ZAGROŻENIA ZAWODOWE

Zagrożenia zawodowe, czyli mogące występować w środowisku pracy, dzieli się zazwyczaj na:

• czynniki niebezpieczne - zagrażające potencjalnie wypadkami przy pracy.

• czynniki szkodliwe (biologiczne, chemiczne i fizyczne) - zagrażające chorobami zawodowymi
  i parazawodowymi,

• czynniki psychospołeczne-oddziałujące negatywnie na sferę psychiczną.

CZYNNIKI NIEBEZPIECZNE -zagrażające wypadkami przy pracy

• poruszające się maszyny i mechanizmy,

• ruchome elementy urządzeń technicznych,

• powierzchnie, na których możliwy jest upadek,

• ostrza,

• ostre krawędzie,

• wystające elementy,

• położenie stanowiska pracy w stosunku do powierzchni ziemi lub podłogi,

• urządzenia pod napięciem,

• sprężone gazy, substancje wybuchowe i łatwozapalne

CZYNNIKI SZKODLIWE- zagrażające chorobami zawodowymi

1. CZYNNIKI CHEMICZNE:

• rozpuszczalniki organiczne

• gazy drażniące

• gazy duszące

• gazy toksyczne

• metale ciężkie

• substancje alergizujące (alergeny chemiczne, roślinne, zwierzęce)

• substancje o działaniu rakotwórczym, mutagennym, teratogennym, embriotoksycznym

2. PYŁY PRZEMYSŁOWE :

• pyły mineralne

• pyły organiczne

• pyły z tworzyw sztucznych
  

3. CZYNNIKI BIOLOGICZNE :

• wirusy

• bakterie

• grzyby

• pierwotniaki

• pasożyty

• riketsje

CZYNNIKI ZWIĄZANE ZE SPOSOBEM WYKONANIA PRACY:

• ruchy monotypowe

• wymuszona pozycja ciała

• nadmierny wysiłek głosowy

• ucisk na pnie nerwowe

• nadmierne przeciążenie mięśni i przyczepów ścięgnistych, kaletek maziowych, układu kostno-stawowego

CZYNNIKI PSYCHOSPOŁECZNE -oddziaływujące negatywnie na sferę psychiczną

1. CZYNNIKI PSYCHICZNE :

• powodujące zdrowotne skutki reakcji stresowej pochodzenia zawodowego
  (np. zespół wypalenia zawodowego, zespół nietolerancji pracy zmianowej),

• sprzyjające popadaniu w uzależnienia

2. CZYNNIKI SPOŁECZNE

• na przykład niskie płace:

• pozbawiające komfortu psychicznego i satysfakcji zawodowej,

• obniżające prestiż zawodowy przez niedowartościowanie ekonomiczne,

• zmuszające do podejmowania dodatkowych prac
  z przyczyn ekonomicznych, kosztem wypoczynku

WYPADKI PRZY PRACY

Za wypadek przy pracy uważa się nagle zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności
  lub poleceń przełożonych;

• podczas wykonywania lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy - w zakresie uprawnienia do świadczeń : określonych w ustawie - traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

• w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;

• podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;

• przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak:

• utrata wzroku,

• słuchu,

• mowy,

• zdolności rozrodczej,

• inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu,

• a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu,

• trwała choroba psychiczna,

• całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie,

• trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Czas trwania zdarzenia ma istotne znaczenie dla ustalenia, czy doszło do wypadku przy pracy, czy też do choroby zawodowej.
Na przykład, jeśli pracownik zatruł się w pracy truciznami wdychanymi podczas jednej tylko dniówki, przysługiwać mu będzie świadczenie z tytułu wypadku przy pracy.
Jeżeli natomiast wdycha je dłużej niż przez jedną roboczą dniówkę, możemy mówić o chorobie zawodowej.

Aby wypadek uznać za wypadek przy pracy, musi być on wywołany przyczyną zewnętrzną.
Oznacza to. najprościej ujmując, że przyczyna wypadku musi istnieć poza pracownikiem, nie może więc wynikać
z indywidualnych cech jego organizmu (chorób, predyspozycji do choroby), czyli nie może to być przyczyna wewnętrzna.

Zdarzają się jednak takie sytuacje, gdy wypadek przy pracy powstaje z przyczyn mieszanych:

• zewnętrznych,

• wewnętrznych.

Chodzi o takie okoliczności, które powodują, że wypadek przy pracy następuje z powodu przyczyny zewnętrznej, ale w powiązaniu z przyczyną wewnętrzną - schorzeniem, na które pracownik cierpiał już wcześniej, na przykład silny stres w pracy (przyczyna zewnętrzna)
w powiązaniu z chorobą serca (przyczyna wewnętrzna) prowadzą w efekcie do zawału mięśnia sercowego.
Takie sytuacje są najczęstszym powodem sporów.

Dlatego też należy wiedzieć, że:

Za wypadek przy pracy może być uznane tylko takie zdarzenie, które spełnia jednocześnie cztery warunki:

• jest nagłe,

• zostało wywołane przyczyną zewnętrzną,

• ma związek ze świadczoną pracą oraz

• ma skutek biologiczny (uraz lub śmierć).

Aby móc stwierdzić, że wypadek nastąpił w związku z wykonywaniem lub podczas wykonywania przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych (co pozwoli zakwalifikować go jako wypadek przy pracy), wystarczy niekiedy dowieść, że zdarzył się on w czasie lub miejscu wykonywania pracy.

Trzeba pamiętać, że nie zawsze miejscem wykonywania pracy jest teren zakładu pracy!!!

Miejscem wykonywania pracy może być na przykład miejsce zamieszkania pracownika, a czasem pracy dowolna pora, jeżeli treść łączącego strony stosunku pracy przewiduje wykonywanie pracy w takich miejscach i o takiej porze.

Zakład pracy jest zobowiązany do sporządzenia protokołu powypadkowego po przeprowadzeniu wizji lokalnej miejsca wypadku przy pracy i przesłuchaniu świadków.
Jeżeli określone zdarzenie w miejscu pracy nie zostało uznane za wypadek przy pracy, to wówczas pracownik bądź członek jego najbliższej rodziny może wystąpić z pozwem do sądu pracy.

Wypadki w drodze do pracy lub z pracy

Od 1998 roku wypadki w drodze do pracy lub z pracy przestały być traktowane na równi z wypadkami przy pracy.

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się:

• nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.

Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.

Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy dokonują w karcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy pracodawcy.

CHOROBY ZAWODOWE

Chorobami zawodowymi - w ujęciu lekarskim - można nazwać wszelkie zaburzenia stanu zdrowia swoiście związane ze środowiskiem pracy zawodowej lub sposobem jej wykonywania.

Prawodawstwo większości państw przewiduje świadczenia pieniężne dla osób dotkniętych chorobą zawodową oraz wprowadza obowiązek zgłaszania i rejestracji tych chorób.

Poszczególne państwa ustalają wykazy chorób zawodowych jako specjalny akt prawny.

W ujęciu lekarsko-prawnym za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy.

„za choroby zawodowe uważa się choroby określone w wykazie chorób zawodowych, jeżeli zostały spowodowane działaniem czynników szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy".

Każde podejrzenie choroby zawodowej powinno być niezwłocznie zgłoszone w formie pisemnej - właściwym terenowo: państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu i inspektorowi pracy.

Rozpoznanie choroby zawodowej musi być poprzedzone dokładnym wywiadem :

• o narażeniu zawodowym oraz

• o warunkach i sposobie wykonywania pracy.

Oprócz wywiadu, zebranego od pracownika, konieczne jest zapoznanie się z charakterystyką stanowiska pracy, stażem i chronometrażem pracy w narażeniu przedstawionym przez zakład pracy.
Charakterystyka stanowiska pracy powinna zawierać informacje o występujących na stanowisku szkodliwościach lub uciążliwościach oraz dane o pomiarach stężeń (natężeń) czynników szkodliwych (NDS, NDN).
Dopuszczalne wartości tych czynników określają rozporządzenia MPiPS ogłaszane w Dz. U.

Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej

Choroby zawodowe stanowią poważny problem zdrowotny, diagnostyczny i orzeczniczy, gdyż objawy występujące w tych jednostkach chorobowych nie należą do objawów specyficznych, czyli takich, które mogą być uznane za wyłączne następstwo szkodliwych warunków środowiska pracy.

W związku z tym ocena działania czynnika szkodliwego jest niezwykle ważna; musi ona uwzględniać: rodzaj, stopień i czas narażania zawodowego, sposób wykonywania pracy, bezpośredni kontakt z chorymi zakaźnie lub z materiałami pochodzącymi od tych chorych oraz czynnikami powodującymi choroby inwazyjne, uczuleniowe
i nowotworowe.

Obowiązujący w Polsce tryb zgłaszania,stwierdzania i rejestracji chorób zawodowych, określony odpowiednimi przepisami prawnymi, wyróżnia 3 etapy:

1. Podejrzenie choroby zawodowej -podejmuje najczęściej lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami; może to być jednak każdy lekarz, a również sam pracownik lub jego pracodawca.

2. Ustalenie rozpoznania
   jest zastrzeżone dla jednostek upoważnionych do rozpoznawania chorób zawodowych - przychodni chorób zawodowych, instytutów naukowo-badawczych w zakresie medycyny pracy, oddziałów i klinik chorób zawodowych akademii medycznych itp.

3. Decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej stwierdzenia wydawane są przez państwowego inspektora sanitarnego (dyrektora powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej) na podstawie orzeczenia lekarskiego w sprawie choroby zawodowej, przesłanego przez jednostki upoważnione do rozpoznawania chorób zawodowych.

Rozpoznanie choroby zawodowej musi być oparte na określonych kryteriach, uwzględniających wiele elementów, pozwalających na przyjęcie związku przyczynowego choroby z narażeniem zawodowym.

Najważniejsze kryteria są następujące:

• stwierdzone objawy chorobowe powinny odpowiadać obrazowi klinicznemu choroby zawodowej, która jest przedmiotem podejrzenia,

• stopień narażenia zawodowego musi być dostatecznie wysoki i wynikać głównie z wielkości narażenia (stężenie i natężenie czynników szkodliwych) oraz czasu ekspozycji,

Osoby, które otrzymały taką decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej, mają prawo ubiegać się o orzeczenie przez lekarza orzecznika ZUS bądź lekarza rzeczoznawcę KRUS procentowego uszczerbku na zdrowiu w oparciu o tabelę „Ocena procentów, stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu".
Jednorazowe odszkodowani' z tytułu orzeczonego procentowego uszczerbku na zdrowiu wypłaca zakład pracy - wysokość kwoty odszkodowania wynika z pomnożenia wysokości orzeczonego uszczerbku na zdrowiu przez wysokość kwoty, stanowiącej ekwiwalent za 1% uszczerbku na zdrowiu (wg aktualnie obowiązującej wysokości, którą ogłasza w Dzienniki Ustaw Minister Płacy i Polityki Socjalnej).

Choroby parazawodowe

Praca zawodowa może wywierać niekorzystny wpływ na rozwój i przebieg niektórych chorób przewlekłych występujących z dużą częstotliwością w populacji ogólnej powodując jednak:

• wcześniejsze ich ujawnienie,

• większe nasilenie objawów lub też

• zwiększenie częstotliwości ich występowania w pewnych określonych grupach zawodowych.

Schorzenia te nazywane są chorobami parazawodowymi.
Nie można w tych przypadkach precyzyjnie określić, w jakim stopniu do rozwoju tych chorób przyczyniły się czynniki związane z pracą, a w jakim inne czynniki pozazawodowe.
Do rozpoznania choroby parazawodowej konieczne jest udokumentowanie
i wykazanie niekorzystnego wpływu warunków lub sposobu wykonywania pracy na powstanie lub przebieg choroby.

Do najczęstszych chorób parazowodowych zalicza się:




• zespoły bólowe kręgosłupa na tle zmian zwyrodnieniowo-dyskopatycznych,

• chorobę niedokrwienną serca,

• nadciśnienie tętnicze,

• zaburzenia nerwicowe,

• chorobę wrzodową.




Choroby parazawodowe nie są ujęte w wykazie chorób zawodowych i dlatego nie przysługują pracownikom z ich powodu ani jednorazowe odszkodowania, ani rent z tytułu choroby zawodowej (mogą być tylko orzeczone renty wynikające z ogólnego stanu zdrowia)

Podstawowe pojęcia związane z pracą

Definicja pracy

Według słownika języka polskiego praca to: świadoma, celowa działalność człowieka zmierzająca do wytworzenia określonych dóbr materialnych lub kulturalnych, będąca podstawą i warunkiem istnienia i rozwoju społeczeństwa.

Praca - to miara wysiłku włożonego przez człowieka w wytworzenia danego dobra;

świadoma czynność polegająca na wkładanym wysiłku (działalność lub oddziaływanie) człowieka w celu osiągnięcia założonego przez niego celu; czynności umysłowe i fizyczne podejmowane dla realizacji zamierzonego celu.

Ergonomia

• Ergonomia - nauka o pracy czyli dyscyplina naukowa zajmująca się dostosowaniem pracy do możliwości psychofizycznych człowieka.

• Ma na celu humanizowanie pracy poprzez taką organizację układu: człowiek - maszyna - warunki otoczenia, aby wykonywana ona była przy możliwie niskim koszcie biologicznym i najbardziej efektywna, co uzyskuje się m.in. poprzez eliminację źródeł chorób zawodowych.

• Ergonomia jest nauką interdyscyplinarną.

• Korzysta z dorobku takich nauk lub dziedzin naukowych jak: psychologia pracy, socjologia pracy, fizjologia pracy, higiena, medycyna pracy, organizacja pracy, antropometria oraz nauk technicznych, np. budowy maszyn.

- inne definicje ergonomii

• Ergonomia "jest to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka".

• Komitet Ergonomii Polskiej Akademii Nauk w 1982 roku zaaprobował następujące sformułowanie:

,,zadaniem ergonomii jest optymalne dostosowanie wytworów materialnych człowieka i warunków ich użytkowania do właściwości psychicznych i fizjologicznych człowieka, uwzględniając czynniki środowiska materialnego oraz środowiska społecznego.
Celem ergonomii jest zapewnienie dobrostanu człowieka (zadowolenia, dobrego samopoczucia, satysfakcji, poczucia komfortu) w systemie człowiek-technika zarówno w działalności zawodowej, jak i pozazawodowej''.

Cel ergonomii

• optymalne przystosowane stanowisk, procesów i środowiska pracy do naturalnych predyspozycji i potrzeb człowieka, głównie w zakresie jej uwarunkowań fizycznych i psychicznych.

• ochrona życia i zdrowia człowieka,

• zapewnienie człowiekowi pełnego i harmonijnego rozwoju, także w sferze duchowej.

Podział ergonomii

1. Ergonomia korekcyjna zajmuje się analizą już istniejących stanowisk pracy lub narzędzi do niej używanych.

• Uwzględnia ich dostosowanie do psychofizycznych możliwości pracowników.

• Formułuje zalecenia mające na celu polepszenie warunków pracy i zmniejszenie występujących obciążeń oraz poprawę wydajności i jakości pracy.

Właściwie dobrana metoda pracy pozwala na redukcję różnego rodzaju uciążliwości, np.:

• eliminuje z procesu pracy zbędne ruchy fizjologiczne,

• zmniejsza wydatek energetyczny,

• zmniejsza obciążenia statyczne mięśni i hipokinezę (niedostatek ruchu),

• zapewnia pracownikowi możliwie największą naturalność pozycji ciała i ruchów.

2. Ergonomia koncepcyjna :

• "jest to zaprojektowanie układu człowiek-maszyna, który zapewniałby mu maksimum niezawodności i bezpieczeństwa, przy jednoczesnym zminimalizowaniu fizycznych, psychicznych i środowiskowych obciążeń pracownika".

• Ergonomia koncepcyjna to przede wszystkim ludzkie zespoły specjalistów, zajmujące się takim projektowaniem stanowiska pracy bądź narzędzi i urządzeń stosowanych w czasie pracy, aby spełniały one wymogi ergonomii.

3. Ergonomia układów (zwana także ergonomią systemów) zajmuje się projektowaniem całościowych rozwiązań układu, w którego skład wchodzi:

• człowiek,

• urządzenia (maszyny, narzędzia),

• środowisko,

• metody pracy,

w sposób wysoce zindywidualizowany.

Pozwala to uzyskać efekt końcowy zapewniający wysoki stopień komfortu, dużą wydajność i jakość wykonywanej przez pracownika pracy.

ZASADY PRAWIDŁOWEJ, ERGONOMICZNEJ ORGANIZACJI STANOWISKA PRACY:

1. Pracownik powinien móc utrzymywać pozycję wyprostowaną, skierowana ku przodowi;

2. Gdy obserwacja jest elementem pracy, punkty, które muszą być obserwowane powinny być widoczne przy wyprostowanym tułowiu z głową tylko lekko pochyloną ku przodowi;

3. Wszystkie wykonywane czynności powinny umożliwiać pracownikowi przyjmowanie różnych, jednakowo zdrowych i bezpiecznych pozycji ciała, bez zmniejszania możliwości wykonywania pracy;

4. Praca powinna być tak zorganizowana, by pracownik mógł dowolnie siedzieć lub stać.
   Gdy pracownik siedzi - powinien móc korzystać z oparcia, bez konieczności zmiany ruchów;

5. Gdy praca wykonywana jest na stojąco - ciężar ciała powinien być równomiernie rozłożony na obie stopy,

6. Czynności robocze powinny być wykonywane ruchami mieszczącymi się w środkowej części zakresu ruchów odpowiednich części ciała. Dotyczy to szczególnie głowy, tułowia i kończyn górnych;

7. Gdy musi być używana siła mięśni korzystnym jest angażowanie możliwie dużych grup mięśni i rozwijanie sił wzdłuż osi zaangażowanych kończyn;

8. Praca rękoma nie powinna być wykonywana stale na poziomie lub ponad poziomem serca.
   Nawet lekka praca na takim poziomie wymaga stosowania podpórek pod ręce;

9. Kiedy podczas pracy używana jest siła rąk lub nóg, należy ją wykonywać angażując naprzemiennie obie kończyny.

10. Przerwy wypoczynkowe powinny rekompensować każde obciążenie: fizyczne, informacyjne, psychiczne i wynikające z warunków otoczenia.

11. Długość przerw powinna być dostosowana do rodzaju i czasu trwania pracy.

12. Należy zadbać o odpowiednie oświetlenie podczas pracy,

13. Miejsce wykonywania pracy powinno mieć odpowiednią do jej wykonywania temperaturę,

14. Należy zminimalizować ewentualne skutki hałasu

15. W miarę możliwości tak zorganizować proces pracy aby zminimalizować możliwość zmęczenia lub monotonię.

Zmęczenie

Zmęczenie jest to spadek zdolności do pracy, który rozwinął się podczas pracy i jest jej następstwem.

W zależności od przebiegu rozróżnia się następujące postacie zmęczenia:

1. znużenie, które występuje przy nie dużym wysiłku, zwłaszcza w przypadku monotonii i przy braku zaangażowania emocjonalnego,

2. podostre, występuje przy krótkotrwałym, o średnim stopniu obciążenia, nie zagraża zdrowiu, szybko ustępuje,

3. ostre, występuje po bardzo intensywnych a krótkich wysiłkach,

4. przewlekłe, jest wynikiem kumulowania się mniejszych zmęczeń, rozciągnięte jest w czasie, trudne do rozpoznania,

5. wyczerpanie - wysiłek przewyższa możliwości człowieka, typowe objawy to: drżenie mięśniowe, nudności, powiększenie wątroby.

Czynniki wpływające na proces zmęczenia

• rodzaj i intensywność wysiłku,

• rodzaj wykonywanej czynności i czas ich wykonywania,

• ilość i długość przerw oraz moment ich wprowadzenia w czasie pracy,

• czynniki organizacyjne,

• motywacja i stopień zaangażowania pracownika,

• warunki: zdrowotne i adaptacyjne pracownika, jego sposób odżywiania,

• warunki środowiskowe,

• długość i sposób wykorzystanie czasu odpoczynku między poszczególnymi zmianami oraz wypoczynku wakacyjnego.

Charakterystyczne objawy występujące w przypadku monotonii i zmęczenia

MONOTONIA	ZMĘCZENIE
falisty przebieg zdolności do pracy	stopniowe wyczerpywanie zasobów wydolnościowych
spadek napięcia uwagi	wzrost napięcia psychicznego
spadek tonusu mięśni	wzrost tonusu mięśni
spadek ciśnienia skurczowego krwi	wzrost ciśnienia skurczowego krwi
spadek częstotliwości tętna	wzrost częstotliwości tętna
spadek zużycia energii i O2	wzrost zużycia energii

Zmęczenie fizyczne

Zmęczenie fizyczne charakteryzują następujące objawy:

• zmiany w układzie biochemicznym mięśnia (wzrost produktów przemiany materii),

• wyczerpanie zapasów energetycznych organizmu,

• pocenie się (odwodnienie organizmu, utrata elektrolitów, co znacznie przyspiesza rozwoju zmęczenia),

• pogorszenie koordynacji ruchowo-wzrokowej (spowolnienie ruchów, spadek sił mięśni i dokładności ruchu),

• spadek wydajności (wzrost liczby błędów, czasu reakcji),

• wzrost zagrożenia urazowego czy wypadkowego.

Zmęczenie psychiczne

Zmęczenie psychiczne charakteryzują następujące objawy:

• zmniejszenie stopnia koncentracji,

• utrudnione myślenie,

• spowolnienie i osłabienie postrzegania,

• spadek motywacji,

• zaburzenia emocjonalne (apatia lub rozdrażnienie),

• nastawienie systemu nerwowego na odpoczynek (ziewanie, senność),

• spadek wydajności pracy (wzrost liczby błędów),

• spadek formy fizycznej, energii organizacyjnej,

• wzrost zachorowań, urazów i wypadków.

Przerwa w pracy

Prawo do 15 minutowej przerwy śniadaniowej wliczanej do czasu pracy ma każdy pracownik, jeżeli wymiar jego czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin. Stanowi o tym art. 134 K.P.

WYPOCZYNEK

• każda praca wywołuje uczucie zmęczenia,

• zmęczony człowiek nie może pracować wydajnie, dlatego aby zachować zdrowie, należy zorganizować sobie odpowiednią formę wypoczynku.

• Najbardziej korzystną dla organizmu formą wypoczynku jest aktywność ruchowa

• codzienna rekreacja wpływa pozytywnie na samopoczucie, sprawność fizyczną, stan psychiczny,

Formy wypoczynku

Formy wypoczynku należy dobierać w zależności od wykonywanej pracy.

Odpoczynek możemy podzielić na:

1. czynny - oznacza pełną aktywność ruchową po pracy zawodowej, np.:

• spacery,

• turystyka,

• praca na działce,

• gry i zabawy sportowe.

2. bierny oznacza pełną bezczynność ruchową po pracy zawodowej, np.:

• czytanie,

• oglądanie filmu,

• sen.

Okazuje się, że wysiłek fizyczny sprzyja szybszej regeneracji układu nerwowego.

Podczas uprawiania sportu, turystyce pieszej czy pracach ogrodowych w organizmie produkowane są endorfiny, które korzystnie wpływają na pracę mózgu, sposób myślenia, dają poczucie zadowolenia i chronią przed stresem.

Korzystne działanie endorfin zostaje wzmocnione zastosowaniem technik relaksacji, koncentracji, doskonaleniem oddychania i ćwiczeniami rozciągającymi.

Uzyskuje się dzięki temu umiejętności szybkiej i głębokiej regeneracji oraz wsparcie wewnętrznych mechanizmów obronnych.

Następuje zwiększenie wydolności organizmu, wzrasta odporność na choroby, utrwala poczucie radości i poprawia się jakość życia.

Sen jest naturalnym wypoczynkiem całego organizmu. W czasie snu odpoczywa:

• centralny układ nerwowy,

• serce,

• układ pokarmowy,

• układ oddechowy.

Długość snu zależy od wieku, rodzaju wykonywanej pracy i stanu zdrowia.

Podział chorób zakaźnych, łańcuch epidemiczny, drogi szerzenia się.
Profilaktyka zakażeń.

• Choroby zakaźne (choroby infekcyjne) - grupa chorób ludzi, zwierząt i roślin, będących następstwem zakażenia i złamania sił odpornościowych organizmu (lub w odwrotnej kolejności) lub obecności w organizmie bioaktywnych toksyn (jadów) drobnoustrojów.

• Choroby tego rodzaju mają to do siebie, że bardzo łatwo przechodzą z jednego organizmu na drugi stąd nazywane są również chorobami zaraźliwymi.

Podział chorób zakaźnych

Powszechnie stosowany jest podział na:

• choroby bakteryjne

• choroby wirusowe

• grzybice

• riketsjozy

• choroby prionowe (zakaźne encefalopatie gąbczaste (TSE)

• jadzice - choroby wywołane przez jady

Łańcuch epidemiologiczny to ogniwa niezbędne do wystąpienia zakażenia:

1. źródło zakażenia lub rezerwuar drobnoustrojów

2. drogi i czynniki przenoszenia się drobnoustrojów

3. podatny na zakażenie zdrowy człowiek

Brak jednego z wyżej wymienionych trzech ogniw decyduje o nie wystąpieniu choroby zakaźnej.

• Źródło zakażenia — człowiek, zwierzę, roślina lub materia nieożywiona, z której zarazek lub inny biologiczny czynnik chorobotwórczy zostaje przeniesiony na osobę wrażliwą.

• Nosicielstwo — wydalanie zarazków chorobotwórczych bytujących w organizmie człowieka, nie powodujących w jego organizmie choroby.

• Może występować po przebyciu choroby (pochorobowe) i po zakażeniu bezobjawowym.

• Nosiciel - osobnik wydalający zarazki chorobotwórcze, które bytując w jego organizmie nie powodując objawów chorobowych.

• Rezerwuar zarazka - gatunek (człowiek, zwierzę, roślina) lub inne środowisko (np. gleba), w którym latami żyje i rozmnaża się zarazek.

Drogi przenoszenia zarazka - sposób przenoszenia zarazków ze źródła zakażenia na wrażliwych ludzi za pośrednictwem żywności, wody, powietrza, przedmiotów lub przez bezpośrednią styczność. Wyróżniamy następujące drogi szerzenia się zakażenia:

1. Droga kontaktowa

2. Droga pokarmowa

3. Droga powietrzno-kropelkowa

4. Droga krwiopochodna.

Profilaktyka chorób zakaźnych polega zasadniczo na unieszkodliwieniu źródeł zakażenia, ograniczaniu mechanizmów i dróg szerzenia, unikaniu wytwarzania lekooporności przez drobnoustroje, wzroście odporności populacji. Praktycznie sprowadza się to do:

1. izolacji (o ile jest w ogóle konieczna) i leczeniu ludzi chorych i nosicieli

2. poddawania kwarantannie zwierząt, osób i mienia podejrzanego o zakażenie/skażenie

3. izolacji, leczenia i przeprowadzania ubojów sanitarnych wśród zwierząt

4. kontrolowania osób pracujących z żywnością

5. przetwarzania żywności i wody

6. kontroli epidemiologicznej ludzi, zwierząt, ujęć wody itd.

7. używania sterylnego sprzętu medycznego

8. utylizacji jednorazowego sprzętu medycznego

9. przeprowadzania zabiegów dezynfekcyjnych

10. przestrzegania higieny osobistej

11. używania środków ochrony osobistej

12. prowadzenia szczepień

13. dobierania antybiotyków na podstawie antybiogramów
    
    

7

---