KONSPEKT I

Temat:

Wokół form wypowiedzi i. .. „Antygony” Sofoklesa.

Ogólny cel:

-wspomaganie umiejętności komunikowania się uczniów i wprowadzania ich w świat kultury przez kształcenie sprawności mówienia, słuchania, czytania, a zwłaszcza pisania w zróżnicowanych sytuacjach komunikacyjnych;

-sprawdzenie, utrwalenie umiejętności redagowania form wypowiedzi na zadany temat

(m.in. dedykacji, zaproszenia, ogłoszenia, kartki z pamiętnika, wywiadu, rozprawki, przemówienia, wypowiedzi w funkcji argumentacyjnej i opiniującej);

Cele operacyjne:

Uczeń:

• buduje wypowiedzi mówione i pisane zgodnie z intencją i okolicznościami;

• dokonuje celowych zabiegów redakcyjnych;

• redaguje formy wypowiedzi poprawne pod względem

• realizacji tematu,

• charakterystycznych cech formy wypowiedzi,

• kompozycji,

• poprawności językowej i stylistycznej,

• ortografii i interpunkcji,

• estetyki;

• zna treść i rozumie problematykę „Antygony” Sofoklesa;

• określa formy wypowiedzi na podstawie ich wyznaczników;

• zna kryteria oceny prac pisemnych;

• bogaci słownictwo;

Środki dydaktyczne:

karty pracy z zadaniami, karty ewaluacyjne,

Formy pracy:

indywidualna, grupowa, zespołowa,

Metody:

metoda ćwiczeń praktycznych-prace redakcyjne, metaplan, dyskusja, gra dydaktyczna- krzyżówka;

Realizacja ścieżki międzyprzedmiotowej: kultura polska na tle tradycji śródziemnomorskiej;

• Powtórzenie i utrwalenie znajomości „Antygony” Sofoklesa jako dzieła tworzącego m. in. dziedzictwo kulturowe Europejczyków, a tym samym Polaków.

Przebieg lekcji

I Część organizacyjna (5min.)

1. Przywitanie.

2. Sprawdzenie obecności.

3. Podanie celów lekcji.

4. Zapisanie tematu.

II Wprowadzenie (3 min.)

5. Przypomnienie „Antygony” Sofoklesa przez podanie słów-kluczy, skojarzeń związanych z tragedia grecką.

Przykładowe odpowiedzi:

Kreon, konflikt tragiczny, Eteokles i Polinejkes, fatum, tragedia, duma, honor, Teby, teatr grecki itp.;

Uwagi: Utwór Sofoklesa pełni rolę motywu przewodniego, wokół którego sformułowane są zadania redakcyjne.

III Część zasadnicza (ok. 22 min.)

7. Ćwiczenia utrwalające oraz sprawdzające umiejętność redagowania poszczególnych form wypowiedzi- zaproszenia, dziennika, wywiadu, dedykacji, ogłoszenia.

Uwagi:

-Zadania są losowo przyporządkowane grupom;

-Zespoły po wewnętrznej dyskusji podają charakterystyczną cechę wylosowanej formy wypowiedzi;

-Poza tym grupy określają kryteria oceny jednakowe dla wszystkich form wypowiedzi, takie jak temat, język (styl i składnia), ortografia, interpunkcja i zapis.

-Ćwiczenia redakcyjne wykonywane są indywidualnie;

Gr. A

Napisz zaproszenie dla wybranej osoby na spektakl „Antygona” przygotowany przez Twoją klasę.

Gr. B

Zredaguj tzw. kartkę z pamiętnika Antygony lub Kreona.

Gr. C

Zredaguj wywiad z Antygoną lub Kreonem ukazujący m. in. istotę konfliktu tragicznego.

Gr. D

Twoja klasa organizuje spektakl „Antygona” na podstawie tragedii Sofoklesa. Napisz ogłoszenie zawiadamiające o tym widowisku scenicznym.

Gr. E

Ułóż dedykację do książki będącej nagrodą za udział w sztuce „Antygona”.

8. Ocena kilku prac uczniowskich.

IV Podsumowanie (10 min.)

9.Określenie 14 form wypowiedzi na podstawie ich charakterystycznych cech- krzyżówka (załącznik nr 1).

10.Wygłoszenie przez ucznia przemówienia lub odczytanie rozprawki na temat „Warto znać formy wypowiedzi” (praca domowa zadana na powyższą lekcję).

Analiza i ocena zadania.

V Zakończenie (5 min.)

11. Ocena pracy uczniów.

12. Podanie zadania domowego:

1. Napisz sprawozdanie z dzisiejszej lekcji języka polskiego.

b) Dla chętnych- Wykonaj syntezę planszową n/t „Formy wypowiedzi”(tydzień).

13. Autorefleksja uczniów, pisemna ewaluacja w formie dokończenia zdań:

Dzięki lekcji umiem...

Zajęcia uświadomiły mi...

14. Pożegnanie nauczyciela.

Załącznik nr 1

Określ formy wypowiedzi na podstawie ich charakterystycznych wyznaczników. Zaznaczona kolumna utworzy hasło.

1. Krótka, rzeczowa wypowiedź skierowana do szerokiego grona odbiorców.

2. W tej wypowiedzi konieczne jest określenie adresata, nadawcy, miejsca, czasu oraz celu.

3. Występuje narracja 1- osobowa z perspektywy czasu.

4. W tej formie podaje się prośbę o pamięć.

5. Znamienne dla tej wypowiedzi są pytania retoryczne, zdania wykrzyknikowe.

6. Cechy charakteru, umysłowości, intelektu- główne elementy pracy.

7. Za pomocą tej formy przedstawia się rzecz, krajobraz, wygląd zewnętrzny postaci.

8. Forma zredagowana stylem urzędowym.

9. Bezpośrednia rozmowa nadawcy z odbiorcą.

10. Charakterystyczne elementy wypowiedzi: data i nazwa miejscowości, apostrofa

do odbiorcy, podpis nadawcy.

11. Wypowiedź, poprzez którą analizuje się i interpretuje np. film.

12. Zapis własnych wrażeń, przemyśleń z dnia na dzień.

13. Występują w niej argumenty, wnioski, teza.

14. Forma zapisywana przede wszystkim w podpunktach.

F

......................................................................................................................................

KONSPEKT II

Temat:

Antyczna tragedia w ateńskim teatrze- powtórzenie.

Cel ogólny:

-utrwalenie i pogłębienie wiadomości n/t teatru greckiego,

-kształcenie postawy twórczego rozwiązywania zadań,

Cele operacyjne:

Uczeń

• utrwala znajomość pojęć: tragedia, tragizm, konflikt tragiczny, mimesis, orchestra, prolog, stasimon, epejsodion, parados, koryfeusz itp.,

• zna cechy tragedii greckiej,

• zna kompozycję klasycznej tragedii greckiej,

• wyjaśnia motywy postępowania bohaterów tragicznych,

• potrafi wyjaśnić rodowód tragedii,

• zna budowę amfiteatru greckiego,

• rozumie problematykę tragedii Sofoklesa,

• określa, na czym polegał konflikt tragiczny bohaterów i ich tragizm,

• selekcjonuje zdobytą wiedzę w celu wykonania zadań,

• doskonali umiejętność argumentowania,

• planuje swoją pracę, współpracuje w grupie,

• ocenia swoją pracę i innych uczniów,

• myśli twórczo,

Realizacja ścieżek międzyprzedmiotowych: kultura polska na tle tradycji śródziemnomorskiej, ścieżka filozoficzna.

Lekcja kończy cykl zajęć poświęconych teatrowi greckiemu i tragedii greckiej na przykładzie „Antygony” Sofoklesa i ma charakter podsumowujący.

Wskaźniki osiągnięcia celu: procent poprawnie określonych pojęć, poziom wykonania zadań.

Metody:

drama (np. inscenizacja improwizowana lub rzeżba), metaplan, przekład intersermiotyczny, gra dydaktyczno-intelektualna: krzyżówka; drzewo genealogiczne lub mapa mentalna, burza mózgów,

Formy:

indywidualna, zespołowa, zbiorowa

Środki dydaktyczne: markery, arkusze ewaluacyjne,

krzyżówka, karty pracy, arkusze papieru,

I Część organizacyjna.

1. Powitanie.

2. Sprawdzenie obecności.

3. Określenie celów lekcji.

4. Podanie tematu lekcji.

II Wprowadzenie

5. Podanie skojarzeń związanych z pojęciem teatr (np. tragedia, tragizm, konflikt tragiczny, mimesis, orchestra, prolog, stasimon, epejsodion, parados, koryfeusz.).

II Część właściwa

6. Podział klasy na grupy i podanie zadań do wykonania. Przypomnienie zasad pracy w grupie:

• zainteresowanie innych uczniów,

• precyzja wypowiedzi,

• sposób mówienia,

• komunikatywność,

• rzeczowość,

zasada prezentacji (3 min. wystąpienia)

Zadania dla grup:

Gr. I

Przedstawcie za pomocą dramy (scenki improwizowanej, rzeźby lub pantomimy) sytuację, która najtrafniej odda tragiczny konflikt oraz osobowość bohaterów.

Po prezentacji skomentujcie wybór środków wyrazu i oceńcie postępowanie postaci tragedii.

Gr. II

Wykonajcie rebusy zawierające hasła znamienne dla tragedii greckiej i teatru greckiego.

Gr. III

Przedstawcie cechy teatru greckiego w formie metaplanu.

Gr. IV

Co to jest konflikt tragiczny? Na czym polegał konflikt tragiczny bohaterów w „Antygonie” Sofoklesa?

Gr. V

Wykonajcie plakat przedstawiający symbolicznie problematykę „Antygony”. Pisemnie umotywujcie decyzję zastosowanych symboli.

Gr. VI

Przedstawcie za pomocą „linii czasu” lub schematu drzewa genealogicznego dzieje rodu Labdakidów i zaznaczcie za pomocą słów -kluczy najważniejsze dane. Podczas Waszej prezentacji opowiedzcie historię tragicznego rodu.

IV Podsumowanie

7. Indywidualne rozwiązanie krzyżówki n/t teatru greckiego (załącznik nr 1).

V Zakończenie

8. Ocena pracy uczniów.

9. Zadanie domowe:

• Napisz zaproszenie na szkolny spektakl „Antygona”, w którym zachęcisz widzów do jego obejrzenia.

• Wykonaj planszę syntezującą pt. „Teatr grecki” (dla chętnych).

10. Autorefleksja, ewaluacja uczniów.

a) Czy tak prowadzone zajęcia podobały się?

(podkreśl odpowiedź)

tak raczej tak nie raczej nie

b) Jak oceniasz organizację Twojego zespołu?

(zaznacz na osi)

c) Jak oceniasz Twój wkład w pracę zespołu?

11. Pożegnanie.

Powtórzone pojęcia: prolog, parados, stasimon, epejsodion, exodos, zasada trzech jedności, konflikt tragiczny, tragizm, tragedia, chór, dytyramb, koryfeusz, Tespis, Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Dionizje Wielkie i Małe, orchestra, theatron, scene, proscenium, amfiteatr, koturn, maska, katharsis, mimesis, decorum, fatum, sfinks, satyrowie, dytyramb,

Omówione zagadnienia:

• problematyka „Antygony” Sofoklesa,

• historia rodu Labdakidów (mity tebańskie),

• rodowód teatru europejskiego,

• budowa teatru greckiego,

• kompozycja tragedii greckiej,

• wyznaczniki tragedii greckiej,

Załącznik nr 1

1

t

e

s

p

i

s

2

o

r

c

h

e

s

t

r

a

3

p

a

r

a

d

o

s

4

t

r

a

g

e

d

i

a

5

e

u

r

y

p

i

d

e

s

6

e

k

s

o

d

o

s

7

d

i

o

n

i

z

o

s

8

s

a

t

y

r

o

w

i

e

9

p

r

o

l

o

g

10

t

h

e

a

t

r

o

n

11

c

z

ł

o

w

i

e

k

12

p

r

o

s

c

e

n

i

u

m

13

k

o

r

y

f

e

u

s

z

14

s

t

a

s

i

m

o

n

15

k

a

t

h

a

r

s

i

s

16

k

o

t

u

r

n

17

d

y

t

y

r

a

m

b

18

e

d

y

p

19

t

r

w

o

g

a

20

e

p

e

j

s

o

d

i

o

n

21

d

i

o

n

i

z

j

e

22

j

o

k

a

s

t

a

Zadanie

Rozwiąż krzyżówkę na temat teatru greckiego. Zaznaczona kolumna utworzy hasło.

Pytania:

1. Wprowadził pierwszego aktora.

2. Miejsce w amfiteatrze, na którym stał chór.

3. Pierwsza pieśń chóru.

4. Jeden z głównych gatunków literackich w starożytnej Grecji.

5. Obok Ajschylosa i Sofoklesa tworzy trójkę tragików greckich.

6. Pieśń wyjściowa chóru.

7. Bóg urodzaju, życia.

8. Towarzysze Dionizosa.

9. Przedstawienie tematyki utworu na początku dramatu.

10. Miejsce dla widowni w teatrze greckim.

11. Odpowiedź w zagadce Sfinksa.

12. Element budowy architektonicznej teatru za orchestrą.

13. Przewodnik chóru.

14. Oddziela kwestie mówione w tragedii greckiej.

15. Z greckiego oczyszczenie.

16. But aktora greckiego.

17. Pieśń pochwalna ku czci Dionizosa.

18. Bohater o przekłutych piętach.

19. Uczucie obok litości przeżywane podczas katharsis.

20. Część tragedii greckiej, w której wypowiadają się aktorzy.

21. Uroczystości na cześć Dionizosa odbywające się wiosną na wsiach.

22. Matka i żona Edypa.

............................................................................................................................................................

KONSPEKT III

Temat: Jakiego „końca świata nie będzie”? Rozważania na podstawie wiersza Cz. Miłosza.

Cele operacyjne:

Uczeń potrafi:

• zwerbalizować odczucia w związku z lekturą analizowanych na lekcji tekstów kultury;

• zrozumieć przesłanie moralne utworu- żyć mądrze, tj. mieć świadomość śmierci, żyć tak, aby zawsze być gotowym na „koniec świata”, czyli żyć moralnie;

• dokonać porównania wizji końca świata;

• współpracować w grupie, prezentować jej pracę,

• Uczeń poznaje nowe teksty kultury (poetycki i plastyczny). Wzbogaca słownictwo.

Metody:

Praca z tekstem, praca w grupach, elementy dramy (tzw. klatka stop), przekład intersemiotyczny, metoda ćwiczeń praktycznych, metoda słowna (heureza), metoda poglądowa.

Pomoce dydaktyczne:

Podręczniki (wiersz Miłosza, ilustracje obrazu H. Bosha), karty z pytaniami, kartki z bloku, mazaki.

Formy pracy:

Praca w grupach, praca indywidualna, plenum.

Przebieg lekcji:

1. Czynności organizacyjne (przywitanie, sprawdzenie listy obecności).

2. Podanie celów lekcji.

3. Wprowadzenie do tematu przez zadanie ćwiczenia dla poszczególnych grup. Każda z grup ma przedstawić w określonym czasie wg różnych technik wizje końca świata. Grupy A i B przedstawiają swoje wizje plastycznie, grupy C i D-słownie (przez podanie skojarzeń do powyższej sytuacji), grupy E i F za pomocą dramy (rzeźby, tzw. klatki stop).

4. Omówienie powyższych konkretyzacji. Szybko dochodzimy do wniosku, że konkretyzacje są dość podobne i w części przypominają Biblię (Apokalipsę św. Jana), a w części -katastrofę nuklearną wywołaną wojną.

5. Podanie tematu lekcji i zapisanie go do zeszytów uczniowskich.

6. Ciche czytanie wiersza Miłosza, głośna recytacja przez 1 ucznia.

7. Odniesienie się do obrazu H. Bosha znajdującego się obok tekstu polskiego noblisty. Analiza obrazu.

8. Analiza i interpretacja wiersza wg pytań nauczyciela:

• Jak wygląda koniec świata w utworze Cz. Miłosza?

-Ludzie wykonują zwykłe, codzienne czynności:

„rybak (...) naprawia sieć”,

„kobiety idą polem...”

„pijak zasypia...”

„nawołują na ulicy sprzedawcy”.

• Świat jest barwny i piękny:

„skaczą wesołe delfiny”,

„młode wróble czepiają się...”,

„wąż ma złotą skórę”,

„łódka z żółtym żaglem (...) podpływa”,

„dzieci różowe się rodzą”,

„dźwięk skrzypiec w powietrzu trwa”.

• W przyrodzie panuje spokój, harmonia, ład, nic tego nie mąci, nie zakłóca, nie zwiastuje katastrofy.

• Wymieńcie obrazy poetyckie, jakie zawiera wiersz.

• Określcie nastrój utworu, jego kolorystykę. Uzasadnijcie swoje zdanie fragmentami tekstu poetyckiego.

• Dlaczego wszystkie zdarzenia dziejące się w „dniu końca świata” przedstawił poeta w czasie teraźniejszym?

• Jak rozumiecie słowa: „koniec świata staje się już”? (codziennie umierają ludzie i codziennie wraz z nimi odchodzi ich świat- jedyny i niepowtarzalny, taka jest kolej rzeczy, ludzie rodzą się i umierają, koniec świata następuje codziennie).

• Jak na interpretację wiersza wpływa data wydania i tytuł tomu,

z którego pochodzi analizowany utwór?

• Co można powiedzieć o bohaterze wiersza i podmiocie lirycznym utworu?

• Który wers stanowi przesłanie moralne wiersza?

• Czy dlatego, że „koniec świata staje się już”, mamy rozpaczać, przestać myśleć o przyszłości? (nie, świat jest piękny, taki, jaki powinien być, dlatego należy cieszyć się życiem i robić to, do czego jesteśmy stworzeni)

• Zastanówcie się nad wymowa tytułu wiersza. Jaką zauważyliście w nim sprzeczność? Określcie nastrój obu członów tytułu. Na jakiej zasadzie zbudował poeta tytuł?

• Czy składnia wiersza ma wpływ na interpretację wiersza? (w wierszu dominują zdania złożone współrzędnie, anafory, spójniki na początku wersów- nawiązanie do Biblii. Wiersz pokazuje zwyczajność, którą poeta przedstawił prostym językiem).

Podsumowanie-podanie wniosków

Świat kończy się dla pojedynczego człowieka z chwilą jego śmierci. Jednak to nie wszystko, z każdym dniem zbliżamy się do tego końca. Przemijanie dokonuje się, gdy pracujemy, odpoczywamy...O tym na pewno wie staruszek (o wiedzy proroka) z ostatniej zwrotki wiersza. Jest pogodny, bo pogodził się ze śmiercią i wie, że po jego odejściu zostanie cały piękny. Nastrój wiersza jest pogodny, podobnie- tytuł daleki od złowieszczego trenu czy elegii. „Piosenka” to cos lekkiego, miłego...Wiersz uczy ładu i harmonii. Poza tym wyraźnie widać, jak człowiek jest nierozerwalnie związany

z przyrodą i jak bardzo przyroda pomaga wyrazić w literaturze ludzkie nastroje i przeżycia.

9. Ogniwo końcowe.

Ćwiczenie w grupach. Uczniowie rysują na kartkach symbol, który pokaże, co w ich życiu pozwoli im oddalić myśl o końcu świata, co pozwoli żyć radośniej i pełniej. Analiza na forum klasy plastycznych konkretyzacji.

(słońce-symbol radości i zabawy

złączone dłonie-symbol przyjaźni

serce-symbol miłości itp.)

Rekapitulacja: Miłość, przyjaźń, drugi człowiek pomagają nam przeżyć najgorsze chwile i łatwiej jest przyjąć myśl o apokalipsie.

10.Dokonanie oceny uczniów.

11.Podanie zadania domowego.

1. Opisz koniec świata przedstawiony w wierszu.

2. Podaj synonimy do wyrazu „apokalipsa”. Utwórz frazeologizmy z wyrazem „apokalipsa”.

3. Dla chętnych: Dlaczego miłość i przyjaźń pomagają przyjąć apokalipsę?

Uwaga:

Załącznik- zadania dla grup.

Załącznik do zadań grupowych:

Grupa A

Zad.1.

Jak wyobrażacie sobie koniec świata? Namalujcie na papierze wspólnie wypracowaną wizję.

Grupa B

Zad. 1.

Zapiszcie słowa kojarzące się Wam z końcem świata wg wzoru:

K Ś

O W

N I

I A

E T

C A

Grupa C

Zad.1.

Przedstawcie wizję końca świata w formie rzeźby, tzw. „klatki stop”.

Zadanie 2.

Zadanie dla wszystkich grup:

Narysujcie na kartce symbol, który pokaże, co w Waszym życiu pozwoli Wam oddalić myśl o końcu świata, co pozwoli żyć radośniej i pełniej.

......................................................................................................................................

Określ formy wypowiedzi na podstawie ich charakterystycznych wyznaczników. Zaznaczona kolumna utworzy hasło.

1. Krótka, rzeczowa wypowiedź skierowana do szerokiego grona odbiorców.

2. W tej wypowiedzi konieczne jest określenie adresata, nadawcy, miejsca, czasu oraz celu.

3. Występuje narracja 1- osobowa z perspektywy czasu.

4. W tej formie podaje się prośbę o pamięć.

5. Znamienne dla tej wypowiedzi są pytania retoryczne, zdania wykrzyknikowe.

6. Cechy charakteru, umysłowości, intelektu- główne elementy pracy.

7. Za pomocą tej formy przedstawia się rzecz, krajobraz, wygląd zewnętrzny postaci.

8. Forma zredagowana stylem urzędowym.

9. Bezpośrednia rozmowa nadawcy z odbiorcą.

10. Charakterystyczne elementy wypowiedzi: data i nazwa miejscowości, apostrofa do odbiorcy, podpis nadawcy.

11. Wypowiedź, poprzez którą analizuje się i interpretuje np. film.

12. Zapis własnych wrażeń, przemyśleń z dnia na dzień.

13. Występują w niej argumenty, wnioski, teza.

14. Forma zapisywana przede wszystkim w podpunktach.

F

Określ formy wypowiedzi na podstawie ich charakterystycznych wyznaczników. Zaznaczona kolumna utworzy hasło.

1. Krótka, rzeczowa wypowiedź skierowana do szerokiego grona odbiorców.

2. W tej wypowiedzi konieczne jest określenie adresata, nadawcy, miejsca, czasu oraz celu.

3. Występuje narracja 1- osobowa z perspektywy czasu.

4. W tej formie podaje się prośbę o pamięć.

5. Znamienne dla tej wypowiedzi są pytania retoryczne, zdania wykrzyknikowe.

6. Cechy charakteru, umysłowości, intelektu- główne elementy pracy.

7. Za pomocą tej formy przedstawia się rzecz, krajobraz, wygląd zewnętrzny postaci.

8. Forma zredagowana stylem urzędowym.

9. Bezpośrednia rozmowa nadawcy z odbiorcą.

10. Charakterystyczne elementy wypowiedzi: data i nazwa miejscowości, apostrofa do odbiorcy, podpis nadawcy.

11. Wypowiedź, poprzez którą analizuje się i interpretuje np. film.

12. Zapis własnych wrażeń, przemyśleń z dnia na dzień.

13. Występują w niej argumenty, wnioski, teza.

14. Forma zapisywana przede wszystkim w podpunktach.

F

11

---