Wybrane zagadnienia z pedagogiki porównawczej

M. J. Adamczyk , A. Ładyżyński - „Edukacja w krajach rozwiniętych” ; Stalowa Wola 1999

Problemy edukacyjne współczesnego świata
Szkolnictwo wobec zachodzących zmian , wyzwań i zagrożeń (str.25-28) Jakie podstawowe wyzwania edukacyjne wiążą się z przełomem XX/XXI wieku ? Dobre przygotowanie zawodowe młodzieży pozwoli przynajmniej częściowo zlikwidować : bezrobocie , szerzące się głównie wśród osób nie wykształconych ; analfabetyzm , który szczególnie notowany wśród osób z wykształceniem podstawowym ; groźbę deficytu siły roboczej na skutek zmian demograficznych (spada liczba urodzeń) . Istotną sprawą jest też zlikwidowanie nierówności szans edukacyjnych i zawodowych kobiet , które nadal w niektórych zawodach stanowią mniejszość , zaś niektóre wykonywane przez nie zawody zdewaluowały się na obecnym rynku pracy . Ponadto należy zmienić niekorzystną sytuację szkolną imigrantów . Bardzo ważne w dobie postępu naukowo - technicznego i gospodarczego , w okresie zmian i transformacji , jest stworzenie silnego sektora usług , a co za tym idzie , odpowiednie przygotowanie zawodowe młodzieży . Kolejnym wyzwaniem jest upowszechnienie znajomości języków obcych oraz zróżnicowanie oferty językowej . Dlaczego człowiek współczesny winien zdobywać możliwie wysokie kwalifikacje zawodowe i kompetencje społeczne ? Współczesny człowiek ma do czynienia z coraz bardziej skomplikowanymi automatami , komputerami , sieciami łączności i „utkanymi” elektroniką urządzeniami . Bez odpowiedniej wiedzy i umiejętności nie jest on w stanie posługiwać się nimi , a nawet rozumieć ich działania . Powoduje to rosnące zapotrzebowanie na wysoko kwalifikowanych i kompetentnych pracowników . Na czym polega nowoczesne przygotowanie kadr pracowniczych dla sfery usług ? Stopień rozwoju danego kraju mierzy się procentowym udziałem trzech sektorów gospodarczych w jego dochodach . Są nimi : I - rolnictwo i chów zwierząt , II - przemysł , III - usługi . Mówi się już o powstaniu sektora IV - usług dla usług (np. działalność związana z elektroniką , telekomunikacją , reklamą czy marketingiem) . Cechą społeczeństw rozwiniętych jest rozbudowany sektor usług . Zwiększa się w nim liczba osób zatrudnionych i powstają nowe miejsca pracy . Szkolnictwo powinno uwzględniać te zmienione wymagania rynku pracy . Główną instytucją staje się uniwersytet (szkoła wyższa), która ma do spełnienia określone zadania : tworzy wiedzę , która jest głównym bogactwem oraz kształci ekspertów i doradców . Jakie umiejętności ułatwiają absolwentowi szkoły znalezienie satysfakcjonującej go pracy ? Ludzie zdolni , ambitni , dobrze wykształceni i posiadający nawyki samokształcenia , a także legitymujący się wysokimi kompetencjami zawodowymi łatwiej znajdą satysfakcjonującą ich pracę . Ponadto w erze informacji wysoko ceniona jest umiejętność posługiwania się wszelkimi nowoczesnymi urządzeniami oraz znajomość języków obcych . Obecnie upowszechnia się podejmowanie dwu kierunków studiów lub specjalizacji , względnie jednego kierunku studiów i wybranego kursu zawodowego , co powoduje , że osoba tak wykształcona może wybierać pracę spośród kilku ofert , ponieważ jest do nich przygotowana .	Węzłowe problemy edukacyjne współczesnego świata (str.29-37) Dlaczego współczesny Polak powinien znać węzłowe problemy edukacyjne innych państw , w tym pozaeuropejskich ? Współczesna oświata na naszym globie jest nacechowana dużymi kontrastami rozwojowymi . Mają one swoje uwarunkowania historyczne , ekonomiczne , kulturowe i społeczne . W dzisiejszym świecie funkcjonuje ona na zasadzie naczyń połączonych . Jej zapóźnienia i słabości w jednych krajach odbijają się negatywnie na oświacie w innych . Każde państwo ma swoje problemy edukacyjne . Inne są one jednak w krajach rozwijających się oraz średnio i wysoko rozwiniętych . Posiadają swój wymiar lokalny , ogólnopaństwowy , regionalny, kontynentalny i globalny . Jak dotąd każdy kraj rozwiązuje je raczej we własnym zakresie i z różnym skutkiem . Bez ich zgłębienia trudno jest mówić o tym , że oświata w danym państwie została bliżej rozpoznana . W związku z tym , współczesny Polak powinien znać węzłowe problemy edukacyjne innych państw , aby móc porównać je z sytuacją w naszym kraju i spróbować odpowiedzieć na wiele nurtujących go pytań , np. jak dany problem rozwiązano gdzie indziej . Natomiast , w razie zamieszkania w innym kraju , będzie zorientowany , czego oczekiwać od tamtejszej oświaty . W jakim stopniu węzłowe problemy edukacyjne mogłyby być rozwiązywane w ramach ściślejszej współpracy międzynarodowej ? Coraz więcej krajów jednoczy się dla realizacji wspólnych celów , początkowo głównie ekonomicznych . korzyści wynoszone z takiej współpracy powodują , że są one następnie poszerzane , także i o inne dziedziny . Im ściślejsze jest to zespolenie , tym więcej wymaga rezygnacji ze strony poszczególnych krajów członkowskich , z własnych wzorców i rozwiązań , na rzecz przyjętych wspólnie ustaleń . Przykładem tego jest unijna piętnastka . W warunkach jednoczącej się Europy istnieje potrzeba wychowania obywatela rozumiejącego jej problemy i skłonnego do angażowania się w ich rozwiązywanie . Jest to zadaniem oświaty . Jak w warunkach zróżnicowanych uzdolnień i zmotywowania do nauki należy rozumieć równość szans edukacyjnych ? W w/w wymienionych warunkach równość szans edukacyjnych należy rozumieć jako zapewnienie każdemu człowiekowi dostępu do różnych szkół oraz wysiłki władz oświatowych różnych państw w dążeniu do osiągania wysokich efektów kształcenia . Na efekty te składa się wiele czynników , m.in. wartościowa i wymagająca kadra pedagogiczna , odpowiednie warunki lokalowe , wyposażenie w nowoczesne środki dydaktyczne , dobrze zorganizowana praca , zindywidualizowane nauczanie (w niewielkich grupach) , kameralna atmosfera wychowawcza . Obecność tych elementów , w szczególności zindywidualizowania nauczania i wszechstronnej pomocy uczniom „słabym” w pewnym stopniu zapewnia wyrównanie szans edukacyjnych . Dlaczego w warunkach masowej edukacji niezbędne jest również utrzymywanie elitarnych dróg kształcenia ? Każdy kraj potrzebuje elit , które stanowią ludzie zdolni , ambitni , dobrze wykształceni i o wysokich kompetencjach . Ich przygotowanie wiąże się z utrzymywaniem specyficznych dróg edukacji (wydłużonych w czasie i kosztownych) . Czynią to w pierwszym rzędzie najlepiej przygotowane do realizacji tych zadań szkoły renomowane . Wydaje się to sprzeczne z zasadą równych szans edukacyjnych , jest jednak niezbędne . Jakie zadania realizują ogólnopaństwowe ministerstwa edukacji w warunkach zdecentralizowanego zarządzania oświatą ? Zdecentralizowane struktury zarządzania oświatą posiadają głównie kraje o ustroju federalnym i demokratycznym , z rozwiniętymi samorządami . Z punktu widzenia potrzeb przeciętnego obywatela system ten jest bardziej korzystny , niż system oświaty scentralizowanej . Nawet w warunkach dalekiego zdecentralizowania zarządzania oświatą zachowuje się nadal ministerstwo edukacji , spełnia ono bowiem nadal szereg ważnych zadań : kształtowanie polityki oświatowej państwa i czuwanie nad jej realizacją ; przygotowywanie projektów ustaw , a po zatwierdzeniu takowych przez parlament - kontrola ich realizacji ; opracowywanie różnych materiałów , wytycznych , instrukcji i zarządzeń ; rozdzielanie pozostających w jego gestii środków finansowych , w tym ustalanie nagród i stypendiów ; współpraca z samorządami w zakresie spraw oświatowych ; ustalanie podstaw programowych ; nadzór , zwłaszcza prawny i merytoryczny , nad placówkami sektora niepublicznego ; ustalanie egzaminów państwowych i nadzór nad działalnością komisji egzaminacyjnych ; nadzór nad kształceniem i doskonaleniem zawodowym nauczycieli oraz przestrzeganie przepisów regulujących ich stosunku służbowe ; kierowanie reformami edukacyjnymi i koordynowanie badań oświatowych ; inicjowanie i koordynowanie współpracy oświatowej z zagranicą .

System oświatowy . Szkoły początkowe , szkoły I i II stopnia , szkolnictwo wyższe
Obowiązek i przymus szkolny (str.94-99) Dlaczego uczęszczanie do szkoły wiąże się z przymusem ? Upowszechnienie oświaty nie wiąże się tylko z dostępnością do różnego rodzaju szkół , ale też z tzw. obowiązkiem szkolnym , czyli obowiązkiem uczęszczania do szkoły , którego dolną i górną granicę wieku kształcenia , czas trwania i zakres obowiązkowego wykształcenia przewiduje ustawa . Przez wiele lat taki obowiązek nie istniał , jednak rewolucja przemysłowa w XIXw. uświadomiła rządzącym konieczność kształcenia ludzi w celu uzyskania wykwalifikowanej siły roboczej . Współcześnie siły wytwórcze społeczeństw winny charakteryzować się wysokim standardem kwalifikacji oraz wielością i różnorodnością umiejętności . Jest to jednak możliwe tylko w warunkach istnienia odpowiednio wysokiego poziomu powszechnej edukacji . Dlatego też większość państw wprowadziła przymus szkolny w zakresie szkoły podstawowej , a niektóre nawet w zakresie szkoły średniej I stopnia . Dlaczego wydłuża się obowiązek szkolny , obejmując nim również niższą szkołę średnią ? Współcześnie siły wytwórcze społeczeństw winny charakteryzować się wysokim standardem kwalifikacji oraz wielością i różnorodnością umiejętności . Jest to jednak możliwe tylko w warunkach istnienia odpowiednio wysokiego poziomu powszechnej edukacji oraz starannego i intensywnego wyławiania talentów . W drugiej połowie XXw. Niemal wszystkie kraje rozwinięte i średnio rozwinięte podniosły górną granicę obowiązku szkolnego (np. Hiszpania - do 16l. , Holandia - do 17l. , Portugalia - do 15l. , Polska - w nowej konstytucji z 1997r. górną granicę obowiązku szkolnego przedłużono do 18l.) . Ma to służyć z jednej strony zmniejszeniu zjawiska odpadu szkolnego , z drugiej zaś spowodować kontynuowanie nauki przez młodzież nie mającą do tego odpowiednich warunków . Z jakich środowisk w krajach rozwiniętych młodzież najczęściej nie kończy nauki obowiązkowej i dlaczego ? Wydawać by się mogło , że zjawisko analfabetyzmu wtórnego , będącego efektem opuszczenia szkoły przed osiągnięciem minimalnego poziomu obowiązkowego wykształcenia , ma miejsce jedynie w krajach rozwijających się . Tymczasem , np. : w Stanach Zjednoczonych 13% 17-latków i 30% uczniów murzyńskich i pochodzenia latynoskiego nie potrafi biegle czytać ; również 15% Brytyjczyków w wieku 21 lat wykazuje niedostateczne opanowanie umiejętności czytania i pisania w języku ojczystym . Są to przede wszystkim osoby , pochodzące z rodzin , w których występuje niekorzystna sytuacja materialna , mieszkaniowa i wychowawcza oraz niski poziom wykształcenia rodziców . Jaką rolę w wykluczeniach szkolnych młodzieży odgrywają niepowodzenia szkolne ? Jednym z ważnych powodów przerywania nauki szkolnej są niepowodzenia szkolne , spowodowane różnymi przyczynami : tkwiącymi w domu rodzinnym , w szkole i w biopsychicznych właściwościach samego ucznia . W niektórych krajach nawet co trzeci uczeń nie kończy szkoły obowiązkowej . Spora ich część (przeciętnie 10-25%) kończy ją z rocznym lub dwuletnim opóźnieniem . Dane , uzyskane w tzw. ankiecie genewskiej , dowodzą , że ok. 40% uczniów badanych z każdej generacji uczniowskiej opuszcza szkołę przed osiągnięciem minimalnego poziomu obowiązkowego wykształcenia . Spora jej część staje się z czasem wtórnymi analfabetami .	Upowszechnienie kształcenia ponadpodstaw. i jego konsekwencje (str.56-62) Dlaczego współcześnie dąży się do upowszechnienia kształcenia w szkołach średnich i wyższych ? Do początków XXw. Kształcenie w szkołach średnich i wyższych miało przeważnie charakter elitarny . Edukowała się w nich głównie młodzież z lepiej sytuowanych materialnie i prestiżowo warstw społecznych . Sytuacja ta zaczęła się stopniowo zmieniać , najpierw w krajach rozwiniętych . Rozwój gospodarczy i społeczny spowodował zwiększone zapotrzebowanie na kwalifikowane kadry z przygotowanie zawodowym . Postęp naukowy , techniczny i ekonomiczny sprzyjał wzrostowi liczby kształconych osób , w tym pochodzących z rodzin gorzej sytuowanych materialnie . Rynek pracy zgłasza zapotrzebowanie na wyspecjalizowanych fachowców , a tych uzyskuje się tylko drogą kształcenia na wysokim poziomie , czyli w szkołach średnich i wyższych . Z jakimi trudnościami i zagrożeniami wiąże się realizacja upowszechnienia kształcenia w szkołach średnich i wyższych ? Objęcie obowiązkowym nauczaniem cyklu czasowego szkoły średniej I stopnia spowodowało , że wzrosła w niej wydatnie liczba młodzieży mniej uzdolnionej i słabiej zmotywowanej do nauki . Bez dodatkowej pomocy nie będzie ona w stanie podołać normalnym wymaganiom programowym . Grozi to realnie szkole , że może stać się „wylęgarnią” repetentów i frustratów , z których część będzie następnie uchylała się przed dalszym wypełnianiem obowiązku szkolnego . Konsekwencją umasowienia kształcenia w szkole średniej II stopnia i na wyższych uczelniach , zwłaszcza publicznych , jest pojawienie się również w nich znacznego odsetka osób przeciętnie lub słabiej uzdolnionych, lecz np. bardzo pracowitych . Mimo pozytywnego podejścia do nauki , spora ich część wykazuje więc niemałe trudności w rytmicznym realizowaniu obowiązujących wymagań programowych . Przy szerszej skali występowania tego zjawiska i jego nawet ograniczonym tolerowaniu może to doprowadzić do obniżenia poziomu nauczania . Następstwem tego będzie słaba konkurencyjność absolwentów na rynku pracy i ich częste bądź też chroniczne pozostawienie bez zatrudnienia . Zdaniem przedstawicieli tzw. nowej prawicy brytyjskiej program umasowienia edukacji na szczeblach szkoły średniej II stopnia i studiów wyższych doprowadził do obniżenia się prestiżu tych placówek . Dlaczego dąży się do tego , aby współczesne szkoły ponadpodstawowe były pluralne w swej organizacji i profilach kształcenia ? W pluralnej edukacji krajów rozwiniętych każda grupa młodzieży (I - uczniowie zdolni , osiągający wysokie wyniki w nauce , II - średnio uzdolnieni oraz III - przeciętnie zdolni , słabiej zmotywowani do nauki - powinna kształcić się w takich szkołach , cyklach i klasach sprofilowanych , które będą ją najlepiej rozwijać i przygotowywać do przyszłych zadań . Uczniowie z grupy I powinni być przygotowywani do nauki na tzw. długich ścieżkach kształcenia , czyli docelowo na studiach magisterskich , podyplomowych i doktoranckich . Najbardziej właściwymi dla nich są zakłady kształcenia o wysokiej renomie . Uczniowie z grupy II powinni uzyskać co najmniej dyplom ukończenia studiów wyższych I stopnia . Dla nich najwłaściwsze są typowe szkoły maturalne , przygotowujące do tych studiów . Uczniowie z grupy III poprzestają przeważnie na ukończeniu średnich i pomaturalnych szkół zawodowych . Jaką rolę odgrywa we współczesnych szkołach ponadpodstawowych selekcja uczniów ? Praktycznie na każdym etapie nauki wczesne rozpoznanie uzdolnień i zainteresowań uczniów oraz systematyczne badanie ich postępów w nauce stanowi podstawę do dokonywania selekcji , połączonej z kierowaniem danego ucznia do odpowiedniej klasy czy profilu kształcenia . Selekcja , obejmująca absolwentów wydłużonej szkoły podstawowej bądź średniej I stopnia , ma na celu rozmieszczenie większości z nich w odpowiednich typach szkół średnich II stopnia (pozostali będą kontynuowali naukę na niższych szczeblach przygotowania zawodowego) . Nie pozostaje to bez wpływu na ich dalszą edukację , bowiem tylko po tych , które kończą się świadectwem maturalnym będą oni mogli ubiegać się o przyjęcie na studia wyższe . Pozostali pójdą do pracy lub będą kontynuowali naukę w szkołach pomaturalnych . Im wyższy szczebel kształcenia , tym bardziej surowa bywa w nim selekcja , zwłaszcza w szkołach znanych z wysokich wymagań . Masowy charakter mają w zasadzie tylko studia akademickie I stopnia , czyli licencjackie , natomiast kurs II stopnia (magisterski) zaliczany jest już raczej do elitarnych , zaś kurs II stopnia (doktorancki) - do wyraźnie elitarnych . Dlaczego we współczesnych szkołach ponadpodstawowych wzrasta znaczenie doradztwa szkolnego i zawodowego ? Jednym z warunków skutecznego upowszechniania kształcenia w szkołach średnich i wyższych jest rozwój doradztwa szkolnego i zawodowego (np. na tzw. etapach orientacyjno - selekcyjnych we francuskim systemie szkolnym) . Ma ono na celu pomóc młodzieży mającej trudności w nauce w ich przezwyciężaniu oraz w wyborze właściwych dla niej ścieżek dalszego kształcenia .

System oświatowy . Szkoły początkowe , szkoły I i II stopnia , szkolnictwo wyższe - c.d
Rekrutacja kandydatów do szkół średnich i wyższych (str.123-136) Jakie warianty organizacji szkoły średniej występują w państwach Europu Zachodniej ? Pojęcie szkoły średniej jest niejednakowo rozumiane w poszczególnych krajach naszego globu . Ukształtowały go odmienne tradycje edukacyjne . Reformy edukacyjne , przeprowadzone w krajach Europy Zach. po II wojnie świat. , miały na celu m.in. zdemokratyzowanie instytucji szkolnych i upowszechnienie szkolnictwa ponadpodstawowego . W praktyce ukształtowały się trzy koncepcje struktur organizacyjnych szkolnictwa średniego : Francja , Grecja , Hiszpania (po reformie w 1990r.) , Luksemburg , Wlk. Brytania , Włochy - zastosowano dwustopniową szkołę średnią , bazującą w zasadzie na 6-letniej szkole początkowej ; obydwa jej cykle są nierównowartościowe pod względem uzyskiwanego wykształcenia ; w ten sposób szkoły średnie I stopnia stały się w tych krajach szkołami otwartymi dla wielu absolwentów cyklu nauki początkowej ; występuje w nich wspólny 3- lub 4-letni cykl nauki ; jego celem jest danie uczniom solidniejszych podstaw w zakresie wiedzy ogólnej ; Dania , Hiszpania (przed reformą) - utworzono jednolitą strukturę , bez wyodrębniania I cyklu szkoły średniej ; tak zorganizowana szkoła średnia jest dostępna dla wszystkich dzieci i młodzieży w wieku od 7 do 16-17 lat ; 1) Niemcy - powołano tam specjalną instytucję do spraw orientacji szkolnej , mającą na celu selekcje uczniów do określonych typów sekcji i szkół ; dokonuje się tej selekcji już w 10 r.ż. po 4-letniej szkole elementarnej i kieruje uczniów do trzech typów szkół : a) przysposabiającej do zawodu , b) przygotowującej głównie do pracy w sektorze usług oraz c) gimnazjum , stanowiącego podbudowę tradycyjnego liceum ; 2) w Holandii po 7-letniej szkole podstawowej oferuje się uczniom dwie drogi edukacyjne : a) przeduniwersyteckie i ogólne oraz b) różne typy nauczania zawodowego ; 3) zasada wczesnej orientacji , już po szkole podstawowej , funkcjonuje również w Irlandii i Luksemburgu . W wyniku zaleceń władz Unii Europejskiej poszczególne kraje członkowskie ujednolicają stopniowo niektóre standardy edukacyjne , a częściowo również i organizację kształcenia . Na średnim szczeblu nauczania występują trzy podstawowe grupy szkół : wywodzące się z tradycyjnego gimnazjum (np. gimnazjum klasyczne w Niemczech i krajach skandynawskich , licea we Włoszech i Francji , grammar school w Wlk. Brytanii) ; posiadają one wysoki poziom kształcenia i dobrze przygotowują uczniów do studiów wyższych ; preferują kształcenie teoretyczne , a kandydatom stawiają wysokie wymagania ; kładące główny nacisk na wiedzę użyteczną , łącząc ją z wykształceniem ogólnym (np. collegs we Francji , modern schools w Wlk. Brytanii , Realschulen w Niemczech) ; związane z przygotowaniem praktycznym ; w poszczególnych krajach są one różnie nazywane ; trafia do nich młodzież najmniej zdolna i najsłabiej zmotywowana do nauki , dlatego i wymagania stawiane kandydatom nie należą do dużych . Jakie są podstawowe kryteria przyjęć do szkół średnich I stopnia w państwach Europy Zach. ? Zakwalifikowanie do szkoły średniej I stopnia następuje w drodze : egzaminu wieńczącego naukę w szkole podstawowej (np. Włochy , Luksemburg , Dania) ; zdanego pomyślnie egzaminu wstępnego (np. Wlk. Brytania - egzamin ten decyduje nie tyle o przyjęciu do szkoły , ile o jej rodzaju) ; orzeczenia komisji departamentalnej - 1) w Holandii bierze się pod uwagę kondycję fizyczno - zdrowotną , warunki rodzinne , zainteresowania , osiągane wyniki w szkole podstawowej (wszystko w oparciu o zeszyt informacyjny) , wynik egzaminu testowego sprawdzającego stan wiedzy i umiejętności (testy są znormalizowane dla całego kraju) oraz życzenia kandydata i jego rodziców (rozmowa) ; 2) we Francji bierze się pod uwagę dotychczasowe wyniki w nauce , możliwości rozwojowe kandydata oraz życzenia jego rodziców ; bez dodatkowych wymagań (np. Portugalia , Grecja) . Czym różnią się kryteria przyjęć do szkół średnich II stopnia od kryteriów przyjęć do szkół średnich I stopnia ? W zasadzie niczym (patrz wyżej) , przy czym przy naborze kandydatów do szkół średnich II stopnia nie występuje kryterium orzekania komisji departamentalnych . Występują też różnice w tych kryteriach w poszczególnych krajach : w Danii nie ma już żadnych egzaminów po ukończeniu szkoły średniej I stopnia ; w Wlk. Brytanii wyniki egzaminu decydują o tym , czy uczeń będzie mógł kontynuować naukę w szkole średniej II stopnia ; kwalifikują go do tego tylko oceny od A do C (przy 7-stopniowej skali ocen) ; w Holandii i Francji , na drugim etapie szkoły średniej , występują jedynie egzaminy do klas specyficznych ; najczęściej jest to test zdolności muzycznych czy plastycznych . Jakie podstawowe typy szkół maturalnych w europejskich krajach rozwiniętych przygotowują do podjęcia studiów wyższych ? Obecnie można wyróżnić trzy zasadnicze typy szkół maturalnych , tj. : ogólnokształcące , stanowiące swoisty pomost do studiów wyższych ; zintegrowane , oferujące nie tylko kształcenie ogólne , ale także przedzawodowe , a nawet zawodowe ; w zależności od uzdolnień i zainteresowań uczniowie dzieleni są w nich na różne ciągi o różnych treściach i poziomach kształcenia ; równocześnie tworzy się w tych szkołach tzw. klasy równoważne , umożliwiające uczniom zmianę kierunku kształcenia , a nawet przejście do ciągu klas przygotowujących do studiów wyższych ; szkoły takie funkcjonują w zasadzie we wszystkich krajach Europy Zach. (np. comprehensive school w Wlk. Brytanii , Gesamtschule w Niemczech i krajach niemieckojęzycznych) ; techniczne , które uprawniają również do podejmowania studiów wyższych . Dlaczego w większości państw Europy Zachodniej matura stanowi podstawę przyjęć na studia ? W zdecydowanej większości państw Europy Zach. matura daje wolny wstęp na studia wyższe . Przed ukończeniem szkoły podstawowej , a także średniej I i II stopnia uczniowie poddawani są dość trudnym egzaminom . W oparciu o nie jest dokonywana selekcja . W jej wyniku świadectwa maturalne , uprawniające do podjęcia studiów wyższych , uzyskują ci , którzy rokują nadzieję na podołanie obowiązkom studenta . W egzaminach dojrzałości biorą też często udział nauczyciele akademiccy . Również sprawowanie kontroli nad przebiegiem matur przez instytucje o charakterze centralnym sprawia , że ranga matury jest w tych krajach wysoka . Nie ma więc potrzeby dublowania jej egzaminami na studia , jak to ma miejsce w Polsce . zarysowuje się też wyraźnie tendencja do profilowania matur pod kątem kierunku dalszego kształcenia w szkole wyższej (np. Francja , Niemcy , Szwajcaria , Wlk. Brytania) . Jaką rolę w procedurze przyjęć na wyższe uczelnie odgrywają instytucje , do których kandydaci składają dokumenty ? Instytucje te odgrywają rolę pośredników między kandydatem a uczelnią . Np. w Wlk. Brytanii kandydat ma prawo ubiegania się o przyjęcie w 8 uczelniach . Składa on podanie do instytucji zwanej UCAS (Urząd Przyjęć na Uniwersytety i Kolegia) , która z kolei w jego imieniu wysyła kopie podań wraz z załącznikami do wybranych przez niego uczelni . Następnie zainteresowany czeka na oferty . Kandydat nie ma przeważnie bezpośredniego kontaktu z wybranymi szkołami , gdyż korespondencja (oferty , ich akceptacja lub odrzucenie) przechodzi przez UCAS . Ten etap starań trwa ponad pół roku .	Współczesne uniwersytety i wyższe szkoły techniczne (str.114-122) Czym charakteryzował się uniwersytet „klasyczny” ? Uniwersytety rozwijały się w zachodniej Europie od XIIw. , w Europie środkowej i północnej od XIVw. , w obu Amerykach od XVIIIw. , zaś w XIX i XXw. Rozpowszechniły się na całym świecie . Pełny uniwersytet klasyczny (czyli średniowieczny) składał się z 4 wydziałów : teologicznego , filozoficznego , prawniczego i medycznego . Uczelnie tego typu istnieją do dziś i do dziś zachowały w pewnym stopniu wywodzącą się ze średniowiecza strukturę organizacyjno - ustrojową , podział na wydziały i kolegia , system władzy i autonomiczny zarząd . Jakie typy uniwersytetów ukształtowały się w XVIII i XIX w. ? W tym okresie ukształtował się typ uniwersytetu nowożytnego , cechujący się : podporządkowaniem zwierzchności państwa , które go finansowało ; niezależnością od kościołów i związków wyznaniowych ; wprowadzeniem języka narodowego jako wykładowego ; autonomią wewnętrzną ; wolnością nauczania ; swobodą badań . Pełny rozwój uniwersytetu nowożytnego nastąpił w XIXw. Wtedy też wykształciły się jego główne typy : niemiecki - główne cechy uniwersytetów niemieckich to : łączenie nauczania z badaniami naukowymi , przestrzeganie wolności nauki , badań i wykładów , uprawianie tzw. czystej i bezinteresownej nauki , wdrażanie studentów do samodzielnej , twórczej pracy , koncentracja na teoretycznych naukach humanistycznych i matematyczno - przyrodniczych , jako podstawie wyższego kształcenia uniwersyteckiego (nauki stosowane i techniczne oraz nowe dyscypliny specjalistyczne miały być uprawiane przez nieakademickie wyższe szkoły zawodowe i politechniki , które do początków XXw. nie nadawały stopni naukowych , a jedynie dyplomy i tytuły zawodowe) ; o obsadzie stanowisk profesorów zwyczajnych decydowały władze państwowe ; wprowadzono habilitację jako trzeci stopień naukowy i stanowiska tzw. docentów prywatnych ; uniwersytety niemieckie wywarły największy wpływ na uformowanie się tzw. uniwersytetu liberalnego ; angielski - uniwersytety brytyjskie zachowały przeważnie swą tradycyjną strukturę , zbliżoną do średniowiecznej (podział na kolegia jako jednostki organizacyjne o dużej samodzielności , także finansowej , sfederowane w ramach uczelni) ; były bardziej nastawione na edukowanie elity umysłowej kraju , niż specjalistów z wyższym wykształceniem ; dzięki reformom w połowie XIXw. zyskały podstawowe cechy uniwersytetu liberalnego , stając się głównymi ośrodkami rozwoju nauk ścisłych i humanistycznych ; w 1836r. powstał Uniwersytet Londyński , prowadzący m.in. studia stacjonarne na wydziałach uniwersyteckich i politechnicznych oraz studia uzupełniające i egzaminy na stopnie naukowe dla absolwentów uczelni nie mających uprawnień do ich nadawania ; do połowy XXw. uniwersytety brytyjskie nie podlegały ministrowi edukacji ani władzom oświatowym , utrzymywały się głównie z własnych środków , czesnego , fundacji prywatnych oraz dotacji samorządowych i państwowych ; od 1919r. współfinansuje je państwo ; amerykański - uniwersytety w USA , z najstarszym włącznie (1551r.) , były do połowy XIXw. szkołami wzorowanymi na kolegiach angielskich ; nie dawały stopni naukowych , zapewniając jedynie wykształcenie ogólne ; prawnicy , lekarze i nauczyciele byli kształceni poza kolegiami ; pod koniec XIXw. przeprowadzono reformy na wzór niemiecki , w wyniku których powstały instytucje prowadzące studia magisterskie , doktoranckie oraz podyplomowe ; od lat 30-tych XXw. mianem uniwersytetu zaczęto oznaczać tylko te kolegia , które miały w swoim udziale szkoły stopni dyplomowych i prowadziły badania naukowe ; uniwersytety kształtowały się w powiązaniu z potrzebami gospodarki , tworzyły je początkowo osoby prywatne lub zbiorowości lokalne , potem zaczęły powstawać z inicjatywy władz stanowych ; ważną cechą uniwersytetów w USA było to , że poza tradycyjnymi wydziałami miały także wydziały politechniczne , w skład których wchodziły kolegia i szkoły o charakterze wyższych szkół zawodowych ; w ten sposób ukształtował się wielostopniowy system studiów . Jakie wzorce i wartości wniosły do uniwersytetów nowożytnych uczelnie USA ? Przekształcenia i innowacje przeprowadzone w uniwersytetach USA w XIXw. wywarły niemały wpływ również i na kształtowanie się uniwersytetu w Europie . Wniosły one następujące wzorce i wartości : zmieniona struktura organizacyjna (uniwersytety miały też wydziały politechniczne) ; zmiana proporcji funkcji naukowych i dydaktycznych (przewaga badań naukowych) ; wielostopniowy system studiów (dyplom , licencjat , magisterium , doktorat) ; punktowany system ocen ; możliwość indywidualnego programu studiów ; różne typy studiów (stacjonarne , wieczorowe , zaoczne , podyplomowe , doktoranckie) ; modernizacja procesów dydaktycznych i aparatury naukowej . Gdzie powstał i czym charakteryzował się model uniwersytetu liberalnego ? Model uniwersytetu liberalnego dominował w Europie do połowy XXw. Największy wpływ na jego ukształtowanie wywarły nowożytne uniwersytety niemieckie . W większości charakteryzował się on takimi samymi cechami , co uniwersytet niemiecki , czyli : łączeniem nauczania z badaniami naukowymi , przestrzeganiem wolności nauki , badań i wykładów , uprawianiem tzw. czystej i bezinteresownej nauki , wdrażaniem studentów do samodzielnej , twórczej pracy , koncentracją na teoretycznych naukach humanistycznych i matematyczno - przyrodniczych , jako podstawie wyższego kształcenia uniwersyteckiego , a przede wszystkim niezależnością od kościołów oraz związków wyznaniowych i ideowych , autonomią wewnętrzną , wolnością nauczania i swobodą badań . Co krytykuje się przede wszystkim w działalności współczesnych uniwersytetów ? U podstaw kształtowania się współczesnego uniwersytetu legły sprzeczne często wymagania im stawiane : rozwinięte badania naukowe , solidna wiedza ogólna , realizacja zleceń rynkowych i przygotowanie zawodowe młodzieży , nierzadko na 2 kierunkach studiów . Utrzymanie solidnego poziomu badań wymaga dużych nakładów finansowych , stąd uniwersytety muszą podejmować odpłatne zlecenia naukowe i dydaktyczne , oferowane im przez sfery produkcji i usług , co wikła je w sprawy wdrożeń i rozwiązań praktycznych . Ponadto rynek zainteresowany jest w kształceniu wyspecjalizowanych fachowców , w związku z tym uniwersytet musi rezygnować z rozwijania tylko umysłów studentów , a również przygotowywać ich do podejmowania zadań , również o charakterze praktycznym . Uniwersytet współczesny stara się pogodzić te ważne zadania poprzez różnicowanie badań naukowych i zadań dydaktycznych , koncentrując się na ich realizacji w wyspecjalizowanych komórkach wewnętrznych . Które z reprezentowanych przez współczesne uniwersytety wartości należy uznać za cenne i dlaczego ? Mimo dokonywujących się przeobrażeń , uniwersytety zachowują nadal cenne wartości , ukształtowane nierzadko w ciągu długich lat istnienia . Wśród nich należy wymienić : etos uczonego i badań naukowych - uniwersytety są nadal przewodnią siłą , kształtującą stan nauki w danym kraju ; tradycje obrzędowości i samorządności (w tym autonomii uczelni) - obrzędowość sprawia , że uniwersytety są swoiście odmienne od innych uczelni , zaś samorządność daje uniwersytetowi prawo do samostanowienia o swoich sprawach (przynajmniej w większości) ; wolność głoszenia nauki i swobodnego ścierania się różnych poglądów - dzięki temu następuje rozwój nauki , a jednocześnie mogą obok siebie koegzystować różne stanowiska w danej kwestii .

Szkolnictwo alterantywne w poszukiwaniu nowych rozwiązań organizacyjnych i programowych

Reformy programowe w szkołach podstawowych i średnich (str.63-75) Jakie zmiany obserwuje się we współczesnym kształceniu ogólnym i z czego one wynikają ? Człowiek współczesny winien odznaczać się m.in. : gruntownym wykształceniem , dużymi kompetencjami , inicjatywnością , rozumieniem rzeczywistości , w której żyje , zaangażowaniem zawodowym i społecznym , tolerancją , myśleniem innowacyjnym , otwartością na potrzeby innych i ukształtowanym systemem wyznawanych wartości . Współczesna szkoła ogólnokształcąca powinna dać uczniom solidne podstawy wiedzy ogólnej , która narasta lawinowo na skutek szybkiego postępu naukowego , przy czym nie chodzi tu o „wtłaczanie” do głów jak największej ilości informacji , lecz zdobycie umiejętności szybkiego docierania do nich i ich operatywnego przekształcania dla określonych potrzeb . Wartościową wiedzę posiada nie ten , kto zapamiętał sporo i wie niemało , lecz ten , kto wiele rozumie z tego, czego się nauczył i potrafi z owych przemyśleń oraz umiejętności zrobić właściwy użytek . I takie właśnie sprawności ma wykształcić w uczniach współczesne kształcenie ogólne . Jakie tendencje występują we współczesnych reformach programowych ? Obecne reformy programowe charakteryzują : wzrost rangi wiedzy ogólnej w kształceniu , w tym zawodowym ; rozszerzenie samego pojęcia „kształcenie ogólne” poprzez większe nasycenie go elementami wiedzy społeczno - ekonomicznej , technicznej i praktycznej ; częściowe zacieranie poprzednich podziałów między poszczególnymi typami nauczania (ogólnokształcącym , technicznym i zawodowym) ; zacieranie progów programowych między niektórymi szczeblami kształcenia , jak np. szkołą początkową i niższą szkołą średnią ; zwiększenie w programach : nauki języków obcych , technik komputerowych , podstaw elektroniki , informatyki i technologii przetwarzania danych , podstaw nowoczesnego wychowania obywatelskiego oraz przysposobienia do życia w rodzinie i społeczeństwie , treści regionalnych i lokalnych , ważnych problemów międzynarodowych i globalnych , jak ekologia , rabunkowa eksploatacja zasobów ziemi, idea europeizmu itp. zróżnicowanie czasu realizacji poszczególnych cyklów kształcenia (długie , przyspieszone , szybkie) z tendencją do ich doraźnego skracania i częstszego ponawiania (kursy renowacji wiedzy, studia podyplomowe) uznanie drożności pionowej za ważną dyrektywę przy opracowaniu programów szkolnych , a drożności poziomej za pomocniczą , ułatwiającą zmianę obranego kierunku specjalizacji ; odchodzenie w edukacji od nauczania wąskospecjalistycznego , na rzecz kształcenia szerokoprofilowego ; odchodzenie od nauczania oddzielnych przedmiotów na rzecz syntetyzowania wiedzy z pokrewnych dyscyplin i jej podawania w formie zblokowanej ; podział na treści niezbędne i obowiązkowe (podstawy programowe) oraz na te do wyboru , czyli stanowiące ich obudowę ; duże zróżnicowanie programowych profilów i wariantów nauczania ; tworzenie nowych modeli kształcenia z uwzględnieniem : aktualizowanych katalogów zawodów i specjalizacji , modułowego układu treści kształcenia , określania standardów kwalifikacyjnych uczniów , m.in. w oparciu o wymagane normy jakości towarów i usług ; preferowanie w kształceniu zawodowym ściślejszego współdziałania szkół z zakładami pracy ; kładzenie większego nacisku (również w przygotowaniu zawodowym) na kształtowanie pożądanych cech osobowych ucznia i potrzebnych mu umiejętności społecznych , w tym w zakresie kontaktów interpersonalnych ; ciągła aktualizacja i weryfikacja treści , będące wynikiem szybkiego dezaktualizowania się wiedzy . Z czego wynikają tendencje współczesnych reform programowych ? Tendencje współczesnych reform programowych wynikają z przyjętych celów oraz koncepcji i organizacji kształcenia w danej szkole . Ponadto , w obecnych reformach programowych inaczej postrzega się rolę średniej szkoły ogólnokształcącej . Do niedawna miała ona niemal wyłącznie przygotowywać do podjęcia studiów wyższych . Obecnie uważa się , że powinna również przysposobić do pracy zawodowej . Świadczy to o zbliżeniu kształcenia ogólnego i zawodowego . Co rozumiesz pod pojęciem „podstawy programowe” ? Ustawa polska o systemie oświaty z 1995r. określa podstawy programowe jako „obowiązkowe na danym etapie kształcenia zestawy treści nauczania oraz umiejętności” . Inaczej mówiąc - podstawa programowa to niezbędne kompendium wiedzy potrzebnej do dalszej nauki i przydatnej w dorosłym życiu . Obejmuje ona treści wspólne i obowiązkowe dla wszystkich uczniów . Dlaczego podstawy programowe zostały wprowadzone do nauczania szkolnego ? W oparciu o podstawę programową (choć ona sama nie wystarcza) można konstruować konkretne programy nauczania . Zawarte w niej treści obligatoryjne mają tworzyć solidną bazę dla wykształcenia ogólnego , umożliwiają zachowanie ciągłości kształcenia w zakresie tych samych dyscyplin , zapewniają dostęp do różnych zawodów w przyszłości oraz ułatwiają zmianę szkoły . Podstawa programowa umożliwia też ustalanie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych . Jakie kryteria stosuje się najczęściej przy obudowie treściowej podstaw programowych ? Dzięki różnorodnym formom obudowy podstawy programowej programy szkolne nie są sztywne i zunifikowane , zaś nauczyciele mają możliwość bardziej elastycznej i twórczej realizacji programu . Kryterium , stosowanym przy obudowie podstaw programowych , są zazwyczaj potrzeby środowiska , zainteresowania uczniów oraz nauczycieli . Treści te stwarzają podatny grunt do aktywizacji rodziców i samorządów lokalnych . Dlaczego integruje się wiedzę z pokrewnych przedmiotów , podając ją w blokach programowych? Integrowanie wiedzy z pokrewnych przedmiotów ma uwolnić programy od niepożądanego wpływu przedstawicieli dyscyplin szczegółowych na dobór treści , wyeliminować zbędne wiadomości i zahamować ich dalszy dopływ jako niecelowy z punktu widzenia autentycznych potrzeb edukacyjnych . Wszelkie próby przezwyciężenia dezintegracji treści nauczania ułatwiają zbudowanie programu scalającego różne dziedziny wiedzy z „całościowym” wychowaniem człowieka . Łączenie treści interdyscyplinarnych w bloki wymaga respektowania określonych zasad , m.in. korelacji , koncentracji i egzemplaryczności . Ich stosowanie oznacza , że przedmioty łączone w jeden blok powinny mieć wspólne elementy , skupiać się wokół jednej głównej dziedziny i opierać na ideach przewodnich . Przykłady bloków programowych : USA - bloki służą zazwyczaj uczniom o zróżnicowanym poziomie uzdolnień i zaangażowania w nauce ; występują np. w szkole średniej II stopnia : akademicki (przygotowuje do podjęcia studiów wyższych), ogólny (łączy przedmioty ogólne z zawodowymi) i zawodowy (przygotowuje do zawodu) ; Niemcy - system preferujący rozwój zainteresowań i uzdolnień uczniów FEGA , wyróżnia się w nim bloki : zaawansowany (F) , rozszerzający (E) , podstawowy (G) i dodatkowy (A) ; Dania - duży nacisk kładzie się na dyferencjację , czyli różnicowanie nauczania w celu dostosowania go do indywidualnych potrzeb ucznia ; w ramach jednej lub kilku klas formuje się grupy , np. według zdolności bądź zainteresowań i uczy je na podstawie specjalnie opracowanych bloków programowych .

Koncepcje szkoły przyszłości (str.235-241) Podaj obszary ocen współczesnej szkoły (krytyka) . W jednej ze swych publikacji Cz. Kupisiewicz podaje w sposób syntetyczny krytykę współczesnej szkoły . Mówi o następujących obszarach ocen : objawów zewnętrznych - znaczna liczba uczniów przeżywa stresy i stany lękowe ; pracują oni przez szereg godzin , masowe stały się korepetycje , wzrasta liczba niepowodzeń szkolnych ; aktywność nauczyciela dominuje nad uczniwską , oceny są nieobiektywne i nie motywują ucznia do pracy ; dydaktycznym - uczenie się jest procesem wymuszonym ; opanowuje się wiadomości , a nie umiejętności ; nauczanie jest bez reszty podporządkowane ocenianiu , oceny są nieadekwatne ; biofizjologicznym - stresy blokują działalność twórczą uczniów ; szkoła faworyzuje typ uczenia werbalno - abstrakcyjnego ; socjopedagogicznym - znaczenie mają tylko osiągnięcia poznawcze uczniów , na margines zepchnięto ich emocje i całą sferę wolicjonalną ; tłumi się w wychowankach wiarę we własne siły i przejawy samodzielności , rodzi niepewność i lęk , przyzwyczaja do szablonowego myślenia i działania ; nauczyciel musi spełniać wiele ról , nie zawsze będąc do ich pełnienia przygotowanym ; społeczno - politycznym - szkoła przyczynia się do utrwalania istniejących podziałów społeczno - politycznych ; zbyt wcześnie i rygorystycznie dzieli się kształcenie na ogólne i zawodowe , rozdziela świadectwa i dyplomy wyznaczające późniejsze role społeczne , w związku z czym uprzywilejowaniu uzyskują dodatkowe przywileje ; fenomenologicznym - nauczanie niesłusznie utożsamia się w szkole z uczeniem się ; rosną koszty kształcenia , przy czym znaczną ich część przerzuca się na barki rodziców ; szkolną edukację pozbawia się często związku z problemami codziennego życia i aktualnymi problemami społeczno - politycznymi , gospodarczymi i kulturalnymi . Jakie są główne założenia szkoły przyszłości ? Głównym celem nauczania i wychowania realizowanym przez szkoły przyszłości ma być dążenie do harmonijnego i wszechstronnego rozwoju każdego ucznia pod względem umysłowym , społeczno - moralnym , estetycznym i technicznym . Zakłada się , że szkołę przyszłości charakteryzować będą następujące właściwości : szanse edukacyjne dzieci staną się bardziej wyrównane ; kształcenie zawodowe przesunięte zostanie na wiek późniejszy ; zwiększy się rola pozaszkolnych instytucji edukacyjnych , ośrodków kształcenia na odległość ; nauczanie będzie silniej zindywidualizowane ; stopniowo pocznie zanikać sztywny podział na zajęcia szkolne i pozaszkolne ; edukacja będzie stanowić formę inwestycji w siebie i służyć będzie pełnemu rozwojowi . Scharakteryzuj główne nurty szkół alternatywnych . O edukacji alternatywnej mówi się wtedy , gdy stwarza ona możliwości wyboru między co najmniej dwiema drogami uczenia się człowieka . Szkolnictwo alternatywne powstało w latach 60-tych naszego wieku w Stanach Zjednoczonych . Placówki tego typu wyrosły na gruncie środowisk zainteresowanych niesieniem pomocy dzieciom zaniedbanym materialnie i społecznie . Początkowo ruch edukacji alternatywnej rozwijał się w szkolnictwie prywatnym , następnie także w publicznym . Bezpośredni bodźcem , który przyczynił się do powstania i rozwoju szkół alternatywnych była krytyka dotychczasowej szkoły . Rzecznicy szkoły alternatywnej żądają jednak nie tyle likwidacji konwencjonalnej szkoły , ile jej permanentnej zmiany , polegającej na otwarciu jej na to , co nowe , twórcze , co pobudza uczniów do samodzielnej i twórczej aktywności , rozwija ich zainteresowania i zaspokaja potrzeby emocjonalne i intelektualne - słowem sprzyja wielostronnemu rozwojowi dzieci . Wolne szkoły typu Waldorf - Autorem koncepcji teoretycznej był Rudolf Steiner . Najlepszy rozwój tych szkół nastąpił w Niemczech . Szkoły waldorfskie opierają się na współpracy rodziców , nauczycieli i uczniów . Nie posiadają dyrektora , zarząd ma charakter kolegialny . Wszyscy nauczyciele są opłacani na tym samym poziomie . O treściach i metodach nauczania decydują potrzeby , zdolności i możliwości uczniów . Materiał dydaktyczny służy przede wszystkim wspieraniu rozwoju ucznia , objaśnianiu jego własnych przeżyć i uwrażliwianiu spostrzegania . Nie stosuje się żadnych form selekcji (brak ocen cyfrowych) . Szczególny nacisk kładzie się na działalność artystyczną . Ważną rolę odgrywa eurytmia - sztuka ruchu , wyrażającego życie wewnętrzne człowieka i jego stosunek do wszechświata . Istota układu treści polega na ciągłym nauczaniu jednego przedmiotu przez okres kilku tygodni , po czym następuje zmiana przedmiotu . Najważniejszą rolę w procesie przekazywania wiedzy stanowi nauczyciel , uczący wszystkich przedmiotów (nie korzysta się z podręczników) . Dzieci specjalnej troski uczą się razem ze sprawnymi rówieśnikami . Szkoły wg koncepcji Marii Montessori - Najbardziej popularne są we Francji , Holandii , Niemczech, Szwajcarii i Włoszech . Powstają na ogół z inicjatywy rodziców . Nauczanie odbywa się w trzech grupach wiekowych (4-5l. , 6-9l. , 10-12l.) . Każdą grupę prowadzi nauczyciel , którego zadaniem jest towarzyszenie uczniom w rozwoju i pomoc im . Nie ingeruje on w indywidualną pracę uczniów , koryguje jedynie błędnie realizowane zadania . Ponadto prowadzi obserwację , wnioski notuje w specjalnych dzienniczkach . W ten sposób unika się ocen punktowych i tradycyjnych form selekcji , co sprzyja rozwojowi motywacji u uczniów . Uczeń pracuje indywidualnie , we własnym tempie , przy czym dba się o to , aby uczeń zawsze kończył rozpoczęte zadania . Ważną rolę w kształceniu odgrywają pomoce dydaktyczne , pogrupowane w zależności od funkcji , jaką pełnią oraz bezpośredni kontakt z naturą . Szkoły Celestyna Freineta - Szkoła ta jest w istocie swej szkołą dla ludu , dla dzieci robotniczych . Ma za zadanie stworzenie dzieciom warunków rozwoju i możliwości ujawnienia ich potencjału twórczego . Dużą rolę w kształceniu przypisuje się środkom dydaktycznym (klasyczny przykład - drukarnia szkolna) . Ważna jest swobodna ekspresja twórcza . Klasy nie są audytoriami , ale stają się laboratoriami pracy fizycznej, intelektualnej i społecznej . Uczniowie opracowują swobodne teksty , wzbogacają je w toku pracy zespołowej , sporządzają gazetki szkolne , prowadzą korespondencję międzyszkolną . Duże znaczenie odgrywa tzw. spółdzielnia szkolna (wypróbowywanie technik pracy , stosowanie samodzielnej i kolektywnej pracy oraz jej planowania , ocena wyników) . Zamiast pojedynczych ocen uczniowie uzyskują sprawności oraz dyplomy . Każdy ma wpływ na dobór zajęć i szansę uzyskania sukcesu . Nauczyciele pełnią w większym stopniu rolę doświadczonych partnerów niż zwierzchników . Jakie zarzuty wysuwa się pod adresem szkół alternatywnych ? Szkołom steinerowskim zarzuca się m.in. : dominację metod podających ; ograniczanie poznawania realnego świata przez uczynienie nauczyciela jedynym źródłem dostarczania wiadomości ; elitaryzm ; pajdocentryzm (skupienie władzy w rękach „młokosów”) i fasadowość (stwarzanie efektownych pozorów) ; niezgodność hasła przygotowania uczniów do życia z realizacją w warunkach bardzo odległych od realnego życia . Koncepcji M. Montessori zarzuca się m.in. : niedocenianie roli zabawy w wychowaniu ; schematyzm (np. w wykorzystaniu środków dydaktycznych) ; brak miejsca na swobodną twórczość , rozwój wyobraźni i spontaniczność .

Szkolnictwo alterantywne w poszukiwaniu nowych rozwiązań organizacyjnych i programowych - c.d.
W poszukiwaniu optymalnych rozwiązań organizacyjnych i programowych (str.346-353) Co może kryć się pod pojęciem „najlepsza szkoła” ? Najczęściej pod pojęciem „najlepsza” kryje się skuteczność edukacyjna . Ale może przecież być też najlepszą szkołą dla ucznia taka placówka , w której uczy się bez stresu i gdzie jest on traktowany godziwie jako podmiot . Może być najlepsza szkoła i dla nauczycieli - stawiająca im wysokie wymagania kompetencyjne i etyczne , ale zapewniająca także dobre warunki pracy . Podaj przykłady interesujących rozwiązań organizacyjnych i programowych w poszczególnych systemach edukacyjnych . Belgia - elastyczny system kształcenia językowego oparty na wzajemnym szacunku - kraj podzielony jest na trzy strefy językowe (flamandzki , francuski i niemiecki) , każda z tych grup językowych posiada pełną autonomię kulturową i równość językową ; treści obu kultur mają zapewnione stałe miejsce we wspólnym edukacyjnym kanonie wykształcenia ogólnego ; szkolnictwem kieruje dwóch ministrów edukacji narodowej (fr. i niem. , flam.) ; Francja - instytucja otwierająca dzieci i młodzież na świat kultury i sztuki - Centrum Pompidu - ośrodek kultury , zajmujący się edukacją ; znajdują się tam : biblioteka publiczna , Instytut Poszukiwań i Koordynacji Akustycznej (eksperymenty w przestrzeni dźwiękowej) , Muzeum Narodowe Sztuki Współczesnej, ośrodek filmowy (filmy eksperymentalne i o sztuce) ; Celem wszystkich zabiegów , mających miejsce w atelier Centrum , jest uczenie myślenia , wyrabianie wrażliwości i zrozumienia praw rządzących światem sztuki ; Szkocja - szkoła elementarna w Johnstone k. Glasgow , znana ze względu na swoje osiągnięcia w dziedzinie sztuk pięknych - sztuki piękne stanowią centrum programu nauczania ; cała szkoła jest udekorowana pracami artystycznymi dzieci , pomysłów dostarczają kontakty werbalne z nauczycielami (interesujące rozmowy sprzyjają powstawaniu twórczych idei) ; już od pierwszej klasy kształci się dzieci w zakresie muzyki (śpiew , rytmika , gra na perkusji) , istnieje chór i orkiestra ; w starszych klasach rozpoczyna się gra na wybranym instrumencie ; dzieciom stawia się wysokie wymagania w zakresie nauki ze wszystkich przedmiotów , ale nie mają z tym problemów (wzmacnianie pozytywne , wiara we własne siły , sukcesy) ; Holandia - Holendrzy stawiają na pierwszym miejscu umiejętność porozumiewania się w językach obcych : angielskim , niemieckim i francuskim ; nauka polega nie na tłumaczeniu tekstów , lecz na konwersacji i dyskusji w języku obcym ; na wszystkich poziomach kształcenia zachęca się uczniów , by nowym językiem porozumiewali się w życiu codziennym ; również w matematyce osiągnięto ciekawe rozwiązanie - występuje tu ona jako nauka funkcjonalna , realistyczna , matematyka konkretów ; matematyka realistyczna rezygnuje z hierarchicznego porządku nauczania ; Japonia - instytucja dobrze zorganizowana , w której nauczyciele i uczniowie stanowią zwarty zespół realizujący systematycznie podstawowe zadania ; obowiązkiem uczniów i nauczycieli jest utrzymywanie szkoły w czystości , poświęcają na to codziennie trochę czasu ; klasy są podzielona na grupy , które na zmianę sprzątają klasy , korytarze , toalety i inne pomieszczenia ; niektóre szkoły utrzymują ogródki szkolne ; Niemcy (RFN) - siłą szkolnictwa niemieckiego są nauczyciele (studia dwukierunkowe + pedagogiczne , pozytywna selekcja) ; w gimnazjum uczniowie dowiadują się na początku roku o terminie i zakresie sprawdzianów , dostają wykaz przedmiotów i obowiązek ułożenia samodzielnie planu lekcji ; zintegrowana szkoła ogólnokształcąca jest szkołą całodziennego pobytu , jest otwarta na środowisko , ma za zadanie rozwijanie i rozszerzanie kompetencji społecznych i poznawczych uczniów , istotną częścią programu wychowawczego jest wspólne spożywanie obiadu przez uczniów i nauczycieli ; dwa popołudnia w tygodniu przeznacza się na wspólne prace - udział w nich jest obligatoryjny , uczniowie sami planują tę pracę ; Szwecja - najbardziej komfortowe warunki nauki - przez wiele lat nie poddaje się uczniów ocenie , w klasach wyższych mogą wybierać przedmioty dodatkowe ; w każdej szkole funkcjonuje doradca ds. nauki i zawodu ; szkoła jest bezpłatna , uczniowie otrzymują zasiłek bez względu na wysokość dochodów rodziców , a także obiady , książki i pomoce dydaktyczne ; uczniowie nawet już w szkole podstawowej mogą brać „urlop dziekański” (również telefonicznie) ; jeśli uczeń ma kłopoty dydaktyczne , to wprowadza się program indywidualny , potem następuje zwiększenie godzin z przedmiotu , z którego jest dobry , a redukcja godzin z przedmiotów , w których ma problemy - w ten sposób nauczyciel jest zawsze przyjacielem ucznia ; ucznia słabego zawsze się wspiera ; kar jest niewiele , największą jest zakaz przyjścia do szkoły ; Stany Zjednoczone - nowatorski program Arts PROPEL - funkcjonuje we wszystkich szkołach średnich Pittsburga ; istotnym elementem edukacji są przedmioty artystyczne , uczniowie kształcą się w zakresie muzyki , sztuk plastycznych i twórczego pisania ; kluczowe zadanie ma teka zawierająca projekty prac danego ucznia (wszystkich) , na zajęcia są zapraszani rodzice i przyjaciele uczniów ; w zakresie twórczego pisania uczniowie otrzymują zadania skłaniające ich do wykorzystywania własnych doświadczeń i własnej wyobraźni ; w większości amerykańskich szkół średnich obowiązuje fakultatywność programowa , tzn. szkoły oferują młodzieży przedmioty do wyboru , obligatoryjnych jest niewiele (np. historia Stanów Zjednoczonych) .

Nauczyciel i jego zawód
Nauczyciel i jego zawód (str.76-93) Jakie są współczesne priorytety w kształceniu nauczycieli i z czego one wynikają ? Do priorytetów polityki oświatowej UE należy m.in. ukształtowanie nowego modelu nauczyciela , który powinien : legitymować się wykształceniem akademickim i znajomością co najmniej dwu języków obcych ; być w pierwszym rzędzie „specjalistą” od możliwie wszechstronnego rozwoju osobowości i umysłowości ucznia , a szczególnie od wykrywania jego uzdolnień i zainteresowań oraz umiejętnego stymulowania ich rozwojem ; przekazywać mu wiedzę w oparciu o najnowsze osiągnięcia nauki ; uczyć się innowacyjnie i umiejętność tę kształtować u swoich wychowanków ; szybko , racjonalnie i tolerancyjnie reagować na to , co nowe i twórcze ; pobudzać uczniów do aktywnego podejścia do zdobywanej przez nich wiedzy , umiejętności jej przetwarzania dla określonych potrzeb oraz stawiania i rozwiązywania problemów ; posiadać umiejętność korzystania z nowych technik i środków informatycznych , a także skutecznego wdrażania jej młodzieży ; stale aktualizować i poszerzać wiedzę uczniów o kwalifikacjach wymaganych na rynku pracy ; aktywnie działać w środowisku lokalnym i na rzecz jego samorządnej społeczności . W przygotowaniu zawodowym nauczycieli odchodzi się od wyłącznej specjalizacji przedmiotowej na rzecz kształtowania organizatora i nowoczesnego wychowawcy . Ma on m.in. uczyć młodzież , jak zdobywać wiedzę i wskazywać różne strategie uczenia się . Łączy się to z umiejętnością rozpoznawania przez niego i diagnozowania potrzeb , rozwijania zainteresowań samokształceniowych swoich wychowanków oraz kształtowania nawyków ich sprawnego i skutecznego działania . Istnieją trzy główne orientacje w edukacji nauczycielskiej : technologiczna - preferująca sprawności w realizacji zadań zawodowych ; funkcjonalna - związana z kształtowaniem funkcjonalnej użyteczności wiedzy ; humanistyczna - która źródeł osiągnięć nauczycielskich upatruje w ich uwarunkowaniach osobowościowych . Istnieją trzy grupy modelowe przygotowania zawodowego nauczycieli . Polegają one na : pierwszeństwie wiedzy teoretycznej nad praktyczną (Niemcy) ; równoległości tego kształcenia (większość krajów) ; pierwszeństwie poznania praktycznego nad teoretycznym (najmniej popularny) . Czym różni się rekrutacja kandydatów na studia nauczycielskie w Polsce i wybranych krajach rozwiniętych ? Jedne kraje stosują obostrzone kryteria doboru kandydatów przy wejściu na studia , a inne przy ich staraniach o uzyskanie pracy . W pierwszym przypadku odbywa się to przeważnie w drodze egzaminu wstępnego , ustalenia przez uczelnie liczby miejsc na studiach nauczycielskich (Anglia , Walia , Belgia , Dania , Holandia, Irlandia , Luksemburg , Niemcy , Szwecja) lub egzaminu konkursowego (Francja) . Dania - do zakładów nauczycielskich kieruje się tylko tych absolwentów szkoły średniej , którzy ukończyli ją z wynikiem bardzo dobrym ; Francja - kandydaci na I rok studiów są przyjmowani na podstawie dossier , czasem pracy pisemnej i rozmowy wstępnej ; w ciągu pierwszego roku nauki przygotowują się do konkursu sprawdzającego ich kwalifikacje do wykonywania zawodu ; Szwecja - od kandydatów na nauczycieli klas I-IV wymaga się m.in. uzdolnień muzycznych , gry na instrumencie , umiejętności rysowania i zręczności w przedmiotach praktycznych ; Norwegia , Hiszpania - pierwsze kroki na drodze do zawodu kandydaci stawiają bezpośrednio w szkole ; jeszcze przed podjęciem studiów muszą wykazać się predyspozycjami pedagogicznymi , nie zdają natomiast egzaminów wstępnych ; Wlk. Brytania , Luksemburg , kraje skandynawskie - preferowani są kandydaci dysponujący już pewnym doświadczeniem zawodowym , które zdobyli pracując w instytucjach nie związanych ze szkolnictwem . Do tego dochodzą inne wymagania , jak np. posiadanie obywatelstwa (Belgia , Dania , Francja , Grecja , Hiszpania , Luksemburg , Niemcy , Włochy) czy znajomość języka danego kraju . Ostatnio obserwuje się rozluźnienie ograniczeń dotyczących wstępu na studia nauczycielskie w krajach UE . Polska - na pedagogiczne studia dzienne i zaoczne przyjmowani są absolwenci szkół średnich ; w zależności od kierunku i typu studiów dla kandydatów przewidziane są egzaminy wstępne , rozmowy kwalifikacyjne , a czasami o przyjęciu decyduje kolejność zgłoszeń ; studia zaoczne są odpłatne ; po ukończeniu studiów i uzyskaniu magisterium można poszerzyć lub zmienić kwalifikacje , kończąc studia podyplomowe . Jakie warunki winien spełnić absolwent studiów nauczycielskich w krajach UE , aby mógł uzyskać zatrudnienie w szkole średniej ? Kwalifikacje zawodowe nauczyciel zdobywa zwykle w dwu podstawowych etapach . W każdym z nich mają one inny charakter . W pierwszym uzyskuje jedynie przysposobienie do wykonywania zawodu . Etap drugi jest już przeważnie realizowany w toku pracy szkolnej . Nauczyciel podnosi wtedy , poszerza lub zmienia kwalifikacje (np. poprzez ukończenie studiów podyplomowych) , równolegle towarzyszy temu permanentne doskonalenie zawodowe (o charakterze zorganizowanym lub indywidualnym) . Gdy chodzi o relacje treści ogólnych do pedagogiczno - zawodowych to można wyróżnić dwa podstawowe modele edukacji nauczycielskiej : kształcenie zintegrowane - występuje w przygotowaniu kandydatów do pracy w przedszkolach i szkołach podstawowych , niekiedy też nauczycieli niższych klas szkoły średniej ; efektem jest I stopień wyższych studiów zawodowych ; łączy on specjalizację przedmiotową z pedagogicznym przygotowaniem do pracy szkolnej przez cały czas trwania nauki w uczelni ; kształcenie kolejne - występuje w kształceniu nauczycieli wyższych klas szkoły średniej i szkół średnich (jeśli nie ma podziału na klasy niższe i wyższe) ; ma miejsce w uniwersytetach i innych szkołach wyższych ; pierwszą jego fazę stanowi nauczanie przedmiotowe ; druga jest realizowana w postaci kursu „Podyplomowe świadectwo umiejętności pedagogicznych” (PGCE) , jego celem jest przekazanie zainteresowanym umiejętności nauczania i wychowania , opartych na wiedzy pedagogiczno - psychologicznej i praktyce nauczania w szkołach . W europejskich krajach rozwiniętych nauczycieli szkół podstawowych kształci się najczęściej w cyklu 3-4-letnim . Ich przygotowanie praktyczne odbywa się w placówce nieuniwersyteckiej . W części państw (Belgia , Dania , Hiszpania , Holandia , Niemcy) również nauczycieli niższych klas szkoły średniej przygotowuje się według wzorca przyjętego dla szkół podstawowych . W innych natomiast (Grecja , Irlandia , Luksemburg , Portugalia , Włochy) według stosowanego w wyższych klasach szkoły średniej . We Francji czyni się to według jednego i drugiego wzorca . Czas przysposobienia do pracy w szkołach średnich (gimnazja , licea) trwa ponad 5 lat . Przygotowanie pedagogiczne zaczyna się dopiero po IV roku studiów i wynosi 6-18 mies. Programy studiów uniwersyteckich dla nauczycieli szkół średnich są skoncentrowane na ich przygotowaniu ogólnym i przedmiotowym . Przysposobienie pedagogiczne ma miejsce dopiero na ostatnim roku studiów (Anglia, Walia, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Irlandia) , w ciągu trzech końcowych semestrów (Niemcy) , czterech (Holandia) lub sześciu (Luksemburg) . W Portugalii i we Włoszech uniwersytety nie zajmują się przygotowaniem praktycznym do pracy w szkole . Programy edukacji uniwersyteckiej zawierają (w różnych proporcjach) trzy grupy przedmiotów : ogólne , specjalistyczne (głównie zawodowe) i pedagogiczno - psychologiczne . Praktyka pedagogiczna odbywa się w takim typie i na takim szczeblu szkoły , w którym nauczyciel ma w przyszłości pracować . W niektórych krajach (np. Belgia , Luksemburg) warunkiem zdobycia świadectwa umiejętności pedagogicznych jest przeprowadzenie - po odbyciu praktyki - 2 lekcji ocenianych przez wizytatorów . Istnieje tendencja , aby kadrę pedagogiczną szkół średnich przygotowywać do nauczania przynajmniej dwóch przedmiotów , zaś kadrę szkół podstawowych - wszystkich przedmiotów . Niektórym krajom udało się zrealizować postulat kształcenia wszystkich nauczycieli na poziomie akademickim (Francja , Grecja , Hiszpania , Niemcy , Portugalia , Włochy) .	Dlaczego w państwa UE dąży się do możliwie szybkiej stabilizacji zawodowej nauczycieli ? Status zawodu nauczycielskiego stanowi ważny składnik skutecznego nauczania i istotną kwestię polityki edukacyjnej państwa . Od niego bowiem w dużej mierze zależy , jacy kandydaci trafiają do zakładów kształcenia pedagogicznego , jakiej jakości będzie ich edukacja , a w konsekwencji , jacy będą nauczyciele . Status określa m.in. zakres praw nauczycieli , ich obowiązków , przywilejów i możliwości awansu . Nauczyciel pracuje bardziej efektywnie , jeśli nie ma poczucia zagrożenia , a dzieje się tak , gdy w wyniku własnych doznań jest możliwie szybko stabilizowany w zawodzie . Status nauczycieli określają głównie : ich prawne usytuowanie w danym kraju ; posiadane kwalifikacje ; status zatrudnienia . Regulują je zwykle w całości lub znacznej części przepisy państwowe . W jakim stopniu status prawny i materialny nauczycieli określają jego pozycję w społeczeństwach krajów rozwiniętych ? Spełnienie obowiązujących kryteriów warunkuje uzyskanie przez nauczyciela statusu urzędnika państwowego. Zapewnia on bezpieczeństwo zatrudnienia i uprawnienia emerytalne .Do krajów UE , gdzie nauczyciel może się ubiegać o taki status , należą : Dania , Francja , Grecja , Hiszpania , Luksemburg , Portugalia , Włochy . Natomiast w Belgii , Holandii , Irlandii czy Wlk. Brytanii fakt , że jest się pracownikiem państwowym , nie zapewnia jeszcze statusu urzędnika i stałego zatrudnienia . W niektórych krajach jego zdobycie wiąże się z uzyskaniem stopni zawodowych . Wskaźnikiem statusu i prestiżu zawodu nauczycielskiego oraz stosunku doń ze strony społeczeństwa jest uważana wysokość poborów . Na ogół zarobki nauczycieli porównuje się z pensjami grup zawodowych o podobnym wykształceniu , głównie jednak w przemyśle i w służbie państwowej . W większości krajów UE najwyższe zarobki nauczyciele uzyskują dopiero w wieku 46 lat . Zdaniem nauczycieli większości krajów , ich zarobki odbiegają na niekorzyść od uzyskiwanych przez inne grupy zawodowe , pozostające w służbie państwowej . Wysoką pozycję społeczną (dzięki m.in. stosunkowo wysokim zarobkom) mają nauczyciele w Konfederacji Szwajcarskiej , krajach skandynawskich , Niemczech , Holandii . Czym różni się doskonalenie zawodowe nauczycieli w Polsce i wybranych krajach rozwiniętych ? Dokształcanie i doskonalenie powinny łączyć formy obligatoryjne z dobrowolnymi . zaczynać je należy w punkcie , w którym kończy się kształcenie wstępne i kontynuować przez cały okres pracy zawodowej . Dokształcanie odgrywa ważną rolę w procesie lepszego dostosowania się nauczyciela do istniejących warunków . Zdobywanie nowych specjalizacji i kompetencji zapobiega nierzadko jego bezrobociu , a pogłębianie wiedzy i umiejętności już posiadanych pozwala na lepsze zaspokojenie potrzeb szkoły , w której pracuje . Doskonalenie obejmuje zarówno nauczycieli początkujących , jak i dysponujących niemałym już doświadczeniem zawodowym . Niektóre zbieżności i różnice w doskonaleniu zawodowym nauczycieli w Polsce i innych krajach można zestawić następująco : początkującym pedagogom przydziela się doświadczonych nauczycieli - mentorów , którzy służą im pomocą i radą (np. Niemcy , Wlk. Brytania , USA , również Polska) ; młody nauczyciel pozostaje jeszcze przez jakiś czas pod opieką macierzystej uczelni , która pomaga mu w adaptacji w miejscu pracy i w działalności innowacyjnej (np. Holandia , Portugalia) ; niemal w każdym kraju rozwiniętym działają centra doskonalenia nauczycieli o zasięgi ogólnopaństwowym (Dania , Francja , Holandia , Irlandia , Polska - IDN) lub regionalnym (Grecja , Hiszpania , Holandia , Niemcy , Szwajcaria , Polska - ODN) , ponadto w Niemczech istnieją też miejskie instytuty doskonalenia , prowadzące zajęcia wieczorowe ; dokształcanie i doskonaleniem zawodowym zajmują się wyższe uczelnie pedagogiczne (np. Dania , również Polska) ; zajęcia samokształcące organizuje się także w szkołach pod opieką doradców metodycznych (również w Polsce) ; duże różnice istnieją w zakresie urlopowania nauczycieli dokształcających lub doskonalących się ; np. we Francji nauczyciel może skorzystać z 1 roku urlopu w ciągu całego okresu pracy ; w Szwajcarii po 10-12 latach pracy każdy ma prawo do półrocznego płatnego urlopu dla podniesienia kwalifikacji , mogą się o nie ubiegać również nauczyciele w Austrii , Danii , Hiszpanii i Niemczech ; w Szwecji zamyka się szkoły na 5 dni w roku , przeznaczając ten czas na doskonalenie wszystkich nauczycieli ; oprócz tego w większości krajów nauczyciele mają możliwość skorzystania ze zwolnień 1-2-dniowych oraz ze zniżki godzin pracy ; w Polsce przepisy dotyczące urlopowania nauczycieli dokształcających się są na tyle niesprecyzowane , że urlop szkoleniowy zależy od interpretacji dyrektora szkoły ; różna jest też w poszczególnych krajach kwestia odpłatności za uczestnictwo w formach doskonalenia: w Austrii , Danii , Holandii , Niemczech , Szwajcarii i Włoszech uczestnictwo jest bezpłatne , a częstokroć ponoszone na ten cel koszty bywają zwracane ; w Grecji nauczyciele korzystają z płatnych urlopów szkoleniowych oraz specjalnego stypendium na pokrycie wydatków związanych z nauką ; w Hiszpanii -nauczycielom , którzy odbyli 100 godzin doskonalenia , podwyższa się raz na 6 lat ich pensje ; w Polsce korzystanie z płatnych urlopów szkoleniowych jest utrudnione (mają do nich prawi nauczyciele kierowani na dokształcanie przez szkoły , a te nie zawsze kierują) , natomiast wszyscy mogą ubiegać się o częściowy zwrot kosztów kształcenia w Kuratorium Oświaty lub nadrzędnej jednostce władz lokalnych ; cele , treści i formy organizacji zajęć są zazwyczaj podyktowane aktualnymi potrzebami .

Globalizacja świata współczesnego . Megatrendy rozwoju - wykład
Świat - jakiego już nie chcemy i jaki pożądamy		Charakterystyka typów społeczeństw Kryterium , przyjętym w celu wyznaczenia stadiów rozwoju społecznego i typów społeczeństw , jest praca . Społeczeństwo preindustrialne (przedprzemysłowe , rolnicze) : model panujących stosunków - życie jest grą przeciwko przyrodzie ; sposób życia - rytm życia wyznaczają pory roku ; codzienną aktywność człowieka określa pogoda ; ważna jest utrwalona tradycja i rytuał ; świat zewnętrzny odczuwany jest poprzez nieustanną zmienność żywiołów (powodzie , trzęsienia ziemi , wybuchy wulkanów) ; człowiek skazany jest na drogę wytyczoną przez bogów Ziemi , Niebios , Oceanu ; stosowane środki oraz sposób ich zdobywania - pozyskiwanie dóbr już istniejących - surowców ; cechą tego etapu rozwoju jest zastosowanie siły roboczej w przemysłach wydobywczych ; najważniejsza jest siła mięśni ludzkich i zwierzęcych , najważniejsi są ci , którzy dysponują tężyzną fizyczną ; dominują biologiczne źródła energii ; technologia - pracochłonna ; praca wykonywana jest wg nie zmienianych przez wiele lat reguł . Społeczeństwo industrialne (przemysłowe) : model panujących stosunków - życie jest grą z techniką (z przetworzoną za pomocą maszyn przyrodą) ; sposób życia - rytm życia odmierza zegar ; społeczeństwo przemysłowe jest społeczeństwem organizacji hierarchii i biurokracji , w którym ludzie traktowani są jak rzeczy ; działania pragmatyczne (służące realizacji konkretnych celów); stosowane środki oraz sposób ich zdobywania - u podstaw nazwy tego etapu rozwoju społecznego leżą rewolucje naukowo - techniczne ; XVIII w. - „wiek pary” - wykorzystanie maszyn i urządzeń parowych, pojawia się przemysł , wydobycie jest niezależne od siły ludzkich mięśni ; biologiczne źródła energii zostają zastąpione energią maszyn i urządzeń , co umożliwia wzrost wydajności pracy oraz pojawienie się standardowych wyrobów masowych ; dominuje maszyna , a szerzej technika ; koniec XIX w. - olśniewające postępy chemii i zastosowanie energii elektrycznej , produkcja tworzyw sztucznych, materiałów syntetycznych itp. ; dominuje sektor wytwórczy i przetwórczy ; technologia - kapitałochłonna ; główne instytucje - przedsiębiorstwo , fabryka ; istnieje „pułk” wykwalifikowanych robotników oraz kierujących nimi inżynierów . Społeczeństwo postindustrialne (poprzemysłowe , informacyjne) : model panujących stosunków - gra pomiędzy poszczególnymi ludźmi ; sposób życia - orientacja na przyszłość i dalekosiężne prognozowanie; stosowane środki oraz sposób ich zdobywania - stosowanym środkiem jest informacja ; sposobem zdobywania środków jest przetwarzanie ; dominuje sektor usługowy (wysoko kwalifikowane usługi , inne niż w poprzednich okresach); technologia naukochłonna ; główną instytucją staje się uniwersytet (szkoła wyższa), która ma do spełnienia określone zadania : tworzy wiedzę , która jest głównym bogactwem oraz kształci ekspertów i doradców ; robotników zastępują uczeni, naukowcy , specjaliści najwyższej klasy . Każdemu z tych społeczeństw można przypisać pewien porządek : świat przyrody i porządek naturalny (społeczeństwo preindustrialne) ; świat techniki i porządek techniczny (społeczeństwo industrialne) ; świat społeczny i porządek społeczny (społeczeństwo postindustrialne) . Tym porządkom odpowiada określona zasada kosmologiczna (sposób wyjaśniania zmian , jakie dokonują się w świecie) : społeczeństwo preindustrialne - dominuje zasada przechodzenia od przeznaczenia do przypadku ; zmienność ludzkiego świata tłumaczy się pojęciami : los , przeznaczenie , fatum ; społeczeństwo industrialne - zasadą jest racjonalność i postęp ; człowiekowi towarzyszy wiara , że przyszłość będzie lepsza ; społeczeństwo postindustrialne - świat społeczny żyje w nieustannym strachu i roztrzęsieniu ; ludzkość nie potrafi odpowiedzieć na pytanie , jakie będzie jutro i nie ma pewności , że stworzy lepszy, doskonalszy świat .
Nie chcemy świata , w którym ma miejsce (występuje , obowiązują) :	Pożądamy świata , który cechuje :
totalizm - świat jednorodny , w którym możliwa jest jedynie słuszna droga , decyzje podejmuje wódz i jego otoczenie ; etatyzacja - państwo decyduje o lasach obywateli ; biurokratyzm - urzędnik decyduje o losie obywatela , uprzedmiotowienie , arogancja ; autorytaryzm - ludzi traktuje się jak „śrubki” ; zastój - postęp bez rozwoju , jutro jest takie samo jak dzisiaj ; fasadowość - kłamstwo , paradność , statystyka , która wszystko tłumaczy ; dyscyplina wojskowa - koszarowość , szarość , smutek, kontrola zewnętrzna ; kolektywizm - związany z zatratą tożsamości, istotą jest to , że „my” jest ważniejsze niż „ja” ; partykularyzm - wyrażający się poprzez zestaw przypisanych jednostce ról ; cynizm - co innego głosi się publicznie , a co innego prywatnie ; dyktat - wyraża się przez mocne nakazy i zakazy ; powszechne obowiązywanie - epidemiczne upowszechnianie ; konformizm jasne kryteria - wszystko jest wcześniej rozstrzygnięte; relekcja - zamykanie dostępności , porządek informacyjny ; brak sfery publicznej (to co między rodziną a państwem) - milczenie , samotność ; cierpienie , zniewolenie , uwięzienie , przymus , ból , lęk , rządza gratyfikacja odłożona historycznie - wszystko robi się dla szczęścia następnych pokoleń ; zależność i bezradność	polifoniczność - różnorodność , wielościeżkowość , wybór ; uspołecznienie - wyrażające się poprzez prywatyzację własności , decyzji , kontroli , wolny rynek ; humanizm - podmiotowość , szacunek , godność , obcowanie , dialog ; demokracja - funkcjonują instytucje wyboru, ustanawiania i obowiązywania prawa, poszanowania własności , negocjowania roszczeń ; rozwój - przyszłość staje się nieprzewidywalna ; realizm - prawdziwość , diagnozy , które przedstawiają rzeczywistość , demaskuje się nieprawidłowości ; ufność i samodzielność - punkt ciężkości przenosi się na jednostkę , co wyraża się barwnością , radością , kontrolą wewnętrzną ; indywidualizm i wspólnota - jako sposób na spełnianie tożsamości ; holizm - ma tu miejsce samookreślanie siebie w otwartej przestrzeni społecznej i gra rolami; zaangażowanie - wyrażające się poprzez zmierzanie ku zasadom ; współdziałanie - zalecenia mają „słabą” postać , ma tu miejsce współtworzenie norm ; oferowanie - ostrożność w upowszechnianiu , stosuje się strategię „bąbli” i „grom zmiany”; innowacyjność - krytycyzm , przekraczanie granic ; kryterialność w dochodzeniu do rozstrzygnięć , wielowartościowa logika , otwartość ; otwartość i dostępność sfera publiczna - głos , wymiana ; szczęście , wyzwolenie , przyzwolenie , odwaga gratyfikacja rozłożona - radość i szczęście są udziałem naszym i naszych dzieci pełnomocność i sprawstwo
Globalizacja jako najważniejszy proces współczesnego świata U podstaw globalizacji leżą dwie idee : Idea globalnej wioski Marshala McLuhana zakłada , że świat wskutek rozwoju telewizji , zwłaszcza satelitarnej i kablowej , stanie się wspólnotą . Można powiedzieć , że ta idea realizuje się - niezależnie od miejsca zamieszkania na globie ziemskim można uczestniczyć poprzez telewizję w różnych wydarzeniach na świecie . Rozwój telewizji przybrał takie rozmiary , że człowiek nie jest w stanie kontrolować ilości przekazów telewizyjnych . Powstanie globalnej ekonomii , która dominuje nad rynkami krajowymi czy lokalnymi i która powoduje , że ma miejsce umacnianie się światowych korporacji finansowych czy przemysłowych . Europejskim odpowiednikiem tego procesu jest wprowadzenie wspólnej waluty . Traci na znaczeniu kategoria państwa narodowego , jest coraz mniej użyteczna do opisywania dzisiejszego świata , „kurczącego się” pod wpływem mediów , które nie znają granic . Świat „kurczy się” też pod wpływem procesów integracyjnych , realizowanych w wymiarze ekonomicznym i politycznym . Definicje globalizacji : Anthony Giddens , socjolog ang. , definiuje globalizację jako „intensyfikację stosunków społecznych o światowym zasięgu , która łączy różne lokalności w taki sposób , że lokalne wydarzenia kształtowane są przez zdarzenia zachodzące w odległości wielu tysięcy mil i same zwrotnie na nie oddziałują” . Martin Albrow mówi , że „globalizacja odnosi się do tych wszystkich procesów , w wyniku których narody świata zostają włączone w jedno światowe społeczeństwo - społeczeństwo globalne” . Pod pojęciem „wszystkich procesów” kryją się procesy polityczne , społeczne i kulturowe . Ronald Robertson uważa , że „globalizacja to zespół procesów , które tworzą jeden wspólny świat” . Globalizację można rozumieć dwojako : Proces integracji w wymiarze ekonomicznym - jest to wąskie rozumienie , ponieważ nie uwzględnia działań ludzkich . Proces integracji o charakterze kulturowym - ten proces dokonuje się poprzez hybrydyzację , czyli włączanie elementów jednej kultury do innej kultury (np. restauracje , muzyka itp.) . Zjawiska kulturowe nie są ograniczone przestrzennie . Istnieje też stanowisko godzące oba w/w rozumienia : Globalizacja nie oznacza eliminowania lokalności , nie istnieje żadna sprzeczność między tym , co uniwersalne , a tym, co lokalne . Proces globalizacji jest oceniany nie tylko pozytywnie , niektórzy uważają , że wiąże się z nim wiele niebezpieczeństw . Niemniej świat „stanął otworem” i nie wystarczy ograniczyć się do własnego kraju .		Relacje pomiędzy edukacją a poszczególnymi typami społeczeństw :
				Kategoria :	społ. preindustrialne	społ. industrialne	społ. postindustrialne
		Język :	łacina , greka ;	języki narodowe ;	język angielski .
		Uczniowie :	dzieci elity ;	młodzi ludzie ;	każdy .
		Wiek uczniów :	6 - 20 lat ;	6 - 16 lat (eduk.powsz.);	bez względu na wiek .
		Kto płaci za naukę :	rodzice ;	podatnik ;	uczeń .
		Organizator edukacji :	kościół ;	państwo ;	korporacje .
		Miejsce nauki :	siedziba wiedzy ;	miasta ;	wszędzie .
		Czas nauki :	wzajemnie ustalony pomiędzy nauczycielem a uczniem ;	ustalony przez państwo ;	edukacja może odbywać się kiedykolwiek .
		Źródło progr. naucz. :	nauczyciel ;	państwo ;	potrzeby uczniów .
				System ekonomiczny :	gospodarka tradycyjna ;	tayloryzm (nazwa pochodzi od nazwiska twórcy) - system , który uzależnia bogactwo od wkładu pracy ;	neoliberalizm - system , w którym nie ma prostych zależności między pracą a bogactwem , które jest splotem wielu czynników jednocześnie .
				Megatrendy rozwoju na przykładzie USA Przejście od społeczeństwa przemysłowego do społeczeństwa informacyjnego . Przejście od technologii „siłowej” do ultratechnologii (ultrastyku) - reakcji na nową technologię : zwiększyła się rola telewizji w życiu Amerykanina (ok. 5 godzin dziennie) ; pojawił się ruch terapii grupowej (np. joga , orient) ; reakcją na wprowadzenie w szpitalach sprzętu podtrzymującego życie było powstawanie hospicjów ; centra handlowe stały się miejscem spotkań towarzyskich , ponieważ zaczęły pochłaniać coraz więcej czasu . Przejście od gospodarki narodowej do gospodarki globalnej - wszystkie kraje świata są coraz bardziej uzależnione od innych krajów (państw) , mimo , że każde państwo jest demokratyczne . Przejście od myślenia krótkofalowego do myślenia długofalowego - punktem wyjścia był alarm ekologów dotyczący stanu zasobów środowiska naturalnego ; prawo sytuacji (Mary Fdet) - trzeba rozszerzać zakres produkcji . Przejście od centralizacji do decentralizacji - jej istotą jest to , że następuje proces różnicowania ; zostało odrzucone pojęcie społeczeństwa homogenicznego na rzecz różnorodności ; dobrym przykładem jest Mc'Donald . Przejście od pomocy zinstytucjonalizowanej do samopomocy - zawiodły instytucje państwowe , więc powstały grupy obywatelskie , działające przeciwko agresji , przemocy , pomagające w dostarczaniu żywności osobom starszym , w realizacji edukacji w domu itp. Przejście od demokracji przedstawicielskiej do demokracji uczestniczącej - ludzie chcą decydować o swoim terenie ; więcej ludzi bierze udział w referendach oddolnych niż w wyborach prezydenta ; demokracja przedstawicielska stała się niemodna . Przejście od hierarchii do sieci - zarządzanie przez wiele stuleci przypominało piramidę (u góry decydenci , na dole wypełniający decyzje) ; w drugiej połowie XX w. ten sposób zarządzania stał się nieefektywny ; przykładem zarządzania sieciowego jest ruch AA , typ „waldorfski” (nie ma dyrektora , zarządzają wszyscy nauczyciele) ; model sieciowy - to spotkania , koalicje , taśmy , biuletyny ; instytucje funkcjonują na zasadzie drabiny ; sieci wzmacniają jednostkę .
Megatrendy rozwoju na przykładzie USA - c.d. Przejście z północy na południe - zostało zapoczątkowane przez : przemianę społeczeństwa przemysłowego w informacyjne ; przejście od gospodarki krajowej do ogólnoświatowej ; odrzucenie systemu centralistycznego na rzecz zdecentralizowanego . Przejście od schematu „albo - albo” do wielokrotnego wyboru - od lat 80-tych mamy do czynienia z różnorodnością czyli z rynkowym zdecentralizowaniem : pojawiają się zindywidualizowane style życia ; jest różnorodność produktów spożywczych ; wystąpiła inwazja telewizji ; próbuje się podtrzymać korzenie różnych narodowości .

Polityka edukacyjna państwa na przykładzie Anglii i Walii - wykład
Modele edukacji Edukacja zorientowana elitarnie - Podejście elitarne służy wąskiej grupie ludzi . Stanowi odpowiedź na stratyfikację społeczną (proces rozmieszczania jednostek w systemie społecznym) . Nacisk położony jest na selekcję i przygotowanie politycznych liderów . Edukacja zorientowana elitarnie odpowiada państwu dynastycznemu albo władzy kolonialnej (społeczeństwo rolnicze , preindustrialne) . Aby zostać członkiem elity , trzeba : być „dobrze” urodzonym (arystokracja) ; wykazywać uzdolnienia (merytokracja) ; łączyć w sobie obydwie cechy . Aby wykazywać uzdolnienia , potrzebne jest dobre szkolnictwo i dobry model egzaminacyjny . Proces edukacyjny jest bardzo ważny , jeśli elitę wyłania się w drodze uzdolnień . Cechy modelu edukacyjnego : nauczanie klasyczne , wyraźny status społeczny studentów . Odmiany modelu : elitarność dziedziczna - tyle samo osób rozpoczynających naukę kończy ją ; elitarność merytokratyczna - szeroka podstawa (edukacja elementarna obejmująca wszystkie dzieci) ; po wyłonieniu elity nie ma o co rywalizować ; elitarność pochodzenia z odrębnym systemem egalitarnym - tworzy się dwa odrębne systemy kształcenia . Edukacja zorientowana na potrzeby produkcji - Odrzuca się klasyczny program nauczania na rzecz zaspokajania potrzeb przemysłu i rolnictwa . Wspólną cechą wszystkich typów tego modelu jest nacisk położony na wyszukiwanie zdolnych jednostek . Służy ona również selekcji . Model edukacji produkcyjnej odpowiada społeczeństwu industrialnemu . Odmiany modelu : piramida - dominuje kształcenie dostosowane do potrzeb przemysłu ; im wyższy szczebel kształcenia, tym mniej kształconych osób ; ścięta piramida - przywiązuje się znaczenie do edukacji na poziomie szkoły podstawowej i średniej , zaś szkolnictwo wyższe realizowane jest tylko w niewielkim stopniu ; półpiramida - przywiązuje się wagę do kształcenia pewnych grup zawodowych ; piramida zestawiona z elitarnością merytokratyczną coraz więcej zawodów wymaga wyższego kształcenia Edukacja powszechnie dostępna - Model edukacji powszechnie dostępnej jest zorientowany na potrzeby życia codziennego ludzi w różnym wieku , akcentuje się rolę jednostki i jej wolny wybór . Obniżają się standardy nauczania . Znaczenia nabiera nie to , co człowiek powinien wiedzieć , lecz to , co ktokolwiek chciałby wiedzieć z jakiegokolwiek powodu . Model otwartego dostępu odpowiada nowoczesnym społeczeństwom . Istnieją dwie formy tego modelu edukacji : forma czysta - zapewnia wszystkim obywatelom równe możliwości nauczania ; typ alternatywny - system kształcenia o otwartym dostępie stanowi alternatywę dla systemu merytorycznego . Edukacja horyzontalna - Edukacja horyzontalna zatrzymuje rozwój aspiracji jednostek . Wszyscy mają mieć takie samo wykształcenie - wiedzę . Nie tylko stawia się barierę indywidualnym aspiracjom , ale stawia się wszystkim jednakowy program : nauka czytania , pisania , liczenia , biegłości w radzeniu sobie itp. Nacisk kładzie się na uniformizację ludzi i odbiera im prawo wyboru . Podejście horyzontalne odpowiada państwom , których rządy oparte są na ideologii i dyktaturze wojskowej . Odmiany modelu : egalitaryzm poziomy : zmodyfikowane podejście horyzontalne z grupami elitarnymi : Zatomizowany model edukacji - Można go określić jako najstarszy , najmłodszy i najtrwalszy : najstarszy - edukacja pojawiła się wcześniej niż szkoły (w rodzinie , w pracy) ; najmłodszy - pojawił się w latach 70-tych w postaci haseł , np. deskolaryzacja (społeczeństwo bez szkoły) ; najtrwalszy - kształcenie zawsze w równym stopniu dokonuje się w sposób formalny i nieformalny (w domu , w pracy , w szkole itp.) . Zatomizowany model edukacji kładzie nacisk na jednostkę - chodzi nie tyle o zyskanie dyplomu , lecz o realizację własnych zainteresowań . Zwolennicy tego modelu zarzucają innym modelom , że : wynoszą jedną grupę ludzi ponad inne , co przynosi więcej szkody niż pożytku , powodują brak prawdziwego zainteresowania ludźmi (rywalizacja) , uczą ludzi bycia biernymi konsumentami , powszechne kształcenie jest zbyt kosztowne . Zatomizowany model edukacji neguje wszelką naukę formalną , uznając ją za bezproduktywną i niszczycielską . Proponuje zniesienie obowiązku nauczania , stopni i świadectw . Programy nauczania mają być wysoce zindywidualizowane . Zwolennicy tego modelu twierdzą , że dzieci nie uczą się dlatego , że są stopnie . Model ten można nazwać analitycznym . Podejście zatomizowane odpowiada społeczeństwom prymitywnym. Uwarunkowania polityki edukacyjnej Edukacja (wg Kwiecińskiego) to ogół wpływów (działań , procesów i warunków) na jednostki i grupy ludzkie sprzyjających takiemu ich rozwojowi , aby stały się w maksymalnym stopniu świadomymi i twórczymi członkami wspólnoty społecznej , narodowej , kulturowej i globalnej , oraz stały się zdolne do aktywnej samorealizacji . Oświata to stan i proces upowszechnienia w społeczeństwie wykształcenia oraz kultury przez działalność zarówno szkolnictwa , jak i wielu instytucji pozaszkolnych . Oświata (wg Szczepańskiego) to : 1) system instytucji (szkoły , muzea itp.) ; 2) pewien rodzaj działalności ; 3) stan świadomości społeczeństwa (odnosząca się np. do prawa , ekologii itd.) . Polityka (w potocznym znaczeniu) to określone zasady postępowania w celu osiągnięcia pewnych zamierzeń. Istotą polityki jest to , że polega ona na rozwiązywaniu problemów , które nie mają jednego dobrego rozwiązania . Polityka (wg Słownika języka polskiego) to działalność władzy państwowej , rządu , w dziedzinie społecznej , gospodarczej , kulturalnej , wojskowej , dotycząca spraw wewnętrznych państwa lub stosunków z innymi krajami oraz wzajemnych stosunków klas , grup społecznych . Polityka edukacyjna (oświatowa) jest to program działalności państwa w dziedzinie oświaty i wychowania , formułujący zasady organizacji systemu nauczania i wychowania , podstawy materialno - ekonomiczne funkcjonowania systemu ekonomicznego oraz systemu zarządzania instytucjami oświatowymi . Wg tej definicji można odpowiadać na pytania : co ma być realizowane ? kto da na to pieniądze ? kto to wykona i kto sprawuje kontrolę na wykonaniem ? Znaczenia terminu „polityka oświatowa” : działy polityki państwa , zajmujące się sprawami oświaty i wychowania (na szczeblu ogólnokrajowym lub lokalnym) ; dyscyplina naukowa , przygotowująca teoretyczne podstawy dla tej działalności (politologia edukacyjna) . Uwarunkowania polityki edukacyjnej : ekonomiczne - są wyznaczone przez materialne możliwości budżetu państwa , jakie można przeznaczyć na szkolnictwo ; wysokość wydatków przeznaczanych na oświatę zależy od stanu gospodarki kraju oraz od sposobów finansowania poszczególnych sektorów ustroju szkolnego (szkolnictwo państwowe , publiczne , prywatne) ; historyczno - narodowe - wiążą się ze specyfiką i charakterem państwa , jego historią i kulturą ; dochodzą one do głosu w momentach przełomowych (zmian , reform szkolnych) ; demograficzne - wiążą się z okresami niżu i wyżu demograficznego oraz czasu ich trwania ; w okresach niżu reformuje się system oświatowy (ulepszenie szkolnictwa , podniesienie kwalifikacji) ; w okresie wyżu następuje zapełnienie odpowiedniej liczby miejsc w różnych rodzajach szkół ; z okresami tymi związana jest sieć szkolna ; ustrojowo - polityczne - wpływają bezpośrednio na kształt i treść polityki oświatowej ; z oświatą w sposób ścisły powiązane są interesy polityczne i ideologiczne państwa ; polityka może być restrykcyjna , demokratyczna lub liberalna ; kształt polityki oświatowej zależy od takich czynników jak : ustrój , układ sił politycznych , sposób sprawowania władzy ; społeczne - są związane ze strukturą społeczną i jej przemianami ; na strukturę społeczną składa się : miejsce zamieszkania ludzi , wiek życia ludzi , wykształcenie dorosłych obywateli , stopień zamożności społeczeństwa ; do uwarunkowań społecznych należy zaliczyć : procesy , które wiążą się z rozwojem cywilizacji , np. eksplozja informacyjna , rozwój środków masowego przekazu ; procesy , które wiążą się ze zmianą struktury kwalifikacji .	Charakterystyka angielskiego i walijskiego systemu oświatowego Obowiązek szkolny rozpoczyna się od 5 r.ż. . Pierwszą szkołą , do które trafiają dzieci , jest szkoła początkowa primary school . Trwa ona 6 lat (od 5 do 11 r.ż.) . Ponieważ angielski i walijski system oświatowy jest zdecentralizowany , szkoła początkowa może być szkołą ciągłą , jednolitą lub obejmować dwa etapy (decyzja, jaka jest szkoła , zależy od lokalnych władz oświatowych) : infant school - 2 lata ; junior school - 4 lata . Tu po raz pierwszy dokonuje się pomiaru poziomu kształcenia . Po szkole początkowej dzieci zdają egzamin , tzw. eleven+ . Wyniki tego egzaminu przez długi czas decydowały o wyborze szkoły średniej : najlepsi - grammar school (gramatyczne) - 11-18 r.ż. - szkoła ogólnokształcąca , przygotowująca do studiów wyższych ; uzdolnieni w zakresie nauk ścisłych - technical school (techniczne) - 11-18 r.ż. - również mogli podejmować studia wyższe ; modern school (nowoczesne) - 11-16 r.ż. - trafiała tam zdecydowana większość uczniów , po czym kształciła się w szkołach zawodowych w ramach edukacji dalszej - further education . Ten system stał się przedmiotem krytyki i w latach 70-tych powstał nowy typ szkół średnich - comprehensive school (rozszerzone) - przyjmujące wszystkich absolwentów szkół początkowych , bez względu na wynik egzaminu eleven+ . Szkoła rozszerzona jest albo szkołą jednolitą , albo wyodrębnia dwa etapy : junior comprehensive school - 11-16 r.ż. ; senior comprehensive school - 16-18 r.ż. Ponad 90% Anglików uczęszcza do szkół rozszerzonych , ale nadal istnieją jeszcze szkoły gramatyczne i techniczne . W niektórych rejonach Anglii istnieje ponadto jeszcze inna struktura szkolnictwa : first school (pierwsze) - 5-8/9 r.ż. ; middle school (średnie) - 8/9-12/13 r.ż. ; senior school (dla najstarszych) - 12/13-18 r.ż. Według tej struktury kształci się tylko kilka % Anglików . System , który funkcjonował do lat 70-tych , był bardzo selekcyjny i już w wieku 11 lat dziecko musiało decydować o drodze życiowej . Nowy system zastąpił selekcję zewnątrzszkolną selekcją wewnątrzszkolną - streaming . Polega na podziale uczniów na różne grupy na podstawie kryterium zdolności : A - ponadprzeciętni , B - przeciętni , C - słabi . Każda z tych grup realizuje odrębny program kształcenia dla poszczególnych przedmiotów . W wieku 16 lat , kiedy kończy się obowiązek szkolny , uczniowie zdają egzamin z jednego lub więcej przedmiotów (można go porównać do polskiej „małej matury”) . Dzięki tym egzaminom uzyskują świadectwo ukończenia szkoły średniej na poziomie zwykłym (stopień I) - GCSE'O LEVEL (zaprzestał nauki w wieku 16 lat) . Jest grupa uczniów , którzy nie są w stanie zdać egzaminu . Dla nich egzamin jest mniej trudny. Otrzymują oni świadectwo CSE . Ci , którzy chcą studiować , kontynuują naukę do 18 r.ż. Przystępują wówczas do egzaminu ukończenia szkoły średniej na poziomie zaawansowanym (stopień II) i otrzymują świadectwo opatrzone symbolami GCSE'A LEVEL . Świadectwo to upoważnia do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe . Realizacja polityki edukacyjnej państwa (na przykładzie Ustawy o edukacji w Anglii i Walii z 1988 r.) Ustawa ta jest najważniejszym aktem prawnym dotyczącym systemu kształcenia , po akcie prawnym z roku 1944 . Poprzednia ustawa nie gwarantowała jednakowego poziomu pracy szkół , nie było jednolitego narodowego programu kształcenia . Ustawa 1988 r. wprowadziła jednolity narodowy program kształcenia . Realizacja tego programu obowiązuje we wszystkich szkołach utrzymywanych przez okręgowe władze szkolne i państwo . Narodowy program obejmuje : wychowanie religijne wszystkich uczniów (ma charakter ogólnochrześcijański) ; przedmioty stanowiące rdzeń programu (matematyka , język angielski , nauki przyrodnicze - przedmiot interdyscyplinarny , w skład którego wchodzą : fizyka , biologia , chemia) ; przedmioty podstawowe (historia , geografia , technologia , muzyka , sztuki plastyczne , wychowanie fizyczne - priorytet przypada technologii , w skład której wchodzą m.in. : informatyka , zajęcia praktyczno - techniczne) ; język obcy , wprowadzany do nauki po nauczaniu wczesnoszkolnym . Narodowy program kształcenia obejmuje łącznie 10 przedmiotów i zajmuje 75-85% czasu nauki szkolnej . Reszta czasu zagospodarowywana jest przez Rady Szkolne , stosownie do potrzeb szkoły . W obrębie poszczególnych przedmiotów precyzuje się następujące kwestie : cele wyrażane w kategoriach osiągnięć (wiadomości , umiejętności , zakres rozumienia rzeczywistości) , które są wymagane na danym poziomie ; program kształcenie , czyli treści , umiejętności i procesy , których nauczanie jest wymagane w odniesieniu do uczniów o różnym poziomie zdolności (A , B , C) ; procedury kontroli i oceny osiągnięć uczniów - przy każdym z etapów . System kontroli i oceny pracy szkół (uczniów !?) opiera się na 7 zasadach : ustalone zostają zamierzone osiągnięcia uczniów w zakresie wiadomości , rozumienia i umiejętności w wieku 7, 11, 14 i 16 lat ; to umożliwia ocenę postępów każdego ucznia na tle standardu krajowego ; osiągnięcia szkolne uczniów są mierzone w wieku 7, 11, 14 i 16 lat ; przedmiotem pomiaru jest : 7, 11 lat - język angielski , matematyka , nauki przyrodnicze , technologia , historia , geografia, sztuka , muzyka, wychowanie fizyczne ; 14 lat - jw. + współczesny język obcy ; 16 lat - język angielski , matematyka , nauki przyrodnicze , technologia , wychowanie fizyczne , współczesny język obcy ; różne poziomy osiągnięć ucznia oraz jego ogólny postęp są rejestrowane w skali 10-punktowej w trakcie całej edukacji szkolnej ; ocena jest przeprowadzana za pomocą ogólnokrajowych testów oraz na podstawie obserwacji nauczyciela ; w ten sposób jest możliwość porównania ocen z testu i wystawionych przez nauczyciela ; wyniki kontroli i oceny mają służyć poprawie poziomu nauczania oraz informowaniu rodziców o rozwoju dziecka ; szczegółowe oceny indywidualne uczniów są w całości udostępniane rodzicom (i te z testów , i te wystawione przez nauczyciela) , natomiast wyniki obliczone dla szkoły są udostępniane całej społeczności lokalnej , która na tej podstawie ocenia osiągnięcia szkoły ; celem zachowania odpowiedniego standardu , oceny wystawione przez nauczyciela są porównywane z wynikami testu. Jednym z założeń ustawy z 1988 r. było zwiększenie wpływu rodziców na działanie szkoły . Wprowadziła ona zasadę , że rodzice mogą wybierać szkołę obowiązkową (nie ma rejonizacji) . Szkoła ma obowiązek przyjmowania wszystkich uczniów aż do wyczerpania swoich możliwości . ustala się standardowe liczby uczniów , robi to Rada Szkoły w porozumieniu z lokalnymi władzami oświatowymi . Otwarty nabór prowadzi do konkurencji między szkołami . Rodzice wybierają szkołę na podstawie prospektów . Rady Szkolne to ciało zarządzające pracą szkół , decydujące o liczbie uczniów , o budżecie placówki (wyznaczony liczbą uczniów , w tym niepełnosprawnych) , o zatrudnianiu nauczycieli , o ich mianowaniu i zwalnianiu . Dyrektorzy szkół udzielają tylko konsultacji . Skład Rady Szkolnej został uregulowany ustawowo i zależy od wielkości szkoły , np. : szkoła poniżej 100 uczniów : 2 rodziców , 2 członków , powoływanych przez lokalne władze oświatowe , 1 nauczyciel , dyrektor szkoły (nie musi , jeśli nie chce) , 2 innych członków , dokoptowanych ze względu na kwalifikacje merytoryczne (ustawa nie wyjaśnia , o jakie kwalifikacje chodzi) ; szkoła powyżej 600 uczniów : 5 rodziców , 5 członków , powoływanych przez lokalne władze oświatowe , 2 nauczycieli , dyrektor szkoły (jw) , 6 innych członków . System ten nie jest korzystny dla pracowników . Większość decyzji zapada na poziomie lokalnym , ale ustawa z 1988 r. wprowadziła nową kategorię szkół , finansowanych bezpośrednio przez rząd centralny . Mogą to być zarówno szkoły początkowe (z tym , że muszą liczyć minimum 300 uczniów) , jak i szkoły średnie (liczba uczniów nie jest określona) .Tego typu szkołami zarządzają również Rady Szkolne . W Anglii istnieje 15 takich szkół średnich . Rezultatem tej reformy jest hierarchia szkół , która przedstawia się następująco : szkoły prywatne , całkowicie niezależne (z tych szkół rekrutują się w ¾ studenci Oxford i Cambridge); placówki częściowo niezależne , otrzymujące pewne fundusze rządowe ; średnie szkoły techniczne i artystyczne , finansowane częściowo przez rząd , przemysł i innych sponsorów ; szkoły bezpośrednio finansowane przez rząd , niezależne pod pewnymi względami od okręgowych władz oświatowych ; popularne szkoły , utrzymywane z funduszy regionalnych (te , które sobie rodzice wybierają) ; niepopularne szkoły , finansowane przez władze oświatowe , które ratują się w ten sposób , że przyjmują nieproporcjonalnie dużą liczbę uczniów niepełnosprawnych .
Dwa światy wychowania (USA, Rosja) - wykład
Znaczenie terminu „pedagogia” Kazimierz Sośnicki - Pedagogia to praktyka wychowania , czyli rzeczywiście wykonywane czynności wychowawcze . Pedagogika jest refleksją nad praktyką wychowania i badaniem praktyki wychowania . Zbigniew Kwieciński - Pedagogia to całkowity obszar refleksji o edukacji i praktyki edukacyjnej zarazem . Oznacza ona pewien typ myślenia , badań i praktyki edukacyjnej . Obie te definicje różnią się pod względem zakresu (def. Kwiecińskiego jest szersza zakresowo) . Pedagogia amerykańska - pozytywna socjalizacja Pozytywną socjalizację cechują : próba kształtowania optymistycznych postaw młodego pokolenia - przekazywanie przekonania , że świat jest dobry , a życie jest piękne ; kształtowanie afilozoficznej , czy też bezrefleksyjnej postawy wobec życia - podstawą amerykańskiego charakteru są wartości aktywistyczne i pragmatyczne ; dążenie do kształtowania silnych osobowości - dokonuje się tego przez wzmacnianie wszelkich przejawów indywidualizmu , wspieranie wszelkich przejawów samodzielności ; Indywidualizm rozwija się na trzech płaszczyznach : poczucie własnej wartości - zadaniem amerykańskiej szkoły jest edukowanie jednostek , które osiągną sukces życiowy ; troska wychowawców skupia się na kształtowaniu wysokiej samooceny ; głównym czynnikiem motywacyjnym są wzmocnienia pozytywne ; poczucie wolności - młodzieży wpaja się przekonanie , że każda jednostka jest autonomicznym podmiotem , zdolnym do kształtowania własnego życia oraz otaczającej rzeczywistości stosownie do jej aspiracji , marzeń i ideałów ; wychowanie oparte jest na zasadzie „to zależy od ciebie” ; silnego ducha konkurencyjności - „niech zwycięży najlepszy” - ważnym elementem wychowania jest rywalizacja o sukces . orientacja na zmiany - zmiana oznacza dla Amerykanów szansę i nadzieję ; przyszłość nie jest traktowana w sposób linearny , Amerykanie widzą ją przez pryzmat alternatyw ; orientacja na działanie - ogólnie systemy kształcenia koncentrują się na przekazywaniu wiadomości (Polska) lub kształtowaniu umiejętności (USA) ; szkoła amerykańska realizuje przekonanie , że każdy musi zawsze podejmować jakieś działanie ; życie przebiega od działania do działania , które staje się celem samym w sobie ; wychowanie dla adaptacji - Amerykanie są w większości ludźmi reagującymi na dobiegające do nich sygnały (zewnątrzsterowni) ; życie rozpatrują w kategoriach „drabiny” , po której szczeblach trzeba się wspinać , a do tego potrzebne jest dostosowanie się .

---