stosunki miedzynarodowe, Bezpieczeństwo Narodowe


Stosunki międzynarodowe- trans graniczne interakcje podmiotów polityki w środowisku poliarchicznym; ponad granicami państw; poliarchizm, pluralizm, złożoność, żywiołowość.

Aktorzy stosunków Mn.- uczestnicy- państwa

Dyplomacja- misje doraźne, misje złożone, konferencje Mn, organizacje Mn.


Formy Stosowania Bezpieczeństwa- izolacjonizm, niezaangażowanie
Bezpieczeństwo międzynarodowe jako dyscyplina badań- tradycyjne ujęcie- wolność od zagrożeń, po zimnej wojnie coraz większe znaczenie zagrożeń militarnych, obecnie zagrożenia rzadko zagrażają suwerenności i integralności terytorialnej, raczej wynikają ze zjawisk patologicznych, studia nad bezpieczeństwem( security studiem), studia strategiczne skupiony na roli sił zbrojnych, studia nad bezpieczeństwem w szerszym zakresie- terroryzm zagrożenia ekologiczne itp.,


Studia nad pokojem - peace researche J. Galtung- pokój w sensie negatywnym- brak wojny i przemocy, pokój w sensie pozytywnym- integracja międzyludzka.
Studia nad B po zakończeniu zimnej wojny- rozszerzenie terminu bezpieczeństwo na sektory pozamilitarne, bezp. Polityczne, bezp. Społeczno-kulturowe itp. Uznanie także innych niż państwo obiektów bezp. Spadek zagrożenia wojną na szeroką skalę. Spadek wydatków na cele militarne.
Natura bezpieczeństwa- bezp. jako wartość stopniowalna, warunek wstępny do osiągnięcia innych celów, wartości które należy chronić to przetrwanie, integralnośc terytorium, niezależność. Czynniki bezpieczeństwa- obiektywne- minimalne- integralnośc terytorium, obrona przed agresją; optymalne- wzrost gospodarczy, potencjał militarny, efektywnośc państwa,

Subiektywne- poczucie bezp, poczucie dobrobytu, wizerunek kraju.
Wojna jako zjawisko w stosunkach miedzynarodowych
Konflikt Zbrojny wszelkie przejawy walki zbrojnej prowadzone nie tylko przez podmioty prawa Mn.
Definicja wojny walka co najmniej dwóch stron i co najmniej jedna jest militarną reprezentacją rządu, regularne jednostki zbrojne, każda ze stron ma centrum dowodzenia i planowania, charakter ciągły.
Wojna Totalna- z pominieciem prawa Mn, dążenie do zwycięstwa bez względu na metody i bez ograniczenia.
Secesja- ruch dążący do wyzwolenia terytorium i powołania własnego państwa
Analizy przyczyn wojny-
Poziom analizy- 3 poziomy: jednostkowy, państwowy, systemowy
Klasyfikacja wojen- sprawiedliwa, niesprawiedliwa i globalna, regionalna, lokalna.
Państwa upadłe- jego aparat administracyjny nie funkcjonuje, utrata przez legalny rząd kontroli nad terytorium lub egzekwowaniu nad nią monopolu do użycia siły , niezdolnośc do funkcjonowania służb publicznych, niezdolnośc władz do wchodzenia w relacje z innymi państwami
Prywatyzacja bezpieczeństwa- ograniczenie monopolu państw na zapewnienie bezp. prywatne przedsiębiorstwa militarne
Medi wojen- mediatyzacja wojen- masowy przekaz tzw efekt CNN
Rozbrojenie- likwidacja sił zbrojnych, zaniechanie zbrojeń. Może być tylko częściowe
Kontrola zbrojeń- Mn mechanizm nadzoru nad zbrojeniem państw w oparciu o umowy mn
Redukcja zbrojeń- zmniejszenie ilości uzbrojenia poniżej poziomu istniejącego w chwili podpisania porozumienia
Środki budowy zaufania- środki stosowane przez państwo w celu uczynienia ich działalności wojskowej bardziej zrozumiałą i prawidłowo odczytywaną przez inne państwa; informacje i komunikacja, inspekcje, środki ograniczające działalność wojskową.
Strefy bezatomowe- tworzone w oparciu o umowy wielostronne. Objete zakazami- doświadczeń z bronią jądrową, wytwarzania b.j,

Stosunki międzynarodowe - są to transgraniczne interakcje podmiotów polityki w środowisku poliarchicznym

Poliarchizm - duża liczba ośrodków władzy, każde państwo jest źródłem władzy

Cechy środowiska międzynarodowego:

- poliarchizm - brak nadrzędnego ośrodka władzy

- pluralizm - różnorodność podmiotów tworzących środowiska międzynarodowe

- złożoność - stosunki międzynarodowe są niezwykle skomplikowane

- żywiołowość - dynamika / zmienność

Formy stosunków międzynarodowych:

1) dyplomacja

2) wojna

Dyplomacja - `' diploma `' ( tabliczki wręczane przez posłów w Starożytnej Grecji )

Kategorie / rodzaje dyplomacji:

 misje doraźne ( specjalne ) - wizyta przedstawicieli jednego państwa w innym państwie

 misje stałe - ambasady ( XV w pojawiają się w państwach Włoskich ) mają na celu prowadzenie pieczy nad bieżącymi sprawami

charge d'affeires - szed placówki dyplomatycznej

 konferencje międzynarodowe - dyplomacja wielostronna - Kongres Wiedeński

 organizacje międzynarodowe - celowe związki podmiotów stosunków międzynarodowych, powstałe na mocy umowy międzynarodowej i wyposażone w stałe organy

Uczestnicy stosunków międzynarodowych:

1) Państwo - podmiot składający się z terytorium, ludności i władzy - G. Jedlinek - terytorium początkowo tylko obszar lądowy, dopiero w XIX w uznano wody terytorialne i przestrzeń powietrzną.

Charakterystyczny w XX wieku był znaczący przyrost liczby państw, przyczyny:

 dekolonizacja

 rozpad państw w XX w np. Austro - Węgry, ZSRR

 Łączenie się państw np. Zjednoczone Emiraty Arabskie, Tanzania

Na świecie jest około 200 państw

Państwo jest najważniejszym uczestnikiem stosunków międzynarodowych

2) Narody walczące o niepodległość

 Kurdowie

 Palestyńczycy

 Tamilowie

3) Korporacje międzynarodowe - nastawione na zysk, posiadające centrale w 1 państwie i filie w innych

4) Organizacje międzynarodowe - z jednej strony typ dyplomacji, z drugiej typ uczestnika stosunków międzynarodowych

 partie polityczne

 związki zawodowe działające w skali międzynarodowej

 kościoły

Ewolucja systemu bezpieczeństwa:

 1648 - pokój westfalski po wojnie 30-letniej, początki budowy nowoczesnego systemu budowy państw

 1815 - kongres wiedeński, głównym celem było zapewnienie silnej legitymacji władzy monarchom europejskim, zasada równowagi sił

 1919 - ład wersalski, po pokoju wersalskim kończącym I wojnę światową

 1945 - ład Jałtańsko - poczdamski - ZSRR i USA

Klasyfikacja wojen:
- wojny o niepodległość
- wojny o terytorium (np. iracka agresja na Kuwejt)
- wojny motywowane ekonomicznie (np. o rynki zbytu)
- wojny o pozycję międzynarodową (np. dynastyczne, sukcesyjne)
- wojny ideologiczne (np. religijne, rewolucyjne)
- wojna wywołana poczuciem zagrożenia (np. prewencyjna)
- wojny prowadzone z przyczyn wewnętrznych (np. dla odwrócenia uwagi społeczeństwa od problemu)

Klasyfikacja legalność:
- wojny legalne (wojna obronna, prowadzona w oparciu o mandat Rady Bezp. ONZ)
- wojna nielegalna (każdy inny przypadek)

Kryterium chronologiczne:
- wojny pierwszej generacji (wojny nowożytnej ery preindustrialnej- toczone przez państwa z udziałem mas mundurowych żołnierzy, taktyka linii strzeleckich, kolumn szturmowych, z reguły krótkotrwałe rozstrzygające bitwy)
- wojny drugiej generacji (rozgrywane z udziałem wielkich armii, na dużych obszarach, kilkumiesięczne bitwy, przewaga obrony nad natarciem, okopy, komunikacja radiowa, np. wojny burskie
- wojny trzeciej generacji (wojny manewrowe, ruchome środki bojowe, przemieszczająca się szybko artyleria, samoloty, czołgi, duża siła ognia, toczone przez masowe armie, przewaga narcia)
- wojny czwartej generacji (współczesne konflikty asymetryczne, długotrwałe, techniki terrorystyczne, cywile jako cel, brak decydujących bitw)

Konflikty asymetryczne
Po zakończeniu zimnej wojny pojawiły się nowe zagrożenia asymetryczne.
- państwa dobrze są zorganizowane żeby zwalczać zagrożenia ze strony innych państw, ale nie ze strony pozapaństwowych uczestników SM
- toczą sie sytuacje znacznej dyspozycji sił pomiędzy stronami konfliktu
- strona słabsza stosuje niekonwencjonalne techniki

Wojny hybrydowe
- nowoczesne konflikty wykorzystujące wszystkie środki walki, także środki cybernetyczne, możliwość użycia broni jądrowej, wojna informacyjna, wojna psychologiczna.

Państwa upadłe
Państwa, których aparat państwowy nie funkcjonuje.
Cechy:
-utrata przez rząd kontroli nad własnym terytorium
- niezdolność do funkcjonowania służb publicznych
- niezdolność do wchodzenia w relacje z innymi państwami
Państwa upadłe stają sie zagrożeniem dla porządku międzynarodowego.

Zjawisko prywatyzacji bezpieczeństwa ( GRUP 4 SECURITY, BLACKWATER)
- stopniowe ograniczenia monopolu państwa na zapewnienie bezp.
- zmniejszenie budżetów ochronnych po zimnej wojnie (zwalniania specjalistów, który tworzą firmy)
- powstanie prywatnych przedsiębiorstw militarnych

Walordyzm- zjawisko tzw. Walordów (Panów wojny), kierujących się interesami ekonomicznymi w konfliktach zbrojnych (Somalia, Afganistan, Kongo)

Zjawisko mediatyzacji mediów
- wykorzystywanie środków masowego przekazu jako sposobu walki
- wykorzystywanie mediów do uzasadnienia działań wojennych
- "Efekt CNN", wpływ mediów na opinię publiczną podczas trwania konfliktu ( woja w Zat. Perskiej)


TEMAT: PROBLEM KONTROLI ZBROJEŃ

Podstawowa terminologia

Rozbrojenie- likwidacja sił zbrojnych, infrastruktury wojskowej,
Rozbrojenie częściowe- zakaz posiadania i likwidacja określonych typów broni
Regulacja zbrojeń- termin z Karty NZ, proces ograniczenia i redukcji zbrojeń
Ograniczenie zbrojeń- ustalenie pułapu zbrojeń, którego państwo nie przekroczy (np. SALT I, II)
Redukcja- zmniejszenie ilościowe uzbrojenia poniżej poziomu z chwili podpisania porozumienia
Kontrola zbrojeń- międzynarodowy mechanizm nadzoru nad potencjałem wojskowym państw

Problem legalności interwencji - kontrowersje

-interwencja na zaproszenie rządu( wątpliwości co do legalności danego rządu)

-wspieranie walki narodowowyzwoleńczej w oparciu o zasadę samostanowienia -wg orzecznictwa MTS dane państwo może wesprzeć moralnie, politycznie lub humanitarnie stronę walczącą o niepodległość, lecz nie powinno interweniować zbrojnie

Interwencja humanitarna

-użycie siły w celi powstrzymania człowieka w danym państwie, bez zgody jego władz

-interwencja humanitarna z mandatu Rady Bezpieczeństwa ONZ jest w pełni legalna

-kontrowersje dotyczą interwencji humanitarnych prowadzonych bez zgody Rady Bezpieczeństwa ONZ

Raport „ Odpowiedzialność za ochronę” Międzynarodowej Komisji ds. Interwencji i Suwerenności Państwowej ( 2005) wymienia następujące warunki dopuszczalności interwencji humanitarnej:

-następują zabójstwa lub czystki etniczne na szeroką skalę

-państwa interweniujące kierują się sprawiedliwymi powodami

-jest to środek ostateczny ( najpierw np. środki dyplomatyczne, sankcje)

-odwołanie się do interwencji jest proporcjonalne w stosunku do naruszeń praw człowieka

-istnieje poważna szansa na sukces

Rezolucja ZO ONZ 60/1 z 2005r (dokument):

-podkreśla,że każde państwo ma obowiązek chronić swoją ludność przed ludobójstwem, zbrodniami wojennymi, zbrodniami przeciwko ludzkości, czystkami etnicznymi

-społeczność międzynarodowa, za pośrednictwem ONZ, ma obowiązek użycia środków humanitarnych, dyplomatycznych dla ochrony ludności

-gdy zawiodą środki pokojowe, RB może podjąć stosowne działania z użyciem siły

Działania ONZ -operacje pokojowe

Raport „Agenda dla pokoju” (1992) wymienił następujące rodzaje działań pokojowych:

-dyplomacja prewencyjna (preventive diplomacy)

-przywracanie pokoju ( peace making)

-wymuszanie pokoju ( peace enforcement)

-utrzymanie pokoju (peace keeping)

-budowanie pokoju ( peace building)

ad dyplomacja prewencyjna:

cel: zapobieganie sporom lub przekształceniu się sporu w konflikt

Instrumenty dyplomacji prewencyjnej:

-system wczesnego ostrzegania

-zbieranie informacji ( fact finding)

-analiza przyczyn sporu

-dobre usługi sekretarza generalnego ONZ

-prewencyjne rozmieszczenie sił

-środki budowy zaufania i bezpieczeństwa

ad.przywracanie pokoju:

cel: doprowadzenie do porozumienia pomiędzy już skonfliktowanymi stronami

Podobne instrumenty jak w przypadku dyplomacji prewencyjnej. Podstawowym narzędziem są misje polityczne, kierowane przez wysłannika sekretarza generalnego ONZ.

Misje polityczne powoływane są za zgodą stron konfliktu, działają w porozumieniu z organizacjami regionalnymi.

W sekretariacie ONZ funkcjonuje Jednostka Wsparcia Medialnego, skupiająca ekspertów, którzy mogą wspierać mediatorów

ad.wymuszanie pokoju:

Ustanawiane na podstawie art.40 KNZ jako środek tymczasowy w sytuacji zagrożenia pokoju.

Są środkiem przymusu. Prawo tworzenia tego typu misji na ma RB ONZ. Zazwyczaj inicjowane w sytuacji zawieszenia broni i problemów z jego przestrzeganiem.

Jednostki OZN mogą być ciężej uzbrojone niż w misjach innego typu. Zgoda państwa goszczącego nie jest wymagana.

ad.utrzymania pokoju

Działania mające na celu zachowanie pokoju już po ustaniu walk.

Powoływane przez RB, która określa ich mandat.

Cel: obserwowanie, raportowanie, nadzorowanie zaprzestania walk, odgrywanie roli bufora.

ad.budowanie pokoju:

cel: zawarcie porozumienia pokojowego pomiędzy stronami po zakończeniu konfliktu, implementacja porozumienia pokojowego, budowa podstaw pokojowego funkcjonowania państwa,odbudowa instytucji państwowych, rozbrojenie, demobilizacja, reforma sektora bezpieczeństwa

Personel wojskowy, policyjny i cywilny.

Zasady misji pokojowych

Działanie za zgodą stron konfliktu ( z wyjątkiem misji wymuszania pokoju)- misja powinna zabiegać o uzyskanie takiej zgody.

Bezstronność-misja nie powinna faworyzować żadnej ze stron konfliktu.

Działania obronne- obejmujące przede wszystkim samoobronę. RB może upoważnić misję do użycia siły np. w celu obrony cywilów lub utrzymania prawa i porządku.

Międzynarodowe Prawo Humanitarne.

Istota MPH

Międzynarodowe Prawo Humanitarne ( ius in bello)-normy obowiązujące w trakcie konfliktów zbrojnych.

Podstawowe dokumenty w ramach MPH:

Cztery konwencje genewskie o ochronie ofiar konfliktów zbrojnych z 1949roku.

Protokoły dodatkowe do konwencji genewskich o ochronie ofiar konfliktów zbrojnych o charakterze międzynarodowym (I) i niemiędzynarodowym (II) z 1977roku.

Protokół dodatkowy o wprowadzeniu trzeciego znaku ochronnego- czerwonego kryształu (obok czerwonego krzyża i czerwonego półksiężyca ) z 2005 roku.

Cele i osoby chronione przez MPH

Celem MPH jest:

-ochrona osób nie biorących udziału w walkach

-ograniczenie środków i metod walki

Osoby chronione przez MPH:

-ranni lub chorzy kombatanci, rozbitkowie

-jeńcy wojenni

-cywile

-personel medyczny i duchowny

Zasady MPH

Obowiązek poszanowania życia oraz integralności fizycznej i psychicznej osób wyłączonych z walk lub niebiorących bezpośredniego udziału w walkach.

Zakaz zabijania lub ranienia poddającego się przeciwnika lub innych wyłączonych z walki.

Obowiązek udzielenia pomocy rannym i chorym; objęcie ochroną personelu, obiektów i sprzętu medycznego; obowiązek respektowania znaków ochronnych.

Prawo jeńców do poszanowania życia, godności, przekonań, praw osobistych, prawa do korespondencji z rodziną i otrzymywania pomocy.

Prawo każdej osoby do uczciwego procesu; zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania.

Zakaz użycia środków i metod walki powodujących nadmierne cierpienie.

Obowiązek odróżnienia cywilów od kombatantów; zakaz atakowania cywilów; prawo do atakowania wyłącznie celów wojskowych.

Zasady MPH:

Odpowiedzialność karna:

- każde państwa mają obowiązek osądzenia zbrodniarzy lub wydania ich innemu państwu w celu osądzenia (art. 49 Konwencji genewskiej)

Sądy międzynarodowe ad hoc:

- Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii

- Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy

- Międzynarodowy Trybunał Karny (utworzony w 1998r., wszedł w życie 1 lipca 2002r.)

Jurysdykcja MTK:

- zbrodnie wojenne wymienione w statucie jak np. zabójstwa, okaleczenie skierowane przeciwko ludziom lub dobru chronionemu na podstawie odpowiedniej Konwencji genewskiej lub protokołu dodatkowego

- zbrodnie przeciwko ludzkości (czyny w ramach rozległego i systematycznego, świadomego ataku przeciwko ludności cywilnej)

- zbrodnie ludobójstwa (czyny z zamiarem zniszczenia całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych)

- zbrodnia agresji (zdefiniowana w 2010r. na konferencji przeglądowej MTK)

MTK działa na zasadzie komplementarności tzn. zajmuje się daną sprawą tylko wtedy, gdy sądy krajowe nie osądzą winnych lub będą chroniły winnych.

Główne konwencje:

- Konwencja genewska (1864r.); w sprawie poprawy losu rannych i chorych żołnierzy w wojnie lądowej (16 państw)

- I konferencja haska (1899r; 26 państw z Europy, Ameryki i Azji); powołanie Stałego Trybunału Arbitrażowego m.in. Konwencja nt. pokojowego rozwiązywania sporów międzynarodowych

- II konferencja haska (1907r.; 44 państwa; 13 konwencji, liczne deklaracje, uchwały m.in. Konwencja o pokojowym rozwiązywaniu sporów, Konwencja o prawach i zwyczajach wojny lądowej)

Geneza Ligi Narodów:

- I wojna światowa i jej skutki

- orędzie prezydenta Wilsona (1918r.); wizja eliminacji wojen, postulat utworzenia światowej organizacji na rzecz pokoju

- Traktat Wersalski (1919r.)

- Pakt Ligi Narodów; integralna część Traktatu Wersalskiego, opracowany przez Komisję pod przewodnictwem Wilsona

- wejście w życie Paktu L.N. (1920r.)

Liga Narodów to pierwsza ogólnoświatowa organizacja na rzecz zabezpieczenia pokoju międzynarodowego.

Członkowstwo w L.N.:

- każde państwo, dominium lub kolonia rządzące się samodzielnie mogło zostać członkiem

- wymagana zgoda 2/3 członków Zgromadzenia Narodowego

- każdy członek L.N. mógł z niej wystąpić po dwóch latach od ogłoszenia takiego zamiaru

- członkowie założyciele: 42 państwa

- najwyższa liczebność L.N. w 1937r. - 58 państw

- Niemcy obecne w L.N. w latach 1926-1933, a ZSRR w latach 1934-1939

- nieobecność USA

Organy Ligi Narodów:

- Zgromadzenie Ligi Narodów (każdy członek dysponował jednym głosem); organ plenarny złożony z przedstawicieli wszystkich członków, każdy członek reprezentowany był przez max 3 delegatów, wybierano niestałych członków L.N., możliwość zmiany ich liczby, uchwalanie budżetu; sesje zwyczajne raz w roku (Genewa, wrzesień)

- Rada Ligi Narodów (ograniczony skład, podział na członków stałych i niestałych, stali członkowie: Francja, Wielka Brytania, Japonia do 1933r., Włochy do 1937r., Niemcy w latach 1926-1933, ZSRR w latach 1934-1939, od 4 do 6 członków niestałych wybieranych co 3 lata, kompetencje to np. podział mandatów kolonialnych, jednomyślne usuwanie państw z L.N. bez głosu państwa usuwanego)

- Sekretariat L.N. (organ administracyjny, pracujący permanentnie, na czele Sekretarz Generalny i dwóch zastępców, trzech podsekretarzy, podział na sekcje np. polityczna, prawna, ekonomiczna)

Kolejni Sekretarze Generalni: Drummond, Arend, Lestar.

Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej:

- siedziba w Hadze

- organ sądowy i opiniodawczy

- pierwszy powszechny sąd międzynarodowy

- skład: 11 sędziów i 4 zastępców, następnie 15 sędziów

POROZUMIENIA USA/ROSJA (c.d.)

ZAKAZ BRONI BIOLOGICZNEJ I CHEMICZNEJ

REGULACJE DOTYCZĄCE BRONI KONWENCJONALNEJ

- w sprawie odłamków niewykrywalnych (promieniami rentgena, np. plastik, drewno)

- w sprawie min pułapek i innych urządzeń

- w sprawie broni zapalającej (np. napalm)

- w sprawie broni laserowej powodującej ślepotę

- w sprawie usuwania i niszczenia niewybuchów

ŚRODKI BUDOWY ZAUFANIA I BEZPIECZEŃSTWA

ŚRODKI BUDOWY ZAUFANIA I BEZPIECZEŃSTWA- KBWE

ŚRODKU BUDOWY ZAUFANIA BEZPIECZEŃSTWA- GŁÓWNE OBECNE CSBMs W RAMACH OBWE

Wojna jako zjawisko w SM

(polenologia- nauka o wojnie)

*Wojna tradycyjnie rozumiana jako stan walki orężnej pomiędzy państwami. Oznacza zerwanie stanu pokoju

*Konflikt zbrojny ( pojęcie szersze niż wojna) wszelkie przejawy walki zbrojnej prowadzonej nie tylko przez podmioty prawa międzynarodowego.

*Użycie siły (najszersze pojęcie) w jego zakres wchodzi nie tylko wojna i konflikt zbrojny, ale także incydentalne starcie zbrojne dwóch lub więcej przeciwników lub sytuacje gdy akcje zbrojne nie spotykają się z odpowiedzią.

*Definicja wojny ( Istvan Kende) . Walczą co najmniej dwie strony, co najmniej jedna z nich jest militarną reprezentacją rządu danego państwa i prowadzi działanie za pomocą regularnych jednostek zbrojnych (jeśli żadna ze stron nie jest reprezentowana przed rząd państwa, jest to konflikt aktorów niepaństwowych - non stete conflict).

*Belligerent- strona wojująca ( łac. bellum gerere-toczyć wojnę)- państwo lub aktor niepaństwowy biorący udział w konflikcie zbrojnym. Oficjalne uznanie danej formacji za stronę wojującą oznacza obowiązek objęcia jej żołnierzy ochroną prawną ( np. status jeńców wojennych ).

*Non- belligerent- kategoria polityczna oznaczająca państwo, które nie uczestniczy czynnie w wojnie, lecz popiera jedną ze stron konfliktu politycznie lub militarnie.

*Wojna totalna ( absolutna) - prowadzona z pominięciem prawa międzynarodowego, dążenie do zwycięstwa bez względu na zastosowanie metody i bez ograniczeń.

*Irredenta - ruch polityczny, społeczny i zbrojny zmierzający do wyzwolenia spod obecnego panowania ziem zamieszkanych przez daną grupę narodową i przyłączenia ich do państw, w którym stanowi ona naród rządzący.

*Secesja- ruch dążący do wyzwolenia terytorium zamieszkanego przez dany naród ( grupę) i powołanie własnego państwa.

*Trzy poziomy analizy przyczyn wojen:

-jednostkowy

-państwowy

-systemowy ( systemu międzynarodowego)

Poziom jednostkowy: biologiczna teoria wojny ( np. T.Hobbes, J.G von Herder), agresja i walka leżą w ludzkiej naturze, instynkt walki jest cechą ludzi i zwierząt, cechy decydentów państwowych często decydują o wojnie lub pokoju.

Poziom państwa: Teorie poziomu państwa zakładają, że względny dobrobyt zmniejsza prawdopodobieństwo wojny, zaś nacjonalizmy i różnice religijne zwiększają to prawdopodobieństwo.

Teoria przemocy ( np. Leopold von Ranke, Helmut von Moltke, Erich Ludendorff)- założenie,że przemoc zbrojna jest główną siłą napędową rozwoju ludzkości a dążenie do panowania nad innymi państwami jest naturalną skłonnością państwa. Wojna porządkuje spory.

Demograficzna teoria wojny (Heraklit z Efezu, Platon, T.Malthus)- produkcja dóbr konsumpcyjnych ( zwłaszcza żywności) nie nadąża za nadmiernym przyrostem ludności. Powoduje to wojny o deficytowe zasoby.

Poziom systemu międzynarodowego :

R. Gilpin- na skutek zróżnicowanego rozwoju państw dochodzi do nierównowagi i kryzysu w systemie międzynarodowym. Jego rozwiązanie następuje w wyniku wojny. Dochodzi do niej, gdy korzyści ze zmiany są większe niż koszty jej przeprowadzenia.

Teoria długiego cyklu G.Modelskiego - nadmierne „rozciągnięcie” zasobów państwa dominującego prowadzi do jego upadku, zmiana przywództwa w systemie międzynarodowym odbywa się mniej więcej co 100 lat.

Teorie liberalne- przyczyny wojen wynikają ze stosowania barier handlowych, natomiast wzrost współzależności państw zmniejsza ryzyko wojny.

Klasyfikacja wojen- kryterium moralne.

-wojna sprawiedliwa ( bellum iustum) - musi być wypowiedziana, spowodowana uzasadniona winą strony przeciwnej

-wojna niesprawiedliwa ( bellum iniustum) - wywołana „bez powodu” ( sine causa)

Najstarsze tradycyjne kryterium podziału wojen.

Współcześnie strony wojujące starają się ukazać opinii publicznej jako ofiary agresji, prowadzące wojnę sprawiedliwą.

Znaczenie działań propagandowych

Klasyfikacja wojen- kryterium skali

-wojna globalna (światowa) - toczona na wielu kontynentach ( I w.ś, II w.ś)

-wojna regionalna - uczestniczą w nich największe państwa regionu (wojna trzydziestoletnia 1618-1648, wojny rewolucyjnej Francji i napoleońskie 1789-1815)

-wojny lokalne - tworzone na szczeblu lokalnym, bez większego wpływu na międzynarodowy rozkład sił (np. wojna futbolowa Hondurasu z Salwadorem 1969)

Klasyfikacja wojen - kryterium stron wojujących

-wojny międzypaństwowe ( dwa lub większa liczba państw)

-umiędzynarodowione wewnętrzne albo zewnętrzne ( mam niewyraźnie zapisane, ale wydaje mi się ,że wewnętrzne) konflikty zbrojne- konflikt zbrojny pomiędzy rządem a walczącą grupą opozycji wewnątrzpaństwowej, co prowadzi do interwencji obcego państwa ( lub państw)

-wewnętrzne konflikty zbrojny - starcie zbrojne pomiędzy rządem a walczącą grupą opozycji wewnątrzpaństwowej

Klasyfikacja wojen-kryterium relacji czasowej pomiędzy zagrożeniem a akcją zbrojną

-wojna prewencyjna ( preventive) - podejmowana dla uniknięcia odległego zagrożenia związanego z możliwą zmianą układu sił na niekorzyść inicjującego wojnę

-Colin Gray- wyróżnia także wojnę zapobiegawczą ( precautionary) - podjęta „na wszelki wypadek” wobec bardzo nieokreślonego zagrożenia, które może pojawić się w przyszłości

-wojna wyprzedzająca ( preemptive) - uderzenia na siły nieprzyjaciela, rozmieszczone i przygotowane do ataku, lecz gdy nie osiągnęły jeszcze zdolności bojowej.

- wojna równoczesna - agresja jednej strony i opór drugiej

Broń jądrowa- uznana za najmłodszą klasę zbrojeń, pierwsza eksplozja 16.07.1945.

Zakaz prób jądrowych
- Układ o częściowym zakazie prób z bronią jądrową, sierpień 1963 (zakazywał prób nuklearnych w atmosferze, wodzie i kosmosie, powołany prze ZSRR, USA, WB. W 1980 zdeklarowały się też Francja i Chiny ale nie podpisały)
- W 1974 USA i ZSRR zobowiązały się do nieprzeprowadzania prób podziemnych (powyżej 150 kiloton)
- 24.09.1994 Układ o całkowitym zakazie prób jądrowych- zakaz wszelkich prób, nadzór ze strony Organizacji ds. Całkowitego Zakazy Prób Jądrowych (kilkaset jednostek rozrzuconych po świecie), ratyfikowany przez 161 państw, aby wszedł w życie wymagana ratyfikacja przez państwa z Grupy 44 (posiadające broń jądrową), nie ratyfikowały(USA, Chiny, Izrael, Iran, Egipt), nie podpisały (Indie, Pakistan, Korea poł.)

Nierozpowszechnianie broni jądrowej
- Lipiec 1968, Układ o Nierozpowszechnianiu Broni Jądrowej(NPT)- początkowo zawarty na 25 lat, pożniej przedłużony bezterminowo, podzielił państwa na atomowe-nieatomowe, państwa atom. nie mają przekazywać broni państwom nieatom., państwa nieatom. mają nie dążyć do produkcji broni, każde państwo ma prawo do korzystania z energii nuklearnej, państwa nieatom. zawarły z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej porozumienie o zabezpieczeniach w sprawie kontroli urządzeń i materiałów wykorzystywanych w celach pokojowych , zobowiązanie wszystkich państw do prowadzenia rozmów na temat rozbrojenia jądrowego , spotkania przeglądowe co 5lat.
Korea Północna wystąpiła z NPT w 1993.
- 1980 Konwencja o fizycznym zabezpieczeniu materiałów jądrowych- weszła w życie w 1987, zobowiązuje do stosowania odpowiednich środków ochronnych podczas przewożenia materiałów jądrowych przeznaczonych do celów cywilnych.

Strefy bezatomowe
Strefy wolne od broni jądrowej, objęte zakazem: doświadczeń z bj, wytwarzania bj, uzyskiwania bj.

Państwa atomowe zobowiązują się do zakazu użycia siły wobec strefy bezatomowej.

Strefy bezatomowe
- Ameryka Łacińska i Karaiby - układ z Tlateloco 67r.
- Południowy Pacyfik- uk. z Rarotonga 85r.
- Azja Południowo- Wschodnia uk. z Bangkoku 95r.
- Afryka uk. z Peibody? 96r.
- Azja centralna uk. z Semipałatyńska 2006r.
- Antarktyka uk. z Waszyngtonu
- Dna mórz, oceanów, wnętrze ziemi, 71r.
- Przestrzeń kosmiczna 67r.

Def. Bezpieczeństwa- jeden z naczelnych systemów egzystencjalnych , narodów i grup zmierzających do zaspokojenia takich potrzeb jak:

- istnienie

- przetrwanie

- rozwój

Bezpieczeństwo Państwa- brak zagrożenia państwa, bądź możliwość jego odparcia

Pokój- stan braku wojny, brak zorganizowanej przemocy kolektywnej

Modele bezpieczeństwa międzynarodowego:

Cechy współczesnych modeli:

Arbitraż międzynarodowy- nie ma charakteru stałego, konflikt jest rozstrzygany przez sąd doraźny

- powołanie komisji badań oceniająca stan faktyczny sporu

- komisja koncyliacyjna

- dobre usługi- polega na doprowadzeniu stron sporu do negocjacji

- mediacje- pośredniczenie w rozwiązywaniu rozstrzygania sporów

Metody poszukiwania bezp. przez państwo:

- uczestnictwo w sojuszach i organizacjach sojuszniczych (NATO- 28 państw; UZE; UW w 1991 rozwiązana; SEATO; ANZUS; CENTO)

-neutralność- unikanie uczestnictwa w konfliktach i w sojuszach militarnych

- opiera się na jakiejś? Umowie międzynarodowej

- oparta wyłącznie na deklaracjach danego państwa, np. w Szwajcaria, Austria, Watykan (traktat laterański 1929r.), Finlandia, Szwecja, Irlandia, San Marino

Liberalizm i realizm a konflikt na płaszczyżnie miedzynarodowej ^*Realizm

*Konflikt jako stały element działań ludzkich Istota konfliktu w stos mdzn

Państwo jako aktor unitarny

Rząd jest jedynem wyrazicielem woli państwa

Struktura wewnętrzna - nie ma wpływu

Państwo jest aktorem grającym racjonalnie , kalkuluje swoja siłę w konflikcie Realizm marginalizuje normy moralne - nie ma dobrych i złych państw - są państwa skuteczne i mniej skuteczne - egoistyczna natura człowieka

Anarchistyczny stosunek do państwa, nie ma nadrzednej siły która mogłaby kontrolować, regulować spory miedzy państwami.

Problemy na arenie miedzynarodowej z natury SA konfliktowe. Self-help: - państwo musi polegać na swojej sile i zasobach dyplomatycznych Równowaga Sił: Edward Carn, Hans Morgenthan, Kenneth Waltz Światem rzadza silniejsi a inni musza to zaakceptować.

Podporzadkowanie moralności polityce. Agresja jako cecha która przekłada się na zachowanie państw. Państwa przedstawiaj swoje cele w taki sposób aby wygladały na moralnosciowe.

^*Liberalizm Manifest Wilsona 8 stycznia, 1918r. *Podstawy liberalizmu: - moralność a prawo - oparcie polityki na inwestycjach mdzn - świat ewoluuje ku lepszemu - współpraca mdzn Świat jest anarchiczny ale nie musi to prowadzić do konfliktu mdzn

Człowiek jest z natury dobry . Budowa społeczeństwa obywatelskiego Edukacja, reformy społeczne * (Liberalizm Ekonomiczny)Dlaczego wojna przestaje się opłacać- wzrost handlu mdzn sprzyja rozwojowi *(Liberalizm Społeczny) *(Liberalizm Polityczny) * (liberalizm Instytucjonalny) Liga Narodów Niedemokratyczna natura stos mdzn jako przyczyna wojen: - ograniczenie swobody państwa przez prawo mdzn - niedoskonałości instytucji mdzn - ustroje państw Relacje Siły miedzy państwami : - egoizm państw - sprzeczności interesów Idealizm: - Harmonia interesów - altruizm

Izolacjonizm - unikanie, minimalizacja uczestnictwa przez państwa w stosunkach międzynarodowych, państwo samo dąży do samoizolacji, izolacjonizm gdy jest dobrowolny, ma charakter wewnętrzny, natomiast gdy izolacja jest przymusowa, ma charakter zewnętrzny np. izolacja Kuby przez USA

Niezaangażowanie - rodzi się po II wojnie światowej, pewna grupa państwa zaczyna deklarować niechęć udziału w rywalizacji Wschód - Zachód. Konferencja w Delhi 1947, 1949 rodzi się wtedy doktryna niezaangażowania. Konferencja z 1995 r w Burdungu: rodzi się ruch państw niezaangażowanych.

Warunki:

* unikanie uczestnictwa w konflikcie Wschód - Zachód

* nie udostępnienie swych terytoriów dla baz obcych

* program dekolonizacji

Bezpieczeństwo międzynarodowe - rozwój dyscypliny

Tradycyjne a obecne pojmowanie bezpieczeństwa

 Tradycyjne ujęcie bezpieczeństwa - obrona państwa przez atakiem z zewnątrz, podbojem

 Wolność od zagrożeń stwarzających niebezpieczeństwo dla przetrwania państwa

 Po zakończeniu zimnej wojny - coraz większe znaczenie zagrożeń militarnych

 Obecnie zagrożenia rzadko zagrażają suwerenności i integralności terytorialnej państwa

 Obecnie zagrożenia często wynikają ze zjawisk patologicznych omijających tradycyjną obronę państwa opartą na siłach zbrojnych

Rozwój dyscypliny:

 Studia nad bezpieczeństwem ( Security studiem ) - wyodrębniły się z nauki w stosunkach międzynarodowych po II wojnie światowej

 Studia strategiczne - nurt w ramach studiów nad bezpieczeństwem, skupiony na roli sił zbrojnych

 Studia nad bezpieczeństwem - szersza tematyka ( zagrożenie militarne, terroryzm, ekologiczne i inne )

 Badania nad pokojem - rozwijają się po I wojnie światowej, równocześnie ze studiami nad bezpieczeństwem

 Postrzeganie niekiedy jako lewicowa gałąź studiów nad bezpieczeństwem

 Norman Angell, Francis Delesi - pierwsi teoretycy

 Instytucjonalizacja dyscypliny po II wojnie światowej: Peace Resreach Instytut Oslo, Stockholm International Peace Resreach Instytut

 Johan Galtung - norweski socjolog, badacz `' peace resreach `' wyróżnił:

- pokój w sensie negatywnym ( brak wojny, przemocy fizycznej )

- pokój w sensie pozytywnym ( intencja obywatelska , likwidacja źródeł przemocy itp.)

W okresie Zimnej Wojny na Zachodzie dominowały badania w zakresie studiów strategicznych, na Wschodzie eksponowano badania nad pokojem ( z czasem studia nad pokojem - peaces studies )

Studia nad bezpieczeństwem po zakończeniu zimnej wojny

 Rozszerzenie terminu `' bezpieczeństwa `' na sektory pozamilitarne

 Poza bezpieczeństwem militarnym - bezpieczeństwo polityczne, społeczno - kulturowe, ekonomiczne, ekologiczne ( Barry Buzan )

 Uznanie także innych niż państwa obiektów bezpieczeństwa ( przedmioty referencyjne ) czyli ten komu jest zagrożone bezpieczeństwo np. organizacje

 Spadek zagrożenia wojną na szeroką skalę ( globalną ) po zakończeniu zimnej wojny

 Spadek wydatków na cele wojskowe, redukcja armii

 Zatarcie się różnic pomiędzy studiami nad bezpieczeństwem a badaniami nad pokojem

Natura bezpieczeństwa

 Etymologia terminu `' bezpieczeństwa `'

- se cure ( łac. ) - `' wolny od troski `'

- securites - stabilność polityczna

Bezpieczeństwo jako wartość stopniowalna ( może być bardziej lub mniej bezpiecznym )

Bezpieczeństwo jako warunek wstępny do osiągnięcia innych celów

Wartości, które należy chronić, to przetrwanie, integralność terytorialna, niezależność polityczna i jakość życia

Potencjał mobilizacyjny terminu `' bezpieczeństwo `' - państwo uzasadnia swoje postępowanie właśnie dbałością o bezpieczeństwo

 Bezpieczeństwo `' negatywne `' - bezpieczeństwo `' od `' czegoś ( wolności od zagrożeń )

 Bezpieczeństwo `' pozytywne `' bezpieczeństwo `' do `' czegoś ( pielęgnowanie pozytywnych wartości - rozwój, dobrobyt, współpraca )

Czynniki bezpieczeństwa

Obiektywny i subiektywny wymiar bezpieczeństwa ( Arnold Wolfers )

Na bezpieczeństwo państwa składają się czynniki:

 obiektywne

- minimalne - integralność terytorialna, obrona przed agresją , obrona przed skutkami katastrof, przed skutkami epidemii, podaż dóbr niezbędnych do życia ( woda, żywność, energia )

- optymalne - wzrost gospodarczy, wyważony przyrost naturalny, odpowiedni potencjał militarny, efektywność struktur przestrzennych, współpraca z innymi państwami, obecność w sojuszach broniących przed agresją

 subiektywne - poczucie bezpieczeństwa w społeczeństwie, poczucie dobrobytu lub jego braku, stopień realizacji potrzeb społecznych, wizerunek kraju

Typologia bezpieczeństwa

 Rozdział na podmiot bezpieczeństwa ( ten kto zapewnia bezpieczeństwo ) i przedmiot referencyjny bezpieczeństwa ( ten komu zapewniane jest bezpieczeństwo )

 Kryterium podmiotu: podział na bezpieczeństwo państwowe i bezpieczeństwo systemu międzynarodowego

 Kryterium zakresu: bezpieczeństwo militarne, polityczne, ekonomiczne, ekologiczne, społeczno - kulturowe

 Kryterium zasięgu przestrzennego: bezpieczeństwo lokalne, regionalne, globalne




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
międzynarodowe stosunki wojskowe, Bezpieczeństwo Narodowe, NOTATKI RÓŻNE
Skrypt międzynarodowe stosunki ekonomiczne, BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Akademia Marynarki Wojennej AMW
Bezpieczeństwo międzynarodowe w teoriach stosunków międzynarodowych, Bezpieczeństwo Międzynarodowe
Stosunki-międzynarodowe, Bezpieczeństwo Wewnętrzne - Studia, Semestr 1, Stosunki międzynarodowe
Pojęcie i istota bezpieczeństwa międzynarodowego, Bezpieczeństwo narodowe
Czaputowicz - teorie stosunkw m, Studia, Bezpieczeństwo narodowe wewnętrzne pierwszy rok, Teoria bez
Fundamentalizm islamski, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
Narastanie konfliktu polnoc-poludnie w kontekście globalizacji, ★ Studia, Bezpieczeństwo Narodowe, M
organizacje gospodarcze, Bezpieczeństwo narodowe, międzynarodowe stosunki ekonomiczne
Nowe centra potęgi gospodarczej i politycznej, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki poli
MSM zagadnienia egzaminacyjne II, ★ Studia, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki militar
(Nie) bezpieczenstwo energetyczne, ★ Studia, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polity
Konflikt z Bliskim Wschodem, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
MPP, Bezpieczeństwo narodowe, międzynarodowe stosunki ekonomiczne
Dominacja Zachodu, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe stosunki polityczne
Międzynarodowe Stosunki Polityczne – ćwiczenia, ★ Studia, Bezpieczeństwo Narodowe, Międzynarodowe st
ściąga na MSG, Bezpieczeństwo narodowe, międzynarodowe stosunki ekonomiczne
21.11 przeplyw czynnikow wytworczych, Bezpieczeństwo narodowe, międzynarodowe stosunki ekonomiczne

więcej podobnych podstron