Scenariusz zajęć:

Bożonarodzeniowe zwyczaje i obrzędy

w naszym regionie, w naszych domach

1. Cele zajęć:

1. Poznanie podstawowych zwyczajów i obrzędów bożonarodzeniowych;

2. Poznanie genezy wybranych tradycji

3. Przygotowanie do świadomego uczestnictwa w jasełkach szkolnych

4. Przygotowanie świątecznej kartki z życzeniami

2. Planowane środki dydaktyczne:

1. Prezentacja „Bożonarodzeniowe zwyczaje” (opracowała A. Gajek - www.wodip.opole.pl/biuletyn)

2. 
   Kartki świąteczne

3. Szopka

3. Formy pracy:

1. Zbiorowa

4. Metody:

1. Praktyczna,

2. Oglądowa

5. Przebieg zajęć:

1. Czynności organizacyjno - porządkowe

2. Przedstawienie uczniom prezentacji multimedia

3. lnej (prezentacja zawiera następujące wiadomości: rolę narodzin Chrystusa w datowaniu er, genezę świąt, zwyczaje bożonarodzeniowe wraz z ich opisem)

4. Rozmowy na temat typowych potraw wigilijnych naszego regionu:

1. Karp

2. Kutia

3. Zupa grzybowa

4. Pierogi ruskie, z kapustą

5. Barszcz z uszkami

6. 
   Kompot z suszonych owoców

7. Makówki

5. Prezentacja kartek świątecznych

6. Redagowanie życzeń świątecznych i ich przepisywanie na przyniesione przez uczniów kartki

Materiały pomocnicze do lekcji (w przypadku braku dostępu do komputera)

BOŻONARODZENIOWE ZWYCZAJE

Jak wielkim dniem w historii świata było Boże Narodzenie, dowodzi fakt, że lata liczymy od narodzenia Pana Jezusa. I to nie tylko my katolicy, ale cały świat, wszystkie narody i państwa.

Bardzo często, gdzie tylko spotykamy daty, czytamy obok nich słowa: przed narodzeniem Chrystusa - po narodzeniu Chrystusa.

Święta Bożego Narodzenia mają najwięcej uroku i piękna ze wszystkich świąt, jakie obchodzimy w Polsce.

Boże Narodzenie jest dniem podczas którego wspominamy, że Jezus stał się Człowiekiem, narodził się z Maryi Panny, aby umrzeć na krzyżu dla naszego zbawienia, aby swoją męką i śmiercią przebłagać swojego Ojca za grzech Adama i Ewy i grzechy wszystkich ludzi.

ZWYCZAJE BOŻONARODZENIOWE

OPŁATEK

POTRAWY WIGILIJNE

SZOPKA LUB ŻŁÓBEK Z FIGURKĄ DZIECIĄTKA JEZUS

CHOINKA

PUSTE MIEJSCE PRZY STOLE

SIANKO POD OBRUSEM

PREZENTY

JASEŁKA

OPŁATEK

- z łaciny oblatum czyli dar ofiarny. Łamanie się opłatkiem symbolizuje łamanie chleba przez Chrystusa w czasie Ostatniej Wieczerzy.

Dzielenie się rozpoczyna pan domu lub najstarszy syn. Każdy łamie się z każdym, a dopiero potem można zasiąść do stołu.

POTRAWY WIGILIJNE

Według staropolskiej tradycji na stole przykrytym białym obrusem powinna znajdować się nieparzysta liczba potraw.

Do tradycyjnych, postnych potraw należały ryby, zupa grzybowa, migdałowa albo barszcz, pierogi z kapustą, łazanki i kutia. Nie mogło zabraknąć maku (symbolu ciszy i urodzaju) i miodu(szczęście, bogactwo i mądrość).

Trzeba było spróbować wszystkiego, choćby po łyżeczce, nawet niezbyt smacznego kisielu owsianego i zupy z konopi, które na szczęście już znikły z wigilijnego stołu.

SZOPKA LUB ŻŁÓBEK Z FIGURKĄ DZIECIĄTKA JEZUS

Zwyczaj ustawiania figurek z sceny Bożego Narodzenia zwanej potocznie „szopką” lub też choćby samego żłóbka z sianem i leżącą w nim figurką Dzieciątka Jezus sięga XIII wieku.

Po raz pierwszy ustawiono szopkę w Greccio, w świeżo wymytej ze skał wulkanicznych grocie. Stało się to za sprawą św. Franciszka.

CHOINKA

Wieczne zielone drzewko jest symbolem nadziei, długowieczności i czarodziejskiej mocy przed złem.

Ozdoby choinkowe też mają swoje znaczenie.

Gwiazdka - przypomina gwiazdę Betlejemską i jest symbolem narodzenia i czystości.

Lampki albo świece - przypominają o przyjściu na świat Światłości czyli Jezusa. Są też symbolem ogniska domowego.

Łańcuch - symbolizuje węża - kusiciela.

PUSTE MIEJSCEM PRZY STOLE

Przy wigilijnym stole powinno, według dawnej tradycji, zawsze stać puste nakrycie dla nieobecnych i biednych, którzy mogą zapukać do naszych drzwi. Tego wieczoru nikt nie powinien być głodny i sam.

SIANKO POD OBRUSEM

Garstka siana pod wigilijnym obrusem symbolizuje żłóbek, w którym leżało Dzieciątko Jezus.

PREZENTY

Dawno temu dzieci dostawały je tylko 6 grudnia w imieniny św. Mikołaja.

Pod koniec XVIII w., w bogatych dworkach szlacheckich zaczęli dostawać je wszyscy domownicy w dniu Wigilii.

Dzieci otrzymywały słodycze i zabawki, a młodzież - ozdobne karteczki z życzeniami dotyczącymi zamążpójścia.

Dorośli natomiast otrzymywali bogate futra, naszyjniki, ozdobne pasy. Teraz wszyscy - wszystkim, dają choćby najmniejszy upominek.

JASEŁKA

Są teatralnym odtwarzaniem wydarzeń związanych z Bożym Narodzeniem.

Wywodzą się one ze średniowiecznych misteriów chrześcijańskich.

W Polsce pojawiły się około XVII wieku.

Dzisiaj jasełka wystawiane są przez wiele zespołów amatorskich. Bardzo zrosły się z polską kulturą ludową i chrześcijańską.

4

Scenariusz opracowała mgr Iwona Podhajna

PSP Jędrzejów

---