Finanse Organizacji Gospodarczych

Ustawa o Działalności Gospodarczej- 23.12.1988

Podmiotem gosp. lub przedsiębiorcą są osoby prawne, fizyczne(bez osobowości prawnej) i inne podmioty wydzielone organizacyjnie, które prowadzą działalność gosp.

Działalność gospodarcza obejmuje: działalność wytwórczą, działalność handlową i działalność usługową(działalność o charakterze zarobkowym i prowadzona na własny rachunek).

Obowiązki firmy prowadzącej działalność gospodarczą:

• przestrzeganie norm (BHP, p. poż., środowiska, wymogi odnośnie wykształcenia pracowników)

• realizacja rozliczeń za pośrednictwem rachunku bankowego (szczególnie rozliczenia z jednym kontrahentem, powyżej 3000 ECU; jeśli wcześniej rozliczenia przekroczyły wartość 10000 ECU, to w następnym miesiącu nie można przekazać poza rachunkiem bankowym, kwoty większej niż 1000 ECU, w każdym następnym miesiącu. Kara 10000-100000 zł

• jeśli bank upadnie to należy przekazać środki do innego banku. )

• powiadomić Urząd Skarbowy I ZUS gdzie posiada się rachunek bankowy, rozliczać się z budżetem.

Prawa:

• podejmowanie wszelkiej działalności, która nie jest zabroniona prawnie

• zatrudnianie dowolnej ilości pracowników

• prawo do zrzeszania się

• prawo do uzyskania koncesji.

Cechy firmy:

• odrębność organizacyjna (określana jest przez założycieli, którzy określają ramy organizacyjne, dzięki czemu przedsiębiorstwo traktowane jest jako całość),

• odrębność terytorialna (określa granice funkcjonowania firmy. Dokumentem potwierdzającym jest akt własności, akt dzierżawy, akt użytkowania wieczystego),

• odrębność techniczno-produkcyjna, (określona organizacja i technologia [zakres obowiązków, sposoby działania] ),

• odrębność ekonomiczna, (sprowadza się do samodzielnego podejmowania decyzji, odpowiedzialności za ich realizację oraz za ponoszenie ryzyka. Może przybierać następującą postać:

1. pełny rozrachunek gospodarczy [pełna rachunkowość i pełna swoboda podejmowania decyzji gospodarczych łącznie z zaciąganiem zobowiązań]

2. pełny wewn. rozrachunek gospodarczy [wtedy, gdy firma złożona jest z kilku przedsiębiorstw, z których każda prowadzi odrębną rachunkowość, ale żadne z nich nie może samodzielnie podejmować zobowiązań]

3. wewnętrzny rozrachunek gospodarczy [dotyczy np. wydziałów przedsiębiorstwa; wydzielone komórki rozliczają się odrębnie z punktu widzenia ponoszonych nakładów. Służy motywowaniu danej komórki]

• osobowość prawna (zdolność do podejmowania decyzji, zobowiązań, odpowiadania za podjęte decyzje; podmiot może być pozwany przed sądem lub też pozywać inne podmioty).

Rodzaje przedsiębiorstw: państwowe, spółdzielnie, spółki kapitałowe kodeksu handlowego, fundacje, firmy z kapitałem zagranicznym, stowarzyszenia.

Nie mają osobowości prawnej: osoby zgłaszające działalność gospodarczą, spółki cywilne, jawne , komandytowe, ciche.

Finanse firmy-podstawowe pojęcia

Finanse- zjawiska i procesy pieniężne. Zajmują się zagadnieniami dotyczącymi gromadzenia i rozdysponowania zasobów pieniężnych. Interesują się ruchem pieniądza, problemami związanymi z jego kreacją (emisja przez Bank Centralny oraz kreacja przez banki komercyjne) i cyrkulacją pieniądza. Dotyczą one również osadzania pieniądza w postaci oszczędności i rezerw. Odbywa się to na zasadzie realnych ruchów pieniądza

Finanse- stosunki ekonomiczne, które dotyczą ruchu pieniądza, gromadzenia i wydatkowania zasobów pieniężnych

Finanse firmy-stosunki ekonomiczne, dotyczące pojedynczego podmiotu gospodarczego, funkcjonującego na rynku

Polityka finansowa-polega na odpowiednim gospodarowaniu funduszami własnymi i obcymi firmy, w celu pozyskania środków na prowadzenie działalności gospodarczej na najkorzystniejszych warunkach

Gospodarka finansowa-dotyczy pozyskania niezbędnych kapitałów oraz ich wykorzystania. Głównie chodzi tu o pozyskanie źródeł środków finansowych. Obejmuje procesy związane z przygotowaniem, realizacją, ewidencją oraz analizą operacji pieniężnych.

Finansowanie firm można rozpatrywać w znaczeniu:

• węższym-pozyskanie niezbędnych funduszy

• szerszym- pozyskiwanie i wykorzystywanie niezbędnych funduszy.

Finansowanie dzieli się na:

• aktywne- lokowanie środków w innych podmiotach

• pasywne- związane z finansowaniem tylko własnej działalności.

System finansów publicznych to: zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami (gromadzenie i rozdysponowanie), normy prawne regulujące te operacje. Różnią się od finansów firmy zakresem- odpowiadają za równowagę państwa, są związane z określonym przymusem. Obejmuje: organizację finansów państwa, system podatkowy państwa-opodatkowanie osób prawnych i fizycznych, system planowania, gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych, system finansowania sfery budżetowej, budżety terenowe.

System ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Dotyczy on ubezpieczeń majątku i osób.

Rynek kapitałowy- związki firmy z rynkiem kapitałowym dokonywane są przy użyciu podmiotów występujących na tym rynku, np. Komisja Papierów Wartościowych, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, Giełda Papierów Wartościowych, biura maklerskie, banki. Firma funkcjonuje na rynku kapitałowym, celem uzyskania kapitału. Może ona również lokować środki na rynku kapitałowym.

System marketingu- pomiędzy systemem marketingu, a firmą płyną informacje, np., o sposobie zmniejszenia płaconych podatków, o możliwości ściągnięcia niezbędnych środków (np. kredyty preferencyjne), o ofercie towarzystw ubezpieczeniowych, informacje z rynku kapitałowego, informacje o samej firmie kierowane na rynek.

Majątek przedsiębiorstw i źródła jego finansowania.

Majątek przedsiębiorstwa:

1. Majątek trwały-ta część majątku firmy, która charakteryzuje się małą elastycznością, małą płynnością finansową, wiąże się z tym majątkiem. Duże ryzyko-decyzje ostrożne i przemyślane. Odprowadzamy odpis amortyzacyjny-koszty stałe. Odpisy zostają w firmie, istniej możliwość odbudowy majątku.

• środki trwałe (rzeczowy majątek trwały)- (ziemia, budynki, maszyny, urządzenia, środki transportu, wartość inwestycji rozpoczętych, wyposażenie)

• wartości niematerialne, prawne (licencje, wzory użytkowe, patenty, oprogramowanie, wartość firmy, koszty prawne [np związane z założeniem spółki] )

• firmowy majątek trwały (udziały w innych podmiotach, posiadane akcje w innych podmiotach, udzielone pożyczki)

• należności długoterminowe.

B) Majątek obrotowy-część, która może być wykorzystana.

• zapasy-o różnym charakterze (materiały i surowce, zapasy półwyrobów, określona ilość materiałów gotowych, towary)

• należności i rozliczenia np z tytułu realizowanych dostaw

• papiery wartościowe (bony skarbowe, środki pieniężne)

• środki pieniężne (na rachunku bankowym, w kasie).

Kapitał własny: kapitał podstawowy, należności nie zrealizowane, fundusz zapasowy (może wynikać ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej, fundusz rezerwowy- z aktualizacji wyceny, pozostałe kapitały, nie podzielony wynik firmowy z roku ubiegłego (lat ubiegłych), wynik finansowy netto roku bieżącego.

Kapitał obcy: a) rozliczenia długoterminowe (obligacje emitowane przez firmę, kredyt długoterminowy, kredyt przeterminowany), b) zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne (papiery dłużne, kredyty bieżące), c) czynne rozliczenia międzyokresowe- gdy firma płaci z góry np. za wynajem budynku na 10 lat. Po roku w rubrykę wpisuje się 9000 jako czynne rozliczenie międzyokresowe, d) bierne rozliczenie finansowe- środki gromadzone w celu przyszłych badań i inwestycji, e) przychody przyszłych okresów- zaliczki, zapłata za usługę, która będzie wykonana w przyszłości.

Bilans- źródło informacji o majątku i źródłach jego finansowania. Jest to obraz statyczny firmy, jej stan w danej chwili. Bilans umożliwia: analizę struktury majątkowej, analizę struktury kapitałowej ( udział kapitału obcego), analizę kapitałowo-majątkową, wskaźnik pokrycia kapitału stałego majątkiem własnym, czy spełniona jest zasada bilansowości: kapitał własny + zabezpieczenia długoterminowe= kapitał stały, wskaźnik pokrycia majątku obrotowego zobowiązaniami krótkoterminowymi.

Strategie finansowania majątku trwałego: przeciętna

Konserwatywna- majątek stały jest finansowany płynnymi papierami wartościowymi ( bony skarbowe)

Strategie wg Bienia: zachowawcza- zakłada że prawie całość majątku obrotowego pokrywana jestkapitałem stałym. Brak płynności finansowej, zysk nieduży, ponieważ kredyt kosztuje, umiarkowana- zakłada, że kapitał własny finansuje całość kapitału trwałego oraz część stałego majątku obrotowego,

dynamiczna- zakłada, że kapitał stały pokrywa całość majątku trwałego, zaś zobowiązania krótkookresowa finansują całość majątku obrotowego.

Przykład

Spółka akcyjna dysponuje kapitałem:

• akcje uprzywilejowane o wartości 190 zł za akcję-100 000 tys szt.

• dywidenda za jedną akcję- 16 zł

• akcje uprzywilejowane były sprzedawane wg wartości nominalnej

• 1 800 tys akcji zwykłych o wartości 60 000 za cenę rynkową 145 zł

• 800 tys obligacji o wartości 1 tys zł za obligację, oprócz notowanych 24% w skali roku. Aktualna cena rynkowa 1050 zł za obligację

• długoterminowy kredyt bankowy w wysokości 60 800 zł

• stopa oprocentowania kredytu- 20% w skali roku

• dywidenda płacona w poprzednim roku właścicielom akcji zwykłych wyniosła 29 zł za akcję na podstawie ubiegłych lat ustalono, że wzrosła ona przeciętnie 2,6% rocznie ostatnia wypłata odsetek nastąpiła przed dwoma miesiącami

• podatek dochodowy- 40%

Składniki kapitału	Wartość rynkowa (tys zł)	Udział w kapitale ogółem	Koszt kapitału	Średni ważony koszt kapitału
Akcje uprzywilejowane	10 000	0,024	16	0,38
Akcje zwykłe	261 000	0,0633	22,6	14,31
Obligacje	80 640	0,196	14,3	2,8
Kredyt bankowy	60 800	0,147	12	1,76
Razem	412 440	1000		19,25

V_O= P_O(1-
×
) =

1050 (1-
×
) = 1008

V_O- skorygowana wartość obligacji

m- ilość miesięcy

i_o- wartość oprocentowania

K_U= koszt kapitału- akcje uprzywilejowane

K_U=
100%=
100%= 16%

K_Z= (
+q) 100%= (
+0,026)100%= 22,6%

q- wskaźnik wzrostu dywidendy

K_O=
(1-T)100%=
(1-0,4) 100%= 14,3

O- odsetki

V_O- wartość skorygowana

T- podatek

K_U= i(1-T)100%= 0,2(1-0,4) 100%=12%

Przykład

• wartość majątku przedsiębiorstwa wynosi- 48 tys.

• wartość majątku trwałego- 24 tys.

• wartość majątku obrotowego 24 tys.

• minimalne stany środków obrotowych oscylują wokół- 8 tys.

• zobowiązania stałe wynikające z rozliczeń- 4 tys. przewidywany zysk przed potraceniem odsetek od kapitałów obcych określono na- 16 tys.

• stopa odsetek od zobowiązań długookresowych- 20%

• stopa odsetek od zobowiązań krótkoterminowych- 15%

• od stałych zobowiązań firma nie płaci odsetek przedsiębiorstwo płaci podatek w wysokości- 40%.

	Strategia
	Zachowawcza	Umiarkowana	Dynamiczna
1. majątek trwały	24 000	24 000	24 000
2. majątek obrotowy	24 000	24 000	24 000
3. razem majątek	48 000	48 000	48 000
4.Kapitały własne	23 000	20 000	18 000
5. kredyty długotermin.	21 000	12 000	6 000
6. kredyty krótkotrmin.		12 000	20 000
7. zobowiąz. Stałe	4 000	4 000	4 000
8. razem pasywa	48 000	48 000	48 000
9. zysk operacyjny	16 000	16 000	16 000
10. odsetki do kredytów krótkoterminowe długoterminowe	4 200	1 800 2 400	3 000 1 200
11. zysk brutto	11 800	11 800	11 800
12. podatek dochod.-40%	4 720	4 720	4 720
13. zysk netto	7 080	7 080	7 080
14. zyskow. Kapitałów własnych 13/4 100%	30, 8%	35,4%	39,3%
15. płynność finansowa 2/(6+7)	6	1,5	1

Wyrazem zastosowanej przez przedsiębiorstwo strategii finansowania majątku trwałego są różne koszty pozyskiwania kapitału. Mogą one wystąpić jako: średni koszt pozyskiwania kapitału, krańcowy koszt pozyskiwania kapitału. W obu przypadkach wyrazem tego jest stopa podatkowa.

PRZYCHODY,KOSZTY,WYNIKI FINANSOWE:

Przychody firmy-związane ze sprzedażą własnych wyrobów, usług, jak i towarów oraz z działalnością finansową. Przedsiębiorstwo ponosi koszty związane z działalnością gospodarczą.

Rodzaje kosztów:

-stałe(określamy próg rentowności),

-zmienne.

Układ rodzajowy kosztów:

• koszty materiałów

• surowców

• usług materialnych

• obróbki obcej

• amortyzacji

• wynagrodzenia+narzuty(ZUS)

• dzierżawy

• delegacji

• podatki{od nieruchomości(kosztowe),podat.drogowe}

Układ kalkulacyjny(stosowany gdy chcemy ustalić cenę):

• materiały bezpośrednie

• płace bezpośrednie z narzutami

• obróbka obca

• koszty wydziałowe

• techniczny koszt wytworzenia(TWK)

• koszty ogólnozakładowe

• całkowity koszt własny(CKW).

Zysk = przychody-koszty

zysk netto = zysk brutto -podatki od zysku

Przedsiębiorstwo w systemie pieniężno-kredytowym:

System bankowy - całokształt instytucji bankowych i norm określających wzajemne relacje oraz stosunki z otoczeniem.

Normy :

• Prawo bankowe ustawa o banku centralnym(ust. O NBP)

• Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym

• zarządzenia prezesa NBP(np. minimalna wartość wskaźnika opłacalności minimalne progi kapitałowe).

Funkcje systemu bankowego:

• stworzenie możliwości gromadzenia środków pieniężnych oraz ich inwestowanie w różne przedsięwzięcia

• możliwość dokonywania rozliczeń pieniężnych między podmiotami

• stworzenie możliwości zarządzania ryzykiem bankowym

• zapewnienie pełnej informacji o cenach usług świadczonych przez system bankowy.

Elementy systemu bankowego:

• Bank Centralny(bank emisyjny),

• Banki komercyjne:

a)Banki uniwersalne(usługi różnego rodzaju: kredyty, rachunki, leasing)

b)Banki specjalistyczne(gromadzone przez siebie środki pieniężne lokują na rynku kapitałowym)

1944 - utworzenie Kasy Skarbowej. Funkcje Banku Centralnego: -emisja, -niszczenie

1945 - powołanie Narodowego Banku Polskiego (tworzenie nowego systemu bankowego, działał w określonych uwarunkowaniach nie zwracając uwagi na wyniki finansowe firm;

Funkcje pełnione przez NBP w 1945 r.

• Bank emisyjny

• Bank kredytujący gospodarkę narodową

• Bank regulujący obrót gotówkowy i obrót bezgotówkowy{Instrumenty nakazowo -limitowego oddziaływania(działanie zgodnie z założeniami centralnego planisty)}

• Bank obsługujący budżet państwa -Centrala dewizowa

1982 - reforma budżetowa(niekorzystny wpływ pomimo tego że dawała możliwość powstania nowych banków to nie dawała im samodzielności). 1988 - powstanie PKO BP

1989 - powstają nowe banki 9(Gdański, Pomorski Bank Kredytowy, Śląski, itp.) i są one samodzielne.

Funkcje po 1989 :

• bank emisyjny - emisja pieniądza i papierów wartościowych

• bank państwa - prowadzenie budżetu państwa , kredytowanie państwa , obsługa długu publicznego

• bank gospodarki narodowej - cena i ilość pieniądza w obiegu

• bank banków - rachunki banków komercyjnych, obsługa rezerw obowiązkowych, system zabezpieczeń. celem jest wzmocnienie systemu bankowego, przez co staje się on bardziej bezpieczny i oferuje usługi o lepszej jakości.

Instrumenty oddziaływania:

1. kontrola ogólna (operacje otwartego rynku, polityka rezerw obowiązkowych, polityka refinansowania banków)

2. kontrola selektywna (kontrola udzielonych kredytów, analiza stóp procentowych, analiza współczynnika wypłacalności)

3. perswazja - wzywanie banków do określonych działań, np. zakaz wypłacania dywidend celem zwiększenia kapitału, wezwanie do odliczania w ujęciu memoriałowym 12m-cy odliczanie comiesięcznych odsetek w koszty

Kontrola selektywna - wielokrotnie ma charakter administracyjny, głównie sprowadza się do kontroli udzielanych kredytów: • czy są one udzielane na odpowiednich zasadach• instrukcja kredytowania• badanie możliwości udzielenia kredytu• monitoring kredytów

Kontrola stóp procentowych - związana z tym aby bank nie przyjmował po zbyt wysokich stopach procentowych co może oznaczać kłopoty banku

Współczynnik wypłacalności -jest obliczany jako iloraz skorygowanych funduszy własnych banku do jego aktywów i pozycji pozabilansowych , które również są skorygowane(gwarancje) W_p=k_wt/A+P_P∗100%

Przykład :

K_wt=100 l S=20 strata l po uwzgl. K_wt=70 (100-20-10) A_k=10 akcje l W_P=8% przeciętnie-obowiązkowy

Po 1982 powinno być l rok W_P=15% Później W_P=12%

Jeśli W_P<8% to bank ma problemy z funkcjonowaniem i rozpoczyna się postępowanie naprawcze

Jeśli W_P jest zbyt wysoki (np.40%) to istnieją duże zasoby gotówki ,która nie pracuje.

Operacje otwartego rynku: - zakup i sprzedaż papierów wartościowych przez bank centralny, w ten sposób kształtowana jest baza monetarna.

Uczestnik przetargu -aby uczestniczyć w operacjach otwartego rynku trzeba być uczestnikiem przetargu. Aby zostać uczestnikiem trzeba osiągnąć obroty 25 mln zł w roku 1994 określone obroty muszą być osiągnięte również po tym roku. Bony skarbowe - sprzedawane z dyskontem(różnica pomiędzy ceną wykupu a ceną sprzedaży)

Polityka rezerw obowiązkowych - dotyczy zarówno pasywów jak i aktywów.

• dotychczas rezerwy były tworzone na kredyty: poniżej standardu-opóźnienie w spłacie kredytu lub odsetek od 1 m-ca do 3 m-cy

• wątpliwy - opóźnienie 3-6 m-cy , rezerwa 50%

• stracone - opóźnienie powyżej 6 m-cy, rezerwa 100

Opóźnienie spłaty kredytu powoduje naliczanie odsetek karnych, zaś w przypadku zmiany kategorii kredytu zostanie zwiększone oprocentowanie kredytu -co wynika z tego, że bank ponosi wyższe koszty.

Jedno z ostatnich rozporządzeń nakazuje tworzenie dodatkowych rezerw od 30 czerwca 1999 w wysokości 0,5% od kapitału kredytu.

Równocześnie wprowadza ono nowe rodzaje kredytów:

• normalne

• pod obserwacją-(wynikające z pogorszenia wskaźników finansowych)

Od 1 stycznia do 30 czerwca 2000 r - rezerwy te muszą osiągnąć poziom 1%. Po 30 czerwca 2000 r osiągną one poziom docelowy 2%

Rezerwy obowiązkowe naliczane na zobowiązania - w odniesieniu do środków na rachunku bieżącym - w odniesieniu do środków na rachunku terminowym

Bank z tego, że odprowadza rezerwę nie uzyskuje żadnych korzyści.

Przykład

udział oprocentowanie rezerwa

procentowy nominalne obowiązkowa

Środki a vista 10 mln 38.5% 11% 20%

Środki terminowe 16 mln 61.5% 16% 11%

26 mln

oprocentowanie nominalne :

środki a vista 38.5∗11=423.5

środki terminowe 61.5∗16=984

1407.5 ≅14.08%

oprocentowanie z uwzgl. rezerwy :

środki a vista 11/(100-20)=13.75%

środki terminowe 16/(100-11)=17.98%

śr.opr.z uwzgl. rezerwy (koszt pozyskiwania pieniądza)

środki a vista 38.5∗13.75=529.375

środki terminowe 61.5∗17.98=1105.77

1635.145≅16.35%

różnica 2.27%

stąd 26 mln.∗2.27%=590.2 tys. → koszt dla banku wynikający z wpłacenia rezerwy

Polityka refinansowania : obejmuje rożnego rodzaju kredytowanie banków komercyjnych przez bank centralny:

• kredyt refinansowany- miał finansować działalność banków wydzielonych po 89r w chwili obecnej jego funkcje przyjął kredyt redyskontowy

• kredyt redyskontowany- udzielany bankowi komercyjnemu przez bank centralny, wynika z przekazania bankowi centralnemu weksli klientów złożonych w banku komercyjnym

• kredyt lombardowy- weksel zostaje przekazany do banku, bank płaci wierzycielowi zaś sam żąda spłaty od dłużnika może zostać przyznany bankowi komercyjnemu na podstawie wielkości posiadanego kapitału wynosi:17.5%

Przykład:

Bank komercyjny przyjął do dyskonta weksel na 100tys przy stopie dyskontowej 18%.Dzień płatności minie za 60 dni. Ten sam weksel został zredyskontowany w NBP przy stopie redyskontowej 15.5% Termin płatności mija za 40 dn. Ustal ile zarobi bank komercyjny a ile centralny

Dyskonto:O_d=100000*18/100*60/365=3000

Klient otrzyma 100tys.-3000=97tys.

Bank komercyjny otrzyma-3000

Redyskonto:Od₂=100tys*15,5/100*40/365=2027 Bank komercyjny otrzyma :3000-2027=972,2

Bank centralny: 2027

Warunki utworzenia banku komercyjnego :

• kapitał minimalny równa się 5mln ECU

• pełna infrastruktura techniczna umożliwiająca przyjęcie i obsługę klientów

• spełnienie zasady „czworga oczu”- przynajmniej dwóch członków zarządu banku musi posiadać praktykę bankową(min. 5lat na stanowisku kierowniczym i odpowiednie wykształcenie)

Banki komercyjne kreują pieniądz - polega to na wprowadzeniu do obiegu pieniądza gotówkowego i bezgotówkowego w wyniku przeprowadzenia operacji kredytowania.

Kreacja:

• pierwotna- kredyt pochodzi od banku centralnego

• wtórna- gdy banki komercyjne udziela kredytów

Rozliczenia pieniężne - dokonywane pomiędzy podmiotami gospodarczymi przez Krajową Izbę Rozliczeniową (KIR). W pierwszym okresie funkcjonowała ona jako SIBIR(Papierowa Izba Rozliczeniowa)

ELIKSYR- rozliczenia pomiędzy bankami za pośrednictwem KIR, bez udziału BRIR, nośniki elektromagnetyczne;

Formy rozliczeń :

• bezgotówkowe-przelewy - polecenia pobrania - akredytywy -czeki -weksle

• gotówkowe -karty płatnicze

Polecenie przelewu- polecenie uznania rachunku innego podmiotu wydanym przez właściciela rachunku równoznaczny z uznaniem czyjegoś konta. Przekazanie rachunku na konto musi uwzględniać różnice czasowe.

Polecenie pobrania- funkcjonuje od list. 97.Polega na poleceniu wydanym przez wierzyciela, zgodnie z którym domaga się on obciążenia rachunku dłużnika, a tym samym uznania swojego rachunku. Honorowanie po przedstawieniu wyroku sądu

Akredytywa- zobowiązanie banku importera złożone wobec eksportera dotyczące przekazania określonej kwoty za złożone dokumenty zgodnie z warunkami akredytywy

Importer może:

• żądać od banku otwierającego postępowania zgodnie z warunkami akredytywy

• musi postawić określone środki na odpowiedni czas

Bank otwierający odpowiada za :

• otrzymane dokumenty

• przekazanie pieniędzy

• nie odpowiada za prawną stronę kontraktu

Bank pośredniczący odpowiada za:

• może tylko awizować akredytowany, przekazuje korespondencję

• może negocjować dokumenty, sprawdza dokumenty, odpowiada przed bankiem otwierającym za kompletność przekazanych dokumentów

• potwierdza akredytywy, działa we własnym imieniu, przez przedłożone dokumenty przekazuje gotówkę eksporterowi, i rozlicza się z bankiem otwierającym

Rodzaje akredytywy w zależności od charakteru zobowiązania banku otwierającego:

• akredytywy odwołane- można ją odwołać lub zmienić warunki

• akredytywy nie odwołane- nie można jej odwołać, ani zmienić warunków, przy zmianie jej warunków zgodę muszą wyrazić wszystkie strony

• akredytywa gotówkowa- płatna avista w momencie złożenia dokumentów

• akredytywa dyskontowa- związana z kredytem który jest udzielany przez bank otwierający importerowi

• akredytywa akceptacyjna- eksporter, kredytuje importera, natomiast bank otwierający udziela gwarancji w postaci akceptowania ciągnionych na siebie weksli

• akredytywa gwarancyjna- eksporter kredytuje importera, natomiast bank otwierający gwarantuje spłatę tego kredytu otwierana celem zabezpieczenia eksportera;

Czeki- polecenia złożone przez wystawcę weksla do wypłacenia określonej kwoty pieniężnej

Rodzaje czeków:

• gotówkowe- sami wypłacamy gotówkę

• rozrachunkowe- polecenie wypłacenia określonej kwoty wskazanemu podmiotowi, mogą występować jako czeki potwierdzone, obecnie nie występują jako czeki gwarantowane(od 93)

wysłanie czeku => okres przesłania => otrzymanie czeku=> okres. przetrzymywania przez jego posiadacza =>złożenie czeku w banku=> okres. uznawania czeku => Float

Float - różnica pomiędzy stanem na rachunku bankowym a stanem wynikającym z obrotu czekowego

• pieniężny - pomniejszenie salda na bankowym rachunku wystawcy czeku

• należnościowy - powiększenie salda na bankowym rachunku posiadacza czeku

Przykład

Wystawienie czeku za przekazane towary- 1000

Towar- 200

1000-200=800- float pieniężny

Otrzymanie czeku za przekazane towary- 1000

Towar- 200

1000+200=1200- float należnościowy;

Weksle- papiery wartościowe w których wystawca lub osoba wskazana przez niego zobowiązuje się do zapłacenia określonej kwoty, w ustalonym terminie, potwierdzamy naszą wierzytelność wekslową;

Rodzaje weksli:

• własne(suche,sola)- wystawca zobowiązuje się do zapłacenia określonej sumy pieniężnej w określonym czasie (ważna kwota wpisana słownie) musi być określona waluta, musi wystąpić słowo weksel w zobowiązaniu

• trasowane(ciągnione,trata)- zawiera dodatkową pozycję określającą kto jest zobowiązany do zapłacenia weksla(trasant), nie musi być to osoba wystawiająca weksel(grasant)

Cechy weksla:

• charakter bezwarunkowy

• charakter samodzielny- realizacja płatności lub zabezpieczenie bez względu na liczbę podpisów, każda odpowiada za swój podpis, a bank może dochodzić zapłaty od wybranej osoby

• zobowiązanie abstrakcyjne- nie ma powiązania z sytuacją w wyniku której został wystawiony

• charakter solidarny- możliwość dochodzenia roszczeń od dowolnej osoby podpisanej na wekslu

Funkcje weksla:

• płatnicza

• kredytowa

• obiegowa- wynikająca z prawa przenoszenia praw weksla na inne osoby w drodze indosu

• gwarancyjna- zabezpieczenie spłaty kredytu;

Przykład: Przedsiębiorstwo przyjęło od odbiorcy weksel jako zapłatę za sprzedane towary na 15 000, przy założeniu że od tej należności gotówkowej naliczane zostaną odsetki w wysokości 12% rocznie. Weksel wystawiono 15 czerwca 1997 z datą płatności 30 września 97.

P=15000 O=(15000/100)*(12,87/960) ρ=T+O=15435

Przykład: Przedsiębiorstwo przedłużyło do dyskonta weksla (zgodnie z poprz. przkł.) na sumę 15435zł płatny po upływie 87 dni. Bank zdyskontował weksel potrącając odsetki wg stopy-12%. Określ sumę wejściową oraz uwzględnij kwotę potrąconych odsetek.

O=(15435*12*87)/(100*360)=447,66

15435-447,6=14957,4

S=(k*1000)/(100-(dt/360))- wzór uwzględniający dyskonto banku

S=(15495*100)/(100-((12*87)/360)))- suma na jaką musimy wystawić weksel

O=(15896*12*87)/(100*3,01)=461

S=15896-461=15435

S=15896-461=15435- suma wekslowa

Rozliczenia gotówkowe:

• karty gotówkowe

• karty debetowe- mające pokrycie na rachunku klienta

Kredyt bankowy- umowa między bankiem a kredytobiorcą w której bank zobowiązuje się do zapłacenia określonej kwoty w ustalonym terminie, a kredytobiorca zobowiązuje się do jej zwrotu wraz z należnymi odsetkami i prowizją w terminach ustalonych w umowie kredytowej;

Umowa kredytowa określa:

• warunki spłaty

• cel kredytowania

• wymagania dodatkowe(sprawozdania)

• przypadki gdy umowa kredytowa zostaje wypowiedzenia;

Rodzaje kredtytów:

Wg okresu :

• krótkoterminowy(do 1 roku)

• średnioterminowy(do 5 lat)

• długoterminowy(powyżej 5 lat)

Wg przedmiotu:

• obrotowy

• inwestycyjny

Wg formy kredytu

a)W rachunku bieżącym:

• otwarty

• kasowy

b)W rachunku kredytowym:

• docelowy

• na wymagalne zobowiązania

• kasowy

• terminowy

• linia kredytowa

c)Wekslowy

• dyskontowy

• forfaitingowy

• akceptacyjny

Wg Zabezpieczenia:

• lombardowy

• hipoteczny

W rachunku bieżącym- związany z debetem:

• otwarty- przekraczające stan konta

• kasowy- wypłaty przekraczające stan konta

W rachunku kredytowym- wydzielenie konta za pośrednictwem którego nasz kredyt jest rozliczany;

Linia kredytowa- odsetki od wykorzystywanej kwoty :

• nieodnawialna- do wysokości kredytu, bez względu na to czy część odsetek została spłacona

• odnawialna- jeśli część odsetek została spłacona to może ulec zwiększeniu;

Kredyt dyskontowy- polega na wykupieniu przez bank przedłużonych weksli, są one wykupywane z dyskontem;

Kredyt forfaitingowy- skup należności przez bank bez prawa regresu do zbywcy, bank sam dochodzi należności;

Kredyt akceptacyjny- bank akceptuje ciągnione na siebie weksle, bank nie płaci gotówki;

Prawne zabezpieczenie kredytów:

Osobiste :

• Weksel in blanco- nie zawiera sumy, może zawierać datę(nie musi), ale obowiązkowo musi zawierać podpis, daty nie wystawia się bo weksel jest ważny przez rok a kredyt może być na 5 lat, z drugiej strony jeśli jest data to łatwiej dochodzić roszczeń, data może być wpisana w deklaracji wekslowej

• Poręczenie wekslowe (aval)- poręczyciel odpowiada całym swoim majątkiem

• Poręczenie wg prawa cywilnego

• Gwarancja bankowa- inny bank gwarantuje spłatę kredytu w zamian za prowizję

• Cesja wierzytelności- wierzytelność naszego kontrahenta jest cedowana na bank jeśli spodziewamy się przychodów(np. firmy będące naszym dłużnikiem)

• Przystąpienie do długu

• Pełnomocnictwo- upełnomocnienie banku do korzystania ze środków na rachunku bankowym, co miesiąc, potrącane są odsetki, lub pobierane środki w przypadku nie spłacenia kredytu;

• Ubezpieczenie kredytu- ubezpieczenie kredytu w towarzystwie ubezpieczeniowym;

Rzeczowe

Zastaw- przedmiotem zabezpieczenia jest określona rzecz(samochód), rzecz ta jest ciągle własnością zastawiającego (ogólny, bankowy zastaw rejestrowy, na prawach, stanowiony)

Przewłaszczenie- rzecz będąca przedmiotem zastawu staje się własnością banku w razie ogłoszenia upadłości

Kaucja- uiszczenie określonej kwoty za udzielony kredyt

Blokada środków na rachunku bankowym- podobnie jak pełnomocnictwo;

Hipoteka- jako zabezpieczenie dużych kredytów;

Wielkość zabezpieczenia zależy od wielkości kredytu, dla kredytów inwestycyjnych stosunek wynosi 1:3 (zwykła, kaucyjna, przymusowa, ustawowa)

Formy wspomagające funkcjonowanie przedsiębiorstwa:

Venture Capital- jest to tzw. Kapitał ryzyka, który pragnie generować duże zyski, najbardziej poprawna nazwa to: kapitał udziałowy

Jest wnoszony przez inwestora do przedsiębiorstwa realizującego program rozwoju produkcji;

Inwestor pragnie mieć udział w zarządzaniu firmą;

Venture Capital może być inwestowany, wnoszony w różnych fazach rozwoju przedsiębiorstwa:

• faza wstępna- przedsiębiorstwo samo realizuje projekt inwestycyjny, celem działań jest produkcja prototypu

• faza startu- gdy przygotowujemy się do produkcji danego wyrobu przez co potrzebny jest majątek trwały i obrotowy, wtedy potrzebny jest inwestor, gdyż bank nie jest skłonny do udzielenia kredytu

• I faza- wyprodukowany wyrób jest wprowadzany na rynek, tworzona jest sieć dystrybucji, duże nakłady(między nimi na reklamę),małe dochody

• II faza-osiągnięto sukces na rynku, produkcja finansowana własnymi środkami, zyskami, a banki chętnie udzielają kredytów- Vecture Capital jest mało potrzebny

• III faza- przedsiębiorstwo przygotowuje się do przekształcenia w spółkę akcyjną i wejścia na giełdę

Formy zaangażowania Venture Capital:

• MBO- Menegament ByOut- zatrudnieni w przedsiębiorstwie chcąc realizować swoje idee przechodzą do innej firmy i tam inwestują

• Terme Arround- dystrybucja towarów na innych rynkach

• Bridge Financing- gdy firma pragnie wejść na giełdę, co wymaga wzmocnienia kapitałowego;

Formy finansowania:

• bezpośrednio- środki pieniężne pochodzące od rodziny, znajomych, przyjaciół

• pośrednio:

a)finansowanie zorientowane na projekt- inwestor szuka firmy realizującej jego główne cele(np. ochrona środowiska)

b)finansowanie zorientowane na fundusz- fundusz inwestuje zgromadzone pieniądze do przedsiębiorstw z zasady inwestuje na nin. 10 lat.

Fazy inwestowania:

• akwizycja kapitału- pozyskanie kapitału, trwa ok. 1 roku

• poszukiwanie i analiza przedsiębiorstw, w które można zainwestować, trwa ok.2-4 lata

• inwestowanie- prawie, że równoległa z fazą 2, może mieć postać analizy z równoczesnym udzielaniem pożyczek

• faza opieki- trwa 3-5 lat, polega na doradzaniu lub bezpośrednim zarządzaniu przedsiębiorstwem

• faza bez inwestycji- przygotowanie do sprzedaży udziałów ma związek z przekształceniem w spółkę akcyjną i sprzedaż akcji na giełdzie;

Spółki Venture Capital mogą funkcjonować jako:

• niezależne- małe nastawione na maksymalizowanie zysku

• współzależne- duże firmy, maksymalizacja zysku i rozwój technologii

• wspierane przez państwo- gdy firma, realizuje politykę państwa, np. :tworzenie nowych miejsc pracy;

Warunki rozwoju Venture Capital:

• występowanie wolnych kapitałów

• istnienie przedsiębiorstw skłonnych do ponoszenia ryzyka i rezygnacji z zysku na 5-10 lat

• istnienie kadry kierowniczej zdolnej do wspierania innowacji i pracy w stresie

• istnieje rynek kapitałowy

• zdolność do udźwignięcia podwójnych podatków;

Factoring - krótkoterminowe finansowanie dostaw przez podmiot pośredniczący w rozliczeniach pomiędzy dostawcą a odbiorcą. Wprowadzony w Polsce przez Bank Zachodni w latach 90-tych.Konwencja o faktoringu międzynarodowym- Ottawa.

Wyróżniamy następujące modele factoringu:

• amerykański- faktor zobowiązany jest do nabycia należności z tytułu towarów i usług, równocześnie nabywa dokumenty finansowe oraz zobowiązuje się do dokonania płatności wg określonego harmonogramu, nabywa prawa do należności łącznie z prawem do odsetek karnych, ponosi ryzyko ewentualnej niewypłacalności odbiorcy, świadczy również usługi marketingowe, prowadzenia księgowości i inne, za które nie otrzymuje dodatkowego wynagrodzenia

• europejski- tak jak amerykański, za dodatkowe usługi factor otrzymuje dodatkową zapłatę;

Factoring właściwy- faktor ponosi pełną odpowiedzialność;

Factoring niewłaściwy- faktor nie ponosi odpowiedzialności za niewypłacalność odbiorcy, może żądać wpłacenia kwoty(zwrotu pieniędzy od dostawcy;

Opłata factoringowa = prowizja+ odsetki(dostawca- faktor)

Zalety factoringu

a) dla dostawcy:

• finansowanie dostaw, bez angażowania dodatkowych środków

• dostawca wyzbywa się ryzyka związanego z niewypłacalnością odbiorcy(faktoring właściwy)

b)dla factora:

• rozszerzenie działalności

• dodatkowe zyski(prowizja 1-2 %, marża oscyluje wokół stopy kredytowej);

Frenchising - umowa między uznaną na rynku firmą, zgodnie z którą firma zobowiązuje się do pomocy w rozwoju drugiej firmy.

Strony umowy:

• beneficjent- uznana firma;

• użytkownik- firma nieznana;

Uznana firma wyraża zgodę na to aby użytkownik produkował i sprzedawał jej wyroby, a także korzystał z jej znaku firmowego. Jest to pewnego rodzaju licencja lub umowa ajencyjna. Beneficjent zobowiązuje się do wyposażenia użytkownika w odpowiednie urządzenia potrzebne do produkcji. Frenchising ułatwia start innym firmom.

Rodzaje umów frenchisingowych:

a)wg przedmiotu umowy:

• przemysłowy- beneficjent zobowiązuje się do przekazania technologii użytkownikowi

• dystrybucyjny- beneficjent zobowiązuje się do dostarczania towarów do sprzedaży użytkownikowi

• usługowy- prawo do używania znaku firmowego

• mieszany;

b)wg formy organizacyjnej:

• bezpośredni- umowa pomiędzy beneficjentem a użytkownikami na terytorium na którym funkcjonuje beneficjent

• pośredni- umowa pomiędzy beneficjentem i jedynym użytkownikiem na mocy której użytkownik może funkcjonować poza terenem beneficjenta, ale w jego imieniu

• indywidualny - użytkownik może utworzyć tylko jedno przedsiębiorstwo

• wielokrotny - użytkownik może utworzyć wiele przedsiębiorstw

• wydzielony - użytkownik działa na wydzielonym obszarze beneficjenta

• wiązany - gdy nasz beneficjent sprzedaje wyroby u innego beneficjenta

Leasing - polega na tym, że leasingodawca przekazuje przedmiot leasingu do użytkowania leasingobiorcy na zasadach określonych w umowie leasingu.

Umowa określa:

• Co?

• Za ile?

• Na jak długo?

IDŻARA - umowa leasingowa w średniowiecznym Koranie. W Europie usługi leasingowe w XIX wieku - maszyny szewskie. W USA - lata 50-te XX w; obecnie leasing finansuje 20% inwestycji.

Polski Fundusz Leasingowy S.A. -utworzony w 1995 roku, deklarowany kapitał akcyjny 10 mln$, ale nie został wniesiony od razu ze względu na straty 1mln zł w 1996 r.

Rodzaje leasingu:

Wg przedmiotu:

• inwestycyjny

• dóbr konsumpcyjnych

• dóbr unikatowych

Wg liczby stron uczestniczących w transakcji:

• 
  bezpośredni

• pośredni

Wg obowiązków stron :

• pełny - leasingodawca odpowiada za remonty, konserwacje, ubezpieczenia przedmiotu leasingu

• czysty - za remonty, konserwacje, ubezpieczenia przedmiotu leasingu odpowiada leasingobiorca

Wg charakteru zobowiązań wynikających z umowy:

• finansowy (kapitałowy) - okres jest równy z okresowi ekonomicznej używalności wyrobu, związane jest to z odpisami amortyzacyjnymi

• operacyjny (bieżący) - gdy okres odbiega od okresu ekonomicznej używalności wyrobu

Leasing finansowy

rata - zwrot kapitału

odsetki - przychód

przedmiot staje się składnikiem majątku

leasingobiorcy, który może :

• dokonywać odpisów podatkowych

• dokonuje remontów i konserwacji

• płaci raty, które finansuje z zysku, a odsetki traktowane są jako koszty

Leasing operacyjny

Leasingodawca :

• przedmiot jest składnikiem majątku

• odpisy są kosztem

• remonty, konserwacje, ubezpieczenia

• opłata jest przychodem

Leasingobiorca :

• opłata = rata + odsetki (jest

Rodzaje leasingu operacyjnego:

• mokry - przekazanie w użytkowanie statku łącznie z załogą i wyposażeniem

• suchy - przekazanie w użytkowanie jedynie statku

Międzynarodowa konwencja o leasingu (1988 Ottawa) - konwencja Unidroid, zgodnie z którą leasingobiorca określa przedmiot leasingu i wybiera dostawcę; leasingodawca nabywa przedmiot leasingu na podstawie umowy; przedmiot leasingu może być wykorzystywany tylko do celów zarobkowych; leasingobiorca przejmuje pełną odpowiedzialność za przedmiot leasingu.

Może być określone prawo do pierwokupu przedmiotu leasingu na zasadach fakultatywnych. Przy obliczaniu stawki leasingowej uwzględnia się amortyzację całości lub znacznej części przedmiotu leasingu+ zysk dla leasingodawcy.

Kapitał własny-różnica kapitału stałego i majątku trwałego. Różnica między zobowiązaniami krótkookresowymi a krótkoterminowym majątkiem firmy.

Wielkość zrealizowanej produkcji nie równa się wielkości sprzedaży, generuje to zapasy (sprzedaż niż produkcja), lub też w firmie występuje duży poziom należności(zarządzanie środkami obrotowymi)

Strategie postępowania w zarządzaniu produkcją:

• Produkowanie tylko takiej ilości jaką można sprzedać - nie w pełni wykorzystane zdolności produkcyjne lub nie można zrealizować wszystkich zamówień z rynku kiedy zdolności są zbyt małe

• Stała wielkość produkcji - skorelowanie zdolności produkcji ze sprzedażą, która może być w poszczególnych okresach realizowana - zapewniona płynność finansowa

Typy płynności :

• Płynność firmy jako całości - firma realizuje wszystkie swoje zobowiązania

• Płynność odnoszona do majątku firmy - zdolność do upłynnienia poszczególnych składników majątku

Zależność między płynnością firmy a jej zyskownością

Duża płynność = mała zyskowność

Warianty zarządzania :

• konserwatywne - podstawowym celem jest zapewnienie maksymalnej płynności

• agresywne - najważniejsza jest zyskowność a płynność jest stawiana na drugim miejscu

• umiarkowane - działanie w myśl zasady harmoniczności w czasie

Zasada harmoniczności w czasie - zgodność pomiędzy charakterem źródeł pozyskania środków pieniężnych a sposobem wykorzystania tych środków; podział środków obrotowych i majątku obrotowego

• aktywa permanentne - w pewnym okresie czasu są aktywami stałymi

• aktywa okresowe - charakteryzują się określoną amplitudą zmian związanych z np. sezonowością

• aktywa permanentne i trwałe - winne być finansowane kapitałem stałem

• aktywa okresowe - winny być finansowane pasywami bieżącymi, krótkoterminowymi

A - aktywa bieżące

B - kapitał trwały

C - czasowe aktywa bieżące

D - aktywa trwałe

E - permanentne aktywa bieżące

Polityka agresywna

A - pasywa bieżące

B - zobowiązania długoterminowe i kapitał własny

C - okresowe aktywa bieżące

D - aktywa trwałe

E - permanentne aktywa bieżąc

Polityka konserwatywna

Pasywa stałe powinny finansować także część okresowych aktywów bieżących

A - pozycje bieżące

B - kapitał stały

C - nadmiar kapitału obrotowego

Pozycja pieniężna firmy określa poszczególne pozycje majątku firmy oraz źródła jego finansowania (Zapasy nie należą do pozycji pieniężnych, trudno je wycenić)

Określanie pozycji finansowej firmy ma szczególne znaczenie w okresach wysokiej inflacji - jeśli aktywa przekraczają pasywa firma jest kredytodawcą, co oznacza, że przy dużej inflacji firma ponosi straty, gdy firma jest dłużnikiem to osiąga korzyści

Przykład

Sprzedaż spółki wyniosła 12200 jednostek, a zysk netto 200 jedn. Oblicz wskaźnik bieżącej płynności, wskaźnik rotacji aktywów bieżących, stopę zwrotu aktywów.

Ustal politykę kształtowania płynności i zyskowności firmy

Aktywa

Aktywa bieżące 1660

Majątek trwały 780

Razem 2440

Pasywa

Pasywa krótkoterminowe 600

Kredyt długoterminowy 864

Kapitał własny 974

Razem 2440

wskaźnik bieżącej płynności = (aktywa bieżące / pasywa bieżące) = 1660/600 = 28

wskaźnik rotacji aktywów bieżących = (sprzedaż /aktywa bieżące) = 12200/1660 = 7,3

wskaźnik rotacji (ROA - stopa zwrotu aktywów) = (zysk netto / aktywa razem) = 200/2440 = 0,082 = 8,2 %

Za każdą złotówkę aktywów można sfinansować 2,8zł pasywów.

Kapitał obrotowy:

Aktywa bieżące - Pasywa krótkoterminowe =

1660 - 600 = 1060

Kapitał stały - Majątek trwały = 1840 - 780 = 1060

Zmiana strategii działania

Aktywa bieżące 1060

Majątek trwały 780

1840

Wskaźnik bieżącej płynności = 1,2

Wskaźnik rotacji aktywów bieżących =11,1

Stopa zwrotu aktywów = 11,9%

Pasywa krótkoterminowe 864

Kredyt długoterminowy (został spłacony) ----- Kapitał własny 976

1840

kapitał obrotowy 1060 - 864 = 196 zmalał do 1/5

976 - 780 = 196

przychody ze sprzedaży uległy zmniejszeniu do 1180, natomiast zysk netto wzrósł o 10%, tj. do 220

Wariant charakterystyczny dla zarządzania agresywnego

Bilans

Aktywa:

• Gotówka 560

• Należności 680

• Zapasy 420

• Majątek trwały 780

Razem 2440

Pasywa:

• Bieżące 600

• Kredyt długoterm 864

• Kapitał własny 976

Razem 2440

P.P.= (gotówka + należności) - (pasywa bież. + kredyt długoterm.) =1240-1464 = -224 (firma jest dłużnikiem - osiągałaby zyski w okresie wysokiej inflacji)

Zarządzanie środkami pieniężnymi

Motywy posiadania środków pieniężnych:

• określona ilość środków pieniężnych potrzebnych do realizacji produkcji; bieżąca działalność przedsiębiorstwa jest powodem popytu, nie dysponująca środkami pieniężnymi firma musiałaby zaciągać kredyty

• dążenie do posiadania środków pieniężnych ze wzgl. na posiadanie jak największej ilości gotówki na rachunku bankowym → koszty utraconych możliwości.

Optymalna wielkość gotówki niezbędna do prawidłowego funkcjonowania firmy.

A - optymalne saldo gotówki

B - ogólny koszt

C - koszt braku gotówki

D - koszty utrzymywania gotówki

Model Baumola

Powtarzające się okresy :

• okres zasilania w gotówkę

• okres wyzbywania się środków pieniężnych

Przy uwzględnieniu wszystkich kosztów suma powinna być równa 0

Model Millera - Orra

• Gdy poziom przekracza max

max - z = wielkość zakupu bonów skarbowych

• Gdy poziom poniżej min

z - min = wielkość sprzedaży wcześniej kupionych bonów

Przykład wg Baumola :

Oblicz ogólny koszt pozyskania gotówki znając początkowe stany gotówki G, ogólną ilość potrzebnej gotówki T, koszt operacji finansowych F, stopę procentową, na rachunku bankowym K (K=10%) F=1000

Koszt utraconych możliwości

KUM=

Ogólne koszty OK.= KUM + KBG

Koszt braku gotówki KBG=

Liczby w tysiącach:

Koszty związane z funkcjonowaniem

G=
=558569.8

Przykład wg Millera - Orra

Przyjęto koszt pozyskania środków pieniężnych w stałej wysokości F=1000. Stopa procentowa wynosi 20% rocznie. Odchylenie standardowe dziennego Casch Flow wynosi 2000.

Firma zaakceptowała minimalny poziom środków pieniężnych w wysokości 0.

Ile wyniesie maksymalny , optymalny oraz średni poziom środków pieniężnych?

Koszt utraconych możliwości w odniesieniu na 1 dzień:

(1+k)³⁶⁵-1= 0,2

K=0,0004996 koszt jednodniowy

δ² = (2000)²= 4000000

minimalny poziom gotówki Z=
=18176

max poziom gotówki= 3Z*2Min=3(18176)=54528

średni poziom gotówki STG = (4G*2Min)/3

STG=4 (18176)/3=24235

Optymalna wielkość zasobów gotówkowych niewiele przekracza poziom średni.

Techniki zarządzania środkami pieniężnymi :

• Zsynchronizowanie, wpływów i wypływów gotówki-optymalne, terminy płatności własne i kontrahentów, negocjacje z dostawcami i odbiorcami

• Technika FLOT- flot płatniczy i należnościowy, firma dąży do przewagi flotu płatniczego nad należnościami

• Działania przyśpieszające egzekwowanie należności

1. Monitowanie kontrahentów o terminy realizowania faktur

2. Korzystanie z usług firm ściągających należności, wierzytelności

• Kontrola podatków pieniężnych

Zarządzanie należnościami

A - Wysyłanie towaru

B - Zaksięgowanie należności

C - Wystawienie faktury

D - Wysłanie dokumentu płatności przez klienta

E - Otrzymanie dokumentu płatności przez sprzedawcę

F - Przedłożenie dokumentu płatności w banku

G - Dostępność pieniądza dla dostawcy

Od B do F - należność N dni

Od A do G - całość okresu zapłaty N+M dni

M - czas oczekiwania na gotówkę

Kredyt kupiecki - min okres spłaty 30 dni, wybieramy jest ten który oferuje towar w jak najdłuższym czasie spłaty

Określenie warunków kredytu kupieckiego - firma opóźnia termin spłaty należności drugiej firmie

Warunki powinny obejmować

• Określenie spłaty - na podstawie kredytu udzielonego przez inne firmy

• Formę zapłaty - czek, gotówka, weksel, przelew

• Upust w cenie jako zachętę do wcześniejszej zapłaty

Np. 2/10 netto 30 - jeżeli zapłata w ciągu pierwszych 10 dni upust w postaci 2% ceny, max termin spłat 30 dni po jego przekroczeniu możliwość naliczenia (prawo) odsetek karnych

Klasyfikacja kredytobiorców:

• Charakter - morale

• Możliwości płatnicze - zdolności kredytowa firmy

• Kapitał którym dysponuj dana firma

• Gwarancja banku, w którym nasz odbiorca ma rachunek bankowy

• Warunki gospodarcze

Spółka rozważa propozycje złagodzenia warunków kredytowych dla swoich kontrahentów. Wydłużenie okresu zapłaty przyniesie następujące korzyści:

1. Sprzedaż wzrośnie ze 120 000 do 150 000

2. Rotacja należności zwiększy się z 30 do 60 dni

3. Straty wynikłe ze „złych” (nie zapłaconych ) długów wzrosną z 1% do 2% wielkości sprzedaży

4. Koszty obsługi należności nie ulegną zmianie. Określenie zmiany wielkości środków zaangażowanych w finansowanie należności.

5. Wskaźnik marży sprzedaży pozostanie bez zmian i będzie wynosił 25%

6. Stopa opodatkowania podatkiem dochodowym wynosi 40%, a wymagana stopa wzrostu po opodatkowaniu to 12%

Ad 1

150 000 * 0,2 = 30 000 przyrost marży sprzedaży

120 000 * 0,2 = 24 000

Δ 6 000

Ad 2

150 000 * 0,02 = 3 000 przyrost złych długów

120 000 * 0,01 = 1 200

Δ 1 800

Ad 3

Określenie zmian środków zaangażowanych w finansowanie należności

Nowy poziom należności:

• Dziennie 150 000/365=410,96

• Rotacja 410,96*60dni=24 658

Dotychczasowy poziom należności:

• Dziennie 120 000/365=328,97

• Rotacja 328,97*30dni=9 836

Przyrost należności 24 658 - 9 863 =14 795

Wskaźnik kosztów zmiennych 0,8

Po uwzględnieniu wskaźnika przyrostu należności 0,8*14 795=11 836

Ad 4

Oczekiwana stopa wzrostu = (wzrost marzy ze sprzedaży - wzrost złych długów)/wzrost środków zaangażowanych w należności =

= (6000-1800)/11836 = 0,3548(1-0,4)=0,2149=21,49% oczekiwana stopa zwrotu po opodatkowaniu

Ostateczna decyzja można wydłużyć okres kredytowania (Najpierw etapy, później wyliczenia)

Zarządzanie zapasami

Zapasy muszą istnieć w każdym przedsiębiorstwie, co wiąże się z dodatkowymi kosztami:

• Planowania i kontroli zapasów (wynagrodzenia, sprzęt komputerowy, oprogramowanie)

• Koszt braku zapasów

• Koszt zamówień

• Koszt utrzymania zapasów (koszty kapitału zmrożonego w zapasach, koszty powierzchni magazynowych, ubezpieczenia, zabezpieczenia przed kradzieżą, podatki za posiadane magazyny)

Zatem zachodzi konieczność określenia optymalnej wielkości dostawy zapasów i optymalnych kosztów zapasów.

Przykład

Spółka sprzedaje kuchenki mikrofalowe. Roczna sprzedaż wynosi 2000 szt., koszty zamówienia O=400 jednostek od każdej dostawy, za każdą kuchenkę spółka płaci dostawcy C=200. Roczne koszty utrzymania zapasów wynoszą dla 1 kuchenki p=20% ceny zakupu. Jaka jest optymalna partia dostawy kuchenek? Ile wynosi ogólny koszt zamówienia? Wyznaczyć punkt zamówienia.

Optymalny punkt dostawy OPD

OPD= √[(2*S*O)/(P*C)] = √[(2*200*400)/(0,2*200)]=200 kuchenek

KUZ - Koszty utrzymania zapasów

KUZ =p * c * średni poziom zapasów

KUZ=0,2*200*100=4000

200

• 
  średni poziom

• zapasów

OK. - ogólne koszty utrzymania zapasów

OK.=KUZ+KZ

KZ koszty zamówień

KZ=ZAM*O=2000/200*400=4000

ZAM - ilość zamówień w roku OK.=4000+4000=8000

PZ - punkt zamówienia, punkt w którym przedsiębiorstwo złoży na kolejną partię dostaw

PZ=S*T

S - wielkość sprzedaży w pzeliczeniu na dni

T - czas dostawy

Załóżmy że T=11 dni(okres oczekiwania na następną dostawę )

PZ=(2000/365)*11=61

BPZ - bezpieczny punkt zamówienia, uwzględnia dodatkowe, nie przewidziane sytuacje, katastrofy, strajki, boom na rynku)

BPZ>PZ

System sterowania zapasami

• system czerwonej linii - gdy system zapasów przekroczy pewien minimalny poziom

• system 2 skrzyń - zapasy przechowane w dwóch „skrzyniach” gdy jedna z nich jest pusta to zamawiamy

• obecnie stosuje się bardziej rozbudowane systemy

Finanse krótkookresowe

Przy finansowaniu krótkookresowym w odróżnieniu od kredytu kupieckiego trzeba obliczyć ilość dni o jaką może być odroczona spłata(pomimo płacenia odsetek karnych).

Przykład - o ile dni może być odroczona spłata

Spółka szacuje, że bezpośrednie koszty wydłużenia okresu płatności powyżej 31 dni wynoszą 0,75% miesięcznie. Współczynnik ukrytych kosztów wydłużenia płatności wynosi 0,0011%, zaś koszt utraconych możliwości 12% rocznie. Ile wynosi optymalny okres regulowania zobowiązań krótkoterminowych.

T - optymalny okres

T=(k-k')/k'' k - dzienny koszt utraconych możliwości

K=12% rocznie=0,033%dziennie

k' - bezpośredni koszt finansowania krótkookresowego

k'=0,75%miesięcznie=0,025dziennie

k'' - współczynnik ukrytych kosztów z powodu przekroczenia terminu płatności (uwzględnia to, że firma, która nie dotrzymuje terminów płatności wyrabia sobie złą opinie)

k'' = 0,0011%

T=(0,033-0,025)/(0,0011)=7dni

Termin płatności 31 dni

Płacimy po okresie 31+7 dni

W ramach finansowania krótkookresowego korzystamy z kredytu bankowego. Ważnym problemem przy określaniu opłacalności kredytu jest określenie jego efektywnej stopy oprocentowania.

Przykład - określenie efektywnej stopy oprocentowania

Spółka zaciąga kredy bankowy w wysokości 40 000zł oprocentowany stopą 12% rocznie. Odsetki oraz kapitał spłacane są w formie jednej spłaty na koniec roku. Jaka jest efektywna stopa procentowa tego kredytu?

Sp_e=(1+n/m)^m-1=(1+n/1)-1=12% dla n=12

Sp_e=(1+12/2)-1=12,36%

n - nominalna stopa procentowa

m - krotność naliczanych odsetek w analizowanym okresie

Przykład - Dyskonto

Firma może uzyskać kredyt roczny w wysokości 8 000zł. W przypadku odsetek pobieranych jednorazowo z dołu ich stopa wynosi 26%. W przypadku zapłaty odsetek z góry stopa dyskontowa wynosi 20%. Obliczyć co jest bardziej opłacalne dla firmy.

d=(ds*100)/(100-ds)

d=(20*100)/(100-20)=25%<26%

ds - stopa dyskontowa w skali roku

d - stopa odsetek pobieranych z dołu

8 000*0,26=2080

8 000*0,2=1600

8 000-1600=6400 1600/6400=25%

Korzystamy z dyskonta bo jest tańsze (nie bierzemy pod uwagę inflacji)

Przyszła wartość kapitału - określa ile nasze otrzymane pieniądze będą za kilka lat

Przykład

Firma otrzymała propozycję nabycia maszyn przy zapłacie gotówką 100 000zł albo po zapłaceniu po upływie 3 lat 130 000zł. Jaką formę zapłaty ma przyjąć firma zwarzywszy że ma możliwość uzyskania kredytu bankowego na okres 3lat przy kapitale odsetek wynoszącym 12% rocznie.

Sp=k(1+(d/100))ⁿ

130 000=100 000(1+(d/100)³ d=9%

Sp- przyszła wartość kapitału

k- kapitał podstawowy

d- oprocentowanie nominalne

n- okres w latach

wniosek: Płacimy po 3 latach jest to tańszy kredyt

Przykład:

Firma ma możliwość zaciągnięcia pożyczki w wysokości 45 000zł na procent składany przy jednorazowej spłacie po upływie 5 lat wraz z odsetkami, których stopa wynosi dla 3 pierwszych lat 16% a dla następnych dwóch lat 18%. Odsetki kapitalizowane są raz w roku. Wyznaczając przyszłą wartość odsetek i kredytu

Sp=k(1+(d/100))ⁿ

Sp=45 000(1+16/100)³(1+18/100)² =

= 45 000*1,5603*1,3924=97 802,87

Aktualna wartość przyszłej płatności.

Przykład

Zawarto umowę o pożyczkę 120 000zł przy czym pożyczkobiorca zobowiązuje się do jednokrotnej spłaty pożyczki wraz z odsetkami po upływie 4 lat w sumie 200 000zł. Określić stopę procentową

Sd=kp1/(1+(d/100)ⁿ

Sd - aktualna zdyskontowana wartość przyszłej płatności

Kp - suma przyszłej płatności

d - stopa procentowa

n - liczba lat

120 000=200 000*1/(1+(d/100))⁴

d=14% stopa procentowa

Przykład

Aktualna wartość przyszłej płatności stanowi 3300. Jej przyszła wartość wynosi 12 000. Jaki okres upłynie do czasu jej wynagrodzenia przy rocznej stopie odsetek wynoszącej 9%

3300=12000*1/(1+(9/100))ⁿ

n=15lat okres wymagalności

Odsetki nominalne

Przykład

Stopa procentowa wynosi 20%, wysokość kredytu 100 000zł na okres pół roku. Obliczyć nominalną stopę

O=k*d*m/365

O-odsetki od spłaty

K - kapitał

D - odsetki

M - ilość dni

O=10 000

Commercial Papres

Inne instrumenty stosowane w finalizowaniu krótko okresowym są to tzw. Commercial papers - krótkoterminowe papiery dłużne

• jest to forma ługu przedsiębiorstwa u inwestora, jest to dług krótkoterminowy do 1 roku(najczęściej)

• mają wiele zalet z punktu widzenia emitenta

1. 
   emitent może w krótkim okresie pozyskać kapitał

2. kapitał jest pozyskiwany bez ingerencji inwestora w działalność firmy

3. koszty pozyskania kapitału są niższe niż koszty pozyskania kredytu

4. korzyści dla inwestora

5. zapewnienie płynności finansowej ponieważ commercial papers są dostępne na rynku wtórnym i zawsze można je sprzeda

Przykład

Firma przygotowuje emisje 30 dniowego bonu komercyjnego.

Wartość emisji 2000000(ml) zł. Firma ocenia, ze będzie mogła sprzedać swoje bony komercyjne z 18 % stopa dyskontowa. Rozpiętość cen u dealera wynosiłaby 0,135 % rocznie ma umiarkowana linie kredytowa w banku i musi płacić 0,5 % rocznie za nie wykorzystane fundusze jest efektywny koszt przygotowanej emisji bonów komercyjnych .

Cena sprzedaży całej emisji z dyskontem=2000000 -(0,18 * 30/360*2000000) =

= 2000000-30000=1970000

Prowizja za niewykorzystane środki w banku= 2000000*0,005*30/360=833.

Koszt emisji = 30000 + 833= 30833.

Fundusze netto otrzymane przez firmę = cena sprzedaży emisji - wartość rozpiętości cen u dealera =19700000-(2000000*0,00135*30/360)=1969775

Efektywna stopa procentowa = 30833/1969775*360/30*100 %= 18,78 %

Przykład

Bank dealer oferuje 30-dniowe krótkoterminowe papiery dłużne firmy X po 98,1 zl.

Jaka będzie rentowność komercyjnych papierów dłużnych ?

Dyskonto = 100-98,1 = 1,9

100-nomionalna przyjmowana w praktyce wartość

Stopa dyskontowa = 1,9 * 360/30 = 22,8 %

R - rentowność

R=360*100% * stopa dyskontowa/360*100-stopa dyskontowa*ilosc dni do wykupu =360*100*22,8/360*100-22,8* 30= 23,24 %

Inne instrumenty finansowania krótkookresowego :

• weksle

• faktoring

Finanse firmy w długim okresie czasu.

Finansowanie długookresowe przekracza 1 rok , obejmuje wiec finansowanie inwestycji rzeczowych mających za zadanie zwiększenie majątku trwałego firmy jak również finansowanie inwestycji finansowych mających za zadanie zmianę procentowego udziału kapitału obcego w finansowaniu działań firmy.

Finansowanie w długim okresie będzie miało za zadanie osiągniecie tzw. Efektu dzwigni finansowej ( wykorzystanie kapitałów obcych powoduje zwiększenie efektywności kapitału własnego firmy)

Instrumenty finansowania długookresowego :

• akcje

• obligacje

• kredyt długookresowy

• leasing

1

towar

LD

LB

zapłata

Spłata kredytu

Bank

umowa

LD

LB

raty

kredyt

zapłata

zamówienie

towar

Dostawca

LB

LD

zyskowność

tygodnie

B

A

płynność

A

B

E

C

D

C

B

A

E

D

wartość

rodzaj finansowania

C

1840 kapitał

stały

B

A

C

D

Stan gotówki

Środki pieniężne

czas

---