12, Magisterka materiały, Farmakologia


12.

Środki odkażające - substancje chemiczne niszczące (zabijające) wszystkie drobnoustroje oraz ich formy przetrwalnikowe, zapobiegające także rozmnażaniu się mikroorganizmów. Dzięki środkom odkażającym można uzyskać warunki aseptyczne.

Substancja antyseptyczna to każdy związek chemiczny (lub pierwiastek, np. fluor, ozon, chlor) niszczący drobnoustroje i zapobiegający ich rozmnażaniu. Zwie się je także krótko antyseptykami (antiseptica).

Jod-jest silnym środkiem antyseptycznym stosowanym do odkażania skóry nieuszkodzonej. Działa bakteriobójczo, grzybobójczo i wirusobójczo, drażni tkanki, wywołuje powierzchniową nekrozę (martwicę) posmarowanej tkanki. Dawniej drażniące działanie jodu wykorzystywano do polepszenia ukrwienia skóry i tkanki podskórnej, co przyśpieszało resorpcję wysięków zapalnych (skórę nad wysiękiem pędzlowano jodyną kilka razy dz.). Jod jest stosowany do obecnych czasów w formie 3-10% roztworu w 70% lub 95% alkoholu etylowym.Wyzwala również tlen z roztworów wodnych co uzupełnia działanie odkażające. Roztwory alkoholowe jodu denaturują białka strukturalne i enzymatyczne bakterii i grzybów. 7% roztwór jodu w alkoholu zabija bakterie w ciągu 15 sekund. Bezpośrednio na ranę można stosować wodne roztwory jodu w jodku potasu. Preparaty jodu nie są praktycznie stosowane do odkażania z powodu właściwości korodujących jodu. Płyn Lugola oraz jodynę można zażywać doustnie (dawniej często, obecnie sporadycznie) przy niedoborze jodu, w nieżycie oskrzeli, przy suchym kaszlu, przy miażdżycy i w chorobie wieńcowej.

Preparaty handlowe:o       

Povidone Iodine (Polfa Kutno) - 10 % roztwór;o      

  PVJod (Hasco-Lek) - 10% roztwór;o       

Betadine (Egis) - roztwór 10%, mydło płynne, maść 10%, globulki 200 mg;

Chlor-Preparaty chloru stosowane są do odkażania ran od około 1822 roku. Chlor jest gazem żółtawo-zielonym, bardzo aktywnym chemicznie i silnie trującym dla wszystkich organizmów. Do dezynfekcji stosowane są związki chloru: chloracid, chloramina, podchloryn sodu, podchloryn wapnia, kwas podchlorawy, kwas nadchlorowy, chlorheksydyna, chloroxylenol i chalazon = kwas 4-dichlorosulfamoilo-benzoesowy. Nie nadaje się do odkażania materiałów tekstylnych, skórzanych (odbarwia) i przedmiotów metalowych (powoduje korozję). Podchloryn wapnia i podchloryn sodu (natrium hypochlorosum) wchodzi w skład wielu środków piorących i czyszczących do zastosowania w gospodarstwie domowym. ,5% roztwór natrium hypochlorosum znany był pod nazwą płynu Dakina (zwłaszcza na początku XX wieku, w czasie I wojny światowej). Stosowano go do odkażania ran. Wszystkie związki chloru w obecności dużej ilości wydzieliny ropnej i surowiczej (np. z ran) tracą bardzo na sile bakteriobójczej.

Chloramina B-Działa odkażająco, antyseptycznie, odwaniająco (niweluje inne zapachy). Dawniej był stosowany do przepłukiwania jamy ustnej i gardła, pochwy, ran, jam ciała po oczyszczeniu z wydzieliny ropnej - roztwór 0,25%; obecnie do dezynfekcji sprzętu medycznego - 0,5-1%, do odkażania urządzeń sanitarnych - 2-5%, do odkażania rąk - 1 łyżka proszku na 1 litr wody. Do płukania jam ciała po opróżnieniu z ropy - 0,1% roztwór; roztwory 0,02-0,1% stosowane były także do przepłukiwania zakażonego pęcherza moczowego.

Chlorheksydyna-środek bakteriobójczy i bakteriostatyczny szczególnie przydatny do zwalczania bakterii gram-dodatnich. Nie drażni skóry i błon śluzowych. Ma duże znaczenie w antyseptyce współczesnej.

Znana pod nazwami:

o        Abacil (Polfa Łódź) - płyn 5%;

o        Aflosept (Aflopa) - płyn do mycia rąk;

o        Chlorhexamed (Blend-a-Med.) - płyn 0,1% (do jamy ustnej);

o        Chlorhexidinum (Polpharma, Polfa Łódź) - płyn 0,05%, płyn 20%;

o        Sebidin (GlaxoWellcome) - tabl. do ssania;

o        Uroflex (Braun-Medical) - płyn do płukania pęcherza moczowego;

o        Clorhexitylle (Hoechst Marion Roussel) - gaza nasączona parafiną i chlorheksydyną;

o        Nostril Boehringer Ingelheim) - aerozol do nosa;

o        Vita-Merfen (Novartis) - maść na rany z dodatkiem witaminy A;

o        Disteryl (Polfa Łódź) - płyn 1,5%;

o        Cervitec (Vivadent Schaan) - płyn odkażający, chroniący przed próchnicą;

o        Lemocin (Novartis) - płyn do płukania gardła;

o        Hibitane (Zeneca) - 1% krem ginekologiczny; płyn 5%;

o        Hibisol (Zeneca) - płyn alkoholowy z chlorheksydyną do dezynfekowania rąk (podobnie preparat Hibiscrub - płyn 4%);

Srebro-W antyseptyce zastosowanie znalazły: azotan srebra, kolargol, kompleks srebro-tanina-białko, lapis (AgNO3+KNO3), ichtargan (srebro+ichtiol), fosforan srebra, protargol (białczan srebra), silver sulfadiazine (srebro+sulfonamid).

Azotan srebra AgNO3 (argentum nitricum) ma postać białawaych kryształków łatwo rozpuszczalnych w wodzie. Roztwory azotanu srebra są zasadowe i łatwo ciemnieją pod wpływem tlenu i światła z powodu wytrącania się metalicznego srebra.uzywane na rany i oparzenia

Aldehyd mrówkowy w postaci 40% wodnego roztworu nosi nazwę formaliny, często stosowanej do konserwacji preparatów biologicznych. zastosowanie:
-ze względu na swoje właściwości grzybobójcze często wykorzystywany jako składnik
preparatów grzybobójczych i zakwaszających
-często występuję w mieszaninach z innymi kwasami, bądź naniesiony na nośnik
-stosowany m.in. w farbiarstwie, do impregnacji tkanin, do garbowania skór, jako środek
dezynfekujący oraz w syntezie organicznej (np. otrzymywanie kwasu szczawiowego)
-na skalę przemysłową otrzymuje się go z tlenku węgla i wodorotlenku sodowego
-dodatek do żywności - symbol E 236

Formalina działa drażniąco, silnie antyseptycznie i ściągająco. Denaturuje białka strukturalne i enzymatyczne. Zabija wszystkie organizmy.

  Urotropina, czyli sześciometylenoczteroamina (Methenamine, hexamin, cystamina, urisol) jest związkiem formaldehydu z amoniakiem, Od dawna stosowana jest więc w zakażeniach układu moczowego. dezynfekując drogi moczowe i pęcherz moczow

Kwas mlekowy-Dzięki właściwościom bakteriologicznym hamuje rozwój szkodliwych drobnoustrojów w przewodzie pokarmowym, co korzystnie wpływa na proces trawienia.
Zawiera niezbędne dla życia mikroelementy tj.: wapń, magnez, potas i żelazo.

                 STABILNY MIKROBIOLOGICZNIE
                 WYGLĄD - klarowna lepka ciecz ciemnożółta lub przezroczysta;
                 SMAK - kwaśny;
                 CIĘŻAR WŁAŚCIWY - max 1,16 g/cm3
                 ROZPUSZCZALNOŚĆ W WODZIE I ALKOHOLU - rozpuszczalny w każdych
                 proporcjach;
                 ZAWARTOŚĆ WAPNIA - ok. 200 mg/kg
                 ZAWARTOŚĆ MAGNEZU - ok. 1.200 mg/kg
                 ZAWARTOŚĆ ŻELAZA - ok. 50 mg/kg
                 OKRES PRZYDATNOŚCI - 5 lat.

Kwas mlekowy występuje w mleku które uległo skwaśnieniu. Powstaje on z cukru zawartego w mleku przy współudziale bakterii kwasu mlekowego , również powstaje w najrozmaitszych kiszonkach jak np. kiszonych ogórkach , kapuście kiszonej nie dopuszczając do rozwoju bakterii gnilnych. Dzięki temu umożliwia przechowywanie przez dłuższy okres czasu artykułów spożywczych oraz pasz. Kwas mlekowy ma zastosowanie w przemyśle spożywczym farmaceutycznym , skórzanym , garbarskim, włókienniczym.

      Kwas benzoesowy (kwas będźwinowy) - płatkowata lub blaszkowata substancja nierozpuszczalna w wodzie zimnej, nieco łatwiej w wodzie gorącej, łatwo rozpuszczalna w alkoholach i węglowodorach. Działa silnie antyseptycznie, przeciwropnie, przeciwgrzybiczo, przeciwgnilnie, przeciwroztoczowo. Dawniej stosowano do odkażania jamy nosowej, gardła i jamy ustnej - roztwory wodno-alkoholowe 0,5-1%. Ponadto do przepłukiwania pochwy - roztwór 0,5-1% przy zakażeniach.

Wywiera wpływ przeciwtrądzikowy. Stosowałem roztwory alkoholowe 1-3%. Korzystne jest dodanie tymolu, mentolu, rozorcyny, kamfory itp. Związków

Spiritus salicylatus to etanolowy 2-5% roztwór kwasu salicylowego. Popularny środek antyseptyczny, przeciwzapalny, złuszczający i przeciwłojotokowy (osuszający). Niszczy także wirusy, grzyby i pierwotniaki. Skóra przemywana spirytusem salicylowym po pewnym czasie delikatnie złuszcza się, rozjaśnia optycznie i wygładza. Zatkane pory, wypełnione rogowymi masami i łojem otwierają się i opróżniają. Naskórek staje się napięty. Preparat przeznaczony do oczyszczania i odkażania skóry, ponadto leczenia zajadów, opryszczki, owrzodzeń, wyprysków, liszajów, zapalenia łojotokowego skóry i trądziku. W leczeniu trądziku należy go traktować jako środek wspomagający lub uzupełniający. Sam spirytus salicylowy nie wyleczy zaawansowanego trądziku. Jest składnikiem zasypek przeciwtrądzikowych i antyseptycznych (3%).

Spirytus salicylowy jest sporządzany na 70% etanolu.

Etanol, czyli spirytus C2H5OH to najstarszy środek antyseptyczny. Po przemyciu skóry alkoholem pacjent odczuwa chłód, co jest spowodowane szybkim parowaniem etanolu z powierzchni. Alkohol hamuje również przewodzenie impulsów w neuronach co upośledza odczuwanie bólu. Działa lekko drażniąco, zwiększając ukrwienie skóry (objaw zaróżowienia skóry). Etanol odtłuszcza i starannie oczyszcza skórę, zasusza wypryski, rany, owrzodzenia, działa przeciwobrzękowo i przeciwbólowo. Działanie odkażające alkoholu jest powodowane odciaganiem wody z komórek i denaturacją białek strukturalnych oraz enzymatycznych. Najskuteczniejsze są roztwory 50-70%, bowiem te wnikają głęboko w tkanki oraz do komórek, działają dogłębnie. Wysokoprocentowe roztwory etanolu (lub propanolu, równie skutecznego), tzn. powyżej 70% zbyt szybko denaturuja białka wskutek czego działają powierzchownie. Alkohol uszkadza także otoczki lipidowe bakterii.

Etanol lub propanol jest stosowany do dezynfekcji skóry, błon śluzowych, narzędzi chirurgicznych i rozmaitych przedmiotów (np. powierzchnie stołów, naczynia). Jest także stosowany do szybkiej dezynfekcji rąk.

Spirytus kamforowy (Spiritus camphoratus) jest to etanolowy 10% roztwór kamforest to silny środek antyseptyczny, przeciwropny, przeciwtrądzikowy, przeciwgnilny i rozgrzewający. Niszczy wirusy, pierwotniaki, roztocze i grzyby. Rozszerza naczynia krwionośne, poprawia ukrwienie skóry.   Spirytus mrówczany (Spiritus formicus) to mieszanina 25% kwasu mrówkowego z etanolem (1 g kwasu mrówkowego + 19 g alkoholu etylowego 95%). Działa silnie odkażająco i rozgrzewająco. Może być używany do dezynfekcji skóry oraz w leczeniu trądziku młodzieńczego

Ozon stosuje się również:

Tlen działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwgnilnie. Rozmiękcza strupy, oczyszcza rany, niweluje zapachy, wybiela, przyspiesza regenerację tkanek. Jest to słaby środek antyseptyczny, cenny natomiast do oczyszczania skóry i ran.

Aldehyd glutarowy

Aldehyd glutarowy jest aktywny w stosunku do form wegetatywnych bakterii, wirusów, przetrwalników, i grzybów. Nie powoduje korozji metali i nie uszkadza wyrobów gumowych.

Do wyjaławiania stosowany jest przeważnie roztwór 2% o pH 7,5-8,5 (o największej aktywności w stosunku do przetrwalników), do którego dodaje się 0,3% wodorowęglanu sodu. Materiał zanurza się w nim na trzy godziny.

Aldehyd glutarowy może powodować podrażnienie skóry, oczu i błon śluzowych. Stosowany do dezynfekcji wysokiego stopnia narzędzi chirurgicznych i endoskopów o szerokim spektrum działania włącznie z prątkami gruźlicy Działający skutecznie już w ciągu 20 minut w temp. 20 stopni Celsjusza

tlenek etylenu

Jest to czynnik o działaniu alkilującym, bakterio- i wirusobójczy. W wyższych stężeniach niszczy też przetrwalniki. Do sterylizacji używany jest czysty tlenek etylenu lub jego mieszanina z dwutlenkiem węgla (w proporcji 1:9). Sterylizację prowadzi się w komorze gazoszczelnej w temperaturze 30-65°C, przy wilgotności względnej 40-60%. Stężenie gazu nie powinno przekraczać 1200 mg/l. Skuteczność procesu bardzo zależy od tych warunków.Tlenkiem etylenu wyjaławiamy materiały i sprzęt medyczny z tworzyw sztucznych, które mogą odkształcać się po wpływem temperatury, np. cewniki.

13.

prostaglandyny to związki chemiczne, które są obecne w organizmie człowieka w okolicach naruszonej tkanki. Związki te drażnią zakończenia nerwowe i wywołują ból. są przyczyną odczuwania bólu.Cyklooksygenaza jest enzymem, który powoduje powstawanie prostaglandyn. Te z kolei, gdy są wydzielane w dużych ilościach, mogą być związane z powstawaniem bólu. Także prostaglandyny odpowiedzialne są za podnoszenie temperatury ciała i gorączkę. Dlatego takie leki, jak ibuprofen, pyralgina czy aspiryna, które blokują cyklooksygenazę i nie dopuszczają do wytworzenia prostaglandyn, działają zarówno przeciwbólowo, jak i przeciwgorączkowo.

Aspiryna jest doskonałym lekarstwem na stany gorączkowe, zapalne. Poza tym zmniejsza krzepliwość krwi. Ostatnimi czasy znalazła zastosowanie dla osób chorych na serce, mających problemy z układem krążenia. Może być stosowana profilaktycznie zmniejszając niebezpieczeństwo zawałów. Ostatnie badania są prowadzone pad kątem zastosowania aspiryny w walce z chorobami nowotworowymi. Wprowadzona do organizmu aspiryna blokuje działanie hormonów - prostaglandyn.

Paracetamol-Działa przez blokowanie enzymu cyklooksygenazy prostaglandynowej w ośrodkowym układzie nerwowym, hamując syntezę prostaglandyn, aczkolwiek mechanizm nie został jeszcze do końca wyjaśniony. Stosowany u osób dorosłych oraz dzieci. Może być podawany doustnie, doodbytniczo oraz dożylnie. Dostępny w wolnej sprzedaży oraz na receptę w postaci tabletek, czopków oraz syropów dla dzieci. Wskazaniami do podawania paracetamolu są bóle mięśni, stawów, kości, zębów, nerwobóle, ból pleców, barku i głowy, ból miesiączkowy oraz stany gorączkowe, a także ból po zabiegach stomatologicznych i chirurgicznych.

Matiamizol- (pyralgina, novalgina), lek o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i słabym przeciwzapalnym; stosowany w bólach różnego pochodzenia; uszkadza śluzówkę żołądka; wycofywany z obrotu. U dorosłych podawany jest w dawkach od 0,5 grama do 1 grama. Może być stosowany doustnie, domięśniowo, dożylnie, a także w postaci czopków doodbytniczych. W typowej dawce 0,5 grama działanie przeciwbólowe utrzymuje się przez około 4 godziny. W recepturze aptecznej wykorzystywany pod nazwami:

Indometacyna - lek z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Jest to pochodna kwasu indoilooctowego (zawiera układ indolu). Jest stosowana w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów i działa jako inhibitor cyklooksygenazy (COX), która uczestniczy w syntezie prostaglandyn odpowiedzialnych za stan zapalny w organizmie. Stosowana także w zamykaniu drożnego przewodu tętniczego

Ibuprofen jest efektywnym i stosunkowo bezpiecznym środkiem przeciwbólowym. Działa silnie przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo, dzięki czemu dobrze sprawdza się w leczeniu różnorodnych bólów. Koi bóle głowy, zębów, mięśni, stawów, menstruacyjne, łagodzi objawy przeziębień i grypy - gorączkę, itp. Ibuprofen hamuje aktywność biochemiczną enzymów syntetyzujących hormony tkankowe -prostaglandyny. Po pierwsze blokuje enzym - cyklooksygenazę konstytutywną (COX-1) - odpowiedzialną za wytwarzanie prostaglandyn spełniających ważne funkcje fizjologiczne. Po drugie hamuje również tzw.cyklooksygenazę indukowalną (COX-2) - odpowiedzialną za syntezę bólotwórczych prostaglandyn prozapalnych wywołujących ból głowy, mięśni, itp.

Diklofenak - niesteroidowy lek przeciwzapalny (NLPZ). Pochodna kwasu aminofenylooctowego o silnym działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Działanie leku polega głównie na hamowaniu cyklooksygenaz: w większym stopniu konstytutywnej (COX-1), odpowiedzialnej za syntezę prostaglandyn spełniających funkcję fizjologiczne w przewodzie pokarmowym i nerkach, niż indukowalnej (COX-2), odpowiedzialnej za syntezę prostaglandyn prozapalnych w miejscu zapalenia. Z przewodu pokarmowego wchłania się szybko i całkowicie.

Naproksen - pochodna kwasu naftalenooctowgo o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym, zaliczana do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Działa na zasadzie "wyłączania" (blokowania) hormonów odpowiedzialnych za ból i stany zapalne. Stosowany jest przy uśmierzaniu bólu, a także przy leczeniu stanów zapalnych takich jak: zapalenia tkanek miękkich, zapalenia mięśni, bóle menstruacyjne, reumatyzm, osteoporoza, artretyzm. Działa długofalowo. Stosowany w formie tabletek bądź maści do użytku zewnętrznego.

Piroksykam (piroxicam) - niesteroidowy lek przeciwzapalny z grupy oksykamów o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Jego działanie polega głównie na hamowaniu cyklooksygenazy. Stosowany przeważnie w chorobie zwyrodnieniowej stawów oraz w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Dość często (ok 30%) u pacjentów przyjmujących przewlekle piroksykam występują działania niepożądane, najczęściej są to zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego.

Nabumeton (nazwa międynarodowa:Nabumetone) (ATC: M 01 AX 01) - lek z grupy niesterydowych przeciwzapalnych, mający zdolność względnie wybiórczego hamowania cykloksygenazy COX-2 mający działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Jest uważany za lek względnie bezpieczny, rzadko powoduje uszkodzenia błony śluzowej żołądka, co związane jest (oprócz powyższego preferencyjnego blokowania COX-2) z jego wchłanianiem w niezmienionej postaci i dopiero następnym metabolizmem "pierwszego przejścia" przez wątrobę, do aktywnego kwasu 6-metoksy-2-naftylooctowego (6-MNA).

nImesulid-jest jedynym, unikalnym niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym, należącym do klasy sulfoanilidów.
Dzięki swoistym fizyko-chemicznym właściwościom, jest dobrze tolerowany ze strony przewodu pokarmowego. Po podaniu doustnym w postaci tabletek i granulatu do sporządzania zawiesiny doustnej jest on szybko wchłaniany i osiąga maksymalne stężenie od 3 do 6,6 mg/L pomiędzy 1 a 3 godziną po podaniu. Szybka przeciwbólowa reakcja organizmu, już w 15 minucie po podaniu preparatu, wynika z działania na poziomie obwodowym i ośrodkowym.

  1. wywoływaniu niektórych postaci astmy oskrzelowej tzw. astmy aspirynowej.

  2. Aspiryna obniża krzepliwość krwi, a także działa bezpośrednio drażniąco na błonę śluzową żołądka i dwunastnicy

  3. liczne działania niepożądane objawiające się po zastosowaniu leków z grupy niesterydowych przeciwzapalnych skłaniają do zastanowienia się nad celowocią ich stosowania (czasem niestety bezkrytycznym), a przede wszystkim są przestrogą przed ich nadużywaniem. Najbardziej niekorzystne działanie niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ) wywierają na przewód pokarmowy. Prostaglandyny mają duży wpływ na prawidłowe funkcjonowanie wielu organów. Tym samym zaburzenie ich produkcji objawia się zaburzeniami pewnych czynnoci organizmu. Dotyczy to również układu trawiennego. Niepożądane działania niesterydowych leków przeciwzapalnych najczęciej odczuwane są jako nudnoci i uczucie ciężaru w nadbrzuszu. Czasem powstają też nadżerki górnej częci przewodu pokarmowego. Szczególnie narażeni są na nie pacjenci po przebytej chorobie wrzodowej, pacjenci z reumatoidalnym zapaleniem stawów oraz osoby w podeszłym wieku. Zmiany w dolnej częci przewodu pokarmowego występują najczęciej pod postacią wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Może nastąpić również upoledzenie czynnoci nerek. Astma oskrzelowa i choroby alergiczne są poważnym przeciwwskazaniem do stosowania NLPZ, gdyż te mogą nasilać skurcze oskrzeli. Jak wszystkie leki, także i obecnie omawiane podlegają w organizmie metabolizmowi, a miejscem, w którym się ten proces odbywa, jest wątroba. Przy nadmiernym spożywaniu NLPZ może dojć do jej uszkodzenia. Tak jak większoć leków, także i te mogą powodować objawy nadwrażliwoci i odczyny alergiczne. Wpływ NLPZ na krzepnięcie krwi ma dwojakie znaczenie. Niekiedy mogą być wykorzystywane w profilaktyce przeciwzawałowej i profilaktyce udarów niedokrwiennych mózgu. Przyjmując leki z tej grupy trzeba mieć jednak zawsze na uwadze możliwoć wywołania krwotoków, szczególnie dotyczy to osób przyjmujących jednoczenie leki przeciwzakrzepowe.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
farmakologia-hormony Pyt[1].7b, Magisterka materiały, Farmakologia
Leki oksytotyczne to substancje, Magisterka materiały, Farmakologia
drgawki goraczkowe, Magisterka materiały, Farmakologia
Pytanie nr 9- Farmakologia, Magisterka materiały, Farmakologia
farmakologia 4- odpowiedzi, Magisterka materiały, Farmakologia
pytanie 14, Magisterka materiały, Farmakologia
18, Magisterka materiały, Farmakologia
FARMAKOTERAPIA CHOROB UKLADU ODDECHOWEGO, Magisterka materiały, Farmakologia
Pytanie 19, Magisterka materiały, Farmakologia
FARMAKOLOGIA UKLADU NERWOWEGO, Magisterka materiały, Farmakologia
20 Środki antykoncepcyjne , Magisterka materiały, Farmakologia
Farmakologia 16, Magisterka materiały, Farmakologia
lekcja 12, suplementy, Materiały na prace licencjacką, szkoła, farmakologia
Guz mózgu - pielegnowanie pacjenta, Magisterka materiały, Neurochirurgia
Kresowa księga sprawiedliwych T 12 Studia i materiały Warszawa 2007 ISBN 978 83 60464 61 8
materialy kopertynska sp menedzerskie ii , motywacja, motywowanie, system motywacyjny, organizacja
Materialy Budowlane-3R, NAUKA, budownictwo nowe 4.12.2011, Materiały budowlane
FOLIE MIESZANKA BETON, NAUKA, budownictwo nowe 4.12.2011, Materiały budowlane

więcej podobnych podstron