ĆWICZENIE 3

KOAGULACJA

1. Cel i zakres badań

Celem ćwiczenia jest określenie warunków przebiegu procesu koagulacji zanieczyszczeń wody.

2. Część doświadczalna

Analiza wody surowej

W wodzie surowej należy wykonać oznaczenia barwy, mętności, odczynu, zasadowości, kwasowości, wolnego dwutlenku węgla oraz utlenialności.

Wykonanie ćwiczenia

Zależnie od wskazań prowadzącego wybrać jeden z przygotowanych koagulantów oraz środków wspomagających proces.

Obliczenia dawek

• siarczan glinu roztwór 2% oznacza że:

100 g roztworu zawiera 2 g siarczanu glinu

Jeżeli przyjmiemy gęstość jako równą 1 g/cm³ możemy zastąpić jednostki masy jednostkami objętości, to:

100 cm³ roztworu zawiera 2 g siarczanu glinu

1 cm³ 20 mg siarczanu glinu

Po przeliczeniu dawek reagentów podanych przez prowadzącego w mg/dm³ należy je wprowadzić do badanej wody. 5 zlewek o pojemności 3 dm³ napełnić badaną wodą w ilości 1,5 dm³. Dodać rosnące dawki koagulanta i mieszać zawartość zlewek przez 1 minutę, po szybkim mieszaniu poddać próby procesowi flokulacji do 20 minut. Następnie pozostawić próby do odstania na 30 minut. W trakcie flokulacji a następnie sedymentacji należy uważnie obserwować i zapisywać zmiany zachodzące w próbkach wody.

Wyniki obserwacji zestawić tabelarycznie wg wzoru podanego poniżej, stosując umowny zapis.

Dawka koagulanta mg/dm^3	Czas obserwacji, minuty
		Wolne mieszanie					Sedymentacja
		1	5	10	15	20	15	30

Zapis obserwacji wizualnych:

1 - opalizacja próbki 6 - klaczki dość duże

2 - początek kłaczkowania 7,8 - kłaczki duże

3 - klaczki bardzo drobne 9 - kłaczki bardzo duże

4 - klaczki drobne - powolne opadanie

5 - klaczki średnie - szybkie opadanie

Po upływie odpowiedniego czasu opadania zawiesin pokoagulacyjnych, z każdej zlewki ostrożnie zdekantować około 1 dm³ wody i wykonać te same oznaczenia jak dla wody surowej.

Wyniki badań przedstawić tabelarycznie oraz graficznie jako zależność efektu koagulacji, wyrażonego w procentowej redukcji barwy, mętności i utlenialności od dawki koagulanta lub dodatkowych reagentów wspomagających proces.

W opracowaniu wniosków z ćwiczenia należy podać:

• rodzaj zastosowanego koagulanta,

• optymalną wyznaczoną dawkę koagulanta,

• optymalny czas flokulacji,

• ocenę jakości wody uzdatnionej.

Lp.	Dawka koagulanta mg/dm^3	Wyniki analiz
				Odczyn pH	Zm mval/dm^3	Kp mval/dm^3	Barwa mg Pt/dm^3	Mętność mg SiO2/dm^3	Utlenialność mg O2/dm^3
1. 2. 3. 4. 5.	Woda surowa

Oznaczanie chemicznego zapotrzebowania tlenu metodą nadmanganianową ChZT-Mn

(Utlenialność wody)

Do kolby stożkowej o pojemności 250 cm³ odmierzyć 100 cm³ badanej wody lub mniejszą ilość uzupełnioną do tej objętości wodą destylowaną. Dodać 10 cm³ kwasu siarkowego 1+3 oraz odmierzyć dokładnie 10 cm³ roztworu nadmanganianu potasu. Kolbę ogrzewać na wrzącej łaźni wodnej przez 30 minut. Po tym czasie należy na gorąco dodać dokładnie 10 cm³ szczawianu sodowego, wymieszać i natychmiast miareczkować roztworem nadmanganianu potasu do słabo różowego zabarwienia. Zużycie nadmanganianu potasu do miareczkowania próbki powinno wynosić 2-8 cm³ . Jeżeli warunek ten nie jest spełniony, należy oznaczenie powtórzyć, stosując próbkę o odpowiednio zmniejszonym lub zwiększonym stopniu rozcieńczenia wodą destylowaną.

W przypadku stosowania wstępnego rozcieńczenia, równolegle z oznaczeniem utlenialności wody badanej należy oznaczyć utlenialność wody destylowanej.

Obliczanie wyników:

mg O₂/dm³

gdzie:

a - ilość KMnO₄ zużyta na miareczkowanie badanej próby, cm³,

b - ilość KMnO₄ zużyta na miareczkowanie dodanej do próby wody destylowanej, cm³,

n - stężenie normalne roztworu KMnO₄ , n=0,0125

V - objętość próby użytej do oznaczenia, cm³.

Wprowadzenie do ćwiczenia

KOAGULACJA

Proces koagulacji polega na usunięciu z wody bardzo drobnych zawiesin, rozpuszczonych zanieczyszczeń organicznych oraz koloidalnych substancji w tym humusowych, które ze względu na małe rozmiary nie zostają zatrzymane w osadnikach ani na filtrach. Koloidy znajdujące się w wodach naturalnych nadają jej mętność i barwę.

Układy koloidalne charakteryzuje określona stabilność zależna od oddziaływania sił, z których jedne dążą do utrzymania cząstek koloidu w stanie rozproszenia, inne do ich aglomeracji. Siłami stabilizującymi są siły elektrostatyczne odpychania koloidalnych cząstek jednoimiennie naładowanych. Koloid jest tym bardziej stabilny, im mniejsze rozmiary mają cząstki zanieczyszczeń i większy ładunek elektryczny. Na powierzchni cząstek koloidalnych najłatwiej adsorbowane są takie jony, jakie wchodzą w skład struktury cząstki lub takie, które wymiarami i charakterem są podobne do jonów tworzących cząstkę. Stanowią one warstwę adsorpcyjną cząstki, wokół której - przyciągane siłami elektrostatycznymi - gromadzą się jony przeciwnego znaku, tworzące warstwę dyfuzyjną. Istnienie układu koloidalnego uwarunkowane jest więc obecnością wolnych jonów w roztworze, które nadają cząstką odpowiedni ładunek.

Między granicą fazy adsorpcyjnej a roztworem (gdzie równomiernie rozmieszczone są kationy i aniony) wytwarza się tzw. potencjał elektrokinetyczny, który jest miernikiem stabilności układu koloidalnego. Podwójna warstwa elektryczna składa się z ładunku powierzchniowego fazy stałej (p), który równoważony jest przez warstwę jonów kompensacyjnych składających się z dwóch części i warstwy adsorpcyjnej (a), która posiada ładunek zawsze przeciwny do powierzchni fazy stałej i przylegającej do niej ruchliwej warstwy dyfuzyjnej (d), rozciągającej się w głąb fazy ciekłej posiadającej różnoimienne jony. Powierzchnia styku warstwy adsorpcyjnej i dyfuzyjnej nosi nazwę powierzchni granicznej, a spadek napięcia pomiędzy powierzchnią graniczną i wnętrzem roztworu nazywany jest potencjałem elektrokinetycznym lub potencjałem dzeta.

Koagulacja polega więc na kompensacji podwójnej warstwy, która powoduje obniżenie wartości potencjału dzeta przez dodanie koagulantów do wody. Dawka optymalna koagulanta jest to taka ilość koagulanta, która sprowadza potencjał do zera. Jednakże w praktyce zauważa się, że dobrą stabilność można uzyskać nawet przy znacznych ładunkach resztkowych. Wartość potencjału dla większości stabilnych kolodiów wynosi około ± 0,7 V, koagulacja zaczyna się wtedy, gdy wartość potencjału dzeta obniży się do ± 0,03 V.

Podczas koagulacji następuje naruszenie trwałości układu: woda naturalna - cząstki substancji rozproszonej i równoczesne powstawanie zawiesiny wodorotlenku glinu lub żelaza, które łączą się tworząc widoczne gołym okiem kłaczki o bardzo rozwiniętej powierzchni. Wytworzone kłaczki mają zdolność pochłaniania drobnych zawiesin oraz sorpcji niektórych substancji rozpuszczonych.

Do najczęściej stosowanych koagulantów należą sole glinu i żelaza, które ulegając hydrolizie tworzą dodatnio naładowane wodorotlenki, powodujące zobojętnienie ujemnie naładowanych zanieczyszczeń koloidalnych zawartych w wodzie.

Spośród związków glinu i żelaza do koagulacji używa się:

• siarczanu glinu Al₂(SO4)₃ x 18H₂O

• siarczanu glinowo-potasowego Al₂(SO4)₃ x K₂SO₄ x 24H₂O glinianu sodowego Na₃Al₂O₃

• siarczanu żelazawego FeSO₄ x 7H₂O

• siarczanu żelazowego Fe₂(SO4)₃ x 9H₂O

• chlorku żelazowego FeCl₃

Powszechnie stosowanym koagulantem uzdatniania wody jest siarczan glinowy, który charakteryzuje się:

- dużą zdolnością usuwania barwy z wód o wysokim zabarwieniu,

- dużą wrażliwością na niską temperaturę.

Pozostały w wodzie nadmiar glinu jest szkodliwy, oddziałuje prawdopodobnie na układ nerwowy organizmów wyższych. Nie nadaje się również do usuwania planktonu z wody ze względu na zbyt lekkie kłaczki.

W wyniku hydrolizy siarczanu glinowego powstaje trudno rozpuszczalny w wodzie wodorotlenek glinowy, który występuje początkowo w postaci dodatnio naładowanych cząstek koloidalnych, a następnie wraz z ujemnie naładowanymi cząstkami koloidów powodującymi barwę i mętność wody tworzy _większe skupiska - kłaczki łatwo sedymentujące pod działaniem siły ciężkości.

Hydroliza soli glinowych przebiega w kilku stopniach:

Al³⁺ + H₂O Al(OH)²⁺ + H⁺

Al(OH)²⁺ + H₂O Al(OH)₂⁺ + H⁺

Al(OH)₂⁺ + H₂O Al(OH)₃ + H⁺

Al³⁺ + 3H₂O Al(OH)₃ + 3H⁺

Hydroliza jest reakcją odwracalną i na jej stopień wpływa stężenie jonów wodorowych. Zwiększenie stężenia jonów wodorowych hamuje hydrolizę soli glinu. Ponieważ podczas hydrolizy siarczanu glinu zwiększa się stężenie jonów wodorowych, hydroliza przebiegać będzie wówczas, gdy związane zostaną jony wodorowe. W wodach naturalnych prawie zawsze znajdują się jony kwaśnych węglanów, które podczas koagulacji reagują z siarczanem glinowym według reakcji:

Al₂(SO₄)₃ + 3Ca(HCO₃)₂ 2Al(OH)₃ + 3CaSO₄ + 6CO₂

Powstający w wyniku hydrolizy wodorotlenek glinowy ma charakter amfoteryczny, w środowisku kwaśnym reaguje wg reakcji:

Al(OH)₃ + 3H⁺ Al³⁺ + 3H₂O

a w środowisku alkalicznym

Al(OH)₃ + OH^- AlO₂^- + 2H₂O

tworząc rozpuszczalne gliniany.

Najmniejsza rozpuszczalność wodorotlenku glinowego jest przy odczynie 6,5-7,5 pH. Przy podnoszeniu odczynu rozpuszczalność jego wzrasta. W technologii uzdatniania wody pitnej jako koagulanty znalazły zastosowanie sole żelaza. Ze związków żelaza używane są: siarczan żelazawy FeSO₄ x 7H₂O, siarczan żelazowy Fe₂(SO₄)₃ x 9H₂O, Fe₂(SO₄)₃, chlorek żelazowy FeCl₃. Siarczan żelazawy i chlorek żelazowy stosowany jest do uzdatniania wód metodą koagulacji w USA, Anglii, Francji i Czechosłowacji. W Polsce ze względu na niską cenę i dostępność na rynku najczęściej używanym koagulantem z grupy soli żelaza jest siarczan żelazawy. Siarczan żelazawy jest produktem ubocznym nie znajdującym szerszego zastosowania w przemyśle.

Z zalet koagulantów żelazowych i żelazawych można wymienić:

- dobre wykłaczkowanie nawet przy niskich temperaturach wody,

- lepsze opadanie wytworzonych kłaczków wodorotlenku żelazowego w porównaniu z wodorotlenkiem glinu,

- szeroki przedział odczynu podczas koagulacji,

- dobrze usuwa plankton,

- usuwa mangan występujący w wodach powierzchniowych w postaci koloidalnej,

- związki żelaza z dodatkiem KMnO₄ dobrze usuwają smak i zapach spowodowany obecnością związków humusowych.

Reakcje hydrolizy i zobojętnienia tych soli, jakie mogą zachodzić podczas koagulacji, można przedstawić następująco:

Fe₂(SO₄)₃ x 9H₂O + 3Ca(HC0₃)₂ = 2Fe(OH)₃ + 3CaSO₄ + 6CO₂ + 9H₂O

2FeSO₃ x 7H₂O + 2Ca(HC0₃)₂ + 1/2O₂ = 2Fe(OH)₃ + 2CaSO₄ + 4CO₂ + 6H₂O

W wyniku reakcji następuje spadek zasadowości wody i wzrost wolnego CO₂. Gdy naturalna zasadowość jest zbyt mała, wówczas do koagulowanej wody dawkuje się dodatkowo środki zwiększające jej alkaliczność (wapno, sodę).

Wodorotlenek żelazowy, jaki powstaje w wyniku hydrolizy siarczanu żelazowego bądź hydrolizy i utleniania siarczanu żelazawego, wytrąca się najlepiej, gdy odczyn utrzymuje się w zakresie

5-7 pH. Powstanie kłaczków wodorotlenku żelazowego zachodzi w dość szerokich granicach odczynu 5-11 pH.

Rozpuszczalność powstającego w wyniku hydrolizy wodorotlenku żelazawego jest znacznie większa niż wodorotlenku żelazowego, to też w razie użycia soli żelazawych niezbędne jest utlenienie żelaza dwuwartościowego do trójwartościowego. Dla odczynu wody 8,5 pH proces utleniania zachodzi dość szybko tlenem rozpuszczonym w wodzie.

4Fe(OH)₂ + O₂ + 2H₂O = 4Fe(OH)₃

Dla odczynów mniejszych od 8,5 pH do wody należy dawkować siarczan żelazawy chlorowany. W wyniku reakcji otrzymuje się siarczan żelazowy i chlorek żelazowy, które zachowują się w wodzie jak koagulanty żelazowe.

6FeSO₄ x 7H₂O + 3Cl₂ = 2Fe₂(SO₄)₃ + 2FeCl₃ + 7H₂O

Oprócz podstawowych koagulantów istnieją tzw. środki wspomagające, które dzieli się na:

- kwasy i zasady,

- naturalne nieorganiczne flokulanty,

- sztuczne nieorganiczne i organiczne flokulanty.

Do korekty odczynu wody najczęściej stosowane jest wapno, dozowane do wody w postaci wody lub mleka wapiennego, jak również silne kwasy, takie jak kwas solny lub siarkowy.

Spośród naturalnych nieorganicznych flokulantów należy wymienić bentonit, ziemię Fullera, które stosuje się w przypadku koagulowania wód o niskiej temperaturze, dużej barwie i małej mętności.

Sztuczne nieorganiczne flokulanty to krzemionka aktywna, dodatek której umożliwia rozszerzenie optymalnego zakresu odczynu niektórych koagulantów, lepszą koagulację siarczanem glinowym w niskich temperaturach, zmniejszenie dawek koagulantów oraz sprzyja szybkiemu tworzeniu się łatwo opadających kłaczków.

Do sztucznych organicznych flokulantów zalicza się polielektrolity.

W technologii oczyszczania wody mają zastosowanie polielektrolity o budowie liniowej o długości 0,4-0,8 µ i szerokości (0,3-0,7)∙10^-4 µ. Polielektrolitów anionowych używa się jako obciążników, polielektrolity kationowe natomiast mogą być stosowane jako koagulanty samodzielne. Polielektrolity najczęściej stosuje się, gdy w wodzie są substancje utrudniające koagulację, gdy temperatura wody i zasadowość są niskie.

Na prawidłowy przebieg procesu koagulacji ma wpływ wiele czynników, spośród których należy wymienić:

- naturalny skład wody,

- rodzaj i ilość zanieczyszczeń występujących w wodzie,

- rodzaj i dawka koagulanta,

- substancje intensyfikujące proces flokulacji,

- temperatura,

- czas szybkiego i wolnego mieszania.

Przy powstawaniu kłaczków dużą rolę odgrywa skład wody. Zwiększenie stężenia chlorków i kwaśnych węglanów sprzyja powstawaniu kłaczków dużych, puszystych. Zawartość siarczanów powoduje powstanie kłaczków drobniejszych, mniej trwałych i gorzej sedymentujących. Proces koagulacji zachodzi na ogół tym łatwiej, im naturalna zasadowość wody jest większa. Gdy zasadowość wody jest niska, zachodzi potrzeba jej zwiększenia przynajmniej na tyle, ile zasadowości zużywa się na reakcję z kwasem powstałym w wyniku hydrolizy koagulanta.

Dawki koagulanta powinny być wyznaczone dla każdej wody doświadczalnie. Za optymalną dawkę przyjmuje się najmniejszą ilość koagulanta, która powoduje powstawanie dużych, łatwo opadających kłaczków oraz równoczesne usunięcie barwy i związków organicznych do wymaganych wartości. Temperatura wody ma duży wpływ na przebieg procesu wykłaczkowania. Niska temperatura wody hamuje szybkość hydrolizy oraz opadanie zawiesin. Ten ujemny wpływ temperatury na koagulację można skompensować przez podwyższenie dawki koagulanta, podwyższenie odczynu wody lub przez wspomaganie procesu koagulacji flokulantami oraz obciążnikami. Natomiast wzrost temperatury wody ułatwia przebieg koagulacji. Bardzo duży wpływ na przebieg procesu flokulacji ma odczyn wody. W pewnych warunkach konieczna jest korekta odczynu wody przez dodanie środków alkalizujących lub kwasów. Optymalny odczyn jest różny dla różnych koagulantów. I tak dla siarczanu glinowego odczyn wynosi 5,5-7,5 pH; dla siarczanu żelazawego 8-11 pH; dla siarczanu żelazowego 5-7 pH i 9-9,6 pH; dla chlorku żelazowego 5-7 pH i 8,5 pH.

Podczas koagulacji bardzo ważną rolę odgrywa mieszanie - czas i szybkość mieszania wody z koagulantem. W procesie koagulacji wody rozróżnia się dwa etapy: mieszanie szybkie i mieszanie powolne. Szybkie mieszanie ma na celu dokładne rozprowadzenie dodawanych chemikali w całej masie wody. Wymieszanie powinno nastąpić w ciągu 0,5-2 minut w przypadku dawkowania roztworu oraz w czasie 2-3 minut przy dawkowaniu reagentów w postaci suchej.

Po okresie szybkiego mieszania prowadzi się wolne mieszanie - flokulację - przez okres 15-40 minut, podczas którego następuje kontakt tworzących się kłaczków z całą masą wody. Dzięki temu następuje sorbowanie zanieczyszczeń na kłaczkach, stwarza się lepsze warunki do stykania poszczególnych cząstek ze sobą, zlepiania się i tworzenie dużych aglomeratów, które usuwa się z wody w czasie osadzania. Zbyt powolne mieszanie wody w czasie flokulacji powoduje przedwczesne opadanie tworzących się kłaczków, zbyt szybkie długotrwałe mieszanie stwarza niebezpieczeństwo rozbijania powstających kłaczków. Usuwanie zanieczyszczeń z wody za pomocą konwencjonalnej koagulacji objętościowej wymaga stosowania komór flokulacji, osadników oraz stosunkowo wysokich dawek koagulanta, co zwiększa koszty jej uzdatniania.

W ostatnich latach coraz częściej klasyczną metodę koagulacji wypiera uzdatnianie wody w urządzeniach z zawieszonym osadem. Działanie tych -urządzeń oparte jest na zjawiskach koagulacji kontaktowej, które odbywa się na powierzchni cząstek zawieszonego osadu, spełniającego rolę filtru z wykorzystaniem zjawisk sorpcyjno-adhezyjnych. Wspólną cechą urządzeń z zawieszonym osadem (niezależnie od konstrukcji) jest zapewnienie dobrego kontaktu przepływającej uzdatnianej wody z warstwą osadu, wytworzonego wcześniej z kłaczków koagulatna, skoagulowanych koloidów i zawiesin zawartych w wodzie. W celu zapewnienia optymalnego przebiegu procesu koagulacji konieczne jest stworzenie takich warunków, aby możliwie cała powierzchnia "starych kłaczków" adsorbowała cząsteczki zanieczyszczeń zawarte w uzdatnianej wodzie. Utrzymanie skoagulowanych zawiesin w formie zawieszonej wywołane jest równomiernym przepływem wody, skierowanym przeciwnie do działającej na nie siły grawitacji. Tworzy się wówczas stan równowagi dynamicznej pomiędzy prędkością wznoszenia i opadania kłaczków. W celu uniknięcia naruszenia tej równowagi przyjmuje się odpowiednią prędkość, przy której działają jeszcze siły kohezji. Każdej prędkości przepływającej wody odpowiada określone stężenie kłaczków w zawieszonym osadzie. W miarę wzrostu prędkości stężenie zmniejsza się i w przypadku, gdy prędkość wody zbliży się do prędkości swobodnego opadania osadu jego warstwa ulega rozerwaniu. Jest to następstwem zbyt dużej ekspansji, która powoduje, że zawiesiny zawarte w masie osadu oddalone są od siebie na taką odległość, że siła wzajemnego przyciągania jest niewystarczająca, aby utrzymać ich kohezję. W efekcie następuje wynoszenie skoagulowanych zawiesin do strefy klarowania i zła praca urządzenia. Górną granicą wydajności urządzenia, przy której będzie istniał osad zawieszony, jest więc prędkość swobodnego opadania kłaczków. Dolną granicą jest taka prędkość, przy której następuje zagęszczanie warstwy osadu do stanu tzw. "złoża niezupełnego", charakteryzującego się tym, że woda przepływa przez osad utworzonymi kanałami, w których osiąga prędkości większe od średniej, co powoduje wynoszenie świeżych najlżejszych kłaczków i opadanie starych, leżących w miejscach nieeksponowanych przez strumień wody, co w konsekwencji prowadzi do zaburzeń w procesie koagulacji. Zarówno górna, jak i dolna granica prędkości wody, przepływającej przez warstwę zawieszonego osadu są różne i zmienne w zależności od składu wody, stosowanych koagulantów i ich dawek.

Przechodzenie masy osadu do stanu złoża niezupełnego może następować także podczas zmian ciężaru właściwego kłaczków, bowiem rośnie wtedy prędkość ich opadania, co przy stałej prędkości wznoszenia słupa wody prowadzi do nadmiernego zagęszczania warstwy osadu. W celu uniknięcia tego zjawiska można zastosować zwiększenie prędkości pionowego przepływu wody lub stabilizację stężenia zawiesin przez wymuszenie ich obiegu. Na skalę techniczną efekty te uzyskuje się przez spulchnianie zawieszonego osadu wskutek przerywanego dopływu wody lub mechaniczne mieszanie.

Z koniecznością przeprowadzenia tych operacji związane jest odmienność konstrukcyjna urządzeń z zawieszonym osadem:

- urządzenia ze stałym jednostajnym przepływem wody, tzw. klarowniki,

- urządzenia z periodycznym przepływem wody lub przepływem o zmiennym natężeniu typu pulsator,

- urządzenia ze stałym przepływem wody i komorą mieszania w której następuje wstępne mieszanie z wcześniej utworzonymi kłaczkami - akcelatory, precipitatory.

Prawidłowy przebieg uzdatniania w klarownikach sprowadza się do:

- równomiernego rozdziału dopływającej do nich wody,

- kontaktu wody z uprzednio wytworzonymi kłaczkami skoagulowanych zawiesin, co pozwala na pełne wykorzystanie ich sorpcyjnych zdolności i wspomaganie procesu koagulacji w świeżo dopływającej wodzie,

- utrzymywania w zawieszeniu odpowiedniej ilości skoagulowanych zawiesin,

- zagęszczaniu i usuwaniu ich nadmiaru.

- odprowadzeniu sklarowanej wody,

- zespolenia procesu koagulacji i operacji sedymentacji w jednym urządzeniu.

Dzięki sorpcyjnym właściwością zawieszonego osadu, adsorbującego zanieczyszczenia koloidalne i zawiesiny, koagulacja zachodzi pełnej i szybciej przy mniejszych dawkach koagulantu oraz w niskiej temperaturze. Utrzymywanie osadu w stanie zawieszonym zależy od prędkości wnoszenia wody, a także od wielkości i trwałości kłaczków. Prędkość przepływu wody w klarownikach przy koagulacji solami glinu wynosi 6÷12∙10^-4 m/s, natomiast przy koagulacji solami żelaza może być o 10% większa, a przy zastosowaniu polielektrolitów, jako związków wspomagających proces - od 20 do 30%. Wysokość warstwy zawieszonego osadu powinna mieścić się w granicach 2,0-2,5 m.

Doświadczalne określenie optymalnych warunków oczyszczania wód naturalnych metodą koagulacji opiera się na metodach polegających na ustaleniu zależności między parametrami przebiegu procesu koagulacji a własnościami fizykochemicznymi, na które mają wpływ zawarte w niej koloidy.

1

---