Psychologiczne aspekty mediów

Zagadnienia egzaminacyjne

1. Przedstaw istotę i funkcje koncepcji psychologicznych człowieka tworzonych na gruncie psychologii naukowej. Podaj przykłady komunikatów medialnych odwołujących się do tego typu koncepcji. (wykład)

Koncepcje tworzone na gruncie psychologii naukowej- stanowią zbiór twierdzeń, które dotyczą regularności i zależności. Zawierają opis i wyjaśnienie faktów należących do sfery psychiki i stanowiących postawę do przewidywania nowych zjawisk (zajmuje się wyjaśnianiem):

• Behewioryzm- Skinner

Zastosowanie w M:

• ekonomia żetonów (wydawane za zachowania pożądane, które można wymienić na nagrody - kody kreskowe, opakowania, punkty na stacji benzynowej)

• reklama napoju, który piją młodzi ludzie - kojarzy się z zabawą, przyjemnością, atrakcyjnością

• imitacja marki, kampanii reklamowej

• Humanistyczna- Rogers, Maslow- obejm

Zastosowanie w M:

• firmy w internecie a funkcjonowanie człowieka w ogóle

• motywy i zachowania człowieka w stosunku do określonego produktu

• zaufaj sobie, ważne jest to co ty myślisz, bądź sobą

• Poznawcza- Piaget

Zastosowanie w M:

• dominuje

• odwołuje się do racjonalnych argumentów zamiast do emocji (co daje szczęście?)

• wykorzystuje ludzkie ułomności poznawcze (wielkość opakowań)

• Psychodynamiczne- Freud

Zastosowanie w M:

• gadżety kompensujące poczucie niższości np. samochód

• stwierdzenie, że człowiek ma dwa oblicza.

2. Przedstaw istotę i funkcje koncepcji psychologicznych człowieka tworzonych na gruncie psychologii humanistycznej. Podaj przykłady komunikatów medialnych odwołujących się do tego typu koncepcji. (wykład)

Koncepcje tworzone na gruncie psychologii humanistycznej- obejmuje pojęcia aksojologiczne, a więc okreslające co jest dla człowieka dobre, co słuszne co warto i dlaczego (zajmuje się tworzeniem norm).

3. Przedstaw istotę i funkcje koncepcji psychologicznych człowieka tworzonych na gruncie psychologii potocznej. Podaj przykłady komunikatów medialnych odwołujących się do tego typu koncepcji. (wykład)

Koncepcje tworzone na gruncie psychologii potocznej- stanowią mniej lub bardziej powszechne społeczne przekonania dotyczące natury ludzkiej mechanizmów ludzkiego zachowania. Jest to psychologia precedensu, ewenementu i osobliwości. U podstaw koncepcji tworzonych na gruncie tej psychologii leży założenie: jeżeli coś zdażyło się raz może zdarzyć się zawsze i zapewne zdarza się często choć o tym nie wiemy. Np. stereotypy, uprzedzenia, na co dzień się nią posługujemy.

4. Przedstaw mechanizmy <- brak i wzorce funkcjonowania człowieka według koncepcji postmodernistycznej. Przedstaw przykłady komunikatów medialnych odwołujących się do tego typu koncepcji. (wykład)

Osobowość ponowoczesna - wyróżnia się brakiem tożsamości; podwyższony deficyt nowości, potrzeba wrażeń, poszukiwanie nowości. Kolejne wcielenia tej osobowości zmieniają się jak w kalejdoskopie.

Koncepcja postmodernistyczna - To:

- podstawowym regulatorem zachowań jest deficyt bodźców, człowiek szuka wrażeń i zmian

- problem człowieka postnowoczesnego  powrót do przeszłości a odrzucenie tradycji: zamknięte a otwarte, bezpieczeństwo a ryzyko, sakralność a racjonalność, jaźń zbiorowa a podmiot autonomiczny

- rezultatem jest:

> poszukiwanie nowości

> przyjemność i jej znaczenie

> przelotność

Zastosowanie w M:

komunikaty, produkty - odwoływanie się do typów zachowań

4 wzorce funkcjonowania człowieka:

SPACEROWICZ - osoba dążąca do wolności, unikająca ograniczeń, stroniąca od trwałych kontaktów z ludźmi, jego kontakty z ludźmi są ograniczone, ulubioną przestrzenią są targi, deptak, arkady, nigdzie nie zatrzymuje się na dłużej, nigdzie nie musi się zatrzymywać, unika zdarzeń rozciągających się w czasie; poszukiwacz błyskotek, które dają zadowolenie.

WŁÓCZĘGA - traktuje życie jako kolekcję przystanków, które szybko opuszcza; również unika przywiązania do kogokolwiek i czegokolwiek, unika silniejszych uczuć, przyjemność upatruje w samej zmianie.

TURYSTA - kolekcjoner wrażeń i opowieści, również najbardziej poszukiwana jest odmienność, nowość, inność, ale pragnienie wrażeń i opowieści realizuje się tylko wtedy, gdy tymczasowo opuszcza dom; opowiadanie, coś ciekawego.

GRACZ - miłośnik życia w świecie ryzyka, celem gracza jest wygrywanie zgodnie z regułami, ale bez litości i sympatii dla innych, natomiast nie chowa urazy do wygrywającego gdy sam przegrywa.

5. Przedstaw struktury/stany ego według Analizy Transakcyjnej. Omów sposoby odwoływania się mediów do poszczególnych struktur/stanów. (wykład)

Istnieją 3 struktury Ja: dziecko, dorosły i rodzic. Każdy z nas ma w sobie te 3 struktury. Gdy przychodzimy na świat mamy tylko strukturę dziecko- tam mieszczą się nasze potrzeby i popędy. W pierwszych miesiącach życia zaczyna się budować struktura rodzic (wszystko co zawiera w sobie normy i zasady). Następnie dochodzi struktura dorosły. D. zbiera informacje na temat potrzeb i popędów od Dz., a od R. normy oraz zasady i patrzy na ile to wszystko da się pogodzić.

Według analizy transakcyjnej, wszelkie myślenie, odczuwanie i działanie można przyporządkować różnym obszarom osobowości. Stosujący analizę transakcyjną wychodzą

z założenia, że każdy z nas znajduje się w danym momencie albo w stanie:

1)„ja” dziecięcego,

2) albo „ja” rodzicielskiego,

3)albo „ja” dojrzałego.

Model analizy transakcyjnej określa naszą strukturę osobowości właśnie poprzez te trzy stany „ja”.

Dziecięce „ja” stanowi emocjonalną stronę życia. Zakodowane są w nim uczucia, których doznawaliśmy w okresie dzieciństwa. Gdy znajdujemy się w tym stanie „ja”, wyciągamy wnioski o nas samych na podstawie uczuć. „Ja” dziecięce składa się z czynnika spontanicznego, przystosowanego oraz zbuntowanego.

„Ja” rodzicielskie odpowiada wyuczonej stronie życia. Składa się na nią system wartości, norm, reguł, zasad i myśli, które przejęliśmy od naszych rodziców i opiekunów. Tymi wyuczonymi we wczesnych latach życia zasadami kierujemy się na co dzień w sposób niejako automatyczny i nieświadomy, zwłaszcza wtedy, gdy znajdujemy się w sytuacji przymusowej. „Ja” rodzicielskie tworzą dwa elementy: krytyczno-oceniający i wspierająco-opiekuńczy.

„Ja” dorosłego człowieka stanowi przemyślaną, racjonalną stronę życia. Rozwija się ono podczas dojrzewania, gdy uczymy się zmagania z rzeczywistością. Dorosłe „ja” dochodzi do głosu wtedy, gdy w sposób otwarty analizujemy doświadczenia, które nas spotykają, i oceniamy je w sposób obiektywny, aby móc podjąć „rozsądne” decyzje.(Dorosłe „ja” jest niczym komputer nie kierujący się emocjami a jedynie zbierający informacje i analizujący je.)

Media w zależności od tego co mają do przekazania zwracają się do różnych stanów naszej osobowości. np.: Reklamodawcy

-zwracając się do rodzica będą używać takich zwrotów jak: trzeba, należy, wypada - odwołując się tym samym do norm. np. farmaceutyki należy coś brać, żeby być zdrowym. ---zwracając się do dziecka będą używać zwrotu: muszę- odwołując się do emocji. Musisz mieć ten produkt, inni już z tego korzystają np. kolejny telefon z coraz to lepszymi funkcjami.

- zwracając się do dorosłego pokażą, że to on sam decyduje się na zakup, to jego wybór, jego wola. Analizuje co jest mu potrzebne czy stać go na to.

6. Przedstaw pozycje życiowe według Analizy Transakcyjnej. Omów sposoby korzystania z mediów w zależności od dominującego typu pozycji życiowej. (wykład)

1. Ja jestem ok, świat jest ok- wszystko jest dobre, pozytywne, super, - pozycja zdrowia psychicznego, wiąże się z pozytywnymi oczekiwaniami wobec innych, respektem dla ich potrzeb i autonomii; reklamy z ładną oprawą muzyczną, estetyczne, w której świat jest piękny, a my pijemy te samą herbatę, co znana osoba w reklamie.

2. Ja nie jestem ok, świat jest ok- pozycja typowa dla osób z poczuciem niższości, prowadzi do zachowań introwertywnych, wycofania społecznegoprogramy o pięknych, sławnych

3. Ja jestem ok, świat nie jest ok- często wywyższamy się, mamy pretensje do świata, jesteśmy roszczeniowi, postawa ,,ofiar życiowych'', często występuje u przestępców reklamy, programy przedstawiające głupie dziewczyny, narcystycznych mężczyzn np. Top model, Szał ciał

4. Ja nie jestem ok, świat nie jest ok-charakterystyczne dla osób manifestujących zachowania schizoidalne, pozbawionych radości życia, często to niedoszli samobójcy programy interwencyjne, dotyczące depresji.

7. Omów znaczenie scenariusza życiowego według Analizy Transakcyjnej. Podaj przykłady sposobów odwoływania się komunikatów medialnych do scenariuszy życiowych odbiorców. (wykład)

Jednym z założeń Analizy Transakcyjnej jest to, że każdy człowiek ma swój indywidualny scenariusz. Skrypt jest realnie ukształtowanym, głównie poprzez programowanie rodzicielskie, planem życia jednostki, uformowanym na najwcześniejszych etapach rozwojowych. Konstruujemy w sobie skrypt przez pierwsze 3 lata i chociaż wolelibyśmy znać jego przebieg, to praktycznie go nie pamiętamy. Jest to w jakimś sensie realna historia życia danej osoby, oparta o wczesnodziecięce decyzje („będę wielki”, „nic mi się życiu nie uda”, „nie mogę okazywać swoich uczuć” itp.), wzmacniana przez rodziców i późniejsze zdarzenia, a prowadząca do określonego finału życiowego.

Media wielokrotnie odwołują się do naszych wspomnień umiejętnie wykorzystując to np. w reklamach.

Reklamy odwołują się do scenariusza życiowego wykorzystując schemat baśni: bohatertarapatyocalenie. Podobny schemat zawiera życie my jako bohaterowie często mamy problemy, ale jakoś udaje nam się je przezwyciężyć. Wykorzystują to m.in. reklamy Coca-coli, efekt Axe, reklama Old-Spice.

8. Omów mechanizmy poznawania Ja. Przedstaw sposoby odwoływania się do nich przez media. (wykład)

1. Introspekcja

To proces, w którym człowiek spogląda we własne wnętrza i bada swoje myśli, uczucia, motywy

2. Obserwacja własnego zachowania

Teoria głosząca, ze gdy nie jesteśmy pełni naszych uczuć i postaw, bądź są one niejednoznaczne to wnioski o nich obserwując własne zachowania i sytuacje, w której to zachowanie występuje

3. Schematy ja

Oparte na naszych przeszłych doświadczeniach zorganizowane struktury wiedzy o nas samych, które pomagają nam zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć własne zachowania

4. Interakcje społeczne

Ja odzwierciedlone

Teoria porównań społecznych

5. autoprezentacja

Próba zakomunikowania przez nasze wypowiedzi, zachowanie niewerbalne i dzialania kim jesteśmy lub za kogo chcielibyśmy być uwazani przez innych

9. Omów strategie poznania społecznego (atrybucja, kategoryzacja, konformizm). Przedstaw sposoby odwoływania się do nich przez media. (wykład)

Atrybucja- przypisywanie działaniom lub zjawiskom przyczyn tkwiących w środowisku lub w nas samych na podstawie wnioskowania, a nie na podstawie doświadczenia. Proces przypisywania jednostkom lub ich zachowaniu uwarunkowań i przyczyn na podstawie wnioskowania, a nie na podstawie doświadczenia.

Atrybucja może być:

• Dyspozycyjna- przypisywanie przyczyn pewnego działania lub zjawiska względnie stałym i niemodyfikowalnym cechom wewnętrznym danej jednostki, czyli cechom jej osobowości, charakteru oraz wewnętrznym dyspozycjom do działania. Nie wyjaśnia zachowań ludzi, ale pozwala wyróżnić kategorię trudnych osób np. proszek, który dopierze każdą plamękategoria wspaniałej gospodyni domowej, która dzięki atrybucji dostarcza innym tak wspaniałych produktów

• Sytuacyjna- przypisywanie działaniom czy zjawiskom przyczyn tkwiących w środowisku, sytuacji lub interakcji między osobami, a nie postępowaniu danej jednostki (nauczyciel się mści; piję bo żona jest okropna talk-show

Kiedy chętniej posługujemy się atrybucją dyspozycyjną, a kiedy sytuacyjną?- kiedy mówimy o sukcesach (dyspozycyjna) i porażkach (sytuacyjna)

Media uwielbiają być demaskatorami

Podstawowy błąd atrybucji- Aronson- ogólnoludzka skłonność do przeceniania czynników osobowościowych w porównywaniu z sytuacyjnymi, przy opisywaniu i wyjaśnianiu przyczyn zachowania społecznego.

Kategoryzacja- dzielenie na grupy wedle kryterium, które zazwyczaj jest powtarzalne, ma jedną albo więcej wspólnych cech. Osoby mogą należeć do 1 lub kilku kategorii. Kategoria to zbiór wyrażeń tak dobranych, że gdy w jakimś zdaniu lub zwrocie sensownym zastąpimy dane wyrażenie innym wyrażeniem należącym do tej samej kategorii semantycznej lub syntaktycznej (budowa) to całość pozostanie sensowna. Najważniejszą psychologiczną konsekwencją kategoryzacji jest to, że może ona przywoływać na myśl pewien zbiór specyficznych danych, czyli stereotypów ,które następnie kierują naszymi oczekiwaniami np. nie mam urody, talentu muzycznego, ale mogę nosić ubrania tej samej marki, co ktoś znany. Później ludzie się zadłużają, bo działa kategoryzacja.

Konfornizm- najpierw musimy mieć własny pogląd, sposób zachowania, system wartości. Następnie musi wystąpić nacisk grupy. Na końcu zmiana systemu wartości. 5,5 na 32%- w eksperymencie Asha

5 podstawowych czynników wzmacniających konformizm:

- jednomyślność grupy wywierającej nacisk niezależnie od jej wielkości

- osobowość osoby, na którą wywiera się nacisk: niska samoocena, przekonanie o niewielkich szansach

-skład grupy: specjaliści, os. znaczące, os. podobne

-poczucie umiarkowanej akceptacji w grupie

- wygląd sugerujący autorytet lub władzę, którego symbolem są wszelkiego rodzaju mundury, uniformy, znaki firmowe.

Czynniki zmniejszające konformizm:

- spowodowanie silnego zaangażowania w swoją pierwotną ocenę (wtedy włącza się mechanizm dysonansu poznawczego)

- odniesienie uprzednio sukcesu w zadaniu aktualnie ocenianym.

Odwoływanie się do konfornizmu w kampaniach politycznych, społecznych.

10. Omów mechanizmy porównań społecznych.. Podaj przykłady komunikatów (programów) medialnych odwołujących się do tych mechanizmów. (wykład,12)

Mechanizm porównań społecznych - poznajemy swoje zdolności i postawy przez porównywanie się z innymi ludźmi. Porównań społecznych dokonujemy wtedy, gdy nie ma obiektywnych standardów wg których moglibyśmy się oceniać oraz wtedy, kiedy nie mamy pewności jacy jesteśmy pod danym względem.

Istnieją dwa rodzaje porównań społecznych: w górę (do kogoś lepszego; pozytywy: podnosi ambicje i motywuje; negatywy: wygórowane ambicje)- reklamy ze sławnymi osobami (kupujemy kosmetyk, która kupuje sławna osoba), reklamy ukazujące jak osiągnąć jakiś cel, biografia osoby, która ma się czym pochwalić.

dół (do kogoś gorszego lub na tym samym poziomie; pozytywy: podnosi samoocenę i poczucie własnej wartości; negatywy: odpuszczanie, samopobłażanie)-reklamy z biedą, ubóstwem, portale spol., gdzie jednoczą się ludzie z podobnymi problemami.

W talk-show ,,Rozmowy w toku'' i reality shows są mechanizmy w górę i w dół.

Spostrzegamy siebie cudzymi oczami - „ja odzwierciedlone”

11. Omów paradygmatyczny i narracyjny tryb poznania. Podaj przykłady odwoływania się do nich przez media. (wykład, 14)

Telenowela jest narracją. Narracja jest poznawczą reprezentacją rzeczywistości i procedurą badawczą. Z tej racji odgrywa taką sama rolę jak wszystkie scenariusze kulturowe- dostarcza wzorców identyfikacyjnych poprzez dostarczanie pegagogical images. Wartość edukacyjna narracji polega na możliwości włączania, tworzonej na jej podstawie wiedzy, w życiowy kontekst poznającego jej ,,kompatybilność'' z szeroko rozumianym życiem i indywidualnym doświadczeniem.

Telenowela to część faktu, jakim jest telewizja. Z punktu widzenia edukacji istotne jest to, że wraz z wchodzeniem w przestrzeń oddziaływania tv, zwłaszcza neotelewizji, wchodzimy w obszar specyficznej kultury. Nie jest to już obszar kultury pisma i druku, ani kultury oralnej, choć niektórzy nazywają ją kulturą wtórnej oralności. Nie jest to także tylko kultura obrazu, powiem dochodzą tu istotne elementy działania (gry komputerowe), doświadczania (cyberprzestrzeń), interaktywności (Internet), choć niekoniecznie relacyjności.

Wejście w obszar tej kultury powoduje zmianę paradygmatu poznania z typowej dla ery Gutenberga reprezentacji na bliższe kulturze oralnej uczestnictwo, a także zmianę paradygmatu układania stosunków między ludźmi z relacyjnych na interaktywne.

12. Omów sposoby strukturalizacji czasu ze szczególnym uwzględnieniem typów zabawy. Przeanalizuj stosunek mediów do problematyki strukturalizacji czasu. (wykład)

• Zabawa - podstawowa aktywność dziecka, dzięki niej dziecko poprzez odgrywanie ról poznaje świat, przygotowuje się do zadań, które czekają je w przyszłości.

• Rozrywka - zerwanie pewnego ciągu dnia codziennego; forma wzięcia rzeczywistości trochę w „nawias”, to aktywność, której nie wykonujemy na co dzień, nie jest naszym obowiązkiem. Dziś media utożsamiają zabawę z rozrywką, wszystko ma być szalenie dowcipne i mieć skrócony dystans. Humor i dystans królują we współczesnych mediach. Śmiech to zdrowie- endorfiny, lepiej dotlenia się mózg, pracuje przepona, jesteśmy mniej zestresowani, uwalniamy się na chwilę od problemów. Neil Postman - Zabawić się na śmierć. Nie można cały czas się śmiać, bo: przestaniemy brać rzeczywistość na poważnie, unieważnimy rzeczywistość, inni przestaną nas brać poważnie, uzależnienie jak od morfiny.

• Przez śmiech bierzemy rzeczywistość w ontologiczny nawias, unieważniamy ją. Kurdera - nieznośna lekkość bytu. Ortodoksyjni Żydzi i święto Pirum - ze wszystkiego można się wyśmiewać, nawet z pobożności, służy nagięciu pewnej powagi. W Polsce Prima Aprilis. Świadomość tego w kulturze była zawsze.

• Skracanie dystansu - kiedyś większy szacunek do rodziców, całowanie w rękę, dwojenie: matko czy WY, proszę daj mi…; w mediach jest parcie na skracanie dystansu, na otwartość. Trzeba być ostrożnym z tym, co lansują media.

• Podział zabawy wg podejścia antropologicznego wg Rogera Caillois, z książki Żywioł i ład:

1. agon - wszelkiego rodzaju współzawodnictwo, w mediach: teleturnieje, programy sportowe, polityka, reklamy, szybkość przekazywania informacji, kto pierwszy, bardziej sensacyjny; podawanie oglądalności danych programów (faktoidy - fakty medialne); musimy zawsze być dostępni, zawsze rywalizować, konkurować. gry kompuetrowo

2. alea - gry losowe - lotto, audiotele, loterie smsowe,

3. mimikra - naśladowanie, przebieranie, udawanie - mini playback show, sms, talent show, od przedszkola do Opola, kabaret, studiowanie plotkarskich gazet i portali, namiętne oglądanie seriali i identyfikowanie się.

4. ilinx - oszołomienie - duże dawki mocnej rytmicznej muzyki, reklamy na jeden temat, np. przed wyborami - w oparciu o ostrą muzykę, a nawet striptiz, serwis informacyjny, który jest biegu, jeszcze z podkładem muzycznym - może człowiek się nie skupi.

13. Omów stadia kształtowania tożsamości według Eriksona (cnoty, rytualizacje, rytualizmy). Podaj przykłady wspierania/zakłócania tego procesu przez media (konwersatorium, 14)

CNOTY - czyli silne strony ego,

RYTUALIZACJA - zabawowy, kulturowo ukształtowany sposób robienia lub doświadczania czegoś w wzajemnych kontaktach ludzi, ich celem jest przekształcenie dojrzewającej jednostki w efektywnego i bliskiego innym członka społeczeństwa;

RYTUALIZMY - wypaczone, sztywne formy rytualizacji, wynik nieprawidłowego przebiegu rytualizacji;

Stadia kształtowania tożsamości według Eriksona:

I Zaufanie czy nieufność (pierwszy rok życia)

W zależności od otrzymywanej opieki, niemowlę uczy się ufać swojemu otoczeniu, spostrzegać je jako uporządkowane i przewidywalne lub uczy się być podejrzliwe, lękliwe, nieufne wobec chaosu i nieprzewidywalności otoczenia.

Telewizja ma pośredni wpływ na niemowlę poprzez przyczynianie się do konstruowania obrazu świata, budowania nastroju, poczucia sensu własnego życia jego matki (matka zadowolona z siebie, stabilna w swoich nastrojach, bezpieczna, łatwiej potrafi stworzyć dziecku środowisko stabilne i przewidywalne.

Cnota- nadzieja Rytualizacja- ubóstwienie Rytualizm- idolizm

Przykłady zakłócania przez media:

Przykłady wspierania przez media:

- seriale np. Klan: wspieranie poczucia własnej wartości matek, przedstawienie macierzyństwa jako istotnej wartości, identyfikacja z przedstawionymi tam matkami może ułatwić radzenie sobie z trudami i frustracjami związanymi z macierzyństwem, co może korzystnie wpływać na samopoczucie pozostającego pod opieka matki dziecka (wszystko pod warunkiem, że matka nie zatraca proporcji co do ilości czasu poświęcanemu oglądaniu TV)

II Autonomia czy zwątpienie (drugi i trzeci rok życia)

W zależności od przebiegu rozwoju zdolności ruchowych i umysłowych, możliwości manipulowania i badania otoczenia przez dziecko, powstaje w nim poczucie autonomii, adekwatności i autokontroli. Dziecko nadmiernie krytykowane, chronione i ograniczane w możliwościach eksploracyjnych powoduje nieśmiałość, wątpienie we własną adekwatność.

Oddziaływanie mediów ma charakter pośredni.

Cnota- wola Rytualizacja- rozsądzająca Rytualizm- legalizm

Przykłady zakłócania przez media:

Przykłady wspierania przez media:

- telenowele - ukazują rzeczywistość poznawczą, w której dziecko nie stanowi bariery na drodze do własnej kariery

III Inicjatywa czy poczucie winy (czwarty i piaty rok życia)

W zależności od tego, jak rodzice reagują na aktywność ruchową i intelektualną dziecka, będzie ono albo samodzielne i przedsiębiorcze, albo pełne poczucia winy i przekonania, że jest niezręczne i niepotrzebne w świecie dorosłych.

Cnota-zdecydowanie Rytualizacja-dramatyczna Rytualizm- wcielanie się

Przykłady zakłócania przez media:

Przykłady wspierania przez media:

- to, co w poprzednim stadium,

- 4,5-latki towarzyszą swoim opiekunom w trakcie oglądania seriali (o ile będzie to telenowela „przyjazna”, dziecko ma szansę odbioru przekazu, że świat jest mu przyjazny, że akceptuje je, że ma prawo tu być i bezpiecznie poruszać się po swoim otoczeniu, podejmując coraz odważniejsze próby poznawania, a może i nawet przekształcania go.

IV Pracowitość czy poczucie niższości (6-11 r.ż.)

Zainteresowanie dziecka tym, jak wszystko działa powinno prowadzić do pracowitości, pilności oraz porządkowania własnego świata. Jeżeli wysiłki dziecka odrzucane są jako niemądre, złośliwe czy kłopotliwe, prowadzi to do poczucia niższości.

Cnota- kompetencje Rytualizacja- formalna Rytualizm- formalizm

Przykłady zakłócania przez media:

- dzieci w tym wieku oglądają produkcje skierowane do ich grupy wiekowej, które przesycone są scenami przemocy, konfrontacją, rozwiązywaniem problemów s sposób siłowy

Przykłady wspierania przez media:

- wspólne oglądanie TV z opiekunek, fakt, ze odbierają te same przesłania sprzyja utwierdzeniu się dziecka w przekonaniu, że je podzielają, a co za tym idzie, ich wymowa nabiera jeszcze większej mocy;

-przyjazne produkcje, seriale mogą być antidotum na produkcje przepełnione agresją i scenami przemocy

V Tożsamość czy pomieszanie ról (okres dorastania od 12-18r.ż.)

Jest to okres, w którym rozwija się zdolność do spostrzegania zjawisk w różnoraki sposób, uwzględniania różnych punktów widzenia i dostosowania swojego zachowania do zmiennych warunków z uwzględnieniem tego, co odpowiednie.

Brak integracji tożsamości może przejawiać się na dwa sposoby: dana osoba nie wiem kim właściwie jest lub przybiera „negatywna tożsamość”, rolę społecznie nieakceptowaną, np. „dziwaka”, „błazna klasowego”, lub też wszelkie odrzucane u siebie cechy przypisuje innym. Może też dojść do „odmowy” przejścia do kolejnego stadium z wycofaniem się do dzieciństwa, jako bezpieczniejszego obszaru.

Główna cnota: wierność (zdolność dotrzymywania swobodnie przyjętych przez siebie zobowiązań wbrew nieuniknionym sprzecznościom systemu wartości).

Rytualizm: totalizm (jest wypaczeniem rytualizacji ideologicznej; jest to fanatyczne i wyłączne zaabsorbowanie tym, co wydaje się bezsprzecznie słuszne czy idealne, np. bicie kibiców innych drużyn piłkarskich, pogardzanie inną religią, odmawianie prawa głosu oponentom politycznym, bezwzględna presja na dostosowanie się do określonego stylu ubierania, czesania, słuchania określonego gatunku muzyki).

Rytualizacja: ideologiczna (ideologia stanowi zespół przekonań, który włącza rytualizacje z poprzednich stadiów w spójny zbiór idei i ideałów; wyobcowanie, które wynika z braku ideałów jest pomieszaniem tożsamości).

Przykłady zakłócania przez media:

-istnieje niebezpieczeństwo, że przez oglądanie reality-shows powstanie u młodego fałszywa ideologia sugerująca, iż z własnym cierpieniem i niedoskonałością można się uporać na drodze odreagowania na osobie słabszej, że wystarczy znaleźć kozła ofiarnego.

Przykłady wspierania przez media:

- młodzi ludzie spędzają czas grając w gry komputerowe, oglądają telewizje młodzieżowe, wymyślają sobie nawzajem na forach internetowych, oddają się zajęciom typowym dla blokersów, kibiców, klubowiczów itp., a w tym czasie ich opiekunowie, ciotki, babki itd. oglądają seriale, dzięki którym mogą w ogóle poznać jak wygląda świat młodego człowieka, a także znaleźć w nich sposoby zachowania w trudnych wychowawczo sytuacjach

VI Intymność czy izolacja (dojrzała młodość)

Osiągniecie wieku dojrzałego prowadzi do tego, że jednostka w nawiązywaniu kontaktów z innymi ludźmi doprowadzi do intymności (związku o charakterze seksualnym, emocjonalnym czy moralnym z innymi osobami) lub do izolacji, czyli braku bliskich relacji interpersonalnych.

Cnota- miłość Rytualizacja- afiliacyjna Rytualizm- elityzm

Przykłady zakłócania przez media:

- moda na bycie singlem, nietrwałość związków małżeńskich, lęk przez wzięciem na siebie obowiązków związanych z rodzicielstwem

Przykłady wspierania przez media:

- w mediach wszechobecny jest seks, uniseks, postulat nieskrępowanej swobody obyczajów i zachowań seksualnych,

- talk show, kąciki porad a magazynach, plotki o sławnych ludziach - potrzeba miłości ->substytuty kogoś kto spełnia oczekiwania, potwierdzi wartość osobistego doświadczenia; cierpliwy słuchacz,

- reklamy - pokazywanie produktów w określonym społecznie kontekście, co czyni z nich składnik określonego stylu życia

VII Wielkoduszność czy zaabsorbowanie sobą (wiek średni)

Jednostka rozszerza zakres swoich zainteresowań tak, aby oprócz jej samej obejmowały: rodzinę przyjaciół, społeczeństwo, przyszłe pokolenia. Gdy taka orientacja się nie wytworzy, jednostka skoncentruje się na swoich własnych sprawach, dobrobycie materialnym, komforcie psychicznym, z bezwzględnym egzekwowaniem własnych praw włącznie.

Cnota- opiekuńczość Rytualizacja- generacyjna Rytualizm- autorytaryzm

Przykłady zakłócania przez media:

- rynek, postęp technologiczny skłaniają nas do większego zainteresowania samym sobą,

- rynek pracy wspiera postawy indywidualistyczne (m.in. „wyścig szczurów”),

- ruchy obrony praw pracowniczych, konsumenckich, grup mniejszościowych itd. - wywalczanie siłą przywilejów grupowych bez uwzględniania sytuacji innych grup zawodowych czy dobra wspólnego, jest przykładem dbania o samego siebie;

Przykłady wspierania przez media:

- seriale: kobiety gotowe do działania z myślą i chęcią przynoszenie pożytku innym

VIII Poczucie spełnienia czy rozpacz (wiek starczy)

Zastanawianie się nad sensem swojego dotychczasowego stylu życia oraz spoglądanie w przyszłość na nieznaną, ale pewną śmierć.

Cnota- mądrość Rytualizacja- integralna Rytualizm- sapientyzm

Przykłady zakłócania przez media:

- starość jest klęską w świetle paradygmatu wiecznej młodości

- filmy: przedstawienie ludzi starych jako bezradnych lub ludzi starych, którzy udają, że są nastolatkami

Przykłady wspierania przez media:

14. Przedstaw mechanizmy kształtowania się świadomości ciała. Omów stosunek mediów do ciała. (konwersatorium, 9)

Zbyszko Melosik nazywa ciało ,,miejscem wpisywania znaczeń''. Reklama zmusza jednostki, aby zaprzeczyły swemu ciału, jeśli nie odpowiada ono obowiązującym normom, zaprasza je natomiast do kultywowania tych cech ciała, które uosabiają aktualny ideał. W reklamach mamy do czynienia z zakłóceniem równowagi pomiędzy przykładaniem uwagi do spraw ciała i spraw ,,ducha'' Ciało zdaje się dominować, pozostaje w centrum uwagi, ale jest to tylko pozorne i na tym polega 1-sza sprzeczność. Tak naprawdę chodzi o sprawy ,,ducha'', a więc poczucie własnej wartości, samoocenę, budowanie tożsamości. Kltura popularna zdaje się sugerować, że ciało stanowi główny, jeżeli nie jedyny, wyznacznik j wartości i tożsamości jednostki. Komunikaty w mediach często brzmią ,,zaufaj sobie'', co znaczy w domyśle ,,sam wiesz najlepiej''. Za tym komunikatem idzie kolejny, który mówi co należy sobie podarować, bo jest się tego wartym. Ten komunikat tak jest podawany, że w domyśle znaczy, iż bez tego jestem niewiele wart. Reklama więc na poziomie werbalnym mówi ,,jesteś dużo wart'', ale za pomocą obrazu ,,jesteś tyle wart, na ile upodobnisz się do proponowanych wzorców, przez stosowanie się do naszych zaleceń''. Dodatkowo przypomina, że człowiek nie ma komu zaufać poza nią samą. To bardzo wyrafinowana gra o ludzkie ciało, a za jego pośrednictwem o ludzką psychikę.

15. Omów etapy przeżywania żałoby. Przedstaw stosunek mediów do cierpienia, ograniczenia, straty. (wykład)

Etapy straty:

1. faza zaprzeczenia- człowiek nieuleczalnie chory nie chce przyjąć tego do wiadomości, idzie do lekarza by to wykluczyć (może się ktoś pomylił, źle zrozumiał)

2. faza negocjowania- ludzie chorzy np. Będąc niewierzący zaczynają zwracać się do Boga, chodzić na pielgrzymki

3. faza buntu- nasze starania nie dają rezultatu, zaczynamy się buntować, szukamy kogoś, kto jest gorszy, pytamy się czemu to właśnie jaciągle jest nadzieja, że będzie tak jak chcemy

4. faza zaniechania/depresji- chorzy odmawiają dalszego leczenia, bo i tak nie warto

5. faza akceptacji- nie każdy do niej dochodzi, chorzy widzą ile czasu im zostało i zastanawiają się co mogą zrobić (sprawy majątkowe, z kim się pogodzić). Z tej fazy może także wrócić do fazy buntu. To nie znaczy, że fazy są stałe i w takiej kolejności.

Strata, śmierć cierpienie w mediachjest przedstawiane jako sensacja, nadreprezentacja w gwałtownych śmierciach np. filmach sensacyjnych, wówczas nas one nie ruszają i obojętniejemy. Prawdziwa strata, starość jest czymś wstydliwym, rzadko pokazywanym przez media. Powinniśmy być szczęśliwi, ale media wywierają na nas presję, przymus szczęścia. Czasem jednak jesteśmy smutni i tak rodzą się kryzysy oraz agresja.

Dychotomia (sprzeczność) i pytania egzystencjalne wg Froma:

- pomiędzy życiem a śmiercią- jedyna pewną rzeczą jest śmierć, a my zachowujemy się jakbyśmy mieli żyć wiecznie, a nie przygotowujemy się na to, co nas nieuchronnie czeka. Nie ma rozwiązania, pozostaje tylko reagować lepiej lub gorzej - media pokazują, że będziemy żyć długo, oferują różne produkty, które mają pomóc w naszej sprawności.

- pomiędzy naszymi potencjalnymi a realnymi możliwościami - możemy konkretne rzeczy, gdyż urodziliśmy się w danym okresie hist., określonych warunkach. Media pomagają nam wcielić się w inne role poprzez gry komputerowe, podróżnicze kanały (możemy zwiedzać) TV, seriale ( „drugie życie”, nieśmiertelność )

-pomiędzy naszym społecznym charakterem a samotnością- bez ludzi jest nam ciężko, chcemy być z innymi, potrzebujemy ich, pragniemy dzielić się smutkami, radościami, szukamy porad. W sytuacji podejmowania decyzji i ponoszenia konsekwencji jesteśmy sami. Oczekujemy bezwarunkowej akceptacji, a niekoniecznie ja uzyskujemy. Media-jest prościej utrzymać znajomość przez Internet, portale społ. Możemy coś zataić, nie wszystko powiedzieć, powoli zaprzyjaźniamy się. Mamy namiastkę ludzi, ale nie musimy wiele dawać od siebie.

16. Przedstaw etapy propagandy. Omów sposób posługiwania się nimi przez media. (wykład, 18)

 Termin "propaganda" oznacza celowe, perswazyjne motywowanie polityczne, ideologiczne, ekonomiczne oddziaływanie na zbiorowość, zmierzające - przez kształtowanie ludzkich postaw - do wywołania pożądanych zachowań. ). Według A. Lepy propaganda to przeciwieństwo wychowania, wywiera negatywny wpływ na osobowość jednostki. W systemach totalitarnych propaganda ideologiczna przejmuje funkcje i zadania edukacji. Mechanizmy propagandy są bardzo rozbudowane i obejmują trzy podstawowe grupy.

• Stereotyp to gotowa forma myślenia jako kategoria przekonań, pełni wielorakie funkcje w życiu społecznym jako nośnik kultury współtwórca opinii publicznej. Stereotyp zniekształca obraz rzeczywistości, zawęża myślenie, prowadzi do niechęci i uprzedzeń, utrudnia gruntowne pobieranie wiedzy.

• Plotka to potajemnie przekazywana informacja, działająca na niekorzyść kogoś trzeciego. Jej celem jest skompromitowanie konkretnej osoby, ugrupowania, instytucji, partii itp., a w dalszej konsekwencji do ograniczenia, a nawet zaprzestania prowadzonej przez nią działalności lub do utraty dobrej opinii i autorytetu

• Kamuflaż w technikach propagandowych wręcz "z natury" nie rzuca się w oczy. Jest on bowiem czynnością maskowania się, która ma na celu wprowadzenie innych ludzi w błąd. Terminem kamuflaż obejmuje się też niektóre postacie kłamstwa i fałszerstwa propagandowego, dezinformacji.

• Mit jest bardziej złożonym środkiem. Idzie tu o mit "współczesny", "społeczny", "polityczny". Mit to pogląd, który nieistniejącym wydarzeniom i zjawiskom nadaje pozory niewzruszonej prawdy. Mity są trudne do wykrycia, ponieważ stanowią w wysokim stopniu "upozorowaną naturalność". Czynnikiem przyczyniającym się do budowania mitów są sondaże.

Możemy wyróżnić 2 etapy propagandy:

1. Etap bezpośrednich form propagandowych, opierających się zasadniczo na słowie mówionym, trwającym do wynalezienia druku w XV w. Obejmuje on starożytność i średniowiecze. Jak słusznie zauważono, „propaganda nie czekała swej nazwy, by zacząć istnieć i działać” Rozwijała się równolegle z retoryką, a zwłaszcza z jej nurtem perswazyjnym (sofiści, erystyka), który czynił „słabą mowę silną”. Poza werbalnymi środkami propagandy (oracje) oraz nielicznymi literalnymi (prototyp gazety „Acta Diurna”, ręcznie przepisywane ulotki, napisy na murach, plakaty — ogłoszenia, rysunki, karykatury) do specyficznych form propagandowych należało publiczne celebrowanie uroczystości (igrzyska, święta religijne, kulty boskie składane władcom, triumfalne pochody itp.). W średniowieczu pojawiły się ponadto propagandowe widowiska farsowe, wykorzystujące komizm sytuacyjny, aluzje i alegorie w rozgrywkach politycznych. W XIV w. we Francji pojawiły się tzw. sottie, czyli rodzaj farsy satyryczno-politycznej, grywanej przez zespoły błaznów, ośmieszających przeciwników i ich idee. Zaczęto tworzyć tzw. pieśni polityczne o treści satyrycznej, przeróżne postylle (zbiory kazań komentujące różne fragmenty Biblii) i apologie (pisma obrończe i usprawiedliwiające)

2. Etap zróżnicowanych form propagandowych — bezpośrednich i pośrednich, od XVI w. do chwili obecnej. Intensywny rozwój propagandy umożliwiały czynniki ekonomiczne (wzrost zamożności obywateli), technologiczne (nowe wynalazki), społeczne (powszechniejszy dostęp do oświaty), polityczne (pojawienie się nowych form życia politycznego — partii, parlamentaryzmu, prawa wyborczego) oraz wyodrębnienie specjalistycznych dziedzin nauki (teoria propagandy, psychologia propagandy, marketing polityczny, public relations).

17. Wyjaśnij pojęcie „katalogi motywacji”, podaj przykłady posługiwania się nimi przy korzystaniu z TV, radia, Internetu oraz mediów służących do komunikacji indywidualnej (Psychologia Mediów- pozycja 21)

Katalogi motywacji powstały na potrzeby odpowiednich dyspozycyjnych cech widza powstałe z czasem (Donsbach, Schenk, Vitouch); katalogi motywacje zależnie od próby losowej lub od sposobu uogólniania i oceny, prowadzą do rozbieżnych wniosków. Greenberg podaje 8 wymiarów motywacji do oglądania telewizji: odprężenie, towarzyskość, informacja, przyzwyczajenie, wypełnienie czasu, spotkanie z samym sobą, napięcie i eskapizm.

Lometti, Reeves, Bybee - 3 wymiary: kontrola otoczenia/rozrywka, wsparcie afektywne oraz wskazówka dotycząca zachowania.

Rubin - (analiza sektorów dała 9 grup): przyzwyczajenie/spędzanie czasu, kontakty społeczne, pobudzenie, zainteresowanie specyficznymi programami, relaks, informacja, eskapizm, rozrywka i interakcja społeczna.

McQuail - zwraca uwagę na potrzebę informacji, potrzebę tożsamości osobowej, potrzeba integracji, potrzeba interakcji społecznej oraz potrzeba rozrywki.

Roberts i Bachen - lista cech w tym temacie: „ nadzór, podekscytowanie, wzmocnienie, kierownictwo, wprowadzenie w komunikację, relaks, alienacja, uzyskiwanie informacji, interpretacja, redukcja napięcia, integracja społeczna, społeczne i paraspołeczne współdziałanie, rozrywka, sterowanie emocjami, sterowanie zachowaniem, kontakt społeczny, własna i osobista tożsamość, pewność, ucieczka, itd.”

Określenie motywów medialnych bardziej uporządkowane

a) aktywne i habitualne; obie kategorie widzów pragną zaspokojenia ww potrzeb i motywacji;

b) Murray, Kippex - 4 czynniki wyłonili: tożsamość, kontakt społeczny, rozrywka i informacja.

c) Blumer - redukcja do trzech - nastawienie poznawcze, rozrywka/spędzanie czasu i korzyści osobiste.

- telewizja może zabierać nas od codziennych frustracji, charakterystyczna postawa ciała, która nie uwzględnia partnera komunikacji, TV wytwarza ciepło, poczucie dostępności, dobrze się ogląda seriale, bo dają poczucie bezpieczeństwa, kontaktu z człowiekiem, jako bajki przed zaśnięciem; widz wybiera taki program do którego jest zmotywowany, którego potrzebuje; PLANOWE KORZYSTANIE Z TV - specyf lojalność wobec programu: np. m jak miłość, teleekspress; efekt lead in - po najczęściej oglądanym programie jest kolejny, równie interesujący. Podobnie rzecz ma się z kanałami. NIEPLANOWE KORZYSTANIE Z TV - widz musi podjąć decyzję, jaki program chce oglądać, w tym celu musi zdobyć info nt programów w tej chwili i kilku następnych (z mediów drukowanych, telegazety) albo przez przeszukiwanie:

RADIO: UNZ - 4 czynniki jak w przypadku TV - pomoc w integracji społecznej, informacja, relaks oraz radość/przyzwyczajenie. ECKE wyróżnia następujące wymiary: ogólna potrzeba informacji, ogólna rozrywka, relaks, zainteresowanie specyficznymi rodzajami muzyki i „towarzyskość”. Kiefer - radio jako aktualne i uniwersalne źródło informacji, ma również funkcję rozrywkową.

INTERNET - informacja, rozrywka i tożsamość bądź interakcja społeczna bądź tożsamość społeczna.

MEDIA SŁUŻĄCE DO KOMUNIKACJI INDYWIDUALNEJ - tu wymienia się dwa czynniki: instrumentalność, czyli kontakty nastawione na zadanie oraz emocjonalne kontakty towarzyskie.

18. Przedstaw model pragmatyczny wyboru programów telewizyjnych (PM)

McQuail - model pragmatyczny odnosi się nie tylko do telewizji, ale też do innych mediów. Według niego na wybór tego, co oglądamy, mają wpływ następujące czynniki:

a) tło społeczno-kulturowe - klasa społeczna, wykształcenie, tło kulturowe, polityczne i rodzinne, miejsce zamieszkania, wiek, płeć, pozycja w rodzinie, zawód, styl życia.

b) potrzeby związane z mediami: rozrywka, relaks informacja,

c) osobisty gust i preferencje osobiste: rodzaj, format, specyficzne treści.

d) dostępność: czasowa, możliwości lokalowe i finansowe w korzystaniu z mediów;

e) wiedza na temat możliwych ofert;

f) kontekst używania: miejsce, kontekst społeczny (samotny, z kimś, w rodzinie, itd.)

- ważny jest również przypadek, dodaje autor.

19. Wyjaśnij third-person-effect (PM)

Efekt trzeciej osoby - Davison, Peiser I Peter, Perloff, Salwen i Dupagne - zgodnie z którym zwłaszcza żeńska, starsza i dobrze poinformowana część telewidowni jest przekonana, że telewizja ma o wiele gorszy wpływ na innych, niż na nich samych, utrudnia tym osobom bardziej samokrytyczną konfrontację z własną recepcją telewizji. (s.70)

20. Przedstaw model aktywnego zainteresowania telewizją (PM)

Model Andersona i Pugzles - Lorch - zgodnie z ich ustaleniami, w szczególności dzieci kończą oglądanie telewizji wtedy, gdy zostają przed telewizorem bez towarzyszącej im dotąd osoby, gdy zbliża się przerwa w programie lub jego zakończenie, gdy program jest zbyt prosty lub skomplikowany, gdy czynności wtórne wymagają od nich wzmożonej uwagi i kiedy mają doświadczenie dłuższej rozłąki z telewizorem. Zaprzestanie oglądania może nastąpić przez: inny podział wysiłku umysłowego (AIME), odwrócenie spojrzenia lub zerwanie kontaktu, działalność wtórna (zmiana kanału, wyłącznie TV). (s.71 - schemat)

21. Wyjaśnij pojęcie „telewizja afektywna” (PM)

To pojęcie zastosowali Bente i Fromm, przypisując telewizji takie cechy, jak personalizacja, autentyczność (tzw. ,,prawdziwe historie''), intymność i emocjonalność. Telewizja to medium nastawione przede wszystkim na emocje (afekty) widza (s.74).

22. Omów teorię optymalnej stymulacji pod kątem wyjaśnienia sposobów korzystania z mediów (PM)

Zgodnie z tą teorią człowiek ma potrzebę ciągłego utrzymywania określonego, indywidualnie zróżnicowanego poziomu wewnętrznej aktywności. Jeżeli aktywność spada poniżej tego poziomu, pojawia się znudzenie i zaczyna się poszukiwanie nowych bodźców (,,tzw. ,,zachowania ciekawskie''), żeby powrócić na oczekiwany poziom wewnętrznej aktywności. Jeśli aktywność przekracza określaną miarę- np. przez trudny do wytrzymania hałas- człowiek zmienia lub porzuca sytuację, by w ten sposób znów osiągnąć odpowiedni poziom.

Radio- De Boer badał krzywą napięcia u radiosłuchaczy i odkrył, że przebiega ona w kształcie litery U- natężona uwaga na początku audycji, wyraźne osłabienie w środku i na nowo mocna uwaga pod koniec.

Film- analizy postreceptywnych ocen filmów przez widzów wskazują, że przeżycie napięcia w czasie oglądania filmu prowadzi do pozytywnej oceny filmu. Napięcie to jest przeżywane zwykle wtedy, kiedy bohaterowie wpadają w poważne niebezpieczeństwo, które następnie zwycięsko pokonują. Prace Hagforsa i Chaneya pokazują, że popularność filmu wśród publiczności w dużym stopniu zależy od przeżytego pobudzenia. To zaś zostaje wzmocnione m.in. przez ,,efekty zawieszenia'' (kompozycja obrazu, kolor, muzyka, treść filmu).

Programy telewizyjne- filmy przyrodnicze wywołują najmniejsze uaktywnienie, a filmy akcji, komedie i teleturnieje- średnie. Po drugiej stronie skali znajdują się filmy grozy i horrory, a tylko materiał niefikcyjny (sport, filmy dokumentalne) oraz filmy erotyczne wywołują jeszcze wyższy poziom uaktywnienia. Osoby badane miały podwyższone tętno podczas oglądania fragmentów horrorów lub filmów erotycznych, co można zinterpretować jako wskaźnik ogólnego pobudzenia emocjonalnego. Pobudzenie sprawia także większy ekran, na którym coś jest oglądane (s.77).

23. Przedstaw motywację „pragnienia przeżycia lęku” (PM)

Termin ten oznacza, że ochota na lęk rodzi się w wyniku uświadomienia sobie istnienia innego, realnego i zewnętrznego zagrożenia, czemu osoba dobrowolnie się poddaje w nadziei, że będzie ona mogła przetrwać to niebezpieczeństwo i pokonać związany z nim strach. Ma ona nadzieję na wyjście cało z niebezpieczeństwa i na znalezienie się na nowo w bezpiecznym położeniu. Niemalże każdy człowiek żywił w dzieciństwie pragnienie przeżycia lęku np. poprzez opowiadania o duchach i potworach, nocne wyprawy np. na cmentarz. Także dorośli, młodsi bardziej niż starsi, potrzebują odrobiny napięcia, wynikającego z jednoczesnego przeżycia zagrożenia i ochrony, niebezpieczeństwa i ratunku. Przy czym mężczyźni przeżywają to raczej jako ochotę, kobiety- jako lęk (s.80).

24. Przedstaw poznawczo-efektywny model doświadczania empatii, omów wpływ mediów na doświadczanie empatii przez dzieci (PM)

Model poznawczo - efektywny składa się z następujących komponentów:

1. poznawcza zdolność do odbierania i definiowania afektywnych bodźców u innych

2. dojrzalsza poznawcza zdolność do wejścia w sytuację i rolę innej osoby

3. gotowość do reakcji emocjonalnej jako umiejętność przeżywania emocji

Według badań podejmowanych w ramach psychologii mediów u dzieci w wieku3-5 lat poziom empatii jest jeszcze bardzo niski, natomiast u 9-10-letnich zdarzają się już reakcje empatyczne. Uwyraźnia się przy tym pewna różnica zależnie od tego, czy protagonista jest oceniany pozytywnie czy negatywnie. Przeżycia empatyczne zarówno w przypadku chłopców, jak i dziewczynek mają miejsce wyłącznie wobec telewizyjnych przyjaciół. Reakcje empatyczne są ogólnie mocniejsze wtedy gdy (młody lub dorosły) widz posiada własne doświadczenia, podobne do tych prezentowanych przez protagonistę na ekranie telewizora i kiedy jego emocjonalny wyraz twarzy jest pokazany w zbliżeniu. Oczywiście, ogólne wysokie tempo prezentowania telewizyjnych treści wywołujących emocje nieco ogranicza emocjonalną, a zwłaszcza empatyczną reakcję widza przez to, że nie pozostawia ono odpowiedniej przestrzeni czasowej na pełną reakcję poznawczo - emocjonalną, a także przez to, że dochodzi do zlewania się przeróżnych emocji.

25. Przedstaw specyfikę odbioru telewizji w czterech stadiach rozwoju poznawczego według Piageta (PM)

1.Rozwój sensoryczno- motoryczny (od ur. do 18 mies.)- By odpowiednio zrozumieć program dziecko musi mieć rozwinięte odpowiednie umiejętności poznawcze. Konieczne tutaj operacje myślowe Salomon określa jako „televiewing schemata”, mając na myśli przedrozumienie i postawę oczekiwania. w wieku od 6 do 12 mies. dzieci reagują na bodźce akustyczne pochodzące z telewizora.

2.Przedoperacyjne myślenie obrazowe (od 18 mies. do 7 r.ż.)- Uwaga dziecka w dużej mierze jest kwestią jaskrawości spostrzeganego przedmiotu: intensywność, ruch, kontrast, zmienność, nietypowość, zaskoczenie i niespójność przyciągają uwagę. Przyciąga też głośna muzyka, charakterystyczne głosy, efekty dźwiękowe i ich zmienność (głośno-cicho), 2 i 3-latki interesują się szczególnie szybkimi, wizualnymi sekwencjami działań a 4-9- latki - szybkim tempem akcji. Dla dzieci w tym stadium znaczenie oglądanych historii jest tak samo niedostępne, jak zamiary uczestniczących w niej osób. Ulegają natomiast wrażeniu, jakie robią osoby i postaci charakterystyczne, których imiona i osobowości dzieci dobrze zapamiętują. Dzieci często nie potrafią powiązać ze sobą motywów i następującego potem agresywnego działania, mają także trudności z ,,double dealers'', czyli z aktorami ze złymi zamiarami, ale zachowaniem prospołecznym. Trudno przychodzi im także rozróżnianie wtrącanych programów reklamowych, jeżeli nie dzieje się to za pomocą odpowiednich ,,separatorów''. Badania dzieci 5-,10-letnich pokazują, że młodsze z taką samą uwagą patrzą na spoty reklamowe, jak na pozostałą część programu telewizyjnego, jednak nie spędzają one przed telewizorem tak dużo czasu, jak dzieci starsze (7 i 8). Także rozróżnienie fikcji i rzeczywistości jest w tym wieku dość trudne. Dzieci mogą nieprawidłowo interpretować cechy ,,spostrzeganej rzeczywistości'' i fikcji, np. za realny uznać program wtedy, kiedy aktorzy w kryminałach wyglądają realnie, a więc dla niech to co wygląda realnie, jest za takie uważane.

3.Operacje konkretne (7 do 12 r.ż.)- w tym wieku dzieci są w myśleniu ogólnie elastyczniejsze, częściej pojawiają się u nich własne informacje i wnioski, potrafią też łączyć ze sobą pojedyncze elementy sytuacji czy zdarzenia. W porównaniu z dziećmi w wieku przedszkolnym ich uwaga słabnie wyraźniej podczas emisji spotów reklamowych, a na ofertę telewizyjną reagują one elastyczniej i w sposób bardziej doświadczony. Drugoklasistom zdarza się rekonstruować treść historii telewizyjnych na podstawie dostępnej wiedzy, a nie tego, co widzieli.

4. Operacje formalne (powyżej 12 r.ż.)- w tym wieku dziecko potrafi formułować normy ogólne i myśleć teoretycznie. Młodzież myśli dedukcyjnie, stawia hipotezy, testuje je, widzi jednocześnie więcej aspektów sytuacji i zdarzeń i potrafi rozważać własne procesy myślowe. Przez takie uruchomienie spostrzegania konkretnych przedmiotów wyostrza się także umiejętność medialnej oceny, młody widz potrafi pomijać informacje nieistotne i koncentrować się na kwestiach zasadniczych. W tym wieku historie telewizyjne są rekonstruowane poprawnie, bez tzw. efektu ,,fill-in''. Dzieciom łatwiej również odróżnić rzeczywistość od fikcji na podstawie treściowych i formalnych cech oglądanych programów.

26. Omów wpływ programów erotycznych na uczucia seksualne (PM)

Badane osoby podczas oglądania filmów erotycznych mają podwyższone tętno, co można zinterpretować jako wskaźnik ogólnego pobudzenia emocjonalnego. Filmy takie wywołują także wysoki poziom uaktywnienia. Odpowiednie badania pokazują, że zły nastrój i irytację można niwelować przez pobudzającą, rozweselającą bądź erotyczną rozrywkę, związaną ze sprawami, które mają możliwie niewiele wspólnego ze stresorami. Bodziec pochodzący z gniewu może nasilać strach, bodziec wynikający ze strachu może wzmacniać doznanie seksualne, a bodziec z doznań seksualnych może wzmacniać agresję. Z drugiej strony stwierdza się także efekt przyzwyczajenia (habituation) - na przykład efekty arousalne związane z materiałem pornograficznym lub ukazującym przemoc po większej ilości kontaktów stają się wyraźnie mniejsze (Zillmann).

Istnieje szereg badań - obejmujących szerokie spektrum zainteresowania (chęć zainteresowania, lęk, empatię podniecenie seksualne) - zajmujących się wpływem telewizji na ludzkie emocje, które wbrew pozorom odbiorca nie ulega pasywnie lecz, którego aktywnie poszukuje i kontroluje. Wspomniane wyniki można interpretować w ramach koncepcji „poczucia rzeczywistości” lub „zaangażowania”.

30% chłopców przyznaje się, że ogląda strony erotyczne. I to właśnie Internet jest stał się w XXI wieku najatrakcyjniejszym źródłem erotyki - z uwagi na anonimowość, dostęp, możliwość i intymność.

Zbigniew Lew-Starowicz uważa, że mimo pewnych mankamentów upowszechnienia się treści o zabarwieniu dewiacyjnym - nie ma wątpliwości, że dzięki nowym mediom postęp w zakresie edukacji seksualnej jest ogromny. Dlatego też coraz więcej ludzi ma bardziej udane życie seksualne . Aspekt poznawczy jest niezwykle ważny, im więcej człowiek wie, tym łatwiej sam może sobie pomóc i wykreować własne życie seksualne. Anonimowość i dostępność do erotyki - ośmiela ludzi , którzy otwarcie definiują swoje potrzeby i je spełniają.

Tamto jest z literatury, którą ona podała (Psychologia mediów i z Bednarka) a to poniżej z innej bo o tym pisałam m.in. licencjat:

.

Z. Lew-Starowicz, A. Długołęcka „Edukacja seksualna”

T. Bilikiewicz, K. Imieliński „Seksuologia kliniczna”

Do zaburzeń seksualnych związanych z programami erotycznymi należy:

1. brak lub utrata potrzeb seksualnych (oziębłość, osłabienie pożądania seksualnego), zaburzenie często spotykane, występuje przy uzależnieniu od pornografii lub częstym oglądaniu jej

2. awersja seksualna ( wstręt seksualny), proponowanie przez partnera formy zachowań seksualnych (często podpatrzone z filmów erotycznych) ocenianych jako dewiacyjne przez drugiego partnera

3. brak radosnego pożycia ( brak przyjemnych wrażeń i uczucia satysfakcjonującego podniecenie), co wynika z rozczarowania jakością sztuki miłosnej („na ekranie inaczej to wyglądało”) i przesytu seksem

4. zaburzenia podniecenia seksualnego u kobiet(brak subiektywnego podniecenia lub reakcji somatycznej) , co również wynika z rozczarowania jakością sztuki miłosnej („na ekranie inaczej to wyglądało”)

27. Przedstaw sposób wyjaśniania wyboru programów telewizyjnych przez teorię wpływania na nastroje (PM)

Teoria wpływania na nastroje (mood management) - Dolf Zillmann (str. 85-86)

Podczas oglądania programów telewizyjnych widzowie zdobywają doświadczenie, że można osiągnąć określony poziom ogólnej stymulacji oraz specyficznych uczuć (chociaż przez krótki czas) poprzez wybór odpowiedniego programu, dzięki któremu poprawi się ich nastrój. Doświadczenia te przekładają się na późniejszy wybór konkretnych programów telewizyjnych, filmów czy muzyki. Stajemy się „zarządcami” własnego nastroju. Zły nastrój i irytację można niwelować przez pobudzającą, rozweselającą czy erotyczną rozrywkę, związaną ze sprawami, które niewiele mają wspólnego ze stresorami (np. Ludzie z wysokim poziomem lęku społecznego oglądają filmy z bohaterami przejawiającymi agresję, która na koniec zostaje ukarana). Dobre samopoczucie może pojawić się także w związku z taką rozrywką, która związana jest ze sprawami przyczyniającymi się do wygaszenia dobrego humoru.

Z badań wynika, że wybór programów przez kobiety zmienia się wraz z ich cyklem menstruacyjnym - na początku i końcu cyklu wybierają komedie, w środku dramaty.

Nie jest powiedziane, że gniew i frustracja zostaną zniwelowane przez sceny złości i agresji, dzieje się wręcz odwrotnie.

28. Omów pokazywanie i przekazywanie przez telewizję reguły procesów emocjonalnych

Arlie Hochschild rozwinął koncepcję „reguł odczuwania”, które określają kierunek, trwałość i intensywność wyrażania emocji w społeczeństwie.

Reguły kierunku - określają emocjonalny charakter danej sytuacji

Reguły trwałości - określają czy konkretny wyraz emocji ma trwać dłużej czy krócej

Reguły intensywności - określają natężenie emocjonalnego wyrazu

Współczesne społeczeństwo uznaje się za „impatient society”, cechujące się wysokim tempem i szybkimi zmianami albo jako „społeczeństwo nastawione na doznania”. Można zakładać, że ludzie nie mają wystarczającej ilości czasu na to, co jest określone jako „głębsze uczucie”. Media a zwłaszcza telewizja, mogą tutaj odegrać ważną rolę z ich wieloma, szybkimi i emocjonalnie różnorodnymi doniesieniami. Telewizja może odgrywać rolę instancji socjalizującej się w kształtowaniu emocji. Być może telewizja wyzwala przede wszystkim, jako reakcję, określone nastawienie i co najwyżej ogólne osądy na temat przyjazności poszczególnych informacji. Na kwestię indywidualnych potencjalnych możliwości radzenia sobie bądź też na ocenę moralną nie ma już czasu.

29. Omów wpływ telewizji na zdobywanie przez dzieci wiedzy ogólnej na podstawie Ulicy Sezamowej (PM)

Ogólnym celem Ulicy Sezamkowej było wyrównanie braków edukacyjnych w pewnej grupie społecznej w Stanach Zjednoczonych. Okazało się jednak, że dzieci z warstwy średniej i wyższej czerpią większe korzyści z oglądania tego programu, ponieważ rodzice bardziej interesują się wykształceniem swoich dzieci i tym, co dzieci oglądają w telewizji niż rodzice z niższej klasy.

Po pierwszym okresie emisji Ulicy Sezamkowej przeprowadzono badania na grupie 1000 dzieci. Ujawniły się następujące skutki krótko i długotrwałe:

• dzieci, które widziały najwięcej programów, wykazały także największy postęp w uczeniu się w przeprowadzanych testach

• największy postęp zanotowano u 3-latków oglądających program

• te umiejętności, które były w programie najpełniej omawiane, zostały najwyraźniej i - na tle innych - najlepiej ugruntowane. Szczególnie wyraźnie wzrosło rozumienie słów u 3 i 5-cio Latków

• dzieci z mniejszości narodowych po recepcji programu wykazały więcej dumy z powodu własnego pochodzenia, a dzieci białe więcej tolerancji dla innych grup etnicznych

• program osiągnął oczekiwane działanie bez pedagogicznej interwencji dorosłych, ale skutki były silniejsze, kiedy program był omawiany z dorosłymi.

Niemieckie badania wykazały, że dzieci oglądające Ulicę Sezamkową potrafią myśleć abstrakcyjnie, uogólniać i rekonstruować przebieg działań lepiej niż dzieci nieoglądające tego programu. Są również bardziej uwrażliwione na oczekiwania partnerów interakcji, szybciej wczuwają się podczas konfliktów w sytuację rozmówcy i potrafią dopasować się do rozmówcy. Ogólnie dzieci wcześniej uświadamiały sobie reguły społeczne niż dzieci nie mające kontaktu z Ulicą Sezamkową.

30. Przedstaw wpływ telewizji na sprawność językową i umiejętność czytania (PM)

Studium Nelsona oraz Selnowa i Bettinghausa ukazują negatywną korelację między czasem spędzonym przed telewizorem a sprawnością językową. 1.Ma na to jednak wpływ wiele czynników np. sprawność językowa rodziców, odpychanie dziecka od siebie i zastąpienie swej nieobecności telewizorem, częstość rozmów między dzieckiem a rodzicami. Dzieci z powodu braku zainteresowania rodzicielskiego będą wykazywały obniżony poziom rozwoju sprawności językowej i z tego powodu będą częściej siadały przed telewizorem.2. Ta negatywna korelacja może także wynikać z tego, że dzieci z lepszą sprawnością językową oglądają mniej telewizji i mają skłonności do wybierania programów wartościowych pod względem językowym, a dzieci mniej inteligentne wybierają tzw. programy ,,language-poor''. Jednak okazało się, że ,,Ulica sezamkowa'' ma pozytywny wpływ na rozumienie słów i słowotwórstwo, a więc nie ma wyraźnych dowodów na to, że istnieje całkowicie negatywna zależność między korzystaniem z telewizji a rozwojem umiejętności językowych, a raczej istnieją przesłanki za tym, że przynajmniej ,,Ulica Sezamkowa'' ma pozytywny wpływ na rozumienie słów i słowotwórstwo. Wynika stąd, że programy Tv mogą przyczyniać się do rozwoju językowego wtedy, kiedy dzieci oglądają TV wraz z rodzicami, którzy wyjaśniają im to, co obejrzane, a one podczas oglądania i po programie mogą stawiać pytania i komentować to, co obejrzały.

Tv może być jakby ,,oknem'' dla korzyści językowych i czytelniczych w określonych grupach widzów. Umiarkowane korzystanie z tv przyczynia się do poprawy umiejętności czytania u dzieci ze środowisk z niskim poziomem wykształcenia. Wraz z wiekiem i im wyższa warstwa społeczna ten efekt staje się nie tylko mniejszy, ale zmienia się we wpływ negatywny. Długi czas oglądania tv przez młodzież starszą i młodzież pochodzącą z wyższych warstw społecznych objawia się- niestety- obniżeniem poziomu czytania i przez to obniżeniem umiejętności czytania. Poważne znaczenie ma tutaj również wspominany już wcześniej wpływ rodziców, a zwłaszcza ich nawyki czytania.

31. Przedstaw wpływ telewizji na wyobraźnię (PM)

Badania psychologii rozwojowej wykazują, że dzieci chętnie posługujące się wyobraźnią podczas zabawy mają lepszą zdolność koncentracji, osiągają wyższy poziom empatii, z większym powodzeniem, większą pewnością siebie i elastycznością odnajdują się w sytuacjach nietypowych.

Do wpływu telewizji na wyobraźnię należy wymienić 5 hipotez:

• hipoteza „displacement” mówi, że czas spędzony przed telewizorem wpływa niekorzystnie (m. in.) na wyobraźnię

• hipoteza pasywności - telewizja wywołuje postawę pasywnej rozrywki

• hipoteza „szybkiego tempa” - ilość informacji jest tak duża, że dziecko nie ma czasu użyć wyobraźni

• hipoteza „rozbudzenia” - telewizja wywołuje pobudzenie przejawiające się w nadaktywności, ale nie w planowaniu procesów przez wyobraźnię

• hipoteza lęku - telewizja wywołuje lęk, a lęk hamuje wyobraźnię

Zaprezentowane dotąd wyniki badań ukazują, że czas spędzony przed tv nie osłabia wyobraźni. Jeśli chodzi o treści wyobraźni, faktem jest, z jednej strony, że dzieci wykorzystują w swoich zabawach dziecięce i pobudzające wyobraźnię treści telewizyjne, ale z drugiej strony częste oglądanie przez nie programów zawierających przemoc i agresję osłabia zabawy z udziałem wyobraźni. Między tymi dwoma extremami istnieje wiele programów (w tym Ulica Sezamkowa), które nie mają zupełnie żadnego wpływu na wyobraźnię dziecka.

32. Przedstaw główne założenia hipotezy „szczeliny wiedzy” (PM)

Tichenor i współpracownicy zoperacjonalizowali klasę społeczną pod kątem cech wykształcenia formalnego i wprowadzili dodatkowo takie czynniki jak umiejętność czytania i rozumienia, przygotowanie, kontakty społeczne, selektywne nastawienie do telewizji i selektywne zapamiętywanie. Im większą wartość osiąga jednostka na wszystkich tych płaszczyznach, tym większy jest u niej przyrost wiedzy związany z korzystaniem z mediów. 1.Na powstawanie szczeliny wiedzy wpływa nie tyle poziom sprawności intelektualnej i wykształcenia szkolnego ile (krótszy) czas spędzony przed telewizorem i brak zainteresowania tematem.

2.W przypadku mediów drukowanych efekt szczeliny wiedzy poznawczej jest większy niż w przypadku telewizji.

3.Istnieją przesłanki przemawiające za tym, że komunikacja osobista, na przykład na temat lokalnie ważny, ale także na temat zagadnień związanych z polityką społeczną (np.przerywanie ciąży), zmniejsza wspomniany efekt, o ile zupełnie go nie redukuje.

4. Szczelinę wiedzy, w sensie hipotezy, można dostrzec przede wszystkim w wąskich i niepopularnych tematach polityki wewnętrznej i międzynarodowej, o ile wiedza strukturalna dotycząca tych tematów będzie ankietowana przy pomocy gotowych wzorów odpowiedzi.

33. Omów istotę hipotezy kultywacji (PM)

Hipoteza kultywacji - mówi, że szukamy w mediach najchętniej takich informacji, które są zgodne z naszą osobowością i naszym spostrzeganiem świata(? str.128). lub

Oddziaływanie telewizji ma polegać nie tyle na przekazywaniu specyficznych nastawień i opinii, ile na kształtowaniu zasadniczych przekonań, poglądów dotyczących rzeczywistości społecznej (str.128).

34. Przedstaw koncepcje teoretyczne omawiające wpływ medialnych scen przemocy na przemoc realną (PM)

1.Hipoteza katharsis- oglądanie i następnie fantazjowanie na temat przemocy powoduje, że rzeczywiste odreagowanie staje się zbyteczne. Z czasem została ona obalona, a sam autor się wobec niej ostrożnie zdystansował.

2. Teza o inhibicji- obrazy zawierające przemoc mają prowadzić do podniesienia poziomu lęku wobec własnej agresji, co ma zahamować (inhibicja) odpowiednie realne zachowanie agresywne.

3. Teza o braku oddziaływań- wszystkie eksperymentalne dowody na zależność między korzystaniem z tv a realna agresywnością są na tyle słabe, że same w sobie nie mogą być wykorzystywane jako argument w dyskusji.

4. Teza o przyzwyczajeniu i uodpornieniu- częste oglądanie scen zawierających przemoc prowadzi do znieczulenia wobec przemocy w tv i w realnym życiu, zwłaszcza kiedy dokonują jej autorytety w okolicznościach usprawiedliwionych. Badania dotyczyły przede wszystkim przemocy w filmach pornograficznych.

5. Teza o pobudzeniu-korzystanie z tv generalnie, a oglądanie scen zawierających przemoc szczególnie powoduje wyższy poziom pobudzenia, które może się wyrażać w postaci działań agresywnych.

6. Teza o stymulacji- bazuje na hipotezie ,,frustracja-agresja'', wg niej oglądanie przemocy u uprzednio sfrustrowanych badanych osób prowadzi do natychmiastowego podniesienia gotowości do agresji. Przynajmniej w tych studiach udowodniono, że na skutek oglądania przemocy, prezentowanej tak, jakby była usprawiedliwiona (w połączeniu z pobudzeniem emocjonalnym widza podczas eksperymentu) prawdopodobieństwo pojawienia się realnej agresji znacznie wzrasta.

7. Społeczno-poznawcza teoria uczenia się-agresywne zachowanie osób modelowych w tv jest w określonych warunkach przejmowane przez odbiorców. W pierwotnej wersji chodziło o bezpośrednie przejmowanie pokazywanych wzorców zachowań. Dotyczyło to dzieci, a u dorosłych pojawiało się jednak wyłącznie w przypadkach wyjątkowych. Dzisiaj przypuszcza się raczej, że agresywne treści pojawiające się w mediach są przejmowane przez widza (zwłaszcza oglądającego dużo) jako propozycje swoich własnych, ewentualnych zachowań i demonstrowane w odpowiednich okolicznościach. To podejście jest aktualnie preferowane w badaniach.

35. Omów zależność pomiędzy medialnymi scenami przemocy a przemocą realną (PM)

Telewizja i gry video dostarczają przede wszystkim wzorca, w jaki agresja w określonych okolicznościach może się przejawić- ale nie musi. Można więc traktować przemoc w mediach audiowizualnych jako rodzaj ,,emisji społecznej'', która w przypadku wielu widzów nie pociąga za sobą żadnych skutków, ale w przypadku grup dysfunkcyjnych ma określone konsekwencje. Warto podkreślić także, że prezentacja przemocy w tv i grach video nie prowadzi do obniżenia poziomu zachowań agresywnych.

36. Wyjaśnij jaki jest wpływ mediów na zachowania prospołeczne (PM)

Zachowanie prospołeczne - gdy istnieje zamiar okazania pomocy konkretnej osobie, kiedy taka pomoc udzielana jest dobrowolnie i nie mamy do czynienia ze zobowiązaniem wynikającym z zawodu albo innego przydziału ról. W TV mamy do czynienia z zachowaniami prospołecznymi w całej ich okazałości. W każdym programie pojawia się przynajmniej jedno zachowanie prospołeczne. Wpływy mediów są najwyższe w przypadku takich czynników jak samokontrola i altruizm, a także działania nastawione na bezpieczeństwo i zdrowie. Prospołeczne skutki oglądania TV są dokładnie dwukrotni wyższe niż antyspołeczne. „Chociaż istnieje mniej badań na temat skutków prospołecznych, to rozmiar tych skutków jest o wiele szerszy, ponadto skutki te lepiej wytrzymują surowe warunki eksperymentu i mają większą trwałość w przypadku chłopców i dziewczyn, tak że potencjał skutków prospołecznych przekracza mniejsze, ale bardziej negatywne skutki programów aspołecznych”. Społeczno-psychologiczne warunki pojawienia się zachowania prospołecznego: cechy sytuacji (obecność innych ludzi lub osobista odpowiedzialność pomagającego), cechy pomagającego (cechy osobowościowe, doświadczenia wynikające z wkraczania w życie społ. Itd.), cechy ofiary (przynależność grupowa, prezencja, przymioty). W Tv zgodnie z zasadą uczenia się modelu, impuls do ofiarowania (np. datków) dają atrakcyjne osoby, które osobiście wspierają potrzebujących, najczęściej jednak dramatyczne obrazy potrzeb innych ludzi wywołują u ludzi poczucie lęku i zagrożenia. Jednocześnie proponowana możliwość reakcji- ofiarowanie datku- i związany z nią obraz człowieka w potrzebie podwyższa poziom emocjonalnej przykrości u zainteresowanych widzów. wynikające z oddziaływania mediów ofiarowanie komuś datku można przy pomocy modelu wyjaśnić tym, ze telewidz interpretuje dramatyczne obrazy cierpienia innych jako np. zamach na jego osobiste przekonanie o sprawiedliwym świecie itp. (psych. Teoria na temat radzenia sobie z lękiem). Jeżeli zostanie przed nim otwarta możliwość zaradzenia tej sytuacji (datek) to sięgnie po ten środek i położy kres zagrożeniu. Przykłady: dla dzieci Ulica Sezamkowa, dla dorosłych np. reality show mówiące o ratowaniu człowieka z kłopotów i niebezpieczeństwa, telenowele, seriale młodzieżowe i familijne.

37. Wyjaśnij jaki jest wpływ mediów na zachowania wyborcze (PM)

Wg Lazarsfelda oddziaływanie mediów było niskie.

(wg Klappera) komunikacja masowa przyczynia się do a) wzmocnienia poglądów i zamierzeń wyborczych wcześniej prezentowanych przez wyborców, b) do całkowitej zmiany nastawień dochodzi tylko bardzo rzadko, c) przy pomocy mediów można doprowadzić do pewnych zmian poglądów- wzmocnienia ich lub osłabienia, d) w przypadku tematów, co do których odbiorca nie ma jeszcze wyrobionego zdania mass media mają wpływ na tworzenie się określonych nastawień.

Wybory: Kennedy i Nixon- zaczęto łączyć zmiany opinii albo nawet całkowite zmiany preferencji ze zmianami image'u kandydata (wygrał młody przystojny Kennedy a nie nieogolony Nixon). Wygląd jest zatem ważnym czynnikiem! Może mieć decydujące znaczenie. Jeśli do wizerunku dodać pozostałe znane już oddziaływania mediów, polegające przede wszystkim na aktywizowaniu przez reklamę wyboczą członków lub sympatyków partii, tym jaśniejsze staje się dlaczego zwłaszcza TV nabiera szczególnego znaczenia:” percepcja obrazu kandydata przez wyborcę ma co najmniej taki sam wpływ na głosowanie jak identyfikacja partyjna”. Spoty zawierają 3 wymiary oceny: kompetencję zawodową, cechy charakteru, prezencję. Z rozważań nad teorią spirali milczenia (Noelle-Neuman) wynika, że ludzie wyrabiają sobie swoje własne zdanie na podstawie oceny częstotliwości występowania i kierunku rozwoju opinii w swoim otoczeniu, gotowość do wyrażania własnej opinii jest tym większa im bardziej jednostka czuje że znajduje się ze swoją opiną po stronie większości albo przynajmniej przeczuwa ze jej opinia stanie się kiedyś zdaniem większości, jeżeli indywidualna ocena rozkładu opinii i rzeczywisty ich rozkład różnią się wzajemnie od siebie wynika stąd że przeceniana jest opinia z większym natężeniem prezentowana wśród opinii publicznej. Mass media należą do systemu który jest obserwowany przez jednostkę w celu zdobycia informacji na temat otoczenia i na temat panujących wokół opinii. W kwestiach wykraczających poza krąg własnych doświadczeń jednostka usiłująca wyrobić sobie własne zdanie na temat panującej opinii jest skazana wyłącznie na mass media. Jeżeli w tej strefie bezpośredniej obserwacji otoczenia pojawią się jasne, dominujące tendencje jednostka nie pozostanie wobec tego obojętna, lecz zareaguje na to, jak z resztą na nacisk opinii publicznej, wybierając świadomie albo pod wpływem zniechęcenia, milczenie bądź mówienie. Dużą rolę odgrywają kamerzyści (niekorzystne jest ujęcie ptasie z góry i żabie- z dołu) i prezenterzy. Priming- okresowo podwyższona dostępność zapamiętanych treści dzięki różnym impulsom pochodzącym z otoczenia (np. politycy mogą zaradzić jakimś problemom. im istotniejszy problem tym lepiej.) Framing- programy infor. I wiadomości TV wywołują odpowiednie reakcje, odczucia i interpretacje, zależne od nastawienia wobec tematu.

Mimo odkrycia efektu wizerunku Comstock i McGuire stwierdzili, że wpływ mass mediów na zachowanie wyborcze polega przede wszystkim na wzmocnieniu i uwyraźnieniu istniejących już nastawień i decyzji wyborczych.

Podsumowując wg niektórych badaczy media mają ogromny wpływ a wg niektórych wpływ ten jest znikomy.

38. Omów cechy umysłu uzależnionego. Przedstaw przykłady komunikatów medialnych kształtujących osobowość uzależnioną (15)

Zdaniem L.Jampolsky'ego , istnieją cztery podstawowe elementy systemu myślenia uzależnionego: strach, życie przeszłością lub przyszłością, osądzanie i poczucie, że czegoś w nas brakuje czyli brak pełni. Jest rzeczą oczywistą, iż poczucie bycia odtrąconym rodzi strach i brak poczucia pełni. One zaś wpędzają w błędne koło analizowania powodów - życie przeszłością i osądzanie, oraz nieustanną projekcję wydobycia się kiedyś z matni - życie przyszłością. W wyniku czego rodzi się potrzeba ucieczki od tu i teraz ponieważ niesie ono z sobą nieprzyjemne uczucia. Zwielokrotnienie uczuć, wobec których czujemy się bezradni i od których chcemy się uwolnić. Poza potrzebą szczęścia rozumianego jako pożądany sposób przeżywania życia, pojawia się przymus „szczęścia” doraźnego, przejawiającego się jako ulga wynikająca z pozbycia się nieprzyjemnych uczuć. Potrzebny jest już tylko prosty, szybki i skuteczny sposób osiągania tego celu. Tym sposobem jest system nałogowej regulacji uczuć, podstawowy mechanizm tworzący każde uzależnienie.

Ego osoby uzależnionej karmi się poczuciem winy, wstydem i strachem. Poczucie winy wynika z przekonania, popełnienia jakiegoś niewybaczalnego błędu. Przekonania, że nie da się uciec od przeszłości i że to ona właśnie określa nasze przyszłe doświadczenia. Wstyd pojawia się wraz ze wzmaganiem się poczucia winy i powstawaniem przekonania, że nie tylko popełniliśmy coś złego, ale że sami jesteśmy źli. A to razem sprawia, że zaczyna nas prześladować strach przed karą. [Jampolsky, 1992] Poszukując upragnionej ulgi popadamy w uzależnienie

Promowanie przez media wzorca osoby doskonałej, która wszystko robi najlepiej, potrafi kontrolować każdą sytuację, dostaje to czego chce, jego życie jest pozbawione cierpienia. Taki wizerunek często zdarza się w filmach, reklamach np. doskonała pani domu, nawet jak coś się jej nie uda, to zaraz to naprawi, a wszyscy są szczęśliwi. Reklama mami nas, że jeszcze teraz nie jesteśmy tacy jacy powinniśmy być, ale może kiedyś w przyszłości … Zatem, życie tu i teraz nie może być życiem w pełni, bo brakuje nam … Brak pełni ma więc podwójne oblicze. Braku w nas samych i braku w warunkach pozwalających cieszyć się życiem już w tej chwili. Jesteśmy nieustannie odsyłani do bliżej nieokreślonej przyszłości.

1

25

---