„ZATWIERDZAM” …………. dn. ……………..

dowódca

………………………………

(stopień, imię i nazwisko)

Data ......................

PLAN- KONSPEKT

Do przeprowadzenia instruktażu stanowiskowego z żołnierzami.

TEMAT : Instruktaż stanowiskowy z zakresu BHP na stanowiskach służbowych.

CEL:

1. Zapoznanie szkolonego z poszczególnymi obiektami i pomieszczeniami służbowymi.

2. Zapoznanie żołnierza z warunkami pracy i zasadami BHP.

3. Zapoznanie z zagrożeniami występującymi na stanowisku pracy i sposobami ochrony przed nimi.

4. Przygotowanie żołnierza do bezpiecznego wykonywania obowiązków służbowych na zajmowanym stanowisku, zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami BHP.

METODA: wykład z elementami praktycznego działania.

CZAS: 8 x 45 min

MIEJSCE: Stanowisko pracy

ZAGADNIENIA:

1. Omówienie warunków pracy, w tym rozmieszczenia pomieszczeń służbowych.

2. Omówienie zagrożeń występujących na stanowisku pracy i sposobów ochrony przed nimi.

3. Przepisy ppoż.

4. Zasady bezpieczeństwa charakterystyczne dla danego rodzaju sprzętu

5. Zasady BHP w czasie pracy na urządzeniach pod napięciem.

6. Podstawowe przepisy i akty prawne dotyczące BHP żołnierzy zawodowych.

7. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy.

8. Próbne wykonanie zadania przez żołnierza pod kontrolą instruktora.

9. Samodzielna praca żołnierza pod nadzorem instruktora.

10. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez żołnierza.

LITERATURA:

WOPL 106/77 Praca bojowa obsług zestawu rakiet przeciwlotniczych „KUB”

Opis i użytkowanie samochodu transportowo- załadowczego 2T7M. Uzbr. 1682/74

Transporter gąsiennicowy GM-578 M1Użytkowanie i obsługa Panc./sam. 275/74

Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 21 kwietnia 2006 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU Nr 80, poz. 563).

ZABEZPIECZENIE MATERIAŁOWE:

samobieżna wyrzutnia 2P25; samochod transportowo- załadowczy 2T7M; podstawowe przepisy i akty prawne zawarte w załączniku nr. 1:

Rozporządzenie ministra obrony narodowej z 29 kwietnia 2004 roku w sprawie stosowania do żołnierzy

zawodowych przepisów kodeksu pracy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU Nr 108,

poz. 1148 ze zm.).

Rozporządzenie ministra obrony narodowej z dnia 20 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie stosowania do żołnierzy zawodowych przepisów Kodeksu pracy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

(Dz. U. z dnia 9 sierpnia 2007 r.)

Rozporządzenie ministra obrony narodowej z 15 września 2003 roku w sprawie postępowania w razie wypadku lub ujawnienia choroby, pozostających w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej (DzU Nr 175, poz. 1707 ze zm.) oraz przyjęte procedury postępowania w razie wypadku.

Instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy w garażach

Rozporządzenie ministra obrony narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych (Dz. U. z dnia 10 lipca 2008 r.)

Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 14 września 2001 r. w sprawie zasad dopuszczalności używania wyrobów tytoniowych na terenie obiektów podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. (Dz. U. z dnia 29 września 2001 r.)

Rozporządzenie ministra obrony narodowej z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie ustalenia wykazu chorób powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej oraz wykazu chorób będących istotnym pogorszeniem stanów chorobowych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej (Dz. U. z dnia 14 kwietnia 2003 r.)

WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:

1. Każdy nowo przyjęty żołnierz podlega wstępnemu szkoleniu BHP, w ramach którego obok instruktażu ogólnego odbywa również instruktaż stanowiskowy.

2. Instruktaż stanowiskowy odbywa także każdy żołnierz po zmianie stanowiska pracy.

3. Nie wolno dopuścić do wykonywania obowiązków służbowych osoby, która nie uczestniczyła w instruktażu lub nie została pozytywnie oceniona przez prowadzącego instruktaż stanowiskowy - po sprawdzeniu wiedzy i umiejętności wykonywania czynności zgodnie z przepisami BHP.

Lp.	Zagadnienia i jego treść	Uwagi
1.	2.	3.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.	Omówienie warunków pracy, w tym lokalizacji pomieszczeń służbowych Zapoznaje szkolonych z warunkami pracy (obiektami i pomieszczeniami należącymi do 4 bst, najważniejszymi obiektami kompleksu k - 427). Szczególną uwagę zwracam na : - pomieszczenia : sanitarnohigieniczne (sanitariaty, jadalnia, palarnia), garaże, warsztaty, PKT; - system pierwszej pomocy (lokalizację Izby Chorych, rozmieszczenie apteczek medycznych) - system ochrony obiektu, drogę pożarową, drogę i wyjścia ewakuacyjne, a także objaśnienie sposobów postępowania w razie wypadku, awarii, pożaru. Przepisy ppoż W celu niedopuszczenia do powstania pożaru oraz ograniczenia warunków do jego rozprzestrzenienia się - zabrania się: palić papierosy, posługiwać się ogniem otwartym, elektrycznymi urządzeniami grzejnymi oraz innymi urządzeniami ogrzewczymi niebezpiecznymi pod względem pożarowym; przechowywać materiały i środki inaczej aniżeli na podkładach i regałach, płyny łatwo zapalne (alkohol), denaturat itp.) bez należytego zabezpieczenia opakowania przed stłuczeniem, a ponadto bez zachowania obowiązujących szerokości dla głównych i pomocniczych przejść ewakuacyjnych; przechowywać materiały uzbrojenia wspólnie z innymi materiałami i środkami o właściwościach łatwo zapalnych i wybuchowych; przechowywać wspólnie z produktami (materiałami ) żywnościowymi inne materiały lub środki o właściwościach łatwo zapalnych lub wybuchowych; dzielić powierzchnie magazynu przegrodami z siatek metalowych lub palnych materiałów, budować prowizoryczne kantorki; korzystać z uszkodzonej lub prowizorycznej instalacji elektrycznej, lub przeciążać ją nadmierną ilością odbiorników; przechowywać pod zewnętrznymi ścianami magazynu materiały palne; zastawiać dojścia do sprzętu przeciwpożarowego oraz używać go do celów niezgodnych z jego przeznaczeniem; wykonywać jakiekolwiek prace nie związane z przechowywaniem materiałów i sprzętu jak również dokonywać zabiegi konserwacyjne przy użyciu środków łatwo zapalnych zamykać magazyn przy braku pełnego oszklenia, nie zamalowanych szybach, nie wyłączonej energii elektrycznej, nie usunięciu palnej tary (makulatury) oraz bez upewnienia się, że nie zachodzi obawa powstania pożaru z innej przyczyny. W przypadku pożaru należy: gasić pożar dostępnymi środkami, zaalarmować otoczenie; wezwać straż pożarną tel. nr 998; powiadomić oficera dyżurnego tel. Nr 336-491 ewakuować sprzęt i materiały z zagrożonego pożarem obiektu wg planu ewakuacji. Omówienie zagrożeń występujących na stanowisku pracy i sposoby ochrony przed nimi. Upadek na tym samym poziomie (potknięcie się, poślizgnięcie itp.) Zagrożenie stanowią przedmioty i przeszkody znajdujące się na drodze przemieszczania (np. progi,) lub w wyniku nieporządku, pozostawienie wycieków olejowych na płaszczyźnie mogące spowodować upadek i uraz kończyn lub całego ciała w czasie wykonywania codziennych czynności. Zastosowane środki ochronne: Zachowanie ostrożności; Oznakowanie miejsc niebezpiecznych; Nie zastawianie przejść ewakuacyjnych; Czystość płaszczyzny garażu (plamy olejowe); Upadek na niższy poziom - praca na wysokości (potknięcie się, poślizgnięcie itp.) Zagrożenie występuje u osób, używających: drabinek, elementów podwyższonych, poruszających się po kadłubie, ZOW-ie wyrzutni oraz platformie STZ-tu podczas wykonywania obsług oraz pracy bojowej. Zastosowane środki ochronne: Zachowanie ostrożności podczas wykonywania przeglądu, obsługi, pracy bojowej i przemieszczania się po górnych powierzchniach wyrzutni oraz STZ; Oświetlenie miejsc takich jak schody, korytarze itp.; Korzystanie tylko z podestów oraz drabiny tylko z asekuracją drugiej osoby; Uderzenie, skaleczenie, przygniecenie przez spadający czynnik materialny. Zagrożenie stanowią odstające, wysunięte elementy (krawędzie skrzydeł rakiet) Zagrożenie stanowią przedmioty pozostawione na górnej powierzchni wyrzutni cz też STZ(narzędzia, części zapasowe) związane z możliwością uderzenia i skaleczenia przez zdejmowanie lub przenoszenie. Przygniecenie przez ciężkie elementy konstrukcyjne podczas wymiany lub transportu(rakieta). Uderzenie przez źle zabezpieczone luki technologiczne. Zastosowane środki ochronne: Zachowanie ostrożności podczas dokonywania przeglądów i obsług; Przestrzeganie zasad dotyczących posługiwania się narzędziami i przyrządami podczas obsługi; Do wysokich miejsc należy sięgać z drabiny; Zabezpieczenie luków przed otwarciem; Zachowanie ostrożności podczas dokonywania przeglądów i obsług; Obciążenie nerwowo-psychiczne. Nadmierny stres związany z odpowiedzialnością za stan techniczny pojazdów, praca w godzinach nadliczbowych (służba), konflikt między pracownikami, narzucone tempo pracy, niejasne perspektywy na awans w macierzystej jednostce, niepewna, niejasna sytuacja kadrowa, emerytalna. Zaostrzone limity czasu na realizacje stawianych zadań. Zastosowane środki ochronne: Odpowiednia ilość osób nadzorująca podległym personel i jakość wykonywanych prac; Przestrzeganie norm dziennych, tygodniowych dotyczących czasu pracy; Angażowanie pracowników w ustalenie sposobów i terminów wykonania poszczególnych prac i ustalenie grafiku czasu wolnego; Dbanie o poprawne stosunki międzyludzkie; Opieka psychologa; Doskonalenie metod instruktażu, szkoleń oraz instrukcji. Hałas ciągły Zagrożenie stanową pracujące silniki. Zastosowane środki ochronne: Indywidualne środki ochrony (ochronniki słuchu); Hałas impulsowy zagrożenie stanowi wykonywanie strzelań i rzutów granatem ręcznym. Zastosowane środki ochronne: Przestrzeganie zasad zawartych w instrukcji prowadzenia strzelań i rzutów granatem ręcznym. Obciążenie fizyczne - statyczne (szkieletowo - mięśniowe). Zagrożenie związane z obciążeniem układu szkieletowego oraz mięśni obręczy barkowej i kończyn górnych przy wykonywaniu pracy w pozycji wymuszonej ciała, powodujące możliwość schorzeń układu kostno - szkieletowego (kręgosłupa) i mięśniowego człowieka. Zastosowane środki ochronne: Zapewnienie pracownikom możliwości zmiany pozycji ciała przy pracy; Zapewnienie łatwego dostępu do wyposażenia na stanowisku pracy; Dostosowanie struktury przestrzennej stanowiska pracy do wzrostu pracownika i zasięgu jego kończyn; Ograniczenie ekspozycji poprzez rotację pracowników w trakcie wykonywania czynności obsługowych wymagających wymuszonej pozycji ciała; Dobór pracowników pod względem budowy ciała do wykonywanych prac wymagających szczególnych predyspozycji (długie ramiona, szczupła sylwetka). Zagrożenie pożarowe, wybuchowe. Możliwość niezamierzonego podpalenia w wyniku zwarcia w instalacji elektrycznej, samozapłonu lub zaniedbania pracownika. Zastosowane środki ochronne: Umiejętność posługiwania się sprzętem ppoż.; Zapewnienie i oznakowanie dróg ewakuacyjnych spełniających normy (instrukcja ewakuacji sprzętu i ludzi); Zapewnienie stanowiska pracy w zgodną z przepisami ilość podręcznego (sprawnego i legalizowanego) sprzętu gaśniczego; Szkolenie ppoż; Znajomość postępowania na wypadek zaistnienia pożaru lub wybuchu; Zagrożenia chemiczne. Kontakt dróg oddechowych z oparami paliw, kontakt skóry z olejami, smarami i paliwami. Zastosowane środki ochronne: Zapewnienie środków ochrony indywidualnej w kontakcie z produktami mps (rękawice gumowe, fartuch gumowy, buty olejoodporne). Uderzenie przez ruchome elementy( dźwig, ZOW itp.) Zagrożenie stanową ruchome elementy konstrukcyjne dźwigu i wyrzutni. Zastosowane środki ochronne: Przebywanie w strefach bezpiecznych podczas uruchamiania i pracy na pojazdach; Przestrzeganie ostrzegawczej sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej Porażenie prądem elektrycznym. Zagrożenie stanowią niesprawne instalacje elektryczne, uszkodzony osprzęt, urządzenia, przedłużacze elektryczne. Zastosowane środki ochronne: Nie włączanie urządzeń w przypadku stwierdzenia niesprawności osprzętu elektrycznego bądź samego urządzenia; Wystawianie tabliczek i napisów ostrzegawczych w przypadku niesprawności urządzenia; Ochronna podstawowa - izolowanie części czynnych będących po napięciem; Sprawna ochrona przeciwporażeniowa. Kontakt z bronią palną. Zagrożenie stanowi nie przestrzeganie procedur zawartych w PSBS (program strzelań z broni strzeleckiej). Nieznajomość budowy, zasady działania i obchodzenia się z bronią. Nieznajomość prawa użycia broni. Zastosowane środki ochronne: Rygorystyczne przestrzeganie procedur PSBS podczas wykonywania strzelań; Dostępna pomoc medyczna; Częste szkolenie teoretyczne z budowy i zasady działania broni; Treningi na sucho (bez amunicji); Każdorazowo przed objęciem służby - instruktaż odnośnie prawa użycia broni, sprawdzenie stanu psychofizycznego służby dyżurnej; Sprawdzanie ukompletowania broni wykonywać w miejscu do tego wyznaczonym; Szkolenie fizyczne. Niesprawne przyrządy do ćwiczeń. Niska sprawność fizyczna ćwiczących, brak rozgrzewki. Kontakt fizyczny podczas gier zespołowych, nierówne powierzchnie boisk. Zastosowane środki ochronne: Przed każdymi zajęciami udzielenie instruktażu, omówienie zasad bhp; Każdorazowo przeprowadzić rozgrzewkę; Regularne uczestnictwo w zajęciach; Dostępna pomoc medyczna; Stosowanie ochronników kończyn, odpowiedniego obuwia. Zagrożenia komunikacyjne. Nieprzestrzeganie przepisów ruchu drogowego, przemęczenie, niesprawne środki transportu, nie zachowanie dostatecznej uwagi. Złe warunki atmosferyczne. Zastosowane środki ochronne: Poruszanie się po drogach zgodnie z zasadami ruchu drogowego; Dostosowanie prędkości do istniejących warunków na drodze; Odbywanie podróży tylko sprawnym środkami transportu; Stosowanie przerw w trakcie podróży; Przestrzeganie wewnętrznych znaków ostrzegawczych, świetlnych i dźwiękowych; Zachowanie dostatecznej uwagi w trakcie przemieszczania. Zasady bezpieczeństwa charakterystyczne dla danego rodzaju sprzętu Samobieżna wyrzutnia 2P25 Zasady BHP dla kierowców SW Podczas eksploatacji, obsługiwania i remontu należy ściśle wykonywać następujące wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i przeciwpożarowych wymogów: Wszyscy członkowie załogi powinni działać zgodnie ze wskazówkami dowódcy. W czasie jazdy nie dopuszczać do rozmieszczenia postronnych osób na kadłubie transportera. Podczas jazdy z otwartymi włazami należy upewnić się czy pokrywy włazów są niezawodnie zaryglowane w położeniu otwartym. Dbać o stan przewodów rurowych, uszczelnień podzespołów i mechanizmów układu smarowania i zasilania paliwem. Wycieki paliwa, oleju i cieczy chłodzącej niezwłocznie usuwać. Zabrania się otwierania korka gardzieli wlewu zbiorniczka wyrównawczego układu chłodzenia w czasie pracy silnika. Otwierać go można po unieruchomieniu silnika i obniżeniu się temperatury cieczy chłodzącej poniżej 70 stopni. Uruchomić silnik transportera lub silnik turbinowy oraz ruszać z miejsca zezwala się tylko po daniu sygnału dźwiękowego. Zatrzymywać transporter na pozycji tak aby gazy spalinowe silnika turbinowego nie były wdmuchiwane z wiatrem do wentylatora przedziału kierowania. Należy pamiętać, że wylany z akumulatorów elektrolit jest roztworem kwasu siarkowego, który niszczy skórę i ubranie. Stosowana w zimowym okresie eksploatacji do napełniania układu chłodzenia silnika ciecz jest śmiertelną trucizną dla człowieka. Nie posługiwać się niesprawnymi narzędziami. Zabrania się odłączać i podłączać kable montażowe i przewody, zamieniać lampki, bezpieczniki i przyrządów całości oraz lutować przewodów przy pracującym UZE i włączonej sieci pokładowej transportera. Zabrania się przeprowadzać regulacje gdy silnik pracuje. Zabrania się wykonywać obsługiwanie techniczne przedziału napędowego i przedziału UZE transportera w czasie pracy silnika marszowego i silnika turbinowego. Zabronione jest przebywanie ludzi na klapie przedziału silnikowego w czasie ustawianie opory dodatkowej w położenie pochyłe. Zabrania się stosować doraźne połączenia w układach elektrycznych. W czasie transportu transportera pokrywy włazów wozu powinny być zamknięte i zaryglowane. Zabrania się pozostawiania transportera gdy pracuje silnik turbinowy lub silnik marszowy. Wszystkie czynności należy wykonywać po włączeniu hamulca nożnego. Zasady BHP dla operatora SW Wszystkie czynności przy aparaturze i wyposażeniu wyrzutni wykonywać ściśle wg kolejności ustalonych w instrukcjach. Po zakończeniu czynności obsługowych dokładnie zamknąć pokrywy luków i skrzynek, w których są rozmieszczone elementy ZCzZ oraz pokrywy luków, które były otwarte w czasie prac przy aparaturze wyrzutni. Podczas przygotowywania wyrzutni do pracy bojowej należy starannie sprawdzić całość pokrycia dźwiękochłonnego przedziału sterowania wyrzutni. W czasie pracy bojowej obsługa powinna mieć założone hełmofony. W przypadku podłączania do aparatury wyrzutni zewnętrznego zasilania, wyrzutnia powinna być uziemiona. W wypadku niesprawności aparatury wyrzutni oraz w czasie ich wykrywania i usuwania, złącza rakiety należy odłączyć od złączy prowadnic rakiety. W czasie przygotowania SW do pracy bojowej oraz w czasie przeprowadzania obsługiwania technicznego należy się posługiwać tylko sprawnymi przyrządami i narzędziami przewidzianymi do tego celu z ZCzZ. Przełącznik P/AUTOMAT-AUTOMAT-MARSZ na pulpicie sterowania 19BM2 przełączać z położenia P/AUTOMAT do położenia MARSZ bez zatrzymywania go w położeniu AUTOMAT. Przerwa czasowa między kolejnymi włączeniami ENN nie powinna wynosić mniej niż minutę. Do włączania i wyłączania napędu ENN w czasie szkolenia oraz podczas OT stosować przełącznik 2E6M1 znajdujący się na tablicy rozdzielczej i przełącznik CEL znajdujący się pod pokrywką na pulpicie sterowania 19BM2. Jeżeli na wyrzutni znajdują się rakiety, to komendę DOKŁADNE WSPÓŁRZĘDNE zezwala się przekazywać tylko po komendzie CEL. Podczas działań bojowych przełącznik PRZECHWYT W POWIETRZU- WŁACZONE na pulpicie 19BM2 powinien być w położeniu WYŁĄCZONE. SW ładować i rozładowywać tylko po wyłączeniu zasilania elektrycznego i w położeniu marszowym. Złącza można przyłączać do rakiet tylko po wyłączeniu zasilania wyrzutni i zamknięciu pokrywek przycisków START i START NIECELOWANY. Wszystkie czynności należy wykonywać po włączeniu hamulca nożnego. Na stanowisku ogniowym SW należy ustawić względem wiatru tak, aby gazy spalinowe z turbiny nie kierowały się we wloty powietrza układu wentylacyjnego. Wszystkie środki przeciwpożarowe powinny być zawsze przygotowane do natychmiastowego użycia. Ściśle przestrzegać przepisów ppoż. podczas napełniania paliwem zbiorników wyrzutni i na specjalnie przeznaczonych do tego stanowiskach. W czasie jazdy wyrzutni bez rakiet podpora dodatkowa powinna się znajdować w położeniu opuszczonym. Podczas naprowadzania SW napędami ręcznymi uważać na siłę niezbędną do obracania korby ręką. Jeżeli da się odczuć jej wzrost, należy natychmiast zaprzestać obracania, po czym stopniowo zwalniać korbę aż do momentu zmalenia do minimum przykładanej siły. Zabrania się: Przebywania przy wyrzutni podczas startu rakiet bliżej niż w odległości 100m. Przebywania na SW w czasie jazdy. Otwierania pokryw włazów i wychodzenia z przedziału sterowania - bez względu na przyczynę w rodzajach pracy CEL-START. Przebywania na SW podczas włączania zasilania na pokłady rakiet. Przebywania pod wznoszoną przez STZ rakietą w czasie jej ładowania na SW. Znajdowania się na ZOW , pokrywie i elementach transportera, gdy włączony jest ENN. Włączania układu zasilania elektrycznego napędu nadążnego, gdy jest otwarta pokrywa silnika marszowego. Przebywania w strefie wylotów gazów turbiny w odległości mniejszej niż 10m. Posługiwania się przenośnymi lampami oświetleniowymi o napięciu większym niż 36V. Naprowadzania ZOW za pomocą ENN gdy: są otarte pokrywy podstawy i belki tylnej, korby są nałożone na mechanizmy napędu ręcznego, dzwignia napędu ręcznego blokady położenia marszowego jest ustawiona w położeniu nie zablokowanym. Palenia tytoniu i posługiwania się ogniem otwartym w rejonie rozmieszczenia SW jak również gromadzenia i przechowywania materiałów konserwacyjnych używanych do czyszczenia i konserwacji. Stawania podczas pracy przy ZOW na rakietach, ogrodzeniu i na prowadnicach. Obserwacji przez peryskopy obserwacyjne startu rakiet w porze nocnej. Przeprowadzania napraw ZOW z załadowanymi rakietami. Dokonywania jakichkolwiek napraw lub regulacji połączeń podzespołów i elementów wewnątrz kadłuba ZOW bez podparcia zespołu w położeniu podniesionym za pomocą podstawki ZSP 15-1. Otwierania pokryw podzespołów, szaf, agregatów i płaszczyzn odchylnych, ram gdy jest włączone zasilanie SW we wszystkich przypadkach, z wyjątkiem wykonywania czynności związanych z usuwaniem uszkodzeń. Wymiany przepalonych bezpieczników na nowe w obwodach znajdujących się pod napięciem. Przyłączania i odłączania złączy wtykowych pod napięciem. Otwierania pokryw, przedziałów z aparaturą SW i luków rakiet bez uprzedniego zabezpieczenia wnętrz przed dostawaniem się deszczu, śniegu, pyłu i błota. Uruchomiania ENN w celu doprowadzenia ZOW do położenia marszowego, gdy nie jest podniesiona podpora dodatkowa , a na ZOW znajdują się rakiety. Obracania ZOW, gdy są otwarte pokrywy luków , jak również gdy jest odchylona pokrywa przedziału napędowego. Zasady BHP podczas posługiwania się UZE i silnikiem turbinowym Silnik turbinowy GTD-5 jest silnie obciążonym silnikiem pracującym na bardzo wysokich obrotach. Podczas eksploatacji należy przestrzegać następujących wymagań. Na eksploatacje zezwala się osobom, które przeszły specjalny kurs przygotowawczy oraz uzyskały dopuszczenie do prac. Zabrania się uruchamiać silnik turbinowy przy otwartych włazach do obsługiwania silnika oraz w przypadku stwierdzenia wycieków paliwa lub oleju. Zabrania się przechodzenia linii strumienia gazów spalinowych pracującej turbiny. Na kierunku wylotu gazów w odległości 10 m nie powinny znajdować się osoby oraz łatwopalne materiały. W czasie pracy silnika należy zwracać uwagę aby do wlotu powietrza silnika nie dostały się postronne przedmioty: piasek, ziemia, woda, lód, itp., ponieważ może to doprowadzić do awarii. Zabrania się otwierać włazy i obsługiwać turbinę w czasie jej pracy, oraz przebywać przy pracującym silniku od strony włazów do obsługiwania silnika turbinowego. Napięcie w obwodach prądy zmiennego wynoszące 220V jest niebezpieczne dla życia. Korzystanie z zewnętrznego źródła zasilania dopuszczalne jest tylko po uziemieniu kadłuba. Uziom wbija się na całą długość. Zabrania się odłączania i podłączania kabla zasilającego pod napięciem. Włączenie i wyłączenie reduktora wykonuje się tylko przy niepracującym silniku transportera. Zasady BHP podczas użytkowania STZ Wymagania szczegółowe: przed przystąpieniem do pracy należy sprawdzić prawidłowość pracy silnika oraz wszystkich mechanizmów dźwigu przed przystąpieniem do pracy należy włączyć hamulec ręczny i pneumatyczny oraz włączyć mechanizmy wyłączania resorów wysięgnika dźwigu nie należy podnosić i obracać do krańcowego oporu zezwala się używać dźwig podłużnym lub poprzecznym nachyleniu terenu nie przekraczającym 4^0 w przypadku pojawienia się w czasie pracy ostrych szumów, stuków i wibracji należy bezzwłocznie przerwać pracę dźwigu Zabrania się: pracy na niesprawnym STZ podnoszenia innych ładunków niż rakiet przenoszenia ładunku nad ludźmi rozniecania otwartego ognia i palenia papierosów zbliżania się osobom nie uczestniczącym bezpośrednio w pracy przebywania w czasie ładowania lewej rakiety między jej statecznikami a kolumną dźwigu przebywania w czasie ładowania środkowej rakiety między jej statecznikami a kolumną dźwigu przeprowadzania jakichkolwiek prac na członach rakiety uderzania w czasie prac załadowczo-wyładowczych statecznikami rakiety o wysięgnik dźwigu uderzania, nieostrożnego przenoszenia rakiety Zasady BHP podczas prac przeładunkowych Cała obsługa samochodu 2T7M przed przystąpieniem do pracy powinna się zapoznać z budową , działaniem i sposobem użytkowania samochodu 2T7M . Do pracy przy samochodzie transportowym-załadowczym 2T7M dopuszczać tylko funkcyjnych specjalnie przeszkolonych i mających dopuszczenie zezwalające na obsługiwanie samochodu . przed przystąpieniem do pracy należy sprawdzić prawidłowość pracy silnika, układu kierowania, układu hamulcowego oraz wszystkich mechanizmów dźwigu i mechanizmów wyłączenia resorów . Samochód można użytkować w temperaturze od -40stopni do +50 stopni i przy maksymalnej prędkości wiatru do 20m/sek . Przed rozpoczęciem prac załadowczo-rozładowczych należy włączyć hamulec ręczny i pneumatyczny oraz włączyć mechanizmy wyłączenia resorów. Siłowniki dźwigu należy włączać i wyłączać ostrożnie i bez szarpnięć , pamiętając , że prędkość poszczególnych elementów dźwigu są proporcjonalne do kąta wychylenia dźwigni rozdzielacza hydraulicznego . W czasie mocowania na haku dźwigu poprzecznicy umieszczonej na rakiecie należy pokryć punkt zawieszenia haka z osiami łóż i osią rakiety . Po zakończeniu przesuwu roboczego siłowników( skrajne położenia ) rękojeść sterowania natychmiast cofnąć do położenia neutralnego . Zatrzymanie rękojeści w położeniu roboczym powoduje przeciążenie pompy hydraulicznej i w konsekwencji szybkie jej zużycie . wysięgnika dźwigu nie należy podnosić i obracać do krańcowego położenia ( oporu ) . Obracać , opuszczać i składać wysięgnik dźwigu zezwala się tylko po zmniejszeniu obrotów silnika . Zezwala się używać dźwig przy podłużnym lub poprzecznym nachyleniu terenu nie przekraczającym 4 stopni . Kąt nachylenia mierzy się pionem przy kolumnie dźwigu , przy czym środek pionu nie powinien wychodzić poza przedziały obwódki wspornika dolnego W czasie sprawdzania z zastosowaniem KIPS należy pracować dźwigiem na minimalnych prędkościach - równo i bez szarpnięć . W przypadku spadku ciśnienia w ogumieniu kierowca powinien w celu uniknięcia zwiększenia się kąta nachylenia dźwigu oraz deformacji ogumienia - odciążyć wysięgnik dźwigu ( jeżeli na dźwigu jest zawieszona rakieta . W przypadku pojawienia się w czasie pracy dźwigu stałych ostrych szumów , stuków i wibracji należy bezzwłocznie przerwać jego pracę i przystąpić do zlokalizowania i ustalenia przyczyn niesprawności . W czasie naprawy układu hydraulicznego należy : podstawić naczynie o pojemności 3 - 5 litrów pod miejsce rozłączenia króćców w celu spuszczenia oleju z układu hydraulicznego , zatkać drewnianym korkiem lub dwiema warstwami gazy przewody rurowe w celu zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem wewnętrznym powierzchni przewodów , usunąć czyściwem ślady oleju z części samochodu . W warunkach zimowych należy przed rozpoczęciem pracy podgrzać olej w układzie hydraulicznym przez chwilowe włączenie pompy bez obciążenia . Po zakończeniu prac załadowczo - rozładowczych należy przed rozpoczęciem marszu bezwzględnie wyłączyć mechanizmy wyłączania resorów. Uważać aby w czasie załadunku rakiet na samochód ich kable były w stronę rur ramy nośnej . Pomosty robocze i stopnie pomostów w czasie prac załadowczo - rozładowczych powinny być zawsze czyste i wolne od błota , śniegu , oblodzenia bez względu na porę roku . Zabrania się: -pracy na niesprawnym samochodzie 2T7M , -podnoszenia innych ładunków z wyjątkiem rakiet ( zezwala się podnosić opończę oraz koło zapasowe ) , -w czasie załadunku i rozładunku przenoszenia obciążenia nad ludźmi , -rozniecania otwartego ognia i palenia papierosów , -zbliżania się osobom nie uczestniczącym bezpośrednio w pracy , -przebywania w czasie ładowania środkowej rakiety między jej statecznikami a kolumną dźwigu , -przebywania w czasie ładowania lewej rakiety między jej statecznikami a pulpitem , przeprowadzania jakichkolwiek prac na członach rakiety , -uderzania , nieostrożnego przenoszenia rakiety oraz przeprowadzania tych wszystkich czynności , które mogą być powodem powstania deformacji i uszkodzeń rakiety -pozostawiania rakiety bez osłonięcia przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych w czasie dłuższym niż 1 godzina , -przeprowadzania prac kontrolno - pomiarowych ( za pomocą aparatury ) pod gołym niebem podczas opadów atmosferycznych , -wyjmowania zawleczki zabezpieczającej , -uderzania w czasie prac załadowczo - wyładowczych statecznikami rakiety o wysięgnik dźwigu - w szczególności przy maksymalnym jego wysięgu , -używania samochodu 2T7M do prac w przypadku przekroczenia ważności okresu sprawdzania lub legalizacji przyrządów , urządzeń i mechanizmów . Zasady BHP w czasie pracy na urządzeniach pod napięciem. W celu uniknięcia nieszczęśliwych wypadków podczas pracy przy urządzeniach elektroenergetycznych polowych należy: 1.nie dopuszczać osób nieuprawnionych- bez ważnego -uprawnienia kwalifikacyjnego typu E do samodzielnego użytkowania ; 2.wszelkie prace przy sieci polowej wykonywać przy wyłączonym napięciu; 3. przestrzegać instrukcji obsługi eksploatowanych urządzeń; 4.nie dopuszczać do pracy urządzeń; -nie spełniających wymagań przeciwporażeniowych; -nie spełniających wymagań ppoż; -z objawami uszkodzeń; -o obniżonych wartościach rezystancji izolacji stwierdzonych w czasie pomiarów. Do obowiązków bezpośrednich użytkowników sprzętu należy: -przestrzegać przepisów bezpieczeństwa pracy obowiązujących przy urządzeniach energetycznych; -dbać o jakość eksploatowanego sprzętu ochronnego i ppoż. przez poddawanie go okresowym przeglądom i konserwacjom; -przed użyciem sprzęt dokładnie obejrzeć; -kontrolować stan środków ochrony przeciwporażeniowej; -sprawdzać stan uziomów i przewodów uziemiających; -przed rozpoczęciem czynności konserwacyjnych lub napraw należy bezwzględnie wyłączyć urządzenie spod napięcia; nie wykonywać żadnych prac przy maszynach elektrycznych będących w ruchu Najczęstsze przyczyny powstawania wypadków przy eksploatacji urządzeń elektrycznych to: nieostrożność; lekceważenie lub nieznajomość przepisów i instrukcji; zbytnia brawura i rutyniarstwo; zła organizacja pracy; niedostateczny nadzór w czasie pracy; brak kontroli stanu technicznego urządzeń elektrycznych i środków ochrony przed porażeniem; niewłaściwa konserwacja urządzeń . Podstawowe przepisy i akty prawne dotyczące BHP żołnierzy zawodowych. 1.Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 21 kwietnia 2006 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU Nr 80, poz. 563). 2.Rozporządzenie ministra obrony narodowej z 29 kwietnia 2004 roku w sprawie stosowania do żołnierzy zawodowych przepisów kodeksu pracy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU Nr 108, poz. 1148 ze zm.). 3.Rozporządzenie ministra obrony narodowej z dnia 20 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie stosowania do żołnierzy zawodowych przepisów 3.Kodeksu pracy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z dnia 9 sierpnia 2007 r.). 4.Rozporządzenie ministra obrony narodowej z 15 września 2003 roku w sprawie postępowania w razie wypadku lub ujawnienia choroby, pozostających w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej (DzU Nr 175, poz. 1707 ze zm.) oraz przyjęte procedury postępowania w razie wypadku. 5.Rozporządzenie ministra obrony narodowej z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych (Dz. U. z dnia 10 lipca 2008 r.) 6.Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 14 września 2001 r. w sprawie zasad dopuszczalności używania wyrobów tytoniowych na terenie obiektów podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. (Dz. U. z dnia 29 września 2001 r.) 7.Rozporządzenie ministra obrony narodowej z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie ustalenia wykazu chorób powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej oraz wykazu chorób będących istotnym pogorszeniem stanów chorobowych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej (Dz. U. z dnia 14 kwietnia 2003 r.) Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy Wykonuję pokaz zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności oraz ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne. Próbne wykonanie zadania przez żołnierza pod kontrolą instruktora. Żołnierz wykonuje zadanie zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcjami i zasadami pracy na sprzęcie. Samodzielna praca żołnierza pod nadzorem instruktora. Żołnierz samodzielnie przystępuje do wykonywania podstawowych czynności wynikających z obowiązków służbowych. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez żołnierza Podsumowuję i oceniam wykonanie pracy. Zadaję pytania kontrolne.	Przyjmuje meldunek. Sprawdzam obecność. Podaje temat , cel oraz przebieg zajęć. Zwracam uwagę na dyscyplinę. Omawiam warunki pracy. Omawiam przepisy ppoż. Omawiam zagrożenia występujące na stanowisku pracy. Omawiam zasady BHP w czasie pracy na sprzęcie. Omawiam zasady BHP w czasie pracy pod napięciem. Omawiam przepisy i akty prawne zawarte w załączniku nr. 1. Wykonuję pokaz. Kontroluje wykonywanie postawionego zadania, przypadku naruszenia zasad BHP przerywam i nakazuje zacząć od początku zgodnie z zasadami BHP. Nadzoruję pracę, szczególną uwagę zwracam na prawidłową kolejność wykonywanych czynności oraz przestrzeganie zasad BHP.

OPRACOWAŁ

…………………………..

Załącznik nr 1

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA OBRONY NARODOWEJ

z dnia 29 kwietnia 2004 r.

w sprawie stosowania do żołnierzy zawodowych przepisów Kodeksu pracy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

(Dz. U. z dnia 11 maja 2004 r.)

Na podstawie art. 70 ust. 4 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750) zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie określa szczegółowe warunki stosowania do żołnierzy zawodowych przepisów Kodeksu pracy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także organy wojskowe oraz zakres ich kompetencji w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania zadań służbowych przez żołnierzy zawodowych.

§ 2. 1. Dowódcy jednostek wojskowych ponoszą odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w jednostkach wojskowych.

2. Do dowódców jednostek wojskowych w zakresie zadań wynikających z ust. 1 stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy dotyczące pracodawców.

§ 3. Do żołnierzy zawodowych kierujących komórką organizacyjną wchodzącą w skład jednostki wojskowej, w zakresie zadań wynikających z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy dotyczące osób kierujących pracownikami.

§ 4. Do żołnierzy zawodowych, niewymienionych w § 2 i 3, w zakresie przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy dotyczące pracowników.

§ 5. 1. Podczas wykonywania zadań służbowych, z użyciem uzbrojenia lub innego sprzętu wojskowego - szkolenia strzeleckie, ćwiczenia poligonowe, loty szkolne i bojowe, ćwiczenia morskie, eksploatacja sprzętu wojskowego, pełnienie służby wartowniczej - żołnierze zawodowi zobowiązani są do przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy określonych w Kodeksie pracy oraz wymogów w tym zakresie wynikających z postanowień regulaminów, instrukcji, wytycznych, dokumentacji techniczno-ruchowej sprzętu oraz rozkazów wydanych przez właściwe organy wojskowe, wynikających ze szczególnego charakteru służby wojskowej.

2. Przestrzeganie postanowień, o których mowa w ust. 1, nadzorują właściwi przełożeni.

§ 6. 1. Nadzór nad stanem bezpieczeństwa i higieny pracy oraz koordynację całokształtu działalności w tym zakresie w jednostkach wojskowych sprawuje dyrektor departamentu Ministerstwa Obrony Narodowej właściwego do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. W odniesieniu do podległych jednostek wojskowych nadzór, o którym mowa w ust. 1, sprawują przełożeni dowódców tych jednostek.

§ 7. Osoby, o których mowa w § 6, są zobowiązane podejmować działania na rzecz kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a w szczególności:

1) udzielać podległym jednostkom wojskowym pomocy przy wykonywaniu zadań z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy;

2) dokonywać, co najmniej raz w roku, oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w podległych jednostkach wojskowych oraz określać kierunki poprawy tego stanu na podstawie analizy wypadków oraz chorób zawodowych.

§ 8. 1. Dyrektor departamentu, o którym mowa w § 6 ust. 1, uprawniony jest do przeprowadzania kontroli przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy we wszystkich jednostkach wojskowych.

2. Dowódcy jednostek wojskowych przeprowadzają kontrolę, o której mowa w ust. 1, w odniesieniu do podległych jednostek wojskowych.

§ 9. Dyrektor komórki organizacyjnej Ministerstwa Obrony Narodowej właściwej do spraw kontroli oraz szefowie: Wojskowej Inspekcji Sanitarnej, Wojskowego Dozoru Technicznego, Wojskowej Inspekcji Gospodarki Energetycznej, Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej - nadzorują, w zakresie prowadzonej działalności, przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w jednostkach wojskowych.

§ 10. W programach szkolenia żołnierzy zawodowych uwzględnia się zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy zgodnie z wymogami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 285) oraz zagadnienia wynikające ze specyfiki i charakteru jednostek wojskowych.

§ 11. 1. Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w jednostkach wojskowych przeprowadzają organy wojskowe właściwe w sprawach sanitarno-epidemiologicznych.

2. W razie braku możliwości wykonania określonych badań i pomiarów przez organy wojskowe, dowódca jednostki wojskowej zleca ich wykonanie innym uprawnionym placówkom, określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 227 § 2 Kodeksu pracy.

§ 12. Dowódcy jednostek wojskowych zobowiązani są planować i realizować corocznie przedsięwzięcia zmierzające do poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem wniosków zgłaszanych w tym zakresie przez komisje, o których mowa w art. 23712 Kodeksu pracy.

§ 13. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2004 r.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA OBRONY NARODOWEJ

z dnia 20 lipca 2007 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie stosowania do żołnierzy zawodowych przepisów Kodeksu pracy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy

(Dz. U. z dnia 9 sierpnia 2007 r.)

Na podstawie art. 70 ust. 4 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750, z późn. zm.1)) zarządza się, co następuje:

§ 1. W rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie stosowania do żołnierzy zawodowych przepisów Kodeksu pracy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 108, poz. 1148) § 10 otrzymuje brzmienie:

"§ 10. W programach szkolenia żołnierzy zawodowych uwzględnia się zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy zgodnie z wymogami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 2375 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.2)) oraz zagadnienia wynikające ze specyfiki i charakteru jednostek wojskowych.".

§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

______

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 116, poz. 1203 i Nr 210, poz. 2135, z 2005 r. Nr 122, poz. 1025, z 2006 r. Nr 104, poz. 711, Nr 191, poz. 1414 i Nr 220, poz. 1600 i 1602 oraz z 2007 r. Nr 107, poz. 732.

2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 i Nr 213, poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615 oraz z 2007 r. Nr 64, poz. 426 i Nr 89, poz. 589.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA OBRONY NARODOWEJ

z dnia 15 września 2003 r.

w sprawie postępowania w razie wypadku lub ujawnienia choroby, pozostających w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej

(Dz. U. z dnia 8 października 2003 r.)

Na podstawie art. 25 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową (Dz. U. Nr 83, poz. 760) zarządza się, co następuje:

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Rozporządzenie określa:

1) szczegółowy tryb postępowania w sprawach ustalania okoliczności i przyczyn wypadków, pozostających w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej;

2) tryb postępowania w razie ujawnienia chorób powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej;

3) szczegółowy tryb przyznawania i wypłaty odszkodowań, terminy postępowania w tych sprawach oraz przypadki, w których postępowanie w sprawie odszkodowania prowadzi się z urzędu, jak również sposób doręczania decyzji dotyczących odszkodowań;

4) wzory dokumentów sporządzanych w toku postępowania w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków oraz postępowania o przyznanie i wypłatę odszkodowania;

5) tryb postępowania w sprawach przyznawania odszkodowań w szczególnie uzasadnionych przypadkach;

6) właściwość organów w sprawach, o których mowa w pkt 1-5.

§ 2. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) dowódca jednostki wojskowej - dowódcę, szefa, komendanta jednostki organizacyjnej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, dyrektora, szefa komórki organizacyjnej Ministerstwa Obrony Narodowej oraz dyrektora, kierownika innej jednostki organizacyjnej podległej lub nadzorowanej przez Ministra Obrony Narodowej;

2) żołnierz - żołnierza pełniącego czynną służbę wojskową, małoletniego kandydata na żołnierza zawodowego odbywającego naukę w szkole lub orkiestrze wojskowej, studenta szkoły wyższej odbywającego przeszkolenie wojskowe lub zajęcia wojskowe w studium wojskowym, a także osobę powołaną do odbycia czynnej służby wojskowej i zwolnioną z tej służby;

3) ustawa - ustawę z dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową;

4) odszkodowanie - odszkodowanie, o którym mowa w art. 10, 16 i 17 ustawy.

§ 3. Przepisy dotyczące dowódcy jednostki wojskowej stosuje się odpowiednio do:

1) szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego wyznaczonego przez dowódcę właściwego okręgu wojskowego - jeżeli wypadkowi uległ szef wojewódzkiego sztabu wojskowego lub jego zastępca;

2) wojskowego komendanta uzupełnień właściwego ze względu na miejsce wypadku osoby powołanej do odbycia czynnej służby wojskowej lub zwolnionej z tej służby, która uległa wypadkowi w drodze z miejsca zamieszkania do jednostki wojskowej lub w drodze powrotnej do miejsca zamieszkania;

3) kierownika studium wojskowego szkoły wyższej - jeżeli wypadkowi uległ student w związku z odbywaniem zajęć wojskowych w studium wojskowym szkoły wyższej;

4) dyrektora komórki organizacyjnej Ministerstwa Obrony Narodowej właściwej w zakresie zabezpieczenia funkcjonowania tego ministerstwa - jeżeli wypadkowi uległ żołnierz, o którym mowa w art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy;

5) kierownika państwowej jednostki organizacyjnej poza resortem obrony narodowej - jeżeli wypadkowi uległ żołnierz wyznaczony do pełnienia służby w tej jednostce.

Rozdział 2

Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków

§ 4. 1. Żołnierz, który uległ wypadkowi, niezwłocznie, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, melduje o wypadku swojemu przełożonemu.

2. Przełożony po powzięciu wiadomości o wypadku melduje o tym dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę.

§ 5. 1. W razie wypadku dowódca jednostki wojskowej, w której poszkodowany żołnierz pełni służbę, powołuje niezwłocznie komisję powypadkową w celu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.

2. W skład komisji powypadkowej wchodzą co najmniej 3 osoby, w tym:

1) jako przewodniczący - zastępca dowódcy jednostki wojskowej;

2) jako członkowie - inspektor do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy oraz - odpowiednio do potrzeb - specjalista z dziedziny, w której nastąpił wypadek, albo lekarz.

3. W skład komisji powypadkowej nie mogą wchodzić osoby, które są zainteresowane wynikiem działania komisji, zwłaszcza gdy może mieć on wpływ na ich odpowiedzialność, oraz osoby będące świadkami wypadku.

4. Jeżeli wypadkowi uległ dowódca jednostki wojskowej, komisję powypadkową powołuje jego bezpośredni przełożony.

§ 6. 1. Do zadań komisji powypadkowej należy ustalenie czasu, miejsca oraz okoliczności i przyczyn wypadku.

2. Komisja powypadkowa może:

1) dokonać oględzin miejsca wypadku oraz sporządzić szkic lub wykonać zdjęcia tego miejsca;

2) przesłuchać poszkodowanego żołnierza i inne osoby co do okoliczności dotyczących wypadku lub odebrać od nich pisemne oświadczenia;

3) zasięgnąć opinii specjalisty, w tym lekarza;

4) przeglądać akta postępowania karnego i innych postępowań oraz inne dokumenty dotyczące wypadku i jego następstw, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z odrębnych przepisów;

5) zapoznać się z posiadaną przez poszkodowanego żołnierza dokumentacją medyczną;

6) zebrać inne dowody dotyczące wypadku.

3. Przed przesłuchaniem osób, z wyjątkiem poszkodowanego żołnierza, co do okoliczności dotyczących wypadku, uprzedza się te osoby o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań.

4. Z oględzin miejsca wypadku oraz przesłuchania poszkodowanego żołnierza lub innych osób sporządza się protokoły. Wzór protokołu oględzin miejsca wypadku, przesłuchania poszkodowanego żołnierza i świadka określają odpowiednio załączniki nr 1, 2 i 3 do rozporządzenia.

5. Jeżeli wypadek zdarzył się na terenie jednostki wojskowej stacjonującej w innym garnizonie, przewodniczący komisji powypadkowej może zwrócić się do dowódcy tej jednostki o dokonanie czynności określonych w ust. 2 pkt 1, 2 i 6 oraz nadesłanie zebranych materiałów.

6. Organy wojskowe oraz żołnierze i pracownicy jednostki wojskowej są obowiązani udzielać komisji powypadkowej wyjaśnień oraz dostarczać dokumenty i inne materiały dotyczące okoliczności wypadku.

§ 7. 1. Komisja powypadkowa sporządza protokół powypadkowy, w którym podaje się w szczególności:

1) stopień wojskowy, imię i nazwisko żołnierza, który uległ wypadkowi;

2) datę i miejsce wypadku;

3) opis okoliczności i przyczyn wypadku;

4) doznany przez żołnierza uszczerbek na zdrowiu, a jeżeli poniósł on śmierć - fakt śmierci;

5) pouczenie o prawie zgłoszenia zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole;

6) podpisy członków komisji.

2. Dane dotyczące doznanego przez żołnierza uszczerbku na zdrowiu wpisuje się do protokołu powypadkowego na podstawie dokumentacji medycznej lub opinii lekarza.

3. W razie ustalenia przez komisję powypadkową, że:

1) wyłączną przyczyną wypadku było umyślne lub rażąco niedbałe działanie albo zaniechanie żołnierza naruszające obowiązujące przepisy lub rozkazy,

2) do wypadku w znacznym stopniu przyczyniło się zachowanie żołnierza spowodowane jego stanem nietrzeźwości albo zażyciem środków odurzających lub substancji psychotropowych,

3) uszczerbek na zdrowiu lub śmierć żołnierza zostały spowodowane przez niego umyślnie

- informację o tym wraz z opisem wskazujących na to okoliczności i dowodów podaje się w protokole powypadkowym.

4. W razie ustalenia, że wyłączną przyczyną wypadku były okoliczności wymienione w ust. 3 pkt 1, w protokole powypadkowym podaje się:

1) przepis lub rozkaz naruszony przez żołnierza;

2) czy i w jaki sposób przełożeni żołnierza zapewnili mu warunki odpowiadające właściwym przepisom lub rozkazom i czy sprawowali nadzór nad ich przestrzeganiem;

3) informację o posiadaniu lub braku umiejętności żołnierza, potrzebnych do wykonywania czynności związanych z wypadkiem, oraz informację o przeszkoleniu żołnierza w zakresie znajomości odpowiednich przepisów lub rozkazów.

5. Do protokołu powypadkowego dołącza się całość materiałów zebranych w toku postępowania powypadkowego, w szczególności: protokół oględzin miejsca wypadku, protokoły przesłuchań, oświadczenia, opinie specjalistów, notatki, szkice i fotografie.

6. Wzór protokołu powypadkowego określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.

§ 8. 1. W razie niezgodności stanowisk członków komisji powypadkowej co do okoliczności lub przyczyn wypadku, w protokole powypadkowym zamieszcza się stanowisko większości członków komisji; przy równej liczbie głosów decyduje głos przewodniczącego.

2. Członek komisji powypadkowej, który nie zgadza się ze stanowiskiem większości, może dołączyć do protokołu powypadkowego zdanie odrębne z podaniem uzasadnienia swojego stanowiska. W takim przypadku w protokole powypadkowym czyni się wzmiankę o zdaniu odrębnym.

§ 9. 1. Jeżeli w związku z wypadkiem żołnierz poniósł szkodę wskutek utraty, całkowitego zniszczenia lub uszkodzenia przedmiotów osobistego użytku lub przedmiotów służących do wykonywania zawodu, komisja powypadkowa ustala:

1) jakie to były przedmioty;

2) stan tych przedmiotów przed wypadkiem (stopień zużycia) i ich przybliżoną wartość;

3) czy przedmioty te żołnierz utracił, czy też uległy one całkowitemu zniszczeniu lub tylko uszkodzeniu i w jakim stopniu.

2. Ustalenia, o których mowa w ust. 1, wpisuje się do protokołu powypadkowego.

§ 10. 1. Komisja powypadkowa powinna zakończyć postępowanie i sporządzić protokół powypadkowy najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia wypadku.

2. W przypadku niesporządzenia protokołu powypadkowego w terminie, o którym mowa w ust. 1, przyczyny opóźnienia podaje się w tym protokole.

§ 11. 1. Protokół powypadkowy przedstawia się niezwłocznie dowódcy jednostki wojskowej, który:

1) w terminie 3 dni ustosunkowuje się do ustaleń w nim zawartych;

2) może polecić dokonanie dodatkowych ustaleń, gdy uzna, że okoliczności i przyczyny wypadku nie zostały dostatecznie wyjaśnione.

2. W razie gdy w toku dodatkowych ustaleń wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności, sporządza się nowy protokół powypadkowy, który ponownie przedstawia się dowódcy jednostki wojskowej. Poprzedni protokół powypadkowy włącza się do materiałów postępowania powypadkowego.

3. Dowódca jednostki wojskowej podpisuje protokół powypadkowy, zamieszczając w nim swoje stanowisko wobec ustaleń komisji powypadkowej.

§ 12. 1. Egzemplarz podpisanego przez dowódcę jednostki wojskowej protokołu powypadkowego doręcza się, za pisemnym potwierdzeniem odbioru, poszkodowanemu żołnierzowi, a jeżeli żołnierz poniósł śmierć w wypadku - jego małżonkowi. W razie braku małżonka protokół doręcza się pełnoletniemu dziecku żołnierza lub opiekunowi dziecka małoletniego albo rodzicom lub innemu członkowi rodziny, o którym mowa w art. 12 ustawy.

2. Jeżeli w protokole powypadkowym są zawarte informacje stanowiące tajemnicę państwową, doręcza się wyciąg z protokołu z pominięciem tych informacji, o czym czyni się wzmiankę w doręczanym protokole.

3. Żołnierz, który uległ wypadkowi, a w razie jego śmierci osoba, o której mowa w art. 12 ustawy, ma prawo wglądu do akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek i odpisów. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio.

§ 13. 1. Żołnierzowi poszkodowanemu w wypadku, a w razie jego śmierci osobie, o której mowa w art. 12 ustawy, przysługuje prawo zgłoszenia pisemnych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, w terminie 7 dni od dnia doręczenia protokołu.

2. Zastrzeżenia wnosi się do szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego właściwego do ustalenia prawa do odszkodowania, za pośrednictwem dowódcy jednostki wojskowej, w której został sporządzony protokół powypadkowy.

§ 14. 1. Dowódca jednostki wojskowej przesyła szefowi wojewódzkiego sztabu wojskowego właściwego do ustalenia prawa do odszkodowania protokół powypadkowy niezwłocznie po upływie terminu, o którym mowa w § 13 ust. 1.

2. Dowódca jednostki wojskowej, przesyłając protokół powypadkowy, dołącza jednocześnie:

1) zgłoszone zastrzeżenia do protokołu powypadkowego wraz ze swoim stanowiskiem co do tych zastrzeżeń;

2) informację o miejscu zamieszkania poszkodowanego żołnierza, a w razie jego śmierci - posiadane informacje o stanie rodzinnym żołnierza, ze wskazaniem imion, nazwisk, dat urodzenia oraz miejsc zamieszkania osób, o których mowa w art. 12 ustawy;

3) posiadaną dokumentację medyczną;

4) inne materiały zebrane w toku postępowania powypadkowego;

5) informację wskazującą właściwą dla danego żołnierza wojskową komisję lekarską.

Rozdział 3

Postępowanie w razie ujawnienia u żołnierza choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej

§ 15. 1. W razie ujawnienia u żołnierza choroby wymienionej w wykazie ustalonym na podstawie art. 6 ustawy, dowódca jednostki wojskowej, z urzędu lub na wniosek żołnierza, kieruje go do wojskowej komisji lekarskiej w celu stwierdzenia, czy choroba ta powstała w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej, oraz ustalenia uszczerbku na zdrowiu. Dowódca jednostki wojskowej przekazuje jednocześnie komisji posiadaną dokumentację medyczną i opis warunków pełnienia służby wojskowej.

2. Przewodniczący wojskowej komisji lekarskiej przesyła orzeczenie w sprawie ustalenia związku choroby ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej i stopnia uszczerbku na zdrowiu żołnierza szefowi wojewódzkiego sztabu wojskowego właściwego do ustalenia prawa do odszkodowania, zainteresowanemu żołnierzowi oraz dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz ten pełni służbę.

§ 16. 1. W razie śmierci żołnierza spowodowanej chorobą wymienioną w wykazie ustalonym na podstawie art. 6 ustawy, dowódca jednostki wojskowej z urzędu lub na wniosek osób, o których mowa w art. 12 ustawy, zwraca się do wojskowej komisji lekarskiej o ustalenie, czy przyczyną śmierci żołnierza była choroba powstała w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej. Dowódca jednostki wojskowej przekazuje jednocześnie komisji posiadaną dokumentację medyczną, opis warunków pełnienia służby wojskowej i informację, o której mowa w § 14 ust. 2 pkt 2.

2. Przewodniczący wojskowej komisji lekarskiej przesyła orzeczenie w sprawie ustalenia, czy przyczyną śmierci żołnierza była choroba powstała w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej, szefowi wojewódzkiego sztabu wojskowego właściwego do ustalenia prawa do odszkodowania, dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełnił służbę, oraz członkowi rodziny, o którym mowa w art. 12 ustawy.

§ 17. Tryb postępowania przed wojskową komisją lekarską w przypadkach, o których mowa w § 15 ust. 1 i § 16 ust. 1, określają przepisy wydane na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy.

Rozdział 4

Postępowanie w sprawie przyznawania i wypłaty odszkodowań

§ 18. 1. Właściwość szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego do ustalenia prawa do odszkodowania określa się, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, według stałego miejsca stacjonowania jednostki wojskowej:

1) w której żołnierz pełnił służbę w dniu wypadku albo w dniu ustalenia przez wojskową komisję lekarską stopnia uszczerbku na zdrowiu wskutek choroby;

2) w której żołnierz pełnił ostatnio służbę, jeżeli stopień uszczerbku na zdrowiu wskutek choroby został ustalony lub śmierć wskutek choroby nastąpiła po zwolnieniu ze służby;

3) w której żołnierz wyznaczony do pełnienia służby w jednostce organizacyjnej poza resortem obrony narodowej otrzymywał zaopatrzenie wojskowe.

2. Jeżeli wypadkowi uległ szef wojewódzkiego sztabu wojskowego lub jego zastępca, dowódca okręgu wojskowego, w którego zasięgu działania znajduje się siedziba tego sztabu, wskazuje szefa innego wojewódzkiego sztabu wojskowego jako właściwego dla danej sprawy.

3. Właściwość szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego do ustalenia prawa do odszkodowania w stosunku do osób, o których mowa w art. 22 ust. 2 pkt 2 ustawy, określa Minister Obrony Narodowej.

§ 19. 1. Szef wojewódzkiego sztabu wojskowego wszczyna postępowanie w sprawie ustalenia prawa do odszkodowania z urzędu lub na wniosek żołnierza, a w razie śmierci żołnierza - także na wniosek członka jego rodziny, o którym mowa w art. 12 ustawy.

2. Szef wojewódzkiego sztabu wojskowego wszczyna postępowanie z urzędu w razie otrzymania:

1) protokołu powypadkowego;

2) orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej stwierdzającego uszczerbek na zdrowiu albo śmierć żołnierza wskutek choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej.

3. Szef wojewódzkiego sztabu wojskowego może wszcząć postępowanie z urzędu również przed otrzymaniem protokołu powypadkowego w razie powzięcia wiadomości o wypadku, którego okoliczności i przyczyny nie budzą wątpliwości, jeżeli żołnierz poniósł śmierć w tym wypadku lub doznał ciężkiego uszkodzenia ciała.

§ 20. Jeżeli wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie ustalenia prawa do odszkodowania wpłynie do niewłaściwego organu, organ ten przekazuje go niezwłocznie szefowi właściwego wojewódzkiego sztabu wojskowego.

§ 21. 1. Szef wojewódzkiego sztabu wojskowego bada i ocenia całokształt sprawy na podstawie wszystkich zebranych dowodów. W szczególności szef wojewódzkiego sztabu wojskowego ustala, czy wypadek, któremu uległ żołnierz, jest wypadkiem, o którym mowa w art. 5 ustawy, i czy nie zachodzą okoliczności określone w art. 7 ustawy.

2. W razie śmierci żołnierza szef wojewódzkiego sztabu wojskowego ustala w szczególności, czy oprócz członków rodziny wymienionych w informacji nadesłanej przez dowódcę jednostki wojskowej nie ma innych osób uprawnionych do odszkodowania.

3. W razie potrzeby szef wojewódzkiego sztabu wojskowego może przeprowadzić postępowanie uzupełniające. Przepisy § 6 ust. 2-4 stosuje się odpowiednio.

§ 22. 1. W razie ustalenia, że wypadek, jakiemu uległ żołnierz, jest wypadkiem pozostającym w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej, szef wojewódzkiego sztabu wojskowego niezwłocznie kieruje żołnierza bezpośrednio, a jeżeli pełni on nadal służbę - za pośrednictwem dowódcy jednostki wojskowej, do wojskowej komisji lekarskiej w celu ustalenia czy uszczerbek, na zdrowiu żołnierza jest skutkiem tego wypadku oraz stopnia uszczerbku na zdrowiu doznanego wskutek tego wypadku. W razie śmierci żołnierza wskutek wypadku szef wojewódzkiego sztabu wojskowego zwraca się do wojskowej komisji lekarskiej o ustalenie, czy śmierć żołnierza jest następstwem tego wypadku.

2. Szef wojewódzkiego sztabu wojskowego przesyła wojskowej komisji lekarskiej posiadaną dokumentację medyczną oraz protokół powypadkowy.

§ 23. Jeżeli wniosek o przyznanie odszkodowania żołnierz złożył po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej, a szef wojewódzkiego sztabu wojskowego nie posiada protokołu powypadkowego, szef ten niezwłocznie zwraca się do dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełnił służbę, a w przypadku likwidacji albo rozformowania tej jednostki wojskowej - do jego bezpośredniego przełożonego, o nadesłanie tego protokołu, a następnie niezwłocznie kieruje żołnierza do wojskowej komisji lekarskiej w celu dokonania ustaleń, o których mowa w § 22 ust. 1. Przepis § 22 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

§ 24. Jeżeli żołnierz złożył wniosek o przyznanie odszkodowania po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej w związku z doznaniem uszczerbku na zdrowiu wskutek choroby, szef wojewódzkiego sztabu wojskowego niezwłocznie kieruje go do wojskowej komisji lekarskiej w celu ustalenia, czy uszczerbek na zdrowiu jest następstwem choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej oraz stopnia tego uszczerbku.

§ 25. Jeżeli żołnierz złożył wniosek o zwiększenie przyznanego mu odszkodowania wskutek pogorszenia stanu zdrowia pozostającego w związku z wypadkiem lub chorobą, szef wojewódzkiego sztabu wojskowego niezwłocznie kieruje żołnierza bezpośrednio, a jeżeli pełni on nadal służbę - za pośrednictwem dowódcy jednostki wojskowej, do wojskowej komisji lekarskiej w celu ustalenia, czy ustalony poprzednio uszczerbek na zdrowiu żołnierza uległ powiększeniu.

§ 26. W razie złożenia wniosku o odszkodowanie przez członka rodziny zmarłego żołnierza szef wojewódzkiego sztabu wojskowego niezwłocznie zwraca się do wojskowej komisji lekarskiej o ustalenie, czy śmierć żołnierza jest następstwem wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami tej służby.

§ 27. Jeżeli w sprawie wypadku, któremu uległ żołnierz, jest prowadzone postępowanie karne lub inne postępowanie, a wynik tego postępowania może mieć wpływ na uprawnienia żołnierza lub członków jego rodziny do odszkodowania, szef wojewódzkiego sztabu wojskowego może odroczyć wydanie decyzji w tej sprawie do czasu zakończenia właściwego postępowania.

§ 28. 1. Decyzję w sprawie prawa do odszkodowania szef wojewódzkiego sztabu wojskowego wydaje najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia zebrania wszystkich niezbędnych dokumentów.

2. Wzór decyzji, o której mowa w ust. 1, określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

§ 29. 1. Decyzję doręcza się, za potwierdzeniem odbioru, osobom, których ona dotyczy.

2. Jeżeli żołnierz pełni czynną służbę wojskową, decyzję doręcza się również dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę.

§ 30. Szef wojewódzkiego sztabu wojskowego zawiadamia dowódcę jednostki wojskowej, w której poszkodowany żołnierz pełnił służbę, czy wypadek, któremu uległ żołnierz, jest wypadkiem określonym w art. 5 ustawy, a jeżeli jest tym wypadkiem, ponadto, czy zachodzą okoliczności określone w art. 7 ustawy.

§ 31. 1. Wypłaty odszkodowania dokonuje się w terminie 14 dni od dnia wydania decyzji o jego przyznaniu.

2. Odszkodowanie przysługujące osobom małoletnim wypłaca się do rąk ich prawnego przedstawiciela.

§ 32. W razie wstępnego ustalenia przez wojskową komisję lekarską stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu żołnierza, szef wojewódzkiego sztabu wojskowego może wypłacić zaliczkę na poczet odszkodowania.

§ 33. 1. Jeżeli szef wojewódzkiego sztabu wojskowego uzna, że istnieje szczególnie uzasadniony przypadek przemawiający za przyznaniem żołnierzowi albo członkowi rodziny zmarłego żołnierza jednorazowego odszkodowania w kwocie wyższej niż określona w art. 11 lub 13 ustawy, przedstawia sprawę wraz ze swoją opinią co do zasadności i wysokości odszkodowania Ministrowi Obrony Narodowej za pośrednictwem dyrektora komórki organizacyjnej Ministerstwa Obrony Narodowej właściwej w zakresie zabezpieczenia funkcjonowania tego ministerstwa.

2. W szczególnie uzasadnionych przypadkach szef wojewódzkiego sztabu wojskowego może wystąpić do Ministra Obrony Narodowej o przyznanie jednorazowego odszkodowania osobom, o których mowa w art. 16 pkt 2 i 3 ustawy, w wysokości określonej w art. 13 ustawy, wskazując przemawiające za tym argumenty. Wystąpienie wnosi się za pośrednictwem dyrektora komórki organizacyjnej Ministerstwa Obrony Narodowej właściwej w zakresie zabezpieczenia funkcjonowania tego ministerstwa.

Rozdział 5

Przepis końcowy

§ 34. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.1)

________

1) Z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia traci moc rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 października 1976 r. w sprawie postępowania o odszkodowanie w razie wypadku lub choroby pozostającej w związku ze służbą wojskową (Dz. U. Nr 36, poz. 212), na podstawie art. 31 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową (Dz. U. Nr 83, poz. 760).

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA OBRONY NARODOWEJ

z dnia 26 czerwca 2008 r.

w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych

(Dz. U. z dnia 10 lipca 2008 r.)

Na podstawie art. 60 ust. 5 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 179, poz. 1750, z późn. zm.1)) zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie określa:

1) dodatkowe dni wolne od służby dla żołnierzy zawodowych, zwanych dalej "żołnierzami";

2) rozkład czasu służby w tygodniu;

3) sposób udzielania żołnierzom czasu wolnego;

4) sposób prowadzenia ewidencji czasu służby;

5) okoliczności powodujące przekroczenie normy tygodniowego czasu służby.

§ 2. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:

1) dyżur - trwający dwadzieścia cztery godziny lub wielodniowy dyżur bojowy, operacyjny, ratowniczy lub inny wprowadzony rozkazem dowódcy jednostki wojskowej;

2) etatowy dyżur - dyżur w stałym systemie dyżurów pełnionych przez żołnierzy w ramach obowiązków wynikających z zajmowanego stanowiska służbowego w powołanych do tego celu jednostkach organizacyjnych oraz podobnych etatowych służbach operacyjnych i dyżurnych;

3) służba dyżurna - trwającą od dwunastu do dwudziestu czterech godzin służbę garnizonową, wewnętrzną, wartowniczą, patrolową, konwojową i asystencyjną lub operacyjną.

§ 3. Dodatkowymi dniami wolnymi od służby dla żołnierzy są soboty.

§ 4. 1. Przełożeni ustalają zadania służbowe żołnierzy w sposób pozwalający na wykonywanie tych zadań w pięciodniowym tygodniu służby, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy, w dniach od poniedziałku do piątku, w godzinach od 730 do 1530, z zastrzeżeniem § 5.

2. Do czasu służby określonego w ust. 1 zalicza się również:

1) czas pełnienia służby dyżurnej lub dyżuru, ale nie więcej niż osiem godzin;

2) czas wykonywania zadań służbowych poza jednostką, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe, pozostaje w rezerwie kadrowej lub w dyspozycji, w wymiarze przekraczającym normę określoną w ust. 1, w tym w ramach podróży służbowej, kursu, szkolenia lub kontroli.

3. W indywidualnie uzasadnionych przypadkach, w szczególności ze względu na dojazd do miejsca pełnienia zawodowej służby wojskowej lub sprawy rodzinne, dowódca jednostki wojskowej może, jeżeli nie koliduje to z wykonywaniem przez żołnierza obowiązków służbowych, ustalić dla niego inne niż określone w ust. 1 godziny służby.

4. Jeżeli występują uzasadnione potrzeby służbowe, dowódca jednostki wojskowej może, za zgodą bezpośredniego przełożonego, ustalić dla całego lub części stanu osobowego jednostki inne niż określone w ust. 1 godziny służby.

5. Czas służby żołnierzy zajmujących stanowiska służbowe uzależnione od posiadania kwalifikacji określonych w przepisach odrębnych ustaw może być ustalony z uwzględnieniem tych przepisów.

§ 5. Żołnierzowi wykonującemu zadania służbowe w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia albo na stanowiskach, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, dowódca jednostki wojskowej ustala czas służby zgodnie z obowiązującymi przepisami o ochronie pracowników zatrudnionych w takich warunkach.

§ 6. 1. W uzasadnionych okolicznościach żołnierz może zostać zobowiązany do wykonywania zadań służbowych w czasie przekraczającym czas służby określony w § 4, jednakże wykonywanie zadań służbowych nie może łącznie przekroczyć normy określonej w art. 60 ust. 2 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

2. Ustalenie wykonywania zadań służbowych w czasie przekraczającym czas służby określony w § 4 może nastąpić w następujących okolicznościach:

1) konieczność podjęcia niezwłocznych działań służbowych na skutek zaistniałego wypadku lub innego nagłego zdarzenia;

2) otrzymanie dodatkowego zadania służbowego, którego wykonanie jest niemożliwe w czasie służby określonym w § 4 bez naruszenia terminu wykonania;

3) konieczność realizacji zadania służbowego w wydłużonym czasie wynikająca z charakteru zadania;

4) skierowanie w podróż służbową;

5) podjęcie niezwłocznych czynności kontrolnych.

§ 7. 1. Okres rozliczeniowy czasu służby, o którym mowa w § 6 ust. 1, biegnie od następnego dnia po dniu realizacji zadania.

2. W razie wykonywania zadania nieprzerwanie przez kilka dni okres rozliczeniowy czasu służby rozpoczyna się w dniu następnym po ostatnim dniu realizacji zadania.

§ 8. 1. Żołnierzowi, który na polecenie dowódcy jednostki wojskowej lub osoby upoważnionej przez tego dowódcę wykonywał zadania służbowe w wymiarze przekraczającym w danym tygodniu czas służby określony w § 4, udziela się czasu wolnego w tym samym wymiarze czasowym.

2. Udzielenie czasu wolnego, o którym mowa w ust. 1, powinno nastąpić w najbliższym tygodniu, nie później jednak niż w ciągu czteromiesięcznego okresu rozliczeniowego.

3. Żołnierzowi, który w czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym z uzasadnionych względów służbowych lub osobistych nie wykorzystał przysługującego mu czasu wolnego w wymiarze, o którym mowa w ust. 1, udziela się czasu wolnego w tym samym wymiarze nie później niż w następnym okresie rozliczeniowym.

§ 9. 1. Żołnierza wyznaczonego do pełnienia służby dyżurnej lub dyżuru trwającego co najmniej dwadzieścia cztery godziny zwalnia się z wykonywania innych zadań służbowych w dniu rozpoczęcia i zakończenia tej służby lub dyżuru.

2. Żołnierzowi, który pełnił służbę dyżurną lub dyżur w dniu ustawowo lub dodatkowo wolnym od służby, w wymiarze co najmniej ośmiu godzin, udziela się za ten dzień czasu wolnego w wymiarze jednego dnia.

3. Żołnierzowi, który pełnił służbę dyżurną lub dyżur w dniu ustawowo lub dodatkowo wolnym od służby, w wymiarze mniejszym niż określony w ust. 1, udziela się za ten dzień czasu wolnego w wymiarze równym liczbie godzin pełnienia tej służby lub dyżuru.

4. Udzielenie czasu wolnego, o którym mowa w ust. 1 i 2, wyłącza zaliczenie tego czasu służby lub dyżuru do normy czasu służby, o której mowa w § 4.

§ 10. 1. Dowódca jednostki wojskowej ustala rozkład czasu służby dla żołnierzy pełniących etatowe dyżury, opracowując plany dyżurów na kolejne dwudziestoośmiodniowe okresy, tak aby na każdego z nich przypadało łącznie po sto sześćdziesiąt godzin służby, w tym:

1) sześć etatowych dyżurów;

2) sześć godzin szkolenia doskonalącego;

3) dziesięć godzin do dyspozycji dowódcy jednostki wojskowej.

2. Żołnierzowi pełniącemu więcej niż sześć etatowych dyżurów w dwudziestoośmiodniowym okresie za każdy dodatkowy dyżur przysługuje zwolnienie z jednego dyżuru w kolejnym dwudziestoośmiodniowym okresie albo w najbliższym czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym.

3. W razie braku możliwości zwolnienia z dyżuru, o którym mowa w ust. 2, dowódca jednostki wojskowej może udzielić żołnierzowi, za jego zgodą, czasu wolnego w wymiarze jednego dnia.

§ 11. 1. Terminy wykorzystania czasu wolnego w zamian za wykonywanie zadań służbowych w przypadkach, o których mowa w § 8 ust. 2 i 3, § 9 ust. 2 i 3 oraz § 10 ust. 3, dowódca jednostki wojskowej lub osoba upoważniona przez tego dowódcę określa w swoim rozkazie lub decyzji, uwzględniając potrzeby służbowe lub uzasadnione potrzeby żołnierza.

2. Jeżeli nie stoją temu na przeszkodzie potrzeby służbowe, można zezwolić na wykorzystanie czasu wolnego od służby łącznie z przysługującym żołnierzowi urlopem wypoczynkowym lub dodatkowym urlopem wypoczynkowym.

§ 12. 1. Ewidencję czasu służby potwierdzającą wykonywanie zadań ponad normy określone w § 4 prowadzi dowódca jednostki wojskowej lub upoważniona przez niego osoba w formie pisemnej.

2. W ewidencji, o której mowa w ust. 1, odnotowuje się w szczególności:

1) czas wykonywania przez żołnierzy zadań służbowych przekraczający normy czasu służby określone w § 4;

2) rozliczenie wykorzystania czasu wolnego.

§ 13. 1. Do rozliczenia czasu służby za okres do dnia wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe.

2. Rozliczenie czasu służby, o którym mowa w ust. 1, nastąpi nie później niż do dnia 31 grudnia 2008 r.

§ 14. Traci moc rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 sierpnia 2006 r. w sprawie dodatkowych dni wolnych od służby oraz rozkładu czasu służby żołnierzy zawodowych (Dz. U. Nr 161, poz. 1138).

§ 15. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

______

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 116, poz. 1203 i Nr 210, poz. 2135, z 2005 r. Nr 122, poz. 1025, z 2006 r. Nr 104, poz. 711, Nr 191, poz. 1414 i Nr 220, poz. 1600 i 1602 oraz z 2007 r. Nr 107, poz. 732 i Nr 176, poz. 1242.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI

z dnia 14 września 2001 r.

w sprawie zasad dopuszczalności używania wyrobów tytoniowych na terenie obiektów podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.

(Dz. U. z dnia 29 września 2001 r.)

Na podstawie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 121, poz. 770 oraz z 1999 r. Nr 96, poz. 1107) zarządza się, co następuje:

§ 1. Przepisy rozporządzenia mają zastosowanie w:

1) pomieszczeniach jednostek organizacyjnych Policji przeznaczonych dla osób zatrzymanych,

2) pomieszczeniach jednostek organizacyjnych Policji wyznaczonych do wykonywania aresztu w celu wydalenia,

3) policyjnych izbach dziecka,

4) strzeżonych ośrodkach dla cudzoziemców podlegających wydaleniu,

5) ośrodkach dla uchodźców,

6) pomieszczeniach jednostek organizacyjnych Straży Granicznej przeznaczonych dla osób zatrzymanych,

zwanych dalej "obiektami".

§ 2. 1. Palenie wyrobów tytoniowych w obiektach jest dopuszczalne tylko w miejscach wyznaczonych do tego przez dyrektorów (dowódców, komendantów, kierowników) tych obiektów.

2. Miejsca, w których palenie wyrobów tytoniowych jest dozwolone, wyznacza się w odrębnych i zamykanych pomieszczeniach oraz oznacza się je w widoczny sposób.

3. Jeżeli w obiekcie nie można spełnić warunków, o których mowa w ust. 2, miejsca, w których palenie wyrobów tytoniowych jest dozwolone, mogą być wyznaczone na zewnątrz obiektu, z wyjątkiem obiektów, o których mowa w § 1 pkt 1, 2 i 6.

§ 3. 1. W obiektach, o których mowa w § 1 pkt 1, 2, 4 i 6, dopuszcza się możliwość palenia wyrobów tytoniowych przez osoby pozbawione wolności, zwane dalej "osadzonymi", w celach i pokojach mieszkalnych.

2. Kierownik jednostki organizacyjnej Policji albo Straży Granicznej, w której znajdują się obiekty, o których mowa w ust. 1, wyznacza cele i pokoje mieszkalne dla osadzonych palących wyroby tytoniowe.

3. Jeżeli nie można spełnić warunku określonego w ust. 2, dopuszcza się palenie wyrobów tytoniowych poza celami i pokojami mieszkalnymi, w pomieszczeniach wyodrębnionych i odpowiednio przystosowanych, w czasie wyznaczonym przez kierownika jednostki organizacyjnej Policji albo Straży Granicznej.

§ 4. 1. Palenie wyrobów tytoniowych w policyjnej izbie jest dopuszczalne tylko przez pracowników i tylko w palarniach spełniających wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 129, poz. 844).

2. Dzieci umieszczone w policyjnej izbie dziecka nie mogą być świadkami palenia wyrobów tytoniowych.

§ 5. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA OBRONY NARODOWEJ

z dnia 31 marca 2003 r.

w sprawie ustalenia wykazu chorób powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej oraz wykazu chorób będących istotnym pogorszeniem stanów chorobowych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej

(Dz. U. z dnia 14 kwietnia 2003 r.)

Na podstawie art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 87 i Nr 181, poz. 1515 oraz z 2003 r. Nr 56, poz. 498) zarządza się, co następuje:

§ 1. Ustala się:

1) wykaz chorób powstałych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej, stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia;

2) wykaz chorób będących istotnym pogorszeniem stanów chorobowych w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej, stanowiący załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.1)

________

1) Z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia traci moc zarządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 grudnia 1994 r. w sprawie ustalenia wykazów chorób i schorzeń pozostających w związku ze służbą wojskową, z tytułu których przysługują świadczenia odszkodowawcze i rentowe (M. P. Nr 66, poz. 591), utrzymane w mocy na podstawie art. 15 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Milicji Obywatelskiej, ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, ustawy o uposażeniu żołnierzy, ustawy o Policji, ustawy o Urzędzie Ochrony Państwa, ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, ustawy o kontroli skarbowej, ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin, ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy o Służbie Więziennej oraz ustawy o Inspekcji Celnej (Dz. U. Nr 81, poz. 877), w zakresie dotyczącym inwalidów wojennych w rozumieniu art. 6 oraz inwalidów wojskowych w rozumieniu art. 30 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 87 i Nr 181, poz. 1515 oraz z 2003 r. Nr 56, poz. 498).

Załącznik nr 1

WYKAZ CHORÓB POWSTAŁYCH W ZWIĄZKU ZE SZCZEGÓLNYMI WŁAŚCIWOŚCIAMI LUB WARUNKAMI SŁUŻBY WOJSKOWEJ

Lp.	Nazwa choroby	Szczególne właściwości i warunki służby wojskowej powodujące chorobę
1	Zatrucia ostre i przewlekłe substancjami chemicznymi oraz następstwa tych zatruć	Prace, przy których istnieje narażenie na działanie szkodliwych dla zdrowia substancji chemicznych
2	Pylica płuc	Prace narażające na wdychanie pyłów mogących wywołać zwłóknienie tkanki płucnej
3	Przewlekłe choroby układu oddechowego powstałe w następstwie działania substancji: toksycznych, drażniących, uczulających (alergenów) lub czynników mechanicznych (nasilone wydechy)	Prace narażające na działanie substancji toksycznych lub drażniących, pyłów, par gazów, aerozoli o właściwościach uczulających (działanie alergenów, gra na instrumentach dętych)
4	Choroby spowodowane działaniem promieni jonizujących i ciał promieniotwórczych (również nowotwory, choroby narządu wzroku i skóry spowodowane działaniem tych czynników)	Prace narażające na działanie promieniowania jonizującego i ciał promieniotwórczych
5	Trwałe uszkodzenie zdrowia w wyniku oddziaływania pola elektromagnetycznego wielkiej częstotliwości w zakresie mikrofal i dłuższych fal radiowych	Prace narażające na działanie pola elektromagnetycznego z zakresu mikrofal i dłuższych fal radiowych
6	Odmrożenia lub trwałe skutki odmrożeń	Prace w warunkach działania ujemnych temperatur
7	Zmiany w układzie nerwowym naczyniowym i ruchowym wywołane działaniem drgań mechanicznych (zespół wibracyjny)	Prace narażające na działanie drgań mechanicznych (wibracje)
8	Przewlekłe choroby układu ruchu powstałe w warunkach służby (pracy związanej z wymuszoną postawą ciała, nadmiernym przeciążeniem mikrourazmi: złamania powolne zapalenie pochewek ścięgnistych i kaletek maziowych, uszkodzenia i zwyrodnienia łękotek, zmiany zapalne mięśni i przyczepów ścięgnistych, martwica kości nadgarstka i uszkodzenia krążka międzyokręgowego, przeciążeniowe zmiany zwyrodnieniowe	Prace wymagające długotrwałego obciążenia ograniczonych grup mięśni, przymusowej postawy ciała lub narażające na częste powtarzające się mikrourazy albo powodujące ucisk na pnie nerwów, ruchy monotypowe wykonywane w szybkim tempie, np. u radiotelegrafistów, stenografów, oraz inne prace narażające na stały ucisk i nadmierne obciążenie aparatu kostno-stawowego
9	Choroby narządu wzroku wywołane zawodowymi czynnikami fizycznymi lub chemicznymi.	Uwaga: zmiany wywołane działaniem promieniowania jonizującego należy kwalifikować wg Ip. 4 Prace narażające na działanie długotrwałe promieniowania podczerwonego, nadfioletowego, pola elektromagnetycznego wysokiej częstotliwości, spójnego promieniowania świetlnego, generowanego przez układy laserowe, oraz na działanie drażniących substancji chemicznych
10	Uszkodzenie narządu słuchu związane z narażeniem na działanie nadmiernego hałasu (w tym ostre urazy akustyczne)	Prace narażające na długotrwałe działanie hałasu o dużej intensywności
11	Przewlekłe choroby krtani (niedowłady strun głosowych, guzki śpiewacze)	Prace związane z nadmiernym, długotrwałym obciążeniem narządu głosu (praca wykładowców, śpiewaków, telefonistów itp.)
12	Przewlekłe choroby skóry i błon śluzowych spowodowane warunkami pracy.	Uwaga: zmiany o charakterze złośliwym należy kwalifikować wg lp. 13, zmiany wywołane działaniem promieniowania jonizującego wg lp.4, a choroby zakaźne i inwazyjne (pasożytnicze) wg Ip. 15 Prace narażające na styczność z substancjami drażniącymi lub uczulającymi
13	Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie styczności z czynnikami rakotwórczymi: 1) nowotwory skóry; 2) nowotwory dróg moczowych; 3) nowotwory układu oddechowego Uwaga: nowotwory powstałe w następstwie działania promieniowania jonizującego należy kwalifikować wg Ip. 4	Prace narażające na: 1) długotrwałą styczność z produktami suchej destylacji węgla, ropy naftowej, łupków bitumicznych, smołowca oraz asfaltu; 2) długotrwałą styczność z benzenoaminami oraz ich pochodnymi, jak np. alfa i beta - naftyloamina, benzydyna 3) wdychanie substancji rakotwórczych
14	Choroby wywołane pracą w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu atmosferycznym oraz w warunkach działania przyspieszeń	Prace wykonywane w warunkach podwyższonego lub obniżonego ciśnienia atmosferycznego narażające na nagłe zmiany ciśnienia oraz działania przyspieszeń
15	Choroby zakaźne i inwazyjne (choroby pasożytnicze, odzwierzęce oraz tropikalne u osób przebywających w krajach egzotycznych i inne, jak np. promienica, drożdżyca, aspergilloza), w przypadkach gdy źródło choroby znajdowało się w środowisku służby	Prace wymagające bezpośredniego stykania się z zakaźnym środowiskiem i materiałem
16	Żylaki podudzi z trudno gojącymi się owrzodzeniami	Prace wymagające długotrwałego przebywania w pozycji stojącej lub przymusowej
17	Ostry zespół przegrzania i jego następstwa	Praca w warunkach znacznego dyskomfortu cieplnego
18	Psychozy reaktywne oporne na leczenie, powstałe w szczególnych warunkach służby wojskowej	Ostre lub przewlekłe urazy psychiczne (stres psychiczny) spowodowane zdarzeniami zaistniałymi w czasie pełnienia służby w powietrzu, na wodzie i na lądzie

Załącznik nr 2

WYKAZ CHORÓB I SCHORZEŃ, KTÓRE ISTNIAŁY PRZED POWOŁANIEM DO SŁUŻBY WOJSKOWEJ LECZ ULEGŁY POGORSZENIU LUB UJAWNIŁY SIĘ W CZASIE TRWANIA SŁUŻBY WSKUTEK SZCZEGÓLNYCH WŁAŚCIWOŚCI LUB WARUNKÓW SŁUŻBY NA OKREŚLONYCH STANOWISKACH

Lp.	Nazwa choroby	Szczególne właściwości i warunki służby wojskowej powodujące pogorszenie stanów chorobowych w czasie trwania służby
1	Gruźlica	Służba w warunkach trudnych (atmosferycznych, polowych), specjalnie niekorzystne warunki zakwaterowania sprzyjające zachorowaniu itp.
2	Choroba reumatyczna (ostry gościec stawowy), gościec przewlekły postępujący, zapalenie zesztywniające stawów kręgosłupa, choroba zwyrodnieniowa oraz pogośćcowe zmiany narządowe	Długotrwała służba związana z działaniem ujemnych wpływów atmosferycznych oraz z pracą fizyczną narażającą stale na urazy mechaniczne
3	Przewlekłe schorzenia układu oddechowego i zatok przynosowych oraz trwałe następstwa tych schorzeń	Długotrwała służba w szkodliwych dla zdrowia warunkach ujemnego oddziaływania na ustrój wpływów atmosferycznych lub środowiska pracy
4	Przewlekłe stany zapalne nerwów	Długotrwała służba narażająca na ujemne wpływy atmosferyczne, oziębienie itp.
5	Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy oraz przewlekłe powtarzające się nieżyty jelit lub żołądka upośledzające stan odżywiania	Długotrwała służba (co najmniej dwanaście miesięcy) w warunkach nadmiernego napięcia nerwowego, zwiększonej odpowiedzialności i nieregularnego trybu odżywiania
6	Przewlekłe zapalenie nerek	Długotrwała ciężka praca w warunkach oziębienia ciała i działania wilgoci
7	Choroba wieńcowa	Długotrwała służba wojskowa na odpowiedzialnych stanowiskach wymagająca napięcia nerwowego oraz nienormowanego czasu służby
8	Zapalenie mięśnia sercowego w przebiegu chorób infekcyjnych (o etiologii wirusowej, bakteryjnej lub pasożytniczej) oraz wsierdzia osierdzia w przebiegu tych chorób	Służba w warunkach długotrwałego narażenia na ujemne wpływy atmosferyczne usposabiająca do powstawania chorób infekcyjnych lub w niekorzystnych warunkach zakwaterowania
9	Nadciśnienie tętnicze niepoddające się leczeniu w warunkach służby wojskowej i powikłania w jego przebiegu (wylewy do mózgu, wylewy podpajęczynówkowe)	Długotrwała służba (co najmniej dwanaście miesięcy) w warunkach wymagających dużego napięcia nerwowego, zwiększonej odpowiedzialności, nienormowanego czasu służby
10	Encefalopatie różnego pochodzenia (po urazach czaszki, zatruciach, po neuroinfekcjach) powstałe po wstąpieniu do służby wojskowej, przebiegające pod postacią zaburzeń o obrazie nerwicy, zespołu nerwicowego lub charakteropatii	Długotrwała służba wojskowa związana z nienormowanym czasem służby, długotrwałymi i częstymi stanami napięć emocjonalnych. Mikrourazy i zatrucia nadprogowe (np. spalinami) wywołujące ujawnienie się lub zaostrzenie kompensowanych dotąd wad psychicznych, usposabiające do nawarstwiania reakcji nerwicowych
11	Zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń - choroba Burgera	długotrwała służba w warunkach częstego znacznego ochłodzenia atmosferycznego
12	Przewlekłe nerwice wywołane warunkami służby wojskowej	Długotrwała służba wojskowa na odpowiedzialnych stanowiskach, wymagająca długotrwałego i nadmiernego napięcia nerwowego, o nieregularnym trybie życia
13	Choroby, do których powstania przyczynił się w sposób zasadniczy pobyt w niewoli, obozie koncentracyjnym lub innym miejscu odosobnienia przez nieprzyjaciela	Szczególne właściwości i warunki związane z pobytem w tych miejscach

---