Dokumentacja i ewidencja
kredytów w świetle rachunkowości
jednostek gospodarczych i bankowej

Spis treści:

Wprowadzenie .............................................4

II. Warunki otrzymania kredytu i ich

dokumentacja .........................................5-11

1. Ogólna charakterystyka kredytu ............12-23

2. Ewidencja kredytów ...............................24-33

3. Znaczenie kredytów w gospodarce rynkowej -

Wnioski .......................................................34

4. Załącznik ....................................................35

VII. Bibliografia .................................................36

Termin „kredyt” wywodzi się z łacińskiego credere - wierzyć i creditum - rzecz powierzona.

Kredyt powstał i rozwinął się w wyniku wymiany towarów oraz stosunków towarowo-pieniężnych, gdy dochodziło do oddzielenia w czasie dostawy towarów od zapłaty należności za towar.

Dzisiaj, przedsiębiorstwa potrzebują funduszy zarówno na rozpoczęcie działalności, jak i na jej kontynuację. Wydatki pieniężne na cele bieżące i rozwojowe mogą być przez nie finansowane zarówno ze źródeł własnych na ogół ogranicza ich możliwości rozwoju. Dlatego też w gospodarce rynkowej powszechnym zjawiskiem jest wykorzystywanie przez podmioty gospodarcze także funduszy ze źródeł obcych, m.in. KREDYTÓW.

ABY NEGOCJACJE KREDYTOWE ZOSTAŁY ZAKOŃCZONE SUKCESEM:

Należy przyjść na spotkanie w banku przynosząc podstawowe dokumentami i materiały, które

przedstawiają firmę i zamierzone przedsięwzięcie.

Musimy pamiętać, że dla banku bardzo ważna jest osoba właściciela firmy, który ubiega się o

finansowanie. Delegowanie „przedstawicieli”, którzy, co najgorsze, niejednokrotnie nie posiadają

żadnych pełnomocnictw i nie mogą zajmować określonego stanowiska wobec propozycji banku,

nie najlepiej świadczy o firmie i jej właścicielu. Dlatego musi on przyjść na rozmowę osobiście.

Poważny przedsiębiorca, który chce samodzielnie realizować projekt, musi znać jak najwięcej

szczegółów z nim związanych, w tym wyniki analizy finansowej. Zadaniem przedsiębiorstwa jest

udowodnienie bankowi, że udzielone finansowanie jest również dla banku dobrym interesem.

Nie należy wypowiadać uwag na temat biurokratycznych metod pracy w obecności przedstawi-

-ciela banku, nawet jeżeli są one trafne.

Nie można podczas rozmów dawać do zrozumienia, że tylko my jesteśmy specjalistami w dzie-

-dzinie, którą reprezentujemy, a w banku brak jest fachowców, którzy w rzetelny sposób są

w stanie ocenić nasz projekt.

Należy starać się współpracować z bankiem, bowiem bank, doradzając np. inne warunki płatności

w negocjowanym kontrakcie, który będzie przedmiotem finansowania, stara się zminimalizować

ryzyko transakcji.

Trzeba być świadomym tego, że bank zobowiązany jest do przestrzegania tajemnicy bankowej

i wszystkie informacje, które mu w czasie rozmów przekazujemy, są w pełni tajne i nie mogą być

pod żadnym pretekstem ujawnione.

Potencjalny kredytobiorca powinien cenić czas innych i koniecznie przestrzegać ustalonych

terminów.

Na spotkanie należy przyjść punktualnie, kilka minut przed planowanymi rozmowami.

Należy podpisywać tylko taką umowę kredytową, której treść bardzo dokładnie jest nam znana

i jesteśmy przekonani, że wszelkie jej postanowienia właściwie regulują prawa i obowiązki stron.

Nigdy podczas rozmów nie możemy poddawać się emocjom.

Praktyczną radą dla zainteresowanych będzie posiadanie notatnika, w którym można notować

przebieg rozmów i ewentualne uwagi banku.

Powinniśmy wziąć wizytówki osób, które biorą udział w rozmowach.

Zdolność kredytowa

Zdolność kredytowa jest to bieżąca i przewidywana wypłacalność

ubiegającego się o kredyt, oparta o efektywność prowadzonej

działalności i jej perspektywy w takim okresie, na jaki rozciąga się

korzystanie z kredytu. Bank, oceniając zdolność kredytową,

koncentruje się na szeroko pojętej analizie sytuacji ekonomiczno-

finansowej kredytobiorcy, opierając się o wielkość posiadanego

majątku pozostającego w dyspozycji kredytobiorcy.

Ocena stopnia ryzyka banku jest prowadzona według światowych metodologii, z zastosowaniem pięciostopniowej skali:

• I kredyt bez większego ryzyka

• II kredyt z minimalnym widocznym ryzykiem

• III kredyt ze średnim widocznym ryzykiem

• IV kredyt z dużym widocznym ryzykiem

• V strata (nie oczekuje się pełnej spłaty kredytu, a możliwość jego odzyskania istnieje jedynie w dłuższym czasie)

Podstawą oceny ryzyka jest analiza:

1. płynności finansowej

2. rentowności

3. struktury kapitałowo-majątkowej

4. możliwości zbytu

5. źródeł zaopatrzenia w surowce, materiały i towary

6. perspektyw rozwojowych

7. działalności kierownictwa

8. zabezpieczenia kredytu w majątku płynnym kredytobiorcy

FORMY ZABEZPIECZENIA KREDYTÓW:

poręczenie według prawa cywilnego

weksel własny „in blanco”

poręczenie wekslowe

przelew wierzytelności

gwarancja bankowa

przewłaszczenie na zabezpieczenie

kaucja

blokada środków zgromadzonych na rachunkach bankowych

zastaw na zasadach ogólnych, bankowych lub na prawach

przystąpienie do długu

hipoteka umowna, kaucyjna

Stosuje się jedną lub kilka form zabezpieczeń jednocześnie.

Bank ustala formę zabezpieczenia kredytu

w porozumieniu z kredytobiorcą biorąc pod uwagę:

• Rodzaj i wysokość kredytu oraz okres kredytowania

• Status prawny kredytobiorcy

• Standing finansowy

• Typowe oraz indywidualne ryzyko związane z udzieleniem kredytu

• Przewidywany nakład pracy banku oraz koszty zabezpieczenia dla banku i dla kredytobiorcy

• Realną możliwość zaspokojenia roszczeń banku w możliwie najkrótszym czasie z przyjętego zabezpieczenia

W okresie kredytowania dopuszcza się możliwość zmiany formy zabezpieczenia kredytu:

na wniosek kredytobiorcy na żądanie banku za zgodą

po wyrażeniu zgody przez bank kredytobiorcy

WNIOSEK

Wniosek o przyznanie kredytu należy składać w oddziałach i filiach

banków. Powinien być on podpisany przez osoby upoważnione do

składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych

wnioskodawcy. Wniosek powinien zawierać niezbędne informacje

dotyczące efektywności przedsięwzięcia, które ma być finansowane

kredytem bankowym, a w szczególności:

• kwotę wnioskowanego kredytu i jego cel

• proponowany okres wykorzystania i spłaty kredytu

• kwotę kapitału własnego angażowanego w przedsięwzięcie

• opis sytuacji finansowej kredytobiorcy przed i po zaciągnięciu kredytu

• proponowana formę zabezpieczenia kredytu

W przypadku finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych

dodatkowo wymagane jest przedstawienie analizy ekonomicznej

(`feasibility study' lub `cash flow') i studium przyszłego

przedsięwzięcia.

Decyzja o przyznaniu lub odmowie udzielenia kredytu jest podejmowana w ciągu:

• 14 dni od daty złożenia wniosku wraz z kompletem niezbędnych dokumentów

• 30 dni w przypadku kredytów inwestycyjnych

Umowa

Umowa kredytowa ma regulować prawa i obowiązki stron

tak, aby przebieg transakcji był niezakłócony. Im lepiej

sporządzona, im więcej spraw reguluje i przewiduje, tym

łatwiejsza i bezproblemowa jest współpraca pomiędzy

bankiem i kredytobiorcą.

PRZYKŁADY NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCYCH WARUNKÓW

DODATKOWYCH DO UMÓW KREDYTOWYCH:

zakończenie inwestycji w terminie

osiągnięcie pełnej zdolności produkcyjnej w określonym terminie

uzyskanie określonej wielkości produkcji, sprzedaży i/lub eksportu

osiągnięcie odpowiedniego poziomu wskaźników ekonomicznych

i finansowych analizowanych w studium wykonalności projektu

zachowanie przez kredytobiorcę w okresie obowiązywania umowy

kredytowej nie zmienionego stanu prawno-organizacyjnego

zawarcie odpowiednich umów ubezpieczenia

informowanie kredytobiorcy o wielkości i strukturze należności

przeterminowanych

terminowe regulowanie zobowiązań podatkowych i zobowiązań

zrównanych z nimi oraz rzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych

umożliwienie przedstawicielom banku dokonywania inspekcji w siedzibie

kredytobiorcy i udostępnienie wszelkich informacji o jego sytuacji

finansowo-ekonomicznej

ograniczenie prawa kredytobiorcy do ubiegania się o dalsze kredyty

w innych bankach oraz prawa do sprzedaży, dzierżawy lub innej zmiany

mającej wpływ na zmniejszenie majątku i kapitału firmy

zmniejszenie zakresu zmiany profilu działalności kredytobiorcy

utrudnienie nabywania składników majątkowych w leasingu

ograniczenie działalności kredytobiorcy mogącej narazić go na zapłatę

dodatkowych świadczeń

CELEM ZAMIESZCZENIA DODATKOWYCH WARUNKÓW DO UMÓW JEST:

• umożliwienie bankowi należytej bieżącej oceny sytuacji kredytobiorcy

• dyscyplinowanie kredytobiorcy do osiągnięcia założonych efektów

• umożliwienie prawidłowego monitoringu udzielonego finansowania i wczesnego reagowania na niepożądane zjawisko występujące u kredytobiorcy

KREDYT oznacza stosunek ekonomiczny polegający na odstąpieniu przez jedną ze stronna rzecz drugiej strony określonej wartości w pieniądzu lub towarach, pod warunkiem zwrotu w oznaczonym terminie ekwiwalentu tej wartości. Korzystanie z kredytu wiąże się z określonymi kosztami, najczęściej w formie oprocentowania.

STRONY UMOWY KREDYTOWEJ

KREDYTODAWCA KREDYTOBIORCA

(WIERZYCIEL) (DŁUŻNIK)

strona odstępująca określoną wartość. strona otrzymująca określoną wartość.

Kredytodawcą może być osoba prywatna, Kredytobiorcą może być ludność oraz

lub podmiot gospodarczy, jednak najczęściej jednostka gospodarcza z różnych dzia-

jest nim bank lub kasa oszczędnościowa. łów gospodarki narodowej i różnej

wielkości.

Kredyty mogą być klasyfikowane według różnych kryteriów i przekrojów. Mimo wielkiego bogactwa form i rodzajów kredytów można przyjąć na cele poznawcze pewne kryteria pozwalające wyodrębnić podstawowe układy klasyfikacyjne. Do nich można zaliczyć klasyfikację kredytów według podmiotów powstających w stosunkach kredytowych, okresu na jaki udzielono kredytu, przedmiotu kredytu oraz techniki operacji kredytowych.

PODZIAŁ KREDYTÓW

z punktu widzenia kryterium czasu wyodrębniamy:

KREDYTY KREDYTY KREDYTY

KRÓTKOTERMINOWE ŚREDNIOTERMINOWE DŁUGOTERMINOWE

z punktu widzenia przeznaczenia środków kredytowych wyróżniamy:

KREDYTY KREDYTY

OBROTOWE INWESTYCYJNE

z punktu widzenia sposobu udzielania kredytów:

W RACHUNKU W RACHUNKU KREDYT KREDYT

BIEŻĄCYM KREDYTOWYM DYSKONTOWY Z DYSKONTEM

PODZIAŁ TRANSAKCJI KREDYTOWYCH

KREDYTY POŻYCZKI STANDARDOWE AWALE KREDYTOWE

PIENIĘŻNE (poręczenia, gwarancje)

ZE WZGLĘDU NA OKRES SPŁATY KREDYTY DZIELIMY NA:

DŁUGOTERMINOWE ŚREDNIOTERMINOWE KRÓTKOTERMINOWE

termin spłaty dłuższy termin spłaty dotyczy kilku termin spłaty wynosi od

niż 5 lat lat, najczęściej 1 do 5 lat kilku miesięcy do 1 roku

KREDYTY DŁUGOTERMINOWE mogą być traktowane w jednostce gospodarczej jako źródło finansowania działalności bez potrzeby jego odnawiania przez dłuższy okres. W związku z tym kredyty długoterminowe są traktowane tak jak kapitały własne wchodzące wspólnie w pojęcie kapitału stałego.

KREDYTY KRÓTKOTERMINOWE ulegają wielokrotnej zmianie w ciągu roku, co wymusza na jednostce gospodarczej konieczność dopilnowania terminów ich spłaty. Przekroczenie tych terminów zwiększa koszty obsługi zobowiązań (odsetki o wyższej stopie procentowej), a także może wpływać na zmniejszenie bieżącej płynności finansowej.

KREDYTY

KRÓTKOTERMINOWE

udzielane są w:

RACHUNKU BIEŻĄCYM RACHUNKU KREDYTOWYM

kredyt może być uzyskany tylko kredyt w tym rachunku polega na

w takim banku, w którym kredy- ewidencji jego wykorzystania,

-tobiorca posiada rachunek oprocentowania i spłat na

bieżący. Po jego przyznaniu oddzielnym rachunku bankowym.

bank wyraża w umowie zgodę Wariantem tego kredytu jest tzw.

na wykorzystanie decyzji linia kredytowa, przy której określa

płatniczych (np. czekami, prze- się w umowie górny pułap (limit)

lewami) do ustalonej sumy, wykorzystania kredytu.

nawet w przypadku braku

środków na rachunku bieżącym.

KREDYTY W RACHUNKU BIEŻĄCYM

Jedną z częstszych metod udzielania kredytów podmiotom gospodarczym jest kredyt w rachunku bieżącym. Rachunek bieżący jest często nazywany rachunkiem depozytowym, czy też rozliczeniowym, ponieważ służy do ewidencji przyjętych przez bank, a zdeponowanych przez deponenta, środków pieniężnych oraz do wykonywania w imieniu klienta rozliczeń z jego kontrahentami. Konto to jest jednym z typowych kont pasywnych, zobowiązaniowych, a saldo Ct informuje, że bank ma zobowiązania wobec klienta z tytułu posiadania przez niego własnych środków pieniężnych na rachunku bieżącym.

Banki udzielały i coraz częściej udzielają kredytów w rachunku bieżącym, mających charakter kredytów odnawialnych, krótkoterminowych.

Umowa o kredyt w rachunku bieżącym zawierana jest najczęściej na okres 1 roku, z możliwością jej przedłużenia. Umowa kredytowa upoważnia kredytobiorcę do składania zleceń płatniczych obciążających rachunek, a bank do wykonania dyspozycji do wysokości udzielonego kredytu, czyli na rachunku bieżącym może być saldo Dt (nie wyższe niż limit przyznanego kredytu), oznaczające wysokość należności banku z tytułu wykorzystanego przez kredytobiorcę kredytu w rachunku bieżącym. Każdy wpływ środków na rachunek bieżący, ewidencjonowany po stronie Ct konta „Rachunek bieżący” 131 ( 270 ), jest jednocześnie spłatę kredytu. Kredytobiorca oszczędza w ten sposób na odsetkach, bo każdy wpływ na rachunek bieżący klienta zmniejsza automatycznie jego zadłużenie.

Przy tej metodzie kredytowania podmiotu (klienta) występuje określenie „wolnej marży kredytu”.

WOLNA MARŻA KREDYTU= WYSOKOŚĆ UDZIELONEGO KREDYTU - SALDO Dt 131 (270)

Fakt przyznania kredytobiorcy kredytu w rachunku bieżącym nie jest księgowany na kontach bilansowych, jednak na rachunku klienta zaznacza się limit dopuszczonego zadłużenia. Natomiast przyznanie kredytu oznacza, że bank zobowiązał się do postawienia do dyspozycji klienta środków pieniężnych.

Kredyty bankowe w rachunku kredytowym

Ewidencja kredytu w rachunku kredytowym jest najbardziej rozpowszechnioną formą ewidencji. Polega ona na otwarciu odrębnego konta dla ewidencji kredytu udzielanego kredytobiorcy. Oczywiście dobór konta zależy od rodzaju podmiotu - kredytobiorcy: podmioty finansowe, niefinansowe i budżetowe oraz od rodzaju kredytu (klasyfikacja przedmiotowa kredytów). Klasyfikacja ta jest bardzo rozwinięta w zakresie kredytów udzielanych podmiotom niefinansowym.

W Zespole 2 WPKB znajduje się 8 kont syntetycznych, służących do ewidencji kredytów według przedmiotu finansowania. Są to:

200 „Kredyt dyskontowy”, udzielany na weksle handlowe

201 „Kredyt finansujący operacje zagraniczne” (importowe, eksportowe)

202 „Kredyt finansujący krajową gospodarkę”

203 „Kredyt na cele mieszkaniowe” budownictwo mieszkaniowe, spółdzielcze, prywatne

204 „Kredyt na inwestycje centralne”

205 „Kredyt z tytułu kart płatniczych”, finansujący zrealizowane płatności przez posiadaczy kart płatniczych

206 „Kredyty pozostałe” nie księgowane na kontach 200-205

208 „Kredyt kontraktowy” finansujący budownictwo mieszkaniowe na warunkach określonych odrębnymi przepisami.

Kredyty te zaliczane są do grupy 20 „Należności normalne”, gdyż sytuacja finansowa kredytobiorców „jest normalna" - bank nie ma zastrzeżeń do kondycji finansowej określonej terminem: zdolność kredytowa, czyli możliwości spłaty w terminie kredytu wraz z odsetkami.

Zasady korzystania z kredytów w rachunku kredytowym reguluje umowa zawarta pomiędzy bankiem a kredytobiorcą. W umowie tej określa się wysokość kwoty kredytu, stopę oprocentowania, sposób i terminy spłaty odsetek i kredytu i in. warunki.

Od udzielonego kredytu bank pobiera prowizję jako wynagrodzenie, zwrot ponoszonych kosztów pracy i kosztów materialnych związanych ze świadczoną usługą.

Prowizja jest ustalana procentem od kwoty kredytu wynikającej z umowy. Wysokość stopy procentowej jest określona przez bank, ale może być negocjowana i stanowić jeden z elementów umowy kredytowej. Stopa procentowa do obliczenia prowizji ma zastosowanie jednorazowe, czyli nie jest obliczona w stosunku rocznym, jak to jest praktykowane przy obliczaniu odsetek. Również kwota prowizji pobierana jest jednorazowo przed udzieleniem kredytu. Prowizja stanowi zrealizowany kasowo przychód banku.

Od udzielonego kredytu bank pobiera odsetki. Stanowią one wynagrodzenie za prawo korzystania z cudzego pieniądza. W tym wypadku jest to wynagrodzenie za korzystanie ze środków pieniężnych banku.

STOPA PROCENTOWA jest ceną kredytu i jest jednym z podstawowych elementów umowy kredytowej. W zasadzie stopa procentowa, jako jeden z warunków korzystania z kredytów banku, jest podawana w regulaminie kredytowym. Wysokość stopy procentowej zależna jest od rodzaju kredytu, ryzyka kredytowego, zabezpieczenia i innych okoliczności, w związku z czym może być negocjowana.

ODSETKI są przychodem banku z tytułu udzielonego kredytu. Naliczane są systematycznie, zgodnie z umową, przez zastosowanie stopy procentowej w stosunku rocznym. Oblicza się je według wzoru:

ODSETKI (O) = KAPITAŁ x STOPA PROCENTOWA x LICZBA DNI

100 x 360 (lub 365)

Odsetki są księgowane na konta przychodów banku, tj. po stronie Ma kont Zespołu 8, w grupie odpowiadającej rodzajowi podmiotu, z którym bank zawarł umowę o kredyt:

800 - podmioty finansowe

810 - podmioty niefinansowe

820 - podmioty sektora budżetowego

Gdy odsetki są pobrane z góry za dłuższe okresy, powinny być rozliczone w czasie przez konta Zespołu 5, gdyż, zgodnie z zasadą noty memoriałowej, odsetki powinny być zaliczane do przychodów tego okresu, którego dotyczą.

KREDYTY BANKOWE DŁUGOTERMINOWE

Konto 137 „Kredyty bankowe długoterminowe” służy do ewidencji krajowych

i zagranicznych kredytów bankowych długoterminowych (z terminem spłaty powyżej 1 roku). Udzielenie kredytu przez bank, w zależności od ustaleń umowy, może polegać na:

• sukcesywnym pokrywaniu przez bank dyspozycji jednostki z tytułu wykorzystania kredytu, do wysokości ustalonej w umowie - z ewidencją na rachunku bieżącym i na rachunku kredytu.

• przekazywaniu na rachunek bieżący (lub inny) całej kwoty udzielonego kredytu lub części pomniejszonej o pobrane z góry odsetki.

Gdy środki, zgodnie z umową, otrzymane jako pełna należność z tytułu przyznanego kredytu, są mniejsze od sumy kredytu jaka podlegać będzie spłacie, różnicę wykazuje się w księgach rachunkowych jako koszty przyszłych okresów i odpisuje w równych ratach w ciągu okresu, na jaki zaciągnięto kredyt.

Kredyty bankowe w walutach obcych wykazuje się w księgach rachunkowych w wartości nominalnej oraz jako wartości przeliczone na złote polskie według kursu ustalonego dla danej waluty obcej przez bank, z którego usług korzystała dana jednostka. Jeżeli w dniu kończącym rok obrotowy średni kurs walut obcych różni się od kursu przyjętego przy ustalaniu kredytu bankowego, wartość stanu kredytów ustala się według kursu średniego w dniu kończącym rok obrotowy ustalonego przez Prezesa NBP.

KREDYT DYSKONTOWY

Kredyt dyskontowy należy do podstawowych form kredytowania jednostek gospodarczych w warunkach gospodarki rynkowej. W tej formie gospodarki ma zastosowanie weksel wystawcy (trasanta), wydany płatnikowi (trasatowi), stanowiący polecenie zapłaty kwoty wymienionej na wekslu (tracie) na rzecz remitenta, czyli osoby której kwota wekslowa będzie wypłacona. Występują więc trzy osoby powiązane rozliczeniem.

Wyróżniamy weksle własne (sola) , w których wystawca, będący równocześnie płatnikiem, zobowiązuje się do zapłaty remitentowi kwoty weksla. Kwota ta zawiera zwykle zobowiązanie powiększone o odsetki należne wierzycielowi za zwłokę w otrzymaniu należności w terminie płatności weksla.

Wierzyciel może odstąpić weksel osobie trzeciej poprzez indos - przeniesienie praw płynących z weksla - lub złożyć weksel w banku do dyskonta, czyli odstąpić go bankowi celem otrzymania należności wekslowej w terminie wcześniejszym.

Przed udzieleniem kredytu weksel, mający stanowić przedmiot kredytu, jest badany przez istniejący w banku komitet dyskontowy (kredytowy).

Operacja dyskonta weksla polega na wykupieniu weksla przez bank od podmiotu gospodarczego przed upływem terminu płatności. Banki przyjmują do dyskonta weksle pochodzące z operacji gospodarczych, tzw. weksle towarowe, w odróżnieniu od weksli finansowych, których przyczyną są transakcje pieniężne, gdy płatność przypada nie wcześniej niż po 15 dniach od daty przedłożenia bankowi i nie później niż po 3 miesiącach od tej daty. Przyjęcie weksla do dyskonta bankowego powoduje, że w miejsce kredytu towarowego udzielonego odbiorcy towaru przez dostawcę w wyniku odroczenia płatności za towar, zostaje uruchomiony kredyt bankowy. Bank udziela więc kredytu przyjmując na siebie rolę wierzyciela w miejsce posiadacza weksla, który staje się dłużnikiem banku.

Kwota środków postawionych do dyspozycji podawcy weksla jest mniejsza od kwoty nominalnej weksla o kwotę dyskonta, czyli sumę odsetek przypadającą na sumę wekslową. Kwotę dyskonta oblicza się tak samo jak kwotę odsetek, tzn. uwzględnia się kwotę nominalną weksla, liczbę dni do wykupu i stopę dyskontową. W związku z tym wysokość kwoty dyskontowej zależy od kwoty nominalnej weksla oraz ustalonej przez bank stopy dyskontowej, a także od liczby dni pozostających do terminu wykupu weksla. Kwota dyskonta jest dla banku przychodem z operacji dyskontowych. Kwotę udzielonego kredytu bank wypłaca podawcy weksla gotówką lub przekazuje ją na dobro jego rachunku.

Od udzielonych kredytów dyskontowych banki pobierają prowizję obliczaną procentem od wartości weksla. Prowizja także stanowi przychód banku.

Przyjęty do dyskonta weksel ewidencjonuje się w terminarzu weksli przyjętych do dyskonta, co pozwala na kontrolę zapadalności terminów zapłaty należności. Sam weksel zaś przechowuje się w skarbcu, w zbiorach weksli zdyskontowanych, które należą do niegotówkowych wartości skarbcowych.

KREDYT Z DYSKONTEM

Podobieństwo nazw kredyt z dyskontem i kredyt dyskontowy związane jest z techniką określania w obu kredytach kwoty kredytu, jaką ma spłacić kredytobiorca (dłużnik), i kwoty kredytu, jaką kredytobiorca otrzyma do dyspozycji.

Bank zawiera umowę o kredyt, którego wysokość obejmuje kwotę udostępnianych klientowi środków pieniężnych (kapitału), powiększoną o kwotę odsetek, jakie naliczył bank za umowny okres korzystania przez klienta z pieniędzy banku, z uwzględnieniem stopy procentowej.

Technika tego kredytu polega więc na obliczeniu z góry kwoty odsetek należnych bankowi i powiększeniu o nią kwoty kredytu, ustalając sumę, jaką kredytobiorca zwróci bankowi.

Wypłacając klientowi kwotę zaciągniętego kredytu bank zmniejsza ją o należne odsetki, potrącając - dyskontując - je z góry w momencie wypłaty. Natomiast klient spłaca kredyt ratami obliczonymi od kwoty długu, tzn. kwoty kredytu wraz z odsetkami. Raty spłat będą więc zawierały w sobie część kapitałową i część odsetkową.

Kredyt z dyskontem zaliczany jest do kredytów pozostałych, gdyż jest głównie udzielany ludności jako kredyt konsumpcyjny. W tym zakresie występuje wiele różnych kredytów, np. kredyt w rachunku bieżącym udzielany posiadaczom kont osobistych (ROR), kredyt na sprzedaż ratalną i in.

Techniki udzielania tego kredytu przesądzają o sposobie prowadzenia ewidencji wypłaty, spłat i należnych bankowi odsetek i pobieranych prowizji. Techniki księgowania muszą więc uwzględniać techniki stosowane w operacjach bankowych.

KREDYTY BANKOWE PRZETERMINOWANE

Konto 135 służy do ewidencji krajowych i zagranicznych kredytów bankowych - zarówno długoterminowych, jak i krótkoterminowych - które nie zostały spłacone w terminie określonym w umowie. Konto to ma zastosowanie w przypadku przenoszenia przez bank kredytów nie spłaconych w terminie na odrębne konta.

Konto „Kredyty bankowe przeterminowane” obciąża się za spłatę kredytów przeterminowanych, a uznaje za ich powstanie w wyniku przeniesienia z innych kont kredytów (137, 138) lub naliczania odsetek (jeżeli są naliczane na tym rachunku, a nie na rachunku bieżącym).

Do konta 135 ”Kredyty bankowe przeterminowane” nie prowadzi się ewidencji analitycznej.

INNE RODZAJE KREDYTÓW:

KREDYT REFINANSOWY kredyt udzielany przez bank centralny bankom komercyjnym. Bank centralny

określając stopę procentową kredytu refinansowego wpływa na oprocento-

-wanie kredytów udzielonych przez banki komercyjne

KREDYT BUDŻETOWY bezzwrotna suma środków pieniężnych postawionych do dyspozycji jednos-

-tek wykonujących zadania budżetowe

KREDYT PUBLICZNY kredyt zaciągany przez osoby o charakterze publiczno-prawnym (gmina,

państwo) lub publiczne instytucje finansowe. Może on przyjmować

formę pożyczki lub przedłużenia terminu zapłaty ceny kupna. Kredyt ten

może występować jako bezprocentowy albo oprocentowany

KREDYT LOKACYJNY udzielany na dłuższy termin i dający pewną rentę

KREDYT OBIEGOWY udzielany na krótki okres czasu celem ułatwienia wymiany towarów

KREDYT KONSUMPCYJNY kredyt udzielany na cele konsumpcyjne

KREDYT PRODUKTYWNY kredyt udzielany na cele wytwórcze

KREDYT OSOBISTY polega na zaufaniu wierzyciela do osoby dłużnika i jego sytuacji finansowej

KREDYT RZECZOWY polega na zabezpieczeniu się przez wierzyciela pewnym rzeczo-

wym prawem na określonym przedmiocie

KREDYT HIPOTECZNY przy którym wierzyciel ma prawo zastawu na nieruchomości

KREDYT ROLNICZY może być on zaciągnięty na nabycie lub utrzymanie posiadłości albo może

być przeznaczony na zwiększenie dochodowości z gruntu

KREDYT OBROTOWY udzielany jest na finansowanie działalności eksploatacyjnej (np. na zakup

materiałów lub towarów)

KREDYT INWESTYCYJNY udzielany na finansowanie nakładów mających na celu stworzenie nowych

lub modernizację i powiększenie już istniejących środków trwałych

(np. maszyn, urządzeń, budynków)

Ewidencja kredytów posiada bardzo ważne zadania stawiane ze strony banku oraz ze strony banku centralnego. Powodowane to jest znaczeniem działalności kredytowej dla banku prowadzącego tę działalność oraz dla banku centralnego, odpowiadającego za emisję pieniądza gotówkowego.

Dla banku centralnego realizującego politykę pieniężną, ważne są informacje dotyczące celu udzielonych kredytów. Dlatego w grupie 20 „NALEŻNOŚCI NORMALNE” jest rozwinięty układ służący do ewidencji kredytów udzielonych na poszczególne, wymienione tam cele. Jednak dla banku, jako kredytodawcy, ważnym jest pytanie, czy należność jest zwrotna. Dlatego plan kont przewiduje grupy kont służących do ewidencji kredytów według przeznaczenia i stopnia ryzyka. Wyróżniamy więc grupy kont:

1. 20 Należności normalne; tzn. należności do podmiotów znajdujących się w normalnej sytuacji finansowej; są to podmioty posiadające pełną zdolność kredytową

2. 21 Należności poniżej standardu; do tej grupy przenoszone są kredyty, gdy podmiot traci zdolność kredytową, co wyraża się głównie opóźnieniami w terminowym regulowaniu spłat rat kredytów i odsetek

3. 22 Należności wątpliwe; gdy notowane są opóźnienia w terminach spłat kredytów i odsetek, a równocześnie bank stwierdza pogorszenie zdolności kredytowej klienta

4. 23 Należności stracone; do ewidencji kredytów straconych, gdy stan finansowy kredytobiorcy nie pozwala mieć nadziei na odzyskanie wykorzystanego kredytu.

W strukturze Zespołów 1, 2 i 3 ujmujących konta przeznaczone do

księgowania należności zagrożonych, znajdują się konta służące do

ewidencji rezerw celowych o wspólnej nazwie „REZERWY CELOWE”.

Są to konta:

w Zespole 1: w Zespole 2: w Zespole 3:

138,148,158,168 218,228,238,248 328,338,348,358

Ewidencja kredytów krótkoterminowych

Wn 131 Ma Wn 138 Ma Wn 131 Ma

3 1A

Wn 135 Ma Wn 209 Ma

4 1B

Wn 762 Ma

2

OPERACJE GOSPODARCZE:

1. Wykorzystanie kredytu przez:

1A. Przekazanie części kwoty na rachunek bieżący

1B. Pokrywanie zobowiązań wobec dostawców na podstawie

dyspozycji kredytobiorcy

2. Naliczanie odsetek i prowizji od kredytu

3. Spłata kredytu

4. Przeniesienie niespłaconego w terminie kredytu na konto kredytu przeterminowanego

Konto 138 „Kredyty bankowe krótkoterminowe” może wyłącznie wykazywać saldo Ma - wyrażające stan zadłużenia z tytułu kredytu krótkoterminowego.

Ewidencja kredytu w rachunku bieżącym

w ewidencji bankowej

Wn 270 Ma

WYKORZYSTANIE SPŁATA

KREDYTU KREDYTU

Wn 101 Ma Wn 101 Ma

X w formie gotówkowej przyjęcie gotówki na podstawie

np. realizacja czeku gotówkowego bankowego dowodu wpłaty

501 Rozrachunki międzybankowe 501

511 Rozrachunki pomiędzy oddziałami 511

w formie bezgotówkowej np. obciążenie uznanie rachunku na podstawie

rachunku na podstawie wystawionej otrzymanego polecenia przelewu

dyspozycji polecenia przelewu

SALDO Dt SALDO Ct

oznacza kwotę kredytu wykorzystanego oznacza zobowiązanie banku wobec

w rachunku bieżącym klienta - jego środki własne

Wn 810 Ma Wn 209 Ma Wn 270 Ma

naliczenie odsetek od wykorzystanego spłata odsetek od kredytów

kredytu w rachunku bieżącym w rachunku bieżącym X

Ewidencja kredytu w rachunku kredytowym w ewidencji bankowej

20X Należności normalne

UDZIELENIE, SPŁATA

WYKORZYSTANIE KREDYTU

KREDYTU (części lub całości)

Wn 101 Ma Wn 101 Ma

X wypłata wpłata

Wn 270 Ma Wn 270 Ma

bezgotówkowo bezgotówkowo

uznając rachunek bieżący w ciężar rachunku bieżącego X

kredytobiorcy kredytobiorcy

501 Rozrachunki międzybankowe 501

511 Rozrachunki pomiędzy oddziałami 511

bezgotówkowo bezgotówkowo

na rachunek bieżący kredytobiorcy z rachunku bankowego w innym

w innym oddziale lub w innym oddziale lub innym banku

banku

Należności zagrożone

przekwalifikowanie kredytu

w sytuacji normalnej na

należności zagrożone

Ewidencja odsetek od należności kredytowych

Środki pieniężne

810 Przychody z tytułu odsetek Wn 209 Ma Rozrachunki

naliczenie odsetek od należności spłata odsetek przez

w sytuacji normalnej kredytobiorcę

Należności normalne

X

doliczenie odsetek

Odsetki od należności

zagrożonych

przekwalifikowanie odsetek od

należności zagrożonych

Ewidencja kredytów długoterminowych

Wn 131 Ma Wn 137 Ma Wn 131 Ma

3 1A

Wn 135 Ma Wn 209 Ma

• 
  
  
  1B

Wn 081 Ma

2

OPERACJE GOSPODARCZE:

1. Wykorzystanie kredytu inwestycyjnego przez:

1. przekazanie całej lub części kwoty na rachunek bieżący

2. pokrywanie w wyniku dyspozycji zobowiązań wobec dostawców

2. Zachowanie odsetek i prowizji od kredytu na inwestycje naliczonych w czasie realizacji

inwestycji

3. Spłata kredytu

4. Przeniesienie niespłaconej kwoty kredytu na dobro konta 135 „Kredyt przeterminowany”

Konto 137 „Kredyty bankowe długoterminowe” może wykazywać saldo Ct wyrażające stan zadłużenia z tytułu kredytu długoterminowego.

KOMITET DYSKONTOWY (KREDYTOWY)

dokładnie sprawdza weksel pod względem:

FORMALNYM MERYTORYCZNYM

czy weksel zawiera wszystkie czy zdolność kredytowa trasata

przewidziane prawem wekslo- (pierwszego dłużnika), trasanta

-wym i procedurą obrotu wek- oraz innych osób podpisanych

-slowego, tzn. czy nie ma wad na wekslu (a więc kolejno zobo-

formalnych, które utrudniłyby wiązanych do jego wykupienia)

dochodzenie należności zapewnia zwrot udzielonego

wekslowej. kredytu (należności bankowej)

przez wykupienie weksla.

Udzielenie kredytu następuje po podpisaniu umowy na jednorazowy kredyt dyskontowy lub też umowy o linię kredytową, czyli kredyt dyskontowy z przyznanym limitem, najczęściej dla stałych klientów na czas od 3 do 12 miesięcy z możliwością odnawiania.

Ewidencja kredytu dyskontowego

w ewidencji bankowej

udzielanego na podstawie weksla przyjętego do dyskonta

812 Przychody z operacji z podmiotami

niefinansowymi - PROWIZJE Wn 270 Ma

A

1

Wn 101 Ma

B

Wn 101 Ma 200 Kredyt dyskontowy

A

A

3

Wn 531 Ma

B Wn 501 Ma

B

2

Wn 270 Ma

C

Wn 501 Ma

D

Ewidencja kredytu z dyskontem w ewidencji bankowej

209 Odsetki 531 Przychody pobierane z góry 206 Kredyty pozostałe Wn 101 Ma

3 2

1

Wn 101 Ma

OPERACJE GOSPODARCZE:

1. udzielenie kredytu

2. miesięczna spłata raty

3. miesięczne przeniesienie odsetek (według zasady memoriału)

OPERACJE GOSPODARCZE:

1. Pobranie prowizji:

• A) przelewem

B) gotówką

2. Udzielenie kredytu:

1. kwota kredytu dyskontowego wypłacona gotówką

2. zaksięgowana kwota dyskonta

3. gdy kredyt przekazywany jest na konto podawcy weksla, posiadającego rachunek

w banku udzielającym kredytu

4. jeżeli podawca posiada rachunek bieżący w innym banku

3. Spłata kredytu:

1. gotówką

2. dokonana przez klienta z rachunku prowadzonego w innym banku

Ewidencja kredytów bankowych przeterminowych

Wn 131 Ma Wn 135 Ma Wn 131,137,138 Ma

• 
  1

Odsetki uzyskane

2

OPERACJE GOSPODARCZE:

1) Przeniesienie zadłużenia przeterminowanego

2) Odsetki od zadłużenia przeterminowanego

3) Spłata przeterminowanych kredytów

Konto 135 ”Kredyty bankowe przeterminowane” może wykazywać wyłącznie saldo Ma

wyrażające stan zadłużenia z tytułu kredytów przeterminowanych.

ZAŁĄCZNIK

Numery kont ewidencji kredytów:

081 „Inwestycje rozpoczęte”

131 „Rachunek bankowy”

135 „Kredyty bankowe przeterminowane”

137 „Kredyty bankowe długoterminowe”

138 „Kredyty bankowe krótkoterminowe”

209 „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami”

762 „Koszty operacji finansowych”

Numery kont ewidencji bankowej kredytów:

101 „Kasa

20X „Należności normalne”

200 „Kredyt dyskontowy”

209 „Należności z tytułu odsetek”

270 „Rachunek bieżący”

501 „Rozrachunki międzybankowe”

511 „Rozrachunki pomiędzy oddziałami”

531 „Przychody pobierane z góry”

810 „Przychody z tytułu odsetek”

812 „Przychody z operacji z podmiotami niefinansowymi -

Prowizje”

BIBLIOGRAFIA:

1. Marian Pałka „Zakładowy plan kont z komentarzem

dla jednostek prowadzących działalność gospodarczą”

WYDANIE I (według ustawy o rachunkowości, według

stanu prawnego na 10.02.1995 r.)

2. Stanisław Dębski „Ekonomika i organizacja

przedsiębiorstw” cz.II; Wydawnictwa Szkolne

i Pedagogiczne, Warszawa 1998.

3. Zdzisław Kołaczyk „Rachunkowość przedsiębiorstw” cz.II; materiały i podręczniki Mariana Pietraszewskiego;
   
   

4. M. Gmytasiewicz, A. Karmańska, J. Olchowicz, M. Paszula „Rachunkowość finansowa”

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

---