Autor: Orzechowa

Pojęcie i racjonalizacja kary

Kara:

• Reakcja na naruszenie zakazów/nakazów zawartych w normie sankcjonowanej, na czyn stanowiący przestępstwo

• Osobista dolegliwość zadana sprawcy przestępstwa - ingerencja w sferę podstawowych praw i wolności

• Dla zastosowania kary konieczne jest wystąpienie wszystkich elementów struktury przestępstwa, w szczególności winy (jest racją dla wymierzenia kary)

• Wyraża potępienie przestępstwa, wymierzona przez konstytucyjnie uprawniony organ

• Zasada ustawowego określenia kary grożącej za popełnienie przestępstwa danego typu

Racjonalizacja kary:

• Abolicjoniści - przeciwnicy reagowania na przestępstwo za pomocą kary

Sprawiedliwość naprawcza - odebranie państwu monopolu na rozstrzyganie konfliktu, powrót do mediacji

• Kara jest potwierdzeniem odpowiedzialności człowieka za jego czyny, jego wolności wynikającej z godności

• Kara usprawiedliwiona popełnionym przestępstwem, jest odpłatą za zło wyrządzone przez sprawcę społeczeństwu / Nie karze się ze względu na popełnione przestępstwo, ale aby przestępstwo nie zostało popełnione w przyszłości / Koncepcje mieszane - kara jest odpłatą, która w samej reakcji na przestępstwo nie wyczerpuje swojego uzasadnienia, lecz ma także zapobiegać popełnieniu przestępstwa w przyszłości

Cele kary:

• Przy ustalaniu ustawowego zagrożenia, rolę odgrywa wartość dobra chronionego normą sankcjonowaną. Surowość ustawowego zagrożenia ma powstrzymać potencjalnego sprawcę - na tym etapie cel ogólnoprewencyjny

• Etap wymiaru określonej kary konkretnemu sprawcy

- zaspokojenie społecznego poczucia sprawiedliwości

- sygnał dla społeczeństwa, że dobra prawne nie pozostają bez ochrony - oddziaływanie ogólnoprewencyjne

- oddziaływanie resocjalizacyjne na ukaranego (szczególnoprewencyjne)

- naprawienie szkód i zadośćuczynienie pokrzywdzonemu

Teorie kary:

• Teorie retrybutywne - uzasadnieniem kary jest popełnione przestępstwo, kara jest odpłatą za wyrządzone przestępstwem zło

- I.Kant - kara jest wyrazem idei sprawiedliwości, postulat ukarania sprawcy jest imperatywem kategorycznym, kara jest celem samym w sobie, popełnienie przestępstwa jest ostatecznym uzasadnieniem kary

- Hegel - przestępstwo jest zaprzeczeniem woli ogólnej wyrażonej w prawie, kara jest zaprzeczeniem przestępstwa a więc przywróceniem prawa

- Szkoła klasyczna - kara wpływa na świadomość społeczną

- zalety: fundament dla gwarancyjnej funkcji PK, kryteria wymiaru kary są dla każdego równe i mają charakter powszechny

- wady: przeliczanie ciężaru przestępstwa na stopień dolegliwości, założenie, że każda kara spotka się ze sprawiedliwą odpłatą

• Teorie prewencyjne - kara wymierzana, aby w przyszłości nie zostało popełnione przestępstwo

- Prewencja ogólna (generalna) - oddziaływanie na członków społeczeństwa, tak, aby fakt ukarania sprawcy powstrzymywał ich od popełniania przestępstw (J.Bentham)

- kara jest instrumentem polityki społecznej państwa

- negatywna/pozytywna prewencja ogólna

- Prewencja szczególna (indywidualna) - kara ma zapobiec powrotowi do przestępstwa przez osobę ukaraną (Liszt, Makarewicz)

Rodzaje kar

Kary i środki karne nie mogą godzić w godność człowieka (wszystkie etapy stosowania kary).

Kary:

1. nieizolacyjne - nie są połączone z efektywnym pozbawieniem wolności (grzywna i ograniczenie)

2. izolacyjne - pozbawienie wolności od miesiąca do 15lat, 25lat, dożywocie *areszt wojskowy

Grzywna (art.33) - dolegliwość polegająca na uszczupleniu majątku skazanego.

• Grzywna jako kara samoistna:

- gdy występuje w sankcji danego typu czynu zabronionego

- przy nadzwyczajnym złagodzeniu kary, jeżeli przestępstwo jest występkiem a dolna granica zagrożenia to pozbawienie wolności nie krócej niż rok (60§6pkt3) lub pozbawienie wolności krócej niż rok (60§6pkt4)

- gdy sąd skorzysta z możliwości orzeczenia grzywny w przypadku zagrożenia przestępstwa karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat (58§3)

• Grzywna jako kara kumulatywna - tylko obok kary pozbawienia wolności z 32pkt3

- obligatoryjnie - brak takiej sytuacji w KK

- fakultatywnie - gdy sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub korzyść taką osiągnął

• Grzywna może być orzeczona także

- w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności, jeżeli jej orzeczenia na innej podstawie nie byłoby możliwe.

- w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary ograniczenia wolności.

- jako kara zastępcza w razie uchylania się oskarżonego od wykonywania kary ograniczenia wolności

• Jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe wskazują że grzywna nie zostanie uiszoczona i nie będzie można jej wyegzekwować - nie orzeka się

• Systemy orzekania grzywny:

1. Kwotowy - wyznaczenie grzywny w określonej kwocie pieniężnej w granicach określonych przez ustawę.

2. Stawek dziennych - faza pierwsza: sąd orzeka liczbę stawek dziennych (ciężar przestępstwa i zawinienie), faza druga: wysokość jednej stawki (zarobki, sytuacja majątkowa).

- 33§1 - system stawek dziennych, kolejność faz!

- W orzeczeniu sąd powinien podać tylko liczbę stawek i wysokość stawki, bez podawania ich iloczyny

- granice: 10 do 540 stawek dziennych (gdy w sankcji poszczególnych typów nie są wskazane żadne/inne granice); 10 do 2000 zł za jedną stawkę

Wyjątki:

- art.221, 255§3 - max 180 stawek, art. 309 - max. 3000 stawek

- orzeczenia kary łącznej grzywny; grzywna nadzwyczajnie obostrzona - max. 810

- orzeczenia kar grzywny obok kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania - max.270 (ale tylko gdy grzywny nie można orzec na innej podstawie!); obok ograniczenia wolności z warunkowym zawieszeniem - max. 135

W licznych ustawach pozakodeksowych pozostał system kwotowy. Nowelizacja z 2009r. Ustaliła dolną granicę grzywny orzekanej kwotowo na 100zł (brak górnej granicy).

Kara ograniczenia wolnosci (art.34,35,36) - wprowadzenie rygorów wobec skazanego, które ograniczają jego wolność w sposób określony w ustawie

• Trwa najkrócej miesiąc najdłużej 12 miesięcy (jeżeli ustawa nie stanowi inaczej)

- Wyjątki: orzekanie kary łącznej na którą składają się kary ograniczenia; nadzwyczajne obostrzenie kary; fakultatywnie zamiast kary pozbawienia wolności do 5lat - max. 2 lata

• Kara ograniczenia wolności polega na (łącznie):

- konieczności uzyskania każdorazowo zgody sądu na zmianę miejsca stałego pobytu - dot. to podjęcia zamiaru osiedlenia się na pobyt stały w miejscu innym niż dotychczasowe

- obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne - 20 do 40h w stosunku miesięcznym. Miejsce oraz to, na rzecz kogo ma być wykonywana reguluje k.k.w. Wykonywanie obowiązku pracy ma być kontrolowane - sądowy kurator zawodowy.

Jeżeli sprawca jest zatrudniony, sąd może zastąpić obowiązek pracy orzeczeniem potrącania miesięcznego wynagrodzenia w wysokości 10-25%, przekazywane na cel społeczny (w tym okresie skazany nie może bez zgody sądu rozwiązać stosunku o pracę).

- obowiązek udzielania wyjaśnień dot. przebiegu odbywania kary.

• Kara jest zawsze łączona z dozorem sądowego kuratora zawodowego.

• Sąd może dodatkowo nałożyć na skazanego obowiązki określone w art.77 (te same, co przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary).

Kara pozbawienia wolnosci (art.37) - terminowe pozbawienie wolności

• Trwa najkrócej miesiąc najdłużej 15lat.

• Może występować jako jedna z alternatywnych kar z grzywną albo ograniczeniem wolności.

• Do 3 lat; od 3 miesięcy do 5lat; od 6 miesięcy do 8lat; od roku do 10lat; od 2 do 12lat; od 3lat.

• Jeżeli w części szczególnej nie zostanie wymieniona dolna/górna granica - stosuje się granice przewidziane w art.37.

• W alternatywie z karą 25lat - wtedy dolna granica wynosi 5lat,

W alternatywie z 25 i dożywociem - dolna granica wynosi wtedy 8,10 lub 12lat

• art.62 - sąd orzekający może wybrać rodzaj i typ zakładu karnego, opierając się na właściwościach i osobowości sprawcy

25 lat pozbawienia wolnosci - odrębna od kary terminowego pozbawienia wolności

• Występuje zawsze jako alternatywa z karą terminowego pozbawienia(od 5lat), albo jako alternatywa z karą terminowego pozbawienia (8,10 lub 12lat) oraz dożywociem

• Ma charakter eliminacyjny

Dożywotnie pozbawienie wolnosci

• Zawsze jako kara alternatywna obok 25lat i terminowego pozbawienia (8,10,12)

• Nie orzeka się wobec sprawcy przestępstwa, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18 lat.

Środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Odłożenie w czasie ew. orzekania o winie i karze lub samego wykonania kary. Narodziny idei probacji w Anglii i USA.

Modele probacji:

1. Angloamerykański - odroczenie orzekania o winie lub samego orzeczenia o karze. Nałożenie na sprawcę obowiązków połączonych z dozorem. Możliwe jest odroczenie proste bez nakładania szczególnych obowiązków. Pozytywny okres próby - brak możliwości wydania orzeczeni skazującego.

2. Francusko - belgijski - orzeczenie kary w określonej wysokości i odroczenie jej wykonania. Nie nakłada się żadnych dodatkowych obowiązków. Pozytywny okres próby wyklucza wykonanie zawieszonej kary.

3. Skandynawski - zawieszenia samego postępowania karnego w przedsądowej fazie. Dozór kuratora i obowiązki o charakterze probacyjnym. Decyzję o probacji podejmuje ogran niesądowy.

4. Niemiecki - po wydaniu wyroku skazującego, na wniosek administracji zakładu karnego może dojść do zawieszenia wykonania kary, a po pozytywnym okresie próby do ułaskawienia.

Rozdział VIII KK

Środki probacyjne nie mają charakteru odrębnych kar. Przy wszystkich środkach probacyjnych wobec sprawcy stosuje się okres próby, w którym nakłada się na niego obowiązki probacyjne i można stosować dozór. Przesłanką orzekania jest tzw. pozytywna prognoza kryminologiczna (ocena postawy sprawcy, dotychczasowego sposobu życia, stopnia demoralizacji, warunków rodzinnych, cech osobowości, stosunku do wartości społecznych).

Obowiązki probacyjne (art.72§1) - orzekane obligatoryjnie lub fakultatywnie:

1. Informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby - sąd określa z jaką częstotliwością i w jakiej formie; zagwarantowanie bieżącej kontroli postępowania sprawcy

2. Przeproszenie pokrzywdzonego - jest uzależnione od postawy pokrzywdzonego; sąd jest zobligowany do określenia sposobu i terminu

3. Wykonywanie ciążącego na sprawcy obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby - wdrożenie sprawcy w role społeczne/uzasadnione charakterem przestępstwa

4. Wykonywanie pracy zarobkowej, nauka lub przygotowanie się do zawodu - charakter wychowawczy, uwzględnienie sytuacji na rynku pracy

5. Powstrzymywanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających - szczególnie gdy popełnione przestępstwo pozostawało z tym w związku

6. Poddanie się leczeniu, szczególnie odwykowemu lub rehabilitacyjnemu albo oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwo w programach korekcyjno-edukacyjnych - nałożenie tylko za zgodą samego sprawcy, nigdy nie może polegać na pobycie w zakładzie zamkniętym

7. Powstrzymywanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach - sąd musi sprecyzować o jakie środowiska/miejsca chodzi, nie może przekształcić się w nadmierne ograniczenie swobody poruszania się

8. Powstrzymywanie się od kontaktowania z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób - może być orzekany wyłącznie przy akceptacji pokrzywdzonych

9. Opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie w pokrzywdzonym - może być motywowany wyłącznie popełnieniem przestępstwa na szkodę osób zajmujących wspólnie lokal i przy ich akceptacji, może być nałożony na właściciela lokalu

10. Inne stosowne postępowanie w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu powonie przestępstwa - nie może to być forma ukrytej kary

Wspólnym elementem wszystkich środków jest możliwość orzeczenia dozoru (kurator,osoba godna zaufania, stowarzyszenie,instytucja,organizacja społeczna). Dozór może być zastosowany od razu w postanowieniu orzekającym środek probacyjny lub może być ustanowiony w czasie trwania okresu próby.

Pełny katalog obowiązków probacyjnych przy warunkowym zawieszeniu wykonywania kary oraz przy warunkowym zwolnieniu. Dodatkowo na sprawcę może być nałożony obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, jeżeli nie orzeczono takie środka karnego. W okresie próby można uchylać, zmieniać lub ustanawiać nowe obowiązki (z wyjątkiem obowiązku naprawienia szkody).

Warunkowe umorzenie postępowania - czasowe odroczenie wydania rozstrzygnięcia co do winy i odpowiedzialności karnej sprawcy (ale warunkiem zastosowania jest ustalenie wszystkich przesłanek odp.karnej). Zastosowanie - osoba jest prawnie niekarana.

• Przesłanki (materialne i formalne)

- wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne - „nie jest znaczny” nie równa się „nieznaczny” - obejmuje szerszy krąg zachowań, także stopień średni. Wina sprawcy nie może być większa niż stopień społecznej szkodliwości, ale stopień winy może być niewielki a społecznej szkodliwości znaczny (wtedy wykluczone jest warunkowe umorzenie)

- okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości - charakter procesowy; sąd nie jest związany przyznaniem się do winy przez sprawcę

- sprawca nie był karany za przestępstwo umyślne - przesłanka negatywna

- postawa sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że będzie przestrzegał porządku prawnego - pozytywna prognoza kryminologiczna

- czyn zarzucony sprawcy nie jest zagrożony karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności (wyjątkowo 5 lat pod warunkiem, że pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sprawca naprawił szkodę lub uzgodnili sposób naprawienia szkody - gdy występuje zindywidualizowany pokrzywdzony oraz gdy do znamion należy spodowanie szkody) - znaczenie ma wyłącznie górna granica, nie liczą się okoliczności sądowego wymiaru kary.

• Konsekwencje prawne:

- orzeka się na okres próby, od roku do 2lat

• Obowiązki probacyjne sensu largo (co do zasady orzekane jako środki karne)

- obowiązek naprawienia szkody - orzekany obligatoryjnie bez potrzeby składania wniosku; może być naprawienie szkody tylko w części; nie jest możliwe zastąpienie nawiązką

- zakaz prowadzenia pojazdów - nigdy nie jest obligatoryjne, od roku do 2lat nie dłużej jednak niż na określony w wyroku okres próby; muszą być spełnione ogólne przesłanki z 42§1.

- orzeczenie świadczenia pieniężnego - stosowane w celach represyjnych i symbolicznych

- nawiązka - jeżeli spełnione są przesłanki z art.47 lub innego przepisu szczególnego

• Obowiązki probacyjne sensu stricto : mogą być orzekane 72§1 pkt 1-3, 5 lub 7

• Pozytywny upływ okresu próby - gdy nie doszło do podjęcia warunkowo umorzonego postępowania - umorzenie staje się bezwarunkowe. Z chwilą upływu okresu próby ustają wszystkie obowiązki, poza obowiązkiem naprawienia szkody.

• Negatywny upływ okresu próby - sprawca rażąco naruszył porządek prawny, w szczególności popełnił przestępstwo lub uchylał się od wykonywania obowiązków - podjęcie postępowania, uchylenie obowiązków

- obligatoryjnie gdy sprawca popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany

- fakultatywnie - sprawca w okresie próby lub po wydaniu orzeczenia, ale przed jego uprawomocnieniem, rażąco naruszył porządek prawny, w szczególności popełnił inne przestępstwo albo uchylał się od dozoru, wykonania obowiązku

• Podjęcie może nastąpić nie później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary - wstrzymanie wykonywania orzeczonej już w wyroku kary na okres próby

• W celu powstrzymywania sprawcy od popełnienia kolejnego przestępstwa. Stosowanie zależy od władzy dyskrecjonalnej sędziego.

• Możliwość orzekania grzywny, choćby jej orzeczenie na innej podstawie nie było możliwe (do 270/135stawek)

• Odnosi się do konkretnej sankcji orzeczonej za dane przestępstwo. Wysokość orzeczonej sankcji nie ulega modyfikacjom w okresie próby.

• Orzekana kara nigdy nie może przekroczyć swoim rozmiarem stopnia winy oraz stopnia społecznej szkodliwości.

• Pozytywny upływ okresu próby - w terminie 6 miesięcy od jego zakończenia następuje zatarcie skazania z mocy prawa .

• Przesłanki:

- w przypadku grzywny - gdy jest orzeczona jako kara samoistna, jej wysokość nie ma znaczenia

- w przypadku ograniczenia wolności - nie ma znaczenia wyskość

- w przypadku pozbawienia wolności - zasadniczo wykluczone jest warunkowe zawieszenie kary orzeczonej w wymiarze przekraczającym 2 lata (nie ma znaczenia ustawowe zagrożenie). Wyjątki:

- 60§5 tzw. mały świadek koronny - możliwe jest warunkowe zawieszenie kary orzeczonej w rozmiarze do 5 lat

- tzw. tryb konsensualny - zaakceptowanie wniosku prokuratora o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie kary uzgodnionej z oskarżonym bez przeprowadzenia rozprawy (w rozmiarze do 5 lat), w tym wypadku nie ma znaczenia pozytywna prognoza

• Przesłanka merytoryczna: pozytywna prognoza kryminologiczna. Fakt uprzedniego skazania sprawcy nie stanowi bezwzględnej negatywnej przesłanki

• 60§3 i 4 - sprawca współdziałający z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli ujawni on informacje dot. osób i okoliczności

• Wykluczona możliwość stosowania wobec sprawcy występku chuligańskiego (dot, grzywny i ograniczenia)

• Konsekwencje prawne:

- okres próby, biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia

* od 2 do 5lat - przy pozbawieniu wolności

* od roku do 3lat - przy pozbawieniu wolności wobec sprawcy młodocianego lub sprawcy, który popełnił przestępstwo w ramach recydywy specjalnej wielokrotnej, uczynił z tego stałe źródło dochodu, popełnił przestępstwo w zorganizowanej grupie, popełnił przestępstwo o charakterze terrorystycznym (obowiązkowy dozór)

* od 2 do 10lat - wobec małego świadka koronnego i przy trybie konsensualnym

• Mogą zostać orzeczone wszystkie obowiązki probacyjne z art.72§1

• Sąd może zobowiązać do naprawienia szkody w całości lub w części, jeżeli nie orzekł takiego środka karnego - nie można tego uchylić ani zmienić

• Nie można jako środka probacyjnego orzec zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

• Można orzec środek karny świadczenia pieniężnego.

• Jeżeli orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem.

• Negatywny upływ okresu próby - j.w

Warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności - dotyczy etapu wykonywania kary, polega na warunkowej rezygnacji z wykonywania części kary

• Pozytywny upływ - część kary uznaje się za wykonaną

• Instytucja ta umożliwia weryfikację dalszej potrzeby wykonywania kary z punnktu widzenia celu jej stosowania.

• Nie jest związane z ponowną oceną czynu popełnionego przez sprawcę. Nie jst to prawo podmiotowe osoby skazanej ale przywilej.

• Przesłanki:

- może być stosowane wyłącznie do kary pozbawienia wolności (ale nie dot. zastępczej kary pozbawienia wolności za niewykonaną grzywnę lub karę ograniczenia wolności)

- przesłanka formalna: odbycie określonej części z orzeczonej kary: co do zasady po odbyciu co najmniej połowy kary, recydywa specjalna prosta - 2/3; recydywa specjalna wielokrotna itd. - ¾; kara 25 lat - po odbyciu co najmniej 15 lat; dożywocie - 25 lat.

- w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd wymierzając karę może wyznaczyć surowsze ograniczenia (ale nigdy złagodzić)

- ustalone minima odbycia kary stosuje się do sumy 2 lub więcej niepodlegających łączeniu kar, które skazany ma odbyć kolejno. Jeżeli choćby do jednej z tych kar obowiązywał wyższy prób, wtedy ma on zastosowanie do całej sumy. Ale zawsze przy sumie kar terminowych można zastosować próg 15 lat.

- przesłanka materialna: pozytywna prognoza kryminologiczna

• Konsekwencje prawne:

- Co do zasady czas pozostały do odbycia reszty kary jest okresem próby, ale ale okres próby nie może być krótszy niż 2lata ani dłuższy niż 5. Wyjątkowo okres próby nie może być krótszy niż 3 lata (recydywa itd.) albo 10 lat (zwolnienie z dożywocia).

• Dozór obligatoryjny dla młodocianego, który popełnił przestępstwo umyślne i dla recydywy itd.

• Nie ma możliwości nałożenia obowiązku naprawienia szkody jako obowiązku probacyjnego.

• Negatywny upływ okresu próby - jw. Na poczet kary nie zalicza się okresu spędzonego na wolności.

Zasady i dyrektywy sądowego wymiaru kary

PL: zasada względnej oznaczoności kar i środków karnych

Ustawodawca pozostawia sądowi pewną sferę swobody w doborze rodzaju i wymiaru sankcji karnej, ale jednocześnie formułuje zasady(o charakterze jednoznacznych reguł) i kierunkowe dyrektywy(wskazują cele, które należy realizować), których sąd jest zobowiązany przestrzegać i realizować je w jednostkowym akcie wymiaru kary. Mogą wynikać bezpośrednio z norm konstytucyjnych lub prawnomiędzynarodowych, albo być bezpośrednio określone w ustawie karnej.

Zasady/dyrektywy ogólne - mające zastosowanie wszystkich kar i środków o charakterze penalnym, stosowane wobec sprawcy przestępstwa

Zasady/dyrektywy szczególne - dotyczące poszczególnych rodzajów kar czy środków, określonej kategorii sprawców lub przestępstwa

Granice ustawowego zagrożenia - ustawowe ramy wyznaczające sankcję karną za dany typ przestępstw. Znaczenie wąskie: ramy wyznaczone w przepisie części szczególnej, znaczenie szerokie: wszystkie konsekwencje karne, jakie sąd może orzec wobec sprawcy

Sądowy wymiar kary - konkretyzacja sankcji karnej, kompetencja wyłącznie niezawisłego sądu

Instytucje sądowego wymiaru kary - nadzwyczajne złagodzenie lub obostrzenie, odstąpienie od wymiaru kary lub orzeczenie kary innego rodzaju niż w ustawowej sankcji (stosowane fakultatywnie lub obligatoryjnie)

Konstytucyjne zasady wymiaru kary:

1. Zasada poszanowania godności człowieka - wyklucza przedmiotowe traktowanie sprawcy; zakaz stosowania sankcji poniżających; zakaz wszelkich form odp. Zbiorowej i zastępczej

2. Zakaz stosowania tortur i okrutnego traktowania - przede wszystkim zakaz orzekania kary, która swą dolegliwością przekraczałaby niezbędną konieczność

3. Zasada równego traktowania przez władze publiczne - stosowanie takiej samej miary dolegliwości wobec sprawców znajdujących się w podobnej sytuacji faktycznej i popełniających podobne przestępstwo. Orzekanie o karach powinno zachować tzw. wewnętrzną sprawiedliwość - dot. łącznego wyrokowania przy osobach współdziałających.

4. Zasada stosunkowości (proporcjonalności) w ograniczeniu zakresu korzystania z konstytucyjnych praw i wolności - sąd powinien wybrać środek łagodniejszy jeżeli jest to wystarczające dla realizacji celów kary, zakaz stosowania kary na zasadzie czysto retrybutywnej,

Kodeksowe zasady wymiaru kary

• Zasada swobodnego uznania sądu w granicach ustawy co do rodzaju i rozmiaru sankji karnej (art53§1)

- swoboda w granicach wyznaczonych przez ustawodawcę

- dotyczy orzekania o wszystkich konsekwencjach penalnych czynu

- sąd jest zobowiązany uwzględnić zasady prawidłowego rozumowania, wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego

- „w granicach ustawy” - szersze znaczenie niż „granice ustawowego zagrożenia”, obejmuje także zasady sądowego wymiaru kary, których sąd nie może naruszać a także dyrektywy i ich hierarchię

- nie zwalnia to sądu z obowiązku uzasadnienia decyzji

• Zasada oznaczoności orzekanych kar i środków oraz względnej oznaczoności środków zabezpieczających.

- sąd musi precyzyjnie określić rodzaj i rozmiar wymierzanej kary

- niedopuszczalne jest orzeczenie kary przez podanie jej min i max granicy

- zakaz orzekania ryczałtowego, niezwiązanego z konkretnymi przestępstwami (wyjątek - instytucja ciągu przestępstw)

• Zakaz wymierzania sankcji karnej przekraczającej stopniem dolegliwości przypisany sprawcy stopień winy(zasada winy):

- zakaz ma charakter bezwzględny

- nie oznacza to nakazu wymierzania kary odpowiadającej swoją dolegliwością stopniowi winy

- ocena stopnia dolegliwości: rodzaj i rozmiar orzeczonych kar, inne zastosowane środki penalne, konsekwencje skazania, subiektywne okoliczności leżące po stronie sprawcy

- przystępując do ustalania stopnia winy, należy wychodzić z domniemania pełnej swobody sprawcy w realizacji określonego zachowania

- zmniejszony stopień zawinienia - ograniczona poczytalność, działanie w warunkach zaskoczenia, nadmiernej ilości bodźców lub pod wpływem nagłego impulsu, silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami

- może wystąpić zawinienie ograniczenia wolności

- nie ma wpływu na ocenę stopnia zawinienia ograniczona poczytalność spowodowana stanem nietrzeźwości lub odurzenia jeżeli sprawca sam wprawił się w ten stan, mogąc przewidzieć skutki

- brak wiedzy lub doświadczenia u sprawcy - zmniejsza stopień zawinienia, gdy sprawca znalazł się w sytuacji konieczności wykonywania czynności niestandardowych; nie usprawiedliwia sprawcy, gdy dobrowolnie podjął się wykonywania takiego działania

- elementy strony podmiotowej (treść zamiaru, szczególna motywacja) - nie wpływają na ustalenie stopnia zawinienia

- Dla oceny stopnia winy nie ma znaczenia zachowanie sprawcy po popełnieniu czynu zabronionego (co do zasady przez popełnieniem tez nie ma wpływu).

• Zasada indywidualizacji oraz osobistego charakteru sankcji karnej:

- okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą

- mimo że współdziałający wiedziałby o posiadaniu przez sprawcę określonego przymiotu, który rzutowałby na wymiar kary, to o ile przymiot ten nie byłby objęty znamionami typu, nie może wpływać na wyższą karalność współdziałającego (także okoliczność łagodząca).

- Kara nie powinna być przez nikogo poza sprawcą wykonywana.

• Zakaz orzekania niewykonalnej grzywny oraz kary ograniczenia wolności.

- grzywny nie orzeka się, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że nie uiści grzywny i nie będzie jej można wyegzekwować (dot. każdej grzywny). Zakaz odnosi się do grzywny jako takiej jak i do jej ewentualnego rozmiaru.

- Nie jest dopuszczalne orzeczenie ograniczenia wolności w formie pracy na cele społeczne, jeżeli stan zdrowia oskarżonego lub jego właściwości i warunki osobiste uzasadniają przekonanie, że nie wykona tego obowiązku.

• Zasada zaliczania aresztu tymczasowego i faktycznego pozbawienia wolności na poczet orzeczonej kary:

- zaokrąglając do pełnego dnia, 1 dzień rzeczywistego pozbawienia wolności=1 dniowi kary pozbawienia wolności, 2 ograniczenia lub 2 stawkom dziennym grzywny.

- Jest to bezwzględna zasada wymiaru kary.

- Okres rzeczywistego pozbawienia wolności obejmuje m.in.: tymczasowe aresztowanie, obserwację w szpitalu psychiatrycznym, zamknięty zakład leczenia odwykowego, schronisko dla nieletnich, przetrzymywanie w jednostce Policji, okres zatrzymania za granicą przez organy obcego państwa

- Okres ten można tylko jeden raz zaliczyć na poczet orzeczonych kar.

Ogólne dyrektywy wymiaru kary

Dyrektywy prewencji indywidualnej:

Sąd wymierzając karę, ma brać pod uwagę cele, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego:

• Zapobiegawcze - zapobieżenie popełnieniu przez sprawcę kolejnego przestępstwa. Uświadomienie sprawcy faktu naruszenia obowiązujących norm prawnych i motywowanie go w przyszłości. Kara ma symbolicznie unaocznić sprawcy rozmiar wyrządzonej krzywdy.

• Wychowawcze - dążenie do zmiany postawy sprawcy wobec wartości chronionych przez prawo aby sprawca po odbyciu kary mógł normalnie funkcjonować w społeczeństwie.

• Sankcja karna nie może być traktowana jako pretekst do oddziaływania na sprawcę w sferach jego postaw, które nie miał związku z popełnionym czynem zabronionym.

Dyrektywy prewencji ogólnej:

• Prewencja negatywna - odstraszanie, oddziaływanie na sferę emocjonalną potencjalnych sprawców. Nie może stanowić usprawiedliwionego celu sankcji.

• Prewencja pozytywna - wzmacnianie poczucia obowiązywania norm prawnych oraz wartości społecznych uporządkowanych w określonej hierarchii. Kara pełni funkcje komunikacyjne

Dyrektywa zadośćuczynienia pokrzywdzonemu:

• Gdy przestępstwo narusza bezpośrednio dobra prawne zindywidualizowanych przedmiotów

• Takie ukształtowanie wymiaru kary, by z jednej strony zastosować wszelkie możliwe środki karne zmierzające do zaspokojenia usprawiedliwionych roszczeń pokrzywdzonego, a z drugiej uwzględnić ciążące na sprawcy zobowiązania wobec pokrzywdzonego, dając im pierwszeństwo.

• Orzeczony rodzaj i rozmiar kary nie powinien pozbawiać pokrzywdzonego możliwości dochodzenia swoich roszczeń

Dyrektywa uwzględniania stopnia spolecznej szkodliwości:

• Nie obliguje to sądu do wymierzenia kary odpowiadającej stopniowi społecznej szkodliwości czynu.

• Dyrektywa ta nie ma charakteru nadrzędnego i musi być uzgodniona z innymi celami kary.

Szczególne dyrektywy wymiaru kary:

Wskazania dotyczące sposobu rozstrzygania o sankcji karnej w przypadku orzekania określonych rodzajów kar lub środków karnych lub orzekania wobec określonych grup sprawców czy o określonych rodzajach czynów zabronionych.

• Wymiar kary względem sprawców nieletnich i młodocianych:

- nieletni - osoba, która ani w chwili czynu, ani w chwili orzekania nie ukończyła 17.r.ż.

- młodociany - osoba, która w chwili popełniania czynu nie ukończyła 21lat, a w czasie orzekania w pierwszej instancji - 24lat. (czas orzekania - wydanie wyroku przez sąd pierwszej instancji)

- prymat dyrektywy prewencji indywidualnej w postaci wychowawczego oddziaływania kary. Nie oznacza to możliwości odstępstwa od zasad sądowego wymiaru kary.

- Nie oznacza to obowiązku orzekania kar łagodnych.

- W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu 17, a przed ukończeniem 18lat, sąd może zamiast kary stosować środki wychowawcze, lecznicze lub poprawcze.

- Wobec nieletniego/młodocianego w każdym przypadku można zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

- Okres próby przy warunkowym zawieszeniu dla młodocianego wynosi od 3 do 5lat, dozór w przypadku przestępstwa umyślnego jest obowiązkowy.

- Nie można orzec kary dożywotniego pozbawienia wolności wobec sprawcy, który w czasie popełnienia przestępstwa nie ukończył 18lat.

• Wymiar kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania:

- jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, sąd orzeka karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia, tylko gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.

Instytucje sądowego wymiaru kary

Odejście od sztywnych granic wyznaczonych przez ustawowe zagrożenie sankcją karną przewidzianą w części szczególnej.

Nadzwyczajne obostrzenie wymiaru kary:

Może przybierać postać podwyższenia dolnej(wówczas sąd nie może już orzec kary w wyższym wymiarze) lub górnej(nie w każdym przypadku obliguje to sąd do wymierzenia sankcji przekraczającej ramy zwykłego zagrożenia) granicy ustawowego zagrożenia albo obu jednocześnie, lub ograniczenia możliwości wyboru rodzaju kary przy karach alternatywnych.

KK przwiduje 7 przypadków nadzwyczajnego obostrzenia.

Nie jest nadzwyczajnym obostrzeniem sankcja karna w przypadku ciągu przestępstw.

1. . Ponowne popełnienie przestępstwa - recydywa

- przez tego samego sprawcę

- recydywa w znaczeniu jurydycznym - taka powrotność do przestępstwa, z którą ustawa łączy pewne konsekwencje prawne. Można wyróżnić jej ustawowe przesłanki

- szczególna - skutkuje nadzwyczajnym obostrzeniem kary (art.64)

- ogólna - wszystkie inne formy powrotności do przestępstwa, z którymi ustawa karna łączy określone konsekwencje w zakresie wymiaru kary

• Recydywa ogólna (4 przypadki):

1. wcześniejsze skazanie za jakiekolwiek przestępstwo umyślne wyłączające możliwość stosowania warunkowego umorzenia postępowania

2. ponowne skazanie sprawcy na karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego, skutkującym obligatoryjnym orzeczeniem na zawsze środka karne z 41§1

3. ponowne skazanie sprawcy na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego, stanowiące podstawę do fakultatywnego orzeczenia obowiązku z 41a§3

4. ponowne skazanie sprawcy prowadzącego pojazd mechaniczny - 42§4

5. ponowne skazanie sprawcy za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości - 178a§4

• Recydywa szczególna podstawowa - przesłanki

- sprawca wcześniej został prawomocnie skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności w wymiarze co najmniej 6 miesięcy, a skazanie to nie uległo jeszcze zatarciu. Obejmuje także przypadki gdy wobec sprawcy zastosowano warunkowe zawieszenie, o ile potem ze względu na negatywny upływ okresu próby zarządzono wykonanie tej kary i sprawca odbył co najmniej 6 miesięcy.

- sprawca odbył przynajmniej 6 miesięcy tej kary. Nie uwzględnia się okresów izolacji, które zostały zaliczone na poczet kary.

- w terminie 5 lat od odbycia kary pozbawienia wolności sprawca popełnił kolejne przestępstwo. 5 lat należy liczyć od momentu zakończenia odbywania przez sprawcę kary.

- ma ono również charakter umyślny

- jest podobne do przestępstwa wcześniej popełnionego za które sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności (należą do tego rodzaju, zostały popełnione z zastosowaniem przemocy albo groźby jej użycia lub też w celu osiągnięcia korzyści majątkowej). Podobieństwo musi się odnosić do tego przestępstwa za które sprawca wcześniej został skazany na karę pozbawienia wolności, którą faktycznie odbywał. Obejmuje także przestępstwa umyślno-nieumyślne.

→ Konsekwencja: możliwość wymierzenia kary w wysokości przekraczającej górną granicę ustawowego zagrożenia o połowę. Zaostrzone są przesłanki stosowania warunkowego zwolnienia. W przypadku popełnienia w warunkach recydywy specjalnej ogólnej zbrodni nie stosuje się podwyższenia górnej granicy.

• Recydywa szczególna wielokrotna:

- uprzednie, choćby jednokrotne skazanie w warunkach recydywy specjalnej typu podstawowego

- skazanie nastąpiło za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, zgwałcenie, rozbój, kradzież z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu, popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia i skazanie to nastąpiło w warunkach recydywy specjalnej

- jedno z wcześniej popełnionych przestępstw także było umyślnym przeciwko życiu lub zdrowiu, zgwałceniem... jw.

- sprawca został poprzednio skazany na karę pozbawienia wolności i skazanie nie uległo jeszcze zatarciu

- sprawca odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności

- nowe przestępstwo zostało popełnione w terminie 5 lat od czasu odbycia ostatniej kary pozbawienia wolności w całości lub w części

→ Konsekwencja: obowiązek wymierzenia kary pozbawienia wolności w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia z możliwością przekroczenia górnej granicy o połowę. W przypadku zbrodni nie stosuje się ustaleń dot. górnej granicy.

Wyłączona jest możliwość stosowania warunkowego umorzenia postępowania, warunkowe zawieszenie możliwe jest tylko wyjątkowo (okres próby min.3 lata, obowiązkowy dozór).

1. Uczynienie z popełniania przestępstw stałego źródła dochodu:

- tzw. przestępca zawodowy, w zakresie wymiaru kary traktuje się go na równi z multirecydywistą

- źródło dochodu nie musi mieć charakteru wyłącznego lub głównego, istostna jest trwałość i regularnosć podobna do dochodów z pracy

→ Konsekwencje: obowiązek wymierzenia kary pozbawienia wolności powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia oraz możliwość wymierzenia w rozmiarze o połowę wyższym niż górna granica

1. Popełnienie przestępstwa w zorganizowanej grupie lub związku mających na celu popełnienie przestępstwa

- stosuje się przepisy dot. multirecydywisty

- zorganizowana grupa - min. 3 osoby realizujące wspólny cel popełnienia przestępstwa

- związek - wyższy stopień zorganizowania, hierarchia, sfromalizowana przynależność

2. Popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym:

- konsekwencje takie jak dla multirecydywisty

- czyn zabroniony, zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 5 lat, popełniony w celu poważnego zastraszenia wielu osób, zmuszenia organu władzy publicznej RP lub organu OM do podjęcia lub zaniechania określonych czynności lub wywołania poważnych zakłoceń w ustroju lub gospodarce RP, innego państwa lub OM, a także groźba popełnienia takiego czynu.

3. Popełnienie występku o charakterze chuligańskim:

- występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, wolność, cześć lub nietykalność cielesną, bezpieczeństwo powszechne, działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu

→ Konsekwencje: sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości nie niższej niż dolna granica ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę oraz obligatoryjnie orzeka nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego (chyba ze orzeka obowiązek naprawienia szkody lub nawiązkę na podstawie art.46). Wykluczone jest wymierzenie kary wolnościowej zamiast kary pozbawienia wolności.

4. Popełnienie przestępstwa komunikacyjnego w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegnięcie z miejsca wydarzenia

- nie musi to być sprawca, który kierował pojazdem biorącym udział w zdarzeniu

→ Konsekwencje: obligatoryjne orzeczenie kary pozbawienia wolności w wysokości od dolnej granicy zwiększonej o połowę do górnej granicy zwiększonej o połowę.

Nadzwyczajne złagodzenie wymiaru kary - wymierzenie kary niższej niż dolna granica ustawowego zagrożenia lub wymierzenie kary łagodniejszego wymiaru

• co do zasady stosowane fakultatywnie

• Podstawa ogólna 60par2: gdy nawet najniższa kara przewidziana w ramach ustawowego zagrożenia byłaby niewspółmiernie surowa (np. pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo uzgodniono sposób jej naprawienia itp.) Sąd korzystając z ogólnej podstawy musi podać motywy. Nie wyklucza to możliwości zastosowania środka probacyjnego

• Podstawy szczególne:

1. 60par1 - fakultatywnie w stosunku do młodocianego jeżeli przemawiają za tym cele wychowawczego

2. 60par3 i 4 - mały świadek koronny

3. 10par3 - fakultatywnie wobec sprawcy nieletniego odpowiadającego na zasadach przewidzianych w KK, obligatoryjnie gdy ponosi odpowiedzialność karną zamiast zakładu poprawczego

4. 14par2 - fakultatywnie, usiłowanie nieudolne

5. 15par2 oraz 23par2 - czynny żal nieskuteczny przy usiłowaniu i współdziałaniu, fakultatywnie

6. 19par2 - fakultatywnie, pomocnictwo

7. 21par3 - współdziałający odpowiadający za przestępstwo indywidualne, który nie posiada wymaganej cechy osobistej

8. 22par2 - odpowiedzialność pomocnika lub podżegacza, gdy sprawca bezpośredni nawet nie usiłował popełnić czynu zabronionego

9. 25par2, 26par3 - przekroczenie granic obrony koniecznej, stanu wyższej konieczności i kolizji obowiązków

10. 29, 30 - nieusprawiedliwiony błąd co do oceny prawnej czynu i znamienia kontratypu, oraz okoliczności wyłączającej winę

11. tryb konsensualny - gdy orzeczenie kary z zastosowaniem nadzwyczajnego złagodzenia jest wnioskowane przez prokuratora w uzgodnieniu z oskarżonym

12. przypadki przewidziane przez ustawodawcę w części szczególnej

Mały świadek koronny - sąd stosuje obligatoryjnie w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa, jeżeli uprawni wobec organu uprawnionego do ścigania przestępstw informacje dot. osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia.

→ Istota nadzwyczajnego złagodzenia - co do zasady polega na wprowadzeniu możliwości wymierzenia kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, ew. wymierzenia kary nieizolacyjnej w miejsce pozbawienia wolności, niekiedy odstąpienia od wymiaru kary.

• górna granica musi być zawsze niższa od dolnej granicy ustawowego zagrożenia

• minimalna wysokość kary nadzwyczajnie złagodzonej - 60par 6 i 7

Orzeczenie kary nieizolacyjnej w miejsce kary pozbawienia wolności przewidzianej w ramach ustawowego zagrożenia:

• 58par3 - podstawa do orzeczenia grzywny lub kary ograniczenia wolności, gdy w ustawowym zagrożeniu przewidziano wyłącznie karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5lat. Brak żadnych szczególnych warunków. Kara ograniczenia wolności może być do 2 lat. Można zastosować także gdy, ustawa obok kary pozbawienia wolności przewiduje kumulatywną grzywnę orzekaną obligatoryjnie lub fakultatywnie.

→ przepis ten nie ma zastosowania przy alternatywnym zagrożeniu karą pozbawienia wolności i karą nieizolacyjną

→ przejście na sankcję nieizolacyjną jest uzasadnione szczególnie, gdy sąd jednocześnie orzeka środek karny - ale nie jest to warunek konieczny

→ nie jest to samoistna podstawa orzekania środków karnych

→ ograniczenie zastosowania instytucji wobec sprawców występków o charakterze chuligańskim, przestępstw komunikacyjnych pod wpływem środka odurzającego, prowadzenie pojazdów w stanie nietrzeźwości w okresie obowiązywania zakazu

→ nie można stosować, gdy ustawodawca wyraźnie wskazuje na obowiązek wymierzenia kary pozbawienia wolności (w ramach nadzwyczajnego obostrzenia)

Odstapienie od wymiaru kary

• wydanie wyroku, w którym uznaje się sprawcę winnym popełnienia czynu zabronionego oraz rezygnuje się z orzeczeni kary. Wyrok ten ma charakter wyroku skazującego i rejestruje się go w KRK. Jego zatarcie po upływie roku od daty wydania prawomocnego przeczenia albo wykonania orzeczonych środków karnych.

• nie stoi to na przeszkodzie orzeczenia środków karnych (są wyjątki)

• jest orzekane wyłącznie fakultatywnie

• Podstawa ogólna art.59 - jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat albo karą łagodniejszego rodzaju i społeczna szkodliwość nie jest znaczna, sąd może odstąpić od wymierzenia kary jeżeli orzeka równocześnie środek karny, który spełni cele kary (nie jest to samoistna podstawa orzeczenia środka karnego ale warunek odstąpienia). Brak formalnych ograniczeń poza wykluczeniem stosowania wobec sprawców występków o charakterze chuligańskim

• Podstawy szczególne:

1. wyrok skazujący w trybie konsensualnym - gdy przypisany oskarżonemu występek jest zagrożony karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat

2. zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary orzekanej za przestępstwo zagrożone karami wolnościowymi - wtedy odstapienie jest sposobem nadzwyczajnego złagodzenia, musi być orzeczony środek karny

3. 14par2 - skazanie za usiłowanie nieudolne

4. 22par2 - skazanie podżegacza lub pomocnika, gdy bezpośredni wykonawca nawet nie usiłował popełnić czynu zabronionego

5. 25par2, 26par3, 26par w zw z 26par5 - skazanie za czyn w warunkach przekroczenia granic obrony koniecznej, stanu wyższej konieczności, kolizji obowiązków

6. 61par1 w zw z 60par3 - mały świadek koronny

7. podstawy z części szczególnej KK

Zbieg podstaw stosowania instytucji sądowego wymiaru kary:

57par1 - jeżeli zachodzi kilka niezależnych od siebie podstaw nadzwyczajnego złagodzenia albo obostrzenia kary, sąd może tylko raz karę nadzwyczajnie złagodzić albo obostrzyć, biorąc pod uwagę łącznie zbiegające się podstawy złagodzenia albo obostrzenia.

→ Gdy zbiegają się podstawy nadzwyczajnego złagodzenia i obostrzenia, sąd może zastosować to albo to. Nie ma znaczenia fakultatywny/obligatoryjny charakter zbiegających się podstaw. Sąd może też wymierzyć karę bez stosowania którejś z tych instytucji.

→ Zbieg fakultatywnych i obligatoryjnych podstaw złagodzenia/obostrzenia/odstąpienia - obligatoryjne.

Środki zabezpieczające

Prawo karne czynu - indywidualna odpowiedzialność osoby, gwarancyjny aspekt winy, sprawiedliwościowy aspekt wymierzania kary

Prawo karne sprawcy niebezpiecznego - źródła przestępczości w dysfunkcjach psychofizycznych (pozytywizm kryminologiczny, ruch obrony społecznej )

• ruch obrony społecznej - reakcją na czyn zabroniony nie powinna być kara jako dolegliwość na wyrządzone zło, ale środki terapeutyczne i izolacyjne dla wyeliminowania niebezpieczeństwa grożącego ze strony sprawcy

Większość europejskich KK - charakter dwutorowy - możliwość stosowania w postępowaniu karnym środków zabezpieczających wobec sprawców niebezpiecznych, którzy popełnili czyn zabroniony ale nie podlegają odpowiedzialności karnej albo z uwagi na niebezpieczeństwo jakie stwarzają wymagają dodatkowych środków.

PL KK - model dwutorowy - przesłanką orzeczenia środków karnych jest zawsze popełnienie czynu zabronionego. Samo stworzenie niebezpieczeństwa dla dóbr prawnych może być jedynie podstawą do przymusowej izolacji i terapii na gruncie ustawo o ochronie zdrowia psychicznego o ile sprawca cierpi na chorobę psychiczną.

Środki zabezpieczające o charakterze terapeutycznym - oddziaływanie na samego sprawcę w celu usunięcia przyczyn zagrożenia, jakie może on nieść dla porządku prawnego

• stosowane wobec osób niepoczytalnych, o ograniczonej poczytalności lub z zaburzeniami preferencji seksualnych

• stosowane wobec osób uzależnionych wobec alkoholu, innego środka odurzającego

• izolacyjne oraz nieizolacyjne

Środki zabezpieczające o charakterze administracyjnym - stosowanie określonych zakazów lub nakazów albo pozbawienie sprawcy uprawnień aby zapobiec ew. popełnieniu przestępstwa w przyszłości

Bezwzględny warunek stosowania wszystkich środków zabezpieczających: popełnienie przez sprawcę czynu bezprawnego i realizacja wszystkich znamion przedmiotowych i podmiotowych.

Nie jest wymagane spełnienie pozostałych warunków przestępczości, np. karygodności i winy. Mogą to być szczególne przesłanki dot. konkretnych środków

Środki zabezpieczające terapeutyczne o charakterze izolacyjnym:

• Umieszczenie sprawcy w zakładzie zamkniętym w celu wdrożenia odpowiedniej terapii.

• Znaczne podobieństwo do kary pozbawienia wolności

• Przesłanka ogólna: stwierdzenie, że umieszczenie w zakładzie zamkniętym jest niezbędne aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego związanego z jego chorobą psychiczną, zaburzeniami preferencji seksualnej, upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem (oznacza to, że wcześniejszy czyn też musi być z tym związany - ustalenie określonego stopnia prawdopodobieństwa, że sprawca pozostając na wolności, popełni ponownie przestępstwo związane z jego stanem psychicznym (nie jakiekolwiek)

• Wymóg zasięgnięcia opinii odpowiedniego lekarza

• Stosowanie wyłącznie na zasadzie ultima ratio - charakter subsydiarny.

• Umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym osoby, która popełniła czyn zabroniony w stanie niepoczytalności:

- sprawca, któremu nie można przypisać wimy

- nie chodzi tu o jakąkolwiek niepoczytalność

- warunek konieczny: stwierdzenie, że czyn cechuje się znacznym stopniem społecznej szkodliwości i zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że sprawca popełni taki czyn ponownie

- Jeżeli są spełnione przesłanki umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym orzeczenie tego środka jest obligatoryjne

- Czasu nie określa się z góry

- Sąd jest zobligowany badać co min. 6 miesięcy czy nadal zachodzą przesłanki

- Sąd obligatoryjnie orzeka zwolnienie sprawcy, jeżeli jego dalsze pozostawanie w zakładzie nie jest konieczene ze względu na cel orzeczenia tego środka.

- Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie w odpowiednim zakładzie, jeżeli ponownie zachodzą przesłanki materialne. Zarządzenie nie może być jednak wydane po 5 latach od zwolnienia z zakładu.

• Umieszczenie w zakładzie zamkniętym osoby, która popełniła przestępstwo w związku z zakłóceniem czynności psychicznych o podłożu seksualnym, nieprowadzącym do wyłączenia niepoczytalności:

- Charakter postpenalnego środka zabezpieczającego - stosuje się po odbyciu kary pozbawienia wolności

- Warunkiem jest skazanie sprawcy na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia wykonania za przestępstwo skierowane przeciwko wolności seksualnej, popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.

- Wyłącznie w celu przeprowadzenia terapii farmakologicznej lub psychoterapii, zmierzających do zapobieżenia ponownemu popełnieniu takiego przestępstwa.

- Co do zasady orzeka się fakultatywnie, sąd ma do wyboru skierowanie sprawcy na obligatoryjne leczenie ambulatoryjne.

- Orzeczenie obligatoryjne albo zakładu albo leczenia ambulatoryjnego w przypadku skazania za przestępstwo zgwałcenia wobec małoletniego poniżej lat 15 lub wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry.

- Nie określa się z góry czasu trwania. Środek orzeka się w momencie wydania wyroku skazującego, orzeczenie to podlega weryfikacji na 6 miesięcy przez zakończeniem odbywania kary pozbawienia wolności - sąd bada wtedy potrzebę stosowania tego środka.

- Sąd bada co 6 miesięcy konieczność dalszego przetrzymywania sprawcy.

- Zwolnienie jw.

• Umieszczenie w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego sprawcy, który popełnił przestępstwo w związku z uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego

- Jest wykonywane w trakcie orzeczonej kary pozbawienia wolności.

- Pozytywny przebieg tej terapii pozwala sprawcy na skorzystanie z warunkowego przedterminowego zwolnienia.

- Warunek: skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, sąd może orzec ten środek jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo ponownego popełnienia przestępstwa związanego z tym uzależnieniem. Kara ta nie może przekraczać 2 lat.

- Zamiast wykonywania kary, sprawca jest najpierw umieszczany w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego na min. 3 miesiące. Górnej granicy nie orzeka się, ale nie może to trwać dłużej niż 2 lata.

- Środek ten nie jest umieszczany zamiast kary.

- Sąd może zwolnić sprawcę z zakładu na postawie wyników leczenia i opinii prowadzącego leczenie:

a) jeżeli sprawca nie poddaje się leczeniu, może zostać zwolniony z zakładu i zacząć wykonywanie kary - na poczet kary zalicza się okres pobytu w zakładzie;

b) jeżeli obserwowany jest postęp w leczeniu sąd może skierować sprawcę na okres próby na 6miesięcy do 2 lat na leczenie ambulatoryjne lub rehabilitację, oddając jednocześnie pod nadzór

-ale jeżeli skazany w okresie próby uchyla się od poddania leczeniu albo popełnia przestępstwo lub rażąco narusza porządek prawny albo narusza regulamin placówki, sąd może zarządzić ponowne umieszczenie z odwykowym zakładzie zamkniętym albo zarządzić rozpoczęcie wykonywania kary i umieścić skazanego w zakładzie karnym

- jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy wszystko było ok, karę uważa się za odbytą z upływem okresu próby

c) sąd może zastosować warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary, jeżeli przemawiają za tym pozytywne wyniki leczenia (nie mają zastosowania minimalne progi)

• Umieszczenie sprawcy w zakładzie zamkniętym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub rehabilitacyjne:

- przy bezwzględnej karze pozbawienia wolności

- orzeczenie tego środka nie jest samoistną podstawą pozbawienia wolności

- popełnienie przestępstwa w stanie ograniczonej poczytalności w stopniu znacznym

- przy pozytywnej prognozie kryminologicznej możliwe jest przedterminowe warunkowe zwolnienie, o ile sprawca nie był skazany na karę dłuższą niż 3 lata

Środki zabezpieczające terapeutyczne o charakterze nieizolacyjnym:

1. Obowiązek leczenia ambulatoryjnego wobec sprawcy, który popełnił przestępstwo w związku z zakłóceniem czynności psychicznych o podłożu seksualnym, nieprowadzące do wyłączenia niepoczytalności

- te same okoliczności co dla środka izolacyjnego, charakter postpenalny

- w szczególności gdy jest to niezbędne aby zapobiec ponownemu popełnieniu

- sąd ma obowiązek zasięgnąć opinii psychiatrów,psychologa,seksuologa

- przy karze pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia

- gdy sprawca uchyla się od obowiązku lub kontynuowania leczenia kierownik zakładu zawiadamia o tym policję lub właściwy organ wojskowy - zatrzymanie sprawcy i w 48h przekazują go do dyspozycji sądu

2. Obowiązek leczenia ambulatoryjnego wobec sprawcy, który popełnił przestępstwo w związku z uzależnieniem

- orzekany jako kontynuacja terapii w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego na okres próby do 6 miesięcy w przypadku warunkowego zwolnienia z zakładu

- uchylanie się - ponowne umieszczenie w zakładzie zamkniętym albo karnym

Środki zabezpieczające o charakterze administracyjnym:

• środki karne określone w art.39 pkt.2-3

• orzekane bez określenia terminu

• gdy jest to konieczne ze względu na ochronę porządku prawnego

• ustalenie związku między niepoczytalnością sprawcy a popełnieniem czynu

• muszą być także spełnione przesłanki dot. poszczególnych środków karnych (poza przesłanką skazania za przestępstwo)

• orzekanie tych środków nigdy nie jest obligatoryjne

• orzekanie przepadku niezależnie od celów zabezpieczających - zawsze fakultatywnie

Wielość przestępstw:

11§1 Ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo.

Wielość czynów może prowadzić do jednego przestępstwa albo do wielości przestępstw.

• Pomijalny (niewłaściwy zbieg przestępstw)

- Związek funkcjonalny między przestępstwami tego rodzaju, że kara wymierzona za jedno z przestępstw wyczerpuje potrzebę ukarania za pozostałe.

- Rozróżnienie na właściwy i niewłaściwy zbieg ma charakter celowościowy.

Zbieg pomijalny występuje, gdy poszczególne przestępstwa wchodzące w skład zbiegu stanowią pewną powiązaną z sobą sumę zdarzeń:

• między formami stadialnymi w postaci usiłowania i dokonania oraz karalnego przygotowania i dokonania. Nie wchodzi w grę między przygotowaniem i usiłowaniem gdy znajduje zastosowanie 17§2.

• gdy ta sama osoba jednym czynem naraziła drugą osobę na niebezpieczeństwo, a następnie kolejnym czynem zabronionym doprowadziła do uszczerbku na zdrowi albo śmierci

• między podżeganiem lub pomocnictwem do określonego przestępstwa a formami sprawczymi tego przestępstwa

• gdy jeden czyn realizujący znamiona typu czynu zabronionego jest środkiem do popełnienia innego czynu zabronionego, najczęściej o wyższym stopniu społecznej szkodliwości - współukarany czyn uprzedni

• gdy sprawca używa owoców popełnienia przestępstwa, realizującym tym znamiona drugiego przestępstwa, albo kolejne przestępstwo służy jedynie zatarciu śladów popełnienia pierwszego - współukarany czyn następczy

• Realny zbieg przestępstw:

- jeżeli nie jest celowe zrezygnowanie z ukarania któregokolwiek ze zbiegających się przestępstw popełnionych przez tego samego sprawcę przed pierwszym skazującym wyrokiem

- wymierzenie kary za każde ze zbiegających się przestępstw (poza wypadkiem gdy zachodzi czyn ciągły)

- system kumulacji kar - każda z kar musi być odrębnie wykonana - kumulacja kar i ich kolejne wykonywanie

- system absorpcji - wykonaniu podlega wyłącznie najsurowsza z orzeczonych kar, pochłania ona kary łagodniejsze

- system asperacji - w wypadku zbiegu przestępstw, za które orzeczono kary, wymierza się w ich miejsce jedna karę, której podstawą jest najsurowsza kara z orzeczonych, zaostrzona wg przyjętych zasad

- PL system kary łącznej :

1. Gdy sprawca za wszystkie zbiegające się przestępstwa odpowiada w jednym postępowaniu - sąd w wyroku wymierza karę za każde z nich i następnie w tym samym wyroku wymierza karę łączną

2. Gdy sprawca za popełnione w zbiegu realnym przestępstwa odpowiada w różnych postępowaniach karnych przed tym samym lub różnymi sądami - sprawca w każdym postępowaniu zostaje osobno skazany i zostaje wymierzona mu kara, a następnie zostaje wydany wyrok łączny

Zasady wymiaru kary łącznej:

Podstawą wymierzenia kary łącznej są kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa. Warunkiem wymierzenia kary łącznej jest wymierzenie kar tego samego rodzaju albo innych kar podlegających łączeniu. Przy spełnieniu warunków orzeczenie kary łącznej jest obowiązkiem sądu.

Orzeczeniu kary łącznej nie stoi na przeszkodzie wykonanie poszczególnych kar orzeczonych za przestępstwa pozostające w realnym zbiegu.

Jeżeli nie są spełnione warunki do orzeczenia kary łącznej, wtedy wykonuje się wszystkie orzeczone kary kumulatywnie (np. grzywna i kara pozbawienia/ograniczenia wolności).

Art. 86§1 - wyznacza nowe granice dla wymiaru kary, która ma zastąpić kary jednostkowe.

Minimum kary łącznej określa najwyższa kara wymierzona za pozostające w zbiegu prz.

Górną granicę wyznacza suma kar orzeczonych za zbiegające się przestępstwa (ale max. 810 stawek grzywny, 2 lata ograniczenia i 15 lat pozbawienia wolności).

Kara łączna grzywny:

Łączeniu podlegają grzywny orzeczone jako kary samoistne jak i kary kumulatywne obok kary pozbawienia wolności.

• Grzywny orzeczone w różnych systemach nie są karami różnego rodzaju - podlegają łączeniu:

Należy przeliczyć grzywnę w stawkach dziennych na grzywnę kwotową - pomnożyć liczbę stawek przez przyjętą wysokość stawki.

• Dla określenia max. kary łącznej grzywny należy przyjąć, że granice kary łącznej są rozpięte między najwyższą orzeczoną grzywną jednostkową a sumą wszystkich wymierzonych grzywien. Kara łączna grzywny nie powinna przekraczać max ustawowego zagrożenia grzywną za zbiegające się przestępstwa zwiększonego o połowę.

• Gdy przynajmniej za 1 ze zbiegających się przestępstw została wymierzona grzywna z zastosowaniem art.309 to górną granicą jest 4500 stawek dziennych.

• Gdy grzywna została orzeczona na podstawie art.71§1 obok kary pozbawienia/ograniczenia wolności z warunkowym zawieszeniem wtedy kara łączna grzywny nie może przekroczyć 270/135 stawek. Grzywny orzeczone na tej podstawie nie polegają łączeniu z grzywnami orzeczonymi na innej podstawie.

• Wysokość stawki dziennej dla kary łącznej grzywny:

a) nie ma problemu gdy kara łączna jest ustalana w tym samym wyroku co kary za zbiegające się przestępstwa

b) inna sytuacja - sąd wymierzając karę łączną grzywny określa na nowo wysokość stawki dziennej kierując się art33§3. (nie może przekraczać najwyższej stawki dziennej ustalonej w poszczególnych wyrokach)

Kara łączna ograniczenia wolności:

Nie może być niższa niż najwyższa z kar podlegających łączeniu i nie może być wyższa niż suma tych kar, z tym że nie może przekraczać 2 lat.

• sąd musi na nowo określić wymiar czasu albo wysokość potrąceń, miejsce i sposób

• karą łączną muszą być objęte obowiązki nałożone na podstawie art.36§2 chociażby zostały orzeczone tylko za jedno ze zbiegających się przestępstw. Nie mogą być nałożone karą łączną, gdy nie zostały nałożone w żadnej z kar.

• Kara ograniczenia wolności podlega łączeniu z karą ograniczenia wolności - jeżeli za zbiegające się przestępstwa zostały orzeczone te dwie kary to kara ograniczenia zostaje przeliczona na pozbawienie wolności (miesiąc=15 dni)

Kara łączna pozbawienia wolności:

Nie może być niższa niż najsurowsza z kar podlegających łączeniu i surowsza niż suma tych kar, ale nie może przekraczać 15 lat.

!!! Jeżeli suma orzeczonych kar wynosi 25 lat albo więcej, a chociażby jedna z podlegających łączeniu kary wynosi nie mniej niż 10 lat, sąd może orzec karę łączną 25 lat pozbawienia wolności.

Kara łączna z karami najsurowszymi:

Zasada absorpcji jeżeli przynajmniej jedną ze zbiegających się kar jest kara 25lat albo dożywocia - wykonaniu podlega najsurowsza z kar. (nie ma znaczenia czy ta kara zbiega się z grzywną lub ograniczeniem wolności)

• Jeżeli w zbiegu pozostają dwie lub więcej kar 25lat, wtedy sąd może wymierzyć jako karę łączną dożywotnie pozbawienie wolności.

Łączenie kar z warunkowym zawieszeniem ich wykonania: (przynajmniej 1 z orzeczonych kar):

• warunkowe zawieszenie może dot. pozbawienia/ograniczenia/grzywny

• Sąd może w wyroku łącznym warunkowo zawiesić wykonanie kary łącznej, jeżeli zachodzą przesłanki z art.69.

• Wtedy sąd określa okres próby zgodnie z art.70 i może, warunkowo zawieszając karę pozbawienia/ograniczenia wolności, orzec grzywnę na podstawie art.71§1. Sąd na nowo orzeka o obowiązkach.

• Gdy wszystkie podlegające łączeniu kary zostały wymierzone z warunkowym zawieszeniem, sąd może orzec karę łączną bez warunkowego zawieszenia.

Łączenie środków karnych i zabezpieczających:

• Orzeczone środki karne, zabezpieczające i dozór chociażby co do jednego ze zbiegających się przestępstw stosuje się mimo orzeczenia kary łącznej.

• Jeżeli za zbiegające się przestępstwa orzeczono środek karny pozbawienia praw publicznych, zakazy lub obowiązki tego samego rodzaju, to mają zastosowanie odpowiednie przepisy o karze łącznej.

• Jeżeli za jedno ze zbiegających się przestępstw orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na zawsze, pochłania on wszystkie zakazy prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów mechanicznych określonego rodzaju.

Ciąg przestępstw

Przestępstwo ciągłe:

• KK 1932 - sprawa pozostawiona doktrynie i orzecznictwu

• Koncepcja jednoczynowa:

- w wypadku przestępstwa ciągłego zachodzi jedno przestępstwo składające się z wielu czynów

- za czas popełnienia przestępstwa uznany zostanie ostatni moment zachowania się sprawcy realizujący znamiona typu czynu

• Koncepcja wieloczynowa:

- przestępstwo ciągłe jest odmianą realnego zbiegu przestępstw

• KK 1997 - w ramach obejmowanych pojęciem przestępstwa ciągłego mieszczą się zarówno sytuacje, które uzasadniają przyjęcie jednego czynu zabronionego mimo wielości zachowań (czyn ciągły art12) i sytuacje, w których uzasadnione jest przyjęcie specyficznego realnego zbiegu przestępstw (ciąg przestępstw art.91)

Ciąg przestępstw a realny zbieg przestępstw:

• ciąg: zrealizowanie przez zbiegające się przestępstwa znamion tego samego typu czynu zabronionego, co do wszystkich zbiegających się przestępstw musi zachodzić podobieństwo sposobu popełnienia i muszą być one popełnione w krótkich odstępach czasu (warunki te muszą być spełnione łącznie) + przed pierwszym wyrokiem, chociażby nieprawomocnym, co do któregokolwiek z tych przestępstw

• kwalifikacja prawna każdego z przestępstw podlegających zbiegowi jest taka sama (ale dokonanie i usiłowanie nie wyklucza ciągu przestępstw)

• wszystkie zbiegające się przestępstwa muszą mieć taką samą stronę podmiotową

• podobieństwo sposobu popełnienie nie jest tym samym co podobieństwo przestępstwa

• w wypadku ciągu przestępstw, sąd mimo realnego zbiegu nie wymierza kar za poszczególne przestępstwa a następnie kary łącznej, lecz wymierza jedną karę za wszystkie zbiegające się przestępstwa na podstawie przepisu, który przewiduje karę dla typu czynu zabronionego zrealizowanego przez poszczególne zbiegające się przestępstwa, mogąc przekroczyć górne ustawowe zagrożenie o połowę.

• Ten sam sprawca może w zbiegu realnym popełnić 2 lub więcej ciągów przestępstw.

Ustanie karalności.

Przedawnienie:

• Instytucja prawa materialnego

• Uzasadnienie wypływa z celów kary - po upływie odpowiednio długiego okresu brak jest potrzeb oddziaływania w zakresie prewencji szczególnej i ogólnej.

• Okres przedawnienia jest ściśle związany z abstrakcyjnie ujętym stopniem społecznej szkodliwości.

1. Przedawnienie karalności: po upływie określonego w ustawie terminu zanika możliwość pociągnięcia sprawcy przestępstwa do odpowiedzialności karnej.

- na gruncie prawa procesowego jest to negatywna przesłanka procesowa

- upływ terminu przedawnienia karalności zmienia status sprawcy

1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło:

- 30 lat - zbrodnia zabójstwa

- 20 lat - inna zbrodnia

- 15 lat - występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5lat

- 10 lat - występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata

- 5 lat - pozostałe występki

2. Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego - przedawnienie z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu popełnienia przestępstwa.

3. Bieg terminu - rozpoczyna się w czasie popełnienia przestępstwa, tzn. w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania (gdy dokonanie zależy od opisanego w ustawie skutku - bieg przedawnienia wyznacza czas nastąpienia skutku - dot. tylko przestępstw materialnych dokonanych)

4. Przestępstwa określone w art.101§4 - gdy pokrzywdzonym jest osoba małoletnia, przedawnienie nie może nastąpić przed upływem 5 lat od ukończenia przez osobę pokrzywdzoną 18lat.

5. Art.102 - wydłużenie terminu przedawnienia - terminy bezwzględne

6. Przepisy wprowadzające kodeks karny:

- w zakresie przedawnienia stosuje się przepisy KK 1997, chyba że termin przedawnienia już upłynął - możliwa sytuacja że przepisy te działają wstecz

- instytucja przedawnienia nie jest ekspektatywą stwarzającą dla sprawcy prawo podmiotowe

7. Przepisów o przedawnieniu nie stosuje się do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych

8. Spoczywanie terminu przedawnienia - przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego, nie dotyczy to jednak braku wniosku lub oskarżenia prywatnego (np. immunitet).

II. Przedawnienie wykonania kary:

1. Po upływie określonego w ustawie okresu orzeczona wyrokiem skazującym kara nie może już być wykonana - charakter bezwzględny.

2. Nie można wykonywać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło:

- 30 lat - jeżeli sprawcę skazano na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo surowszą

- 15 lat - dla karny pozbawienia wolności nieprzekraczającej 5 lat

- 10 lat - jeżeli sprawcę skazano na inną karę

3. Jeżeli wydłużenie okresu przedawnienia wykonania kary nastąpiło w ustawie, która weszła w życie przed upływem dotychczas obowiązującego terminu, to termin ulega przedłużeniu zgodnie z nową ustawą.

4. Przedawnienie nie biegnie w trakcie wykonywania kary oraz gdy skazany odbywa kolejno kary niepodlegające łączeniu.

5. Początkiem biegu terminu przedawnienia jest uprawomocnienie się wyroku jednostkowego, a nie wyroku łącznego, chociaż ten tylko wyrok podlega wykonaniu.

Zatarcie skazania:

• Skazanie uważa się za niebyłe i wpis o skazaniu zostaje usunięty z KRK.

• Bezwzględne wyłączenie zatarcia skazania w odniesieniu do skazań za niektóre przestępstwa na bezwarunkową karę pozbawienia wolności - dot. przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzonym była osoba małoletnia poniżej 15lat.

• Zatarcie skazania z mocy prawa:

- upływ czasu określonego w ustawie po wykonaniu kary, jej darowaniu albo przedawnieniu jej wykonania

- jeżeli wg nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary - skazanie ulega zatarciu z mocy prawa - nie jest konieczny upływ żadnych terminów

- jeżeli okres próby związany z warunkowym zawieszeniem wykonania kary upłynie dla sprawcy pozytywnie i nie nastąpi zarządzenie wykonania kary w okresie próby ani do 6 miesięcy później, skazanie z mocy prawa uważa się za niebyłe. Nie może to nastąpić przez uiszczeniem orzeczonej grzywny lub przed wykonaniem środków karnych, ich darowaniem lub przedawnieniem.

- kara terminowa lub 25 lat - po 10 latach od wykonania, darowania, przedawnienia

- dożywocie - jw.

- grzywna lub ograniczenie wolności - 5 lat

- rok od prawomocnego orzeczenia w którym odstąpiono od wymierzenia kary

• Zatarcie skazania na wniosek skazanego:

- zatarcie skazania na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat może nastąpić po upływie 5 lat pod warunkiem przestrzegania przez skazanego porządku prawnego w tym czasie

- w wypadku grzywny i ograniczenia wolności - po upływie 3 lat

1

---