Szkółkarstwo sadownicze

Normy prawne dotyczące zasad produkcji i obrotu materiałem szkółkarskim:

Europejska Organizacja Ochrony Roślin EPPO

www.eppo.org

W Polsce produkcja i jakość szkółkarskiego materiału kwalifikowanego podlega określonym wymaganiom, które regulowane są przez zapisy zawarte w

Dzienniku Ustaw nr 108, poz. 1184 z dnia. 3.10.2001r.

www.prawo.lex.pl

www.sadownictwo.com.pl

Podkładki jabłoni do intensywnych sadów jabłoniowych

Typ podkładki
P22	na bardzo żyzne gleby i dla wielkoowocowych odmian
M9	na gleby od I do IV klasy, podkładka M9 nadaje się dla wszystkich odmian
M26,M7,P60,P14	na gleby klasy IV-V oraz "sad po sadzie" na glebie klasy III

Wykaz najczęściej stosowanych podkładek

Rodzaje podkładek	Podkładki generatywne	Podkładki wegetatywne
Grusze: silnie rosnące karłowe	Grusza kaukaska: Bella,Doria,Elia -	- Pigwa MA, MC, S1
Śliwy	Ałycza (Prunus cerasifera): Agata, Anna, Amelia Węgierka Wangenheima	GF 655/2, St. Julien A, Pixy

Czereśnia	Czereśnia ptasia (Prunus avium)	Czereśnia ptasia F12/1, Colt, PHL A, PHL B, PHL C, Gisela 5, MaxMa 14
Wiśnie	Czeresnia ptasia (Prunus avium) Antypka (Prunus mehaleb L.): Piast, Popiel	Czereśnia ptasia F 12/1, Colt
Morele	Morela (Prunus armenica L.) Ałycza (Prunus cerasifera)	-
Brzoskwinie	Brzoskwinia syberyjska C, Mandżurska, Siewka Rakoniewicka	-
Porzeczka i Agrest	-	Porzeczka złota (Ribes aureum L)
Orzech włoski	Orzech włoski (Juglans regia L)	-

Porównanie podkładek generatywnych i wegetatywnych

Cechy podkładek generatywnych	Cechy podkładek wegetatywnych
Powstają w wyniku swobodnego zapylenia v Są niejednolite pod względem genetycznym Posiadają dobrze rozwinięty i głęboko sięgający system korzeniowy Mają małe wymagania glebowe Drzewa na nich szczepione późno wchodzą w okres owocowania	Są wyrównane pod względem genetycznym Mają płytszy system korzeniowy • Drzewa na nich szczepione wcześniej wchodzą w okres owocowania • Zaletą ich jest określona dla danego typu podkładki siła wzrostu • Mają większe wymagania glebowe Drzewa wymagają konstrukcji wspierającej

Klasyfikacja siły wzrostu podkładek jabłon

Podkładki wegetatywne polecane do produkcji drzew owocowych w Polsce

Podkładki dla jabłoni
Superkarłowe	P22,
Karłowe	M9, P16, P2, P60
Półkarłowe	M26, P 14
Średnio silnie rosnące	MM106, M7
Silnie rosnące	A2
Podkładki pod grusze: Pigwa MA; S1
Podkładki pod śliwy: Eruni, St. Julien A, Pixy, GF 655/2
Podkładki pod czereśnie i wiśnie: F12/1, Colt, PHL A, PHLC, Gisela 5

Podkładka M9

• rośliny mateczne rosną słabo, pędy trudno się ukorzeniają.

• okres wegetacji kończy średnio wcześnie.

• drzewa szczepione na niej wchodzą wcześnie w okres owocowania.

• zalecana do odmian silnie rosnących.

• dość odporna na choroby.

• słaby system korzeniowy zmusza do prowadzenia drzew na niej szczepionych przy podporach.

• główna wada M9 jest w naszych warunkach niska wytrzymałość na mróz.

Selekty podkładki	charakterystyka
M 9 EMLA	miejsce wyhodowania: East Malling (Anglia); Większa wydajność w mateczniku, silniejsze pędy, lepsza zdolność ukorzeniania się.
M 9 T337	miejsce wyhodowania: NAKB (Holandia); Większa wydajność w mateczniku, pędy silniejsze, lepiej ukorzeniają się.
M 9 T339	miejsce wyhodowania: NAKB (Holandia); Nieco większa wydajność w mateczniku. Pędy są silniejsze, a liście większe i bardziej zielone.
Pajam 1	miejsce wyhodowania: CTIFL - Centre de Lanxade (Francja); Senilna forma podkładki M9. Większa wydajność w mateczniku, silniejsze pędy, lepszy stopień ukorzeniania się.
Pajam 2	miejsce wyhodowania: CTIFL - Centre de Lanxade (Francja); Juwenilna forma podkładki M9. Ma dużo większą wydajność w mateczniku pedy są dłuższe, bardzo dobrze ukorzenione
RN 29	miejsce wyhodowania: Szkółka Rene Nicolaia (Belgia); Juwenilna forma podkładki M9. Ma dużo większą wydajność w mateczniku, pędy dłuższe, bardzo dobrze ukorzenione.

Produkcja podkładek wegetatywnych

Zakładanie i prowadzenie mateczników do produkcji podkładek wegetatywnych

Wybór terenu i przygotowanie gleby:

• teren płaski lub z niewielkim spadkiem

• gleba średnio zwięzła, odznaczająca się dostateczną pojemnością wodną

gleby ciężkie, łatwo zaskorupiające się i zbrylające

gleby lekkie, łatwo wysychające

• usuwanie chwastów wieloletnich

uprawiać rośliny wieloletnie (trawy) gorczyce czy rzepak

• uzupełnić zasobności gleby w składniki pokarmowe:

w zależności od zasobności gleby stosujemy dawki:

150-250 kg K2O oraz 80-120 kg P2O5 na 1 ha

Wytyczanie rzędów

Metody wegetatywnego rozmnażania podkładek

Podkładki rozmnażamy wegetatywnie głównie

następującymi metodami:

1. Przez odkłady: poddawanie części wegetatywnej rośliny matecznej różnym zabiegom w celu wytworzenia systemu korzeniowego

a) pionowe,

b) poziome,

2) Przez sadzonki: odejmowanie od rosliny matecznej części wegetatywnej i następnie poddawanie ich różnym zabiegom w celu wytworzenia systemu korzeniowego

a) zdrewniałe,

b) zielne.

Zakładanie matecznika: ( 1 rok tak jak generatywne )

• odległość między rzędami 150 do 220 cm,

(sposoby rozmnażania, siły wzrostu, mechanizacji)

• w rzędzie 25-40 cm (odkłady pionowe)

• w rzędzie 50-70 cm (odkłady poziome)

• w zależności od rozstawy od 14-22 tyś.

roślin matecznych / ha

• termin jesienny lub wiosenny

Odkłady pionowe

Możemy eksploatować od 5 -10 lat. Przycinamy nad 2-3 oczkiem od nasady. Mieszanina torfu ziemi trocin.

Wydajność podkładek z matecznika

Wydajność podkładek z jednostki powierzchni zależy przede wszystkim od rozstawy roślin matecznych i sposobu rozmnażania. Przy stosowaniu zalecanie rozstawy 150x30 cm na powierzchni 1 ha mieści się 19 tysięcy roślin.

Wówczas uzyskiwane w przeciętnych warunkach klimatycznych i glebowych Polski wydajność podkładek I wyboru z 1 ha przedstawia się następująco (tabela)

Na glebach żyźniejszych i przy stosowaniu mniejszej rozstawy roślin można uzyskać wyższą wydajność.

M 9	35 tyś.
P 2	40 tyś.
P 22	50 tyś.
M 26	60 tyś.
M 7	100 tyś.
MM 106	85 tyś.
P 14	75 tyś.
A 2	85 tyś.
Pigwa MA	130 tyś.
M 4	75 tyś.

Odkłady poziome

Cykl produkcyjny co 2 lata. Z każdego pędu mozna uzyskać 5-6 podkładek.

Prace pielęgnacyjne w pierwszym roku:

• po sadzeniu jesienny roślin dla ochrony przed uszkodzeniami mrozowymi zimą, usypujemy u nasady pędów 15-20 cm kopczyki

• wiosną - rozgarnięcie kopczyka

• nawożenie azotowe 100-120 kg N na ha (saletra amonowa)

• rośliny przycinamy na wysokości 30cm, a pędy boczne skracamy nad drugim- trzecim oczkiem od nasady

• zwalczanie chwastów, nawadnianie, ochrona

• przed zimą zabezpieczamy nasady roślin mateczny okrywając ziemią

Prace pielęgnacyjne w drugim roku:

• wiosną - rozgarnięcie kopczyka

• pędy skracamy o 10-15 cm od wierzchołka,

• układamy w rowki na ziemi, przyszpila do podłoża i przysypuje cienką warstwa ziemi lub substratu

• niszczenie chwastów

• ochrona przed mszycami i gąsienicami zjadającymi liście (oprysk natychmiast po zauważeniu tych szkodników) np: Basudin 25 EC (0,15%),

• do jesienni pędy ukorzeniają się - jesienią lub wiosną przystępujemy do odcinania ukorzenionych pędów

Zabiegi pielęgnacyjne na matecznikach w kolejnych latach:

• nawożenie

80-150 kg N /ha , stosujemy wiosną

100-180 kg K2O, 70-200 kg P2O5 / ha, stosujemy po odjęciu podkładek i mieszamy z glebą

odczyn gleby oraz magnez

• obfite opady zmywają usypane kopczyki !

• ściółkowanie trocinami oraz rozdrobnioną korą (2500m3/ha dla pokrycia plantacji warstwą 25-centymetrową)

• po kilkuletni odcinaniu odkładów (zwłaszcza zbyt wysoko) karpa rozrasta się zbyt wysoko utrudniając dokładne pokrycie ziemią nasady wyrastających pędów - obniżenie karpy

Odkłady pionowe metoda holenderska 45˚

Odkłady pionowe - (metoda holenderska 45°)

• podkładki wysadzamy wiosną pod kątem 45˚

• pędy skraca się o 1/3 od wierzchołka

• rośliny sadzi się w rzędy co 20-25 cm

• posadzone podkładki do lata ukorzeniają się

• w czerwcu (lipcu) z rośliny wybijają pędy,które są przyginane do ziemi, przyszpilane i obsypywane na wysokości 10-15 cm

• gdy pędy osiągną wysokość 20-30 cm, podsypywanie powtarza się

• do jesieni jednoroczne przyrosty ukorzeniają się przymocowując leżące pędy mateczne do ziemi - tworząc jeden długi pęd macierzysty, z którego w następnych latach wybijają pędy podkładki

Warunkiem dobre ukorzenienia się pędów jest ich wczesne obsypanie ziemią, co powoduje etiolację czyli wybielenie, dolnych części.

Odejmowanie odkładów, sortowanie i wydajność podkładek z matecznika

Odejmowanie odkładów - terminy:

termin wiosenny	termin jesienny
brak konieczności dodatkowego przykrycia karp roślin matecznych możliwość uszkodzenia podkładek przez mróz	konieczność dodatkowego przykrycia karp roślin matecznych możliwość głębokiego zadołowania podkładek możliwość bezpośredniego wysadzenia do szkółki możliwość wykonania zimowego „szczepienia w ręku”

Minimalne wymagania jakościowe materiału szkółkarskiego - podkładki wegetatywne

1. wysokość dla podkładek wegetatywnych jest nie mniejsza niż 30 cm, mierząc od nasady pędu do jego wierzchołka

2. średnica jest nie mniejsza niż 3 mm, mierząc bezpośrednio nad szyjką korzeniową

3. nie mniej niż 3 korzenie szkieletowe albo wiązka korzeni drobnych, albo korzenie przerastają całą objętość gleby w pojemniku

Mikrorozmnażanie „in vitro”

Ałycza - podłużna, orzechowa, lekko bo bokach powycinana

Brzoskwinia - duze, pomarańczowe

Czereśnia - jasne, okrągłe

Grusza - małe, czarne, ostro zakończone

Jabłoń - małe, brązowe, ostro zakończone

Śliwa - duże, płaskie, chropowate, pomarańczowe

Brompton - bardziej okragłe, brązowe, chropowate, najmniejsze

Morela - duża, bez wyraznych wcięć, jajowata, duża

Antypka - okrągła, mała, jasno berzowa, lekko nakrapiana

Śliwa Wangenheima - mniejsze, pomarańczowe, mniej chropowate od zwykłej śliwy

---