1# BUDOWA DRZEWA OWOC: syst korzen, szyjka korzen (zgrub miazgi), przewod, odgałęź różn stopni, pień (od szyjk do I rozgałęź), przewod (od pierwsz rozgałęź do wierzchom), pęd osiowy „korony lub konaru”(od ostatnie rozgałęź do wierzchoł), długopędy, pędy wolne „wilki”, odrośla korzen (z pąka umieszcz na korzen) ;
Pień: utrzym drzew w pozycji pion, odbyw się tam transport akropetalny (wody), bezipetalny (asymilaty), 45-55 cm ; Przekrój pnia: warstwa kork, łyko, promienie rdzen, słoje corocz przyrost, drewno wiosenne, rdzeń ; Długopędy: gł pędy weget drzew owoc, w I rok nie jest rozgałęź ; Pędy wolne „wilki”: wyrast na pniu na konarz, są reakcja na silne przyciecie drzew, w celu zwieksz pow asymilac, w sierpniu usowamy aby nie cien owoc ; Gałązka: długopęd z którego wyrast w II roku pędy ; Konary: zgrub pędy z rozgałęź, na nich się tworzą rozgałęź I i II stopnia ; Korona: odbywaja się w niej proc gdzie powst asymilaty, część jest transport do syst korzen, a system korzen dostarcza skład miner ; Krótkopędy: do 20 cm, rosną przez krótki okres czasu, od połowy czerwca tworzą się na nich pączki, im starsz drzewo tym wiecej krótkopęd np. prątek, czerń (do 10 cm, płodny lub płony), strzałka (do 3 cm, płodna lub płona), sęczek (do kilkadziesiąt cm), buławka, osadnik (bardzo rozgałęź), pęd bukietowy (u czereśni, pączek boczny na pęd) ; Liście rozetowe: odżywiają owoce na krótkopędach, duża wydajn fotosyntezy, inne liść są odp za magazyn asymilat, wzrost pnia i konarów ; CIĘCIE PRZEŚWIETL: usunięcie odgał bocz, przeżedz krótkopęd co prowadzi do ich transformacji tzn. w sr części długopęd form się krótkopęd (odm krótkopęd - skrócone międzywęźla, sćiśle ułożone krótkopęd, więcej owoc) ; Podział ze wzg na wys pnia: kraczaste 30 cm, niskopienne 30-60 cm - otrząs mechan, półpienne 60-100 cm - drzewa pestk, pienne 100-160 cm ; Podział wg siły wzrostu korony: karłowe 2-2,5 m, półkarłowe 3 m, silnie rosnące 4 m ;
Podział koron wg przekr poprz: kolista, owalna, prostokątna ; KSZTAŁTOWANIE SIĘ PĘDÓW: a) akrotonia - dominacja wierzchołkowa (przewod domin nad całym drzew), b) mezotonia - dominacja pozioma (najsilniejszy pęd u nasady, kolejne pędy coraz krótsze, przyg pędu), c) dominacja łukowa, przyg łukowe pędu, naśilniejszy pęd na zagięciu, d) bazitonia - powoduje zahamowanie wzrostu, przyg pędu całkow do dołu, strzała wyrasta u nasady ; FORMY KORON: naturalna (na podkł generał, mocn syst korzen, krótki pien, wczesne owocow, przechodz owocow na peryfer drzew, kast owocow dowoln), wrzeciono (kształt choinki, odgałęź co roku odgina do kata prosty, ilość odgałęź nie jest regul, korone prow się do 3,5 m potem obcin przew) wrzeciono wysmukłe (przewod wąski, nie ma odgałęź, I okółek ped boczn), super wrzeciono (drzewa b gesto, na podkul skarlaj) ; Po posadzeniu: skrac koron o 1/3 (ok. 50 cm pien + 25 cm na odgałęź bocz) by zachow równow miedzy koron a korzen które zastal skroc (nie trzeba jeśli jest nawad), gdy odgałęź sa nisko lub nierowne tez obcin ; Efekt przygin pęd: wiecej kwiatost, wiecej owoc, wiecej sacharozy w pęd ; Cięcie prześwietl jeśli: drobn owoc, duze zagęszcz drzew, krótkie przyrost ; 10-12 rok: rozświetl śr koron, wycinamy nadmierne gałęź, wycin tak aby został czop ;
Okres weget: kiedy temp pow utrzymuje sie na poziom +5 ; Okres gosp: kiedy temp pow utrzymuje się na poziom +2 ; TEMPERATURA: Śr temp pow: caly rok (pd-zach +8, pn-wsch +6), styczeń (zach -2,-3, wsch -4,-5), kwiecień (wrocław +8, suwałki +6), lipiec (wszędzie ok. +16,+17), padź (wszedzie ok. +7, +8) ; Przymrozki: cały rok (małopol 80 dni, zach 75-80 dni), jesień (zach 15.X, pn 5.X, pd 10.X) ; Najwcześniejsze przymrozki: jesień 31.VIII, wiosna 10.VI (wczesnie kwit ałycze, morele i brzoskw); Suma temp aktyw STA: suma temp liczon od +5 (Suwałki 2400, pd-zach 2850) ; OPADY: Śr rocz suma opad: centrum 500mm (nie może być murawa w sad poniz 600mm, chyba ze nawad), małopol 600mm, pomorze 700mm ; Śr rocz liczb dni z opad: małopol 180, zach 150 ; Maxyma opad: czerw-lip 2/3 opad (zaw owoc potrzeb wody, rozw pączk i korzen), list-grud snieg (tworzy pokrywe na rośl) ; woda grawit - kapilary > niz 30um - woda kapilarna - kapilary < niż 30um - polowa poj wodna PPW - minus woda niedost dla rośl - pkt trwał więdnięcia PTW - woda dostep dla rosl WDR (PPW - PTW, im podkład ma wieksz syst korzen tym PPW wieksze, zalezy od rodz gleb) ; Syst korzen: palowy (orzech wł, czeresn, grusza), pośredni (jabłoń, wiśnia, brzosk, morel), talerzowy (śliwa) ; Woda grunt: 180-200cm (orzech wł, czeresn, grusza), 150cm (jabłon na siewce), 100-120cm (jabłon i grusza na podkl karł), 100 (śliwy i szkółki) ; Grad: okol Gdańsk, Toruń, małopol, lubelszcz ; Prom sł w MJ: najwieksz pd, najmniejsz pn-wsch ; Usłonecz: wzrost drzew 50%, zaw pąków kwiat 25-30%, zaw owoc 10-15%, wzrost owoc 50%, tworz rumień 40-50%, dojrz owoc 30% ;
Ciepłe dni: pn-zach 260, centrum 250, pn-wsch 220 ; Pochmur dni: pd 120-130, pn-wsch 130-150, zach 150 ; WAR GLEB: pH: 6,7-7,1 (winorośl, orzech wł, morel, brzosk, czeresn, wiśnia), 6,2-6,7 (porzeczki), 5,5-6,5 (trusk, malina, agrest), 4-5 (borówka wys) ; WŁAŚCIW GLEB: a) struktural porowat 30 % poj wodn, b) zaw powietrz
za gleb 15-25% poj wodn, c) określ zaw cz ilast, kolid, piask, taka strukt aby nie było zastoisk wody, d) dostat zaw próchnicy, zw mineral, Ca ; Strukt gruzełk: wynika z tworzenia się agregat o wym 1-10mm, decyd o niej sklad mech i wł fizykochem cz składow gleby (cz ilaste i koloid od 0,002 mm, cz pyłowe 0,05-0,002mm, piasek 0,1-0,5mm) ; Klasyf genetyczna (dzieli się gleby z punktu widz ich powst w różn układ czyn glebotwórczych, dział-rząd-typ-podtyp): czarne ziemie (powst z glin zwałow, utwor piask i pyłow, połowa ich wystep w teren dawnych bagien i staw, nieprzydatne sad bo wys poziom wody grunt, zastoisk mroz, płyt pokład orsztynu, dobre tylko wyżej poloż i o przepuszcz podglebiu), górskie (wykszt profil gleb, przydat zalezy od poziom skał macierz, dobre gliny karpackie i gleby ilaste), rędziny (prod wietrz skał węglanow i gips, pH zasad lub oboj, zle pod trusk, grusze i maliny), rędziny głębokie (zdegrad czarnoziemy, przydat gdy martwica wyst na głeb 50-60cm, dobre pod jabł, orzech, śliw), bielicowe (niż polski, w miejsc dawnych las iglast, kwaśne pH, szary poziom próch-biały poziom wymyw-brunatn poziom wymyw-podłoże, przyd zalezy od tego czy sa piaszcz, czy wystep w nich orsztyn lub zbyt wys poziom wody), zabagnione (powst pod wpływ siln uwilgoc, co spopod war beztlen które sprzyj proces glejowym, nastepuje red Fe+3>Fe+2, powst zielononieb zabarw poziom glejowych, czasami warstwa orsztynu trud do przebic przez korzen, jeśli wys poziom wody sa nieprzydat sad), lessowe (zaw cz pylast do 50% z domieszka cz glin, duzo K, Ca, Mg, Fe, P, Na, pod wiśnie i czeres), kulturoziemy (powst dzieki człowiek z innych gleb, przydat zalezy od żyzność, pol poj wodn, poziom wody grunt) ; Klasyf bonitacyjna (dzieli się gleby z punktu widz ich przydat do prod rol): I (najlep grunt orne, żyzne, ciepłe, przepuszcz, wilgot, przydat pod sad jeśli woda nie jest płytko), II (bdb grunt orne, nieco gorsze właść fiz, drzewa owoc rosna bdb), III a i b (db i śr db grunt orne, drzewa owoc plonuja bdb przy dobrej upraw i nawoz), IV a i b (Śr db grunt orne, czest gleby lekkie, drzewa owoc plonuja średnio), V (gleby piaszcz, suche, mało żyzne, czasem podmokłe i zimne, sad musi być nawad), VI (nasłab grunt orne, mało żyzne, piaszcz) ; Po wykarczow: uprawki pieleg, orka 30-40cm, przełam zmecz łatwiej na gleb kw i lekkich, wysiewamy rosl motylk na ziel nawoz przez 4-5 lat aby przełam zmecz gleb) ; Topografia terenu: najlepsze na teren z pagórk nie wieksz niż 20 st, stoki, sadzimy w kier pn-pd, unikamy zastoisk mroz ; SZKÓŁKARSTWO: drzewa i krzewy jagodowe. -sezon wegetacyjny 200 dni, -opady min 600 mm, -gleba I,II,III klasy bonitacyjnej gliniasto piaszczysta (gleby zwięzłe ale też przepuszczalne, dobrze gdy mają strukturę gruzełkowatą) z 6% zawartością próchnicy, -poziom wód gruntowych 80-120 cm, -tereny w miarę płaskie osłonięte od wiatru z dobrym nasłonecznieniem Szkółka teren na którym produkuje się rośliny do sadów i jagodników. Roś. matacz. Roś. do reprodukcji, mteczniki teren do uprawy roś matecz. Zraźniki teren na którym rosną drzewa lub krzewy owocowe do pozyskiwania zrazów PODKLADKA GENERATYWNA (śliwy, morele, brzoskwinie czeresnie, wisnie, grysze,(pigwa pod grusze ale mniej mrozoodporna) stratyfikacja nasion(wyrównane kiełkowanie)wysiew(wiosną)pikowanie/wysadzanie na poledefoliacja(chem.)pozostawić chwasty i trawy w międzyrzędziach(przyspiesza dojrzewanie pędów) jesieniom dołujemy/ sadz. do gruntu w lipcu szczepimy/okulizujemy w szyjcee korzeniowej Zal:-duża ilość podkładek na rok, -prostota- Silny sys korz. palowy, - liczne boczne rozgałęzienia, wady: -rozszczep cech
2## PODKŁADKA WEGET. 2 SPOSOBY: 1) ukorzeniony pęd sadzimy głęboko, gdy wzmocni się sys korzeniowy obcinamy 10cm nad ziemia i kopczykujemy(etiolacja) 2) odkł. Poziom.: sadzimy pod kontem przyginamy do podłożaprzytwierdzamygdy mają 10-15cm obsypujemypikujemy(gdy podrosną) Cechy: powtarzają cechy rodzicielskie(klon), -niska odp. Na mróz, -brak korzenia palowego, -tworzą mniejsze korony, -szybciej owocują, -pozytywny wpływ na wybarwienie owoców, -przyspieszają kwitnienie, krótsza żywotność, wymagają żyznych gleb. WYMAGANIA MIN. JEDNOROCZNYCH (OKULANTÓW) TAB *nie mniej niż: grubość pnia cm>wysokość>liczba korzeni szkieletowych, dł. Korzeni cm: Jabłoń(1,0>80>4>15) Grusza(1,0>80>4>15) Śliwa(1,0>100>4>20) Czereśnia(1,2>120>4>20) Wiśnia(1>100>4>20) Brzoskwinia (1,2>100>4>20) Morela (1,2>100>4>20). Dzewka w pojemnikach mogą mieć korzenie wiązkowe
WYMAGANIA DLA PODKŁADEK: -dobre zrastanie z odmianą szlachetną, -wywołanie wczesnego i obfitego owocowania, -zwiększenie wartości użytkowej owoców, -wytrzymałość na mróz, -łatwość rozmnażania, -łatwość uprawy i pielęgnacji, -brak odrostach korzeniowych, -tworzenie mocnego systemu korzeniowego, -przystosowanie do naszych warunków. SZCZEPIENIE:przez stosowanie, stosowanie z nacięciem, naprzystawkę, na szparę boczną, Niezgodność: -anatomiczna po czasie drewnienie w miejscu szczepienia>nie przekazuje wody i skł pokarmowych>rozerwanie. -zgróbienie (fizjologiczna niezgodność), -zróżnicowana sieła wzrostu podkł. I odm. szlach,(przewężenie/zgróbienie pnia) -bezpośrednie: Bonkreta Wiliamsa i Pigwa zrastają się słabo/wogule się nie zrstają możliwe jedynie przez wstawke pośrednią., -przemieszczająca się po zastosowaniu wstawki, dalej nie zrasta się obj, niezgodności: -wczesne żółknięcie L. i ich opadanie, -zachamowanie wzrostu(zamieranie pędów), -przedwczesne zamieranie drzewek, -znaczne różnice we wzroście podkładki i zraza. -zgróbienia pnia poniżej/powyżej miejsc szczepienia GRUPY, RODZAJE POGKŁADEK: jabłonie sielnie rosnące: Gen:antonówka zw. Weg:A2 jabłonie półkarłowe Weg: M26, P14, M7, MM106, jabłonie półkarłowe: Weg: P2, P116, P22, P59, B9, grusze silnie rosnące gen: g.kaukaska(Belia, Dona, Elia) grusze słabo rosnące weg: Pigwa, MA, MC, S1 śliwy gen: Ałycza()Agata, Anna, Amelia) węgierka wangenheima, Weg: GF655/2, Pixy Czereśnia Gen: ptasia, weg: colt, gisela , F12/1, Morela gen:morela, ałycza Brzoskwinia gen: b.syberyjska, b.mandżurska, b.rakoniewicka
Pożeczka i agrest weg: pożeczka złota , Orzech włoski gen:orzech włoski NAWORZENIE W 4POLOWYM ZMIANOWANIU DLA PRODUKCJI SIEWEK (2sys) TAB: NR pola>Isys>IIsys>Naworzenie#: 1>warzywa/okopowe>ogórki, pomidory/okopowe>obornik 50-60t/ha.# 2>podkładki ziarnkowe i pestkowe>podkładki ziarnkowe>pełne mineralne# 3>warzywa>podkładki, pestkowe, sadzonki porzeczki czarnej# 4okopowe/motylkowe na zielony nawóz>okopowe/jednoroczne motylkowe na zielony nawóz>okopowe 20-30t/ha obornika, mod motylkowe nawozy min.fosforowo potasowe# 8 POLOWE ZMIANOWANIE W SZKÓŁCE TAB: Lata>Rośliny>Naworzenie # 1>kwatery podkładek(1rok szkółki)> obornik jesieniom i wioseną azotowe# 2>jednoroczne okulanty># 3>2letnie drzewka># 4>drzewka3 letnie(wstawki)/mieszanka motylkowych># 5zborza z wysiewką traw>fosforowe i potasowe po skoszeniu # 6>trawa 1roczna># 7>trawa 2letnia># 8>okopowe i warzywa>obornik 50-60t.ha # ZMIANOWANIE W SZKÓŁCE TAB: Roś>Naworzenie termin # 1kukurydza/okopowe>obornik 40-50t/ha jesienią # 2.zdorza jare i wsiewka traw i konicyny # 3.trawy z koniczyną # 5rzepik/motylkowe na przyoranie> jesienią obornik, wapnowanie# 6.Podkładki>wiosną 40-60 kg/ha # 7.roczne okulanty 40-80 kg/ha # 8.drzewka 2letnie>Jesienią obornik i apnowanie KORONA WYSMUKŁA-wrzeciono wysmukłe 5-6 odgałęzien, -pierwsze gałęzie na wys 1m., -długi przewodnik, -dużo krótkopędów, -dobry dostęp światła, -przyginanie gałęzi by uzyskać kont prosty w dolnych partiach. SUPERWRZECIONO -podkładki karłowe( M9/r27), -drzewa co 50cm, - okulizacja nieco wyżej 15-20cm nad ziemią(lepsze skarlenie), -ciągła wymiana odgałęzień bocznych (co 3-4lata), -owocowanie wokół przewodnika, -brak przyginania, -latem uszczykujemy, -cięcie wrzesień, KORONA KOLUMNOWA pilar -do 5m.wys. -na podkładce MM106/M7, -wygląd kolumny, -nie przyginamy, -w lipcu uszczykujemy pędy, -brak długich odgałęzień bocznych. OSIOWA -do5m, -nie przyginamy pędów, -uszczykujemy latem, -przewodnik stałym elementem, -4letnie odgałęzienia ucinamy na czoy s których wybijają nowe. -fazy odgałęzień: formowanie pąków, pełne owocowanie, zanikające owocowanie, -plon 80t/ha
V-GITINGER -sadzi się nod kontem 45st, - lepsze naświetlenie, -uszczykujemy w lecie, -nasadzenie co 50cm, -owoce dobrze wybarwione, -wysoka okulizacja, -lepsze odm. o słabym charakterze wzrostu TATURA: -drzewo w kształcie Y, -sadzimy okulanty 4,5-6m x 0,9-2 m, -max wys. 3m, - MIKADO 4przewodniki, konary przymocowane do drutów, każdy z nich prowadzony na wysmukłe wrzeciono, dobrze oświetlona, DRILING: 3 przewodniki są do siebie pod kątem 20 C, musi być stelaż, dość duże odległości między drzewami, -uszczykiwanie SOLEN: korona dobrze naświetlona, główny pień wys. 1,2 m, formujemy 2 pędy, na każdym po 12 długopędów
SZYSZKOWA -podkładki karłowe, -corocznie wycinanie przewodnik i formowanie nowego pędu, - korona zwarta, - uszczykiwanie latem, -dobre naświetlenie SZPALEROWA wyprowadza się przewodnik a pędy kieruje się w dwie przeciwne strony, albo pod kątem 90st. albo pod kątem ostrym; korona jest piętrowa; ma znaczenie ozdobne, wycina się wszystkie pędy które wchodzą na międzyrzędzia. CIĘCIE LETNIE Cel: usunięcie wilków zacieniających, usunięcie długopędów które nie owocują.-wykonujemy w drugiej połowie VIII i tylko u jabłoni. Skutki:*pozytywne: na wiosnę nie ma już wilków, jest dobre nasłonecznienie owoców i ich wybarwienie, hamuje zbyt silny wzrost pędów, -lepszy plon i wybarwienie oraz rumieniec *negatywne: jest mniejsza powierzchnia asymilacyjna i tym samym mniej skł. Pok., dlatego drzewa dokarmiamy wiosną, CIĘCIE STARYCH DRZEW -coraz mniej asymilatów, krótkopędów, -ma na celu umożliwić powstawanie nowych długopędów a na nich krótkopędów, -prześwietla korone, - usuwamy pędy boczne, -usuwamy pędy rosnące pionowo w górę i dół, -odległość między krótkopędami ~15cm ROZSTAWA a) 2,4x2,4 sys. Korz. Pod pow. Gleby, szeroki, rozrasta się w dół b) 1,2x1,2 sys. Korz. Pozimo ale większość w dół, c)0,6x 0,6 słabo rozwija się sys. Korz., główny przyrost wgłąb gleby, d)0,3x0,3 cały sys korz. Rozrasta się w głąb gleby. KORONA A ROZSTAWA ŚWIATŁO korona musi być tak uformowana aby max. Wykorzystać nasłonecznienie w sadzie. Intercepcja ilość promieni słon. Padającej na liść roś. sadowniczej (opt 3-4m2 liści) WPL wskaźnik pow. Liści - liczba m2 liści na drzewie przypadająca na 1m2 gleby pod drzewem. Wraz ze wzrostem korony rośnie zwiększa się pow. Liści. -najlepiej sadzić w równych odległościach lecz uniemożliwia to możliwości technologiczne, -stos. odległości 3:1 zmniejsza intercepcje, plon i wybarwienie ale poprawia możliwości technologiczne Dystrybucja: doprowadzenie światła do wierzchołka, wnętrza drzewa, całej korony, -obniża się w miarę wzrostu. SAD INTENSYWNY w określonych war. glebowo-klimatycznych daje najwyższe plony. NAWORZENIE MIN gleba: cz.stała :cz.wodna: cz.powietrzna >2:1:1, -nawozimy jeśli widzimy że brakuje jakiegoś składnika nie na zapas., -sys.korzen. pestkowych jest największy, Jabłoń -zużycie netto: 39N, 71K, 4,5Mg,, 10,5P., brutto: 110N, 142K, 25,4Mg, 25P, 168Ca Obieg: gleba>korzenie>drzewo> Liście(opadają)>kwiaty/zawiązki>gleba, najbardziej wym. jest brzoskwinia ; Inf o sad: -pow.,gat, rozstawa, lokalizacja, charakter. gleby, poziom wody grunto, spos otrzym gleby, stos nawożenia -terminy, rodz nawozów, wzrost drzew ( dł tegorocznych przyr), wybarw owoców w f. dojz zbior., opis objawów niedoboru,ew. choroby, szkodniki ; Analiz gleb (Karta info. Do pob próbek gleb): -lokalizac, spos utrz gle, gatunek, wiek, rozstawa, dotychczasowe zab. Rekultywacyjne, nawozenie, poz. Wody grunto, charakteryst. gle, rozmieszcz korzeni, spos i termin usuniecia starych drzew
3###ANALIZA: wykon 15lip-15 sierp. Mówią nam o zaw. Przyswajalnych skł. W glebie przez d owocowe, Po analizie przepr. Analiza lisci, dla porównania (w tym samym czasie) liscie pob. Z tegoroczn pedów, ze środ. Czesci ok.15 drzew z kwatery, odpowiednio je pakujemy. Liczby graniczne: dla zawart. Skł mineral. W lisc jabł, zaw. może być :deficytowa, niska, optymalna, wysoka. Kazda podkł ma inne zapatrz. Na skł. Wapń- wolno przem się w gle, w lisciach, owocach, często drzwa mają niedobór. Orientacyjne dawki dla sadów i plantacji: przed zał sadu; (nawoz mineralne: 150-300 K2O, 100-200 MgO, 200-300 P2O5, 40-60 obornika) sady młode od 1-4lat wszy gat.;(10-20g/m2 N, 60-100K2O, 6-12g/m2 MgO, 15-30obornik) sady pow. 4lat, owocujące, wszy. gat.;(60-120N, 80-140K2O, 60-120MgO) Jagodowe; truskawki:(1rok 40-80N, lata nast. 30-50N)Porzeczki i agrest:(80-120N, 100-150K2O, 60-120MgO) Maliny: 60-100N, 80-120K2O, 60-120MgO. SYST. UPR. GLEBY: Murawa: odp. suma opad w ciągu roku- warun do utrz murawy w sadzie, nie mogą być upr w śr. cz PL, Wielkopol, murawa musi być koszona-do konca lip czesciej koszona. Nie koszona pob. 360mm wody. Pob skł pokarm, azot(należy zwiększyć n. azotowe o 30%. Skoszona trawa zost w sadzie. Konsekwencje zakwaszenia gleby: 68%gleb zakwaszonych, przy zakwasz. gl. makroskł. nie są pob. a uaktywniają się jony glinu Al+3, trujące i niebezpiecz dla kozeni, glin powoduje zanik podz. kom. korzenie zaczynają pęczniec, brązowieją, stają się nieczynne. W przyp suszy nast. Zagęszcz skł. Pokarm w KS(korz nie może pobierac) mogą zamierac. Popraw. pH gle. Przez stos roznego rodz nawozów. Zamiast Ca stos gips. Jony SO4 w gipsie są nosnikiem Ca w głębsze warstwy gleby. Przem się szybciej niż sam wapn. Stos się także fosfogips. Glin w kompleksie z P staje się nieaktywny. Jony Al b.dobrze wypierają z kom. Jony Ca. Przy niskim pH gleby- zachamo rozw mikroorg. Glebowych. Na miejscu bakteri pojaw się szkodliwe grzyby.## Folie polietylenowe, włókniny (agrowłukniny), folia wytrz 6lat, należy usówac bo zarasta chwastami. Agrowłuknina biała- grubsza niż folia, wykł na lekkich wałach aby woda lepiej spływała. Utrzym wyższą wilg. Gleby co sprzyja lepszemu rozw. Mikroflory glebo. Wieczorem gleba jest cieplejsza, w zimie jest chłodniej. Uzysk. sie wzrost plonu np. u jabłoni od 5-50% Trociny- (śc. Organicz) największe zagroż jest w pocz okr. Brak azotu. Pod sciółką nast. Rozw. Mikroflory glebowej, która mineralizuje sub org. Zuzywając duze il. N jebanego. Efektywnosc wzrasta wraz z szer. Sciółki. Grubosc warst. Mat org. 10cm- przerasta chwastami po roku(stos herbicyd). 20cm warstwa-przyrost chwastów w 3-4roku,stos herbicyd. Złą sciółką jest kora sosnowa- rozw. Grzybów.KWITNIENIE D. OWOCOWYCH: rozp. Kwitn. Musi być poprzedzon podwyższ temp., zwiększoną ilością światła, odpowied dostepnem wody. Z uwagi na zmiane war. klim. zmienia się term. Kwitn Kwitnienie- zjaw czystko fizjolog, zalezy od proc biochemicznych w drzewie. Rozw. weg. wiosną możliwy gdy tk. merystem. Tworzące liscie, kw. i owoce będą zaopatrz w asymilaty to warunkuje wejscie drzewa w faze rozw. weget a pozniej gener. TEMP 5stC przez dł czas rozp okres rozw weg drzewa. Gdyby trwała dł nie zainicjuje proc kwitn. Temp musi się podnosic. Temp powod kwitn. miesci się w gran 8-10stC Temp optymalna dla kwitn miesci się od 13,5-16st Z angielskich badan wynika ze o term rozp kwitn drzew decyd temp w 2pol zimy (stycz-kwiet) Suma temp dodatnich (Wealthy 860-440stC, Koksa p. 380-490st) jeżeli w marcu i kwiet jest ciepło suma tem jest nizsza np. 360st u Wealthy. CYKLE KWITN. Drzew: -pocz weg do pęk pędów -kwitn od pękania pędów do konca kwitn -wzrost zawiąz owoców do wytw nasion. ETAPY KWITN: nabrzmiewanie pąków, pękanie pąków. Liscie rozetowe- ułożone w rozecie, są odpowiedzial za rozw kw i owoców. One odzywiają zawiąz i owoce. U jabło rozw się najpierw dominant- środkowy pąk w kwiatost. (skier. Pionowo w krótkopędzie, intens przew asymilatów) Z dominanta powst największe owoce, rozw się szybciej-wczesn dojrzewa (pośpiechy) Pełnia kwitnienia drzew- stan kwitn gdzie od str pn. rozw jest 50-60%pączków kwiatow Faza pękania pąków- nastepuje po 6-8dniach od nabrzmienia i trwa 10dni Faza kwitnienia-przy temp 8st trwa 14-16dni przy temp 16st trwa 5-6dni. Wczesnie kwitną: śliwy, morele brzoskwinie. Przy wys temp owoce mogą powst zniekształc, niepełne zapylenie i zapłodn. Pękanie pylników i pylenie trwa 2-3dni(przy temp wyższej) do 5dni przy chłodnej okres recesywny znamienia trwa 5-7dni (ciepło) do10dni(chłodna) kwiatostan kwitnie- przeciętnie 5-10dni, pojedynczy kwiat 2-3dni. Temp jest optymalna( 2-3tyg trwa kwitn) jeśli temp jest nizsza -kwitn rozciąga się w czasie. Zróżnico pąków i owocow zalezy od terminów kwitn ZAPYLENIE: Samozapylen- przenies pyłku z 1 drzewa odm Idared na 2 drz odm. Idared Zapylenie krzyżowe- zapyl jabł lub gruszy pyłkiem innych odm jabł lub gruszy (gloster xG.delicious, Konferencja x Faworytka) ODM. TROPIKALNE- pyłek nie jest żywotny, nie nadaje się do zapylania innych odm. (potrójna l. chromosomów w jądrze kom.)Close, Piękna z Boskop, Jonagold, Mutus. Odm. Tropikalne grusz- Lukasówka, Dobra szara, Dobra Ludwika, Bonkreta Williamsa. Czeresnie- wszyst odm obcopylne, niektóre są intersterylne. Intersterylnosc- niezdolność pewnych odm. do zapylenia przez pyłek określ odm(nie zapylają wzajemnie odm Schreidera Polna i Napoleona) Wisnie- Lutówka, Nefris, North Star są całkowicie samopylne Śliwy- samopylne, czesciowo samopylne i obcopylne Poziomki, truskawki, maliny, porzeczki, agrest, morele, brzoskwinie- samopylne Borówka wysoka- wymaga zapylenia krzyzowego Leszczyna- obcopylna Orzech włoski- samopylny PARTENOKARPIA- powst. Owoców bez zapyl lub zapłodnienia (beznasienne , grusza konferencja) APOMIKSJA- zarodek w nasieniu powst z niezredukow kom woreczka zalążkowego CECHY ZAPYLACZA- wszystkie prawie cechy jak odm. Główna (kwit w tym samym czasie, podobna siła wzrost, zbliżona podatność na choroby, pora osiąg dojżałosci zbiorczej zblizona, jednakowa odp na mróz, tendencja do owocow coroczn) PRZEMIENNOSC OWOCOWANIA: jabł mają tendencje do owoc przemienn. Bardzo wysila się 1roku i 2 nie ma siły. W przyp odm partenokarpicznych nie ma przem. owocow (w przyp odm tworz nasiona w czasie wzrostu zawiązków nasiona prod auksyny i gibereliny które przemieszcz się z nasion powodując hamowanie rozw pączków kw w tych pędach. Obecnosc owoców na drzewie hamuje rozw pąków kw. na przyszły rok. Drze zagęszcza się bo nie ma owoców do wyżyw. Przemiennosc- cecha uwarun Genet odm ze skłonn do owocow coroczn: Idared, Jonatan, James Grieve, Jonagold, Delicious, G. Delicious. Odm z małą skł. Do owocow przemiennego: Antonówka, Spartan, Szampion, Lobo, Elstar, Boskop Odm ze zdecydowana skłonnością do owocow przemienn- Oliwka inflandzka, Vista Bella, Wealthy, Helba, Landzberska, Gloster. Powodem przemienn owocow odm corocznie owoc może spowod- agrotechnika,złe nawozenie, złe naświetlenie, słaby wzrost. Wytworz na drze pędów zastępczych na których tworzą się pąki kwiat na przyszły rok -zasadniczy warunek. Na starych krótkopędach z ub. Roku pączki kw. się nie tworzą lub tworzą się rzadko -rotacja pędów Pączki peryferyjne są lepiej odżyw niż te w śr korony. Koksa pom, Boskop- kwitną obficie ale większość zawiązków opada ETAPY OPADANIA ZAW. DRZ OWOC: 1.opad zaw: przez zbyt wys. temp, zbyt suche powietrze o silnym przewiewie, brak owadów przen pyłek, zdegradow pyłek, nieprawidł zalążków. Obniż zawart giberelin, zwieksz hormonów hamujących wzrost zawiąz (abscysyna, cytokinina stymulująca prod etylenu, wzrost ok. 4ml/g św masy/h) Objawy- wczesn. Opad płatków, żółkn zawiązków, zasych słupków, pręcikow. W młodych zawiąz Zacho proc fizjolog,biochem, mają miejsce liczne podz komórk (powst nowych kom w duzych ilość -koksa pom.-315tys kom w 1g miękiszu, zawart kom w j o masie 150g- 48mil) dobowy przyrost jabł. Czerwiec-0,5-1,0cm3,lip-1,0-1,5cm3, sierp2,0-3,0cm3 Przyrost zalezy od temp, pow, gleby, ilości asymilat. W lipcu ten przyrost jest wiekszy -konczy się podz kom, zaczyna przybywac obj. Kom zaczynają się powiększać- wzrasta masa jabłka, trwa to do wrzesnia. 2.Opad zawiązków: przez silna konkurencja zawiązków o skł pokarm (N-forma azoto., fosfor, wapń, potas, mikroelementy B, Mg, Zn, Ma) konkurenc miedzy rozw się zawiązkami a rosnącymi pędami. Objawy- obfite, opad zaw po całkow wyrosn zarod i zanik bielma (w50-60dni po
4### pełni kwitn) Jest d. konkurencja. Korzenie, krótkopędy, przychamow wzrost. Nadal rosną długop i wilki. Krzywa sigmoidalna, wzrost owocu- na pocz mały ale po zakon podz kom i po 2opadzie zawią zaczyn rosnąc. Po podz kom poszczeg kom w jab zaczyn się zaokrąglac tworz się przestrz miedzykom. (koksa pom-24,2-25,6%owocu) im wiecej kom w jabłku tym miąższ jest bardziej zwarty i zbity. Wzrost o. pestko charakter przez podwoją krzy sigmoidalną. 1.Okres wzrostu: wzrost mezokarpu, endokarpu i ośr. Faza podz kom u pestkowych do konca czerw. Dł fazy zalezy od pogody, potem zastój, nie zwieksza się masa/obj ale tworzy się zarodek. Trwa 4tyg w zalezn od war Klim, po tym okr nast kolejny etap. Zwieksza się mezokarp-wzrost owoców, tworzy się miąższ(śliw, wis) znaczący udział w 1etapie podz kom mają cytokin i giberel. W etap środ rozw zarod duża role odgr auksyny. W 3fazie- zaw fitohorm drastyce się obniza SKROBIA- tworzy się od mom uform zaw. Synt skrobi w zaw zaczyna się pod skórką jab. Kumul się w kier śr. owocu. Całe jab wypełn jest skrobią- poł sierp jest to max wypełn jab skrobią (zazw poł VIII) Hydroliza skrob. Zaczyna się od 15sier, skr rozkł się od cz środ komór nasienn az do skórki(na przekr wybarw p. Lugola-dośw) Wskaźnik skrobiowy- inform kiedy mozna przepr najkożystn zbiór. Przy wys temp skro szybciej się rozkł. Jab nie zdąży podrosn a skr już nie ma. WODA 85-90% w jab. W owoc wyst woda wolna i związ. Wolna 60-80% zawarta w soku kom, przetw miedzy kom zwykle jeśli owoc Wiednie i traci wode w wyn transpira-traci w. wolną. Pozost 20%w . związana, stanowi scisłą otoczke koloidów kom. Nie jest trac w wyn transp. Strac jeśli ja się rozpadn. GARBNIKI- nadają cierpki posm. Zaw zw fenolo zmniejsza się wraz z dojzew jab. Pozbyw się goryczki, cierpko i można jesc. Zaw. Fenoli- jabłka0,1-1,0g/100g św masy, banan0,53/100g,czer0,2g/100g Zaw. Witamin-jabłka (A-0,03, B1-0,06, B2-0,05, C-5,0) malina (A-0,04, B1-0,05, B2-0,07,C-10,0) W owocach jest duzo
pektyn. Smak- wyczuwamy 4podst smaki Zapach- alkoh, estry, aldehy, ketony(350rodz zw wydz przez jabł) stęz progowe zw lotnych w jabł: Alkoh(heksanol)-0,1-0,5mg/kg- zapach:niedojrzały orzechowy, Aldehyd(heksanal) niedojrzały kwasny, Kwasy(octowy, masłowy)-ocet, kwasny, Estry(octan butylu 0,07-jabłkowy, octan heksylu-0,1-banan,gruszk) Tworz się zw zapach zalezy w duzej mierze od odm. Jabł przechowa dł traci smak i zapach. Aby zapobiec w komorach um. się zw lotne pochłan przez jabł. SKŁ. MINERALNE: Skł org.90-95%, mineral: 5-10% Lisc dostarcz skł org, odż liscie, pedy, kozen, a syst kozen oddaje lisciom skł miner.
WAPŃ i POTAS: Ca jest problemat, słabo się przem. K przem się łatwo. Antagonizm Ca i K. Duzo K w glebie osłab pob. Ca. Pobieranie Ca i K przeb podobnie. Akumul K w jabł trwa przez cały rozw zawią na drzewie. Pob Ca załam się kiedy jabł zgrom ok. poł zaw suchej m. Transport Ca odb się przez transpiracje- wpływa na trans Ca, im wieksza tym wieksze pob skł miner, przez ksylem- naczynia(większość do lisci). 1.Transport na zasadzie wym. Jonów,2.wapn w f. kompleksów -jony te nie są naładow, szybszy Rola Ca w owocach: utrzym wł pół przepuszcz bł kom, warun selektywn pob jon, umożl ich akumul w owocu, skł blasz lisc skleja sąsiedn kom., zmniejsz intens oddych, utrzym nizszy wewn poź etyl w tk. Uodparnia na patog. Grzybowe. Od czego zalezy pob Ca: intens transpira, stęz Ca w kompleksie sorbcyj(im wieksze tym wiek pob Ca), od temp gleby(im niższa tym pob wolniejsze, NO3, B) Transport hamują: stresy wodne, obecn jonów NH4 (po kwit, nie stos nawoz azot w f.amon), obecn Mg(antago Ca) Transport floemowy: niewielkie ilości pob Ca (od mom poł szypułki z krótkopęd- ksylemowy) Koniec podz kom a wzrost masy i obj wtedy autom słabnie pob skł mineral z korzen, jabł jest odzyw z asymil z lisci. Zmiana transp z ksylemowego na floemowy. Akumul Ca spada przewaza potas 300:1. W czasie kiedy jabł rosnie nast. rozcięcza skł min przez wzros owocu, zaw Ca zmniejsza się z 46,4mg na 5,7mg/100g św masy. Jab wykaz transpiracje, pob Ca. Licz lisc przyowocostanowych wpły na śr wielk jabł oraz na pob wody. Im wyższy stos Ca w liś do Ca w owoc, tym wieksza szansa wyst defektów Defekty przez brak Ca: rozpad jabł (miekka plama), brązow tk. Tzw korek- gorzka plam podskórna, szklistość miąższu. LICZBY GRANICZNE: zawart Ca w owoc: optymal:( >5,5mg/100g św masy), optymal (gdy P,N,K są na normal pozio->4,5-5,5mg/100g) krytyczna:(3,5-4,5mg/100 gdy N i/lub K są na wys a P na nisk poz) b.krytyczna: (<3,5mg/100g wart niezalez od zaw. P,N,K)
zawart K: nadmiar: (>150mg/100g ś.m), optimum(120-150mg) niski p.(100-120mg.100g) niedobór(<100mg/100g) zawart P: p.wysoki(>12mg/100g ś.m) optimum(10-12mg/100g) niski(9-10mg/100g) niedobór(<9mg/100g ) zawart N: nadmiar(>70mg/100g ś.m) wysoki p(60-70mg/100g) optymal(50-60mg/100g) niski(<50mg/100g) Niedobór magnezu: słabe zaw owoc, małe owoce, słaby rumieniec, zaburzen: rozpad mączysty, rozp. Chłodniczy, oparzelizna powierzchnio. Nadmiar Mg: silne zaw. Owoc, duze owoce, silny rumien, nie odpad owoc. Nadmiar Ca: zgasz rumienca, zmniejsz kwasow. Działanie śr. chem: Oprysk roztw. ChlorkuCa 0,3-0,5% pocz lip- na owoce słabo kumul Ca, zwieksza zaw Ca w owoc. Od sierp sole wapnia 0,7%, 2 tyg przed zbiorem. Nawozy Ca: Chlorek wapnia(najlepszy), Insol Ca, Kalcisal, Rosacal FORMOW DRZEW PESTKOW: Prunus (Cerasus, Padus, Amygalus)- Prunophora(Prunocerasus, Euprunus) Eupr(Prunus domestica- Insititia, Italica, Oeconomica) podkładki: (W. Wangenheima, GF 655/2, Pixy, St. Juliene A, Ałycza) ODM: Cz. Rana(kwit.6IV, dojrz 14VII) Valerija(kwit.7IV,doj23VII) Cz.Lepotica (kwit8VIdojz30VII) cz.najbolja(kw9IV,dojz15VIII)ODM: Wczesna z Cacak (dojz5-15VII) Magna Glaulca(doj15-31VII) Sanctus Hubertus(20-31VII) Piekna z Cacak(1VIII-15VIII) Pienna z Cacak(1-15IX) President(1-15X)### Pączki kw. proste- wyłącznie rozw się kwia, liściowe- tylko liscie, Śliwki, wisnie, Morele-owoc na krótko i dł pędach ŚLIWA: rosnie b. intens, nie przeszk. Duze zagęszcz(przeszk ale w zab pielęgn), śliw w śr drzew dojz troche późn. Śliwy prow met wrzecion. Odgałęz wyrast na przewodn, za dłu skraca się, nadaj drzewu kształt szer wrzeciona. Jeśli śliw mają być otrzęs to pień wypr się na wys ok. 80cm. Formow w szpaler-lepsza ochrona, lepszy dost światła. Za duze zagęszcz owoc grozi poraż przez suchą zgnilizne, owoce nierównomiern dojżew. Korony: osiowa(uszczyk i skrac pęd)zaleta: rotacja pędów-stary pęd wycina się na czopy, przewod jest el. Stałym, uzysk zmniejsz rozstawy, lepszy dost świat, lepsze owocow. WIŚNIA: należą: antypka, wis karło, czer. Ptas, wis pospol. Tworzy dużo pęd bocznych, często zasychają, lepiej prow z przewodn w f. wrzecio. Korona osio- p boczne, nowej wisni obcinamy (na czop) wys. pnia 60-70cm. dlaczego na czop: przy c na obrączke rana jest duza i wyst gumoza (nadm. Skł poka) Ciecie na czop prow się tuz po zbiorze owoc, gojenie się ran jest łatwiejsze , jest ciepło, sucho.## Śr. odgałęz bocznego nei wieksza niż poł śr przewodn. W 3roku wycinam 2-3 napszlniejsze gałązki CZEREŚNIA: podkł: F12/1, czere ptasia, P-HL C, P-HL A, Colt w Pl czer prowadz się zazw na cz ptasiej, kiedy drzewo b wyrosnie, ucina przewodn-rozgałęzia się. Na cz ptas są b.wysokie. W formow używ klamerek do form pędów, potem używ obciążników do odgina. Stos się także korone osiową. Zwiększ nasadz drz. Na pow przy tym typie koron- rotacja pedów. Korona prow w drylingu -3odga boczn stanow oddzielne korony, dost światła super. (wyc się przew)folie- przeciw ptakom, deszczom, gradowi. MORELA: kwitn. b wczesn, problem z przymroz, są tez odm. kwitn późn, ale opóźn kwitn. powod spadek atrakcyjności. Cięcie tak jak śliwy, stos formy stos u śliw. gat: morela zwyczajna, mandżurska, syberyjska, typetanska, czarna, francuska. odm. Velkopaviovicka (wcze)(pełnia kwit 11IV, koniec kw16IV, zbiór27VI-5VII) Karola (śr.wcz)(peł kw 14IV, Kon kw19IV, zbiór12-21VII)Moorpark(14IV, 11-18IV, 12-27VII) BRZOSKWINIA: gat; B. zwyczajna, Nana(odm karło-0,6-1,0m) fergańska, Davida, Dziwna. Typ korony: karłowa (6x4rozst), wrzecion(6x2), osio(6x1) odm: Durbin, Red June, Nectared, Harko (dojz:15-20VIII), Redgold(20-25.08), Fantasia(1-5IX) Cięcie po owocow, łatwe odch pestki od miąższu , nie można nadmiernie zagęszczac, siatki na ptactwo, grad. Cięcie: przycina pędu na 2oczka. Wybija 2 pedy, 1owocuje, 2przyginamy ;