1. Typy danych:

Zapis w komórkach jest traktowany przez program w ten sposób, że jeśli w pierwszej kolejności jest on interpretowany jako jakiś konkretny typ danych (liczba, data, formuła) - jeśli nie pasuje do żadnego z powyższych, to jest interpretowany jako dana tekstowa (tekst). O tym jak zapis jest interpretowany w komórce możemy się przekonać patrząc na jego położenie. Na rysunku poniżej w komórce C5 napis przylega do lewego boku - świadczy to, że jest on traktowany jako tekst. Tekst w komórce D5 przylega do prawego boku - jest on traktowany jako liczba. Natomiast wpis do komórki E5, mimo że wygląda jak liczba, jest traktowany jak tekst - dlaczego, o tym potem.

a) tekst

Dane typu tekstowego są dla nas najmniej interesujące. Wszelkie informacje dotyczące formatowania tekstu znajdziecie Państwo w podanej literaturze. Należy jedynie wspomnieć, że jeżeli chcemy wymusić, aby jakiś zapis był traktowany jako tekst, to należy go poprzedzić apostrofem. W komórce E5 na rysunku powyżej zostało wpisane '321,7 - warto zauważyć, że widoczny jest tylko napis 321,7 (apostrofa nie widać!). Stosujemy ten chwyt, gdy chcemy, aby wpis, który może zostać zinterpretowany jako liczba, data czy formuła, był traktowany jako tekst i wyświetlany literalnie.

Poniżej pokazane zostało wyświetlanie tekstu, który nie mieści się w szerokości kolumny.

W komórce C2 tekst przelewa się na sąsiednią (E2), gdyż ta druga jest pusta.

W komórce C3 część tekstu jest przykryta przez tekst komórki sąsiedniej (E2), gdyż ta druga jest wypełniona.

W komórce C4 tekst zawija się, gdyż dla niej wybrany został format zawijania tekstu w komórce [Format => Komórki => zakładkaWyrównanie => opcja Zawijaj tekst].

b) liczby

Jednym z podstawowych dla nas typów danych będzie typ liczbowy. Najczęściej podaje się je w formacie dziesiętnym, np. 3,27. I tutaj dwie uwagi:

- znakiem dziesiętnym jest znak zadeklarowany systemowo (w ustawieniach regionalnych - w standardowo zainstalowanej wersji polskiej systemu Windows znakiem dziesiętnym jest przecinek);

- przyjmowane są jedynie cyfry znaczące, tak więc wpis 035,2 zostanie przyjęty jako 35,2, wpis 27,340000 zostanie przyjęty jako 27,34, ale wpis 0,0007 zostanie przyjęty właśnie jako 0,0007, bo w nim wszystkie cyfry są znaczące.

Innym rodzajem zapisu jest tak zwany w tym programie format naukowy, -3,27E-3. Nie jest to zapis „naukowy”, bo naukowcy (matematycy itp.) zapisali by tę liczbę w postaci -3,27∙10^-3 — jest to po prostu zapis „komputerowy”, czyli poprawnie mówiąc „zmiennoprzecinkowy”. Literka E nie oznacza w nim podstawy logarytmu naturalnego, ale jest skrótem od słowa exponens (potęga). Format ten jest często używany w plikach tekstowych ze względu na oszczędność ilości znaków (a tym samym pamięci!), np. liczbę 0,0000000000000000127 (21 znaków) można zapisać jako 1,27E-17 (8 znaków). W tym formacie są faktycznie zapamiętywane liczby w arkuszu kalkulacyjnym!

Istnieje jeszcze jeden sposób wpisywania liczb — w formacie ułamkowym, np. 2/3 lub 1 5/7, co należy rozumieć jako
i
. Format ten jest o tyle niewygodny przy wprowadzaniu danych, że w taki sam sposób wprowadza się daty i wpis 2/3 będzie w pierwszej kolejności zinterpretowany jako data „3 luty bieżącego roku”. Aby wymusić interpretację ułamkową, należy najpierw nadać komórkom format liczb ułamkowy [Format => Komórki => zakładka Liczby => Kategoria => Ułamkowe], wybierając jakiś konkretny format. Należy pamiętać, że nie jest to prawdziwy zapis ułamkowy, bo liczby są przechowywane w pamięci w postaci zmiennoprzecinkowej!

c) data i czas

Datę i czas wprowadzamy według schematu: 03-06-12 13:23:5,7 lub 03/06/12 13:23:5,7, gdzie pierwszy człon oznacza datę (rok-miesiąc-dzień) a drugi czas, który upłynął od północy (godzina:minuty:sekundy z ewentualnym ułamkiem). Jeśli skrócimy pierwszy człon, 06-12 13:23:5,7, to data zostanie uzupełniona rokiem bieżącym (nie można skrócić o rok i miesiąc — nie zostanie to właściwie zinterpretowane). Człon czasu skracamy od tyłu, np. 13:23. Pominięci e sekund oznacza oczywiście pełne minuty. Jeżeli skracamy do godzin, to musimy dołączyć przynajmniej dwukropek, np. 13:. Oczywiście możliwe są też inne formaty wpisu, np. wpis MAR02 zostanie zinterpretowany jako data 3 marca bieżącego roku. Dlatego trzeba uważać, żeby wpisy tekstowe nie były interpretowane jako np. data lub liczba.

Dane typu daty i czasu są traktowane i przechowywane jako liczby. Także dowolne liczby dodatnie (!) możemy formatować jako daty. Można na nich dokonywać dowolnych operacji matematycznych. Wartość liczbowa daty oznacza liczbę dni (ułamek oznacza godziny, minuty, sekundy). Na rysunku poniżej widać daty i odpowiadające im liczby. Dziwna zerowa data oznacza po prostu 24 godziny przed początkiem 1 stycznia 1900 roku.

d) formuły

To, co nas najbardziej interesuje w arkuszu kalkulacyjnym, to dokonywanie obliczeń. Obliczeń dokonujemy wpisując do komórek formuły. W wyniku w komórce nie dostaniemy wpisu, lecz jego wynik. Każda formuła MUSI zaczynać się od znaku równości = i znak ten może w niej wystąpić tylko raz na początku. Na rysunku poniżej w komórce C2 widać wynik formuły, natomiast jej zapis widać w pasku formuły powyżej. Widać, że do komórki nie wpisaliśmy liczbę, lecz formułę.

W formule mogą występować liczby, adresy komórek (lub ich zakresy) oraz zdefiniowane w arkuszu funkcje. Cztery podstawowe działania wpisujemy za pomocą znaków: + - * / (dodawanie, odejmowanie, mnożenie i dzielenie). Używamy też nawiasów, bo obowiązuje hierarchia działań. Nazywamy to w ogólności wyrażeniem. Formuła składa się zatem ze znaku równości na początku i wyrażenia.

Adresy komórek mogą być względne, mieszane lub bezwzględne — w adresach bezwzględnych używamy znaku $ — przykłady: A2 -adres względny; A$2 - adres względny dla numeru kolumny i bezwzględny dla numeru wiersza; $A2 - przypadek odwrotny do poprzedniego; $A$2 - adres bezwzględny dla obu wymiarów.

Po co są adresy względne?

Adres względny podczas kopiowania formuły z jednej komórki do drugiej zmienia się o tyle pozycji o ile kolumn i wierszy przesunęliśmy się. Np. jeśli kopiujemy formułę =A2+$A2+A$2+$A$2 z komórki C3 do D7, to przesuwamy o +4 wiersze i +1 kolumnę [+4W,+1K], a wtedy formuła przekopiuje się do postaci: =B6+$A6+B$2+$A$2. Dzięki temu na przykład jeśli w kolumnach A oraz B mamy liczby, a w kolumnie C chcemy mieć sumy sąsiednich komórek z A i B, to nie musimy pracowicie wpisywać odpowiednich formuł do odpowiednich komórek, tylko do komórki C1 wpisujemy formułę =A1+B1, a następnie kopiujemy ja wzdłuż kolumny C, a formuła sama nam się przenumerowuje. Jeśli kopiując formułę spowodujemy wyjście poza zakres adresów (np. kopiując wyrażenie z komórki C3 do B7 [+4W,-1K]) spowodujemy powstanie błędu adresowania, oznaczanego wynikiem #ADR!.

Funkcje

Składnia funkcji jest następująca: NAZWA.FUNKCJI(parametr1;parametr2;…;parametrn)

Jeśli nazwa funkcj jest wieloczłonowa, to człony połączone są kropką. Pomiędzy nazwą a nawiasem nie ma przerwy.

Jeśli funkcja jest bezparametrowa, to i tak MUSI występować nawias — jest on wyróżnikiem funkcji, np. funkcja PI() dająca w wyniku liczbę π, albo TERAZ() dająca w wyniku aktualna datę.

Jako parametr może wystąpić liczba, adres, zakres adresów, jakaś funkcja lub nawet całe wyrażenie (ale nie formuła — nie może powtórzyć się znak =). Parametry oddzielamy średnikami. Jeśli typ parametru jest niezgodny z typem argumentu funkcji lub wyrażenia, to dostajemy błąd argumentu #ARG! Jak na rysunku poniżej.

W komórce C2 jest wartość 2, w komórce D2 jest wartość ala, a w komórce E2 mamy wyrażenie =C2/D2, które daje oczywiście błąd argumentu.

---