiego, na wniosek przewodniczącego zarządu wybiera pozostałych członków, dokładna liczba członków zarządu powinna zostać wskazana przez radę powiatu w jej statucie. Wyboru starosty rada dokonuje w drodze uchwały podjętej bezwzględną większością głosów swego ustawowego składu w głosowaniu tajnym, zaś wybór wicestarosty i pozostałych członków zarządu następuje w drodze uchwały podjętej zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, też w głosowaniu tajnym (art. 27 ust. 2 ustawy powiatowej). Zgodnie z artykułem 4 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy- Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 102, poz. 1055) dodano do artykułu 26 ust. 2a ustawy o samorządzie powiatowym, zgodnie z którym członkiem zarządu powiatu nie może być osoba nie będąca obywatelem Polski. Powyższa zmiana weszła w życie 1 maja 2004 roku. Zarząd działa od momentu jego wyboru do dnia wyboru nowego zarządu przez nowo wybraną radę, tym samym kadencja zarządu jest powiązana z kadencją rady (wyjątkiem jest sytuacja, w której nie przeprowadza się wyborów przedterminowych do rady powiatu). Ustawa przewiduje dwie możliwości odwołania zarządu powiatu, pierwsza z tych możliwości wiąże się z instytucja absolutorium. Tak samo jak w gminie, z wnioskiem o udzielenie bądź nieudzielenie absolutorium zarządowi występuje do rady powiatu komisja rewizyjna. Rada podejmuje taką uchwałę bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady powiatu. Uchwała o nieudzieleniu zarządowi absolutorium jest równorzędna ze złożeniem wniosku o jego rozwiązanie, chyba że po zakończeniu roku budżetowego zarząd został odwołany z innej przyczyny. Poprzez nieudzielenie absolutorium rada może odwołać zarząd większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym. Druga możliwość nie łączy się z instytucją absolutorium znaczy to, iż rada może także odwołać większością 3/5 głosów ustawowego składu rady odwołać starostę z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium na wniosek co najmniej ¼ ustawowego składu rady a odwołanie starosty jest równoznaczne z odwołaniem zarządu. Inną możliwością zaprzestania działania zarządu jest rezygnacja starosty lub całego zarządu powiatu. Rezygnacja starosty oznacza także rezygnacje całego zarządu powiatu. Rada powiatu może również na uzasadniony wniosek starosty odwołać poszczególnych członków zarządu zwykła większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. W przypadku odwołania lub rezygnacji zarządu powiatu rada dokonuje wyboru nowego członka zarządu w ciągu trzech miesięcy po odwołaniu, bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w tajnym głosowaniu. W razie odwołania członka zarządu, który nie jest jego przewodniczącym, rada powiatu wyznacza nowego członka zarządu w ciągu jednego miesiąca od dnia jego odwołania, natomiast w przypadku rezygnacji z członkostwa w zarządzie powiatu przez członka niebędącego przewodniczącym zarządu, rada podejmuje uchwałę w sprawie przyjęcia jego rezygnacji zwykłą większością głosów nie później niż w ciągu jednego miesiąca od dnia złożenia rezygnacji. Uchwała rady jest równoznaczna z odwołaniem ze składu zarządu powiatu, natomiast niepodjęcie uchwały w tym terminie jest równorzędne z przyjęciem rezygnacji z upływem ostatniego dnia miesiąca, w którym winna być podjęta uchwała.
4.2. Zadania i kompetencje zarządu powiatu.
Zarząd wykonuje uchwały rady powiatu oraz zadania powiatu określone przepisami prawa. Zarząd wykonuje zadania przy pomocy starostwa powiatowego, kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu, które wspólnie tworzą powiatową administrację zespoloną. Organizację i zasady funkcjonowania starostwa powiatowego określa regulamin organizacyjny uchwalony przez radę powiatu na wniosek zarządu powiatu. Do zadań zarządu powiatu należy przede wszystkim: 1. Przygotowanie projektów uchwał rady; należy zauważyć, iż z projektami uchwał mogą występować również komisje rady, sama rada, kluby radnych (powinien to określać statut powiatu), 2. jej uchwały (chyba, że rada postanowi inaczej i zleci ich wykonanie innemu podmiotowi), 3. Gospodarowanie mieniem powiatu (polega ono na podejmowaniu czynności faktycznych i prawnych, mających na celu realizację funkcji tych praw i obowiązków. Od zarządu jest wymagana w tym zakresie szczególna staranność w zarządzaniu i obrocie mienia powiatu. Rada powiatu ma kompetencje do podejmowania uchwał, natomiast do zarządu należy realizacja skonkretyzowanego przeznaczenia prawa lub obowiązku majątkowego), 4. Wykonywanie budżetu powiatu ( zarząd powiatu ma obowiązek opracować układ wykonawczy budżetu powiatu w szczegółowości określonej przez radę, następnie powinien przekazać poszczególnym jednostkom organizacyjnym informacje o kwotach wydatków wynikających z układu wykonawczego. Wykonanie budżetu to w zasadzie realizacja uchwały budżetowej), szczegółowe zadania zarządu w tym zakresie wynikają z zapisów ustaw o finansach publicznych oraz o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, należy też zauważyć, iż zarząd jest odpowiedzialny przed radą powiatu za wykorzystywanie budżetu zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki finansowej, w tym za przestrzeganie zasady kontrasygnowania przez skarbnika powiatu wszystkich czynności prawnych powodujących zobowiązań pieniężnych, 5. Zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu.
4.3. Status prawny starosty.
Szczególną pozycję w zarządzie powiatu posiada starosta, jest on przewodniczącym owego kolegialnego organu. Starosta organizuje pracę zarządu powiatu jako jego przewodniczący i starostwa powiatowego jako jego kierownik, jest on ponadto zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu a także zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży Zadania starosty w sposób generalny określa artykuł 34 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, do jego zadań należą w szczególności: 1. Przygotowanie projektu porządku obrad zarządu, 2. Określenie czasu i miejsca posiedzenia zarządu, 3. Przygotowanie materiałów do projektowanego porządku obrad, 4. Zapewnienie obsługi posiedzenia zarządu, 5. Zwoływanie posiedzeń zarządu, 6. Przewodniczenie obradom zarządu.
Z posiedzenia zarządu sporządza się protokół, który jest podpisywany przez wszystkich członków zarządu uczestniczących w posiedzeniu, ponadto starosta przygotowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią a także ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy, a także w przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej działa on na zasadach określonych w odrębnych przepisach tzn., na podstawie ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 roku o stanie klęski żywiołowej. Uprawnienia starosty nie zostały bliżej określone w ustawie powiatowej, toteż w doktrynie zgłaszano postulat, aby te sprawy dokładnie opisać w statucie powiatu. Starosta sprawując zwierzchnictwo do powiatowych służb inspekcji i straży: 1. Powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje w stosunku do nich czynności w zakresie prawa pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, 2. Zatwierdza programy ich działania, 3. Uzgadnia wspólne działanie tych jednostek na obszarze powiatu, 4. W sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami tych jednostek, 5. Zleca w uzasadnionych przypadkach przeprowadzanie kontroli. Swe rozległe kompetencje starosta realizuje poprzez starostwo powiatowe, którego strukturę określa regulamin organizacyjny uchwalony przez radę powiatu na wniosek zarządu. (Z pomocy starostwa powiatowego korzysta także zarząd oraz rada powiatu i jej komisje, zgodnie z postanowieniami art. 14 ustawy z dnia 13 października 1998 roku zawierającej przepisy wprowadzające z dniem 1 stycznia 1999 roku istniejące urzędy rejonowe i zamiejscowe jednostki urzędów rejonowych w tych miastach, w których nie ma siedzib władz miasta na prawach powiatu, stają się starostwami powiatowymi).
W sprawach niecierpiących zwłoki, związanych z zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających życiu i zdrowiu oraz mogących spowodować znaczne straty materialne- starosta podejmuje niezbędne czynności należące do właściwości zarządu powiatu, o nastąpieniu wyżej wymienionych przesłanek decyduje starosta. Pewnego typu zabezpieczeniem przed przekroczeniem granic pojęciowych owych przesłanek jest artykuł 34 ust. 3 ustawy o samorządzie powiatowym, z których wynika, iż starosta ma obowiązek przedłożenia podjętych przez siebie decyzji zarządowi i pozostawienia ich do zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu. Upoważnienie starosty do reprezentowania powiatu na zewnątrz również nie zostało ściśle określone ustawowo, zdaje się więc, że w zakres tej reprezentacji wchodzą jedynie czynności faktyczne o charakterze niewładczym. Dokonywanie czynności prawnych bez upoważnienia ustawowego jest niedopuszczalne. Starosta nie ma także prawa do składania jednoosobowo oświadczeń woli w imieniu powiatu w sprawach majątkowych, artykuł 48 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym wprowadza tu bezwzględną zasadę reprezentacji łącznej. Oświadczenia woli w sprawach majątkowych w imieniu powiatu składają dwaj członkowie zarządu, bądź też jeden członek zarządu i osoba upoważniona przez zarząd, jednak zgodnie z tym samym artykułem wiążą się wątpliwości, gdyż mówi on o tym, że zarząd może upoważnić pracowników starostwa, kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu do składania oświadczeń woli związanych z prowadzeniem bieżącej działalności powiatu, należy jednak tutaj podkreślić, że starosta nie jest pracownikiem starostwa, a sprawy bieżące dotyczą jedynie spraw codziennej działalności powiatu, które wymagają natychmiastowego załatwienia. Starosta posiada także własne kompetencje, które dotyczą wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości powiatu, czyli decyzje administracyjne w rozumieniu artykułu 1 pkt. 1 kodeksu postępowania administracyjnego oraz akty indywidualne wydawane według procedur odrębnych.
4.4. Sekretarz i skarbnik powiatu.
W strukturze organizacyjnej starostwa szczególną rolę spełnia sekretarz powiatu, który jest powoływany przez radę powiatu na wniosek starosty, w powiecie ostrowieckim urząd sekretarza piastuje Piotr Składanowski. Sekretarz uczestniczy w pracach zarządu powiatu oraz mogą uczestniczyć w obradach rady powiatu i jej komisji z głosem doradczym. Uchwała rady powiatu w tej sprawie podjęta bez wniosku lub niezgodnie z wnioskiem starosty, byłaby sprzeczna z prawem, a więc nieważna. Powołanie sekretarza powiatu powinno nastąpić niezwłocznie po wyborach zarządu powiatu z uwagi na jego udział w pracach związanych z organizacją starostwa powiatowego. Sprawy dotyczące organizacji pracy urzędu powiatowego oraz sprawy administracyjne winny stanowić główny zakres czynności sekretarza. Sekretarz, w imieniu starosty sprawuje nadzór nad wykonywaniem bieżących zadań poprzez komórki organizacyjne starostwa, w szczególności nad terminowością oraz prawidłowością załatwiania spraw, przestrzeganiem regulaminu organizacyjnego starostwa i instrukcji kancelaryjnej. Ponadto sekretarz powiatu zapewnia merytoryczną i techniczno- organizacyjną obsługę posiedzeń organów kolegialnych powiatu oraz wykonuje inne zadania w ramach upoważnień udzielonych przez zarząd powiatu i starostę. Skarbnik powiatu jest głównym księgowym budżetu powiatu, jego zadania określają odrębne przepisy, szczególne uprawnienie skarbnika wynika z artykułu 48 ust. 3 ustawy o samorządzie powiatowym, mówiąca o tym, że jeśli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań majątkowych, do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika powiatu lub osoby przez niego upoważnionej. Skarbnik, który odmówił kontrasygnaty, ma obowiązek jej dokonania na pisemne polecenie starosty i równoczesnego powiadomienia o tym rady powiatu i regionalnej izby obrachunkowej. Skarbnikiem powiatu ostrowieckiego jest Beata Pawłowska.
4.5. Starostwo powiatowe.
Zarząd powiatu realizuje zadania przy pomocy starostwa powiatowego. Organizacje i funkcjonalność starostwa określa regulamin organizacyjny, który jest uchwalony przez rade powiatu na wniosek zarządu powiatowego. Kierownikiem starostwa jest starosta, struktura organizacyjna starostwa powinna być przede wszystkim dostosowana do zadań powiatu, które ma wykonać. Strukturę starostwa powiatowego w istotny sposób kształtuje także powiat, jako jednostka podziału administracyjnego kraju. Wymienić można następujące czynniki: 1. Czynniki geograficzno- przestrzenne (wielkość, położenie powiatu, liczba ludności i jej struktura, gęstość zaludnienia, ukształtowanie geograficzne stopień urbanizacji itd.), 2. Poziom rozwoju społeczno- gospodarczego (stopa bezrobocia, zatrudnienie, liczba przedsiębiorstw w powiecie oraz ich kondycja finansowa itd.), 3. Stan infrastruktury technicznej i komunikacji ( stan dróg publicznych, transport kolejowy, lotniczy i wodny, nowoczesność i łatwość powiązań komunikacyjnych, stopień telefonizacji), 4. Stan rolnictwa i poziom rozwoju wsi (powierzchnia użytków rolnych i lasów, klasy i stan gleb, wielkość i struktura produkcji rolniczej, liczba mieszkańców utrzymujących się z pracy na roli itd.), 5. Stan kultury, oświaty i nauki i zdrowia (liczba placówek kulturalnych, oświatowych, naukowych i służby zdrowia itd.). Dodatkowo struktura organizacyjna jako narzędzie zarządzania powiatem powinna być dostosowana do koncepcji zarządzania reprezentowanej przez zarząd powiatu i starostę. Znaczącą trudność stanowić może brak modelowych rozwiązań strukturalnych starostwa oraz doświadczeń w zakresie ich projektowania. Odwołanie się do doświadczeń i propozycji osób kierujących dotychczas urzędami rejonowymi nie jest trafne. Nowa struktura administracyjna jest budowana przy innych założeniach, innej filozofii oraz dla realizacji innych zadań.
4.6. Powiatowa administracja zespolona.
Zgodnie z zasadą zespolenia, w powiatach istnieje powiatowa administracja zespolona. W powiecie administrację zespoloną tworzą podmioty administracji rządowej wraz z podmiotami administracji samorządowej. Według ustawy administrację tę stanowią podmioty samorządowe, do których zalicza się starostwo powiatowe i powiatowy urząd pracy, będący jednostką organizacyjną powiatu oraz podmioty administracji rządowej, czyli jednostki organizacyjne tworzące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży. Do jednostek administracji rządowej w powiecie zalicza się: Policję, Państwową Straż Pożarną, powiatowe inspektoraty weterynarii oraz państwowe inspektoraty nadzoru budowlanego. W ustawie o samorządzie powiatowym nie wprowadzono zasady obowiązującej w ramach zespolenia wojewódzkiej administracji rządowej, według której wszystkie służby, inspekcje i straże są zespolone w jednym urzędzie, oznacza to, że funkcjonują, opierając się na tym samym aparacie urzędniczym i pomocniczym. Na poziomie powiatu służby, inspekcje i straże, które nie tracą swego rządowego charakteru, podlegają zespoleniu z administracją samorządową. Należy pamiętać, iż istotą zespolenia jest zwierzchnictwo jednego organu administracji publicznej sprawowane wobec wszystkich jednostek zespolonych według tych samych zasad i kryteriów. Zwierzchnictwo nad kierownikami wojewódzkich służb inspekcji i straży w województwie sprawuje wojewoda- jako organ administracji rządowej, natomiast nad kierownikami powiatowych służb, inspekcji i straży- starosta, jako organ administracji samorządowej. Jednakże zarówno wojewoda jak i starosta nie są przełożonymi szefów tych jednostek- nie realizują zatem zwierzchnictwa służbowego. W wyniku zespolenia wykonywanie zadań powiatowych, służb, inspekcji i straży należy do zakresu działania powiatu. Zakres ten jest określony w art. 4 ust. 1 ustawy powiatowej. Kompetencje tych jednostek są więc zadaniami publicznymi o charakterze ponadgminnym, realizowanymi przez powiat. Konsekwencją tej zasady jest to, iż zarząd jako organ wykonawczy powiatu również wykonuje zadania powiatu przy pomocy kierowników służb, inspekcji i straży, które wraz ze starostwem powiatowym a także jednostkami organizacyjnymi powiatu tworzą wspólnie powiatową administrację zespoloną. W powiecie zwierzchnictwo będące pewnego rodzaju władztwem, jest ustanowione na rzecz organu jednoosobowego, tylko wtedy dochodzi bowiem do rzeczywistej a nie pozornej odpowiedzialności, dlatego zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży jest starosta. W celu usprawnienia działania powiatu może on upoważnić pracowników tych jednostek do wydawania w jego imieniu decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości powiatu.
Konstrukcja zespolenia wskazuje istotne cechy zwierzchnictwa. Jest ona rozumiana jako zasada organizacyjna aparatu administracyjnego i posiada dwa znaczenia: techniczne, odwołujące się do kryterium organizacyjnego oraz rozbudowane, odwołujące się także do innych kryteriów. Na poziomie powiatowym istnieje przede wszystkim zespolenie osobowe, czyli uzyskanie przez starostę wpływu na obsadzenie stanowisk powiatowych komendantów i inspektorów, ale na podstawie ustawy powiatowej, przepisy dotyczące powoływania i odwoływania kierowników tych służb w uzgodnieniu z wojewodą posiadają ograniczenia. Ustawy prawa materialnego, które odnoszą się do tych służb przewidują bowiem nieco odmienną realizację zwierzchnictwa w tym zakresie. W strukturze powiatu nie występuje jednak zespolenie kompetencyjne w znaczeniu istniejącym w administracji wojewódzkiej. Kierownicy służb, inspekcji i straży działają bowiem zawsze we własnym imieniu i brak jest prawnych możliwości do przejęcia ich kompetencji przez starostę. Ponadto z różnych uregulowań szczególnych wynika, iż przekazanie zadań powiatowych służb, inspekcji i straży organom samego powiatu może dotyczyć tylko służb wojewódzkich, które nie mają swoich struktur powiatowych. Cała reszta elementów zespolenia w powiecie jest silniejsza od zespolenia wojewódzkiego, należy tu podkreślić pełniejsze zespolenie finansowe, ponieważ zgodnie z art. 33a ust. 3 ustawy powiatowej zespolone jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji oraz straży są powiatowymi jednostkami budżetowymi. Pełniejszy obraz zespolenia zauważa się także na płaszczyźnie osobowej i organizacyjnej, w której mamy do czynienia z zasadą powoływania i odwoływania przez starostę kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży powiatowych, starosta wykonuje w stosunku do nich czynności z zakresu prawa pracy. Starosta ma możliwość składania wniosków o utworzenie, przekształcenie bądź likwidację konkretnej jednostki (art. 33a ust. 2 u.s.p.).
Zespolenie powiatowe charakteryzuje także duży udział organu administracji rządowej, czyli wojewody w zwierzchnictwie należącym do starosty, toteż w powiecie można mówić o zwierzchnictwie mieszanym. Do kompetencji organu administracji rządowej należy tworzenie, przekształcanie i likwidowanie jednostek organizacyjnych powiatowych służb, inspekcji i straży, jeśli jednak przepisy szczególne nie stanowią inaczej, a także uzgadnianie ze starostą aktów powołania lub odwołania kierowników tych jednostek.
Zakończenie
Temat pracy, który wybrałam wydawał mi się właściwy choćby ze względu na istotną kwestię jaką jest samo istnienie powiatu jako jednostki samorządu terytorialnego, jak również fakt, iż jest on obecny w życiu każdego z nas. W życiu codziennym nie przywiązujemy uwagi do tej tematyki, a przecież warto wiedzieć na jakim terenie toczy się nasze życie oraz jaka jest jego budowa. Warto, więc zastanowić się nad charakterystyką zarówno powiatu jako części składowej naszego państwa jak również potrzebą jego istnienia w codziennej egzystencji. Jak wiadomo, powiat jest jednostką samorządu terytorialnego II stopnia. Dzięki temu podziałowi administracyjnemu wiemy w jakim powiecie toczy się nasze życie. Sama znajomość jego funkcjonowania, kompetencji oraz struktury okazuje się być w dużej mierze pomocna podczas korzystania z jego urzędu. Z punktu widzenia zwykłego człowieka istnienie powiatu ma ogromną wagę właśnie chociażby ze względu na funkcje jakie pełni i jego pomocniczość w wielu sprawach. Myślę więc, iż stwierdzenie słuszności istnienia samorządu powiatowego jest jak najbardziej na miejscu.
Mam nadzieje, że napisana przeze mnie praca pomogła przybliżyć zarazem tematykę powiatu w zrozumiały i czytelny sposób, jak również poznać sferę funkcjonowania zamieszkałego przeze mnie powiatu ostrowieckiego, ponieważ jak już wiadomo wszystkie jednostki samorządu terytorialnego jakimi są powiaty w Polsce, funkcjonują na tych samych zasadach i prawach.
Bibliografia
Źródła prawa:
Konstytucja Rzeczypospolitej z dnia 2 kwietnia 1997 roku.
Mała Konstytucja z dnia 22 lutego 1947 roku.
Europejska Karta Samorządu Terytorialnego z dn. 15 października 1985 r., Dz. U. 1994 nr 124, poz. 607.
Ustawa z 16 lipca 1998 roku- ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.
Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa.
Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych.
Literatura:
M. Banaszek, „Ostrowiec Świętokrzyski monografia historyczna miasta”, Ostrowiec Św., 1997.
J. Boć, „Prawo administracyjne”, Wrocław 2007.
B. Dolnicki, „Samorząd terytorialny”, Zakamycze 2006.
J. Filipek, „Problemy samorządu terytorialnego”, Warszawa 1995 .
H. Izdebski, „ Samorząd terytorialny podstawy ustroju i działalności”, Warszawa 2002.
H. Izdebski, „Fundacje i stowarzyszenia” Łomianki 2001.
Z. Leoński, „Samorząd terytorialny w RP”, Warszawa 2006.
T. Milczarek, „Samorząd powiatowy”, Warszawa 1999.
M. Sieniuć, J. Sulimierski, J.P.Tarno, J. Wyporska, „Samorząd terytorialny w Polsce” Warszawa 2004.
Z. Tyczyński, W. Paluch, R. Post, „10 lat powiatu ostrowieckiego”, Ostrowiec Św. 2009
M. Wójcik, „Organizacja starostwa powiatowego”, Kraków 1998.
J. Zimmerman, „Prawo administracyjne”, Zakamycze 2005.
Źródła internetowe:
Oficjalna strona miasta Ostrowiec Świętokrzyski www.ostrowiec-sw.pl
Oficjalna strona powiatu ostrowieckiego www.powiat.ostrowiecki.eu
T. Milczarek, „Samorząd powiatowy”, Warszawa 1999, s.5.
J. Boć, „Prawo administracyjne”, Wrocław 2007, s. 205.
B. Dolnicki, „Samorząd terytorialny”, Zakamycze 2006, s. 104.
J. Boć, op.cit., s. 205.
B. Dolnicki, op.cit., s. 105.
J. Boć, op.cit., s. 205.
T. Milczarek, op.cit., s. 11.
Z. Tyczyński, W. Paluch, R. Post, „10 lat powiatu ostrowieckiego”, Ostrowiec Św. 2009, s. 5
Z. Tyczyński, op.cit., s. 5
Ibidem, s. 6
Ibidem, s. 6
Ibidem, s. 7
Ibidem, s. 7
Ibidem, s. 9.
Dane z oficjalnej strony internetowej miasta Ostrowiec- WWW.OSTROWIEC-SW.PL
M. Banaszek, „Ostrowiec Świętokrzyski monografia historyczna miasta”, Ostrowiec Św., 1997, s. 52
M. Banaszek, op.cit., s. 226.
Dane z oficjalnej strony internetowej miasta Ostrowiec- WWW.OSTROWIEC-SW.PL
Dane z oficjalnej strony internetowej miasta Ostrowiec- WWW.OSTROWIEC-SW.PL
Dane z oficjalnej strony internetowej miasta Ostrowiec- WWW.OSTROWIEC-SW.PL
Dane z oficjalnej strony internetowej miasta Ostrowiec- WWW.OSTROWIEC-SW.PL
Dane z oficjalnej strony powiatu ostrowieckiego- WWW.POWIAT.OSTROWIECKI.EU
T. Milczarek, op.cit., s.7.
Ibidem, s.7.
T. Milczarek, op.cit., s.7.
H. Izdebski, „ Samorząd terytorialny podstawy ustroju i działalności”, Warszawa 2002, s. 69.
H. Izdebski, op.cit., s. 69.
Konstytucja Rzeczypospolitej z dnia 2 kwietnia 1997 roku Dz.U.Nr 78.poz. 483
Konstytucja, op.cit., Nr 78.poz. 483
Mała Konstytucja z dnia 22 lutego 1947 roku Dz.U.R.P.Nr 18, poz. 71
Konstytucja, op.cit., Nr 78.poz. 483
Konstytucja, op.cit., Nr 78.poz. 483
J. Filipek, „Problemy samorządu terytorialnego”, Warszawa 1995, s. 8 i n.
T. Milczarek, op.cit., s. 15.
H. Izdebski, op.cit., s. 77.
Ibidem, s. 77.
T. Milczarek, op.cit., s. 16.
H. Izdebski, op.cit., s. 82.
H. Izdebski, op.cit., s. 82.
Ustawa z 16 lipca 1998 r. Dz.U. z 2003 r. nr 159, poz. 1547.
Dz.U. nr 96, poz. 603 z późn. zm.
Dz.U. nr 88, poz. 985 z poen. Zm. - por. rozdział VIII.
Dz.U. nr 91, poz. 1009 z późn. zm. - por. rozdział XXI pkt 3.
T. Milczarek, op.cit., s. 14.
Dz.U. nr 249, poz. 2104 z późn. zm.
H. Izdebski, op.cit., s. 88.
Dz.U. nr 150, poz. 983 z późn. zm.
Dz.U. nr 203, poz. 1966 z późn. Zm.
Tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. nr 121, poz. 844 z późn. Zm.
Dz.U. z 1997 r. nr 9, poz. 43 z późn. zm.
Por. H. Izdebski, „Fundacje i stowarzyszenia” Łomianki 2001, s. 263 i n.
Dz.U. nr 96, poz. 873 z późn. zm.; por. rozdział VI pkt. 4.
J. Zimmerman, „Prawo administracyjne”, Zakamycze 2005, s. 242.
Ibidem, s. 242.
Ibidem, s. 242.
H. Izdebski, „ Samorząd terytorialny podstawy ustroju i działalności”, Warszawa 2002, s. 183.
J. Zimmerman, op.cit, s. 242
Z. Leoński, „Samorząd terytorialny w RP”, Warszawa 2006, s.
Ibidem, s.
B. Dolnicki, „Samorząd terytorialny”, Zakamycze 2006, s. 108
J. Zimmerman, op.cit., s.243
H. Izdebski, op.cit., s. 183
J. Boć, „Prawo administracyjne”, Wrocław 2007, s. 208
M. Sieniuć, J. Sulimierski, J.P.Tarno, J. Wyporska, „Samorząd terytorialny w Polsce”, Warszawa 2004, s. 201
M. Wójcik, „Organizacja starostwa powiatowego”, Kraków 1998, s. 36
B. Dolnicki, op.cit., s. 112
J. Boć, op.cit., s. 208
M. Wójcik, op.cit., s. 37
B. Dolnicki, op.cit., s. 113
Z. Leoński, op.cit., s. 132
B. Dolnicki, op.cit., s. 110
M. Wójcik, op.cit., s. 38
B. Dolnicki, op.cit., s. 110
Z. Leoński, op.cit., s. 14
J. Boć, op.cit., s. 208
Ibidem, s. 208
H. Izdebski, op.cit., s. 185
M. Sieniuć, J. Sulimierski, J.P.Tarno, J. Wyporska, op.cit., s. 210
B. Dolnicki,op.cit., s. 113
J. Zimmerman, op.cit., s. 246
Ibidem, s. 246
B. Dolnicki, „Samorząd terytorialny”, Zakamycze 2006, s. 115
J. Boć, op.cit., s. 209
Ibidem, s. 209.
M. Sieniuć, J. Sulimierski, J.P.Tarno, J. Wyporska, op.cit., s. 213.
Z. Leoński, op.cit. s.151.
J. Boć, op.cit., s. 209.
B. Dolnicki, op.cit., s. 115.
Ibidem, s. 116.
Ibidem, s. 116.
Ibidem, s. 116.
Z. Leoński, op.cit. s. 153.
Ibidem, s. 153.
B. Dolnicki, op.cit., s. 117.
Ibidem, s. 117.
Ibidem, op.cit., s. 117.
Ibidem, op.cit., s. 117.
Ibidem, op.cit., s. 117.
Ibidem, s. 118.
Ibidem, s. 118.
Ibidem, s. 118.
Ibidem, s. 118.
Ibidem, s. 118.
Ibidem, s. 119.
Ibidem, s. 119.
Ibidem, s. 119.
J. Zimmerman, op.cit., s. 248.
Ibidem, s. 249.
T. Milczarek, op.cit., s.52.
Ibidem, s.52.
B. Dolnicki, op.cit., s. 120.
T. Milczarek, op.cit., s.54.
J. Zimmerman, op.cit., s. 249.
Ibidem, s. 250.
T. Milczarek, op.cit., s.52. 55
B. Dolnicki, op.cit., s. 120.
6