DECYZJE PRODUCENTA

Okres krótki - jest to taki okres w którym część czynników produkcyjnych jest stała, a część zmienna.

Okres długi - wszystkie czynniki produkcyjne zmieniają się wraz z produktem.

Funkcja produkcji - pokazuje zależność między czynnikami wytwórczymi zaangażowanymi w proces produkcyjny a wielkością produkcji.

Produkt całkowity - ogólna wielkość produkcyjna wytwarzana w pewnym okresie czasu (TP - total produkt) .

Produkt krańcowy - jest to przyrost produktu całkowitego wywołany zaangażowaniem kolejnej jednostki czynnika produkcyjnego (MP)

Produkt przeciętny - jest to ilość produktu całkowitego przypadająca na jednostkę czynnika wytwórczego (AP).

Koszty całkowite ( TC ) - ogół kosztów poniesionych przez producenta nad produkcją określonego dobra.

Koszty całkowite stałe ( TFC ) - to są te koszty które nie zmieniają się wraz z wielkością produkcji (wynajem magazynu, koszt monitoringu).

Koszty całkowite zmienne ( TVC ) - te które zmieniają się wraz z wielkością produkcji.

TC= TFC + TVC

Koszty krańcowe ( MC ) - przyrost kosztów całkowitych spowodowanych produkcją o jednostce.

Koszty przeciętne - suma kosztów całkowitych przypadająca na jednostkę produktów.

- ( ATC ) jest to suma przeciętnych kosztów stałych i przeciętnych.

PRAWO MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW

Dotyczy zmniejszania się przyrostów produktu w miarę dodawania kolejnych jednakowych jednostek nakładu zmiennego (np. pracy) do pewnej stałej ilości innego nakładu (np. ziemia).

PRAWO ROSNĄCYCH KOSZTÓW WZGLĘDNYCH

Działa wtedy, kiedy w zamian za uzyskanie kolejnych, jednakowych przyrostów ilości jednego dobra społeczeństwo musi zrezygnować ze stale rosnących ilości innego dobra

RYNEK - to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają. Rynek reguluje wszystkie procesy gospodarcze przez popyt i podaż.

Cztery podstawowe cechy krzywych obojętności konsumenta:

• krzywe obojętności posiada nachylenie negatywne, zmniejszające się w miarę zwiększania konsumpcji dobra, którego ilości odkładamy na osi rzędnych (jabłka)

• krzywe obojętności nigdy się nie przecinają

• może ich być nieskończenie wiele, przy czym im wyższa, tym wyższa użyteczność kombinacji dóbr

• krzywe obojętności są wypukłe w stosunku do początku układu

MARGINALNA STOPA SUBSTYTUCJI (MSS)

MSS_XY - jest miernikiem efektu substytucyjności dobra X przez dobro Y. Określa jaką ilość dobra Y należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę w sytuacji kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności, czyli nie zmienia poziomu zadowolenia z konsumpcji

Prawo malejącej MSS

Nachylenie krzywej obojętności zmniejsza się w miarę przesuwania się w dół i rośnie w miarę przesuwania się w górę na krzywej. Dlatego cechą charakterystyczną każdej krzywej obojętności jest malejąca marginalna stopa substytucji.

Zwiększając konsumpcję dobra X (np. jabłek) konsument jest skłonny rezygnować z coraz mniejszych ilości dobra Y (np. pomidorów) w zamian za powiększenie konsumpcji dobra X o dodatkową jednostkę.

Prawo malejącej MSS można przedstawić przy pomocy wykresu

OPTIMUM KONSUMENTA

Uwzględniając swoje preferencje dotyczące kombinacji dóbr możliwych do osiągnięcia ze względu na posiadane zasoby, konsument poszukuje sytuacji optymalnej, umożliwiającej mu osiągnięcie maksymalnych korzyści z konsumpcji.

Sytuacja taka oznacza równowagę konsumenta - konsument nie jest zainteresowany zmianą osiągniętej kombinacji konsumowanych dóbr. Punkt, w którym konsument maksymalizuje zadowolenie z konsumpcji znajduje się na najwyższej krzywej obojętności możliwej do osiągnięcia przy danych ograniczeniach. Jest to punkt styczności linii budżetowej z krzywą obojętności

ZMIANY DOCHODÓW KONSUMENTA

Zmiany dochodów konsumenta wpływają na przesuwanie się linii budżetowej

Jeśli dajmy na to dochód wzrósł dwukrotnie, a ceny dóbr X i Y pozostały bez zmian, to konsument będzie mógł zakupić dwa razy więcej dobra X i Dobra Y (ceteris paribus). Linia budżetowa przesuwa się w górę i jest równoległa do linii początkowej. Przy spadku dochodu przesuwa się w dół.

ZMIANY CEN DÓBR

Linia budżetowa przesuwa się również w wyniku zmian cen dobra X i Y, przy założeniu niezmienności dochodu konsumenta.

Sytuacje wzajemnych zmian cen dobra X i Y

1. cena dobra X wzrasta, cena dobra Y pozostaje bez zmian

2. cena dobra X spada, cena dobra Y pozostaje bez zmian

3. cena dobra Y wzrasta, cena dobra X pozostaje bez zmian

4. cena dobra Y spada, cena dobra X pozostaje bez zmian

Produkt całkowity (PC)

PC firmy jest funkcją nakładów pracy, ziemi i kapitału. Zwiększanie produkcji zależy od zwiększenia któregoś z nakładów. PC otrzymujemy dzieląc wielkość produkcji całkowitej przez ilość zatrudnionych pracowników

Produkt marginalny zwany inaczej krańcowym (PM)

Związany jest z przyrostem produkcji całkowitej w wyniku dodania do procesu produkcji jednego pracownika (jednej jednostki czynnika zmiennego np. pracy)

Produkt przeciętny (PP)

Oznacza wielkość produkcji przypadającą w danym okresie na jednego pracownika. Otrzymujemy go dzieląc wielkość produkcji całkowitej przez ilość zatrudnionych pracowników.

Prawo malejących przychodów

Prawo to mówi nam, że nie jest możliwe ciągłe dodawanie czynników zmiennych do jednego lub kilku czynników stałych i osiąganie nieustannie coraz większej produkcji.

Izokwanty - otrzymujemy łącząc ze sobą wszystkie możliwe efektywne kombinacje czynników dające taką samą wielkość produkcji. Inaczej mówiąc są to wszystkie kombinacje nakładów pracy i kapitału pozwalające wyprodukować jednakowy produkt.

Q₁ - izokwanta dla np. 100 jednostek produktu

Q₂ - izokwanta dla np. 200 jednostek produktu

Q₃ - izokwanta dla np. 300 jednostek produktu

a - punkt w którym łączymy mało nakładów produkcji i dużo nakładów kapitału

b- punkt w którym łączymy tyle samo nakładów produkcji kapitału

c - punkt w którym łączymy dużo nakładów produkcji i mało nakładów kapitału

Ruch po krzywej (izokwancie) - oznacza, wzrost jednego i spadek drugiego czynnika przy zachowaniu takiego samego poziomu produkcji (zastępujemy jeden nakład drugim - punkty a, b, c). Rozmiary w jakich wzrost jednego czynnika produkcji powoduje spadek drugiego można zmierzyć przy pomocy nachylenia izokwanty.

Linia izokosztów - jednakowego kosztu; wszystkie kombinacje nakładów pracy i kapitału przy tym samym poziomie kosztów

Optymalna kombinacja czynników produkcji to taka kombinacja, która pozwala osiągnąć maksymalny poziom produkcji przy danych kosztach, lub taka, która dany poziom produkcji pozwala zrealizować przy minimalnych kosztach.

Optymalna kombinacja czynników znajduje się w punkcie styczności linii jednakowego kosztu z możliwie najwyżej położoną izokwantą produkcji. Jest to punkt równowagi przedsiębiorstwa, w którym osiąga ono maksymalną produkcję przy danym koszcie całkowitym (TC). Istnieje tylko jedna kombinacja nakładów czynnika pracy i kapitału maksymalizująca wielkość produkcji.

Krańcowa (marginalna) stopa substytucji

Mówi ile musimy poświęcić kapitału, aby móc zatrudnić kolejnych pracowników.

Stosunek, zgodnie z którym można zastąpić jeden czynnik produkcji drugim czynnikiem tak, aby wielkość produkcji nie uległa zmianie nazywa się marginalną stopą technicznej substytucji - MSTS

Efekt skali produkcji

Prawo malejących lub nieproporcjonalnych przychodów odnosi się do procesów produkcyjnych w krótkim okresie czasu, czyli do takich, gdzie przynajmniej jeden czynnik jest stały a inne zmienne.

Efekty skali produkcji odnoszą się natomiast do procesów produkcji, w których wszystkie czynniki są zmienne, a ich zmiany odbywają się wg stałych proporcji. W tym znaczeniu efekty skali dotyczą długiego okresu czasu. Istnieją stałe, malejące i rosnące efekty skali produkcji

ZYSK EKONOMICZNY = PRZYCHODY CAŁKOWITE - (KOSZTY EXPLICITE + KOSZTY IMPLICITE)

Zysk nadzwyczajny (zysk ekonomiczny) - ponadzwyczajny lub nadzwyczajny; czysty zysk - zysk po odjęciu wszystkich kosztów jawnych i ukrytych

Zysk normalny - koszt alternatywy właściciela kapitału - jeśli ekonomiczny koszt wychodzi zero. Taka wielkość zysku księgowego, która dokładnie odpowiada wielkości kosztów ukrytych. O zysku normalnym mówimy wtedy, gdy przychód (utarg) całkowity dokładnie odpowiada poziomowi kosztu całkowitego. W ujęciu ekonomicznym część zysku traktowana jest jako koszt. Przedsiębiorca angażuje w przedsięwzięcie gospodarcze swoje umiejętności i zdolności - angażuje swój talent przedsiębiorczości. Przedsiębiorczość uznawana jest za jeden z czynników produkcji. W zamian za to przedsiębiorca musi otrzymać pewne wynagrodzenie minimalne - zysk normalny. Zysk ten jest kosztem implicite czyli ukrytym, związanym z alternatywnym zastosowaniem talentu (czynnika) przedsiębiorczości. Jeśli przedsiębiorca nie osiągnie zysku normalnego z prowadzonej działalności, wówczas przeniesie swe wysiłki na inną działalność.

Koszty stałe całkowite KSC (TFC) - ponoszone są przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości produkcji. Koszty te występują nawet wówczas, gdy produkcja wynosi zero. Tak więc jeśli wszystkie koszty stałe wynoszą 10 jednostek pieniężnych (tabela), wówczas koszt stały całkowity pozostaje niezmienny, niezależnie od rozmiarów produkcji.

Koszty stałe przeciętne KSP (AFC) - nazywane również kosztem stałym jednostkowym, powstaje z podzielenia kosztu stałego całkowitego przez wielkość produkcji:

Koszt zmienny całkowity KZC - rośnie w miarę zwiększania rozmiarów produkcji, przy czym tempo wzrostu kosztów jest nierównomierne. Początkowo KZC rośnie wolniej (przyrosty kosztu są malejące), następnie zaś, po przekroczeniu pewnego poziomu produkcji, zaczyna wzrastać szybciej (przyrosty kosztu są rosnące)

Koszt zmienny przeciętny KZP - otrzymujemy dzieląc koszt zmienny całkowity przez wielkość produkcji. KZP zmniejsza się wraz ze wzrostem produkcji, a następnie po przekroczeniu przez produkcję pewnej wielkości, zaczyna rosnąć.

Koszt całkowity produkcji KC - jest sumą kosztów stałych całkowitych i kosztów zmiennych całkowitych

Koszt całkowity przeciętny (KCP) - jest kosztem całkowitym przypadającym na jednostkę produktu

koszt MARGINALNY

Koszt marginalny jest ważną kategorią ekonomiczną dla producenta pozwalającą ocenić rentowność decyzji dotyczącej powiększenia produkcji o kolejną dodatkową jednostkę

KM definiujemy jako zmianę kosztu całkowitego (ΔKC) wynikającą ze zmiany wielkości produkcji o dodatkową jednostkę (ΔQ)

rynek konkurencji doskonałej

Maksymalizowanie zysku - różnica pomiędzy kosztem a przychodem jest największa.

Na rynku konkurencji doskonałej jest:

• producenci dostarczają na rynek minimalną liczbę produktów

• bardzo wielu producentów (zaprzestanie produkcji przez 1 z nich nie jest zauważalne na rynku)

• doskonała mobilność czynników produkcji (możliwa szybka zmiana profilu produkcji)

• homogeniczność produktów (produkt oferowany na rynku jest jednakowy)

• szybkość (łatwość) wejścia na rynek

• doskonała informacja odnośnie cen

• dążenie do maksymalizacji zysku

• producent nie może sterować ceną na rynku

zysk ekonomiczny

zysk normalny

strata

rynek monopolistyczny

• monopolista jest ceno-twórcą (dyktuje ceny)

• nie ma swobody wejścia na rynek monopolu (bariery administracyjne, ekonomiczne, prawne)

• cel monopolisty to maksymalizacja zysku

idealna informacja rynkowa (wszystkim znana jest cena czy producent)

zysk ekonomiczny (dodatni)

zysk księgowy (normalny)

strata

oligopol

Wyraźna współzależność wszystkich decyzji różnych podmiotów, muszą liczyć się z posunięciami konkurentów.

Równowaga NASHA - nikt nie ma zamiaru zmieniać strategii w celu dostosowywania się do konkurencji.

Założenia modelu oligopolu:

• produkty jednorodne lub zróżnicowane (np. rynek samochodów osobowych)

• niewielka liczba sprzedawców i wielu kupujących

• ograniczony dostęp do rynku

• pełna informacja o rynku

ceny u wszystkich konkurentów utrzymują się na zbliżonym poziomie.

• rodzaje porozumień monopolistycznych

fuzje

Łączenie się różnych przedsiębiorstw. Może mieć charakter krótkotrwały, przejściowy lub też trwały. Zmiany w strukturach organizacyjnych i własnościowych łączących się przedsiębiorstw.

pool (ring)

Luźne porozumienie zawierane w celu realizacji przedsięwzięć:

• wspólna polityka cenowa

• określenie rynków zbytu

• tworzenie wspólnych funduszy

Najczęściej charakter doraźny (np. w okresie złej koniunktury)

kartel

Powstaje w celu ograniczenia konkurencji. Porozumienia dotyczą z reguły:

• poziomu cen

• rozmiarów produkcji

• rynków zbytu

Ograniczając produkcję, sztucznie windują cenę, co umożliwia maksymalizację zysku. Zysk z reguły dzieli się między uczestników proporcjonalnie do ustalonych kontyngentów.

syndykat

Zbliżony do kartelu. Wspólne biuro handlowe zrzeszonych firm, które w ich interesie prowadzi politykę cen i zajmuje się zbytem towarów. Określa globalne rozmiary produkcji oraz limity produkcyjne dla firm wchodzących w jej skład.

trust

Przedsiębiorstwa tracą osobowość prawną i niezależność ekonomiczną. Łączenie swoich kapitałów i poddanie się wspólnemu kierownictwu lub opanowanie jednego przedsiębiorstwa przez inne. Zyski dzielone proporcjonalnie do udziałów.

koncern

Przedsiębiorstwa mają osobowość prawną, ale wspólny zarząd i jednego właściciela. Zamiera konkurencja między nimi. Polityka podporządkowania centrali. Powiązania pionowe - przedsiębiorstwa z pokrewnych lub uzupełniających się gałęzi przemysłu. Powiązania poziome - firmy z tej samej branży.

konglomerat

Obok działalności podstawowej - również inne formy działalności (chęć rozłożenia ryzyka finansowego).

holding

Spółka akcyjna posiadająca akcje różnych przedsiębiorstw należących do jednej gałęzi przemysłu.

1

---