Wstęp

Bezrobocie to problem, który pojawił się w okresie transformacji gospodarczej. Pojawił się, ponieważ wcześniej praca była „zaszczytnym obowiązkiem człowieka”, a w gospodarce rynkowej państwo przestało sobie radzić z tymi, którzy z różnych względów pozostawali bez pracy. Fala masowych zwolnień, spowodowanych re­strukturyzacjami, a czasami nawet ich likwidacjami zakładów przetaczając się przez kraj wywołała wiele zamieszania, frustracji, stając się problemem nie tylko władz, ale przede wszystkim samych zwalnianych. Rewolucyjne zmiany zachodziły w sposób ewolucyjny, dzięki czemu nie dochodziło do sytuacji drastycznych.

Subregion mielecki, w szczególny sposób zagrożony wzrastającym bezrobo­ciem potrzebował nowoczesnego, dynamicznego i pewnego sposobu wyjścia z zapaści społecznej. Istnienie potężnego, zatrudniającego w najlepszym okresie 22 tysiące osób zakładu o określonej produkcji okazało się zabójcze dla gospodarki okręgu mielec­kiego. Brak dywersyfikacji przemysłu odbił się między innymi na nieumiejętności przekwalifikowania się osób zwolnionych, jak również na braku specjalistów z innych dziedzin, niż lotnictwo i przemysł maszynowy. Ratunkiem miał stać się pomysł ścią­gnięty z innych podobnych regionów w świecie a wzorowany na rozwiązaniach ir­landzkich. Specjalne strefy ekonomiczne jako miejsca oferujące specjalne ulgi (np. podatkowe) mają w swym zamierzeniu ściągnąć do siebie nowych inwestorów. Takie działania przynoszą wiele korzyści, choćby omawiane w tu zmniejszenie bezrobocia, zwiększenie dywersyfikacji przemysłu czy napływ nowych technologii. Te i inne czynniki w ogromnym stopniu wpływają na rozwój gospodarczy regionu. Nawet obecnie, mimo trudnej sytuacji gospodarczej pojawiają się nowi inwestorzy chętni do podejmowania działalności w strefie.

Dane wykorzystane w tej pracy pochodzą z dokumentacji Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu, jak również i publikacji o SSE „Euro - Park Mielec” i innych opra­cowań. Osobną część stanowią dane pozyskane na drodze badań. „Każde badania em­piryczne muszą być prowadzone przy uwzględnieniu wszystkich głównych etapów. Ich kolejność może ulec pewnym przesunięciom (np. eksplikacja i operacjonalizacja problematyki badawczej dokonywana jest często równolegle i nierozdzielnie), ale żad­nego z nich nie powinno się całkowicie pomijać. Wymienione etapy to: 1) wstępne sformułowanie problemu, 2) eksplikacja problematyki badawczej, 3) operacjonalizacja problematyki badawczej, 4) przygotowanie narzędzi badawczych, 5) pilotaż badań, 6) dobór próby, 7) realizacja badań, 8) weryfikacja zebranego materiału, 9) analiza mate­riału empirycznego, 10) testowanie hipotez i uogólnianie wyników, 11) końcowy ra­port z badań.

Pytanie o wpływ SSE „Euro - Park Mielec” na poziom bezrobocia w regionie w gruncie rzeczy należy zadać w trzech poziomach. Po pierwsze o to czy zaistniał wpływ strefy na poziom bezrobocia, czy też genezy zaistniałych zmian należy upatry­wać gdzieś indziej. Po drugie należy spytać o jakość zmian, a do ich opisu posłużą analizy dokumentów źródłowych pochodzących z Powiatowego Urzędu Pracy oraz z badań ankietowych. Trzecim poziomem rozpatrywania postawionego projektu jest pytanie o przyczyny, genezę zaistnienia zmian w poziomie bezrobocia.

Z tak postawionej problematyki dość jasno wynikają cele badań. Teoretyczny ich aspekt dotyczy uzupełnienie luki w wiedzy o nowym (z punktu widzenia społecz­nego i administracyjnego) zjawisku. Praktyczna strona może dostarczyć podstaw do działań w subregionie mieleckim zmierzających do wzmocnienia zaistniałych zjawisk, bądź przeciwdziałania (badania wykażą kierunek).

Mając na uwadze wieloaspektowość poruszanego zagadnienia należy zastano­wić się nad sposobem, jakością i czynnikiem ilościowym wpływu wywieranego przez SSE „Euro - Park Mielec” na lokalny rynek pracy. Należy zbadać dynamikę zmian w strukturze zatrudnienia w subregionie mieleckim w aspekcie rozwoju nowych firm w strefie, określić poziom ilościowy i jakościowy w istnieniu ofert pracy w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mielcu, a przede wszystkim zbadać tzw. czynnik ludzki. Badanie poziomu bezrobocia w powiecie mieleckim w okresie istnienia strefy i analiza dynamiki zmian pomoże we właściwym opisie rzeczywistości.

Bezrobocie polega na tym, że człowiek nie znajduje możliwości zatrudnienia, nie po­siada tym samym źródeł utrzymania. Jest to również taki stan gospodarki, w której liczba miejsc pracy jest mniejsza niż liczba osób poszukujących pracy. Bezrobocie powoduje stratę produktu narodowego brutto, wywołuje określone obciążenia dla budżetu państwa, obniża standard życiowy bezrobotnych oraz przynosi negatywne skutki pozaekonomiczne. Jest pro­blemem nie tylko indywidualnym bezrobotnego i jego rodziny, ale również poważnym pro­blemem społecznym i ekonomicznym.

Do zbadania problematyki związanej z bezrobociem w Mielcu użyć należy kilku narzędzi badawczych. Po pierwsze należy przeprowadzić tzw. analizę danych zastanych pozyskanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mielcu. Kolejnym krokiem będzie skonstruowanie kwestionariusza ankietowego, za pomocą którego ilościowo i jakościowo można będzie określić szczegóły związane z poruszaną problematyką. Po trzecie, należy przeprowadzić analizę aktów normatywnych - za równo ustaw, jak i aktów niższego szczebla, która pozwoli na przybliżenie prawnych aspektów funkcjo­nowania mieleckiej strefy.

Praca składa się z dwóch zasadniczych części: teoretycznej i praktycznej. Roz­działy I - III obejmują część teoretyczną, w której znajdą się informacje o samym re­gionie, o podłożu polityczno - gospodarczym rozwoju regionu oraz o genezie powsta­nia i funkcjonowania SSE „Euro - Park Mielec”. Wśród informacji o regionie znajdą się między innymi te o infrastrukturze gospodarczej, warunkach geofizycznych i ukła­dzie demograficznym. Mówiąc o podłożu politycznym i gospodarczym przybliżony zostanie problem uwarunkowań rozwoju działalności usługowo - handlowej, przebieg transformacji ustrojowej, oraz funkcjonowanie przemysłu. Rozdział o genezie i funk­cjonowaniu SSE „Euro - Park Mielec” przybliżone zostaną cele jej utworzenia, uwa­runkowania prawno - administracyjne, mowa będzie o podmiotach funkcjonujących w strefie oraz o potencjale pracowniczym.

Część praktyczna zawiera analizę danych z kwestionariusza ankietowego w formie graficznej i komentarzy. Dzięki nim czynniki na pierwszy rzut oka niemie­rzalne przedstawione zostaną w formie mierzalnej, umożliwiającej analizę staty­styczną. Na przykład pojęcie odczuć społecznych jest trudne do zdefiniowania, jednak dzięki zastosowaniu gradacji natężenia tych odczuć i przyporządkowaniu im skali po­rządkowej można z dużym prawdopodobieństwem i dokładnością określić statystycz­nie wielkość natężenia odczuć (od skrajnie pozytywnych, poprzez obojętne do skrajnie negatywnych)

Podsumowanie i wnioski końcowe sta­nowią zakończenie pracy. Tu znajdzie się analiza materiału empirycznego, testowanie hipotez i uogólnianie wyników oraz końcowy raport z badań - punkty, o których mowa była wyżej.

Rozdział I

Prezentacja regionu mieleckiego

1. Warunki geofizyczne powiatu mieleckiego

Powiat mielecki leży w Kotlinie Sandomierskiej, która jest największym makroregionem Podkarpacia Północnego. Rozciąga się na obszarze 4 mezore­gionów: północna część powiatu to Nizina Nadwiślańska, zachodnia część po­wiatu leży na terenie Płaskowyżu Tarnowskiego, południowa część leży na tere­nie Doliny Dolnej Wisłoki, wschodnia część to tereny Płaskowyżu Kolbuszow­skiego. Krajobraz bardzo zróżnicowany, około 1/3 to tereny leśne, pozostałość po dawnej puszczy Sandomierskiej. Współczesny krajobraz regionu jest wyni­kiem procesów przyrodniczych, jakie wykształciły określony zespół elementów środowiska geograficznego oraz działalności człowieka, który spowodował zmiany tego środowiska.

1.1 Gleby

Na terenie Powiatu mieleckiego przeważają gleby hydrogeniczne w doli­nach rzeki Wisły i Wisłoki, gleby bielicowe wytworzone z piasków słaboglinia­stych (Płaskowyż Tarnowski) oraz gleby brunatne wytworzone z glin zwało­wych. Wszystkie są dalszą lub bliższą pozostałością epok lodowcowych. Region znajduje się w obrębie jednostki geologicznej zwanej Zapadliskiem Przedkar­packim. W górnym trzeciorzędzie do zapadliska wlało się od południowego za­chodu morze, a osady w nim powstające również przyczyniły się do składu gleb.

1.2 Klimat

Powiat posiada korzystny klimat charakteryzujący się ciepłymi latami i stosunkowo łagodnymi zimami. Należy do najbardziej nasłonecznionych miejsc w kraju. Średnia roczna temperatura wynosi około 8,5⁰ C a roczna suma opadów waha się w granicach od 530 mm do 690 mm. Okres wegetacji trwa aż 220 dni. Czas trwania pokrywy śnieżnej na tym obszarze wynosi od 53 - 72 dni. Średnio śnieg zalega około 60 dni. Wynika to z faktu, iż Kotlina Sandomierska, w której leży powiat mielecki należy do obszarów o małym zróżnicowaniu klimatycznym, uprzywilejowanym termicznie. Warunki klimatyczne są korzystne z gospo­darczego punktu widzenia.

1.3 Warunki przyrodnicze

Powiat mielecki leży w Regionie Geobotanicznym zwanym Pasem Kotlin Podgórskich w dwóch podokręgach: Radomyskim i Puszczy Sandomierskiej. Krajobraz naturalny należy do typu „den dolinnych” w dolinach Wisły i Wisłoki oraz typu „równin peryglacjalnych” na płaskowyżach: Tarnowskim i Kolbu­szowskim. Potencjalna roślinność tych krain to łęgi oraz bory mieszane, grądy. Jest to kraina rolniczo - leśna. Lasy mają urozmaicony skład gatunkowy drzew i stanowią 21,7 % powierzchni Powiatu z przewagą na płaskowyżu Kolbuszow­skim, czyli w wschodniej części Powiatu.

2. Infrastruktura gospodarcza

2.1 Komunikacja drogowa

Sieć drogową powiatu mieleckiego stanowią drogi wojewódzkie, powia­towe i gminne. Jej geometria zapewnia powiązania miast i gmin w układzie we­wnętrznym i zabezpiecza powiązania z krajowym układem drogowym. Przez powiat mielecki nie przebiega ani jedna droga krajowa. Drogi wojewódzkie łączą się od północy i wschodu z drogą krajową relacji Rzeszów - Ostrowiec Święto­krzyski - Radom.

Łączna długość dróg powiatowych wynosi 420 km. Gęstość dróg powia­towych wynosi 47,72 km/100 km². Około 9,49% dróg powiatowych posiada na­wierzchnię gruntową, 0,92% nawierzchnię utwardzoną, 89,58% nawierzchnię bitumiczną. Stan techniczny dróg powiatowych jest niezadowalający. Odnowy wymaga 122,60 km, wzmocnienia 172,10 km, modernizacji 82,50 km co w su­mie daje 377,20 km czyli 89,75% dróg powiatowych.

Długość dróg gminnych w powiecie mieleckim wynosi 455,00 km w tym o nawierzchni twardej 262,00 km oraz o nawierzchni ulepszonej 122,00 km. Gę­stość dróg gminnych wynosi 51,59 km/100km².

W ciągu dróg powiatowych użytkowanych jest 57 mostów o łącznej dłu­gości 958,80 m, w tym 9 z nich wymaga przebudowy. Nadmienić należy, iż w ostatnim czasie rozpoczęto budowę nowych ciągów komunikacyjnych, które za­pewnią lepszy dojazd do strefy, a w planach województwa podkarpackiego zna­lazł się projekt budowy trasy łączącej Kielce z Rzeszowem z mostem na Wiśle w okolicach Połańca. Będzie ona przebiegać przez Mielec. Stosowne porozumienia wojewodowie województw Podkarpackiego i Świętokrzyskiego już podpisali. Zgodnie z nim w kosztach inwestycji partycypować będą oba samorządy. W ich zamierzeniu jest również pozyskiwanie środków ze strukturalnych programów unijnych np. PHARE, SAPARD, ISPA. Wspomniana wyżej przeprawa mostowa ma znaleźć się w pobliżu obecnej - promowej, w okolicach Połańca.

2.2 Komunikacja kolejowa

Kolej jest wydajnym środkiem transportu w przypadku wielkich ilości towarów. Dlatego tam gdzie rozwija się przemysł i ponoszone są duże inwestycje pożądane staje się istnienie dogodnych połączeń kolejowych.

Przez teren powiatu przebiega linia kolejowa relacji Rozwadów - Mielec − Dębica. Jest jednotorowa, niezelektryfikowana, z bocznicą kolejową do Spe­cjalnej Strefy Ekonomicznej w Mielcu. Potencjalne możliwości tej linii nie są wykorzystane, z uwagi na nieodpowiednie parametry techniczne oraz niski popyt na przewozy towarów i pasażerów. Dla polepszenia rentowności przewozów pa­sażerskich planowany jest przez samorząd wojewódzki zakup szynobusów, które są lżejsze i szybsze od zwy­kłych składów osobowych.

Przez gminę Padew Narodowa przebiega szerokotorowa linia kolejowa z Zagłębia Śląsko - Dąbrowskiego przez Ukrainę do Rosji. Była to tzw. Linia hut­niczo − siarkowa. Obecnie linia ta wraz z mostem na rzece Wiśle we wsi Dymitrów są wykorzy­stywane w ograniczonym zakresie. Wiąże się to z niskim poziomem handlu z krajami zza wschodniej granicy kraju. Istnieje projekt wykorzystania tej linii jako środka transportu dla dużych samochodów ciężarowych przejeżdżających tranzytem przez nasz kraj.

2.3 Lotnisko

Dużym atutem komunikacyjnym miasta jest lotnisko. Pozwala na najszybszy z możliwych transport ludzi i towarów. Posiadając rangę lotniska międzynarodowego może przyjmować i odprawiać również loty zagraniczne.

Mielec posiada lokalne lotnisko o powierzchni 298 ha. Pas startowy o długości 2,5 km przechodził testy obciążeniowe i jest w stanie przyjmować na­wet najcięższe samoloty transportowe. Włączenie lotniska do sieci lotnisk krajo­wych umożliwiłoby stałe połączenie w krajowym ruchu lotniczym i usprawni­łoby komunikację osobową i towarową.

Obecnie trwają prace legislacyjne nad unormowaniem sytuacji własnościowej lotniska. Wskutek błędnej polityki restrukturyzacyjnej związanej z przekształceniem dawnej WSK w spółkę lotnisko wcześniej należące do wspomnianej WSK przeszło w ręce prywatne i tak jest do dziś. Przygotowuje się takie unormowania prawne, które pozwolą nie tylko na jak najtańsze przejęcie mieleckiego lotniska ale w przyszłości pozwolą jasno określić sytuacje innych lotnisk.

2.4 Elektroenergetyka

Powiat zaopatrywany jest w energię elektryczną z wielu źródeł. Dostawcami energii są między innymi elektrownia w Połańcu, Solinie a także Elektrociepłownia Mielec funkcjonująca w Specjalnej Strefie Ekonomicznej. Ta ostatnia zaopatruje miasto i strefę również w energię cieplną.

Istniejący stan systemu energetycznego powiatu pokrywa aktualnie po­trzeby w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną. Zużycie energii elektrycz­nej w gospodarstwach domowych wyniósł w 2000r 26744 MWh przez 18846 odbiorców.

2.5 Gazownictwo

Obok prądu, ciepła i węgla, gaz ziemny jest nadal w Polsce podstawowym surowcem energetycznym. Potencjał gazownictwa obejmuje gazociągi i urządzenia rozdzielcze, re­dukcyjne i pomiarowe. Dostawy gazu w powiecie zapewniają sieci o łącznej dłu­gości 758,80 km. Gminy Borowa, Gawłuszowice, Padew Narodowa nie są zga­zyfikowane, jednak w zamierzeniach samorządów lokalnych jest pozyskiwanie środków na budowę gazociągów ze strukturalnych funduszy unijnych.

Tam gdzie nie ma jeszcze sieci gazowniczej rozwinięta jest dystrybucja gazu w butlach. Poszczególne wiejskie gospodarstwa rolne przewidując w niedalekiej przyszłości podłączenie do sieci gazowniczej zaopatrzone są w instalację gazową gotową do użytkowania.

2.6 Ciepłownictwo

Wspomniana wyżej Elektrociepłownia Mielec zapewnia zapotrzebowanie miasta na energię cieplną i ciepłą wodę. Posiada zespół kotłów opalanych miałem węglowym. Każdy z nich jest zdolny do ogrzania 10 ton wody w ciągu godziny i przekształcenia jej w przegrzaną parę technologiczną. Z końce roku 2003 oddany będzie do użytku kolejny kocioł opalany odpadami drewnianymi i turbina 20-megawatowa. Dzięki tym inwestycjom Elektrociepłownia Mielec będzie w 50% pokrywać zapotrzebowanie Strefy na energię elektryczną i ciepło (dotychczas ten udział wynosi 30%).

Oprócz elektrociepłowni w gminie działa 6 kotłowni lokalnych, z czego 4 opalanych jest węglem. Sieć cieplna ma­gistralna i rozdzielcza ma długość 46,6 km, ogrzewane jest 4275 budynków w tym 3197 budynków mieszkalnych. W centralne ogrzewanie wyposażonych jest 88 % z 15915 mieszkań.

2.7 Urządzenia hydrotechniczne

Do urządzeń hydrotechnicznych zalicza się wszystkie te budynki, budowle i urządzenia mechaniczne, które pozwalają na prowadzenie racjonalnej gospodarki wodami gruntowymi. Przepompownie wody na rowach - Potok Jamnica w miejscowości Wola Wadowska oraz w budowie, w miejscowości Szafranów na dopływie do rzeki Stary Breń. Pozostałe cieki posiadają spływ naturalny.

Młyny wodne znajdują się w miejscowościach Rzemień i Hyki Dębiaki. Silnie rozbudowana sieć melioracyjna zapewnia prawidłowe odprowadzanie wód opadowych, jak również utrzymuje określony poziom wód gruntowych na tere­nach podmokłych.

Do urządzeń hydrotechnicznych zalicza się także wały przeciwpowodziowe. Mają one za zadanie chronić tereny położone w pobliżu rzek przed skutkami zalań. Po powodzi w 1997 roku zwrócono szczególną uwagę na stan obwałowań, ponieważ jak się wtedy okazało jedną z głównych przyczyn katastrofalnych zalań w gminach Borowa, Czermin i Wadowice Górne był właśnie zły stan wałów. Obecnie stan wałów przeciwpowodziowych rzek: Wisła, Wisłoka, Stary Breń, Nowy Breń, Babulówka określa się jako II klasy w istniejących V klasach klasyfikacji wałów. Brak jest obwałowań I klasy, jak również występują tereny nieobwałowane.

2.8 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna

Sieć wodociągowa powiatu mieleckiego liczy 945,80 km zaś podłączenia prowadzące do budynków to 15568 szt. Źródłem zaopatrzenia w wodę do celów komunalnych i przemysłowych są wody powierzchniowe z rzeki Wisłoki oraz wody podziemne z ujęcia wody w Szydłowcu.

Gmina Miejska Mielec posiada dwa ujęcia brzegowe położone na rzece Wisłoce o wydajności 26000 m³/dobę, ujęcie wód gruntowych położone we wsi Szydłowiec o wydajności 7200 m³/dobę. W mieście działają dwie stacje uzdat­niania wody całkowicie zabezpieczające zapotrzebowanie na wodę za równo do celów przemysłowych i sanitarnych jak i pitnych. Łączna długość sieci kanalizacyjnej powiatu mieleckiego wynosiła w 2001r 116,10 km, z czego 92,5 km znajduje się w Mielcu.

Umowną granicą w której woda staje się ściekami jest odbiorca wody. Z wody pitnej, sanitarnej lub przemysłowej powstają ścieki gospodarczo - bytowe lub przemysłowe. Istnieje jeszcze jeden specyficzny rodzaj ścieków - opadowe powstające podczas opadów atmosferycznych po odprowadzeniu ich kolektorami burzowymi z określonego terenu. Te nie muszą być oczyszczane w oczyszczalni ścieków i dlatego właśnie odprowadzane są osobną siecią przewodów kanalizacyjnych wprost do rzeki.

Miasto zrzuca w ciągu doby około 7000 m³ ścieków, z czego 4600 m³ nie jest poddawana procesowi oczyszczania. Dzieje się tak dlatego, że istniejąca oczyszczalnia ścieków pochodzi jeszcze z lat pięćdziesiątych XX wieku. W planach jest budowa nowej oczyszczalni, zakończenie inwestycji przewiduje się na rok 2006. obecnie trwają prace modernizacyjne sieci kolektorów. Z terenu SSE ścieki oczyszczane są w oczyszczalni zlokalizowanej na terenie SSE, i tam wszystkie są oczyszczane.

Z istniejących na terenie miasta zakładów przemysłowych oczyszczalnię ścieków mają: mleczarnia, Zakłady Jajczarskie, Zakład Wędliniarski, Ośrodek wypoczynkowy Rzemień, dawny POM.

2.9 Telekomunikacja

Działalność telekomunikacyjna w powiecie mieleckim jest prowadzona przez kilka firm: Telekomunikację Polską S.A., Telefony Rzeszowskie „Teler” S.A., Spółkę CENTRALA S.A. W 2001 roku zanotowano 30719 telefonów przewodowych w powiecie mieleckim.

Spośród wymienionych operatorów Telekomunikacja Polska ma największy udział w rynku telefonów, jednak dzięki odpowiednim promocjom, atrakcyjniejszej ofercie (choćby dostęp do sieci Internet z możliwością udostępniania skrzynek pocztowych i własnych stron internetowych) pozostali operatorzy - w szczególności Centrala skutecznie konkurują z byłym monopolistą.

3. Układ demograficzny subregionu

Pod względem liczby ludności powiat mielecki zajmuje drugie miejsce w wo­jewództwie podkarpackim za powiatem rzeszowskim. Ogółem na koniec 2001 roku liczba ludności wynosi 134 826 mieszkańców w tym:

Mężczyźni − 64744

Kobiety − 69082.

Współczynnik feminizacji (czyli ilość kobiet przypadająca na 100 mężczyzn) wynosi 105.

Największe gminy w powiecie:

miasto Mielec - 64450 mieszkańców, co stanowi 48 % ludności powiatu,

wiejska Mielec - 11601 mieszkańców, co stanowi 9 % ludności,

Przecław - 10813 mieszkańców, co stanowi 8 % ludności.

W pozostałych gminach zamieszkuje 27 % mieszkańców powiatu. Gętość zaludnienia jest nierównomierna. Taki stan wymuszony jest przez warunki naturalne powiatu - duże zalesienie południowo-wschodniej części powiatu, mniej żyzne gleby. Średnia gę­stość zaludnienia w powiecie mieleckim wynosi 153 osoby na 1 km² i jest rozłożona nierównomiernie:

miasto Mielec - 1361 osób na 1 km²,

gmina Radomyśl Wielki - 72 osoby na 1 km².

Procentowa struktura wiekowa ludności przedstawia się następująco:

- Wiek 0 - 4 lata - 8262 tj. 6,1 %

- „ 5 - 9 lat - 10856 tj. 8,0 %

- „ 10 - 14 lat - 12376 tj. 9,2 %

- „ 15 - 19 lat - 12463 tj. 9,2 %

- „ 20 - 24 lata - 10699 tj. 7,9 %

- „ 25 - 29 lat - 9395 tj. 7,0 %

- „ 30 - 39 lat - 18984 tj. 14,1 %

- „ 40 - 49 lat - 19383 tj. 14,4 %

- „ 50 - 59 lat - 11685 tj. 8,7 %

- „ 60 - 65 lat - 5860 tj. 4,3 %

„ powyżej 65 lat - 14863 tj. 11,0 %

Ponadto, ludność w wieku:

- produkcyjnym wynosi - 77512 tj. 57,5 %

- przedprodukcyjnym - 39233 tj 29,1 %

- poprodukcyjnym - 18081 tj 13,4 %

Przyrost naturalny mierzony jako różnica między liczbę urodzeń, a liczbę zgo­nów na 1000 mieszkańców wynosi 3,4 i jest wyższy od średniej wojewódzkiej wynoszącej 3,0.

Saldo migracji ludności na terenie powiatu mieleckiego jest ujemne:

- Napływ ludności w 2001r - 1301

- Odpływ ludności w 12001 r - 1567

Demografowie i socjolodzy są zgodnego zdania, że powyższe wskaźniki nie napawają optymizmem, ponieważ wskazują na szybkie starzenie się społeczeństwa, a dla rozwoju gospodarczego odpływ ludzi młodych, w wieku produkcyjnym jest bardzo niebezpieczny. Zauważalne w latach 90-tych XX wieku zjawisko migracji młodych ludzi do ośrodków akademickich i nie powracanie ich spowodowało spadek odsetka osób z wyższym wykształceniem. Utworzenie specjalnej strefy ekonomicznej w Mielcu w pewnym stopniu zahamowało ten proces, a dodatkowym czynnikiem stało się powołanie w Mielcu Wyższej Szkoły Gospodarki i Zarządzania, która daje możli­wość kształcenia się na miejscu.

Rozdział II

Podłoże polityczne i gospodarcze decydujące o rozwoju regionu

1. Transformacja ustrojowa i gospodarcza lat 80 i 90.

„Zachód jest świetnie uzbrojony, bogaty - ale nie chce walki. Wschód - pewno by i chciał rozprzestrzenienia idei, którą proponuje - ale go nie stać. Spotykają się, więc dwie niemożliwości, jedni mogą a nie chcą, drugich nie stać. Czasy są ciekawe „Solidarność” jest właśnie dowodem na to, że nadchodzi nowa epoka. Nas tu od wieków sytuacja zmuszała do szu­kania nowych rozwiązań, po­ruszania się w kwadraturze koła i rozwiązywa­nia problemów, jednak po swo­jemu.” Te słowa, mimo, że na pierwszy rzut oka nielogiczne i nieliterackie, nie wygładzone, to jednak celnie ukazują kilka aspektów polskiej transformacji ustrojowej. Wiele już na ten temat zostało napisane i powiedziane. Po dwudzie­stu z górą latach od początku końca komunizmu w Polsce można pokusić się o prace porównawcze doty­czące minionego okresu i obecnej rzeczywistości spo­łecznej.

Zdaniem wielu ekonomistów, prawników i socjologów po­czątkiem końca socjalizmu w Polsce było przeniknięcie i rozprzestrzenianie się wzorców cywilizacji konsumenckich przy­wożonych z zachodu. Ci, którzy mieli możliwość wyjazdu na zachód, nie tylko do Krajów Demokracji Ludowej oprócz dóbr materialnych przywozili dziś z an­gielska zwane „know haw”, czyli po prostu wiedzę i doświadczenie. Ta wiedza i doświadczenie odnosiła się do całej sfery życia. To, co dziś stało się normą, nie­malże naszą drugą naturą wtedy nieśmiało, w opowiadaniach, później w marze­niach słuchających dzieci dziś już przez dorosłych jest wprowadzane w życie. Moda na „fast fudy”, „lancze”, „shopy”, „markety”, już przestaje być normą, a tak zwany makdonaldyzm rządzi codziennością coraz większej ilości młodych ludzi.

Wielu ekonomistów uważa, że upadek systemu był wynikiem przede wszystkim rewolucji konsumentów, coraz bardziej przekonanych, że bez jego zmiany, ich potrzeby - coraz bardziej wzrastające - nie będą mogły być zaspo­kojone. Wśród słynnych 21 postulatów znajdujących się w poro­zumieniu z dnia 31 VIII 1980 r. podpisanym w Stoczni Gdańskiej, co naj­wyżej pięć (m.in. legali­zacja wolnych związków zawodowych, zwolnienie więźniów politycznych, prze­strzeganie swobód i wolności obywatelskich) ma charakter bezpośrednio poli­tyczny, inne faktycznie w sposób pośredni lub bezpośredni stawiają żądania o charakterze konsumpcyjnym.

Nacisk na wzrost konsumpcji pojawił się w dwóch postaciach: przed­się­biorczej i roszczeniowej. Pierwsza, nowoczesna kładzie nacisk na możli­wość uzyskania efektów z własnych osiągnięć oraz na tworzenie politycznej i gospo­darczej infrastruktury dającej swobodę działania. Druga, roszcze­niowa dąży do uzyskania dodatkowych korzyści w ramach istniejącego spo­sobu podziału w oparciu o różne kryteria (np. wielodzietność, społeczna waga zawodu, trudne wa­runki pracy). Jeśli w warunkach realnego socjali­zmu ta druga była reakcją nor­malną, to pierwsza będąc w konflikcie z ideą ustroju stawała się elementem tzw. „prywatnej inicjatywy”. Po transformacji ustrojowej normą stała się postawa przedsiębiorcza, spychając postać kon­sumpcji roszczeniowej na drugi plan. Dla­tego sama będąc przedstawicielem przedsiębiorców zainteresowałam się zbada­niem postaw właścicieli małych przedsiębiorstw w dobie przemian społeczno - gospodarczych w Polsce.

2. Uwarunkowania rozwoju działalności usługowo - handlowej

Upadek systemu centralnego sterowania funkcjonującego w gospodarce krajów zrzeszonych w byłej RWPG oraz likwidacja związanego z nimi bloku wojskowego zmieniły gruntownie sytuację społeczno-polityczną nie tylko państw Europy Środkowej i Wschodniej, ale także pozostałych państw europejskich i państw świata. Przejawia się ona znacznymi złagodzeniami napięć występujących uprzednio między antagonistycznymi strukturami geopolitycznymi oraz pewną likwidację różnego typu barier politycznych, społecznych, gospodarczych i kulturowych, utrudniających w przeszłości przepływ informacji, kapitału, ludzi, towarów, i in.

W nowej sytuacji politycznej byłe państwa związane z centralnym systemem sterowania, wkraczając w nowy etap przemian, wprowadzać muszą nowe reguły gospodarowania związane z gospodarką rynkową. Przejście do gospodarki rynkowej spowodowało zmianę sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw państwowych. Na początku 1990 roku nastąpił spadek sprzedaży, a tym samym spadek produkcji. Dodatkowym czynnikiem było załamanie rynków krajów byłego ZSRR i państw związanych z RWPG. Przedsiębiorstwa o wysokim udziale eksportu do byłego ZSRR znalazły się w sytuacji krytycznej.

Odpowiedzią na te przemiany było zapoczątkowanie restrukturyzacji całych gałęzi przemysłu (np. górnictwa, lotnictwa, przemysłu zbrojeniowego, sektora paliwowego), przedsiębiorstw oraz regionów w sferze własnościowej, organizacyjnej, technicznej i finansowej.

Nowe zasady gospodarowania spowodowały, że przedsiębiorstwo przemysłowe samo kształtuje strukturę swoich zachowań. Wszelkie rozwiązania w tym zakresie zmierzają do minimalizacji nakładów a maksymalizację efektów. Nie oznacza to sytuacji, w której każde przedsiębiorstwo zachowuje się jednakowo, musi jednak samo zatroszczyć się o własną egzystencję mając na względzie nie tylko produkcję w wymiarze ilościowym i jakościowym, ale także wynik finansowy odnoszony do zakresu działań. Zmiana systemu ekonomicznego oznacza dla jednych podmiotów gospodarczych trudności, regres, i upadłość, dla innych zaś stabilizację i rozwój.

Przyczyny złej sytuacji finansowej przedsiębiorstw wynikały w dużym stopniu z ich sytuacji wyjściowej na początku 1990 roku.

Z przyczyn tych (niezależnych od przedsiębiorstwa) należy wymienić:

1. spadek sprzedaży i produkcji

2. wolniejszy od spadku sprzedaży i produkcji spadek zatrudnienia

3. korzystanie przez przedsiębiorstwa z prawa do zwolnień grupowych było korzystne dla pracowników, ale powodowało dodatkowe obciążenie kosztów przedsiębiorstwa

4. podnoszenie w niektórych przedsiębiorstwach płac pracowniczych powyżej obligatoryjnej normy dopuszczalnego ich wzrostu, co powodowało wysokie obciążenie zysku “popiwkiem”.

5. wysoka stopa oprocentowania kredytów związana z wysoką inflacją powodowała, że koszty oprocentowania kredytów stały się znaczącą pozycją w niektórych przedsiębiorstwach

6. wielokrotne podnoszenie cen na paliwo, energię, itp.

7. ciągły wzrost podatków i innych obciążeń wliczanych w koszty

8. obciążenie przedsiębiorstw wysokimi płatnościami na rzecz budżetu

9. wyczerpanie się rezerw ekonomicznych z czasu przed reformą, przede wszystkim dewizowych.

Rok 1990 był okresem słabnących wyników ekonomicznych i równocześnie minimalnego stopnia adaptacyjności przedsiębiorstw. Większość z nich zajmowała pozycję wyczekującą, czyli tzw. strategię przetrwania. Przedsiębiorstwa liczyły na tradycyjną pomoc ze strony państwa, na ulgi podatkowe itp.

Niespełnienie tych oczekiwań przez rząd zmusił przedsiębiorstwa do podejmowania działań przystosowawczych do nowych warunków gospodarczych.

Działania przystosowawcze można przedstawić następująco:

• w wyniku spadku popytu na dotychczasową produkcję na rynku krajowym, przedsiębiorstwa podejmowały działania mające na celu zdynamizowanie sprzedaży, poprzez zmiany w organizacji sprzedaży i kanałach dystrybucji, oferowanie lepszych warunków dostaw i korzystniejszych warunków zapłaty

• wzrost dbałości o jakość wyrobów i terminowości dostaw oraz dostosowanie struktury produkcji do zwiększenia popytu

• wprowadzenie nowego asortymentu nowych produktów

• brak środków finansowych powodował, że przedsiębiorstwa nie mogły podjąć zmasowanej ale i kosztownej reklamy

• brak możliwości sprzedaży w kraju powoduje silną motywację do eksportu wyrobów

• redukcja zatrudnienia, która korzystnie wpływa na dyscyplinę pracy

• w celu poprawy rentowności przedsiębiorstwa podejmują działania mające na celu obniżkę kosztów, są to m.in. :

• redukcja zatrudnienia

• zmiana dostawców z uwagi na bardziej konkurencyjne ceny i lepsze warunki płatności

• obniżenie zapasów materiałów, produkcji nie zakończonej i wyrobów gotowych

• racjonalizacja zużycia energii i materiałów

• sprzedaż lub wydzierżawienie zbędnych obiektów majątku trwałego

• ograniczenie działalności socjalno-bytowej (Sudoł, 1993).

Istotnym czynnikiem, który wpłynął na przebieg procesów przystosowawczych przedsiębiorstw do nowej sytuacji gospodarczej w Polsce była i jest ich prywatyzacja.

Transformacja systemowa jest procesem, w którym relacje między zachowanie na szczeblu mikro, a zachowaniem państwa jest szczególnie istotne. Jest oczywiste, że procesy dostosowawcze muszą wystąpić na poziomie podmiotów gospodarczych i jest to proces długotrwały. Państwo powinno dbać o to, by płynące od góry sygnały nie były mulące, wewnętrznie sprzeczne i podlegające ciągłym zmianom.

3. Geneza i funkcjonowanie przemysłu w okresie przemian
gospodarczych

Przedsiębiorstwo przemysłowe jest podstawowym podmiotem i adresatem polityki gospodarczej państwa. Możemy je określić także jako wyodrębniony zespół ludzki, środków trwałych i środków obrotowych zachowujący jedność techniczną, organizacyjną i ekonomiczną, posiadający osobowość prawną, działający według rachunku ekonomicznego, a więc pokrywający własne wydatki z własnych przychodów, dążący do zysku i mający na celu produkcję.

W systemie centralnego sterowania podstawą polityki gospodarczej państwa w stosunku do przedsiębiorstw przemysłowych było ograniczenie do minimum ich samodzielności. Istniał plan, który obejmował wszystkie dziedziny działalności.

Podstawowym miernikiem ocen działalności przedsiębiorstwa był miernik wartości produkcji globalnej. Popierał on zwiększenie kosztów, zwłaszcza materiałowych, które przy kosztownej formule cen wpływały na wzrost kosztów produkcji. W efekcie doprowadziło to do rozwoju produkcji materiałochłonnej, energochłonnej i transportowochłonnej, co poważnie wypaczyło strukturę gospodarki narodowej.

Przechodzenie do gospodarki rynkowej w istotny sposób zmienia miejsce przedsiębiorstwa w strukturze gospodarczej i regionalnej. W warunkach centralnego sterowania przedsiębiorstwa były nastawione przede wszystkim na realizację celów operacyjnych. Nie miały możliwości ustalania celów strategicznych. W warunkach gospodarki rynkowej przedsiębiorstwa przemysłowe muszą samodzielnie ustalać strategię tzn. formułować własne cele, określić sposoby ich realizacji i gromadzić środki niezbędne do osiągnięcia tych celów.

W drodze przechodzenia do gospodarki rynkowej musimy przyjąć, że dla funkcjonowania przedsiębiorstwa podstawowe znaczenie mają zagadnienia szybkości i sprawności działań marketingowych na rynku oraz budowy i utrzymania pozycji konkurencyjnej.

Obecnie coraz większego znaczenia nabiera sieciowa integracja przedsiębiorstw powiązanych funkcjonalnie w jedną całość techniczno-organizacyjną. Dotyczy to zarówno dużych korporacji przemysłowych, a także grup małych firm, kapitału finansowego, oraz układów regionalnych.

W wyniku dużego wzrostu ryzyka przedsięwzięć inwestycyjnych w przemyśle wysokiej techniki, współpraca międzynarodowa zbliżonych pod względem rodzaju działalności firm staje się konieczna. Należy podkreślić, że w związki kooperacyjne w skali międzynarodowej łączą się firmy mocne w zasoby finansowe, wiedzę, kompetencje, pozycję konkurencyjną, marketing itp. zgodnie z zasadą wzajemnych korzyści. Integracja ta zwiększa efekty połączonych w ten sposób firm, pozwalając im na szybki rozwój i wdrażanie nowych technologii i wyrobów rozwojowych, ograniczenie ryzyka, a także wzajemnej konkurencyjności.

Równocześnie złożoność i zmienność gospodarki światowej wpłynęła na modyfikację strategii rozwoju wielu firm oraz zmiany struktur organizacyjnych procesów wytwórczych. Zmianom w systemach produkcyjnych towarzyszą zmiany w przepływach finansowych, funkcjonowaniu banków, organizacji transportu, łączności i marketingu.

Przedsiębiorstwo znajduje się w bardzo złożonym otoczeniu, które charakteryzuje się:

• wzrostem nowoczesności produktów

• wzrostem intensywności zmian i ich otoczenia

• rosnącą złożonością struktur społeczno-gospodarczych

• rosnącymi trudnościami na rynku i innymi.

Z otoczenia zewnętrznego przedsiębiorstwa przemysłowego decydujące znaczenie ma otoczenie: ekonomiczne, prawne, kulturowe a także polityczne i środowisko naturalne.

Otoczenie ekonomiczne wpływa na zróżnicowanie się powiązań między uczestnikami wymiany surowców, energii i wyrobów gotowych. Szczególne znaczenie dla przedsiębiorstw polskich mają obroty z ekonomicznie rozwiniętymi państwami, które mogą być źródłem dostaw nowych technologii, przez co będzie można osiągnąć wysoką jakość produkcji nawiązującą do wymogów ich rynków. Mogą one także spowodować pewne zakłócenia w istniejącej strukturze przestrzennej rynków w wyniku istniejących procesów dostosowawczych do nowych warunków działalności gospodarczej.

Otoczenie technologiczne wpływa na wzrost pozacenowej konkurencji przedsiębiorstw. Osiągnięcia technologiczne wymagają wysokich nakładów na prace badawczo-rozwojowe oraz coraz powszechniejszego sterowania procesami kontrolingu poprzez komputerowe sterowanie procesami produkcyjnymi. Rezultatem tego jest skracanie czasu pomiędzy pojawianiem się nowych technologii a ich zastosowaniem do masowej produkcji.

Otoczenie prawne przedsiębiorstwa tworzą przepisy regulujące jego funkcjonowanie w gospodarce danego regionu czy kraju, a także umożliwiające jego powiązania ekonomiczne, techniczne i finansowe z innymi podmiotami gospodarczymi występującymi w przestrzeni społeczno-gospodarczej. Szczególną rolę odgrywają tu przepisy poszczególnych państw, które są wyrazem określonej polityki handlowej (celnej), pozwalają na przepływ kapitałów, technologii czy ludzi.

Otoczenie kulturowe obejmuje zarówno produkty materialne i instytucje społeczne, jak i zasady współżycia między ludźmi, sposoby ich postępowania, kryteria ocen estetycznych i etycznych oraz obowiązujące wzory zachowań.

Otoczenie społeczne wiąże się ze stosunkiem obywateli danego regionu, kraju do wyrobów pochodzących z zagranicy lub innych regionów. Nastawienie ludzi do produktów zagranicznych w porównaniu z towarami wytwarzanymi przez lokalnych producentów jest efektem subiektywnych przekonań, często bazujących na obiektywnych przesłankach związanych z wyższą oceną wyrobów zagranicznych.

Otoczenie polityczne przedsiębiorstwa obejmuje dominujące lub rządzące ugrupowania polityczne, przyjmujące określone idee, z których wynikają programy gospodarcze i społeczne realizowane przez wyłonione z nich rządy. W zależności od układu sił w parlamencie, otoczenie to może być stabilne lub niestabilne. Dla funkcjonowania przedsiębiorstwa szczególnie niekorzystna jest sytuacja otoczenia niestabilnego, dlatego tak istotne jest wprowadzenie stabilizacji politycznej.

W miarę wzrostu gospodarczego i poziomu świadomości społecznej rośnie znaczenie otoczenia przyrodniczego. Społeczeństwa o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego zwykle wyżej cenią warunki życia, aniżeli obywatele państw zajmujących dalsze pozycje pod tym względem. Pod wpływem wzrostu świadomości społecznej, również w Polsce otoczenie przyrodnicze stanowi ważny element funkcjonowania przedsiębiorstwa przemysłowego. Przejawia się to w rosnących kosztach ziemi, ograniczeniach prawnych związanych z ochroną środowiska, karami ekologicznymi itp.

W polskich warunkach należy przyjąć tezę, że charakterystycznymi cechami rozwiniętej gospodarki rynkowej jest bogactwo struktur rynkowych i instytucjonalnych, wielkość podmiotów gospodarczych, elastyczność form współdziałania, wielkość strategii i opcji rozwoju oraz elastyczne dobieranie metod, instrumentów i strategii działania.

Rozdział III

Powstanie i funkcjonowanie Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Euro - Park Mielec”

1 Geneza powstania SSE „Euro - Park Mielec”

Podstawą prawną do tworzenia spe­cjalnych stref ekonomicznych - jak już wspomniano we wstępie - stała się ustawa z dnia 20 października 1994r o Specjalnych Strefach Ekonomicznych, opublikowana w Dzienniku Ustaw 1994 r nr 123, poz. 600. Aby jednak mogło dojść do utworzenia takiego aktu normatywnego, czy wręcz do zaistnienia koncepcji takiego narzędzia intensyfikacji rozwoju gospodarczego regionu musiało dojść wcześniej do określonych zjawisk społeczno - ekonomicznych. Wymieniona ustawa została niejako wywołana strajkami w przemyśle lotniczym. O powołaniu specjalnej strefy ekonomiczne w Mielcu była mowa w jednym z punktów porozumienia po­między komitetem strajkowym, a Ministerstwem Przemysłu i Handlu. Wtedy jeszcze nie było nawet ustawy o SSE. Pierwotnie zakończenie prac formalno - prawnych wyznaczono na 30 kwietnia 1993r. Terminu nie do­trzymano, natomiast projekt ustawy, oraz plan tworzenia mieleckiej strefy powstał właśnie w Mielcu dzięki ludziom, którzy czynnie brali udział zarówno w akcji strajkowej, jak i w poszukiwaniu odpowiednich rozwiązań.

Projekt Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Mielcu Przygotowywała firma Shannon Development Ltd. Po wygraniu przetargu zorganizowanego przez Ministra Przemysłu i Handlu. Sylvester Cahill - główny konsultant z Irlandi i współtwórca projektu w Mielcu podczas obchodów sied­miolecia SSE Euro - Park Mielec wspominał tamten okres jako bardzo go­rący, ale jednocześnie tragiczny i dający nadzieję. „Tragiczny, bo miesz­kańcy miasta żyli na skraju nędzy nie mając pracy i bojąc się o przyszłość. Dający nadzieję, ponieważ powstanie strefy wiązać się będzie z nowymi inwestycjami i miejscami pracy, a więc z lepszym jutrem.”

Prace przygotowawcze nie trwały długo, a w efekcie na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 września 1995r w sprawie ustano­wienia specjalnej strefy ekonomicznej w Mielcu SSE Euro - Park zaczęła prawnie funkcjonować. Na podstawie ustawy wyznaczono w rozporządzeniu cele szczegółowe: rozwiązanie (przykładowe) problemu restrukturyzacji du­żego obszaru przemysłowego, z nadrzędnym zadaniem zagospodarowania niewykorzystywanego majątku produkcyjnego i zasobów ludzkich po upadku WSK - PZL Mielec, utworzenie 7000 miejsc pracy.

Zasoby strefy składają się z majątku dawnej WSK PZL - Mielec, w ich skład wchodzą grunty, budynki i infrastruktura techniczna. W dużej czę­ści właścicielem zasobów jest Agencja Rozwoju Przemysłu S. A. (ARP S. A.) z siedzibą w Warszawie, występująca jako zarządzający strefą. Do bie­żącego zarządzania strefą powołano w Mielcu samodzielny Oddział ARP S.A. Jednym z atutów jest zwarta lokalizacja i umiejscowienie na terenie przemysłowym, uzbrojonym we wszelkie potrzebna media, ze stale moder­nizowaną i rozbudowywaną infrastrukturą komunikacyjną. Od 14 paździer­nika 1997 roku zgodnie z § 1 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 października 1997r specjalna strefa w Mielcu powiększyła swój obszar z 575 ha, (z czego 350 ha zajmuje lotnisko) do 627 ha.

Ważniejsze daty związane z utworzeniem Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Mielcu to:

• 14 lipca 1993 r. - Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów podejmuje decyzję o celowości utworzenia w Mielcu specjalnej strefy ekonomicznej. W związku z upadkiem rządu Hanny Suchockiej, sytuacja polityczna ulega skomplikowa­niu. Na czele nowego rządu staje Waldemar Pawlak. Strefami specjalnymi ze strony rządowej nadal zajmuje się Edward Nowak.

• 20 października 1994r. - Sejm uchwala ustawę o specjalnych strefach ekono­micznych. Za ustawą opowiada się 336 posłów, 5 jest przeciwnych, jeden wstrzymuje się od głosu.

• 29 sierpnia 1995r. - Rząd przyjmuje rozporządzenie o ustanowieniu w Mielcu Specjalnej Strefy Ekonomicznej EURO-PARK Mielec. Organem zarządzającym strefą ustanowiona zostaje Agencja Rozwoju Przemysłu S.A., która otwiera w Mielcu oddział. Dyrektorem oddziału zostaje Mariusz Błę­dowski, dotychczasowy pełnomocnik ds. SSE w WSK.

• 9 października 1995r. - Po blisko 3-letnich staraniach następuje uroczyste otwar­cie pierwszej w Polsce Specjalnej Strefy Ekonomicznej EURO-PARK w Mielcu.

• styczeń 1996r. - W prasie ukazuje się pierwsze zaproszenie do rokowań o ze­zwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie SSE w Mielcu.

Proces tworzenia pierwszego w Polsce narzędzia gospodarczego rozwoju regionu dobiegł końca. Od chwili ukazania się pierwszego zaproszenia do negocjacji w sprawie zezwolenia na prowadzenie działalności w strefie datuje się jej funkcjonowanie i rozwój. Kolejne lata rozwoju SSE „Euro - Park Mielec” to budowa infrastruktury, wydawanie kolejnych zezwoleń, walka o nowych inwestorów i pomoc w tworzeniu stref w innych miejscach kraju.

2 Funkcjonowanie „SSE Euro -Park Mielec”

Kształtowanie i rozwój SSE EURO-PARK Mielec jest przedsięwzięciem długofalowym i zaplanowanym na 20 lat, tj. na okres, na jaki ustanowiono strefę. Plan rozwoju strefy ma charakter wieloetapowy i obejmuje pięć podstawowych etapów przedstawionych w tabeli I.

Tabela nr 1. Plan rozwoju SSE EURO-PARK Mielec na lata 1995-2015

Etap	Okres	Główne działania, cele etapu
I	1995-1996	tworzenie warunków formalno-prawnych i organizacyjnych umożliwiających podejmowanie działalności gospodarczej, przyjęcie pierwszych inwestorów, przygotowanie programów dla realizacji etapu II.
II	1997-2000	realizacja podstawowych inwestycji infrastruktural­nych (modernizacja, rozbudowa), napełnienie strefy inwestorami.
III	2001-2005	rozwój działalności gospodarczej w strefie i regionie.
IV	2005-2010	osiągnięcie docelowego poziomu aktywności gospo­darczej i zatrudnienia.
V	2011-2015	formowanie warunków do funkcjonowania powsta­łego obszaru przemysłowego po wygaśnię­ciu regulacji prawnych obowiązujących w ciągu 20 lat trwania strefy.

Źródło: Dz. U. z 1996 r. nr 154, poz. 749

Jak wynika z powyższych danych jest jeszcze okres, na który planowano rozwój strefy, czyli pozyskiwanie nowych inwestorów, oraz wzrost ilościowy i jakościowy rodzimego biznesu. Zakłada się pozyskiwanie następujących kategorii inwestorów:

• inwestorów strategicznych, którzy zainwestują duży kapitał, wykorzystają majątek strefy lub zatrudnią dużą liczbę pracowników,

• średnich inwestorów tworzących nowe inwestycje bezpośrednie,

• inwestorów, którzy wejdą w kooperację z holdingiem WSK-PZL Mielec,

• małych i średnich przedsiębiorców z okolic miasta i regionu,

• wytwórców „high-tech”',

• firm, które podniosą jakość świadczonych usług na rzecz inwestorów działają­cych w strefie.

Strategia gospodarcza strefy przewiduje tworzenie na jej terenie skupisk przemysłowych. W pierwszej kolejności poszukiwani byli inwestorzy wykorzy­stujący istniejące już zasoby strefy. Następnie inwestorzy, którzy rozwijali nowe gałęzie produkcji, ale oparte na dostępnych w regionie zawodach i umiejętno­ściach pracowników. Priorytetowo były traktowane inwestycje, które generowały dużą liczbę miejsc pracy, tworzyły powiązania kooperacyjne lub w znacznym stopniu korzystnie wpływały na rozwój strefy. Oprócz preferencyjnego traktowa­nia działalności produkcyjnej, przewiduje się również możliwość rozwijania usług w zakresie magazynowania i przechowywania towarów, usług transportu lotniczego, usług z dziedziny bankowości i ubezpieczeń.

Według Agencji Rozwoju Przemysłu S. A. Oddział w Mielcu, nowe inwestycje muszą uwzględ­niać tradycje przemysłowe miasta, potencjał produkcyjno-techniczny oraz kwali­fikacje mieszkańców i mają być lokowane:

1. w tradycyjnych dziedzinach produkcji:

• przemysł lotniczy,

• przemysł motoryzacyjny,

• przemysł metalowy i elektromaszynowy,

2. w nowych dziedzinach produkcji:

• produkcja materiałów i wyposażenia dla budownictwa,

• wyroby o zaawansowanej technologii,

• przemysł lekki,

• agrobiznes.

Założenia zostały wypełnione, lub są w trakcie wypełniania. Wśród firm, jakie zainwestowały swój kapitał w Mielcu są obecnie między innymi ATLANTIS, PLASTIC FACTORY, KRONO WOOD, UT Automotive Po­land, Onduline Production, Zielona Budka, Telenet. Reprezentują przemysł tworzyw sztucznych, przemysł drzewny, motoryzacyjny, spożywczy, czy telekomunikacyjny. Dzięki tym i innym nie wymienionym tu firmom mie­lecki rynek pracy znacznie się ożywił, pojawiło się zapotrzebowanie na spe­cjalistów w nowych, nie spotykanych tu wcześniej dziedzinach, co z kolei otworzyło nowe perspektywy dla młodzieży.

W październiku 2002 roku w Samorządowym Centrum Kultury od­było się seminarium zorganizowane z okazji siedmiolecia strefy. Zastana­wiano się nad skutecznością polityki regionalnej i omawiano narzędzia wspomagające rozwój regionalny. Wszyscy zgodnie wyrażali zdanie, iż powstanie, rozwój i funkcjonowanie strefy jest wielkim sukcesem nie tylko gospodarczym, ekonomicznym ale i logistycznym oraz przede wszystkim społecznym mieszkańców regionu. Członek zarządu ARP Bronisława Ko­walak omówiła instrumenty wspierania rozwoju regionalnego. Wielu z przybyłych, chyba po raz pierwszy usłyszała o regionalnych parkach prze­mysłowych i o parkach technologicznych. To miejsca zbliżone swoim cha­rakterem do specjalnych stref ekonomicznych, jednak zasadnicza różnica polega tym, że jest to inicjatywa samorządów i to one decydują o ulgach i usługach oferowanych inwestorom. Komentując mielecki sukces zauważono, że narzędzie w formie Specjalnych stref ekonomicznych w Mielcu spełniło swoje zamierzenia.

Prawie dwa miliardy złotych zainwestowanych dotychczas przyniosły efekt w postaci 6 800 nowych miejsc pracy bezpośrednio w strefie i ponad 1000 w transporcie. Należy również wspomnieć o zwiększonej dywersyfi­kacji rodzajów działalności. Obok fabryk związanych z przemysłem meta­lowym, czy ciężkim funkcjonują przedsiębiorstwa meblarskie, budowlane, elektroniczne a nawet spożywcze. Niewątpliwie strefa okazała się ratunkiem dla tragicznej w 95 roku sytuacji Mielca, a wbrew przekonaniom panującym w połowie lat dziewięćdziesiątych nie stała się przedłużeniem agonii regionu, wręcz przeciwnie - jest narzędziem reanimacyjnym.

Wpływ SSE EURO - PARK MIELEC na otoczenie można w punktach krótko scharakteryzować jako:

• rozszerzenie terytorialne, zagospodarowanie i rozwój dzielnicy przemysłowej Mielca,

• podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej miasta i regionu,

• dywersyfikację branż przemysłowych, przełamanie monopolu tradycyjnej monokultury przemysłowej,

• kreowanie rynku sektora usług i tworzenie nowych miejsc pracy w otoczeniu,

• rozwój usług geodezyjnych, projektowych i budowlanych (zatrudnienie przy obsłudze projektów prowadzonych w tym czasie w strefie w latach 1997 - 98 wynosiło od 700 do 1500 osób),

• ochrona mienia (agencje obsługujące głównie firmy w strefie zatrudniają ok. 300 osób),

• usługi pocztowe (4 nowe firmy kurierskie na lokalnym rynku),

• szkolenia i szkolnictwo (powstanie Wyższej Szkoły Gospodarki i Zarządzania w Mielcu, rozwój 3 filii wyższych uczelni),

• usługi informatyczne (pięciokrotny wzrost liczby oferentów na rynku sprzętu komputerowego),

• obsługa bankowa (wzrost liczby banków do 10)

• modernizacja i rozwój bazy hotelowej (znaczny wzrost liczby placówek gastronomicznych).

W poniższej tabeli przedstawiono firmy, które mają aktualne zezwolenie na działalność w Specjalnej Strefie Ekonomicznej „Euro - Park Mielec”, oraz ich profil działalności.

Tabela 2: Firmy, które otrzymały zezwolenie na działalność w Specjalnej Strefie Ekonomicznej „Euro - Park Mielec”

Lp.	Nazwa Przedsiębiorcy	Profil działalności
1.	Agmar Telecom Sp. z o.o.	produkcja osprzętu dla telekomunikacji
2.	Alukon Sp. z o.o.	produkcja wyrobów z aluminium i stali
3.	Atlantis Mielec Sp. z o.o.	produkcja systemów lekkiej obudowy z płyt warstwowych
4.	BRW Sp. z o.o.	produkcja mebli
5.	ComputerLand Sp. z o.o.	projektowanie oprogramowania komputerowego
6.	Elektrociepłownia Mielec Sp. z o.o.	produkcja energii cieplnej i elektrycznej
7.	Eurocast Sp. z o.o.	produkcja wyrobów z tworzyw sztucznych
8.	Euro-Eco Sp. z o.o.	dystrybucja wody i odprowadzanie ścieków
9.	EURO-ENERGETYKA Sp. z o.o.	dystrybucja energii elektrycznej
10.	Fakro-WDF Sp. z o.o.	produkcja okien dachowych
11.	Firma Produkcyjno-Usługowo-Handlowa „MECHANIKA” Leśniak Danuta & Adam	produkcja wyrobów z metalu
12.	FIRMA TARAPATA Sp. z o.o.	produkcja podzespołów do motoryzacji
13.	Formaplan Mielec Sp. z o.o.	produkcja wyrobów z drewna
14.	FRANTSCHACH IPP Sp. z o.o.	produkcja opakowań papierowych
15.	Geyer & Hosaja Zakłady Gumowe w Mielcu Sp. z o.o.	produkcja wyrobów gumowych
16.	HELIO.COM.S.A.	produkcja wyrobów z tworzyw sztucznych
17.	Henryk Bury - Mielec Sp. z o.o.	produkcja akcesoriów do telefonów komórkowych
18.	Huta Mikołaj Sp. z o.o.	produkcja blach dachowych
19.	J.W. Industries Sp. z o.o.	produkcja segmentów dla budownictwa mieszkaniowego i hotelowego
20.	Kirchhoff Polska Sp. z o.o.	produkcja części i podzespołów dla przemysłu motoryzacyjnego
21.	Kirkham Motorsports Sp z o.o.	produkcja podzespołów samochodowych
22.	KORONET-POLSKA Sp. z o.o.	produkcja zapalniczek
23.	Krono-Wood Sp. z o.o.	produkcja wyrobów z drewna
24.	Laboratorium Frakcjonowania Osocza Sp. z o.o.	produkcja preparatów farmaceutycznych
25.	Lear Automotive /EEDS/ Poland Sp. z o.o.	produkcja wiązek elektrycznych do samochodów
26.	Leopard Automobile Mielec Sp. z o.o.	produkcja zespołów samochodowych i innych pojazdów
27.	Melex-Tłocznia Sp. z o.o.	produkcja wyrobów metalowych metodą obróbki plastycznej
28.	Melnox Sp. z o.o.	produkcja wyrobów z drewna
29.	Oficyna Wydawnicza PRESS MEDIA Roman Oraczewski	usługi poligraficzne
30.	Onduline Production Sp. z o.o.	produkcja pokryć dachowych
31.	PETRO-PAK S.A.	produkcja opakowań
32.	PLASTIC FACTORY "COBI" S.A.	produkcja zabawek z tworzyw sztucznych
33.	Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o.	produkcja sprzętu lotniczego
34.	Polsko-Koreańskie Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe JOONGPOL Sp. z o.o.	produkcja arkuszy i kształtowników z pianki PE
35.	PPHU Lobo-Mielec Sp. z o.o.	produkcja stolarki aluminiowej
36.	PRESS-MEDIA S.A.	działalność wydawnicza
37.	Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe "P&S" Sp. z o.o.	produkcja wyrobów z metali
38.	R&G STREFA Sp. z o.o.	produkcja sprzętu AGD i urządzeń elektrycznych
39.	SANGLASS S.A.	produkcja urządzeń sanitarnych
40.	Spiroflex Sp. z o.o.	produkcja wyrobów z aluminium i stali nierdzewnej
41.	STAMET-ZAKŁAD MECHANICZNY Stachura Stanisław	produkcja części lotniczych, samochodowych,
42.	Systemy Lokalizacji Obiektów "LOKALIZATOR" Sp. z o.o.	produkcja systemów GPS
43.	Termo Organika S.A.	produkcja wyrobów z tworzyw sztucznych
44.	THERMOCOMFORT S.A.	produkcja ociepleń
45.	VILLA GLASS STUDIO Sp. z o.o.	produkcja żelu parafinowego
46.	Wire Bind Spiral Sp. z o.o.	produkcja akcesoriów introligatorskich
47.	Wytwórnia Zespołów Kooperacyjnych "PZL-MIELEC" Sp. z o.o.	produkcja drzwi do samolotu Boeing 757
48.	Zakład Mechaniczny Mech-Go Zbigniew Gryc	produkcja wyrobów metalowych
49.	Zakład Narzędziowy "PZL-Mielec" Sp. z o.o.	produkcja narzędzi, przyrządów, form
50.	Zakład Produkcyjno-Remontowy "PRODREM" Sp. z o.o.	produkcja wyrobów metalowych gotowych i urządzeń
51.	Zakład Produkcyjny "KAMAX-MIELEC" S.A.	produkcja zespołów dla transportu kolejowego
52.	Zakład Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych "PZL-Mielec" Sp. z o.o.	przetwórstwo tworzyw sztucznych
53.	Zakłady Farmaceutyczne COLFARM S.A.	produkcja wyrobów farmaceutycznych
54.	Zielona Budka Zbigniew Grycan Mielec Sp. z o.o.	produkcja artykułów spożywczych

Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych w Agencji Rozwoju Przemysłu S. A. w Mielcu

3 Czynniki decydujące o atrakcyjności SSE Euro - Park Mielec

Pod nazwą SSE Euro - Park Mielec strefa mielecka utworzona zo­stała na 20 lat. Przez ten czas inwestorzy mogą korzystać z licznych przy­wilejów i ulg.
O wydawaniu zezwoleń na działalność w SSE decyduje mie­lecki Odział ARP S.A. Wśród innych kompetencji i obowiązków oddziału wymienić należy:

• pozyskiwanie i obsługę inwestorów,

• realizację procedur wymaganych dla uzyskania zezwolenia na działalność w strefie,

• planowanie marketingowe i planowanie rozwoju strefy,

• nadzór nad funkcjonowaniem strefy.

Rząd polski promujący od lat możliwości inwestycyjne Polski, zachęcający firmy zagraniczne do podejmowania tu działalności ma w Agencji Rozwoju Przemysłu S.A. aktywnego partnera o czym świadczy sukces EURO-PARK MIELEC. Miarą tego sukcesu jest przyciągnięcie wielu znaczących inwestorów oraz rozszerzenie jej terenu o obszary przemysłowe zlokalizowane w Gorlicach, Chełmie, Dębicy i Sanoku.

Poniższe zasady udzielania pomocy publicznej są zgodne z zasadami obowiązującymi w krajach Unii Europejskiej. Specjalna Strefa Ekonomiczna EURO-PARK MIELEC oferuje inwestorom ulgi podatkowe w ramach pomocy publicznej udzielanej przez państwo. Od 1 stycznia 2001 r. podstawą prawną udzielania pomocy jest znowelizowana ustawa o specjalnych strefach ekonomicznych i ustawa o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców.

Pomoc publiczna dostępna w strefie to tzw. pomoc regionalna udzielana przedsiębiorcom na:

• wspieranie nowych inwestycji

• tworzenie nowych miejsc pracy.

Prawo do korzystania z pomocy ma przedsiębiorca, który:

1. poniesie nakłady inwestycyjne w wysokości nie mniej niż 100 tys. EURO
2. uzyska zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy.

Zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie SSE EURO-PARK MIELEC wydaje Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie jako zarządzający Strefą. Podstawą udzielenia zezwolenia jest pozytywna ocena złożonego przez przedsiębiorcę biznes planu przedsięwzięcia, realizowanego w strefie. Jest on składany w Oddziale ARP S.A. w Mielcu. Zezwolenie określa przedmiot działalności gospodarczej, wielkość zatrudnienia i wartość inwestycji.

Procedura udzielania zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w omawianej Strefie obejmuje:

• zgłoszenie inwestora,

• ogłoszenie „Zaproszenia do rokowań” w prasie ogólnokrajowej

• minimum 14 dni na złożenie ofert,

• komisyjną analizę ofert i przygotowanie rekomendacji dla Zarządu ARP S.A. w Warszawie,

• zatwierdzenie przez Zarząd ARP S.A. i wydanie zezwolenia
  na działalność w SSE EURO-PARK MIELEC.

Kolejnym czynnikiem decydującym o atrakcyjności strefy jest tempo realizacji inwestycji. Szybkość realizacji inwestycji w Strefie zapewniają uproszczone procedury administracyjne, kompetencje Zarządzającego w zakresie:

• wydawanie zezwoleń na działalność w Strefie

• wydawania pozwoleń na budowę na obszarze Strefy w Mielcu.

Zarządzający pomaga przy uzyskaniu zezwolenia na zakup ziemi dla firm zagranicznych, wydawanego przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Innym wymienianym atutem mającym zachęcić potencjalnych inwestorów jest dość dobrze rozwinięta infrastruktura. Teren Strefy wyposażony jest we wszelkie media oraz odpowiednie otoczenie do prowadzenia działalności gospodarczej.

Rozbudowany system elektroenergetyczny zapewnia dostawę energii elektrycznej pochodzącej z sieci państwowej i lokalnej elektrociepłowni. Gwarantuje pewne, dwustronne warunki zasilania o mocach do kilkudziesięciu MW i napięciach 110, 15, 6, lub 0,4 kV. Nowa stacja redukcyjna gazu ziemnego i gazociąg średnioprężny o średnicy 200 mm zapewniają dostawy gazu o ciśnieniu 0,25 Mpa w ilości do 1500 Nm³. Rozległa sieć ciepłownicza zapewnia dostęp do energii cieplnej w postaci gorącej wody o temperaturach 130/70 °C. Lokalna elektrociepłownia oferuje całoroczną dostawę energii cieplnej w ilości do 50 MWc. Oferowana jest również woda pitna o ciśnieniu 0,4 do 0,7 Mpa w ilości do 3 000 m³/dobę. Sieć rozdzielcza wody może być zasilana z dwóch niezależnych źródeł - ujęcia głębinowego oraz z sieci miejskiej. System odbioru i oczyszczania ścieków zapewnia mechaniczne i biologiczne oczyszczenie ścieków sanitarnych. Ścieki przemysłowe są oczyszczane mechanicznie i chemicznie w neutralizatorach. Stałe odpady komunalne wywożone są na miejskie wysypisko komunalne. Odpady przemysłowe mogą być gromadzone na posiadającym uregulowany stan formalno-prawny składowisku odpadów przemysłowych. Obszary wchodzące w skład SSE EURO-PARK MIELEC mają dogodne położenie komunikacyjne umożliwiające swobodny transport towarów i przewóz pasażerów różnymi środkami lokomocji.

W pobliżu przebiegają główne szlaki komunikacji drogowej. Najważniejsza z punku widzenia handlu i możliwości transportu, jest droga międzynarodowa A4. Przebiega przez Dębicę, a oddalona 20 km od Euro-Park Mielec łączy Europę Zachodnią z Ukrainą; Lotnisko znajdujące się na terenie Strefy w Mielcu zajmuje obszar 350 ha i umożliwia czarterową obsługę transportu pasażerskiego i cargo w ruchu krajowym i międzynarodowym. Wyposażone jest w dwa pasy startowe o wytrzymałości 40 PCN. Główny pas startowy ma długość 2 500 m i szerokość 60 m. Mogą tu lądować samoloty transportowe, wielkości A-300, Boeing 767, MD-81; kolej umożliwia transport towarów bezpośrednio ze Strefy; ponadto w odległości 20-30 km od obszarów SSE w Mielcu i Chełmie znajdują się stacje przeładunkowe trakcji szerokotorowej prowadzącej na Ukrainę i do Rosji;

Zlokalizowane na terenie Strefy Urzędy i Agendy Celne zapewniają szybką i fachową obsługę odpraw w wywozie i przywozie. Na terenie Strefy dostępne też są składy i magazyny celne. To duże udogodnienie dla inwestorów prowadzących działalność poza granicami naszego kraju.

Z pewnością wymienione czynniki sprawiają, że Specjalna Strefa Ekonomiczna „Euro - Park Mielec” jest atrakcyjnym miejscem do inwestowania. Świadczą o tym efekty uzyskane w ciągu dotychczasowych siedmiu lat funkcjonowania. Szerzej omówione są w poniższych rozdziałach. Oprócz jednak wymienionych czynników istnieje jeszcze jeden, o którym nieczęsto się mówi, a który jest równie ważny jak powyższe. Jest to świetna, sprzyjająca do inwestowania i funkcjonowania atmosfera. Stworzona przez samorząd lokalny, społeczność, lokalne media wywiera dobry wpływ na przyjeżdżających to gości.

Rozdział IV

Specjalna Strefa Ekonomiczna „Euro - Park Mielec”
a absorpcja ludności regionu

1. Struktura zatrudnienia w podmiotach SSE

Jak już wspomniano wyżej utworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Euro - Park Mielec” przyniosło wiele korzyści dla regionu mieleckiego. Obecnie wydano 84 zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w strefie, z czego 63 zezwolenia pozostają ważne, 55 przedsiębiorstw prowadzi działalność, pozostałe przygotowują się do jej uruchomienia.

Taka ilość pracodawców zaowocowała w postaci 7291 nowych miejsc pracy. W sumie jednak 11880 pracuje obecnie w 120 firmach działających na terenie strefy. W śród tych firm są także i te, które nie mają zezwolenia, banki agencje celne i firmy transportowe. Jest to liczba imponująca. Nie istnieją dane szczegółowe o strukturze zatrudnienia. Takie informacje możliwe były do uzyskania jedynie poprzez przeprowadzenie rozmów z szefami poszczególnych firm. Niestety wielu z nich odmówiło współpracy, tłumacząc się brakiem czasu. Wśród tych, którzy odmówili znaleźli się prezesi takich firm jak Melnox Sp. z o. o., Lear Automotive /EEDS/ Poland Sp. z o.o., Krono-Wood Sp. z o.o. Na podstawie danych uzyskanych z Powiatowego Urzędu Pracy wiadomo, że w tych fabrykach istnieje największa fluktuacja kadr szczebla najniższego. Mechanizm jest bardzo prosty: umowa na czas określony nie jest przedłużana, pracownik odchodzi, jego miejsce zajmuje nowy. Zakład w niektórych przypadkach uzyskuje ulgi bo zatrudnia osobę bezrobotną. Takie działania są naganne, jednak praktykowane.

Zgodnie jednak z danymi uzyskanymi po przeprowadzeniu sondażu ankietowego oraz wywiadów w firmach gdzie było to możliwe, można stwierdzić, że większość osób w średnim wieku, które pracowały w zakładach dawnej Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego utrzymało swoje stanowiska pracy, nie zależnie od zajmowanego szczebla w hierarchii firmy. Ponad to można również stwierdzić, że wiele młodych osób dzięki programom prowadzonym przez Powiatowy Urząd Pracy znalazło pracę w nowych firmach.

Wywiad przeprowadzono w 6 firmach: Kirchhoff Polska Sp. z o.o., Onduline Production Sp. z o.o., PLASTIC FACTORY "COBI" S.A., Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o., FIRMA TARAPATA Sp. z o.o., Elektrociepłownia Mielec Sp. z o.o. Spośród wymienionych przedsiębiorstw dwa funkcjonowały jako zakłady dawnej WSK (PZL i Elektrociepłownia), Firma Tarapata powstała na bazie dawnej Tłoczni Melex - części przedsiębiorstwa produkującego wózki golfowe. Pozostałe firmy to zupełnie nowi inwestorzy. Kirchhoff Polska Sp. z o.o. i FIRMA TARAPATA Sp. z o.o. produkują dla potrzeb przemysłu motoryzacyjnego - podzespoły do produkcji samochodów osobowych. Onduline Production Sp. z o.o. działa w branży budowlanej i jest przedsiębiorstwem wytwarzającym pokrycia dachowe. Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o. to znany w świecie producent samolotów (między innymi M-18 Dromader, M-28 Skytruck). O Elektrociepłowni Mielec Sp. z o.o. mowa była wyżej przy okazji omawiania czynników decydujących o atrakcyjności SSE „Euro - Park Mielec”.

Podkreślić należy, że szefowie wymienionych firm niechętnie operowali dokładnymi liczbami, mówiąc o poziomie zatrudnienia w firmie. Chętniej mówili o procesach produkcji, o tym, czym zajmuje się firma, o osiągnięciach. Dzięki temu, że wywiad jest formą pozyskiwania informacji na drodze dość luźnej rozmowy, często wśród tych zaplanowanych pojawiały się także wiadomości poboczne.

Janusz Soboń - dyrektor fabryki Kirchhoff Polska Sp. z o.o., był raczej powściągliwy w udzielaniu informacji. Oszczędne, krótkie wypowiedzi dały jedynie ogólne pojęcie o strukturze zatrudnienia w firmie. Z racji specyfiki produkcji - podzespoły do produkcji samochodów osobowych - ponad 90% spośród 280 pracowników to mężczyźni pracujący na stanowiskach robotniczych jako operatorzy obrabiarek sterowanych numerycznie, operatorzy wielkonaciskowych pras hydraulicznych oraz jako spawacze. Na stanowiskach nierobotniczych pracuje zaledwie kilkunastu mężczyzn. Są ti informatycy, pracownicy logistyki i zaopatrzenia. Średnia wieku nie przekracza 35 lat. Kobiety pracują w działach gdzie przeważa praca biurowa (księgowość, kadry). Kirchhoff Polska Sp. z o.o. to firma z kapitałem niemieckim, właścicielem jest H Kirchhoff - potentat na niemieckim rynku podzespołów samochodowych. W ciągu trzech lat działalności firma sukcesywnie zatrudnia nowych specjalistów.

Onduline Production Sp. z o.o. to firma należąca do francuskiej grupy kapitałowej OFFIC. Grupa posiada fabryki w ośmiu krajach świata. Produkuje pokrycia dachowe wykorzystując makulaturę. Płyty z masy celulozowej powleka się żywicami, barwi i impregnuje masą bitumiczną. Dzięki procesom technologicznym zyskują odpowiednią wytrzymałość. Waldemar Wiktorski chętnie rozmawiał na temat firmy, jego wypowiedzi były szczegółowe, rzeczowe, często zawierały zwroty specjalistyczne. W firmie pracuje 75 osób. 19 spośród nich to pracownicy administracyjni (w większości kobiety). Pracownicy produkcyjni to mężczyźni obsługujący magazyn makulatury, urządzenia linii technologicznej oraz magazyn wyrobów końcowych. Średnia wieku 36 lat. Mimo małego zatrudnienia firma wykazuje roczny dochód na poziomie 6 milionów euro. Nadmienić tu również należy, że od początku funkcjonowania, to znaczy od dwóch lat zmieniło się jedynie trzech pracowników produkcji. Powodem do zwolnienia był brak dyscypliny i spożywanie alkoholu w miejscu pracy.

Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o to firma powstała na bazie zakładu dawnej WSK. Jest największym przedsiębiorstwem w strefie. Zatrudnia około 1700 pracowników, w większości specjalistów, którzy pracowali tu przed restrukturyzacją. Wielu pracowników skorzystało z możliwości przejścia na wcześniejsze emerytury dzięki czemu zakład uniknął procesu zwolnień grupowych. Problemem fabryki był zastój na rynkach lotniczych spowodowany wydarzeniami z 11 września 2001 w Nowym Yorku. Obecnie dzięki umowom offsetowym wynikającym z kontraktu na zakup samolotu wielozadaniowego dla polskiej armii, podpisanym przez zarząd spółki firma ma możliwość zwiększenia produkcji i utrzymania zatrudnienia na obecnym poziomie. Większość zatrudnionych to mężczyźni. Pracują na stanowiskach związanych z montażem samolotów, częsci i podzespołów. Kobiety znajdują tu zatrudnienie w biurach, w księgowości, w kadrach, jako sekretarki i asystentki. Stanisław Wójcik - prezes zarządu spółki zajmuje stanowisko od marca 2003r., dlatego informacje, których udzielał były ogólnikowe i nie dokładne.

Elektrociepłownia Mielec Sp. z o.o. to zakład dający zatrudnienie około 150 osobom. W lutym 2003r. spółkę w ramach prywatyzacji przejął amerykański fundusz kapitałowy FE Clean Energy Group inc., prezesem zarządu spółki został Lawrence McGrath. Ten fundusz zarządza wieloma podobnymi zakładami między innymi mając na celu dbałość o środowisko. W Mielcu firmą kieruje Stanisław Sołtys - wiceprezes zarządu. Wskutek dokonywanych zmian organizacyjnych i nowych inwestycji do końca 2003 roku sytuacja związana z zatrudnieniem nie będzie stabilna. Zmiany nie będą duże, jednak trudno dokładnie określić końcową liczbę zatrudnionych. Średnia wieku wynosi 40 lat. W firmie pracuje około 40 kobiet: w księgowości, kadrach, a także w laboratorium chemicznym wykonującym analizy wody oraz miału węglowego. Do końca tego roku planuje się przyjęcie kilkunastu mężczyzn do obsługi nowej turbiny elektrycznej.

FIRMA TARAPATA Sp. z o.o. powstała w skutek restrukturyzacji. Majątek będą w upadłości zakładu Tłocznia Melex od syndyka masy upadłościowej kupił mielecki przedsiębiorca Jan Tarapata. Procesy organizacyjne nadal trwają jednak w chwili obecnej w fabryce zatrudnionych jest około 250 osób, w większości mężczyzn. Pracują na stanowiskach robotniczych obsługując prasy hydrauliczne i obrabiarki. Kobiety zatrudnione są w księgowości i w kadrach. Firma produkuje tłoczone elementy do produkcji samochodów w kooperacji ze wspomnianą wyżej fabryką Kirchhoff Polska Sp. z o.o. Po rozszerzeniu produkcji znajdzie tu zatrudnienie kilku, może kilkunastu operatorów ciężkich pras wielkonaciskowych.

PLASTIC FACTORY "COBI" S.A. to fabryka produkująca klocki dla dzieci. Zatrudnia około 50 pracowników - w większości kobiety. Pracują one w kontroli jakości, jako pakowaczki, i w biurach. Mężczyźni obsługują wtryskarki - maszyny wytwarzające klocki z tworzywa sztucznego. Prezesem zarządu spółki jest Jacek Woś. Klocki Cobi można łączyć z klockami Lego i dzięki specjalnym, także tu produkowanym złączkom, z innymi klockami. Fabryka w Mielcu funkcjonuje od pięciu lat. Przez ten czas kadra mieniła się kilkukrotnie. Jednym z powodów były zmiany w systemie funkcjonowania. Prezes raczej enigmatycznie odpowiadał na pytania. W najbliższym czasie nie przewiduje zatrudniania nowych pracowników.

Przegląd tych kilku firm daje pewien obraz struktury zatrudnienia w firmach funkcjonujących w SSE „Euro - Park Mielec”. Nadmienić należy - co zgodnie twierdzili współrozmówcy, że o ile kadra pracownicza szczebli niższych to mieszkańcy Mielca i powiatu mieleckiego, to duża część kadry zarządzającej pochodzi spoza Mielca. Może to wynikać z faktu, że na stanowiska dyrektorów rozpisywane były konkursy, które ogłaszane były w prasie ogólnopolskiej. Ponadto część fabryk to filie firm funkcjonujących w innych miastach.

2. Odczucia społeczne i kierunki polityki zatrudnienia w świetle badań ankietowych

Uzyskanie informacji pochodzących od określonej grupy społecznej wymaga zastosowania odpowiednich narzędzi badawczych. Jeśli badania obejmować będą subiektywne odczucia społeczne oraz wiedzę poszczególnych członków społeczności to najlepszym narzędziem będzie sondaż ankietowy. Odpowiednio skonstruowane pytania pozwolą na usystematyzowanie i statystyczną obróbkę zebranego materiału.

„Sondaż polega na bezpośrednim kontakcie osób, których cechy, zachowanie, bądź postawy są istotne z punktu widzenia specyficznego problemu badawczego. Tak, więc metoda sondażu różni się od badań prowadzonych w bibliotekach czy archiwach i polegających na studiowaniu, przegrupowaniu i analizowaniu sprawozdań przygotowanych dla innych celów.

Badanie stosunkowo niewielkiej zbiorowości celem uzyskania informacji umożliwiających określone uogólnienia odnoszące się do charakterystycznej grupy ludzi nie musi odbywać się zgodnie z wytycznymi określanymi przez statystykę. Mówimy wtedy o doborze nieprobabilistycznym.

„Metody nieprobabilistyczne (…) niezmiennie łączą się z przyznaniem ankieterowi prawa do wybrania badanych osób, albo z możliwością wyłączenia pewnych osób z grona badanych.”

Wzór kwestionariusza ankietowego znajduje się w aneksie.

Badana grupa liczyła 80 osób. Ankieter prowadząc badania wykorzystał wszystkie przygotowane ankiety, docierając każdego badanego. W grupie znalazło się 31 kobiet i 49 mężczyzn, wszyscy mieszkający w Mielcu. Przekrój wiekowy obrazuje poniższa tabela.

Tabela 3. Przekrój wiekowy badanej grupy

Przedział wiekowy	18-25	26-30	31-35	36-40	41-45	46-50	51-55
Ilość osób	9	23	19	12	4	7	6

Źródło: Badania własne

Ze względu na to, że osoby starsze mogą mieć zafałszowany obraz zachodzących zjawisk społecznych wywoływanych przez SSE „Euro - Park Mielec”, oraz brak rzetelnej wiedzy na ten temat pominięto te grupy wiekowe. Dodatkową trudność sprawiał fakt dotarcia do odpowiednich osób.

Spośród badanej grupy 26 osób pracowało w dawnej Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego: w Zakładzie Lotniczym - 9, w Wytwórni Silników - 4, w Wytwórni Wózków Golfowych Melex - 2, w Wytwórni aparatury Wtryskowej - 8, w Zakładzie Utrzymania Ruchu 2 i w Zakładzie Usług Agrolotniczych -1. Wszystkie z tych osób utrzymały swoje stanowiska po restrukturyzacji WSK, pracując obecnie w spółkach powstałych na bazie wymienionych zakładów.

Tylko 27 osób (to 33,75% badanych) jest w pełni zadowolona z utworzenia SSE „Euro - Park Mielec”. 43 (53,75%) osoby uważają że to chyba dobrze, że ją utworzono, tylko 8 osób (10%) wyraża opinię, że to chyba niezbyt dobrze, 2 osoby (2,5%) zupełnie nie są zadowolone z powstania SSE „Euro - Park Mielec”. Można więc stwierdzić, że ogólnie mieszkańcy Mielca są raczej zadowoleni z utworzenia strefy.

SSE „Euro - Park Mielec” jest dość dobrze kojarzona w środowisku lokalnym, o czym mogą świadczyć nie tylko powyższe dane, ale również najczęściej pojawiające się uzasadnienia (pyt. nr 4). Zgodnie z nimi respondenci uważają że pozytywnym aspektem są nowe miejsca pracy, napływ kapitału do miasta, a co za tym idzie wiele nowych inwestycji w infrastrukturę. Dwie negatywne odpowiedzi uzasadniono brakiem ochrony środowiska: „…zatrute powietrze, że mam astmę” oraz wysprzedaniem polskiej ziemi: „…Niemcy i Żydzi wykupili wszystko i robią interesy naszym kosztem”.

Duża część ankietowanych kojarzy pracę w strefie jako bezpieczną (45 osób, co stanowi 56,25% badanych). Jedynie dwie osoby mają przeciwne zdanie. Jednocześnie tylko 14 osób (17,5%) przekonanych jest, że firmy dbają o swoich pracowników. 37 osób (46,25%) nie ma w tej sprawie zdania, przy czym aż 29 osób (36,25%) uważa że firmy wyzyskują pracowników śrubując normy akordowe, czy wymagając pracy w nadgodzinach.

Ankietowani pytani o to, czy SSE „Euro - Park Mielec” jest dobrym sąsiadem, w większości przypadków (38 osób, co stanowi 47,5% badanej grupy) nie mieli zdania. Tylko dwie osoby były bardzo zadowolone z takiego sąsiedztwa, siedem osób (8,75%) deklarowało, że takie sąsiedztwo bardzo im przeszkadza. 16 osób uważa że strefa jest nienajlepszym sąsiadem, 17 respondentów (21,25%) twierdzi że strefa jest niezłym sąsiadem.

Wiedzę na temat strefy ankietowani najczęściej czerpią z masmediów, od sąsiadów i z własnych doświadczeń. Lokalne środki masowego przekazu dość szeroko informują o wydarzeniach związanych z SSE „Euro - Park Mielec”. Na bieżąco podają wiadomości o nowych inwestorach, o tym, co dzieje się w firmach funkcjonujących w strefie. Także informacje postrzegane przez dziennikarzy jako sensacyjne, czyli zmiany w zarządach spółek, procesy sądowe, upadłości itp. publikowane w mediach kreują wizerunek nie tylko poszczególnych firm, ale także całej strefy. Wiedza własna pochodzi przede wszystkim od tych, którzy tam pracują i od tych, którzy poszukując pracy często bywają w różnych firmach.

Respondenci zgodnie twierdzą, że najbardziej wiarygodne są własne doświadczenia, na drugim miejscu wymieniają informacja pochodzące od znajomych i sąsiadów, a dopiero na trzecim media. Raczej nie dziwi taka kolejność, zważywszy, że panuje przekonanie o tym, że dziennikarze szukając sensacji nie zawsze piszą prawdę. Taką właśnie kolejność tłumaczy również fakt, że aż 51 osób (co stanowi 63,75% badanych) pracuje w strefie.

Ciekawe odpowiedzi uzyskano na pytanie: „Czy Pani/Pana zdaniem widoczny jest wpływ SSE „Euro - Park Mielec” na rozwój gospodarczy miasta?” (pyt. 14). Dane szczegółowe zawarto w tabeli 4.

Tabela 4. Czy Pani/Pana zdaniem widoczny jest wpływ SSE „Euro - Park Mielec” na rozwój gospodarczy miasta?

Możliwa odpowiedź	Nie jest widoczny	Słabo widoczny	Nie mam zdania	Strefa ma duży wpływ	Bez niej nie dałoby się tu żyć
Ilość odpowiedzi	0	12	42	18	8
Udział procentowy (w %)	0	15	52,5	22,5	10

Źródło: Badania własne

Ponad połowa badanych nie ma zdania na ten temat, chociaż w rozmowach mówiono, że mało się tym interesują. Jednak 26 osób jest zdania że strefa ma duży lub bardzo duży wpływ, a jedynie 12 respondentów widzi niewielki wpływ na rozwój gospodarczy miasta. Nasuwa się również wniosek, że skoro nikt nie zaprzeczył to w ogólnym odbiorze społecznym strefa jest potrzebna.

Po analizie danych uzyskanych z ankiety nasuwają się wnioski o raczej pozytywnych odczuciach społecznych związanych z istnieniem i funkcjonowaniem SSE „Euro - Park Mielec”. Mimo, że ludzie postrzegają niektóre firmy negatywnie (jako trucicieli środowiska, bądź wyzyskujące pracowników), to jednak nowe miejsca pracy, możliwości współpracy małych i średnich przedsiębiorstw z firmami w strefie powodują, że to narzędzie rozwoju gospodarczego zgodnie z nazwą spełnia swoje zadania.

3. SSE „Euro - Park” Mielec” ratunek dla regionu,
czy przedłużenie agonii

Jak wspomniano we wstępie krytyczna sytuacja regionu mieleckiego w 1995 roku wymusiła działania ówczesnego rządu mające na celu utworzenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Euro - Park Mielec” w tym mieście. Z obawami, ale i z nadziejami podchodzono do tego zagadnienia.

Na to, jak bezrobocie jest zagadnieniem dyskusyjnym wskazuje już fakt niedoskonałości definicji osoby bezrobotnej gdzie np. posiadanie użytków rolnych o powierzchni powyżej 2 ha przeliczeniowych jest przeszkodą, aby zarejestrować się w Powiatowym Urzędzie Pracy, a więc teoretycznie są to osoby pracujące. Zapomniano jednak, że ziemia to jedynie „narzędzie pracy” - aby było skutecznie użyte potrzebne są jeszcze inne czynniki jak na przykład odpowiednie wykształcenie, aby sprostać wymogom gospodarki rynkowej. A właśnie wykształcenie jest na wsi najsłabsze.

Z tych krótkich rozważań można wnioskować, że bezrobocie to nie prosty fakt braku wolnych miejsc pracy w regionie, lecz zjawisko bardzo złożone, a w zasadzie efekt końcowy innych zjawisk i procesów. Właśnie poznanie tych zjawisk, przyczyn, ich zrozumienie jest kluczem do skutecznego zwalczania bezrobocia, które jest niczym innym jak „chorobą” o różnym natężeniu wywołaną pewnym zespołem czynników i słabości organizmu. Dlatego istotnym jest aby poznać właśnie ten organizm, czyli rynek pracy, jego słabości i zapytać się o możliwości poprawy jego funkcjonowania.

Wydawałoby się, że zwalczanie bezrobocia poprzez tworzenie miejsc pracy jest najskuteczniejszą metoda jego ograniczania. Ale przecież w dawnym systemie gospodarczym wszyscy pracę mieliśmy - mówiono wtedy o tak zwanym bezrobociu ukrytym. Problem polegał na tym, że praca ta nie przynosiła odpowiedniego dochodu - byłe nieefektywna lub za mało efektywna. Do tego dochodziły takie zjawiska jak niewłaściwa alokacja kapitału, materiałochłonność, niska jakość produktów i wydajność pracy. Tak więc nie tylko tworzenie nowych stanowisk pracy, ale też wypracowanie poprzez nie dochodu jest kluczem do sukcesu. Tego rodzaju działania jak roboty publiczne czy prace interwencyjne należy odpowiednio rozumieć i wykorzystywać stosownie do ich przeznaczenia. Wykorzystywanie ich jednak do prostego subwencjonowania niektórych firm czy instytucji jest bardziej marnowaniem środków publicznych niż ograniczaniem bezrobocia - można by nawet zaryzykować twierdzenie, że jest to raczej wspieranie bezrobocia, gdyż poprzez złe zarządzanie Funduszem Pracy marnuje się kapitał pieniężny, oraz poprzez finansowanie np. usług budowlanych tworzymy nieuczciwą konkurencję dla firm wolnorynkowych.

Z tych krótkich rozważań wynika, że jeśli już analizować bezrobocie to w kontekście rynku pracy, pamiętając jednocześnie, że na jego funkcjonowanie mają istotny wpływ dwa pozostałe rodzaje rynków; kapitałowo-finansowy, towarów i usług. Stąd też konieczność przeanalizowania nie tylko struktury bezrobocia, ale przede wszystkim struktury zatrudnienia w regionie, rynku pracodawców i rynku pracobiorców oraz instytucji i organizacji, które mogą oddziaływać na rynek pracy: Powiatowego Urzędu Pracy, władz samorządowych, organizacji wspierających rozwój przedsiębiorczości (Mielecka Agencja Rozwoju Regionalnego, Fundacja Międzynarodowe Centrum Kształcenia i Rozwoju Gospodarczego), szkół i placówek kształcenia ustawicznego lub pozaszkolnego. To także konieczność rozpatrywania rynku pracy, a co za tym idzie problemu bezrobocia, w kontekście funkcjonowania dwóch pozostałych rynków - kapitałowego oraz towarów i usług. Jakiekolwiek zmiany w którymś z rynków wcześniej czy później wywołują reakcje na innych. I tak na przykład dopuszczenie do handlu dużych supermarketów, gdzie można kupić dosłownie wszystko i gdzie ceny często są niższe niż w małych sklepach, zwłaszcza w centrum miasta może spowodować nagłe złamanie się sieci handlowej danego rejonu. To w dalszej konsekwencji przynosi spadek zatrudnienia, zmniejszenie dochodów ludności, zarówno byłych pracowników placówek handlowych jak i ich właścicieli. Konieczne jest wówczas poszukiwanie alternatywnych miejsc pracy.

Andrzej Prusek w „Strategii rozwoju regionu podkarpackiego oraz wiodących sektorów jego gospodarki” zwraca uwagę na niezwykle istotny w obecnych czasach tzw. „czynnik pracy”. Autor zauważa, że „W warunkach gospodarki rynkowej tzw. „czynnik pracy” winien być rozpatrywany nie tylko od strony zasobowej, a więc uwzględniającej potencjał siły roboczej, jej strukturę i wykorzystanie, ale przede wszystkim od strony jakościowej. Kształcenie, czyli rozwijanie tzw. kapitału intelektualnego jest dzisiaj rodzajem inwestycji, który szybko przynosi wymierne korzyści ekonomiczne, wpływając na wzrost efektywności potencjału gospodarczego regionu oraz jego konkurencyjność. Im większe są możliwości wszechstronnego kształcenia, zmiany kwalifikacji tym szybsza adaptacja do zmieniających się warunków działania w gospodarce. Wiedza coraz powszechniej traktowana jest jako towar, a w związku z tym podlega zasadom konkurencji na rynku.

Przeprowadzone badania typologiczne wykazały, iż województwo podkarpackie znajduje się w grupie regionów o najniższej konkurencyjności zasobów pracy.”

Redukcja zatrudnienia w wyniku restrukturyzacji WSK PZL Mielec spowodowała wzrost bezrobotnych, o określonym poziomie kwalifikacji. W czerwcu 1999 r. w powiecie mieleckim, po 9 letnim okresie zmian, funkcjonowało ogółem 1135 przedsiębiorstw zajmujących się działalnością produkcyjną, które zatrudniały 15326 pracowników, co stanowi 52,4% ogólnej liczby pracujących poza rolnictwem.

Struktura zatrudnienia odzwierciedla przemysłowo-rolniczy charakter powiatu mieleckiego, zdominowany przez rozwinięty sektor działalności produkcyjnej (52,4%). W budownictwie jest zatrudnionych 6% ogółu zatrudnionych, w handlu 8% oraz w usługach łącznie 6%.

Zatrudnienie w podmiotach gospodarczych założonych przez inwestorów, którzy skorzystali z preferencyjnych warunków SSE przekroczyło poziom 4500 pracujących. Z funkcjonowaniem Specjalnej Strefy Ekonomicznej SSE „EURO-PARK Mielec” wiąże się duże nadzieje na przyszłość. Dzięki ulgom, które gwarantuje ustawa, jest to obszar przyciągający inwestycje i wpływający na złagodzenie skutków bezrobocia w regionie.

Profesor Andrzej Prusek twierdzi, że mielecka strefa to znak sukcesu przemian nie tylko w regionie, ale i w skali kraju. Jak pisze - „Mielecka SSE Euro - Park Mielec w okresie 6 lat swego funkcjonowania osiągnęła większość zakładanych celów strategicznych i jest bezsprzecznym przykładem sukcesu transformacji w skali kraju i w subregionie, który wcześniej był zdominowany przez duży zakład przemysłowy.

W mieleckiej strefie, głównie z uwagi na preferencje podatkowe, inwestorzy zagraniczni i polscy zainwestowali około 1,5 mld złotych. Inwestorzy stworzyli 6100 nowych miejsc pracy. Dodając do tego liczbę ponad 4000 miejsc pracy w firmach powstałych w wyniku restrukturyzacji dawnego WSK łączna ilość pracujących w firmach SSE wynosi 10500 osób. Nie są znane rozmiary zatrudnienia pochodnego w mieście Mielcu oraz gminach powiatu mieleckiego. W rezultacie tych zmian strukturalnych Mielec ma najniższe w całym województwie podkarpackim bezrobocie na poziomie 14%. Ważnym sukcesem SSE jest zasadnicza zmiana monokulturowej struktury sektorowej gospodarki miasta Mielca na strukturę wielosektorową, a więc bardziej elastyczną z punktu widzenia wahań koniunkturalnych. SSE EURO - PARK Mielec z uwagi na preferencyjne warunki inwestowania nie jest reprezentatywna dla całego kraju. Można stwierdzić, że stanowi ona biegun rozwoju gospodarczego, który z uwagi na zgrupowanie najlepszych firm krajowych i zagranicznych pokazuje sposoby i formy włączania się do procesów globalizacyjnych. Głównymi formami działań globalizacyjnych jest z jednej strony kooperacja i współpraca gospodarcza z dużymi firmami światowymi, a z drugiej strony rozwijanie eksportu na rynki światowe. Te dwa kryteria określają powiązania globalizacyjne firm w SSE EURO PARK Mielec.”

Należy jednak stwierdzić, że napływ inwestycji zagranicznych do powiatu mieleckiego w porównaniu do innych regionów kraju jest stosunkowo niski i sama Specjalna Strefa Ekonomiczna nie rozwiąże wszystkich problemów związanych z rozwojem gospodarczym regionu. Odczuwa się wyraźny brak w powiecie mieleckim silnych podmiotów gospodarczych funkcjonujących w branży tzw. wysokiej technologii, w wysokim stopniu nasyconych nowoczesną techniką oraz know-how, które mogłyby wykorzystać oraz odbudować rozproszony wysoki potencjał naukowo-techniczny.

Bibliografia

4. Bogdan D., Jak ze strefą było, „Głos Mielecki”, 1997 r., nr 38

5. Cahill S., Wywiad dla TV MEDIA PLUS, 7.10.2002r.

6. Dział Marketingu Agencji Rozwoju Przemysłu oddział w Mielcu, Materiały informacyjne, ARP 2003r

7. Dziennik Ustaw z 1994r nr 123, poz. 600

8. Kiryk F., Mielec - Dzieje miasta i regionu, t. I, KAW, Rzeszów 1984

9. Komisja PPiWP Rady Powiatu Mieleckiego, Wizja rozwoju powiatu mieleckiego Mielec 2000

10. http://www.europark.com.pl

11. Malikowski M., Niezgoda M. Badania empiryczne w socjologii, WSSG w Tyczynie 1997r

12. Markowski D. Masowa konsumpcja a zmiany ustrojowe, w: w: „Społeczne aspekty transformacji ustrojowej”, red. M. Malikowski, Rzeszów 1997r

13. Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 10 grudnia 1996r w sprawie ustalenia planu rozwoju specjalnej strefy ekonomicznej w Mielcu. Dz. U. z 1996r. nr 154 poz. 749

14. Prusek A., Strategia rozwoju regionu podkarpackiego oraz wiodących sektorów jego gospodarki, Mielec 2001

15. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia specjalnej strefy ekonomicznej w Mielcu. (Dz. U. z 1997r. nr 135, poz. 914)

16. Materiały informacyjne z konferencji „Skuteczność Polityki Regionalnej oraz Instrumenty Wspierania Rozwoju Regionalnego”, SCK w Mielcu, 07.10.2002r

17. Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan ograniczania skutków powodzi i profilaktyki przeciwpowodziowej Mielec, 2001r

18. TVK MEDIA PLUS, „Gość Programu, rozmowa ze Stanisławem Stachowiczem kierownikiem Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu”, emisja 14.05.03r

19. TV MEDIA PLUS, „Siedmiolecie Strefy”, reportaż 7.10.2002r

20. TVK MEDIA PLUS, reportaż „Skąd ciepło i prąd”

21. Urząd Stanu Cywilnego UM w Mielcu

22. Ustawa z dnia 14.12.1994 o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, Dz.U.97.25.128

23. Wałęsa L. Droga nadziei, Znak, Kraków 1989r

24. Wcisło E., “Trudna sytuacja WSK PZL - Mielec”, “Korso”, 1998, nr 12,

25. „Życie Warszawy” z 2 września 1980 r., w: „Społeczne aspekty transformacji ustrojowej”, red. M. Malikowski, Rzeszów 1997r.

Spis tabel

Tabela 1. Plan rozwoju SSE EURO-PARK Mielec na lata 1995-2015 ………28

Tabela 2 Firmy, które otrzymały zezwolenie na działalność w Specjalnej Strefie Ekonomicznej „Euro - Park Mielec” …………………………………………32

Tabela 3. Przekrój wiekowy badanej grupy …………………………………..45

Tabela 4. Czy Pani/Pana zdaniem widoczny jest wpływ SSE „Euro - Park Mielec” na rozwój gospodarczy miasta? …………………………………………47

M. Malikowski, M. Niezgoda Badania empiryczne w socjologii, WSSG w Tyczynie 1997r. s. 300

Op. cit. s. 313

Wcisło E., “Trudna sytuacja WSK PZL - Mielec”, “Korso”, 1998, nr 12, s. 2

F. Kiryk, Mielec - Dzieje miasta i regionu, t. I, KAW, Rzeszów 1984, s. 15

F. Kiryk, Mielec - Dzieje miasta... op. cit., s. 19

F. Kiryk, Mielec - Dzieje miasta... op. cit., s. 25

F. Kiryk, Mielec - Dzieje miasta... op. cit., s. 28

Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan ograniczania skutków powodzi i profilaktyki przeciwpowodziowej Mielec, 2001r

Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan... op. cit..

TVK MEDIA PLUS, reportaż „Skąd ciepło i prąd”, emisja 06.04.03r, godz. 18¹⁵.

Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan... op. cit..

Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan... op. cit..

Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan... op. cit.

Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan... op. cit.

Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan... op. cit.

Urząd Stanu Cywilnego UM w Mielcu.

Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan... op. cit.

Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan... op. cit.

Starostwo Powiatowe w Mielcu Lokalny plan… op. cit.

L. Wałęsa Droga nadziei, Znak, Kraków 1989r. s. 5

„Życie Warszawy” z 2 września 1980 r., w: „Społeczne aspekty transformacji ustrojowej”, red. M. Malikowski, Rzeszów 1997r. s.33

D. Markowski Masowa konsumpcja a zmiany ustrojowe, w: w: „Społeczne aspekty transformacji ustrojowej”, red. M. Malikowski, Rzeszów 1997r. s. 27

Dziennik Ustaw z 1994r nr 123, poz. 600

S. Cahill, Wywiad dla TV MEDIA PLUS, 7.10.2002r.

DZ. U. Nr 107, poz. 526.

Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 10 grudnia 1996r w sprawie ustalenia planu rozwoju specjalnej strefy ekonomicznej w Mielcu. Dz. U. z 1996r. nr 154 poz. 749.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia specjalnej strefy ekonomicznej w Mielcu. (Dz. U. z 1997r. nr 135, poz. 914)

Op. cit.

Bogdan D., Jak ze strefą było, „Głos Mielecki”, 1997 r., nr 38, s. 9.

Materiały informacyjne z konferencji „Skuteczność Polityki Regionalnej oraz Instrumenty Wspierania Rozwoju Regionalnego”, SCK w Mielcu, 07.10.2002r

Materiały informacyjne z konferencji „Skuteczność… op. cit.

TV MEDIA PLUS, „Siedmiolecie Strefy”, reportaż 7.10.2002r

Materiały informacyjne z konferencji „Skuteczność… op. cit.

Materiały informacyjne z konferencji „Skuteczność Polityki...”, op. cit.

Op. cit.

http://www.europark.com.pl

Op. cit.

Op. cit.

http://www.europark.com.pl, op. cit.

Op. cit.

Op. cit.

Dział Marketingu Agencji Rozwoju Przemysłu oddział w Mielcu, Materiały informacyjne, ARP 2003r.

Op. cit.

TVK MEDIA PLUS, „Gość Programu, rozmowa ze Stanisławem Stachowiczem kierownikiem Powiatowego Urzędu Pracy w Mielcu”, emisja 14.05.03r. godz. 19⁰⁰.

Tamże

M. Malikowski, M. Niezgoda Badania empiryczne w socjologii, WSSG w Tyczynie 1997r. T II, s. 157

Op. cit. T I, s.367

Ustawa z dnia 14.12.1994 o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, Dz.U.97.25.128

Komisja PPiWP Rady Powiatu Mieleckiego, Wizja rozwoju powiatu mieleckiego Mielec 2000

Tmaże

A. Prusek, Strategia rozwoju regionu podkarpackiego oraz wiodących sektorów jego gospodarki, Mielec 2001, s. 22.

Za: Powiatowy Urząd Pracy

Op. cit.

A. Prusek, Strategia rozwoju regionu podkarpackiego oraz wiodących sektorów jego gospodarki, Mielec 2001, s. 118.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

1

---