OBOWIĄZEK, SPOSOBY JEGO WYRAŻANIA

Obowiązek :

• najprostsza sytuacja prawna

• wiąże się z pewnym ograniczeniem możliwości działania podmiotu; wyznaczenie mu pewnego działania; ograniczenie swobody wiąże się ze sformułowaniem nakazu albo zakazu określonego działania

• czasem łatwiej zredagować obowiązek jako zakaz, czasem jako nakaz

• reguła instrumentalnego nakazu > norma, która bezpośrednio wyznacza nakaz zachowania się w określony sposób, tym samym pośrednio nakazuje realizowanie licznych innych czynów, których realizacja jest warunkiem przyczynowo koniecznym dla zrealizowania tego nakazu; gdy wyznaczony jest nakaz jakiegoś zachowania, to zarazem zakazane jest zaniechanie takiego zachowania, a także dokonanie wszelkich czynów, które przyczynowo uniemożliwiłyby zrealizowanie tego zachowania

• reguła instrumentalnego zakazu > norma, która bezpośrednio wyznacza zakaz zachowania się w określony sposób, tym samym pośrednio zakazuje czynienia czegokolwiek, co przyczynowo doprowadziłoby do zrealizowania zakazanego stanu rzeczy

Sposoby wyrażania obowiązku:

1. rozkaźnikowy - wyrażony poprzez użycie trybu rozkazującego [nie wychylać się, nie palić, nie śmiecić], komunikatywny, zrozumiały, ale nadaje się do prostych sytuacji, nie spotyka się raczej w aktach normatywnych; stosowany, gdy zależy twórcy normy na jak najszybszej reakcji adresata obowiązku, forma ta nie wymaga zabiegów interpretacji

2. nakazowy - nie wymaga stosowania zabiegów interpretacyjnych, wprost widać, że jest ukonstytuowana norma, przepisy „nakazuje się…”/”zakazuje się…”/”zabrania się…”, szczególnym rodzajem tego typu przepisów są przepisy szczególne karne

3. opisowy - opisuje się jakieś zdarzenie, czyjeś zachowanie i tylko dla osoby, które wiedzą, że jest to tekst prawny jest oczywiste, że muszą dokonać wykładni tekstu prawnego, dekodują, zabieg skomplikowany, wymagający wiedzy; jakieś wyrażenia, w skład których wchodzi czasownik w trybie oznajmującym pełni role funktora zdaniotwórczego,

przybierają formy:

• podmiot zachowuje się w pewien sposób aktualnie: „organ rozpatruje”, „organ uchyla rozstrzygniecie”, lub czasownik występuje w czasie przyszłym - „organ zawiesi postępowanie”, „organ doręczy wezwanie”

• coś się dzieje lub stanie z jakimś przedmiotem lub człowiekiem: „podlega karze”, „ponosi odpowiedzialność”, ulega zawieszeniu”

• opis, że ktoś posiada jakieś określone cechy ze względu na obowiązujące normy prawne: „jest uprawniony”, „jest zobowiązany”, „jest nieważny”

• opisujemy, że cos się czyni: „zwraca się”, „doręcza się”

1. powinnościowy - obowiązek wyrażony z użyciem słowa „powinien”

„powinien” występuje w znaczeniu:

• prognostycznym - przewidujemy następstwo, wystąpienie czegoś, na podstawie własnej wiedzy wyrażamy przeświadczenie o wystąpieniu pewnych faktów; nie należy używać w tekście prawnym

• ocennym - wyraża bezpośrednio aprobatę lub dezaprobatę pewnego stanu rzeczy, „powinieneś zrobić to”, tak należy się zachować, bo to przyzwoite, godne

• doradczym - bezpośrednio radzi, by w celu osiągnięcia określonego celu zachował się w określony sposób

• normatywnym - sformułowanie obarczone wada, bo interpretacja to: powinien - zalecenie miękkie, preferowane przez prawodawcę, ale niekoniecznie musi

• informacyjnym - informujemy, że coś jest nakazane/zakazane

raczej nie używać „powinien” w znaczeniu innym, niż normatywnym. Jeśli musielibyśmy ich użyć, to niech będzie tak osadzone, żeby nie było wątpliwości. Określony adresat ma się tak zachować.

Posługiwać się w sposób jednolity. Unikać znaczenia prognostycznego, cennego i doradczego.

ADEKWATNOŚĆ A ELASTYCZNOŚĆ TEKSTU PRAWNEGO

• Adekwatność tekstu prawnego.

W tekstach prawnych unikamy tekstów kazuistycznych, muszą być generalne i abstrakcyjne, przepisy tworzymy dla sytuacji przyszłych, których do końca nie da się przewidzieć. Określamy moment początkowy, ale nie na określony czas. Przepisy musimy zredagować w ten sposób, że w przyszłości pewne elementy będą się zmieniały.

Osiąganie adekwatności tekstu wymaga:

- zapewnienia odpowiedniego stopnia elastyczności tekstu

- zapewnienia odpowiedniego stopnia precyzji, jednoznaczności.

• Elastyczność tekstu prawnego.

Przyjmujemy interpretację o charakterze dynamicznym, która zakłada, że będziemy interpretować teksty prawne w świetle wiedzy z dnia dokonywania interpretacji.

Kiedy przyjmujemy interpretację statyczną to teksty prawne interpretujemy w świetle wiedzy, która obowiązuje w dniu uchwalania tekstu.

• Elastyczność tekstu musi być zamierzona przez prawodawcę i tak wyróżniamy trzy sytuacje:

- świadomego dostosowania przez redaktora sposobu redagowania tekstu do rzeczywistej decyzji prawodawcy przewidującej elastyczność, działanie zamierzone i celowe

- świadomego zastosowania środków prowadzących do elastyczności z tego względu, że w danym języku nie da się inaczej sformułować przepisu (pozostawiona prawodawcy możliwość wybory)

- świadomego zastąpienia elastycznością sformułowania braku merytorycznej decyzji prawodawcy, co służy jedynie do stwarzania pozorów podjęcia decyzji merytorycznej>> zakaz korzystania z elastyczność, która jest rezultatem nacisków politycznych, braku porozumienia co do treści merytorycznej

• Elastyczność powstaje przez używanie terminów nieostrych, które pozwalają na odmienną interpretację w związku ze zmieniającymi się warunkami. Jeżeli nieostrość jest niezamierzona, to jest ona błędem merytorycznym. Prawodawca też świadomie posłuży się terminami nieostrymi z uwagi na niedoskonałość języka potocznego.

Elastyczność w tekście prawnym osiągamy poprzez:

• nieostre zwroty językowe - zwroty, których zakresu nie możemy ustalić np. człowiek, młodzieniec>> wieloznaczność, nieostre granice znaczenia;

- mogą pojawić się problemy interpretacyjne - zlokalizowanie podmiotu, który będzie podejmował decyzje co do desygnatów (gdzie się znajdują)> adresaci norm sankcjonowanych (dla nich korzystne) albo adresaci norm sankcjonujących (szczególnie predestynowani do przesadzania o wątpliwościach dot. pojęć nieostrych) - o administracji-organ adm; postępowanie adm-sąd, organy IIinstancji mają większą moc przy przesądzaniu

- terminy nieostre nie mogą dotyczyć adresata normy! Podmioty-adresaci powinny „czuć się” adresatami (powinny to odczytać, przestrzegać), nie-adresaci „czujący się” adresatami - też źle (płace podatki choć nie muszę - wtedy żądam zwrotu wraz z odsetkami). Muszą być przepisy likwidujące takie skutki, działania adresatów/nie-adresatów

- nieostrość musi być weryfikowana, należy posługiwać się dookreśleniami, wskazywać kryteria, by wiedzieć do jakiej klasy należy element, umieścić termin nieostry w kontekście, jednak nie każdy termin da się zamknąć kontekstem, wtedy trzeba wyraźnie podać

- różne rodzaje nieostrości:

• Dwie nieostrości nakładają się na siebie - przesadzenie, które kryterium ma mieć znaczenie

• Terminy nieostre o charakterze abstrakcyjnym

*o charakterze opisowym - sen, śmierci, siły przyrody

*o char. szacunkowym - znaczna szkoła

*o char. ocennym- szczególne zasługi (in plus/in minus), trzeba podać kryterium, kontekstowo zamknąć wątpliwości - np. gwałtowna śmierć, ale wypadek? Wybuch? Pożar? Trzeba podać.

+ nazwy abstrakcyjne relatywne - muszą być zrelatywizowane do czegoś, aby nabrały znaczenia, same nic nie znaczą > różnica płci, różnica wieku, różnica poglądów

+ nazwy abstrakcyjne nierelatywne - zamykają kontekst np. gwałtowna śmierć, należyta wiedza

• Klauzule generalne - Odwołanie do jakiegoś innego systemu norm, systemu ocen lub innego niż prawny systemu normatywnego (do zespołu norm, które nie są wprost wysłowione w przepisach prawa), które funkcjonują w oparciu o system wartości, jest uzasadnione aksjologicznie.

- odesłanie do grupy norm, na które nie będziemy mieć wpływu - system o charakterze zewnętrznym

- mogą ewoluować w kierunku niepożądanym przez prawodawcę, prawodawca dokonuje z reguły odesłania blankietowego

- obserwowanie bieżących zmian i wyłączenie, wykreślenie z klauzuli generalnej

- odesłanie do różnych klauzul jednocześnie, które się nawzajem dopełniają np. cel społeczno-gospodarczy

- uwzględnienie zasad współżycia społecznego.

Klauzule generalne o szerokim zakresie stosowania, nagle potrzeba uszczegółowienia, pokrywanie się zakresów:

- dopełniają się

-ograniczenie, jakaś jedna klauzula odpowiednio modyfikuje zakres stosowania jakieś innej klauzuli generalnej

- występuje kolizja miedzy klauzulami jeżeli klauzule dają wykluczające się wzajemnie wskazania.

Powtarzanie klauzul w tekście może przejawiać się na dwa sposoby:

- najlepiej zawrzeć w części ogólnej, żeby była odnoszona do większej liczby przypadków (w odniesieniu do różnych podmiotów)

- wobec zamieszczenia w tekście prawnym klauzuli o zakresie generalnym, prawodawca ponadto zamieszcza jeszcze poszczególne klauzule odnoszące się do przypadków podrzędnych zakresowo w stosunku do klauzuli o zakresie generalnym.

W każdym przypadku, jeżeli w części ogólnej będziemy klauzulę powtarzać to musimy ją powtarzać konsekwentnie. Należy pamiętać, że jeżeli odsyłamy do klauzuli to musimy ją wymienić w każdym przypadku, by jej nie pominąć w żadnym punkcie ustawy.

Adekwatność tekstu prawnego. - precyzja

Prawodawca musi wiedzieć czego chce i musi unikać wieloznaczności poprzez precyzyjne formułowanie tekstów prawnych.

Aby eliminować wieloznaczność należy:

1. wprowadzić w tekście definicje wieloznacznych wyrażeń (np. sytuacja, w której dany termin ma w danym języku więcej niż jedno znaczenie. Należy dokonać wyboru poprzez dodanie w tekście prawnym znaczenia tego terminu w drodze definicji)

2. umieścić wieloznaczne słowo w takim kontekście, który pozwoli wyeliminować jego wieloznaczność.

Prawodawca powinien posługiwać się językiem etnicznym, jednak nie zawsze można nim wszystko określić.

Nawet, jeśli słowo, termin użyte jest po raz pierwszy w tekście prawnym - tworzymy definicję. Bywa, że takie słowo przenika do języka etnicznego.

Prawodawca odwołuje się do języka określonej grupy zawodowej. Ta grupa je rozumie, ale z tych przepisów korzystają (te przepisy stosują) osoby korzystające z usług tej grupy. Zatem prawodawca musi wiedzieć jak funkcjonują dane wyrażenia tej grupy zawodowej, by móc je dobrze określić.

Zmniejszanie ostrości terminów:

1. prawodawca zamierza obostrzyć jakiś termin albo w ogóle wyeliminować ostrość

2. jeśli termin jest wieloznaczny, prawodawca musi wybrać w jakim znaczeniu chce używać terminu

3. jeżeli występuje wyrażenie w języku potocznym i nie jest rozpowszechnione

4. prawodawca zapożycza w jakiegoś języka fachowego określenie, przenosząc je na grunt tekstu prawnego.

I tutaj o definicjach…PRZEPISY KOŃCOWE

• określają czas obowiązywania

• Przepisy końcowe zamieszcza się w następującej kolejności:

  1)   przepisy uchylające;

  2)   przepisy o wejściu ustawy w życie;

  3)   w razie potrzeby - przepisy o wygaśnięciu mocy ustawy czy innego aktu;

• W przepisach końcowych nie zamieszcza się żadnych innych przepisów.

• Przepisy uchylające:

- nie wolno konstruować p.u. w taki sposób, że dokonujący interpretacji musi wnioskować

- W przepisie uchylającym wyczerpująco wymienia się ustawy lub poszczególne przepisy, które ustawa uchyla; nie poprzestaje się na domyślnym uchyleniu poprzedniej ustawy ani jej przepisów przez odmienne uregulowanie danej sprawy w nowej ustawie.

- Jeżeli ustawa w sposób całkowity i wyłączny reguluje daną dziedzinę spraw, a wyczerpujące wymienienie przepisów ustaw dotychczas obowiązujących w danej dziedzinie napotyka znaczne trudności, można wyjątkowo w przepisie uchylającym posłużyć się zwrotem: "Tracą moc wszelkie dotychczasowe przepisy dotyczące spraw uregulowanych w ustawie; w szczególności tracą moc .....".

- Przepisowi uchylającemu nie nadaje się ogólnikowej treści, a w szczególności nie używa się zwrotu: "Tracą moc dotychczasowe przepisy sprzeczne z niniejszą ustawą"> nie służy komunikatywności

- Przepisowi uchylającemu ustawę lub poszczególne jej przepisy nadaje się odpowiednio brzmienie: "Traci moc ustawa ..... (tytuł ustawy)" albo "W ustawie ..... (tytuł ustawy) uchyla się art. ...".

- Jeżeli uchyla się kilka ustaw, uchylane ustawy wymienia się w jednej jednostce redakcyjnej ustawy uchylającej, zamieszczając je w punktach, w kolejności, w jakiej uchylane ustawy zostały uchwalone.

-Ustawę regulującą dotychczas daną dziedzinę spraw uchyla się w całości, bez pozostawiania w mocy poszczególnych jej jednostek systematyzacyjnych, zwłaszcza pojedynczych przepisów.

- Jeżeli wyjątkowo zachowuje się moc obowiązującą niektórych przepisów uchylanej ustawy, wyraża się to zwrotem: "Traci moc ustawa ..... (tytuł ustawy), z wyjątkiem przepisów art. ... (wyczerpująco wymienia się przepisy, które pozostają w mocy> wyjątkowa staranność!)"; w razie uchylania przepisów, których moc obowiązująca została zachowana, uchyla się również przepis, który zachował moc obowiązującą tych przepisów

-Jeżeli uchyla się tylko niektóre przepisy ustawy, w przepisie uchylającym jednoznacznie i wyczerpująco wymienia się wszystkie uchylane przepisy tej ustawy.

• Przepisy o wejściu w życie:

-W ustawie zamieszcza się przepis określający termin jej wejścia w życie, chyba że termin ten określają odrębne przepisy ustawy wprowadzającej.

-Ustawa powinna wchodzić w życie w całości w jednym terminie. Nie różnicuje się terminów wejścia w życie poszczególnych przepisów ustawy; wyjątek> w przypadku przepisów zmieniających, uchylających, przejściowych i dostosowujących; ze względu na obszerność itp. danej materii przepisy będą zawarte w akcie wprowadzającym

-Przepisowi o wejściu w życie ustawy można nadać brzmienie, trzeba wskazać termin [niezależnie od ogólnej regulacji 14-dniowego vacatio legis > dla lepszej komunikatywności], trzeba wiedzieć jak oblicza się terminy:

  1)   "Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia";

  2)   "Ustawa wchodzi w życie po upływie ..... (dni, tygodni, miesięcy, lat) od dnia ogłoszenia";

  3)   "Ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia" albo "Ustawa wchodzi w życie ..... dnia ..... miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia";

  4)   "Ustawa wchodzi w życie z dniem ... (dzień oznaczony kalendarzowo)" > może wejść w Zycie zanim zostanie opublikowana;

  5)   "Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia".

-- Liczbę dni, tygodni, miesięcy lub lat zapisuje się cyfrą arabską albo słownie, ale określenie dnia i miesiąca zapisuje się słownie (wtorek 5 maja).

-Wejścia w życie ustawy nie uzależnia się od wystąpienia zdarzenia przyszłego, niepewnego.

- Od wystąpienia zdarzenia przyszłego można uzależnić stosowanie ustawy albo jej poszczególnych przepisów; termin wystąpienia zdarzenia przyszłego można ustalić w sposób niebudzący wątpliwości i zostanie on urzędowo podany do wiadomości publicznej. Jeżeli stosowanie całej ustawy ma być uzależnione od wystąpienia zdarzenia przyszłego, wyraża się to zwrotem: "Ustawa wchodzi w życie z dniem ..... (określenie zdarzenia)", a jeżeli od wystąpienia zdarzenia przyszłego ma być uzależnione stosowanie tylko poszczególnych przepisów ustawy - zwrotem: "Ustawa wchodzi w życie z dniem ....., z tym że przepisy art. ... stosuje się od dnia ..... (określenie zdarzenia)".

-W przypadku ustaw szczególnie obszernych lub zasadniczo zmieniających dotychczasowe ustawy, przepisy o wejściu w życie ustawy "głównej", przepisy zmieniające, przepisy uchylające oraz przepisy przejściowe i dostosowujące można zamieścić w oddzielnej ustawie (ustawie wprowadzającej). Ustawa wprowadzająca może odnosić się tylko do jednej ustawy "głównej". Wyjątkowo, jeżeli ustawy "główne" regulują sprawy ściśle ze sobą związane, można jedną ustawę wprowadzającą odnieść do kilku ustaw "głównych".

Przepisy ustawy wprowadzającej zamieszcza się w następującej kolejności:

  1)   przepisy o wejściu w życie ustawy "głównej";

  2)   przepisy zmieniające;

  3)   przepisy uchylające;

  4)   przepisy przejściowe i dostosowujące.

Wyznaczany przez ustawę wprowadzającą termin wejścia w życie ustawy "głównej" ustala się na ten sam dzień co dzień wejścia w życie ustawy wprowadzającej.

W przypadku uchylania ustawy "głównej", w ustawie uchylającej nie zamieszcza się przepisu uchylającego ustawę wprowadzającą ustawę "główną"; przepis uchylający ustawę wprowadzającą zamieszcza się tylko w przypadku, gdy ustawa ta zawiera inne przepisy

-Przepisowi nadającemu moc wsteczną ustawie lub jej części nadaje się brzmienie: "Ustawa wchodzi w życie z dniem ..... i ma zastosowanie do zdarzeń (stanów rzeczy)....., które powstały przed dniem ....." albo "Ustawa wchodzi w życie z dniem ..... i ma zastosowanie również do zdarzeń (stanów rzeczy) ....., które powstały przed dniem .....", albo też "Ustawa wchodzi w życie z dniem ....., z mocą od dnia .....".

-Przepisy ustawy inne niż te, którym przepisy końcowe nadały wsteczną moc obowiązującą, a posiadające moc wsteczną wynikającą z ich treści i odnoszące się do zdarzeń lub stanów rzeczy, które powstały przed dniem wejścia w życie ustawy, redaguje się w sposób jednoznacznie wskazujący te zdarzenia lub stany rzeczy.

• Przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej

-Przepis określający termin wygaśnięcia mocy obowiązującej ustawy albo poszczególnych jej przepisów zamieszcza się tylko w przypadku, gdy ustawa albo jej poszczególne przepisy mają obowiązywać w ograniczonym czasie; wygaśnięcie mocy obowiązującej ustawy albo poszczególnych jej przepisów można uzależnić od wystąpienia zdarzenia przyszłego tylko w przypadku, gdy termin jego wystąpienia można ustalić w sposób niebudzący wątpliwości i zostanie on urzędowo podany do wiadomości publicznej.

-"Ustawa ..... (tytuł ustawy) obowiązuje do dnia ..... (termin wskazany kalendarzowo albo przez określenie zdarzenia przyszłego)" albo "Przepisy art. ... tracą moc z dniem ..... (termin wskazany kalendarzowo albo przez określenie zdarzenia przyszłego)”; termin określony w sposób analogiczny do p.o wejściu w życie

Jeżeli przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe nie są liczne, można je zamieścić pod wspólną nazwą "Przepisy przejściowe i końcowe".

ROZCZŁONKOWANIE

Niezależnie od kondensacji tekstu, a często obok niej, stosuje się rozczłonkowanie tekstu prawnego.

Rozczłonkowanie elementów norm w tekście prawnym:

syntaktyczne lub treściowe

Syntaktyczne - w jakimś jednym przepisie (zrębowym) zawarty został co najmniej nakaz (zakaz) jakiegoś zachowania się, a inne elementy norm (określenie adresata lub określenie okoliczności) umieszcza się w innych przepisach tego samego aktu (np. w jego części ogólnej) lub w przepisach innych aktów prawnych, czyli różne elementy rozsiane są po różnych przepisach. Oczywiście istnieją normy w sposób pełny wysłowione w jednym przepisie ( np. norma sankcjonowana w art.148KK). Rozczłonkowanie syntaktyczne charakterystyczne jest np. dla prawa karnego, w którym adresat normy sankcjonującej określony jest w innych aktach. Rozczłonkowanie syntaktyczne zapewnia skrótowość tekstu, dzięki unikaniu powtórzeń.

Treściowe - w tekście prawnym wprowadza się przepisy modyfikujące, doprecyzowujące treść normy wysłowionej jakimś przepisie zrębowym czyli poszczególna treść jest dopasowywana do przepisów zrębowych, nawet jeżeli przepis zrębowy zawiera wszystkie elementy syntaktyczne. Niektóre przepisy modyfikujące odnoszą się do większej liczby przepisów [obrona konieczna] > umieszczane w części ogólnej, inne dotyczą małej liczby przepisów> w bezpośrednim sąsiedztwie.

Np. w odniesieniu do art.148§1 KK - w części ogólnej przepisy o obronie koniecznej czy stanie wyższej konieczności, a także przepisy bezpośrednio sąsiadujące - zabójstwo uprzywilejowane; czy np. w prawie cywilnym - Art.425 KC przepis zrębowy, przepis ograniczający, przepis ograniczający ograniczenie.

Rozczłonkowanie treściowe stosowane jest w celu:

1. zwiększenia komunikatywności - przepisy modyfikujące pojedyncze normy (umieszczenie wszystkich elementów modyfikujących powodowałoby ze względu na nadmiar informacji nieczytelność normy)

2. skrótowości tekstu prawnego - dzięki przepisom modyfikującym wiele norm jednocześnie, tzn poprzez połączenie rozczłonkowania z kondensacja

3. ułatwieniem stosowania prawa, które nie zawsze wymaga wyeksponowania wszystkich aspektów treściowych danej normy (np. ze względu na sytuacje faktyczna ustaloną w konkretnym procesie sądowym)

Rozczłonkowanie syntaktyczne i treściowe wzajemnie się przenikają. Np. norma sankcjonująca w art148 KK jest dopełniana syntaktycznie przez przepis wskazujący adresata (sąd), a następnie modyfikowana treściowo przez przepis KPK dotyczące właściwości rzeczowej i miejscowej.MIEJSCE I ROLA DEFINICJI

• Definiujemy w przypadku:

1. słowa wieloznaczne > wskazanie znaczenia, kontekst nie wyłącza wątpliwości

2. terminy nieostre > obostrzamy je, konieczność odwołania się do terminów nieostrych, ale potrzeba ograniczenia do pewnych granic elastyczności (widełki - czasem górna, czasem dolna, obie)

3. termin niewieloznaczny z języka potocznego, ale w języku potocznym termin ten nie jest bardzo rozpowszechniony> a ma być powszechnie zrozumiały

4. zapożyczamy termin z języka wyspecjalizowanego> j.etniczny-j.wyspecjalizowany-> inne znaczenie, gdy nie występuje w j. etnicznym trudniej zdefiniować, czasem trudno ustalić znaczenie terminu, spory merytoryczne>> maksymalna staranność-trzeba przeciąć spory w dyscyplinie, rzeczywiste znaczenie

• Definicje są klasycznym przypadkiem metajęzyka. Nakazują adresatowi interpretowanie tekstu prawnego, aby przez określone wyrażenie rozumieć określoną treść. Jest normą, która nakazuje uzupełnienie o pewne elementy występujące w części ogólnej tekstu prawnego.

• Musimy zdecydować czy definicja ma się odnosić tylko i wyłącznie do jednego tekstu prawnego np. w tekście ustawy: czy będzie dotyczyć tylko ustawy czy też przepisów do ustawy (kodeks, ordynacja). Jeżeli zamierzamy posłużyć się istniejącą definicją powinnyśmy odwołać się do innej ustawy.

W aktach niższych niż ustawa, definicje nie mogą rzutować na treść definicji w aktach wyższych rangą.

W tekstach prawnych należy unikać:

- modyfikowania, zmieniania definicji ustawowych w aktach wykonawczych,

- definiowania czegoś, co już zostało zdefiniowane w ustawie,

- umocowania organów wykonawczych do definiowania.

• Miejsce definicji w tekście prawnym.

Trzy sposoby zamieszczania definicji w 1 tekście prawnym:

1. w specjalnie wydzielonym słowniczku - po części ogólnej, definicje mają odniesienie do całego aktu, słowniczek nie powinien uwzględniać rzeczy, które w akcie pojawiają się tylko raz, wszystkie terminy, które chcielibyśmy zdefiniować (charakter wyczerpujący), zapewniają komunikatywność, zapewniają skrótowość tekstu prawnego, struktura aktu normatywnego, w którym zamierza się zamieścić słowniczek jest prosta, akt jest tematycznie jednorodny. Od słowniczków należy odróżnić definicje agregatowe, które w jednym przepisie stosują technikę wyliczającą i uwzględniają kilka definicji poszczególnych pojęć.

2. definicje w poszczególnych działach, w tekście merytorycznym w wydzielonych przepisach, w bezpośrednim sąsiedztwie (przed przepisami, do których ma się odnosić lub pod przepisami), wyodrębnione graficznie; zróżnicowanie materii ustawy, dlatego w działach - w części ogólnej działu, w bezpośrednim sąsiedztwie terminu w tekście

3. przez wtrącenie w przepisach w postaci definicji nawiasowych - zapewnia skrótowość

• Budowanie definicji w tekstach prawnych.

Definicje klasyczne równościowe

Definiens= genus (najbliżej definiendum)+ różnica gatunkowa; dobrze dobrane cechy konstytutywne, najbardziej przydatne, komunikatywne

Definicje cząstkowe (niepełne)

Nie są równościowe, definiendum ≠ definiens, często blankietowe > przynajmniej w jednym z członów wskazuje możliwość istnienia czegoś co istnieje, ale nie jest wymienione, „i inne przewidziane przepisami szczególnymi”, nie ma 1 podstawowego elementu równoważności - przytaczamy przykłady desygnatów, „w szczególności”

def. Równościowa klasyczna+ def. cząstkowa („w szczególności”)>zwiększenie komunikatywności

Definicje równościowe nieklasyczne

Wskazujemy na desygnaty danego wyrażenia, wszystkie te desygnaty łącznie dają pełen definiendum, np. konstrukcja przepisów wyliczających kolumnowych, wierszowych

• Trzy sposoby formułowania definicji:

1. Stylizacja słownikowa - równoznaczność zwrotu definiowanego i definiującego. Słowa równoważne, charakter równościowy, najbardziej polecana stylizacja

2. Stylizacja semantyczna - znaczenie jakiegoś wyrazu; „wyraz A oznacza zjawisko B”

3. Stylizacja przedmiotowa - nie wskazujemy, że to definicja; „A jest to B”

PRZEPISY PRZEJŚCIOWE

• W przepisach przejściowych reguluje się wpływ nowej ustawy na stosunki powstałe pod działaniem ustawy albo ustaw dotychczasowych.

• W przepisach przejściowych rozstrzyga się w szczególności:

  1)   sposób zakończenia postępowań będących w toku (wszczętych w czasie obowiązywania dotychczasowych przepisów i niezakończonych ostatecznie do dnia ich uchylenia), skuteczność dokonanych czynności procesowych oraz organy właściwe do zakończenia postępowania i terminy przekazania im spraw;

  2)   czy i w jakim zakresie utrzymuje się czasowo w mocy instytucje prawne zniesione przez nowe przepisy;

  3)   czy zachowuje się uprawnienia i obowiązki oraz kompetencje powstałe w czasie obowiązywania uchylanych albo wcześniej uchylonych przepisów oraz czy skuteczne są czynności dokonane w czasie obowiązywania tych przepisów; sprawy te reguluje się tylko w przypadku, gdy nie chce się zachować powstałych uprawnień, obowiązków lub kompetencji albo chce się je zmienić albo też gdy chce się uznać dokonane czynności za bezskuteczne;

  4)   czy i w jakim zakresie stosuje się nowe przepisy do uprawnień i obowiązków oraz do czynności wynikających ze starych przepisów

  5)   czy i w jakim zakresie utrzymuje się w mocy przepisy wykonawcze wydane na podstawie dotychczasowych przepisów upoważniających.

• Jeżeli zamierza się zachować czasowo w mocy przepisy dotychczasowej ustawy, zaznacza się to wyraźnie w nowej ustawie, nadając przepisowi przejściowemu brzmienie: "W sprawach ..... stosuje się art. ... ustawy ..... (tytuł dotychczasowej ustawy)".

• W przepisach przejściowych, z wyłączeniem postanowień dotyczących przepisów karnych, można wskazać również termin, do którego będą obowiązywać, zachowane czasowo w mocy, przepisy dotychczasowej ustawy, co wyraża się zwrotem: "nie dłużej niż do dnia ....."

• Jeżeli uchyla się ustawę, na podstawie której wydano akt wykonawczy, albo uchyla się przepis ustawy upoważniający do wydania aktu wykonawczego, przyjmuje się, że taki akt wykonawczy traci moc obowiązującą odpowiednio z dniem wejścia w życie ustawy uchylającej albo z dniem wejścia w życie przepisu uchylającego upoważnienie do wydania tego aktu.

• Jeżeli zmienia się treść przepisu upoważniającego do wydania aktu wykonawczego w ten sposób, że zmienia się rodzaj aktu wykonawczego albo zakres spraw przekazanych do uregulowania aktem wykonawczym lub wytyczne dotyczące treści tego aktu, przyjmuje się, że taki akt wykonawczy traci moc obowiązującą z dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej treść przepisu upoważniającego.

• Jeżeli zmiana treści przepisu upoważniającego polega na tym, że zmienia się organ upoważniony do wydania aktu wykonawczego, przyjmuje się, że taki akt zachowuje moc obowiązującą; w takim przypadku organem upoważnionym do zmiany lub uchylenia aktu wykonawczego wydanego na podstawie zmienionego przepisu upoważniającego jest organ wskazany w zmienionym upoważnieniu.

• Jeżeli akt wykonawczy wydany na podstawie uchylanego albo zmienianego przepisu upoważniającego nie jest niezgodny z nową albo znowelizowaną ustawą, można go wyjątkowo zachować czasowo w mocy, nadając przepisowi przejściowemu brzmienie: "Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. ... ustawy ..... (tytuł dotychczasowej ustawy) zachowują moc do czasu wydania nowych przepisów wykonawczych na podstawie art. ... ustawy." Nie zachowuje się czasowo w mocy tylko niektórych przepisów aktu wykonawczego wydanego na podstawie uchylanego albo zmienianego przepisu upoważniającego.

• W ustawie pozostawiającej czasowo w mocy dotychczasowy akt wykonawczy można wyznaczyć organowi upoważnionemu termin, do którego ma on obowiązek wydać nowy akt wykonawczy.

• Nie nowelizuje się aktu wykonawczego zachowanego czasowo w mocy przez nową ustawę, chyba że ustawa ta wyraźnie przewiduje taką możliwość.

• W przepisach dostosowujących reguluje się w szczególności:

  1)   sposób powołania po raz pierwszy organów lub instytucji tworzonych nową ustawą;

  2)   sposób przekształcenia organów lub instytucji utworzonych na podstawie dotychczasowej ustawy w organy lub instytucje tworzone przez nową ustawę;

  3)   sposób likwidacji organów lub instytucji znoszonych nową ustawą, zasady zagospodarowania ich mienia oraz uprawnienia i obowiązki ich dotychczasowych pracowników.

W przepisach dostosowujących można wyznaczyć termin dostosowania organów lub instytucji do nowej ustawy.

• W przepisach przejściowych i dostosowujących nie zamieszcza się przepisów regulujących sprawy inne, niż określone w niniejszym rozdziale.

PROJEKT AKTU WYKONAWCZEGO

• W rozporządzeniu zamieszcza się tylko przepisy regulujące sprawy przekazane do unormowania w przepisie upoważniającym (upoważnieniu ustawowym).

• W rozporządzeniu nie zamieszcza się przepisów niezgodnych z ustawą upoważniającą lub z innymi ustawami i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, chyba że przepis upoważniający wyraźnie na to zezwala.

• W rozporządzeniu nie zamieszcza się przepisów karnych oraz przepisów odsyłających do przepisów karnych.

• W rozporządzeniu nie powtarza się przepisów ustawy upoważniającej oraz przepisów innych aktów normatywnych.

• Na podstawie jednego upoważnienia ustawowego wydaje się jedno rozporządzenie, które wyczerpująco reguluje sprawy przekazane do unormowania w tym upoważnieniu. Jeżeli jedno upoważnienie ustawowe przekazuje do uregulowania różne sprawy, które dają się tematycznie wyodrębnić tak, że ich zakresy są rozłączne, można wydać na podstawie takiego upoważnienia więcej niż jedno rozporządzenie.

• W tytule rozporządzenia w oddzielnych wierszach zamieszcza się:

  1)   oznaczenie rodzaju aktu - pisze się wielkimi literami

  2)   nazwę organu wydającego rozporządzenie- Nazwę organu wydającego rozporządzenie podaje się w brzmieniu ustalonym w przepisach o utworzeniu tego organu. W przypadku ministrów ich nazwę podaje się według nazwy ministerstwa, którym kierują, z wyjątkiem Ministra Obrony Narodowej i Ministra Sprawiedliwości, których wskazuje się ich nazwami własnymi; nazwę organu wydającego rozporządzenie pisze się wielkimi literami

  3)   datę rozporządzenia - Jako datę rozporządzenia podaje się dzień określony kalendarzowo, w którym zostało ono podpisane przez organ wydający to rozporządzenie. Jeżeli rozporządzenie jest wydawane wspólnie albo w porozumieniu z innym organem, za datę rozporządzenia przyjmuje się datę jego podpisania przez organ współuczestniczący w wydaniu tego rozporządzenia; organ współuczestniczący w wydaniu rozporządzenia podpisuje je w drugiej kolejności.

  4)   określenie przedmiotu rozporządzenia - Określenie przedmiotu rozporządzenia powinno być sformułowane możliwie najzwięźlej; nie powtarza się w nim dosłownie wskazanego w upoważnieniu ustawowym zakresu spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu ani wytycznych dotyczących jego treści, chyba że zakres spraw został zwięźle wskazany w upoważnieniu ustawowym; rozpoczyna się od wyrazów "w sprawie .....".

• Tekst rozporządzenia rozpoczyna się od przytoczenia przepisu ustawy zawierającego upoważnienie ustawowe, jako podstawy prawnej wydania rozporządzenia. Jeżeli upoważnienie ustawowe jest wyrażone w kilku przepisach, jako podstawę prawną wydania rozporządzenia przytacza się przepis, który wskazuje organ upoważniony do jego wydania oraz określa zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu. Podstawę prawną wydania rozporządzenia wyraża się zwrotem: "Na podstawie art. ... ustawy ..... (tytuł ustawy z oznaczeniem dziennika urzędowego, w którym została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany albo ostatni tekst jednolity i jego zmiany ogłoszone do dnia wydania rozporządzenia) zarządza się, co następuje: .....".

• Jeżeli w upoważnieniu ustawowym jako organ właściwy do wydania rozporządzenia wskazano ministra określonego nazwą działu administracji rządowej, w odnośniku do podstawy prawnej wydania tego rozporządzenia wymienia się przepis prawny, mocą którego minister wydający to rozporządzenie kieruje działem administracji rządowej wskazanym w upoważnieniu ustawowym.

• Jeżeli właściwość organu wskazanego w upoważnieniu ustawowym jako organ właściwy do wydania rozporządzenia przejął inny organ albo jeżeli organ wskazany w upoważnieniu ustawowym przestał istnieć, a jego kompetencje przejął inny organ, w odnośniku do podstawy prawnej wydania tego rozporządzenia wymienia się przepis prawny przekazujący kompetencje organu wskazanego w przepisie upoważniającym organowi wydającemu rozporządzenie.

• Tytuł ustawy, w której jest zamieszczony przepis upoważniający, wraz z oznaczeniem dziennika urzędowego, w którym została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany albo ostatni tekst jednolity i jego zmiany, przytacza się tylko w podstawie prawnej rozporządzenia, a w treści rozporządzenia ustawę tę powołuje się skrótowo, przytaczając tylko jej tytuł.

• Podstawową jednostką redakcyjną i systematyzacyjną rozporządzenia jest paragraf. Paragrafy można dzielić na ustępy, ustępy na punkty, punkty na litery, a litery na tiret.

• W przepisach ogólnych rozporządzenia:

  1)   określa się jego przedmiot, w szczególności wtedy, gdy tytuł rozporządzenia jest zwięzły i nie zawiera szczegółowej informacji o wszystkich sprawach regulowanych w rozporządzeniu, rozpoczynając przepis od wyrazów: "Rozporządzenie określa .....";

  2)   zamieszcza się postanowienia o stosowanych w rozporządzeniu definicjach i skrótach.

• W rozporządzeniu zamieszcza się przepis uchylający inne rozporządzenie tylko w przypadku, gdy ma ono uchylić:

  1)   rozporządzenie wcześniejsze, które zostało wydane na podstawie tego samego, nadal obowiązującego przepisu upoważniającego, przez ten sam organ, który wydaje rozporządzenie uchylające lub organ, którego właściwość przejął organ wydający rozporządzenie uchylające;

  2)   rozporządzenie wydane na podstawie nieobowiązującego przepisu upoważniającego, ale pozostawione czasowo w mocy przez nową ustawę, chyba że nowa ustawa przestała obowiązywać.

• Rozporządzenie powinno wchodzić w życie w dniu wejścia w życie ustawy, na podstawie której jest ono wydawane.

• Rozporządzenie można wydać po dniu ogłoszenia ustawy, w której jest zamieszczony przepis upoważniający do jego wydania, a przed dniem wejścia w życie tej ustawy.

2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, termin wejścia w życie rozporządzenia wyznacza się na dzień nie wcześniejszy niż dzień wejścia w życie ustawy upoważniającej do wydania tego rozporządzenia.

• Rozporządzenie można zmieniać rozporządzeniem późniejszym, wydanym na podstawie tego samego, nadal obowiązującego przepisu upoważniającego, przez organ, który wydał rozporządzenie zmieniane, albo przez organ, który przejął właściwość organu, który wydał rozporządzenie zmieniane. W tytule rozporządzenia zmieniającego określenie przedmiotu rozporządzenia rozpoczyna się od zwrotu: "zmieniające rozporządzenie w sprawie .....", pomijając nazwę organu, który wydał rozporządzenie zmieniane, i datę wydania tego rozporządzenia, a także oznaczenie dzienników urzędowych, w których zostało ogłoszone rozporządzenie zmieniane i jego zmiany albo ostatni tekst jednolity i jego zmiany.

• Na oryginalnym egzemplarzu rozporządzenia zamieszcza się podpis organu wydającego to rozporządzenie. Jeżeli upoważnione do wydania rozporządzenia są co najmniej dwa organy, na oryginalnym egzemplarzu rozporządzenia zamieszcza się podpis każdego z tych organów.  Jeżeli rozporządzenie jest wydawane w porozumieniu z innym organem, na oryginalnym egzemplarzu rozporządzenia zamieszcza się podpis organu wydającego rozporządzenie oraz podpis organu, w porozumieniu z którym jest ono wydawane. Podpisu organu, w porozumieniu z którym rozporządzenie jest wydawane, nie zamieszcza się w tekście rozporządzenia ogłaszanym w dzienniku urzędowym. W przypadku innych form współuczestniczenia w wydawaniu rozporządzenia na oryginalnym egzemplarzu rozporządzenia zamieszcza się tylko podpis organu, który wydaje to rozporządzenie.

• Do projektu rozporządzenia dołącza się uzasadnienie. Uzasadnienie projektu rozporządzenia sporządza się według zasad określonych w odrębnych przepisach.

PROBLEMY LEGISLACYJNE PRZY TWORZENIU NORMY KOMPETENCYJNEJ

Kompetencje.

Czynność konwencjonalna - obowiązek określonego zachowania jakiegoś podmiotu, która ma określony cel. Polega na tym, że - mocą reguły sensu - pewnej czynności psychofizycznej przypisuje się nowy sens społeczny. Substratem czynności konwencjonalnej może być czynność psychofizyczna albo jakaś inna, prostsza czynność konwencjonalna.

Czynność konwencjonalna nie istnieje bez reguł sensu. Reguły sensu mogą się tworzyć zwyczajowo lub mogą być wyznaczone przez jakieś przepisy prawne.

Norma kompetencyjna składa się z dwóch elementów:

1. Reguły sensu - czyli jakie ma znaczenie

2. Reguły sposobu - w jaki sposób należy dokonać danej czynności konwencjonalnej aby była ona ważną, doniosłą.

Aby czynność konwencjonalna była skuteczna, ważna podstawowym elementem jest:

a/. wskazanie podmiotu, który będzie tę czynność dokonywał

b/. udzielenie kompetencji, stosownego upoważnienia do jej dokonywania.

c/.określenie adresata normy kompetencyjnej

d/. sposobu w jaki adresat normy kompetencyjnej ma zareagować na dokonanie

czynności konwencjonalnej przez podmiot uzyskujący kompetencje

Podmiot kompetentny to może być osoba fizyczna, osoba prawna, organ o charakterze kolegialnym.

Osoba fizyczna, prawna - przepis prawny powinien precyzyjnie wskazywać właściwości takich podmiotów upoważnionych, precyzyjnie określać, kogo należy uważać za ten podmiot np. pełnoletniego, małżonka, przedstawiciela ustawowego.

Podmiot kolegialny - określenie właściwości, cech takiego zespołu polega na wskazaniu np. składu oraz sposobu powoływania danego zespołu, sposobu działania, należy określić reguły posiedzeń, reguły głosowania.

Kompetencje może posiadać także zespół ludzi B (ciało kolegialne) w imieniu którego ma działać jakiś podmiot A, który jest zespołem osób. Wówczas odpowiednie reguły sensu nakazują uznawać określoną czynność podmiotu A za substrat czynności konwencjonalnej przypisywanej podmiotowi B. Zatem podmiot A jest upoważniony do działania w imieniu innego podmiotu.

Przepisy kompetencyjne wskazujące podmiot uzyskujący kompetencje do dokonywania danego rodzaju czynności konwencjonalnych, nie zawsze wyznaczają właściwości tego podmiotu. Podmiot ten, może być skonstruowany już przez inne przepisy prawne np. ustawodawca udziela upoważnienia Radzie Ministrów, by w drodze rozporządzenia unormowała przepisy w jakieś określonej dziedzinie. Podmiot upoważniony (Rada Ministrów) jest już skonstruowany przez inne przepisy prawne a ustawodawca wskazuje tylko ten podmiot poprzez użycie jego nazwy indywidualnej.

Podmiot uzyskujący kompetencje można wskazać nazwą indywidualną (Sąd Najwyższy, Rada Ministrów) lub nazwą rodzajową, generalną (pełnomocnik, senat szkoły wyższej, minister).

Czynność konwencjonalna, do której dokonania udziela się kompetencji.

Norma kompetencyjna nakazuje dokonanie czynności konwencjonalnej dla upoważnionego podmiotu poprzez:

1. przepisy wskazują, że takiej a takiej czynności psychofizycznej (prosta czynność konwencjonalna) dokonanej przez określony podmiot nadawać należy sens określonej czynności konwencjonalnej

2. norma nakazuje dokonanie danej czynności konwencjonalnej

3. norma nakazuje komuś tak a tak zareagować na dokonanie przez inny podmiot danej czynności konwencjonalnej.

Reguły te nie zawsze mogą być oznaczone przepisami, mogą być wykształcone w sposób zwyczajowy (np. reguła przebaczenia) lub poprzez stanowisko nauki (doktryny).

Reguły wskazujące jak „ważnie”, „należycie” dokonywać danej czynności konwencjonalnej, mogą być sformułowane przez prawodawcę w sposób nie pozostawiający wątpliwości (tzn. co należy zrobić aby dokonać danej czynności).

Jeżeli reguły wskazujące jak „ważnie” dokonywać czynności konwencjonalnej nie są sformułowane precyzyjnie (tzn. jak się danej czynności dokonuje) mówimy o występowaniu luki konstrukcyjnej (inaczej: luka tetyczna lub luka techniczna).

Luka konstrukcyjna powstaje w systemie wtedy, gdy prawodawca nakazuje dokonanie danej czynności konwencjonalnej lub zareagowanie na daną czynność konwencjonalną , ale nie formułuje reguł ważnego dokonania czynności danego rodzaju, a zarazem sposób dokonywania czynności danego rodzaju nie jest wyznaczony zwyczajowo.

Wracając do reguł wskazujących jak „ważnie”, „należycie” dokonywać czynności konwencjonalnej, prawodawca wskazuje w sposób nie pozostawiający wątpliwości, co należy zrobić, aby dokonać danej czynności.

I tak:

1. Wypowiedź wskazująca, że czynność konwencjonalną można dokonać przez takie a takie zachowanie określonego podmiotu w określonych okolicznościach (np. w czasie podróży statkiem lub samolotem, można sporządzić testament przed dowódcą lub jego zastępcą oświadczając swą wolę w obecności dwóch świadków, a dowódca lub jego z-ca spisuje tę wolę z datą jej spisania i odczytuje ją spadkodawcy w obecności świadków, po czym podpisują testament spadkodawca, świadkowie i dowódca lub jego z-ca).

2. Wypowiedź wskazująca, że takie a takie zachowanie należy rozumieć jako taką a taką czynność konwencjonalną (np. zawarcie umowy przez strony, poprzedzonej rokowaniami, gdzie doszło do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem tych rokowań).

3. Norma kompetencyjna zawiera dwa elementy:

reguły sensu - jakie ma znaczenie ta czynność

reguły sposobu - w jaki sposób należy dokonać danej czynności konwencjonalnej aby

była ona „ważną”, „doniosłą” - należy spełnić ważny podstawowy element:

a/. wskazać podmiot, który będzie tę czynność wykonywał

b/. określić adresata normy kompetencyjnej (adresat musi wiedzieć co jest

elementem poprawnego sporządzenia np. decyzji adm.

c/. określić sposób, w jaki adresat ma zareagować na dokonanie czynności

konwencjonalne przez podmiot uprawniony

(np. pouczenie o możliwości odwołania się od decyzji)

Prawodawca musi wskazać, kiedy mamy do czynienia z nieważnością aktu, musi wskazać katalog elementów, aby decyzja np administracyjna była ważna i tak: art. 156 Kpa wskazuje przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji (brak określenia właściwości, bez podstawy prawnej, powaga rzeczy osądzonej) taka decyzja to decyzja obarczona wadami.

Adresat normy kompetencyjnej i obowiązki adresata normy kompetencyjnej.

Prawodawca, ustawodawca, ten, kto wprowadza w życie np.ustawę wskazuje, do kogo nakaz lub zakaz jest skierowany, do kogo czynność konwencjonalna jest adresowana - wskazujemy na jego (czyli adresata, beneficjenta, recypienta) uprawnienia i obowiązki. Wyznaczenie obowiązku adresatowi normy kompetencyjnej polega na wskazaniu, w jaki sposób ma on zareagować na należyte dokonanie czynności konwencjonalnej przez podmiot do tego upoważniony.

Adresat normy ma prawo - (recypient musi rozstrzygnąć, kiedy dana czynność konwencjonalna jest nieważna) - zareagować na czynność konwencjonalną dokonaną z naruszeniem reguł ich dokonywania, a więc czynności wskazane wyżej tzn. art. 156 Kpa wskazuje przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej (brak określenia właściwości, bez podstawy prawnej, powaga rzeczy osądzonej) taka decyzja to decyzja obarczona wadami.

PS. Miałam wątpliwości co do recypienta a więc:

Występuje w stosunku prawnym typu zobowiązaniowego i tak: w stosunku typu zobowiązaniowego obowiązek wyznaczony przez normę prawną ma szczególny charakter - zobowiązanie do określonego zachowania się adresata normy jest skierowane na rzecz określonego podmiotu jako recypienta tego zachowania.

Wyznaczanie treści czynności konwencjonalnej.

Prawodawca (redaktor tekstu prawnego) nie zawsze musi wszystkie elementy normy kompetencyjnej zawrzeć w formułowanym przez siebie tekście prawnym. Niektóre z tych elementów bywają zawarte w innych aktach normatywnych. (kochani - książka str. 62 należy doczytać).

Wskazywanie zakresu udzielanych kompetencji.

Udzielając kompetencji prawodawczych można zakres spraw przekazywanych do unormowania wskazać:

1. Enumeratywnie wymienić, wyliczyć, co leży w zakresie działania organu. Może to być wyliczenie zawarte w jednym przepisie lub wielu różnych przepisach danego aktu (rozwiązanie komunikatywne).

2. Przez ogólne zakreślenie dziedziny spraw, którą władny będzie normować podmiot uzyskujący kompetencje. (rozwiązanie pośrednie - dwa podmioty szczegółowo mają określone zadania, a czego nie określono, nie wskazano, nie uwzględniono, można dodać - jest wtedy większa swoboda interpretacji tekstu prawnego.

Współuczestnictwo w dokonywaniu czynności konwencjonalnej.

Prawodawca przewiduje współuczestnictwo, współudział innych podmiotów w dokonywaniu aktów stanowienia norm.

Jeden lub więcej podmiotów ma uprawnienia do dokonania jakieś czynności konwencjonalnej, do wykonania czynności prawnej.

Prawodawca chcąc upoważnić jakiś podmiot do współuczestnictwa w akcie stanowienia norm, musi wskazać w przepisach upoważniających:

1. podmiot uzyskujący upoważnienie do współudziału w danej czynności konwencjonalnej

2. formę współuczestnictwa

3. konsekwencje niezachowania określonej przepisami formy współuczestnictwa dla dokonania czynności konwencjonalnej danego rodzaju.

I tak, podmiot ma kompetencje ale w porozumieniu z innym podmiotem dochodzi do:

1. uzgodnienia projektu aktu normatywnego - dokonywane jest w toku tzw. postępowania uzgadniającego od uzgadniania jako formy współudziału w akcie stanowienia norm-porozumienie co do spraw objętych uzgodnieniem.

2. wyrażenia zgody - jest to czynność konwencjonalna polegająca na tym, że decyzja o stanowieniu danego aktu normatywnego należy wyłącznie do podmiotu wyposażonego w kompetencje do jego stanowienia, ale warunkiem ważnego podjęcia decyzji jest uprzednie wyrażenie zgody, akceptacji projektu przez inny podmiot. Wyrażeniem zgody może być sam brak sprzeciwu. Tutaj będzie funkcjonował zwrot „brak sprzeciwu”, „wobec braku sprzeciwu” z zakreśleniem terminu, w jakim ten sprzeciw może być wyrażony.

3. zatwierdzenia - jednostronna czynność konwencjonalna polegająca na zaakceptowaniu wytworu innej czynności. W przypadku zatwierdzania aktów normatywnych podmiot kompetentny do stanowienia norm uczynił już z tej kompetencji użytek i ustanowił akt. Uzyskanie zatwierdzenia dla ustanowionego aktu normatywnego nie jest warunkiem koniecznym dokonania samej czynności stanowienia, ale warunkiem tego, by akt normatywny będący rezultatem stanowienia nabrał mocy obowiązującej lub wszedł w życie albo by jego moc obowiązująca nie wygasła.

4. opinii - jest to czynność, która polega na zwróceniu się przez podmiot kompetentny do dokonania danego aktu konwencjonalnego, do wskazanych w przepisach podmiotów z wnioskiem wyrażenie opinii. Czynność ta dochodzi do skutku przez sam fakt zwrócenia się o wyrażenie opinii, a nie przez jej wyrażenie. Zwrócenie się o opinię jest warunkiem koniecznym do „ważnego” dokonania aktu stanowienia.

Środki zabezpieczające obowiązek czynienia użytku z kompetencji.

Udzielenie kompetencji różnym podmiotom, które czynią z tych kompetencji użytek i mają kształtować jakąś jedną dziedzinę spraw, wtedy prawodawca winien:

1. tak rozdzielić kompetencje między poszczególne podmioty, aby zakresy spraw przekazywanych do unormowania były rozłączne (by nie powstawały spory kompetencyjne),

2. tak rozdzielić kompetencje, aby nie powstawały luki konstrukcyjne, tzn. by w wyniku uczynienia użytku z kompetencji zostały należycie ukształtowane dane czynności konwencjonalne,

3. zharmonizować czynienie użytku z przyznawanych kompetencji w taki sposób, żeby kształtowana instytucja prawna mogła zacząć funkcjonować w pożądanym czasie.

Środki prawne służące temu, aby podmiot uczynił użytek z przyznanej mu kompetencji:

1. wyznaczenie obowiązku uczynienia użytku z przyznawanej kompetencji

2. zakreślenie terminu, w którym uczynienie użytku z przyznanej kompetencji jest obowiązkowe

3. przyjęcie w tekście prawnym rozwiązania na wypadek, gdyby podmiot upoważniony w terminie z tych kompetencji nie skorzystał.

Problemy legislacyjne przy normie kompetencyjnej:

• trzeba precyzyjnie podać, kto jest kompetentny -gdy określamy go w sposób ogólny mogą rodzić się wątpliwości- nieostre czy wieloznaczne nazwy np. który organ jest organem naczelnym, nazwa indywidualna też musi być jednoznaczna; gdy konstruujemy nowy organ jednoosobowy trzeba dokładnie zdefiniować pojęcia takie jak wybór, powołanie, nominacja, trzeba pamiętać o określeniu sposobu utraty kompetencji; przy organie kolegialnym - trzeba pamiętać o skonstruowaniu składu osobowego, jego liczebności, utracie mandatów, uzupełnieniu składu, trybie funkcjonowania organu, kto zwołuje sesje, z jaka częstotliwością, w jaki sposób, porządek obrad, jakie kworum, sposób oświadczenia woli, głosowanie, kto podpisuje w imieniu organu -> jeśli jakiś element nieprecyzyjnie określony to powstaje luka konstrukcyjna (techniczna/tetyczna) w prawie; w wyniku nieuregulowania kwestii może się okazać, że dany podmiot nie może dokonać czynności konwencjonalnej, istnieją wątpliwości kto ma jej dokonać, np. nie przewidzimy kto zastępuje przewodniczącego po odwołaniu; należy wyobrazić sobie każdą sytuację i ja zapisać, wielość regulacji prawnych, żeby wszystko zawrzeć, trzeba stwierdzić, co już jest uregulowane. Spory doktrynalne, dyskusyjne rozwiązania - trzeba się opowiedzieć za jednym sposobem.

• Unikać odesłań do tekstów wykonawczych („będzie uregulowane”)- bo niedokładne regulacje, podmiot wcale nie reguluje albo czyni to z opóźnieniem

• Trzeba ostrożnie używać nazwy czynności konwencjonalnej - gdy jest ona jednoznaczna, jeżeli nie to należy sformułować reguły sensu; jeżeli używamy nazwy, to konsekwentnie w tym samym znaczeniu

• Reguły sensu czynności konwencjonalnej muszą być określone precyzyjnie, a nie przy użyciu wieloznacznych nazw, nieprecyzyjne określenie formy dokonania czynności konwencjonalnej, np. decyzja - ale administracyjna czy wg ordynacji podatkowej, a ważne z powodu innego reżimu trybu postępowania, w odniesieniu do prawa miejscowego ważne - trzeba podać procedury, cechy; jeżeli już używamy wyrazów wieloznacznych to trzeba zdefiniować i konsekwentnie używać tego znaczenia

• Dokładne określenie sposobu dokonania ważnej czynności konwencjonalnej - kiedy uchybienia formalne, ale czynność ważna, podanie przesłanek nieważności, można podać brak jakiego elementu prowadzi do nieważności, określenie czy czynność nieważna z mocy prawa, czy jakiś podmiot musi się wypowiedzieć, podać które elementy dają się konwalidować - kto i w jaki sposób, w jakim czasie

• Wskazanie adresata normy powinno ujmować wszystkich adresatów, nie powinno być wątpliwości

• Wyznaczenie treści czynności konwencjonalnej - określenie przedmiotu kompetencji, trzeba pamiętać o wszystkich regułach przyjmowanych w danym systemie, nikt nie może udzielić kompetencji, której samemu się nie posiada, nie można tworzyć prawa sprzecznego lub niezgodnego z aktami wyższej rangi, również niezgodności prakseologicznej; w interpretacji nie można rozszerzać kompetencji, nie można domniemywać kompetencji

• Zakres udzielanej kompetencji - precyzyjne enumeracje, katalog powinien być pełen, pominięcie równoznaczne z brakiem danej kompetencji; gdy udzielamy ogólnej kompetencji, rodzajowo określamy sprawy - zmniejszenie komunikatywności, wątpliwości co się zawiera a co nie; gdy dzielimy kompetencje między różne podmioty, a o podobnym zakresie działania > trzeba dba, żeby się nie pokrywały (np. jeden podmiot enumeratywnie, drugi ogólnie, cała reszta), ryzyko sporów kompetencyjnych, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych; wymienianka tylko do zakresu spraw, do których podmiot ma obowiązek korzystania z kompetencji, obowiązek czynienia użytku z kompetencji powinno się wzmacniać terminem jej dokonania, określenie tego co się stanie, jeśli nie dokona

• W przypadku współdziałania trzeba dokładnie określić organ oraz formę współdziałania

PRZEPISY WYLICZAJĄCE

Ich rola to zwiększenie stopnia skrótowości oraz zwiększenie komunikatywności tekstu.

Twórca może wyliczać wierszowo lub kolumnowo tekst przepisów.

1. przepisy merytoryczne - normy nakazujące jakimś podmiotom, adresatom by w jakiś okolicznościach w określony sposób się zachowały,

2. przepisy kompetencyjne - do szczegółowego wskazywania kompetencji, do wyznaczania kompetencji połączonych z obowiązkiem, przepisy wskazujące organy, określające skład organu, tryb jego powoływania i działania, organizację wewnętrzną,

3. przepisy o charakterze definicyjnym - wykorzystywane są w związku definicjami nieklasycznymi oraz z definicjami -wyliczeniami - agregatowymi, które w jednym przepisie wymieniają większą czy mniejszą liczbę definicji (zbiór definicji),

4. przepisy o charakterze derogacyjnym - przewidują wyliczenia dla wyczerpującego wymienienia przepisów, które ustawa uchyla, lub dla wyczerpującego wymienienia przepisów, które pozostają w mocy,

5. przepisy nowelizujące -sposób wprowadzenia zmian przez wyliczenie np. nowelizacji ustaw,

6. przepisy dotyczące wejście w życie aktu - dzielimy na poszczególne elementy akt i wskazujemy termin jego wejścia w życie.

Jeżeli chodzi o przepisy dotyczące określenia zakresu zastosowania danego aktu to wyliczenie może mieć charakter pozytywny (np. „przepisy…stosuje się do”) lub negatywny (np. „przepisów … nie stosuje się do”).

7. dot. zakresu zastosowania danego aktu

• Nie wszystko da się zapisać kolumnowo, dlatego łączony jest zapis kolumnowy razem z wierszowym.

Przepisy wyliczające w jaki sposób powiązane są ze sobą poszczególne punkty czy litery. Chodzi o to czy mamy do czynienia z więzią:

1. koniunkcyjna - wszystkie przesłanki muszą być spełnione łącznie

2. enumeracyjna

pełna (zupełna) - wszystkie elementy stanowią całość, tzn. niekoniecznie te elementy muszą występować łącznie i każdy element jest prawdziwy

niepełna (łagodna)-elementy danej klasy, dotyczy każdego z elementów z osobna

3. alternatywna rozłączna- to sytuacja, gdzie albo jeden, albo drugi, albo trzeci przypadek będzie prawdziwy.

Kolejność wyliczenia czasem jest ważna np. przy procesie, stopnie naukowe; zła kolejność - przepis wadliwy

• Przepisy wyliczające mogą mieć charakter wyczerpujący czy niewyczerpujący:

Wyczerpujący - precyzyjnie określa, wylicza wszystkie elementy, brak jakichkolwiek informacji w przepisie przesądza o wyczerpującym charakterze wyliczenia,

Niewyczerpujący - we wprowadzeniu dla zaznaczenia, że tak nie jest wprowadza się zwroty np. „w szczególności”, „między innymi”.

NOWELIZACJA

• Może przybierać 3 postacie:

• przepisy, które uchylają jakieś przepisy

• zmieniają treść

• dodają przepisy, uzupełniają

• Przepisy ustawy zmienia się:

  1)   odrębną ustawą zmieniającą - „ustawa o zmianie ustawy…”

  2)   przepisem zmieniającym zamieszczonym w innej ustawie.

• opracowuje się projekt nowej ustawy, jeżeli:

- zmiany wprowadzane w ustawie miałyby być liczne

- miałyby naruszać konstrukcję lub spójność ustawy

- ustawa była już poprzednio wielokrotnie nowelizowana

• Przepisy ustawy zmienia się przepisem wyraźnie wskazującym dokonywane zmiany, nie ma „dorozumianej nowelizacji”

- "W ustawie ..... (tytuł ustawy) wprowadza się następujące zmiany: ....." - dodanie

- "W ustawie ..... (tytuł ustawy) uchyla się art. ..." - uchylenie

- "W ustawie ..... (tytuł ustawy) art. ... otrzymuje brzmienie: ....." - zmiana, przytaczamy cały nowy przepis

- zmianę wprowadza się tylko w jednej z jednostek redakcyjnych - można poprzestać na przytoczeniu pełnego nowego brzmienia tylko tej zmienianej jednostki redakcyjnej.

• Nie ingerujemy w numerację. Jeżeli do tekstu ustawy dodaje się nowe artykuły, zachowuje się dotychczasową numerację, dodając do numeru nowego artykułu małą literę alfabetu łacińskiego, z wyłączeniem liter właściwych tylko językowi polskiemu, z zachowaniem ciągłości alfabetycznej, co wyraża się zwrotem: "Po art. X dodaje się art. Xa w brzmieniu .....".

• W definicji - "Użyte w art. ... (albo użyte w ustawie), w różnej liczbie i przypadku, wyrazy " ..... " zastępuje się użytymi w odpowiedniej liczbie i przypadku wyrazami " ..... ".

• Zmienia się zawsze pierwotny tekst ustawy, a jeżeli wprowadzono do niego zmiany - tekst zmieniony. Jeżeli ogłoszono tekst jednolity ustawy, zmienia się ten tekst, a w przypadku gdy wprowadzono zmiany do tekstu jednolitego - zmieniony tekst jednolity.

• Nie nowelizuje się przepisów zmieniających inną ustawę. Jeżeli jest to konieczne dla wyeliminowania rażącego błędu w przepisach zmieniających ogłoszonej ustawy, można wyjątkowo znowelizować te przepisy w okresie ich vacatio legis (nowelizację taką wprowadza się w życie najpóźniej w dniu wejścia w życie ustawy zmienianej)

• Jedną ustawą zmieniającą obejmuje się tylko jedną ustawę. Wyjątek >gdy między zmienianymi ustawami występują niewątpliwe związki tematyczne lub do zrealizowania zamysłu prawodawcy jest niezbędne jednoczesne dokonanie zmian w kilku ustawach.

• Ustawa zmieniająca może zawierać jedynie przepisy uchylające, przepisy zastępujące lub przepisy uzupełniające przepisy ustawy zmienianej, a w razie potrzeby - także przepisy przejściowe i dostosowujące, konieczne ze względu na dokonywaną nowelizację.

• W ustawie zmieniającej nie zamieszcza się przepisów regulujących sprawy nieobjęte zakresem unormowania ustawy zmienianej. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, jeżeli jest to konieczne dla uniknięcia luki w prawie, w ustawie zmieniającej można wyjątkowo zamieścić przepisy, które regulują sprawy wykraczające poza zakres unormowania ustawy zmienianej.

•  Jeżeli w ustawie zmieniającej zamieszczono przepisy przejściowe i dostosowujące albo wyjątkowo zamieszczono przepisy inne niż uchylające, zastępujące lub uzupełniające ustawę zmienianą, nie wystarczy poprzestać na uchyleniu ustawy znowelizowanej, ale uchyla się także ustawę, która ją znowelizowała.

• Zmiany dokonywane ustawą zmieniającą ujmuje się w jeden artykuł tej ustawy. Każdy nowelizowany artykuł ujmuje się w oddzielny punkt. Jeżeli w jednym artykule wprowadza się zmiany w jego jednostkach redakcyjnych niższego stopnia, każdą z tych zmian oznacza się odrębną literą.

• Jeżeli w jednej ustawie zmieniającej zmienia się kilka ustaw, zmianę każdej z tych ustaw ujmuje się w odrębny artykuł.

• Tytuł ustawy zmieniającej formułuje się zgodnie z zasadami wyrażonymi w § 16- 18, z tym że przedmiot ustawy określa się przez użycie zwrotu: "ustawa o zmianie ustawy ..... (tytuł ustawy)" albo "ustawa zmieniająca ustawę ..... (tytuł ustawy)", a jeżeli zmienia się jednocześnie kilka ustaw - "ustawa o zmianie ustawy ..... (tytuł ustawy)", wymieniając tytuł każdej zmienianej ustawy. Jeżeli jedną ustawą zmienia się wiele ustaw i wymienienie w tytule ustawy nowelizującej tytułów wszystkich zmienianych ustaw powodowałoby, że tytuł ustawy nowelizującej byłby rażąco długi, można wyjątkowo sformułować go przy użyciu zwrotu: "ustawa o zmianie ustaw ....." i ogólnie podać ich wspólny przedmiot albo "ustawa o zmianie ustawy ..... (tytuł ustawy) oraz niektórych innych ustaw", wymieniając tylko tytuł podstawowej ustawy nowelizowanej.

• W tytule ustawy zmieniającej nie podaje się daty ustawy nowelizowanej oraz oznaczenia dzienników urzędowych, w których została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany albo ostatni tekst jednolity i jego zmiany; w odnośniku do tytułu ustawy zmieniającej podaje się tytuły wszystkich zmienianych ustaw oraz oznaczenia dzienników urzędowych, w których zostały ogłoszone te ustawy i ich zmiany albo ostatnie teksty jednolite i ich zmiany.

• Jeżeli ustawa zawiera kilka przepisów zmieniających, wydziela się je we wspólny rozdział zatytułowany "Zmiany w przepisach obowiązujących" i zamieszcza się bezpośrednio przed przepisami przejściowymi i końcowymi. Jeżeli ustawa zawiera jeden przepis zmieniający, zamieszcza się go bezpośrednio przed przepisami przejściowymi i końcowymi w rozdziale zatytułowanym "Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe".

ZASADY REDAGOWANIA TEKSTU JEDNOLITEGO

Tekst jednolity - sporządzony przez upoważnione do tego podmioty

• wyznaczenie terminu ogłoszenia tekstu jednolitego zamieszcza się:

- w ustawie zmieniającej ustawę, której tekst jednolity ma być ogłoszony

- w ustawie wprowadzającej tę ustawę

- "Ogłoszenie tekstu jednolitego ustawy ..... (tytuł ustawy) nastąpi w terminie ..... miesięcy (dni) od dnia ogłoszenia niniejszej ustawy" > nie podaje się oznaczenia dzienników urzędowych, w których została ogłoszona ustawa, której tekst jednolity ma być ogłoszony, ani oznaczenia dzienników urzędowych, w których zostały ogłoszone zmiany tej ustawy albo jej ostatni tekst jednolity i jego zmiany.

• tekst jednolity sporządza się według stanu prawnego obowiązującego w dniu:

-wejścia w życie ustawy, w której został wyznaczony termin ogłoszenia tekstu jednolitego

- na który ma być opublikowany tekst jednolity, w dniu wydania obwieszczenia o ogłoszeniu tego tekstu.

• Ogłoszenie tekstu jednolitego następuje w formie obwieszczenia; tekst jednolity jest załącznikiem do tego obwieszczenia.

• Tytułowi obwieszczenia nadaje się brzmienie: "Obwieszczenie ..... (nazwa organu wydającego obwieszczenie) z dnia .... w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy .... (tytuł ustawy)". W tytule obwieszczenia nie podaje się daty ustawy, której tekst jednolity się ogłasza, ani nie podaje się oznaczenia dzienników urzędowych, w których została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany oraz wcześniejsze teksty jednolite i ich zmiany.

• W tekście obwieszczenia przytacza się:

- przepis ustawy upoważniający do ogłoszenia tekstu jednolitego

- tytuł ustawy, której tekst jednolity jest ogłaszany, wraz z dziennikiem urzędowym, ze wszystkimi zmianami

- treść tych przepisów zawartych w ustawach zmieniających, których nie zamieszcza się w tekście jednolitym, ponieważ dotyczyły innych kwestii

• Treść obwieszczenia o ogłoszeniu tekstu jednolitego formułuje się według wzoru:

"1.  Na podstawie [podstaw prawna, z dziennikiem urzędowym+zmiany] ogłasza się w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst ustawy z dnia ..... o ...., z uwzględnieniem zmian wprowadzonych:

1)   ustawą z dnia .... o .... (Dz. U. pierwotny i wszystkie jego zmiany/jednolity);

2)   ....................

oraz zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem ..... (podaje się dzień, według stanu, na który sporządzono tekst jednolity).

2. Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia tekst jednolity ustawy nie obejmuje:

  1)   art. ... ustawy z dnia ..... o .... (Dz. U. Nr ..., poz. ..., przy czym podaje się oznaczenie dzienników urzędowych, w których został ogłoszony tekst pierwotny i wszystkie jego zmiany), który stanowi:

"Art. ...............";

  2)   .........".

3. "Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst ustawy z dnia ...... o ...... nie obejmuje przepisu art. ..... tej ustawy jako wygasłego

• Tekst jednolity redaguje się według następujących zasad:

  1)   zachowuje się numerację pierwotnego tekstu ustawy i uwzględnia numerację dodaną przez ustawy zmieniające; nie wprowadza się ciągłości numeracji;

  2)   w miejscu przepisu uchylonego wpisuje się oznaczenie uchylonej jednostki redakcyjnej oraz określenie "uchylony", podając w odnośniku tytuł ustawy uchylającej oraz oznaczenie dzienników urzędowych, w których została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany, a także podaje się przepis uchylający i datę jego wejścia w życie;

  3)   przy przepisach, których treść zmieniono, i przy przepisach dodanych podaje się w odnośnikach do tych przepisów tytuł ustawy nowelizującej oraz oznaczenie dzienników urzędowych, w których została ogłoszona ta ustawa i jej zmiany, a także podaje się przepis nowelizujący i datę jego wejścia w życie;

  4)   w przypadku przepisów wielokrotnie zmienianych, w odnośnikach do tych przepisów podaje się w kolejności chronologicznej wszystkie wprowadzone zmiany.

5) W przypadku gdy ogłasza się drugi lub kolejny tekst jednolity, w odnośnikach do tego tekstu omawia się tylko zmiany wprowadzone po ogłoszeniu ostatniego tekstu jednolitego.AKT WYKONAWCZY A JEGO PODSTAWA PRAWNA - CHARAKTERYSTYKA RELACJI

Przepisy upoważniające, kompetencje do wydania rozporządzenia

• W przepisach upoważniających do wydania rozporządzenia wskazuje się:

  1)   organ właściwy do wydania rozporządzenia;

  2)   rodzaj aktu;

  3)   zakres spraw przekazywanych do uregulowania w rozporządzeniu;

  4)   wytyczne dotyczące treści rozporządzenia.

• Organ właściwy do wydania rozporządzenia określa się pełną nazwą tego organu, zgodną z aktem o jego utworzeniu. Jeżeli rozporządzenie ma wydać minister, wskazuje się go jako ministra właściwego do spraw określonych nazwą działu administracji rządowej, którym kieruje, z wyjątkiem Ministra Obrony Narodowej i Ministra Sprawiedliwości, których wskazuje się ich nazwami własnymi.

• Zakres spraw przekazywanych do uregulowania w rozporządzeniu określa się w sposób precyzyjny. Określenie tych spraw nie może być ogólnikowe, w szczególności przez posłużenie się zwrotem: "...... określi szczegółowe zasady .....".

• Wytyczne dotyczące treści rozporządzenia są wskazówkami wyznaczającymi treść rozporządzenia lub sposób ukształtowania jego treści. W wytycznych można wskazać w szczególności:

  1)   rozstrzygnięcia, których nie wolno przewidzieć w rozporządzeniu;

  2)   granice, w jakich muszą zmieścić się rozstrzygnięcia rozporządzenia;

  3)   wymagania, jakim mają odpowiadać rozwiązania przyjęte w rozporządzeniu;

  4)   cele, jakie mają zostać osiągnięte przez rozporządzenie;

  5)   okoliczności, jakie należy uwzględnić, tworząc rozporządzenie.

Stopień szczegółowości wytycznych powinien być dostosowany do rodzaju spraw przekazywanych do uregulowania w rozporządzeniu; wytyczne powinny być bardziej szczegółowe, gdy przekazywane sprawy dotyczą sytuacji prawnej obywateli.

• Przepis upoważniający formułuje się w jednym artykule tak, aby można było powołać go jako podstawę prawną wydania rozporządzenia. Artykuł ten można dzielić na jednostki redakcyjne niższego stopnia, w szczególności wytyczne mogą być wyrażone w oddzielnych ustępach tego artykułu albo jako jego drugie zdanie.

• Upoważnieniu do wydania rozporządzenia można nadać charakter obligatoryjny albo fakultatywny. Jeżeli do funkcjonowania ustawy jest niezbędne wydanie rozporządzenia, upoważnieniu nadaje się charakter obligatoryjny. Jeżeli rozstrzygnięcie co do tego, czy i kiedy wydać rozporządzenie, pozostawia się organowi upoważnianemu, upoważnieniu nadaje się charakter fakultatywny.

• Przepisowi upoważniającemu do wydania rozporządzenia nadaje się brzmienie:

  1)   obowiązek jego wydania: ".... (nazwa organu) określi, w drodze rozporządzenia, ....." (upoważnienie obligatoryjne);

  2)  swoboda korzystania z tego upoważnienia: "..... (nazwa organu) może określić, w drodze rozporządzenia, ...." (upoważnienie fakultatywne).

• Wydanie rozporządzenia można uzależnić od zaistnienia określonego warunku, wskazując ten warunek w przepisie upoważniającym zwrotem: "W razie wystąpienia ..... (określenie warunku), ..... (nazwa organu) określi, w drodze rozporządzenia, ....." albo "Jeżeli nastąpi ..... (określenie warunku), ..... (nazwa organu) może określić, w drodze rozporządzenia, .....".

• Nie przekazuje się do uregulowania w rozporządzeniu spraw niewyjaśnionych lub nasuwających trudności przy opracowywaniu ustawy.

• W przepisie upoważniającym nie zamieszcza się upoważnienia do wydania rozporządzenia w stosunku do kilku ustaw.

• W przepisie upoważniającym do współuczestniczenia w wydaniu rozporządzenia, uchwały albo zarządzenia wskazuje się:

  1)   podmiot upoważniany do współuczestniczenia;

  2)   formę współuczestniczenia.

I tak, podmiot ma kompetencje ale w porozumieniu z innym podmiotem dochodzi do:

1. uzgodnienia projektu aktu normatywnego - dokonywane jest w toku tzw. postępowania uzgadniającego od uzgadniania jako formy współudziału w akcie stanowienia norm-porozumienie co do spraw objętych uzgodnieniem.

2. wyrażenia zgody - jest to czynność konwencjonalna polegająca na tym, że decyzja o stanowieniu danego aktu normatywnego należy wyłącznie do podmiotu wyposażonego w kompetencje do jego stanowienia, ale warunkiem ważnego podjęcia decyzji jest uprzednie wyrażenie zgody, akceptacji projektu przez inny podmiot. Wyrażeniem zgody może być sam brak sprzeciwu. Tutaj będzie funkcjonował zwrot „brak sprzeciwu”, „wobec braku sprzeciwu” z zakreśleniem terminu, w jakim ten sprzeciw może być wyrażony.

3. zatwierdzenia - jednostronna czynność konwencjonalna polegająca na zaakceptowaniu wytworu innej czynności. W przypadku zatwierdzania aktów normatywnych podmiot kompetentny do stanowienia norm uczynił już z tej kompetencji użytek i ustanowił akt. Uzyskanie zatwierdzenia dla ustanowionego aktu normatywnego nie jest warunkiem koniecznym dokonania samej czynności stanowienia, ale warunkiem tego, by akt normatywny będący rezultatem stanowienia nabrał mocy obowiązującej lub wszedł w życie albo by jego moc obowiązująca nie wygasła.

4. opinii - jest to czynność, która polega na zwróceniu się przez podmiot kompetentny do dokonania danego aktu konwencjonalnego, do wskazanych w przepisach podmiotów z wnioskiem wyrażenie opinii. Czynność ta dochodzi do skutku przez sam fakt zwrócenia się o wyrażenie opinii, a nie przez jej wyrażenie. Zwrócenie się o opinię jest warunkiem koniecznym do „ważnego” dokonania aktu stanowienia.

I jeszcze można o relacji wejście w życie - podstawy i aktu wykonawczegoWOLNOŚĆ PRAWEM CHRONIONA

Wolność prawnie chroniona.

Wolność prawnie chroniona to sytuacja prawna, w której powstaje dla podmiotu „A” w następstwie ustanowienia przez prawodawcę normy zakazującej wszystkim czy też niektórym podmiotom rodzaju nie-A realizowania działań interweniujących jakąś sferę zachowań podmiotu A czyli np. świadczenie podmiotów nie-A polega na nieczynieniu, na powstrzymywaniu się od ingerowania w sprawy podmiotu A.

Aby stworzyć podmiotowi sytuację jaką jest wolność prawnie chroniona w przepisach prawnych należy wskazać:

- zakres spraw w której zakazana jest ingerencja

- podmiot, w którego sprawy ingerować nie wolno

- adresata normy tj. podmioty które zobowiązuje się do nieingerowania.

Może być wzbogacona o inne elementy:

- może doznać ograniczeń

- jest to prawodawcy indyferentne

-w klauzulach generalnych stwierdza, co będzie preferował „zgodnie z przeznaczeniem rzeczy”WEJŚCIE W ZYCIE A OBOWIĄZYWANIE

Obowiązywanie aktu normatywnego a jego wejście w życie.

Wprowadzenie danego aktu normatywnego w życie następuje w wyniku dokonania ostatniej czynności konwencjonalnej tzn. opublikowanie całości elementów składających się na normę prawną. Nie zaskakujemy adresatów danej normy poprzez jej opublikowanie (kultura systemu prawnego).

Wprowadzenie danego aktu wyraża się poprzez takie zwroty jak: „ustawa wchodzi w życie z dniem…”, z mocą od…”.

Akt normatywny obowiązuje w systemie prawnym pod warunkiem nabycia mocy obowiązującej przez akty normatywne danego rodzaju. Zazwyczaj jest to czynność urzędowego ogłoszenia danego aktu normatywnego. „Akt normatywny wchodzi w życie” tzn. od wskazanego dnia wszyscy, których to może dotyczyć, mają obowiązek realizować, stosować normy postępowania sformułowane w tym akcie.

Norma prawna może obowiązywać ale nie wejść jeszcze w życie, może obowiązywać i być normą, która już weszła w życie, ale nie znalazła jeszcze zastosowania, może nie funkcjonować jeszcze w obrocie prawnym vacatio legis.

Decyzje dotyczące wejścia aktu normatywnego w życie.

Ustrojodawca (podmiot kształtujący reguły dokonywania aktów prawodawczych państwie) decyduje, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby akt normatywny nabył moc obowiązującą. Rozstrzygnięcie, w którym momencie akt normatywny nabywa moc obowiązującą, nie zależy od tego, kto tworzy dany akt normatywny, ale od tego, kto wyznacza reguły jego tworzenia.

Moment wejścia i obowiązywania aktu normatywnego jest decyzją o charakterze merytorycznym.

Jeżeli chodzi o rozstrzygnięcie dotyczące terminu wejścia aktu normatywnego w życie - twórca aktu normatywnego powinien wiedzieć najlepiej, od kiedy należy realizować zawarte w tym akcie normy, aby za ich pomocą osiągnąć zamierzone cele. Należy zwrócić uwagę na fakt, co się dzieje wówczas, gdy prawodawca nie uczynił użytku z przysługującego mu upoważnienia i nie wyznaczył terminu wejścia w życie aktu, który ustanowił. Przyjmuje się wtedy zasadę subsydiarną, która mówi, że akt taki wchodzi w życie z upływem określonego (zazwyczaj 14-to dniowego) terminu od dnia jego ogłoszenia.

Twórca aktu normatywnego może również uzależnić termin wejścia swego aktu w życie od zaistnienia pewnych warunków. Potrzebnym w tym wypadku jest, aby upoważnił jakiś podmiot do autorytatywnego stwierdzenia, że wskazane warunki zostały spełnione, że pewne zdarzenie miało miejsce.

Podmiot upoważniony do wyznaczenia terminu wejścia w życie aktu normatywnego (twórca aktu), może podjąć w tym zakresie jedną z dwóch decyzji:

1. że akt wchodzi w życie z dniem jego ogłoszenia (jeżeli ogłoszenie jest warunkiem koniecznym nabycia przez ten akt mocy obowiązującej) albo z dniem ustanowienia (jeżeli moc obowiązująca aktu nie jest uwarunkowana jego ogłoszeniem),

2. że akt wchodzi w życie w jakimś późniejszym dniem, niż dzień jego ogłoszenia (czy ustanowienia), a więc z vacatio legis.

ogłoszenie--------------------------------- wejście w życie(2)

! !

__________x______________________________ x ____________________

!

wejście w życie(1)

Decyzja wyznaczająca termin wejścia aktu normatywnego w życie powinna także uwzględniać to, by wprowadzenie nowego aktu w możliwie najmniejszym stopniu zakłócało funkcjonowanie określonych instytucji. Np. przepisy finansowe powinny wchodzić w życie z początkiem roku rozrachunkowego, rozrachunkowego przepisy dot. szkolnictwa z początkiem roku szkolnego.

Wyznaczając termin wejścia w życie aktu normatywnego, twórca winien uwzględnić też tzw. „wyprzedzające działanie prawa” czyli chodzi o to, że w życiu społecznym zaczynają funkcjonować normy, które jeszcze nie obowiązują albo jeszcze nie weszły w życie.

Do podjęcia racjonalnej decyzji o terminie wejścia w życie aktu normatywnego niezbędne jest także uwzględnienie określonych okoliczności prawnych, bowiem wydawanie nowych aktów nie powinno zakłócać funkcjonowania systemu prawa, do którego wprowadza się nowe przepisy.

Niekiedy termin wejścia w życie nowego aktu normatywnego wymaga uzgodnienia wejścia w życie innych aktów, powiązanych z nim więzią kompetencyjną lub funkcjonalną. Termin wejścia w życie aktów wykonawczych powinien by zharmonizowany z terminem wejścia w życie ustawy upoważniającej, a termin wejścia w życie przepisów prawa materialnego z terminem wejścia w życie przepisów proceduralnych, które są instrumentalne wobec prawa materialnego.

Przepisy o retroaktywnym działaniu prawa.

Twórca rozstrzyga też czy stanowione przez niego przepisy mają być stosowane:

1. Wyłącznie do stanów rzeczy, zdarzeń czy stosunków, które powstaną po wejściu danego

aktu w życie:

opublikowanie aktu wejście w życie

___________x____________________________________x___________

│

---------------------------------------------------------------------►

2. Wyłącznie do stanów rzeczy, zdarzeń czy stosunków, które powstały i zakończyły się

przed dniem wejścia w życie danego aktu normatywnego (retroaktywne działanie)

opublikowanie wejście w życie

_____________x___________________________x______________

◄____________________________________│ tutaj nie mówimy o retroatywności ►

okresy wcześniejsze, wyprzedzające okres obowiązywania

3. Do wszystkich stanów rzeczy, stosunków czy zdarzeń danego rodzaju, które powstaną po wejściu aktu w życie. Które powstały przed wejściem aktu normatywnego w życie czyli od początku ich powstania w przeszłości albo od dowolnego momentu w przeszłości (retroaktywne działanie prawa).

Sposoby formułowania przepisów o wejściu aktu normatywnego w życie.

Twórca aktu winien wskazać odpowiedni sposób sformułowania przepisu o wejściu aktu w życie:

1. Wskazać konkretną datę kalendarzową od kiedy akt normatywny ma wejść w życie (z góry wiadomo kiedy akt będzie obowiązywał np. od 01 czerwca 2006r.).

2. Wskazać, oznaczyć w dniach lub miesiącach od kiedy akt będzie obowiązywał od momentu opublikowania. Jeżeli wskazanie jest w miesiącach to sposób ten jest dość uciążliwy, zatem należy wskazać sposób obliczania (szczególne regulacje), precyzyjnie tygodniach czy dniach.

3. Wskazać przepisy o charakterze wykonawczym tzn. w jaki sposób powinny wchodzić w życie. Twórca aktu wykonawczego może wyznaczyć termin wejścia swego aktu w życie na dzień ogłoszenia tego aktu albo na jakiś dzień późniejszy. Akt wykonawczy nie może wejść w życie wcześniej niż wchodzi w życie ustawa upoważniająca, może wejść w życie w tym samym dniu co ustawa, na podstawie której jest wydawany lub później niż ta ustawa.

Wyróżniamy trzy metody którymi ustawodawca „skłania” organ uzyskujący upoważnienie do wydawania aktów wykonawczych, aby z tego upoważnienia skorzystał:

1. wyznaczenie organowi upoważnionemu obowiązku wydania aktów wykonawczych

2. wyznaczenie takiego obowiązku ze wskazaniem terminu, od którego akty wykonawcze mają zostać wydane

3. wyznaczenie terminu, po którego upływie przestają obowiązywać akty wykonawcze do dawnej ustawy, czasowo utrzymane w mocy.

Ustawa bez wykonania powyższych zaleceń nie może być stosowana. Jeżeli bowiem podmiot uzyskujący upoważnienie nie wyda aktów wykonawczych w należytym terminie ( i nie wprowadzi ich odpowiednio w życie) w systemie prawnym powstaną luki i nie będzie on mógł należycie funkcjonować.

Akty wykonawcze obowiązują tak długo jak długo obowiązuje akt (ustawa) na podstawie którego został wydany.

INDYFERENCJA

• obojętność prawna, coś nie jest ani nakazane, ani zakazane

• nie zapisujemy tego, ale są sytuacje, gdzie możemy mieć do czynienia z taka sytuacją >> PRL> wszystko zakazane, chyba że zakaz uchylony; teraz: gdy coś zakazane, to trzeba dać temu wyraz

Prawodawca nie nakazał ani nie zakazał danej czynności, czynność ta jest indyferentna tzn. istnieje wolność dokonania tej czynności i wolność powstrzymania się od jej wykonania (wolność dwustronna).

W sferze nie unormowanej wolność dwustronna pewnych zachowań jest następstwem braku prawodawczej ingerencji.

Jeżeli jest tak, że mamy do czynienia z wolnością dwustronną to nie regulujemy rzeczy oczywistych, regulujemy wątpliwości lub gdy chcemy wprowadzić indyferencję do istniejących sytuacji prawnych. Np. kupno samochodu - kupimy lub nie, nikogo to nie interesuje. Skorzystanie jednak z wolności prawnie chronionej rodzi obowiązek - ubezpieczenie tego samochodu - nowa sytuacja prawna, samo nabycie indyferentne.

Czyn indyferentny może też być czynem, z którym obowiązujące normy nie wiążą żadnych konsekwencji prawnych (np. otwieranie okna).

Trzy sposoby wyznaczania indyferencji pewnych zachowań.

- nie ustanowienie norm nakazujących lub zakazujących

- uchylenie norm nakazujących lub zakazujących (najczęściej przepis zezwalający

podejmować czynności dotąd zakazane)

- ktoś „może” lub komuś „wolno” coś czynić: celu rozstrzygnięcia zaistniałej wątpliwości,

gdy prawodawca chce „uchylić” milczące założenie danego systemu, które głosi, iż czyny

danego rodzaju są zakazane lub nakazane.

Roszczenie

Możemy czegoś od kogoś żądać, w sensie prawnym złożona sytuacja.

To uprawnienie + kompetencja przyznana podmiotowi uprawnionemu. Jest to kompetencja do żądania od właściwych organów państwa, aby w razie potrzeby przymusiły podmiot obowiązany do świadczenia na rzecz uprawnionego.

Uprawnienie + kompetencja to związek funkcjonalny. O jego powstaniu decyduje prawodawca, wiążąc z uprawnieniem tego podmiotu „A” kompetencję tego podmiotu.

Podmiot „A” ma kompetencję do jakiś czynności konwencjonalnej wtedy, gdy obowiązuje norma nakazująca komuś w odpowiedni sposób zareagować na czynność konwencjonalną podmiotu „A” (np. zareagować na wniesienie pozwu).

1.Wskazanie podmiotu zobowiązanego, uprawnionego i rodzaju obowiązku

2. jak uprawniony ma się zachować, jaką czynność konwencjonalną - wystąpić z powództwem, wnioskiem o ukaranie, z wnioskiem o wszczęcie postępowania administracyjnego

3. jaki podmiot zobowiązany do zareagowania w przypadku niewykonania obowiązku przez podmiot zobowiązany, skorzystania z uprawnienia podmiotu uprawnionego

Elementy wzbogacające:

- ustawodawca na uprawnionego może nałożyć obowiązek wystąpienia z roszczeniem (skorzystania z roszczenia, co do zasady indyferentne, ale jeżeli już się przyznaje uprawnienie to związane z roszczeniem = jeżeli nie chcemy, żeby roszczenie przysługiwało to trzeba zaznaczyć, wyraźnie odnotować. Jeżeli chcemy by uprawniony zawsze korzystał z kompetencji do roszczenia to też musimy zaznaczyć. W postępowaniu publicznym - jest obowiązek wystąpienia z roszczeniem - np. FISKUS.

- wprowadza się instytucje przedawnienia jako zachęcenie do korzystania z roszczenia w prawie administracyjnym nie ma ogólnych przepisów o przedawnieniu, trzeba zaznaczyć, wyraźnie wskazać

-prawodawca zachęca także poprzez niższe opłaty sądowe, zwolnienia z opłat

PRZEPISY ODSYŁAJACE

Przepisy odsyłające:

1. przepisy derogacyjne - wskazują, które przepisy czy zespoły przepisów tracą moc obowiązującą

2. przepisy o wejściu w życie - przesądzają kiedy inne przepisy będą wchodziły w życie

3. przepisy nowelizujące - zmieniają treść innych obowiązujących przepisów, uchyla, dodaje

4. przepisy, które określają reguły interpretowania, nakaz określonego zachowania osób zajmujących się interpretowaniem np. art. 7 Kpa, który określa: „zasady kontroli nadzoru nad przestrzeganiem prawa w postaci prawdy obiektywnej, uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli…”.

5. przepisy nakazujące w określony sposób rozumienie tekstu prawnego, definicje legalne

6. przepisy odsyłające do innych czynności konwencjonalnych innych organów np. do orzeczeń lub innego typu decyzji organów, umów

7. przepisy, które zawierają klauzule generalne a więc nakazujące uwzględnić np. zasady współżycia społecznego, zasady dobrego gospodarowania.

8. przepisy odsyłające do poszczególnych przepisów np. grup przepisów, całych aktów normatywnych. Często mają charakter merytoryczny.

Rodzaje odesłań:

• wewnętrzne - to przepisy odsyłające w obrębie danego artykułu, od jednego jego przepisu do drugiego

zewnętrzne - odsyłają do regulacji zawartych w innych aktach normatywnych, musi być wyraźne, precyzyjne wskazanie do jakiego aktu odsyłamy.

• Charakter całkowity - odesłanie do przepisów w całości, nie podejmują rozwiązania merytorycznego lecz rozwiązanie w innym przepisie prawnym (to co w tym innym przepisie - stosuj tutaj - nie stosuj innego rozwiązania).

Charakter częściowy - rozwiązanie o charakterze merytorycznym, wskazuje się gdzie szukać uzupełnień czy przepisów modyfikujących czy modyfikowanych.

• Odesłanie o charakterze treściowym - pewne elementy normy np. zakres zastosowania są już uregulowane w jednym przepisie a zakres adresatów jest modyfikowany przez inny przepis.

Odesłania blankietowe dotyczą takich przepisów odesłania, które wprowadzone być mogą odpowiednim aktem wykonawczym, odesłanie do rodzajowo określonej grupy przepisów aktów wykonawczych np. przypadek klauzul, gdzie odsyła się do zasad współżycia społecznego (normy nieskonkretyzowane).

• omowne - są to odesłania przybierające postać taką, że poprzez opis, wskazują w jakim przepisie odsyłającym np. „powyżej”, czyli odsyłają do przepisu bezpośrednio poprzedzającego lub następującego.

numeryczne - tzn. konkretny numer przepisu do którego odsyłamy.

• systemowe - w ramach danego systemu prawa odesłanie do innych przepisów prawa

poza systemowe - odesłanie do pewnych norm nie stanowiących elementów systemu prawa np. zasad sztuki lekarskiej.

Spójniki w tekstach prawnych - łączniki.

Najczęściej używane zwroty językowe w tekstach prawnych to spójniki: i, oraz, albo, lub.

Zwroty te używane są w języku powszechnym przede wszystkim dla budowania takich struktur zdaniowych, które wyrażają alternatywy: rozłączną i nierozłączną, koniunkcję czy implikację.

Spójniki alternatywne.

lub, albo

albo - spójnik ten ma określać alternatywę o charakterze rozłącznym. Oznacza tylko jedno wybrane znaczenie. Adresat ma się zachować w jeden przynajmniej sposób (z tych dwóch). Alternatywa rozłączna to takie zdanie złożone zbudowane z dwóch zdań składowych, które wyklucza jednoczesną prawdziwość i jednoczesną fałszywość obu jego zdań składowych.

lub - mamy do czynienia z sytuacją, gdzie jedno zdanie jest fałszywe a jednocześnie prawdziwe. Mamy do czynienia z alternatywą nierozłączną. Adresat może się zachować w sposób A lub w sposób B lub A i B.

Spójniki koniunkcyjne.

i - łącznik (coś i coś)

oraz - (coś oraz coś)

a także - (coś a także coś)

jak również - (coś jak również coś)

a - (coś a coś)

jak i - (coś jak i coś)

i - podstawowy spójnik, elementy występują łącznie. Ten spójnik też dotyczy następstwa czasowego (jeśli go wymienimy w określonej kolejności).

i ma dwojakie znaczenie:

- pewna konsekwencja czasowa, pewne zdarzenia powinny występowa w takiej kolejności, w jakiej występują.

- jedno zdarzenie jest następstwem drugiego (kauza).

Znaczenie enumeracyjne i pozwala stwierdzić, że z dwóch podmiotów A i B oba z osobna brane mają cechę C lub A odnosi się do B i C, tj. cecha A przysługuje z osobna podmiotowi B i z osobna podmiotowi C.

Enumeracja radykalna, twarda - wymieniamy elementy tzn. „coś tam… tylko i wyłącznie gdy”, nie dopuszcza, by B i C były tym samym podmiotem

Enumeracja łagodna - nie ma tego zastrzeżenia

a, chociaż

a - „coś tam i coś tam ma nastąpić”, jedna sytuacja prawna łączy dwa zdania

chociaż - jest przeciwieństwem. Regułą jest: „że coś tam, jeśli ktoś będzie o to prosił” (masz obowiązek zachowania się)

Spójniki implikacyjne

Jeżeli p to q - „jeśli jest coś to coś”, przesłanka wystarczająca, ale niekonieczna „jest dopuszczalny, ale nie oddany w terminie”

Wyłącznie jeżeli p to q - wtedy funkcjonuje w obie strony, musimy dać jednoznaczny wyraz.

Wielokrotne lub łączne użycie spójników - dążenie do maksymalizowania skrótowości tekstu prawnego przejawia się w unikaniu wielokrotnego powtarzania tych samych spójników międzynazwowych i w zastępowaniu ich odpowiednio stosowanymi przecinkami. Wykorzystanie tej techniki sprowadza się do uwzględnienia zasady, iż przecinki zastępują ten ze spójników, który zamieszczony jest na końcu ciągu zwrotów przedzielonych przecinkami.

Budowa ustawy

§ 14. 1. Ustawa zawiera:

  1)   tytuł;

  2)   przepisy merytoryczne;

  3)   przepisy o wejściu ustawy w życie.

2. Ustawa zawiera także przepisy przejściowe lub dostosowujące oraz przepisy uchylające, jeżeli reguluje dziedzinę spraw uprzednio unormowaną przez inną ustawę.

3. Ustawa może zawierać przepisy wprowadzające zmiany w innych ustawach (przepisy zmieniające) oraz przepisy o wygaśnięciu jej mocy obowiązującej.

§ 15. Poszczególne elementy ustawy zamieszcza się w następującej kolejności:

  1)   tytuł;

  2)   przepisy merytoryczne ogólne i szczegółowe;

  3)   przepisy zmieniające;

  4)   przepisy przejściowe i dostosowujące;

  5)   przepisy uchylające, przepisy o wejściu ustawy w życie oraz przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej ustawy (przepisy końcowe).

Tytuł ustawy

§ 16. W tytule ustawy w oddzielnych wierszach zamieszcza się:

  1)   oznaczenie rodzaju aktu;

  2)   datę ustawy;

  3)   ogólne określenie przedmiotu ustawy.

§ 17. Datę ustawy poprzedza się zwrotem "z dnia", a następnie zamieszcza się wskazanie dnia zapisanego cyframi arabskimi, nazwę miesiąca określoną słownie oraz wskazanie roku zapisanego cyframi arabskimi ze znakiem "r.", jako skrótem wyrazu "rok".

§ 18. 1. Przedmiot ustawy określa się możliwie najzwięźlej, jednakże w sposób adekwatnie informujący o jej treści.

2. Określając przedmiot ustawy, nie przytacza się tytułów innych ustaw, z wyjątkiem ustawy zmieniającej i ustawy wprowadzającej inną ustawę, w których podaje się odpowiednio tylko przedmiot ustawy zmienianej albo ustawy wprowadzanej.

§ 19. Określenie przedmiotu ustawy może być:

  1)   opisowe - rozpoczynające się od przyimka "o", pisanego małą literą;

  2)   rzeczowe - rozpoczynające się od wyrazów "Kodeks", "Prawo" albo "Ordynacja", pisanych wielką literą, w przypadku gdy ustawa wyczerpująco reguluje obszerną dziedzinę spraw, albo rozpoczynające się od wyrazów "Przepisy wprowadzające...", w przypadku gdy ustawa jest ustawą wprowadzającą.

Układ i postanowienia przepisów merytorycznych

§ 20. 1. W przepisach merytorycznych można wydzielić przepisy ogólne i przepisy szczegółowe.

2. Wydzielone przepisy ogólne oznacza się nazwą "Przepisy ogólne"; można je systematyzować w grupy tematyczne i oznaczać nazwami charakteryzującymi treść każdej z grup.

§ 21. 1. W przepisach ogólnych zamieszcza się:

  1)   określenie zakresu spraw regulowanych ustawą i podmiotów, których ona dotyczy, lub spraw i podmiotów wyłączonych spod jej regulacji;

  2)   objaśnienia użytych w ustawie określeń i skrótów.

2. W przepisach ogólnych zamieszcza się również inne, niż wskazane w ust. 1, postanowienia wspólne dla wszystkich albo dla większości przepisów merytorycznych zawartych w ustawie.

§ 22. 1. W przepisach ogólnych można zamieścić odesłanie do innej ustawy lub do postanowień, o których mowa w § 4 ust. 2, tylko wtedy, gdy uregulowania w nich zawarte uzupełniają lub odmiennie regulują sprawy normowane ustawą.

2. W odesłaniu, o którym mowa w ust. 1, jednoznacznie wskazuje się akt normatywny, do którego następuje odesłanie, oraz określa się zakres spraw, dla których następuje to odesłanie.

§ 23. 1. W przepisach szczegółowych nie reguluje się tych spraw, które zostały wyczerpująco unormowane w przepisach ogólnych.

2. Jeżeli określone elementy uściślające treść kilku przepisów szczegółowych powtarzają się w tych przepisach, wydziela się je w jeden wspólny przepis i zamieszcza się w przepisach ogólnych albo w bezpośrednim sąsiedztwie tych przepisów szczegółowych, w których te elementy występują.

3. Jeżeli od któregoś z elementów przepisu szczegółowego przewiduje się wyjątki lub któryś z elementów tego przepisu wymaga uściślenia, przepis formułujący wyjątki lub uściślenia zamieszcza się bezpośrednio po danym przepisie szczegółowym.

§ 24. 1. Przepisy szczegółowe zamieszcza się w następującej kolejności:

  1)   przepisy prawa materialnego;

  2)   przepisy o organach (przepisy ustrojowe);

  3)   przepisy o postępowaniu przed organami (przepisy proceduralne);

  4)   przepisy o odpowiedzialności karnej (przepisy karne).

2. Przepisy szczegółowe można systematyzować w grupy tematyczne i oznaczać je nazwami charakteryzującymi treść każdej z tych grup.

§ 25. 1. Przepis prawa materialnego powinien możliwie bezpośrednio i wyraźnie wskazywać kto, w jakich okolicznościach i jak powinien się zachować (przepis podstawowy).

2. Przepis podstawowy może wyjątkowo wskazywać tylko zachowanie nakazywane albo zakazywane jego adresatowi, jeżeli:

  1)   adresat lub okoliczności tego nakazu albo zakazu są wskazane w sposób niewątpliwy w innej ustawie;

  2)   celowe jest, aby określenie adresata lub okoliczności zamieścić w przepisach ogólnych tej samej ustawy;

  3)   powszechność zakresu adresatów lub okoliczności jest oczywista.

§ 26. W przepisach ustrojowych zamieszcza się przepisy o utworzeniu organów albo instytucji, ich zadaniach i kompetencjach, ich organizacji, sposobie ich obsadzania oraz o tym, jakim podmiotom podlegają lub jakie podmioty sprawują nad nimi nadzór.

§ 27. W przepisach proceduralnych określa się sposób postępowania przed organami albo instytucjami, strony i innych uczestników postępowania, ich prawa i obowiązki w postępowaniu oraz rodzaje rozstrzygnięć, które zapadają w postępowaniu, i tryb ich wzruszania.

§ 28. Przepisy karne zamieszcza się tylko w przypadku, gdy naruszenie przepisów ustawy nie kwalifikuje się jako naruszenie przepisów Kodeksu karnego, Kodeksu karnego skarbowego lub Kodeksu wykroczeń, a czyn wymagający zagrożenia karą jest związany tylko z treścią tej ustawy.

§ 29. 1. Ustawa może zawierać załączniki; odesłania do załączników zamieszcza się w przepisach merytorycznych ustawy.

2. W załącznikach do ustawy zamieszcza się w szczególności wykazy, wykresy, wzory, tabele i opisy o charakterze specjalistycznym.

---