wyklad9, Biologia 2010, Rok I, Semestr I, Ekologia


Inwazyjne Gatunki Obce Invasive Alien Species (IAS)

Inwazyjne gatunki obce:

Definicja

Konwencja o Różnorodności Biologicznej, Szczyt Ziemi, Rio de Janeiro 1992.

Guiding Principles for the prevention, introduction and mitigation of impacts of alien species that threaten ecosystems, habitats or species (anex do the Decision CBD No VI/23)

Obcy gatunek: gatunek, podgatunek lub niższa jednostka systematyczna, wprowadzony poza obszar swojego naturalnego występowania (przeszłego lub obecnego); włączając w to jakąkolwiek część, gamety, nasiona, jaja lub inne formy rozmnażania takich gatunków, które mogą przetrwać a następnie rozmnożyć się.

Inwazyjny gatunek obcy: gatunek obcy, którego wprowadzenie lub/i rozprzestrzenienie się zagraża różnorodności biologicznej.

Introdukcja: przemieszczenie przez człowieka (pośrednie lub bezpośrednie) gatunku obcego poza obszar swojego naturalnego występowania (przeszłego lub obecnego).

Inwazje biologiczne: kilka pytań

Tak więc w czym w ogóle jest problem ?

Do kategorii tej zalicza się także koszty zapobiegania rozprzestrzenianiu się tych gatunków.

Czy można oszacować koszty?

Straty ekonomiczne powodowane przez IAS

Mogą być niebezpieczne dla zdrowia: ragweed (Ambrosia artemisiifolia) i giant hogweed (Heracleum mantegazzianum)

Straty w leśnictwie: dąb czerwony (Quercus rubra) i black cherry (Prunus serotina)

Straty w rolnictwie: Lesser grain borer (Rhyzopertha dominica), Mediterranean flour moth (Ephestia kuehniella)

Straty w gospodarce rybackiej i akwakulturach: Piżmak (Ondatra zibethicus) and American crayfish (Orconectes limosus).

Negatywny wpływ na zespoły: Horse chestnut leaf-miner moth (Cameraria ohridella) i Dutch Elm Disease (Ceratocystis ulmi).

Straty w ujęciach i magistralach wodnych: Racicznica (Dreissena polymorpha) i knotweed (gatunek z rodzaju Fallopia).

Obce gatunki, które podnoszą koszty utrzymania dróg (przez ich niszczenie): Narrow-leaved ragweed (Senecio inaequidens) i butterfly

bush (Buddleja davidii).

Straty ekonomiczne

Przykłady strat ekonomicznych (rocznie) powodowanych przez obce gatunki inwazyjne:

USA - około 137 mld $ (tylko w rolnictwie 68 mld $)

Wielka Brytania - około 12 mld $

Średni koszt stosowania herbicydów w celu walki tylko z jednym gatunkiem obcej rośliny inwazyjnej to około 30 mln $

9 000 gatunków owadów

8 000 gatunków chwastów

50 000 gatunków patogenów

Zagrożenia ze strony IAS (skala globalna)

„Koszty ekologiczne” są zwykle trudne lub niemożliwe do oszacowania

Jest wysoce prawdopodobne, że gatunki obce zaburzą wiele aspektów ekologicznych zbiorowisk, jak np. gęstość warstwy koron drzew (czarna wiśnia amerykańska, Japanese knotweed), zespół glebowy (all legumes), zapylenie (Himalayan balsam), drapieżnictwo (amphipod Dikerogammarus villosus), lub rozprzestrzenianie pasożytów (American crayfish i epidemia tzw. dżumy raczej Aphanomyces astaci).

Zaburzenia te mogą wystąpić w bardzo szerokiej skali lub tylko lokalnie, w szczególnie wartościowych siedliskach, które dlatego są zwykle siedliskami chronionymi.

Koszty ekologiczne

Obce gatunki inwazyjne są obecnie uznawane za drugi pod względem ważności czynnik utraty różnorodności biologicznej w skali globu (utraty ocenianej jako zagrożenie i ginięcie gatunków) - po bezpośrednim niszczeniu siedlisk.

Gatunki te mają one wieloraki wpływ środowiskowy, ekonomiczny i socjalny.

Obce gatunki inwazyjne mogą wpływać negatywnie na różnorodność biologiczną poprzez:

Ekosystemy wysp, które ewoluowały w izolacji, zwykle posiadają stosunkowo mniej gatunków roślin, roślinożerców, drapieżników oraz gatunków rozkładających materię organiczną, które utrzymują istotne procesy biologiczne i dlatego są bardziej wrażliwe na inwazje.

Gatunki obce wpływają na gatunki rodzime przez drapieżnictwo, konkurencję o pokarm i ukrycia, niszczenie siedlisk i rozprzestrzenianie chorób.

Gatunki obce mają zwykle mniej wrogów naturalnych lub śmiertelnych chorób, a niektóre ponadto cechują się wysokim wskaźnikiem reprodukcji. W skutek tego, ich populacje nie są ograniczane liczebnie na drodze naturalnej i mogą się gwałtownie namnażać, jeżeli tylko istnieją sprzyjające warunki.

Australia

Dzikie króliki

Wprowadzone przez pierwszych Europejczyków.

Obecnie, liczebność 200-300 milionów.

Dzikie świnie

Wprowadzone przez pierwszych Europejczyków.

Obecnie, liczebność 20-43 miliony.

Hawaje

Szacuje się, że przed przybyciem ludzi na te wyspy tempo pojawiania się na nich nowego gatunku wynosiło 1 gatunek na około 35 000 lat. Obecnie, jest to tempo rzędu 20-30 gatunków/rok, czyli jest około milion razy wyższe.

Nie wszystkie jednak gatunki obce stanowią zagrożenie dla rodzimych lasów i gatunków na Hawajach. Na około 13 000 gatunków obcych roślin, które introdukowano na Hawaje, tylko około 1% (130 species) stało się do tej pory gatunkami inwazyjnymi.

100 NAJGROŹNIEJSZYCH OBCYCH GATUNKÓW INWAZYJNYCH NA ŚWIECIE

Dzikie świnie (Sus scrofa)

Leptospirosis i pryszczycę.

gatunkowy zespołów.

Brown tree snake (Boiga irregularis)

ofiar spowodowały eksplozję liczebną jego populacji (do 5000 osobn./km2).

czasami kąsają ludzi.

Mikronezja, kontynentalne US i Hiszpania.

Caulerpa Seaweed (Caulerpa taxifolia)

Miconia (Miconia calvescens)

Tahiti w 1937 r.

„zaatakowana” przez tą roślinę.

endemicznych gatunków roślin na wyspie jest obecnie zagrożonych wyginięciem.

Western Mosquitofish (Gambusia affinis)

i bezkręgowców.

Small Indian Mongoose (Herpestes javanicus)

ssaka, nie mogły sprostać manguście. Drapieżnik spowodował lokalne wyginięcia wielu endemicznych ptaków, gadów i płazów oraz

zagraża wielu innym gatunkom.

Hiacynt wodny (Eichhornia crassipes)

w ponad 50 krajach na 5 kontynentach.

osiągnąć 5 ton/ha.

w ekosystemach wodnych.

Okoń nilowy (Lates niloticus)

miejscowych gatunków ryb na skutek nadmiernych połowów.

Baza danych „Gatunki obce w Polsce” Instytut Ochrony Przyrody PAN 1999-2006

www.iop.krakow.pl/ias

Lista ok. 580 gatunków obcych w Polsce

Szczegółowe dane (w języku polskim i angielskim) o około 250 gatunkach

0x01 graphic

Przykłady z Polski - 1

Norka amerykańska Mustela vison

Związku Radzieckim w latach 1930-tych. Osobniki wypuszczone i te, które uciekły zapoczątkowały wolno żyjącą populację.

Fermy norek.

Jenot Nyctereutes procyonoides

Radzieckiego w celu „wzbogacenia lokalnej fauny”;

gromadzi rezerwy tłuszczowe (do 50% masy ciała).

Potrafi pływać i nurkować w poszukiwaniu pokarmu.

gdzie w zimie panują niskie temperatury, zwierzęta te zapadają w sen zimowy.

mięczaki, owady, padlinę, odpadki i dużo pokarmu roślinnego: owoce, nasiona, korzenie, liście.

może silnie ograniczać liczebność niektórych gatunków, zwłaszcza ptaków gniazdujących na ziemi. Często konkuruje z borsukiem

zajmując jego nory. Jest także przenosicielem wścieklizny.

człowieka (polowania, wypadki drogowe).

Szop pracz Procyon lotor

futrzarskich. Ponadto, introdukowane w dawnym Związku Radzieckim w okresie 1930-1950.

powszechny w północno-zachodniej części kraju.

tłuszczowe na zimę.

na terenach rolniczych i w miastach. Doskonale wspina się na drzewa, bardzo dobrze pływa.

peryferie miast w Hesji zagęszczenia mogą sięgać 100 osobników/km2.

mięczaki, ryby, płazy, ptaki i ich jaja, małe ssaki, padlinę.

ziemi.

pumy. Największa śmiertelność powodowana jest przez człowieka (polowania, wypadki drogowe).

Piżmak Ondatra zibethica

Czechach. Nastąpiła ekspansja populacji we wszystkich kierunkach, w tempie ok. 25 km rocznie. Ponadto, było wiele innych introdukcji

(Rosja, Finlandia) oraz ucieczki z ferm futrzarskich.

w Wielkiej Brytanii w latach 1930-tych. W Polsce, pierwsze obserwacje w 1924 r., a już w 1958 r. zasiedlał już cały kraj.

roślinnością wodną. Piżmaki kopią liczne nory w brzegach rzek oraz tamach lub budują domki z resztek roślinnych.

może osiągać nawet 600 osobn./ha.

pokarmu roślinnego, zjadają także mięczaki, skorupiaki, żaby i ryby.

gryzoni silnie eksploatowane przez traperów.

Świadomość społeczna w Europie

Protesty ze strony organizacji praw zwierząt

Niski poziom świadomości społecznej

Myśliwi

Tytuły z „Łowca Polskiego”:

Społeczeństwo

Biolodzy

Fragment z raportu „Wybrane zagadnienia ze strategii rozwoju zrównoważonego gminy Łomża do 2010 roku”

- ...„Wśród najbardziej cennych elementów fauny ssaków są: borsuk, norka amerykańska, kuna leśna, kuna domowa i jenot”...

„Głęboka ekologia”

Fragment artykułu z czasopisma

„... zbiegiem losu otrzymał od znajomego lekarza parę danieli.

Od tego czasu dochował się już 15 młodych danieli. Trzy pozostały w zagrodzie... a inne powędrowały w polskie lasy”.

„... Hoduje także dzikie króliki, już ponad 500 królików jego hodowli

biega biega po polskich lasach...”

Zapobieganie w Europie

Sukcesy

Większość sukcesów w zapobieganiu przypadkowym introdukcjom jest ograniczona do organizmów rozpoznanych jako patogeny i szkodniki upraw lub lasów

W Europie, po raz pierwszy wykryty w Portugalii w 1999 r.

Kontrola liczebności oraz tępienie

Sukcesy

W przypadku gatunków obcych, które zagrażają rodzimej różnorodności biologicznej, zapobieganie zwykle ogranicza się tylko do braku legalnej zgody na celowe introdukcje.

Efektywne zapobieganie przypadkowym introdukcjom gatunków obcych, które zagrażają rodzimej różnorodności biologicznej jest bardzo rzadkie.

Przykłady:

Jenot w Norwegii

Legalna możliwość polowania przez cały rok, najprawdopodobniej skutecznie zapobiega powstaniu rozmnażającej się populacji tego gatunku.

Piżmak i nutria w Wielkiej Brytanii

Nie ma wolnych populacji

1930-te - kampania w celu wytępienia piżmaka

1980-te - kampania w celu wytępienia nutrii (Myocastor coypus)

Kontrola liczebności oraz tępienie

Wyniki: znaczna redukcja lokalnych populacji na Islandii, w Finlandii, Szwecji i Danii

Wyniki: Wielka Brytania - całkowite wytępienie

Holandia - znaczna redukcja lokalnych populacji

Szwajcaria - udana kontrola liczebności

Belgia - udana kontrola liczebności (także stosowanie trucizny)

Wielka Brytania - znaczne spowolnienie wzrostu populacji (odstrzał, niszczenie jaj)

Kontrola liczebności oraz tępienie

Porażki

Skandynawia - niska efektywność używanych technik (zbieranie)

Holandia - niska efektywność używanych technik, protesty obywateli

Wielka Brytania - niska efektywność używanych technik

Skandynawia - niska efektywność używanych technik (odstrzał, ale poza sezonem rozrodczym)

Cała zachodnia Europa - stały wzrost liczebności pomimo odstrzału

Włochy - protesty obywateli, proces sądowy

Wielka Brytania - protesty obywateli, już zbyt liczna populacja wiewiórki

Wnioski końcowe:

0x01 graphic



Wyszukiwarka