1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Naftalen [naftalina]

Wzór chemiczny: C₁₀H₈

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
naftalen	100	91-20-3	202-049-5	N	50/53

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Substancja stała, palna. Pary i pyły z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe.

Zagrożenie toksykologiczne: Związek działa toksycznie, szczególnie względem krwi i nerek. Śmiertelna dawka dla osoby dorosłej wynosi około 2 gramy. Naftalen szczególnie niebezpieczny jest dla dzieci. Podejrzany o właściwości kancerogenne.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Naftalen działa szkodliwie na organizmy zwierzęce. Niekorzystnie wpływa na zwierzęta wodne.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego naftalenem środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	Zapewnić dopływ świeżego powietrza. W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Ułożyć poszkodowaną osobę w pozycji półleżącej.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W razie zatrucia doustnego, w pierwszej kolejności skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym i podać poszkodowanej osobie środki wymiotne.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy większą ilością letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Opakowania oraz pojemniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować.
Środki gaśnicze:	Gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka, woda rozproszona.
Zalecenia szczegółowe:	Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się substancji. Powoduje to rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Pojemniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.
Sprzęt ochronny strażaków:	Aparaty izolujące drogi oddechowe.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości naftalenu krystalicznego lub jego roztworu do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającym się naftalenem. Stosować ubrania ochronne z tkanin powlekanych, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyraźnie wyczuwalnego słodkawego zapachu naftalenu - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2, filtr par organicznych i rozpuszczalników oznaczony kolorem brązowym i literą A).
Zalecenia szczegółowe:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących), zabezpieczyć opakowania lub zbiorniki (na roztwór) przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skażenia środowiska (zamknąć dopływ roztworu, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), rozsypaną substancję zebrać, zebrane duże ilości roztworu naftalenu odpompować, małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia.
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze. Skażony grunt podlega wymianie.
Metody utylizacji:	Kontrolowane spalanie - zgodnie z wymogami prawa krajowego.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania naftalenu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z pyłem i parami, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, nie używać narzędzi iskrzących i odzieży z tkanin podatnych na elektryzację, chronić zbiorniki przed nagrzaniem.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie substancji szkodliwych wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym. Opakowania na roztwory napełniać do 90% ich objętości. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, zażywania lekarstw, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać naftalen, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy naftalen odstawiany jest do wskazanego przez służbę ochrony środowiska miejsca, celem utylizacji na drodze spalania.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne:

Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania naftalenu. Sprawna wentylacja.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa powlekanego.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego).
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z pyłami lub parami naftalenu (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń pyłów lub par pochodzących z naftalenu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy - (NDS):

NDS - 20 mg/m³,

NDSCh - 75 mg/m³.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi naftalenu.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Postać fizyczna, barwa, zapach: Naftalen jest węglowodorem o dwóch skondensowanych pierścieniach benzenowych. W warunkach normalnych jest ciałem stałym, białym, krystalizującym w postaci płatków, o swoistym zapachu podobnym do smoły węglowej i piekącym smaku. W handlu występuje pod nazwą „Naftalina” w postaci płatków, łusek, kulek. Posiada własności aromatyczne.
9.2	Masa cząsteczkowa: 128,17 g/mol
9.3	Temperatura topnienia: 217,95^oC, sublimuje
9.4	Temperatura wrzenia: 194-196^oC
9.5	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Naftalen jest prawie nierozpuszczalny w wodzie, dobrze zaś w benzenie, eterze, wrzącym alkoholu.
9.6	Gęstość: 1,1789 g/mol (20^oC)
9.7	Gęstość par względem powietrza: 3,70
9.8	Prężność par: 0,04 mbar (w 20^oC)
9.9	Współczynnik załamania światła n20^o/D: 1,5704
9.10	Temperatura zapłonu: 80^oC
9.11	Temperatura samozapalenia: 540^oC
9.12	Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: dolna - 0,9% obj. (45 mg/m^3), górna - 5,9% obj. (320 mg/m^3)
9.13	Reaktywność: Substancja słabo reaktywna.
9.14	Właściwości korozyjne: Brak.
9.15	Inne: Naftalen występuje w smole węglowej (6%), skąd jest otrzymywany, w ropie naftowej i olejkach eterycznych. Jest domieszką gazu świetlnego, zwiększając siłę świecenia. Naftalen jest ważnym produktem przemysłu chemicznego. Posiada wielorakie zastosowania. Znalazł zastosowanie jako surowiec wyjściowy dla wielu syntez organicznych. Jest surowcem do otrzymywania rozpuszczalników, barwników, sadzy, materiałów wybuchowych, mas plastycznych. Służy do konserwowania skór, wyrobu preparatów farmaceutycznych, zapachowych, owadobójczych itp.

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:	W warunkach normalnych naftalen jest stabilny chemicznie. Reagent w licznych syntezach organicznych. Po wpływem podwyższonej temperatury ulega rozkładowi z wydzieleniem par i gazów. Reaguje z silnymi utleniaczami i silnymi alkaliami.
Właściwości korozyjne:	Brak

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie pyłów, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt pyłu z oczami.

Informacja ogólna: Naftalen działa toksycznie, szczególnie względem krwi i nerek. Śmiertelna dawka dla osoby dorosłej wynosi około 2 gramy. Naftalen jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci. Podejrzany o właściwości kancerogenne.

Działanie miejscowe:

Wdychanie pyłów: Pojawia się skrócenie oddechu i kaszel. Związek ten wchłaniany jest przez płuca. W cięższych przypadkach pojawiają się objawy podobne do tych, które mają miejsce po spożyciu naftalenu.

Spożycie: Często występują: ból głowy, nudności, wymioty, ból brzucha i zlewne poty. Pojawiają się bóle przy oddawaniu moczu. W cięższych przypadkach następuje pękanie krwinek (hemoliza), wywołując żółte zabarwienie skóry. Mocz staje się ciemny. W moczu pojawia się krew. Po kilku godzinach rozwija się niedomoga nerek.

Kontakt z oczami: Naftalen wywołuje ból i zaczerwienienie. Pojawiają się niewielkie uszkodzenia powierzchni oka. W cięższych przypadkach następstwem jest niewyraźne widzenie.

Kontakt ze skórą: Może wystąpić podrażnienie i zaczerwienienie.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe:

Ryby: Stężenie śmiertelne dla kiełbika wynosi 5 mg/dm³. Stężenie 2,5 mg/dm³ nie działa na kiełbika i Alburnus śmiertelnie, lecz wywołuje objawy ciężkiego zatrucia. Granica szkodliwości dla kiełbika wynosi od 1,2 do 1,5 mg/dm³. Stężenie śmiertelne dla różanki w wodzie destylowanej o temperaturze 19°C wynosi od 11-13 mg/dm³ po 6-godzinnym oddziaływaniu, zaś w twardej wodzie w temperaturze 16°C od 15 do 18 mg/dm³.

Stopień zagrożenia wód: duży.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 99 - Inne, niewymienione odpady.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 04 - opakowania z metalu,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	1334
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	4.1
14.3	Grupa pakowania	III
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	40
14.5	Symbole niebezpieczeństwa (R):	50/53
14.6	Symbole bezpieczeństwa (S):	2-61
14.7	Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 4.1:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Normą PN-ISO 11014-1:1998 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Wytycznymi Dyrektywy UE Nr 1999/45/EG, Dyrektywy 67/548 EEC oraz Dyrektywy UE 88/379/EEC dotyczącymi klasyfikowania, oznaczania i sporządzania informacji o materiałach niebezpiecznych.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.).

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi naftalenu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy naftalenu. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy zamieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja niebezpieczna dla środowiska.”
Symbole zagrożenia
R 50/53	Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym.
Symbole bezpieczeństwa
S 2	Chronić przed dziećmi.
S 61	Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki.

16. INNE INFORMACJE

16.1 Chemiczne określenie produktu: Naftalen
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
N	Substancja niebezpieczna dla środowiska.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
40	Materiał stały, zapalny.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 1-III		Materiał stały, zapalny - mniej niebezpieczny.
Numer ONZ: 1334		Naftalen surowy lub rafinowany.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 22.12.02 Strona/stron 8/8
Nazwa:	NAFTALEN

Naftalen

---