sciaga ekonomia, POLITECHNIKA LUBELSKA, ROK 1, SEMESTR 1, Ściągi


W1) Ekonomia:

Podstawowe problemy ekonomiczne:

co (jakie dobra) produkować i w jakich ilościach? jak się powinno produkować ? dla kogo wytwarzać dobra?

Rzadkość - fakt, ze nie możemy mieć wszystkiego, co chcemy przez cały czas; brak nieograniczonej dostępności dóbr

Sposoby stosowania ekonomii:

1) opis, wyjaśnianie i prognozowanie zachowań w sferze produkcji, inflacji, dochodów

2) poprawa efektów gospodarczych

Ekonomia pozytywna - zajmuje się naukowym objaśnieniem zasad funkcjonowania gospodarki; zajmuje się opisem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności w gospodarce; stawia pytania, na które można odpowiedzieć odwołując się do faktów; gałąź badań ekonomicznych, która zajmuje się światem takim, jakim jest.

Ekonomia pozytywna = ekonomia opisowa (stwierdza fakty)

Ekonomia normatywna - dostarcza zaleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach wartościujących; stawia pytania, zawierające oceny wartościujące lub moralne - można je rozważać, ale da się na nie odpowiedzieć na podstawie nauki czy odwołania się do faktów, gałąź badań ekonomicznych, która zajmuje się światem takim, jakim być powinien.

Ekonomia normatywna = ekonomia postulatowa, wartościująca

Mikroekonomia:

Makroekonomia:

W2) Prawa ekonomiczne - twierdzenia wyrażające ważne i trwałe prawidłowości procesu gospodarczego, wyrażają powtarzające się związki między różnymi elementami procesu gospodarczego

jedne z nich działają zawsze (np. prawo malejących przychodów), inne - tylko w określonych sytuacjach (np. prawo popytu i podaży)

Rodzaje praw ekonomicznych:

Cechy praw ekonomicznych:

Obiektywne (poza naszą wolą działania), Stochastyczne (statystyczne)

Prawo gospodarcze:

Potrzeby ludzkie

Potrzeby ludzkie:

podstawowe I rzędu: biologiczne

wyższego rzędu: socjologiczne, psychologiczne

Potrzeby: indywidualne zbiorowe

Hierarchia potrzeb:

samorealizacji

prestiżu i uznania

przynależności i miłości

bezpieczeństwa

fizjologiczne

Czynniki kreujące potrzeby

Środki zaspokajania potrzeb

materialne

a) dobra wolne (naturalne zasoby przyrody, występują w nieograniczonych ilościach, ich jakość się pogarsza)

b) dobra ekonomiczne (powstają w wyniku poddania zasobów przyrody działalności człowieka, są ograniczone)

- środki pracy (urządzenia, maszyny, ich zużycie jest częściowe)

- przedmioty pracy (surowce, materiały, zużycie w 1 cyklu produkcyjnym)

niematerialne (usługi niematerialne)

Produkcja - wiadoma i celowa działalność polegająca na przystosowaniu zasobów i sił przyrody do potrzeb człowieka

działalność ludzka polegająca na wytwarzaniu różnych środków niezbędnych do zaspokojenia potrzeb ludzkich (produktów i usług)

outputs -wytworzone produkty lub sprzedane usługi

production -proces wytwarzania

Usługi - wszelkie czynności związane bezpośrednio lub pośrednio z zaspokojeniem potrzeb ludzkich, ale nie służące bezpośrednio do wytwarzania przedmiotów

- produkcyjne (pakowania, transport, naprawcze)

- nieprodukcyjne (oświata, kultura, wypoczynek)

Czynniki produkcji

W3) Podmioty gospodarcze

1. Gospodarstwa domowe (konsumenci)

ludzie wspólnie mieszkający i podejmujące wspólne decyzje finansowe

pełnią funkcje produkcyjne i konsumpcyjne

dążą do max. użyteczności w ramach ograniczonych środków

właściciele czynników produkcji

zgłaszają popyt

2. Przedsiębiorstwa (producenci)

ludzie dysponujący określonymi środkami niezbędnymi do regularnego prowadzenia działalności gospodarczej w sferze produkcji, obrotu towarowego czy usług

dążą do maksymalizacji. zysku

tworzą podaż

kupują zasoby, by produkować dobra i świadczyć usługi

3. Państwo

Obieg towarów i pieniądza w gospodarce

Racjonalność gospodarowania

zasada największego efektu przy danym nakładzie środków

zasada najmniejsz. nakładu środków do osiągnięcia danego efektu

Działanie jest racjonalne jeżeli: KORZYŚCI > KOSZTY

Działanie jest irracjonalne jeżeli: KORZYŚCI < KOSZTY i jednostka decyzyjna jest tego świadoma

Rachunek ekonomiczny - porównywanie uzyskiwanych z danej działalności gospodarczej efektów (np. dochodów) z ponoszonymi w związku z tą działalnością nakładami (np. wydatkami) w celu wybrania możliwie najlepszych (najbardziej efektywnych ekonomicznie) wariantów decyzji

Warunki posługiwania się rachunkiem ekonomicznym:

- efekty działalności gospodarczej i ponoszone w związku z nią nakłady muszą być mierzalne

- efekty działalności gospodarczej i ponoszone w związku z nią nakłady muszą być wyrażone w takich samych jednostkach miary

- trzeba dysponować możliwie jednoznacznym kryterium wyboru

PROBLEM NIEDOBORU EKON. WYBÓR EKONOM KOSZT ALTERNA

Koszt alternatywny:

W4) Krzywa możliwości produkcyjnych

= granica możliwości produkcyjnych

= krzywa transformacji produktu

- graficzne przedstawienie różnych kombinacji dóbr, które mogą być wytwarzane, gdy wszystkie zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane, przy zastosowaniu najlepszej znanej technologii

wypukłość KMP wynika ze zmienności kosztu alternatywnego przy różnym poziomie nasycenia danym dobrem

0x01 graphic

System gospodarczy - układ stosunków i organizacji, który kształtuje prawa i regulacje rządzące działalnością gospodarczą, determinuje prawa własności czynników produkcji, rozdziela uprawnienia do podejmowania decyzji w zakresie produkcji i konsumpcji, determinuje bodźce motywujące różne podmioty gospodarcze, a w ostateczności rozstrzyga kwestie: co, jak i dla kogo ma być produkowane (def. Samuelsona i Nordhausa)

Gospodarka naturalna - nastawiona na wytwarzanie produktów przeznaczonych na bezpośrednie zaspokajanie potrzeb producentów, a nie na wymianę; najniższy stopień rozwoju gospodarczego, w jej warunkach społeczeństwo jest podzielone na oddzielne gospodarstwa, w których produkty są wytwarzane i konsumowane. Współcześnie występuje w wielu krajach słabo i średnio rozwiniętych, zanika w miarę rozwoju gospodarczego

Gospodarka towarowa - oparta na wytwarzaniu produktów przeznaczonych do wymiany przez transakcje kupna-sprzedaży, w wyniku czego stają się one towarami. Powstanie i rozwój gospodarki towarowej wiąże się ze społecznym podziałem pracy i wyodrębnianiem się poszczególnych producentów. Przesłankami produkcji towarowej są:

- rozwinięty podział pracy

- wyższy poziom sił wytwórczych

- wyodrębnienie własnościowe środków produkcji

Gospodarka towarowo-pieniężna-wymiana oparta jest na pieniądzu pełniącym rolę powszechnego ekwiwalentu innych towarów

Klasyfikacja gospodarek i systemów gospodarczych:

1) ze względu na skalę lub sferę gospodarowania:

światowa, narodowa, przedsiębiorstw, terenowa, mieszkaniowa, rolna

2) ze względu na przeznaczenie produktów:

naturalna, towarowa

3) ze względu na mechanizm regulowania i koordynacji procesów gospodarczych:

rynkowa (system rynkowy), nakazowa (system nakazowy)

4) ze względu na własność czynników produkcji:

prywatna, publiczna, kapitalistyczna, socjalistyczna

Charakterystyka gospodarki rynkowej

Zalety i słabości gospodarki rynkowej

1. Zalety:

2. Słabości (kwestie, których nie rozwiązuje rynek):

Charakterystyka gospodarki centralnie planowanej

Wady gospodarki centralnie planowanej

5) Definicja rynku

Cechy rynku

Funkcje rynku

Klasyfikacja rynków

1) według przedmiotu obrotu:

rynek produktów i usług konsumpcyjnych

rynek czynników produkcji

2) według zasięgu geograficznego:

rynek lokalny

rynek regionalny

rynek krajowy

rynek międzynarodowy

rynek światowy

3) w zależności od sytuacji rynkowej:

rynek sprzedawcy (producenta)

rynek nabywcy (konsumenta)

4) w zależności od stopnia jednorodności przedmiotu transakcji:

rynek homogeniczny (jednorodny) - np.: ropy naftowej

rynek heterogeniczny - np.: pracy

5) w zależności od stopnia wyrównywania się ceny

rynek doskonały - doskonała konkurencja

rynek niedoskonały - monopol, oligopol, konkurencja monopolistyczna

Konkurencja

Formy konkurencji: cenowa niecenowa

W6) Popyt - relacja między ceną dobra lub usługi, a ich ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w danym odcinku czasu, przy założeniu, że wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuację rynkową pozostaną bez zmiany (klauzula ceteris paribus)

popyt efektywny - chęć nabycia określonego towaru poparta odpowiednim ekwiwalentem

popyt potencjalny - pragnienie nabycia określonego dobra nie poparte możliwościami dochodowymi

popyt indywidualny - zgłaszany przez jednego konsumenta na jedno dobro

popyt zbiorowy (rynkowy) - zgłaszany przez wszystkich uczestników rynku na jedno dobro

popyt globalny - zgłaszany przez wszystkich uczestników rynku na wszystkie dobra na rynku

Determinanty popytu

O wielkości i strukturze popytu globalnego decydują:

Krzywa popytu

0x01 graphic

Ujemna relacja cena-ilość jest skutkiem efektu

Popyt - funkcja popytu - w normalnych warunkach jest to odwrotna relacja między ceną a ilością dobra

Wielkość popytu - ilość dobra, na jaką występuje popyt przy określonej cenie; wielkość popytu <> popyt

Krzywa popytu obrazuje zmianę wielkości popytu pod wpływem zmiany ceny

Krzywa popytu odpowiada reakcji normalnej, co ma związek z prawem popytu

Indywidualna krzywa popytu - opisuje reakcje pojedynczego nabywcy dobra na zmiany ceny

Rynkowa krzywa popytu - opisuje zależność łącznego popytu rynkowego wszystkich nabywców dobra od poziomu ceny. Wyprowadzamy ją dodając poziomo indywidualne krzywe popytu wszystkich nabywców

0x01 graphic

0x01 graphic

W7) Prawo popytu

Nietypowe krzywe popytu

1) popyt doskonale nieelastyczny (sztywny) - popyt, który nie reaguje na zmianę ceny, dotyczy dóbr zaspokajających niezbędne potrzeby i nie mających substytutów, np. sól, lekarstwa

2) popyt doskonale elastyczny - popyt, który reaguje na zmianę ceny krańcowo elastycznie; przy cenie p1 wyznaczonej przez rynek przedsiębiorstwo może sprzedać całą swoją produkcję, przy cenie wyższej nie zrealizuje ani jednej jednostki dobra

0x01 graphic

3) paradoks Giffena

4) paradoks Veblena

5) efekt snobizmu

6) efekt popularności (owczego pędu)

7) paradoks spekulacyjny

Dochody a popyt: prawo Engla

Przesunięcia krzywej popytu

0x08 graphic
obrazują zmiany popytu -jego wzrost lub spadek

przyczyną przesunięć krzywej popytu są zmiany któregokolwiek z czynników wpływających na popyt oprócz ceny danego dobra

zmiana popytu <> zmiana wielkości popytu

Wzrost popytu

0x01 graphic

Spadek popytu

W8) Podaż - relacja między ilością dobra, którą producenci są skłonni oferować w danym odcinku czasu a ceną, przy założeniu, że wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuację rynkową pozostaną bez zmiany (klauzula ceteris paribus)

- ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny

- relacja dodatnia, bo przy wzroście produkcji rosną koszty produkcji

wielkość podaży <> podaż

podaż <> wielkość produkcji <> wielkość sprzedaży

Determinanty podaży

Krzywa podaży

0x01 graphic

Dodatnia relacja cena-ilość jest skutkiem:

Indywidualna krzywa podaży - dotyczy pojedynczego dostawcy towaru (przedsiębiorstwa)

Rynkowa krzywa podaży - pokazuje łączną wielkość podaży danego towaru na rynku przy różnych poziomach ceny. Wyprowadzamy ją z indywidualnych krzywych podaży poszczególnych wytwórców

Przesunięcia krzywej podaży

zmiana podaży <> zmiana wielkości podaży

Wzrost podaży

Spadek podaży

Podaż a czynnik czasu

w przeciwieństwie do popytu, reakcja podaży na zmianę czynników, ją określających, wymaga czasu

1) okres ultrakrótki - podaż jest stała

2) okres krótki - podaż może wzrosnąć w ramach zakreślonych przez możliwości produkcyjne (np. Przez lepsze wykorzystanie istniejącego potencjału wytwórczego)

3) okres długi - i największe możliwości wzrostu podaży, zdolności produkcyjne wzrastają na skutek inwestycji

0x01 graphic

Cena

Ustalanie cen:

- rynek wolnokonkurencyjny - w wyniku gry popytu i podaży

- rynek monopolistyczny - dyktowana przez producenta

- rynek regulowany - ustalana arbitralnie

Funkcje cen

Równowaga rynkowa

stan rynku, kiedy popyt zrównuje się z podażą

0x01 graphic

cena równowagi - cena, w kierunku której będzie zmierzał rynek konkurencyjny i na poziomie której będzie pozostawał po jej osiągnięciu, przy założeniu, że wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuację rynkową pozostaną bez zmiany (klauzula ceteris paribus)

ilość równowagi - poziom wielkości produkcji (sprzedaży), do której rynek będzie zmierzał i na poziomie której pozostanie, gdy ją osiągnie, przy założeniu, że wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuację rynkową pozostaną bez zmiany (klauzula ceteris paribus)

równowaga krótkookresowa - taka kombinacja ceny i ilości towaru, która będzie istnieć tak długo, jak producenci nie będą mieli czasu na zmianę swych urządzeń produkcyjnych (lub jakiegoś innego zasobu, którego ilość w krótkim okresie jest stała)

równowaga długookresowa - taki układ ilości i ceny, który wystąpi, gdy producenci będą mieli dość czasu na przekształcenie swoich urządzeń produkcyjnych (lub innych zasobów)

Nadwyżka rynkowa

0x01 graphic

ilość, o którą wielkość podaży przewyższa wielkość popytu przy danym poziomie ceny, może być wywołana przez ustalenie ceny minimalnej

Niedobór rynkowy

0x01 graphic

ilość, o którą wielkość popytu przewyższa wielkość podaży przy danym poziomie ceny, może być wywołana przez ustalenie ceny maksymalnej

W10) Model ruchu okrężnego w gospodarce

GOSPODARSTWA DOMOWE PRZEDSIĘBIORSTWA

Wnioski z modelu:

Model ruchu:

0x01 graphic

dopływy - zielone odpływy - czerwone

Rachunki makroekonomiczne - przegląd

Produkt krajowy brutto (PKB):

Produkt Krajowy Brutto może być liczony trojako:

1.) jako strumień wytworzonych produktów

metoda sumowania produktów

2.) od strony wydatków na krajową produkcję

metoda sumowania wydatków

3.) od strony dochodów czynników produkcji

metoda sumowania dochodów

**Metoda sumowania produktów

Dwa sposoby uniknięcia wielokrotnego liczenia produktów i usług w PKB:

1) sumowanie wartości dóbr finalnych

2) sumowanie wartości dodanej

Dobra pośrednie: są wykorzystywane w procesie produkcji jako nakłady do wytwarzania innych dóbr

Dobra finalne: nabywane przez ostatecznych użytkowników, nie podlegają dalszej obróbce i odsprzedaży

Wartość dodana

0x01 graphic

**Metoda sumowania dochodów

**Metoda sumowania wydatków

Subsydium - dostarczanie przez rząd albo inną instytucję publiczną środków finansowych lub wsparcia dochodowego, lub cenowego przedsiębiorstwom (najczęściej eksporterowi), lub producentowi wyrobów przeznaczonych na eksport

W11) Konsumpcja (C) - wielkość wydatków czynionych przez gospodarstwa domowe. Zakupy:

- dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku czyli samochodów, odbiorników telewizyjnych, pralek, lodówek itp.

- dóbr konsumpcyjnych nietrwałego użytku, czyli np. żywności, ubrań, benzyny, lekarstw

- usług np. usług fryzjerskich, opieki medycznej, kształcenia odpłatnego, imprez artystycznych

Cechą charakterystyczną tej kategorii jest to, że nie jest w niej ujęty wydatek na kupno nowego domu (mieszkania własnościowego). Te wydatki są zaliczane do kategorii inwestycje.

Inwestycje (I) - suma wydatków dokonywanych przez przedsiębiorstwa na zakup fabryk, maszyn i urządzeń oraz zapasów przymusowych, a także wydatków gospodarstw domowych na zakup nowych domów i mieszkań własnościowych.

Zakupy rządowe (G) - wydatki rządu centralnego, władz wojewódzkich i samorządów lokalnych na dobra i usługi.

Transfery - wydatki, które nie powodują przepływu w przeciwnym kierunku dóbr i usług. (emerytury,renty)

Produkt narodowy brutto (PNB) - rynkowa wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych w danym okresie przez czynniki produkcji należące do obywateli danego kraju, bez względu na to, gdzie są one zlokalizowane


Wyszukiwarka